پاورپوینت آموزشی
درس 6
علـوم تجربـی سوم دبستان
زندگی ما و آب
به تصویر نگاه کنید. در این محل چه اتّفاق هایی برای آب باران می افتد؟
آب های که پس از باران جمع می شوند کجا می روند؟
آب باران از ابرها باریده و روی کوه، زمین و درختان می ریزد.
گفت و گو
در دو ظرف مانند هم، به ترتیب خاک رس و ماسه ی نرم بریزید. به مقدار مساوی در هر دو ظرف آب بریزید.
در کدام خاک، آب به مقدار زیادتری فرو رفته است؟
چه اتّفاقی در هر کدام از خاک ها می افتد؟
فعالیت
در شکل زیر، تصویر بزرگ شده ی دانه های خاک رس و ماسه را می بینید.
در کدام یک آب به مقدار زیادتری فرو می رود؟ چرا؟
خاک رس نـرم تر است یا ماسه؟
مقایسه
خاک باغچه
ماسه
خاک رس
دقت کنید
به نظر شما آب در کدام یک از این خاک ها زودتر فرو می رود؟
همان طور که می بینید خاک رس ذرات به هم چسبیده تری دارد و در نتیجه آب به سختی از آن عبور می کند.
ذرات ماسه از یکدیگر جدا هستند و بنابراین آب به راحتی در آن نفوذ می کند.
اگر خاک باغچه خوب نبود باید چه کنیم؟
خاک باغچه، نه به نرمی ماسه است و نه به سختی خاک رس. بنابراین مناسب ترین خاک برای کاشت گیاهان است.
نتیجه گیری
آبی که از بارش باران و ذوب برف ها به وجود می آید در سرازیری ها به راه می افتد.
فرق جوی با رود چیست؟
ابتدا جوی های کوچک، و سپس رود را به وجود می آورد.
جوی و رود
مقداری از آب باران و برف در زمین فرو می رود. وقتی این آب به سنگ ها یا خاک رس برسد در بالای آن جمع می شود. این آب را آب زیرزمینی می نامند.
چگونه می توان از آب های زیرزمینی استفاده کرد؟
در بیشتر استان های ایران، رود و دریاچه وجود ندارد و مردم برای مصرف خانگی یا کارهای کشاورزی از آب های زیرزمینی استفاده می کنند.
آب زیرزمینی
آب بعضی از چاه ها آلوده است. با توجّه به شکل زیر دلیل آلوده شدن آب چاه چیست؟
چه چیزهای دیگری ممکن است آب های زیرزمینی را آلوده کند؟
به تصویر مقابل به دقت نگاه کنید.
گفت و گو
آب چاه ها در اثر راه پیدا کردن به فاضلاب های خانه ها و کارخانه ها آلوده می شوند.
کارخانه ها نباید مواد سمی را داخل رودخانه ها بریزند. ما چه کمکی برای آلوده نشدن آب می توانیم انجام دهیم؟
آفت کش های کشاورزی، مواد سمی کارخانه ها و زباله ها نیز باعث آلودگی آب های زیر زمینی می شوند.
نکات درس
به شکل های زیر نگاه کنید. چه اتّفاقی در این محل افتاده است؟ دلیل آن چیست؟
در کدام تصویر آب کمتر است؟ چرا؟
تصویر پایین مربوط به چند سال بعد است.
مقایسه
آبی که از ته بطری خارج می شود، صاف است یا گل آلود؟ آیا این آب قابل آشامیدن است؟
1- ته بطری را ببرید.
2- شن و ماسه و ریگ را خوب بشوئید و صبر کنید
تا خشک شود. تکّه ای پارچه را با کش به دهانه ی
بطری ببندید.
3- مانند شکل شن، ماسه و ریگ را به ترتیب در قوطی بریزید.
4- مقداری آب گل آلود بر روی آنها بریزید.
آزمایش
آب مصرفی خانه ها چگونه تهیه و قابل آشامیدن می شود؟
در تصفیه خانه، گِل و لای موجود در آب را می گیرند و به آن موادّ میکروب کش هم اضافه می کنند. سپس آب سالم و پاکیزه با لوله به شهرها و روستاها فرستاده می شود.
آب رودها را در پشت سد، یا استخرها جمع می کنند و بعد آن را به تصفیه خانه می فرستند.
آب خانه ها
مقداری از باران و برف در زمین فرو می رود. وقتی این آب به سنگ یا خاک رس برسد در بالای آن جمع می شود. این آب را آب زیرزمینی می نامند.
تا به حال از نزدیک چاه یا قنات دیده اید؟
قنات، چشمه، چاه از جمله موارد قابل ذکر درباره ی آب زیرزمینی هستند.
نکات درس
در چرخه ی آب در طبیعت دیدید که بخشی از آبی که به زمین باریده شده است بر روی زمین جاری می شود و بخشی از آب در زمین فرو می رود.
در خاک رس آب کم تر فرو می رود، چون دانه های خاک رس ریزتر هستند و فضای خالی بین ذرات آن کم است.
مقدار نفوذ آب در زمین های مختلف،متفاوت است و به اندازه ذره های تشکیل دهنده ی خاک بستگی دارد.
خلاصه درس
در زمین های ماسه ای ،آب بیشتر و سریعتر فرو می رود. چون اندازه ی ذرات ماسه درست است و فضای خالی بین ذرات آن بیشتر است.
خاک رس < خاک باغچه < ماسه ی نرم
آب،همه جا در زمین فرو نمی رود.
در قسمت زیر خاک رس، خاک باغچه و ماسه ی نرم از نظر مقدار نفوذ آب با هم مقایسه شده اند:
خلاصه درس
هر چه ذره های تشکیل دهنده ی خاک ریزتر باشند(مثل خاک رس) نفوذ آب در آن کم تر است.
یکی از منابع آب قابل استفاده برای ما، آب های زیرزمینی است.
هر چه ذره های تشکیل دهنده ی خاک درشت تر و فضاهای خالی بین آن ها بیشتر باشد(مثل ماسه) آب بیشتر و سریع تر فرو می رود.
خلاصه درس
آیا آب در همه ی خاک ها به یک اندازه فرو می رود؟
خیر، به یک اندازه فرو نمی رود.
سوال 1
مشاهده جواب
چرا آب، همه جا در زمین فرو نمی رود؟
زیرا جنس خاک در زمین های مختلف با هم فرق می کند.
سوال 2
مشاهده جواب
آب در کدام خاک بیشتر فرو می رود؟
آب بیشتر در ماسه ی نرم فرو می رود.
سوال 3
مشاهده جواب
وقتی آب هنگام فرو رفتن در زمین به ………………………………. یا ……………………………… برسد در همان جا جمع می شود.
سنگ ها، خاک رس
سوال 4
مشاهده جواب
آب های زیرزمینی چگونه تشکیل می شوند؟
مقداری ا ز آب باران و برف در زمین فرو می رود. وقتی این آب به سنگ ها و خاک رس برسد در همان جا جمع می شود. این آب ها را آب های زیرزمینی می نامند.
سوال 5
مشاهده جواب
از چشمه و قنات که در شهر و روستاها وجود دارد چه استفاده هایی می شود؟
برای آبیاری زمین های کشاورزی، تامین آب دام ها، آشامیدن، شست وشو
سوال 6
مشاهده جواب
چرا نباید بیش از اندازه از آب های زیرزمینی استفاده کرد؟
زیرا این کار باعث خشک شدن بیشتر چاه ها و یا کم شدن آب آنها می شود.
سوال 7
مشاهده جواب
دلیل آلوده شدن آب بعضی از چاه ها چیست؟
آب بعضی از چاه ها به دلیل نزدیکی به فاضلاب آلوده می شود.
سوال 8
مشاهده جواب
چه چیزهایی باعث آلودگی آب های زیرزمینی می شود؟
نزدیکی به فاضلاب، تخلیه ی فاضلاب های صنعتی، نفت، ورود کودهای شیمیایی به آب
سوال 9
مشاهده جواب
رود چگونه به وجود می آید؟
آبی که از باران و ذوب شدن برف به وجود می آید در سرازیری ها به راه می افتد. ابتدا جوی های کوچک و سپس رود را به وجود می آورد.
سوال 10
مشاهده جواب
رود بزرگ از متصل شدن ……………………………………….. و …………………………. به وجود می آید.
نهرها، جوی های کوچک
سوال 11
مشاهده جواب
آب لوله کشی خانه ها چگونه تهیه و قابل آشامیدن می شود؟
آب رودها را در پشت سد یا استخرهای بزرگ جمع می کنند و بعد آن را به تصفیه خانه می فرستنند. سپس آب سالم و پاکیزه به وسیله ی لوله به شهرها و روستاها فرستاده می شود.
سوال 12
مشاهده جواب
در تصفیه خانه چه کاری انجام می شود؟
گل و لالی موجود در آب را می گیرند و به آن مواد میکروب کش اضافه می کنند.
سوال 13
مشاهده جواب
چه نوع آبی قابل آشامیدن است؟
آبی که ضد عفونی شده باشد بدون بو و بدون مزه و بی رنگ باشد.
سوال 14
مشاهده جواب
چرا روی آب ها سد می بندند؟
تا بتوانند آب ها را در یک جا جمع کرده و از آن استفاده کنند.
سوال 15
مشاهده جواب
مواد میکروب کش در چه مرحله ای به آب اضافه می شود؟
وقتی آب را به تصفیه خانه انتقال دادند و گل و الی و مواد اضافی آن را گرفتند به آن مواد میکروب کش اضافه می کنند.
سوال 16
مشاهده جواب