رسول اکرم (ص) می فرمایند که : «مابیت لیس فیه شیء من الحکمه الاکان خراباً» خانه ای که از برنامه صحیح حکیمانه بی بهره باشد ویرانه ای بیش نیست. طرح درس نویسی
«داناترین مردم کسی است که دانش دیگران را به دانش خود اضافه کند» پیامبر اکرم (ص( وظایف مهم یک معلم کار آمد 1- توانایی و صلاحیت کافی برای طراحی فرایند تدریس 2- توانایی و مهارت کافی برای اجرای برنامه های تدوین شده 3- آگاهی و مهارت کافی برای کنترل و ارزش یابی آموخته ها
یکی از هنرهای تدریس، توانایی طراحی تدریس یا کشیدن نقشه ی آموزش است که همه ی راهبردها و رخ دادها را برای رسیدن به اهداف شامل می شود. پیامبر اکرم (ص) :اگر کسی علمی را بیاموزد و آن را در عمل به کار برد خداوند چیز هایی را که نمی داند به او می آموزد .
دلایلی مختلفی برای اثبات لزوم تهیه طرح درس وجود دارد. طرح درسی که خوب تهیه شده باشد می تواند امتیازات زیر را برای معلم به ارمغان آورد:
1- معلم را قادر می سازد که در طول دوره آموزشی خود به دقت در مورد همه چیز فکر کند.
2- طرح درس به دلیل این که مراحل تدریس را مشخص می کند، راهنمای معلم در فرآیند تدریس است.
3- باعث می شود معلم با آمادگی و اعتماد به نفس بیشتری سرکلاس درس حاضر شود.
4- توجه معلم را به انتخاب روش های مناسب تدریس جلب می نماید.
5- امکان استفاده از وسایل آموزشی را فراهم می سازد.
6- باعث می گردد که معلم بر قسمتهای مهم درس به نحو مطلوب تاکید کند. 7- وظیفه ی معلم و دانش آموز را در فرآیند تدریس مشخص می کند. 8- در تعیین تکالیف درسی دانش آموزان موثر است. 9- اطمینان می دهد که کلیه اطلاعات مورد نیاز دانش آموزان در تدریس گنجانده شده است. 10- ارزشیابی دانش آموز توسط معلم را آسان می کند
11- طرح سوالهای مناسب را پیش بینی می کند. 12- سردرگمی در تدریس را از بین می برد. 13- به فعال نمودن دانش آموزان در طول تدریس کمک موثری می کند. 14- باعث توجه به اهداف غایی آموزش و پرورش می شود. 15- رسیدن به سطوح حیطه های سه گانه یادگیری (شناختی، عاطفی، روانی-حرکتی) را ممکن می سازد. حضرت علی (ع) دلیل بعثت پیامبران ، شوراندن گنجینه های پنهان اندیشه در انسانهاست .
16- به مدیریت صحیح کلاس کمک می کند. 17- طرح درس چارچوب تدریسی را طراحی می کند که براساس آن، معلم و دانش آموز در هنگام تدریس با هدفی مشترک و مشخص به یک سو حرکت می کنند. 18- تخصیص زمان به هریک از فعالیتها را (برحسب اهمیت آن) امکان پذیر می سازد. 19- از فراموشی در ارائه مطالب و فعالیتهای ضروری در مرحله تدریس پیشگیری می نماید. 20- اثربخشی آموزش و یادگیری را افزایش می دهد. امام صادق ( ع) دانشی که موجب اصلاح (دگرگونی و تغییر مطلوب ) نشود گمراهی است .
قبل ازطراحی هرواحدیادگیری، معلم بایدبه سه سوال اساسی پاسخ دهد: 1-چه چیزی راقصدداریم بیاموزیم(اهداف)؟ 2-ازکدام روش ها،موادووسایل استفاده می کنیم(روش ها)؟ 3-چگونه تحقق رسیدن به اهداف رامتوجه می شویم(ارزش یابی)؟ حضرت علی ( ع) : به نوجوان اینگونه بیاموزید که بگوید چرا و به چه علت ؟تا اهل بحث و کنجکاوی باشد و استعدادشان شکوفا شود .
طراحی آموزشی ویژه یک موضوع درسی شناسنامه الف )اقدامات قبل از تدریس ب)اجرای تدریس (فرایند یاد دهی و یاد گیری ) 1- هدف کلی 1-ارزشیابی تشخیصی 2-اهداف رفتاری :1-شناختی (آشنایی با… ) 2-ایجاد انگیزه 2-نگرشی (ایجاد علاقه ) 3-مهارتی (توانایی ) 3-فعالیت های معلم و دانش آموز عناصر و عرصه ها در طرح درس برنامه درس ملی 3-روش تدریس 4- ارزشیابی تکوینی 4-مدل کلاسی 5-ارزشیابی پایانی 5-رسانه ی آموزشی 6-تعین تکلیف فعالیت های معلم و دانش آموز (در مراحل مختلف روش تدریس انتخابی ) معلم :توضیح می دهد ،می نویسد ،سوال می کند ،نشان می دهد ،می خواهد ،بیان می کند و… دانش آموز :گوش می دهد ،توجه می کند ،پاسخ می دهد ،مشورت می کند ،می خوانند ،به خاطر می سپارند و…
طراحی آموزشی بر اساس برنامه درس ملی شناسنامه طرح درس : به نام خدا ماده درسی : پایه : عنوان درس : راهبرد موضوعی : تهیه کننده : کد پرسنلی : مدت تدریس : مدرسه : منطقه / ناحیه :
الف) اقدامات قبل از تدریس تدوین اهداف آموزشی تعریف هدف در واژه نامه های فارسی، مترادف مقصود، نشانه، غرض، مطلوب و غایت آمده است. در تشریح این معانی می توان گفت هر فعالیت و اقدامی بر آرمان ها و مقاصدی مبتنی است و هیچ فعالیت منطقی و قابل قبولی وجود ندارد که بی هدف و بدون غایت باشد. این معانی نشان می دهد که فلسفه ی تفکر حاکم بر هر اندیشه و نظری، بر پایه ی اهداف و مقاصدی شکل می گیرد و مُقدم بر هر قسمت دیگر است. هر طراحی، به ویژه طراحی آموزشی، باید پس از تعیین هدف، به تدوین برنامه های اجرایی بپردازد، در کلیه ی مراحل، آن اهداف و آرمان ها را نشانه بگیرد و به سوی آن ها حرکت کند.
هدف کلی درسی در اهداف کلی درسی، مقاصد و انتظارات با واژه های غیررفتاری و مبهم، اما قابل دسترس، بیان می گردد. اهداف کلی درسی، هدف های درسی را در همه ی ابعاد یادگیری (شناختی، عاطفی و روانی-حرکتی) مشخص می کند.
اهداف کلی درسی از طریق افعال غیررفتاری بیان می شود. طراحان آموزشی و درسی برای تدوین و استخراج اهداف کلی درسی به افعال متعددی از نوع غیررفتاری نیاز دارند در زیر برخی از افعال غیررفتاری مورد نیاز برای هدف نویسی ارائه می گردد: دانستن واکنش نشان دادن دریافتن فهمیدن قضاوت کردن پی بردن درک کردن ارزش گذاری کردن اهمیت دادن به کار بردن تمایل داشتن ارزش یابی کردن ترکیب کردن ابداع کردن تحلیل کردن علاقه مند شدن تفسیر کردن دقت کردن ،
روش تهیه اهداف رفتاری هدف های رفتاری بیاناتی هستند که یادگیری های مختلف دانش آموزان را برحسب تغییرات حاصل در رفتار یا عملکرد آنان نشان می دهند. هدف های رفتاری به سهولت قابل شناسایی و اندازه گیری هستند. همچنین معلمین به کمک هدف های رفتاری منظور و مقصود خود را از آموزش موضوع های درسی به طور دقیق مشخص می کنند.این هدف ها از آن رو رفتاری نامیده می شوند که فعل های جملات تشکیل دهنده این اهداف برحسب اعمال و رفتار یادگیرنده
بیان می شوند.
به هدف های رفتاری زیر دقت کنید: دانش آموز باید بتواند: اصل انتقال نیرو را در رابطه با کار ماشین ها توضیح دهد. همان طور که ملاحظه می کنید، عمل توضیح دادن قابل مشاهده و اندازه گیری است. به این لحاظ این هدف ها، یک هدف رفتاری نامیده می شود. بنابراین اگر در نوشتن اهداف، از افعال مبهم مانند: فهمیدن، دانستن، درک کردن و… که برای افراد مختلف، معانی متفاوت دارند، استفاده شود، این اهداف غیررفتاری هستند. به اهداف زیر توجه کنید: دانش آموز باید علل جنگ ایران و عراق را بفهمد. دانش آموز باید علل جنگ ایران و عراق را شرح دهد. کدام هدف، رفتاری و کدام غیررفتاری است؟ اهداف رفتاری به فاعل و فعل رفتاری نیاز دارند.
نمونه ای از فعل های رفتاری تعریف کند – بیان کند – نام ببرد – ذکر کند – بنویسد – مقایسه کند –رسم کند – شرح دهد- نشان دهد – تفسیر کند-توضیح دهد –بخواند – و…. منظور از طبقه بندی هدفهای تربیتی چیست؟ این است که بدانیم تغییر رفتار در چه زمینه ها و در چه سطحی صورت می گیرد.
تشبیه حیطه های یادگیری به اعضا بدن یک انسان
BMSU – NF ysvahabi@gmail.com
1.حیطه شناختی ( Cognitive )
مغز
2.حیطه روان حرکتی ( Psychomotor )
دست و پا
3.حیطه عاطفی ( Affective )
قلب
هماهنگی بین حیطه های یادگیری
Cognitive
Psychomotor
Affective
حیطه شناختی : شامل رفتارهایی است که با توانایی های ذهنی و مهارتهای عقلانی مانند بازشناسی، یادآوری، بیان مطلب آموخته شده تعبیر و تفسیر مطالب قضاوت در مورد امور و پدیده ها، استدلال و مانند آنها مربوطند مانند حل مسئله ریاضی-اظهارنظر در مورد متن ادبی و…
طبقات حیطه شناختی
حیطه عاطفی : یا انفعالی به رغبت ها، نگرش ها، اعتقادات و نظام ارزش ها مربوط است مثل علاقمند شدن به متون ادبی با یک دوره آموزشی در ادبیات -سخت شدن اعتقادات به ائمه و پیامبر پس از خواندن زندگی پیامبر و…
سطوح حیطه عاطفی
حیطه روانی و حرکتی : شامل آن دسته از رفتارهایی است که به مهارتهای عقلی و اعمال بدنی هر دو مربوطند مانند ماشین نویسی، نقشه کشی، سیم کشی، نقاشی کردن.
BMSU – NF ysvahabi@gmail.com
سطوح حیطه روان حرکتی
عناصر و عرصه ها در برنامه درسی
پنج عنصر :تعقل ،ایمان ، علم ، عمل ، اخلاق
و چهارعرصه : ارتباط دانش آموز
با خود ، باخدا ، با خلق و با عالم خلقت به صورت بهم
پیوسته و با محوریت ارتباط با خدا تبیین و تدوین می شوند .
عناصر پنچ گانه در شبکه ی مفهومی ،مرتبط و به هم تنیده تبیین می شوند و در فرایند عملی تربیت هر کدام از این عناصر ، متناسب با نیاز ها و شرایط دانش آموز می تواند سر آغاز سیر تربیتی دانش آموز باشند و سایر عناصر را تقویت و تعمیق نمایند .
27
در میان عناصر پنج گانه ،عنصر تعقل جنبه محوری دارد و سایر عناصر پیرامون آن تعریف و تبیین می شوند که هر کدام از آن ها نیز دارای مراتب معینی است.
هدف کلی برنامه های درسی و تربیتی
تربیت یکپارچه عقلی ، ایمانی ، علمی و عملی و اخلاقی دانش آموزان به گونه ای که بتوانند موقعیت خود را نسبت به خود ، خدا ، دیگر انسان ها و نظام خلقت به درستی درک و توانایی اصلاح مستمر موقعیت فردی و اجتماعی خویش را کسب نمایند .
29
شایستگی های پایه
انتظار می رود دانش آموزان طی دوره تحصیلات مدرسه ای ، در مجموعه عناصر پنج گانه الگوی هدف گذاری به مرتبه ای از شایستگی های پایه دست یابند . این شایستگی ها بیان تفضیل یافته های از هدف کلی برنامه های درسی وتربیتی است.
30
شایستگی های پایه :
درک وجود خدا ، نیازها و توانمندی ها ، ظرفیت ها و ابعاد هویت متعالی خویش
بصیر نسبت به آثار و پیامدهای سبک زندگی خود
تدبیر در صفات ، افعال و آیات خداوند متعال به عنوان خالق هستی
تدبر در نظام خلقت و شگفتی های آن
31
تعقل
ایمان آگاهانه به توحید ، نبوت ، معاد ، امامت ، عدل ،عالم غیب وحیات جاودانه
باور به ربوبیت و حضور حکیمانه همراه با لطف و رحمت خالق یکتا در عرصه هستی
ایمان به انبیاء الهی ، قرآن ، پیامبر خاتم (ص ) ائمه معصومین علیهم السلام و ولایت مطلقه فقیه و نقش بی بدیل آن ها در هدایت و رستگار ی بشر .
باور به نقش دین مبین اسلام و نظامات آن به عنوان تنها مکتب جامع و کارآمد برای تحقق حیات طیبه
ایمان به ارزشمندی ، هدفمندی و قانون مندی خلقت و باور به زیبایی های جهان آفرینش به عنوان مظاهر فعل و جمال خداوند
ایمان به هویت الهی انسان، کرامت او و توانمندی های جمعی و فردی انسان
32
ایمان
شناخت خود ، ظرفیت ها و هویت خویش
شناخت حق تعالی ، صفات ، افعال و آیات الهی ، معارف دینی و منابع آن
علم نسبت به پدیده ها ، روابط ، رویدادها و قوانین جهان آفرینش و چگونگی برقراری ارتباط انسان با آن ها و بهره برداری بهینه از آنان
علم نسبت به روابط ، نقش ها ، حقوق و وظایف خود و افراد و اهمیت آن ها در زندگی اجتماعی
علم نسبت به گذشته و حال جوامع بشری به ویژه فرهنگ و تمدن اسلام و ایران
آشنایی با ویژگی های نظام مردم سالاری دینی و جایگاه و رسالت جهانی ایران اسلامی
آشنایی با روش های رمز گشایی پدیده ها و رمزگردانی آن ها و ابزار آن به زبان زیباشناسی و هنر
33
علم
عمل به آموزه های دینی و انجام آگاهانه و مومنانه واجبات و محرمات
به کارگیری ظرفیت های وجودی خود برای دست یابی به هویت متعادل و یکپارچه در مسیر رشد و تعالی خود و جامعه
به کارگیری آداب و مهارت ها و سبک زندگی اسلامی – ایرانی
به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در کار و زندگی
بهره گیری از مهارت های پایه برای شکل دهی هویت حرفه ای آینده خود به صورت مولد کارآفرینی
بهره گیری آگاهانه از یافته های علمی ، هنری ، فنی ، حرفه ای و بهداشتی و زیستی و تلاش موثر برای تولید وتوسعه آن ها
حفظ و تعالی محیط زیست ، میراث فرهنگی و سرمایه های طبیعی
به کارگیری مهارت های زبان و ادبیات فارسی و زبان عربی
به کارگیری مهارت های یک زبان خارجی در چارچوب بخش انتخابی
( نیمه تجویزی ) با رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی – ایرانی
34
عمل
رعایت تقوی الهی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی
متعهد به ارزش های اخلاقی از جمله ، صدق ، صبر ، احسان و رافت ، حسن خلق ، حیا ، شجاعت ، خویشتن داری ، قدرشناسی ، رضا ، عدالت ، قناعت ، نوع دوستی ، تکریم والدین ومعلم در شئون ومناسبات فردی اجتماعی
ارزش قائل شدن برای کار و معاش حلال و داشتن روحیه تلاش مستمر
ارزشمند داشتن عالم ، علم آموزی و یادگیری مادام العمر
تقدم بخشیدن به منافع ملی بر گروهی ومنافع جمعی بر فردی
ارزش قائل شدن برای مخلوقات هستی و محیط زیست
التزام به اصول و ارزش های اخلاقی در استفاده از علوم و فناوری های نوین
35
اخلاق
3- روش تدریس یکی از عناصر مهم برنامه ی درسی و طراحی آموزشی، انتخاب و اجرای روش مناسب تدریس است. شاید بتوان گفت که این عنصر، در همه ی الگوهای طراحی آموزشی جایگاه ویژه ای دارد و مهم ترین قسمت به حساب می آید؛ زیرا محتوا، رسانه ها، ارزش یابی و کلیه ی مراحل تدریس در جای جای روش و الگوی تدریس قرار می گیرد و ما را به همه ی اهداف می رساند. هنر معلم نیز در چگونگی انتخاب و اجرای روش های تدریس نمایان می شود.
4- مدل کلاس و گروه های کاری یکی از وظایف مهم معلمان برای اجرای قوانین تدریس، ایجاد شرایط مناسب از نظر مدل کلاس درس و تشکیل گروه های دانش آموزی است. در الگوهای جدید تدریس، تشکیل گروه های درسی برای واگذاری بخشی از وظایف به دانش آموزان، جایگاه خاصی دارد. بنابراین انتظار می رود که معلمان در قسمت اول طراحی آموزشی، مدل کلاس و فضای تدریس (مدل سنتی، فضای باز، پارک، اردوگاه، کتابخانه، کارگاه، آزمایشگاه و…) را مشخص سازند و براساس آن، دانش آموزان را گروه بندی کنند.
5- رسانه های یادگیری در اکثر مدل های طراحی آموزشی، تعیین و تولید رسانه مورد توجه است و معلمان با همکاری دانش آموزان، وسایل و تجهیزات مورد نیاز را تهیه می کنند و در جریان تدریس، از آن ها برای تسهیل یادگیری بهره می گیرند. در مدل طراحی، به وسایل و رسانه های ویژه ای اشاره شده است؛ زیرا رسانه هایی مانند معلم، کتاب، تخته سیاه و… به طور معمول در اکثر درس ها مورد استفاده قرار می گیرد. اما تعدادی از رسانه ها صرفاً برای درس ویژه ای کاربرد دارند.
ب) اجرای تدریس (فرآیند یاددهی – یادگیری) بعد از این که اقدامات قبل از تدریس (تعیین اهداف، رسانه ها، روش تدریس و مدل کلاس) صورت گرفت، طراحی آموزشی وارد مرحله ای می شود که باید در کلاس درس، به همت معلم و فراگیرندگان، به عمل تبدیل گردد و یاددهی-یادگیری در جریان آن اتفاق افتد.
1- ایجاد ارتباط و انگیزه سازی لازمه ی هر شروعی، ایجاد ارتباط مطلوب و فضاسازی است. فرآیند یاددهی-یادگیری امری دوسویه است و به توافق هر دو طرف نیاز دارد. به این ترتیب، معلم نمی تواند بدون توجه به انگیزه و علاقه ی دانش آموزان، تدریس را شروع کند؛ زیرا تدریس، تزریق نیست. با این حساب، مهارت داشتن معلم در این مرحله، بسیار مهم است و نقطه ی شروع تدریس به هنرمندی خاصی نیاز دارد تا انگیزه ای توام با هدفمندی و نشاط در دانش آموزان به وجود آورد.
مهارت های انگیزه ساز آغازین بسیار فراوان است و در زیر، به بعضی از آن ها اشاره می شود: نمایش دادن یک فیلم کوتاه. نشان دادن چیزی جذاب. یک اقدام غیرعادی و سوال برانگیز. نقل داستانی کوتاه. بهره گیری از افراد خارج از کلاس. ارائه ی یک گزارش کوتاه. استفاده از شعر و تمثیل. پرسش تحریک آمیز. تغییر زمان و مکان تدریس. اجرای یک نمایش کوتاه.
– فعالیت های معلم و دانش آموزان(توجه به مراحل اجرایی روش تدریس انتخابی ) به انجام رساندن این فعالیت ها مهم ترین قسمت تدریس محسوب می شود. معلم و دانش آموزان کلیه ی راهبردها و وسایل آموزشی را به کار می گیرند و در یک تعامل چندجانبه، اهداف موردنظر مشخص و قواعد، قوانین، اصول و مفاهیم کشف می شود. در جریان تدوین فعالیت ها، توجه به موارد زیر تدریس را فعال و موثر می کند :
به کارگیری مناسب و مطلوب رسانه ها. هدایت دانش آموزان به سوی مشارکت مطلوب در گروه. توجه به مهارت و دست ورزی های دانش آموزان. ایجاد فضا و زمینه ی مناسب برای تفکر دانش آموزان. زمینه سازی برای کشف اصول و مفاهیم، به جای انتقال آن ها. رعایت ترتیب و توالی در تدریس.
توجه به ابداعات و خلاقیت های فراگیرندگان.
به کارگیری روش های مطلوب تشویق.
بررسی تحقیقات دانش آموزی و توجه به آن ها.
چگونگی ارزش یابی تکوینی (انتخاب ابزارهای مناسب و شیوه اجرای مطلوب).
هدایت فراگیرندگان با هدف دست یافتن به زمینه های کاربردی.
اعتباربخشی به فعالیت ها و تحقیقات دانش آموزان.
3- ارزشیابی «ارزش یابی یعنی گردآوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل، مقایسه ی آن ها با معیارهای معین و در نهایت، ارزش گذاری و تصمیم گیری در مورد آن ها.» برای انجام دادن هر گونه ارزش یابی ، این دو سوال اصلی مطرح می شود : 1- چه چیزی باید اندازه گیری و ارزش یابی شود ؟ 2- روش اندازه گیری و میزان آن چیست؟
الف) ارزش یابی تشخیص پس از آن که از آمادگی فراگیرندگان برای همکاری با معلم و مشارکت در تدریس اطمینان نسبی حاصل شد، ارزش یابی تشخیصی مدنظر قرار می گیرد و مشخص می شود که نقطه ی شروع کار معلم کجاست؟ زمینه های قبلی دانش آموزان چیست؟ آیا اطلاعات آنان همگن و تقریباً هم اندازه است؟ این جاست که معلم از طریق یک ابزار اندازه گیری مانند پرسش های شفاهی، پیش دانسته های دانش آموزان را می سنجد و پیش زمینه های موضوعی تدریس را مطرح می کند و نتایج آن را در طول اجرای تدریس مورد توجه قرار می دهد.
ب) ارزش یابی مرحله ای (تکوینی) ارزش یابی مرحله ای در جریان فعالیت های معلم و دانش آموز نقش مهمی ایفا می کند و به ویژه، سبب تقویت حس مشارکت و تعامل موثر می شود و این امکان را به وجود می آورد که معلم بر بازخورد فعالیت های کلاسی به صورت مستمر نظارت داشته باشد. هدف از اجرای ارزش یابی تکوینی، تشخیص میزان تحقق انتظارات آموزش و پرورش از یکایک مراحل تدریس است. بدیهی است که این نوع اندازه گیری و ارزش یابی از طریق مشاهده، آزمون های شفاهی و پرسش های موردی به صورت کوئیز صورت می گیرد. بنابراین، ارزش یابی تکوینی در بطن فرآیند طراحی-آموزشی قرار دارد و انتظار می رود که معلمان، ضمن اجرای هریک از مراحل تدریس، ارزش یابی تکوینی مناسبی را اجرا و نقایص احتمالی آن را برطرف کنند.
پ) ارزشیابی پایانی (مجموعه ای) پس از اجرای روش تدریس و پایان یافتن یاددهی – یادگیری (اجرای مراحل)، تعیین میزان تحقق اهداف و پیشرفت دانش آموزان اهمیت زیادی دارد. در نتیجه، به نظر می رسد بررسی تاثیر روش تدریس و تبادل تجربیات بر دانش آموزان و در جهت نیل به انتظارات آموزشی، جزء اصلی آموزش است و ارزش یابی پایانی برای رسیدن به این مهم اجرا می شود.
4- تکلیف دانش آموزی ( از منظر ساختار و شیوه ی ارائه ) تکالیف را می توان از نظر شیوه ی ارائه به دانش آموزان و ملاحظات اهداف کتاب های درسی، در سه مدل خلاصه کرد : 4-1) تکالیف عمومی : منظور از تکالیف عمومی آن دسته از فعالیت ها و تمرین هایی است که الزاماً به عموم فراگیرندگان ارائه می شد و اغلب از نوع تمرینی یا آماده سازی است.
4-2) تکالیف گروهی : در تکلیف گروهی، معلم براساس توانایی هریک از گروه ها، موضوعات مناسبی مطرح می کند و هر گروه نیز با برنامه ریزی و اجرای اهداف مورد نظر معلم، امر آموزش را متحقق می سازد. تکلیف گروهی باتوجه به مشارکت دانش آموزان و علایق آنان ارائه می شود و معلم برای هر گروه چند موضوع تعیین می کند و آن ها از طریق تصمیم جمعی، یکی از موضوعات را انتخاب و اجرا می کنند.
-3) تکالیف انفرادی : شناسایی تفاوت های فردی و توجه به آن ها، از موضوعات مهم در آموزش و پرورش است. ایجاد وضعیتی برای بروز خلاقیت ها و نوآوری های فردی، از وظایف مهم مدارس به حساب می آید. یکی از روش های توجه و کمک به شکوفایی فردی، دادن تکالیف انفرادی به دانش آموزان است. معلم برای ارائه ی این نوع تکالیف، توانایی ها، علایق و بنیان های ذهنی و فکری فراگیرندگان را در نظر می گیرد و براساس آن، فعالیت هایی طلب می کند. البته هیچ الزامی نیست که همه ی دانش اموزان، تکالیف انفرادی را انجام دهند. بلکه براساس زمینه های قبلی و شناخت صلاح دید معلم، این نوع تکلیف به عده ای از آن ها واگذار می شود.
انواع تکلیف از نظر محتوا : 1- تمرینی : خواندن و کار های تمرینی و انفرادی 2- آماده سازی و آمادگی : آماده کردن دانش آموزان برای روز های بعد مثلا جمع آوری مطالب و مواد قبل از کنفرانس در کلاس 3- بسطی و امتدادی : یاد گیری ایده ها و مهارت ها در موقعیت های جدید مثلا در باره موضوع درس کتابی بخوانند و خلاصه آن را در کلاس ارائه دهند . 4- خلاقیتی :وقتی دانش آموز مفاهیم و مهارت های مکتسب در کلاس درس را تا هم ترکیب کند و در یک راه یا راه های جدید و متفاوت به کار بندد. ( کتبی و شفاهی ) مثلا ساختن مدل یک مزرعه با چوب بستنی یا حل مسئله ای خاص به صورت شفاهی
گلهایی از گلستان معرفت دانایان : به یاد خدا باشید. با دیگران همان رفتار کن که می خواهی با تو رفتار کنند. اگر گوش داری بشنو، و اگر زبان داری سکوت کن. موفقیت در توانستن هاست؛ نه در نمی توانم ها. بزرگترین خیانت به یک نفر این است که فرصت فکر کردن را از او بگیرند. به خاطر داشته باشید که احترام، گرانبهاترین هدیه ای است که می توانید به کسی بدهید. شما باید گلهایی که مایلید پرورش دهید، آب بدهید. نخست بخواهید بفهمید و آنگاه بر دیگران تاثیر بگذارید. نگذارید موریانه ی نگرانی، بنای زندگی تان را واژگون کند.
تقاضای راهنمایی از دانایان در حکم صمیمانه ترین تحسینی است که از او می کنید. آموختن تنها سرمایه ای است که ستمکاران نمی توانند به یغما ببرند. کاری بدون برنامه ریزی انجام ندهید؛ پس هدفمند باشید. خوشبختی یعنی قبل از اینکه به فکر تغییر دادن دیگران باشید، قاضی زندگی خود باشد. باور کنید تا ببینید. طلب کن، به تو عطا خواهد شد. جستجو کن، خواهی یافت. در را بزن، برویت گشوده خواهد شد. از طعنه، توهین و تمسخر بپرهیزید؛ بیاد داشته باشید که احترام، احترام می آورد. چهار واژه ی کلیدی برای زندگی شاداب: ایمان، عشق، انضباط فردی و مسئولیت پذیری.
فرمول موفقیت چنین است : هر موفقیت و دستاوردهای آن از رهگذر تلاش بدست می آید. تلاشها را انگیزه ها در انسان خلق می کنند. انگیزه ها را اندیشه ها می سازند. اندیشه ها، از باورها و ایمان دستور می گیرند. پس هر موفقیتی از رهگذر یک باور عالی و یک ایمان خوب حاصل می شود. حضرت علی (ع) : هر کس بسیار مباحثه کند، آنچه را می داند فراموش نکند ، آنچه را نمی داند یاد بگیرد .