طبقه بندی از نظر زیستگاه:
Oceanicplankton
Nereticplankton
Brakishplankton
Freshwaterplankton
طبقه بندی پلانکتون ها از نظر اندازه:
اولترانانوپلانکتون: کمتر از 5 میکرون هستند مانند باکتریوپلانکتون
نانوپلانکتون از 20-2 میکرونی هستند و همگی جزء فیتوپلانکتون ها
میکروپلانکتون ها: از 200-20 میکرون مانند جلبک های سبز-آبی
ماکروپلانکتون ها: 2000-200 میکرون مانند دیاتومه ها، دینوفلاژله ها، زئوپلانکتون های گیاه خوار، پاروپایان، روتیفرها
مگاپلانکتون ها: بیشتر از 2000 میکرون هستند. لارو بی مهرگان زئوپلانکتو ن های گوشت خوار
طبقه بندی از نظر سیکل زندگی
1- هالوپلانکتون ها (پلانکتون های واقعی): تمام زندگی فعال آن ها در ستون آب سپری می شود و فقط مراحل سکون (تخم) در بستر قرار می گیرد.
2- مروپلانکتون ها (پلانکتون های موقتی): فقط در مراحل مشخص ازتکامل خود (عمدتاً نوزادی) به صورت پلانکتون در آب شناورند مانند لارو ماهی وسخت پوستان عالی.
طبقه بندی پلانکتون ها از نظر انتشار عمودی
Neuston
Pleuston
طبقه بندی پلانکتون ها از نظر انتشار عمودی
Neston-1 : موجود پلانکتونی کوچک که در یک میلی متری تا صد میکرومتری سطح آب زندگی می کند.
این لایه نازک سطح آب دارای بسیاری از مواد بیوشیمیایی
اجزاء تشکیل دهنده این مواد از نظر کیفیت با مواد موجود در زیر سطح آب (20-10 سانتی متری) متفاوت
بیوماس کل نئوستونی بسیار کوچک
نئوستون ها با استفاده از تور شناوری که بر سطح آب کشیده می شود نمونه برداری می شود،
ادامه….
از جمله موجودات نئوستون مانند قارچ ها، آلگ ها و باکتری ها
Epineuston: در سطحی ترین نقاط آب و طرفین فیلم آب زندگی می کنند مانند ساس آبی
Hyponeuston: در 5 سانتی متری لایه سطحی آب زندگی می کنند مانند برخی از کرم ها، نرمتنان و سخت پوستان
طبقه بندی پلانکتون ها از نظر انتشار عمودی
Pleuston -2: جامعه ای از گیاهان شناور بزرگتر و جانورانی که در ناحیه رویی یا در سطح بالایی آب قرار دارند.
تعلق و وابستگی این گروه از موجودات به سطح حفظ شده، ولی اندازه موجودات بزرگ و قابل رویت Gerris و Velella
دلایل تمرکز Nestonها و Pleuston ها در سطح آب
5 سانتی متر بالای آب بعضی از تشعشعات خورشید را در خود جذب
غلظت مواد ارگانیک در سطح فیلم آب و لایه زیرین آن صدها مرتبه بیشتر از لایه های عمقی
مواد اورگانیک یا مواد آلی نیز توسط مواد گازی که به دلیل تجزیه مواد آلی تولید شده دائماً به سطح آب آمده و سطح را غنی
اجساد پلانکتون ها در نتیجه حباب های گازی ناشی از تجزیه مواد موجود در کف به سطح آورده می شود
هنگام باد و طوفان مواد آلی در سطح به تلاطم درآمده و موجب رشد نستون ها
لایه های سطحی کارگاه انکوباتور دریاها و اقیانوس ها
طبقه بندی پلانکتون ها از نظر انتشار عمودی
3- پلانکتون های اپی پلاژیک: گروهی هستند که در طول روز در عمقی کمتر از 300 متر به سر می برند.
4- پلانکتون های مزوپلاژیک: گروهی هستند که در طول روز در عمق بین 300 تا 1000 متر به سر می برند.
5- پلانکتون های باتی پلاژیک: گروهی هستند که در طول روز در عمق بین 1000 تا 3000 الی 4000 متری به سر می برند.
6- پلانکتون های آبی سوپلاژیک: گروهی که در آبهای عمیق تر از 3000 تا 4000 متر زندگی می کنند.
7- پلانکتون های اپی بنتیک: گروهی هستند که نزدیک کف بستر آب زندگی می کنند یا گاه به طو موقت کاملاً مماس با کف بسر می برند.
مکانیسم های دفاع در پلانکتون ها
تغییر رنگ یا همانند شدن با محیط
تولید رنگ های مختلف در سطح و کف
تولید عناصر ویژه جهت پنهان سازی
به طور عمده پلانکتون ها را به 3 گروه عمده تقسیم بندی می کنند:
1- باکتریوپلانکتون
2- زئوپلانکتون
3- فیتوپلانکتون
آلگ ها
آلگها هم بصورت چسیبده هم بصورت فیتوپلانکتون های شناور و آزاد موجود می باشند. نوع اولی در نواحی کم عمق آب های تمیز دریاچه ها و نهرها به وفور یافت گشته و نوع اخیر در دریاچه های بزرگتر و در کناره های رودخانه های با جریان آرام اهمیت زیادی دارند.
جلبک ها در اندازه و شکل های متنوعی بوده و از گونه های تک سلولی با طول چند میکرون تا اشکال مجتمع یا رشته ای (که به آسانی با چشم غیر مسلح دیده می شوند) در بین آنها یافت می شوند.
تنوع و تفاوت زیاد گونه های جلبکی باعث شده تا همیشه انواعی از این جانداران در تمام دریاچه ها و آبگیرها حضور داشته باشند زیرا دریاچه در هر شرایط زیست محیطی ای که باشد، این شرایط در هر صورت برای گروه خاصی از جلبک ها ایده آل خواهد بود.
فیتوپلانکتون ها
فیتو به معنی گیاه بوده پلانکتون ریشه ی لاتین و به معنی سرگردان
سطح خارجی سلول های جلبکی را یک دیواره ی سلولی اغلب از جنس سلولز و سایر پلی ساکاریدها
توسعه این میکروارگانیزم های گیاهی به ترکیب شیمیایی آب، درجه حرارت و شرایط نوری بستگی
تغییر شکل فصلی نیز در فیتوپلانکتونها موجود
فیتوپلانکتونها مواد غذایی اساسی آلی را در آبهای آزاد تولید
فیتوپلانکتونها غذای اساسی زئوپلانکتونها
پس از مرگ به عمق آب فرو رفته و ضمن تولید بخش مهمی از دتریتوس های حاصلخیز، عناصر حیاتی مورد نیاز جانوران کف زی
جلبک های سبز-آبی
جلبک های سبز- آبی جزء پروکاریوت ها
روی تیغه هایی قرار گرفته بدون این که توسط غشایی در بر گرفته شوندرنگدانه های فتوسنتزی
این جلبک ها از رنگدانه ی فیکوبیلین برخوردار
شکل سلولها در این جلبکها از تنوع بالایی برخوردار
بیشتر جلبک های سبز آبی بی حرکتند
بخش اعظم جلبک های سبز-آبی رشته ای
بسیاری از جلبک های سبز-آبیِ رشته ای قادر به ایجاد سلول های نامتجانس
دلایل اهمیت جلبک های سبزآبی از نظر آبزی پروری
بیوماس بالایی در استخرها
توانایی شکوفایی یا بلوم جلبکی
موجودات رشد کمی
قادرند برای دست یابی به منابع محدود با سایر گونه ها رقابت
از نظر تولیدات اولیه در استخرهایی که تولید غذای آبزی وابسته به تولیدات اولیه است نامطلوبند
انتقال کربن در اکوسیستم هایی که جلبک سبز-آبی درونشان غالب است به موجودات اکوسیستم
تعداد محدودی از زئوپلانکتون ها توانایی تغذیه از جلبک های سبز-آبی را دارا هستند
از دیدگاه اقتصادی مهمترین ویژگی منفی جلبک های سبز-آبی ایجاد متابولیت های بدبو
در شرایطی که نور مورد نیاز برای فتوستز محدود می شود. جلبک های سبز-آبی از طریق شناوری خودشان را به سطح آب می رسانند
با تشکیل لایه در سطح آب میزان ورود اکسیژن از اتمسفر به آب کاهش پیدا می کند
جلبک های سبز-آبی دچار مرگ دسته جمعی
در شرایطی که میزان منابع نیتروژن نسبت به فسفر پائین باشد و رشد فیتوپلانکتون ها توسط نیتروژن محدود قادرند برای دست یابی به منابع غیرآلی نیتروژن مانند آمونیوم، نیترات، نیتریت با سایر گونه ها رقابت کند.
در شرایطی که میزان کربن در اکوسیستم کاهش می یابد قادرند با تغییر شناوری به سطح آب
جلبک های سبز (Chlorphyceae
. بسیاری از جلبک های سبز، یک دیواره سخت خارجی از جنس سلولز
جلبک های سبز، اندام هایی حاوی پیگمانهای سبز خالص دارند (کلروپلاست).
جلبک های طلایی
علت ایجاد رنگ طلایی در این جلبک ها، وجود رنگدانه های کارتنوئیدی
بسیاری از کریزوفیت ها تک سلولی بوده و بعضی از آنها به وسیله ی صفحات سیلیسی یا آهکی ظریفی پوشیده
کریزوفیت ها هاگ های مقاومی تولید می کنند. که دیواره ی ضخیمی از جنس سیلیس داشته
دیاتومه ها (Bacillariophyceae
سلول دیاتومه دارای یک هسته بوده و کروماتوفورهای زرد مایل به قهوه ای دارد
بوسیله یک پوسته سیلیسی مخصوص
این موجودات به دو شکل سنتریک (با تقارن مرکزی ) و پنیت (با تقارن محوری)
بیشتر دیاتومه ها جزء جلبک های پوششی محسوب می شوند
دیاتومه ها اغلب در آبهای با pH بالا غالب می شوند
دینوفلاژله ها
دینوفلاژله ها جلبک های تک سلولی تاژک دار و معمولاً متحرک هستند
بعضی از آنها برهنه بوده، برخی دیواره ی ضخیم سلولی
دو عدد تاژک دارند
دینوفلاژل ها سیست های مقاومی تولید می کنند
اوگلنوئیدها
اوگلنوئیدها عموماً مختص آبهایی که بار مواد آلی در آنها بالاست
که اغلب یا در دریاچه های هومیکی و یا نزدیک به سطح رسوبات یافت می شوند
این موجودات نیز دو عدد تاژک که از جیب تاژک خارج شده و باعث حرکت آن می شوند
بسیاری از اوگلنوئیدها، هتروتروف اختیاری بوده گاهی از باکتری ها و پوده ها نیز تغذیه
C:Documents and
عوامل موثر در رشد فیتوپلانکتون ها
استقرار در مکان مناسب
نور
عوامل موثر در رشد فیتوپلانکتون ها
درجه حرارت آب
مواد مغذی :
*قانون عامل محدودکننده (Leibig low of minimum)
* دسترسی به مواد مغذی و ترکیب اجتماعات فیتوپلانکتون ها موثر
* میزان مواد مغذی بر ساختار جامعه فیتوپلانکتونی موثر
موفقیت نسبی گروه های اصلی فیتوپلانکتونی در آبها
1- دیواره سلولی
2- شنا و شناوری
3- نور
4 – مقاومت در برابر چرای زئوپلانکتون ها
زئوپلانکتون ها
روتیفرها
زئوپلانکتون های سخت پوستان
بررسی ساختار جامعه زئوپلانکتونی و عوامل موثر بر آن در دریاچه ها
کیفیت و کمیت غذا
شکار انتخابی
تغذیه براساس انتخاب در اندازه
مفهوم Trophic cascade
چرخه زندگی زئوپلانکتون ها
توالی فصلی زئوپلانکتون ها
زئوپلانکتون ها کل لایه تولیدی دریاچه را در عرض چند هفته فیلتر
تشکیل مرحله سکون
سازگاری های پلانکتون های منطقه پلاژیک
قانون سقوط Stock
S: سرعت سقوط،
r: شعاع جسم شناور، g: شتاب ثقل،
φ:وزن مخصوص موجود،
φ0 :وزن مخصوص محیط،
µ لزوجت آب
Fمقاومت فرم بدنی
مکانیسم های گوناگونی جهت کاهش تفاوت وزن مخصوص
جذب آب:
بوجود آمدن واکوئل های گازی
تولیدات شدید فتوسنتزیک
ایجاد غده های چربی
کاهش غشای بدن (نازک کردن غشاء(
کوچک کردن اسکلت ساختمانی
مقاومت فرم ظاهری بدن
اثرات چتر نجات (Parachute effects)
مقاومت فرم بدنی عملاً همانند چتر نجات (Parachute)
عمل کرده و سبب شده که موجود با یک عمل بازدارنده
در مقابل سقوط روبرو گردد
سیکلومورفوز (Cyclomorphosis
تابعی از شرایط محیطی در زمان های مختلف
پراکندگی پلانکتون ها در آب
توزیع عمودی و افقی پلانکتون ها
مهاجرت های زئوپلانکتون ها
Midnight sinking
مهاجرت فیتوپلانکتون ها
توالی
عوامل فیزیکی و شیمیایی (مانند درجه حرارت، میزان مواد مغذی یا میزان دسترسی به غذا)
فشارهای حاصل از تداخلات بین موجودات زنده (مانند شکار، علفخواری و رقابت) نیز در ایجاد توالی با اهمیت
مدل PEG(Plankton, Ecology and Group)