موضوع: صندوق سرمایه گذاری مشترک و شاخص های آن
زمستان93
مقدمه:
رفع موانع مختلف اقتصادی کشور؛یا حداقل کاهش آثارآنهاطلب می کندکه منابع و امکانات آنهابه سوی فعالیتهای مولدو صنعتی هدایت شوند.برای گسترش این فعالیتهاضروری است که وجوه موجود در جامعه و پس اندازهای سرگردان خانوارها به سمت سرمایه گذاری های موردنظر هدایت شوند.
اکثر اندیشمندان اقتصادی در تحقیقاتشان به این نتیجه رسیده اندکه یکی از عوامل موثربررشدوتوسعه پایدار؛سرمایه گذاری موثردرکشور است.این سرمایه گذاری هاازطریق سرمایه گذاری دردارایی های فیزیکی ویابه صورت سرمایه گذاری دردارایی های مالی نظیرسرمایه گذاری در سهام اوراق مشارکتواوراق قرضه انجام میشود.بدون تردیداین مهم رانمی توان به انجام رساندمگراین که بازارهای پول و سرمایهو امکانات مرتبط باآنهاگسترش پیداکند.
صندوقهای سرمایه گذاری مشترک از بخشهای فعال در بازارهای مالی هستند که درسالهای اخیرواسطه گری مالی آنها در سراسرجهان رشدوگسترش چشمگیری راشاهد بوده و سرمایه گذاران از محاسن و مزایای این شرکتها باخبرو با فعالیت آن ها آشناهستند.
استراتژی اصلی بازارهای مالی گسترش زمینه تقابل دارندگان مازادسرمایه و متقاضیان سرمایه است .یکی از راهکارهای حل این مشکلاستفاده از صندوقهای سرمایه گذاری مشترک استاین صندوقها با امکان جذب سرمایه گذاران کوچک و کاهش ریسک سرمایه گذاری آنها از طریق ایجاد سبددارایی؛کمک شایانی درافزایش تمایل سرمایه گذاران به مشارکت می کنند.این صندوقها مزایای بسیاری رادربردارند که یکی از انها بکار گیری نیروهای متخصص در گردآوری؛ تحلیل اطلاعات و گزینش بهینه سبد اوراق بهادار و نهایتا جلوگیری ورود اشخاص غیر حرفه ای از طریق سرمایه گذاران حرفه ای به بازار وگسترش سرمایه گذاری ها در صنایع و شرکتهای گوناگون است .
یکی ازتصمیماتی که مدیران واحدهای تجاری به منظور حداکثر ساختن ثروت سهامداران اتخاذ می نمایند، تصمیمات مربوط به تامین مالی بنگاه می باشد. این نوع تصمیمگیری ها مربوط به ساختار سرمایه و همچنین تعیین وانتخاب بهترین شیوه تامین مالی و ترکیب آن می باشد. از طرفی در نظام مالی اسلامی، گردآوری و تجهیز منابع مالی به دلیل حرمت ربا باید از طریق ابزارهای مالی بدون بهره انجام پذیرد.
بدین منظور تشویق اسلام به مشارکت گسترده در سود یا مالکیت، به عنوان جایگزینی مناسب برای ابزارهای مالی مبتنی بر بهره محسوب می گردد. یکی از این ابزارهای نوین مالی، صندوق های سرمایه گذاری مشترک هستند که به عنوان ابزاری در بازار ثانویه شناخته می شوند و بر اساس قانون بازاربورس و اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران اداره می گردند.
اهمیت و ضرورت موضوع:
صندوقهای سرمایه گذاری در بسیاری ازکشورهای جهان تبدیل به عمده ترین مقصد سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خردشده است.
درکشورایالت متحده بیش از 50درصدشهروندان دراین صندوقهاسهام دارندکه مجموع ارزش دارایی تحت مدیریت انواع صندوقهادرسال2013به حدود74درصدارزش بازاررسیده است.درایران نیز ارزش کل صندوقهای سرمایه گذاری ازحدود8800میلیاردریال درسال91به بیش از 960،020،5 م ر در6ماهه دوم سال92رسیده است . ازآنجاکه هدف اغلب سرمایه گذاران درصندوقها کسب منافع وفراهم آوردن سرمایه کافی برای تحصیل فرزندان درآینده یامستمری دوران بازنشستگی است،عملکرداین صندوقها تاثیرمهمی در رفاه شهروندان خواهدگذاشت(سعیدی وهمکاران،1387).
این صندوق ها به عنوان یکی از مهم ترین واسطه های مالی نقش انتقال سرمایه را ازسوی دارندگان منابع به سمت مصرف کنندگان(شرکتهای تولیدی وخدماتی و بازرگانی)برعهده دارند.باعنایت به نقش بی بدیل این صندوقهادرتخصیص بهینه منابع مالیدربازارسرمایه بررسی این واسطه های مالیمی تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیارمدیران صندوقها و سرمایه گذاران قراردهد تا با استفاده از نتایج این تحقیقات بتوان دربهبود عملکرد این صندوقها گامی برداشته ودرنتیجه موجب استقبال بیشتر سرمایه گذاران به صندوقها گرددکه این خود باعث رونق اقتصادو تولید کشور خواهد بود.
تعریف واژه های کلیدی:
1-خبرگی:
معیارخبرگی بادانش تخصصی وتجربه کاری بالا توام است.خبره به اصطلاح پیرکاراست(حیدری،1391).دراین پژوهش خبرگی براساس معیارمیزان تحصیلات؛مدرک بورسی(اصول بازارسرمایه)و تجربه بیان می گردد.
2-خالص ارزش دارایی(NAVصندوق):
خالص ارزش دارایی درواقع ارزش مجموعه ی سرمایه گذاری صندوق(معادل ارزش دارایی ها منهای بدهی های صندوق)تقسیم برتعدادسهام ان است که درپایان هرروز معاملاتی باتوجه به تغیرات قیمت سهام اوراق بهاداروسودهای نقدی تعلق گرفته به ان محاسبه می شود.
3-بازده:
درتحقیقات بازارسرمایه بازده صندوق سرمایه گذاری به عنوان متغیروابسته ازرابطه زیرمحاسبه می شود.
خالص ارزش روزهرواحدسرمایه گذاری تحت نظارت سازمان بورس واوراق بهاداردرسایت صندوقها به صورت روزانه منتشرمی شود.
بازده حاصل شده با این روش، بازده ساده پرتفوی نامیده میشود و دقت چندانی ندارد. لذا پژوهشگر تصمیم گرفت تا از نرخ بازده مرکب برای محاسبه بازده ماهانه پرتفوی صندوق های سرمایه گذاری استفاده نماید . براین اساس، نرخ بازده پرتفوی با فرمول ذیل محاسبه شد.
4-شاخص عملکرد:
پروفسورشارپ برای ارزیابی عملکرد برروی34صندوق سرمایه گذاری مشترک طی سالهای1954الی1966تحقیقی انجام دادوبه معیاری دست یافت که به نسبت پاداش پذیری(RVAR)معروف است .این معیارنشان دهنده مازاد بازده پرتفوی درمقابل هریک واحد ریسک کل است .
دراین شاخص نسبت RVARبالاترنشان دهنده عملکردبهتراست وازرابطه زیربه دست می اید:
RVAR=( – )/ =Excess Return/Risk
که در ان متوسط بازدهی کل پرتفوی طی یک دوره زمانی ؛متوسط نرخ بازدهی بدون ریسک طی یک دوره زمانی، انحراف معیار بازدهی پرتفوی طی یک دوره زمانی وExcess Return بازده اضافی است.مبنای اندازه گیری عملکردصندوق دراین پژوهش براساس معیارشارپ می باشد.
5-ترینر:
یکی دیگر از معیارهای عملکرد در تئوری مدرن پرتفوی معیار ترینر است. ترینر در اواسط دهه 1960 معیار مشابهی را به نام نسبت پاداش به نوسان پذیری مطرح کرد. این شاخص حقیقت بیان کننده این مطلب است که در ازای هریک واحد از ریسک سیستماتیک چه میزان بازده مازاد نصیب سرمایه گذار می شود. نظیر معیار شارپ نرخ بالاتر در معیار ترینر نیز بیانگر عملکرد بهتر است اما برخلاف معیار شارپ که در آن مازاد بازده نسبت به ریسک کل محاسبه می شود در این معیار بازده مازاد نسبت به ریسک سیستماتیک بتا محاسبه می شود. این شاخص از رابطه زیر بدست می آید
Pvar= Trp – Rf
6- معیار آلفای جنسن:
معیار دیگر ارزیابی عملکرد در تئوری مدرن پرتفوی معیار آلفای جنسن است. این معیار که با آلفای نشان داده می شود با شاخص ترینر مرتبط است.این دو معیار می توانند با تعدیلاتی رتبه بندی یکسانی را برای سنجش عملکرد پرتفوی خلق کنند. اگر آلفای جنسن به ضرایب بتا تقسیم شود معادل است با معیار ترینر منهای صرف ریسک پرتفوی بازار طی دوره. معیار عملکرد جنسن بر مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای استوار است.
برای بدست آوردن آلفای جنسن از معادله زیر استفاده می شود که در آن Rp میانگین بازده سبد سهام Rm میانگین بازار سهام و Rf میانگین بازده بدون ریسک است.
7-معیار مدیلیانی : معیار دیگر ارزیابی مدرن پرتفوی معیار مدیلیانی است. این معیار از انحراف معیار بازده جهت تبیین ریسک استفاده می کند. این معیار مشخص می سازد که اگر پرتفوی درجه مشابهی از ریسک کل پرتفوی بازار را داشته باشد متوسط بازده چه میزان خواهد بود.
تئوری فرا مدرن پرتفوی
از جمله شاخص های ارزیابی عملکرد مبتنی بر این تئوری شاخص های سورتینو ، پتانسیل مطلوب ، ریسک نا مطلوب و بتاهای نامطلوب است.
معیار سورتینو:
معیار سورتینو و پرایس مشابه معیار شارپ بازده مورد انتظار به ازای هر واحد تغییر در ریسک سرمایه گذاری را محاسبه می نماید. اما تفاوت این دو معیار در این است که معیار شارپ تغییر پذیری بازده را مورد بررسی قرار می دهد در حالی که معیار سورتینو تغییر پذیری نامطلوب را مبنای ارزیابی قرار می دهند.
SR=
معیار ریسک نامطلوب:
دومین معیار ارزیابی در نظریه فرا مدرن پرتفوی معیار ریسک نامطلوب است. این معیار از رابطه زیر بدست می آید. در مدلh نرخ بازدهی هدف و ذیل و R
به طورکلی، صندوق های سرمایه گذاری مشترک، ابزاری مناسب و قابل استفاده برای سرمایه گذاران جزء هستند. آنها با حل مشکلاتی نظیر:
عدم محاسبه صحیح ریسک توسط سهامداران خرد
عملکرد دیرهنگام و واکنش توام با احساس
نقدشوندگی سهام در فراز و نشیب های بازار
تغییر مطلوبیت سهام در طول زمان
قدرت چانه زنی محدود سهامداران خرد
سود نقدی شرکت ها و مراحل افزایش سرمایه
برخورداری از پشتوانه کارشناسی و حقوقی
توانایی خود را به عنوان یک نهاد مالی در مقایسه با سایر ابزارها به اثبات می رسانند و نقش خود را به عنوان ابزاری برای حضور گسترده مردم کشورمان در بورس، از طریق:
تجربیات مطلوب سرمایه گذاری مستقیم و انتقال آن به دیگران
حضور افراد بسیار در صندوق
نقدشوندگی عالی
بازدهی بالاتر از شاخص
صرفه جویی در وقت و انرژی سرمایه گذاران
آسودگی خاطر سرمایه گذاران به اتکاء پشتوانه های کارشناسی و حقوقی ادا می کنند
.عمده خصوصیات اصلی صندوق های سرمایه گذاری عبارتنداز:
قابلیت بازخرید سهام صندوق (عمدتا در صندوقهایی با سرمایه متغیر) توسط خود صندوق است که باعث افزایش درجه نقد شوندگی شده و واحدهای سرمایه گذاری این صندوقها را در ردیف اوراق بهادار شبه نقد قرار داده و جانشین پول می دانند. این نقدشوندگی یکی از مهمترین ویژگیهایی است که صندوق ها به سیستم مالی ارائه نموده اند.
اعمال مدیریت حرفه ای:
اعمال مدیریت حرفه ای و تخصصی یکسان بر وجوه کلیه سرمایه گذارای است. بدین مفهوم که میزان سرمایه تاثیری بر نحوه اعمال مدیریت مدیران صندوق بر وجوه سرمایه گذاران ندارد. زیرا این وجوه به صورت مشاع در اوراق بهادار سرمایه گذاری میشود.
-مزیت تنوع بخشی:
طبق نظریه نوین پرتفوی سرمایه گذاری در تعداد معینی از سهام مختلف به کاهش چشمگیر ریسک سرمایه گذاری منجر میشود. این صندوق ها با سرمایه گذاری در دامنه وسیعی از سهام به هدف فوق دست می یابند.
-مزیت هزینه های کمتر عملیاتی:
از انجا که وجوه در اختیار صندوق به شیوهای حرفه ای و در مقیاسی وسیع اداره می شوند؛ لذا هزینه های مبادلاتی نسبتا کمی را در مقایسه با سرمایه گذاریهای انفرادی متقبل می شوند. که این امرخود به افزایش بازدهی سرمایه گذاری منجر میگردد.
مزیت ارائه خدمات به سهامداران:
صندوق ها خدمات بسیار مناسبی را به سرمایه گذاران ارائه می نمایند که از مهمترین آنها میتوان به سرمایه گذاری مجدد و جوه پرداخت وجوه حاصل از سرمایه گذاری به سهامداران در اسرع وقت؛ خرید و فروش تلفنی و انتقال سریع و بدون هزینه وجوه سرمایه گذاران در بین صندوقهای هم خانواده اشاره نمود.
-اطمینان از اقدامات غیر اخلاقی مدیران:
تنها منبع ریسک در صندوق کاهش ارزش سرمایه گذاری است و احتمال ضرر ناشی از تقلب رسوایی مالی یا ورشکستگی در چنین شرکت هایی تقریبا برابرصفراست
-انواع صندوقهای سرمایه گذاری :
همانطور که پیش از این نیز عنوان شد صندوقهای سرمایه گذاری واسطه های مالی هستند که به عموم مردم گواهی سرمایه گذاری (سهام)می فروشند و وجوه حاصله را در پرتفوی متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می نمایند.هر واحد سرمایه گذاری (سهمی)که در صندوقهای سرمایه گذاری فروخته می شودنماینده نسبت مناسبی از پرتفوی اوراق بهادار است که صندوق سرمایه گذاری به وی وکالت از طرف سهامداران خود اداره می نماید.نوع اوراق بهاداری که خریداری می شودبه هدف صندوق سرمایه گذاری بر می گردد.
صندوقها را ار نظر ابزارهای مورد استفاده می توان به صندوقهای بازار پول صندوقهای بازار سهام و صندوقهای سرمایه گذاری اوراق مشارکت دسته بندی نمود.
صندوقهای سرمایه گذاری از نظز نوع سرمایه به 2دسته عمده تقسیم می شوند:
صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه ثابت
صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر
صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه ثابت:
صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه ثابت یا صندوقهای سرمایه گذاری بسته صندوقهایی هستند که واحد های سرمایه گذاری خود را همانند سایر شرکتها در بازار بورس و یا خارج از بورس به فروش می رسانند.میزان سرمایه انها ثابت بوده و تنها در دوره عرضه واحد های سرمایه گذاری و پس از تصویب مجمع عمومی اقدام به انتشار واحد های سرمایه گذاری جدی می نمایند.
صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر:
این صندوقها پیوسته سهام جدید منتشر می کنند تا از محل وجوه حاصل از فروش سهام جدیدی در سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری نمایند.سرمایه این صندوقها متغیر بوده و صندوق هر لحظه امادگی بازخرید سهام منتشره خود را به قیمت ارزش دارای(NAV) دارد.ارزش خالص دارایی صندوق باب محاسبه ارزش بازار پرتفوی صندوق به قیمتهای پایانی بازار درهرروز تعییم می شودو از طریق فرمول زیر به دست می اید.
تعدادسهام صندوق/(ارزش جاری بدهی های صندوق-ارزش بازار جاری اوراق بهادارو سایر دارایی های صندوق) = NAV
مقایسه صندوقهای با سرمایه ثابت و صندوقهای با سرمایه متغیر:
وجوه اشتراک و افتراق صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر که به لحاظ زمان موجود درتعاقب صندوقهای سرمایه گذاری باسرمایه ثابت بوده و به عنوان نسل جدید شرکتهای تجمیع کننده منابع مالی وارد عرصه بازارهای پول و سرمایه شده اند را می توان به شرح زیر برشمرد:
-وجوه اشتراک:
1-هردونوع صندوق به جمع اوری وجوه سرمایه گذاران برای خرید اوراق بهادار اقدام می نمایند
2-برای سرمایه گذاران کوچک سود اور خواهد بود
3-باتنوع بخشی؛خطرورشکستگی هردوگروه از صندوقها کاهش می یابد.
وجوه افتراق:
1-بیشتر صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه ثابت برخلاف صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر ارزش خالص دارایی خود را به صورت روزانه محاسبه نکرده و نتیجه را اعلام نمی نمایند.
2-بسیاری از صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه ثابت دربازارهای خاص نظیر بازارهای نوظهورسرمایه گذاری می نمایند اما توجه صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر صرفا به اوراق بهادار با قابلیت نقد شوندگی بالا معطوف است.
3-درمورد صندوقهای سرمایه گذاری با سرمایه متغیر قیمتی که در این سرمایه گذار انفرادی می تواندسهام رابازخرید نمایددرسطح ارزش خالص دارایی است ولی درصندوقهای باسرمایه ثابت قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود که ممکن است کمتر بیا بیشتر از ارزش خالص دارایی های صندوق باشد.
-سازوکار ایجاد و انتشار سهام در صندوق های سرمایه گذاری مشترک:
براساس شکل زیر، فرایند سرمایه گذاری با پرداخت وجه نقد از سوی سرمایه گذار به صندوق شروع می شود. صندوق از طریق وجوه دریافتی، اقدام به تشکیل سبد سهام و سبد گردانی در بازار سهام کرده و در نهایت، سهام صندوق به قیمت ارزش عایدی سرمایه گذار از سرمایه گذاری در صندوق خواهد بود.
.ارزش خالص دارایی ها:
NAVیاارزش خالص دارایی ها درواقع ارزش مجموعه ی سرمایه گذاری صندوق(معادل ارزش دارایی ها منهای بدهیها ی صندوق)تقسیم برتعدادسهام آن است که درپایان هرروزمعاملاتی باتوجه به تغیرات قیمت سهام،اوراق بهاداروسودهای نقدی تعلق گرفته به ان محاسبه می شود.
بازده صندوق:
در ابتدا برای محاسبه بازده صندوقهای سرمایه گذاری پژوهشگر به اطلاعاتی درباره خالص ارزش داراییهای صندوق در ابتدا و انتهای هر ماه نیازداشت .برای محاسبه بازده ماهانه پرتفوی دو روش در اختیار پژوهشگر وجود داشت: روش اول از تفاوت ارزش خالص داراییهای صندوق درابتدا و انتهای ماه، تقسیم بر ارزش خالص دارایی ها درابتدای ماه، به دست می آمد.
بازده حاصل شده با این روش، بازده ساده پرتفوی نامیده می شود و دقت چندانی ندارد. همچنین از آنجا که پژوهشگر قصد داشت تا ریسک نامطلوب را نیز محاسبه نماید، نیاز به اطلاعات دقیق تری داشت. لذا پژوهشگر تصمیم گرفت تا از نرخ بازده مرکب برای محاسبه بازده ماهانه پرتفوی صندوقهای سرمایه گذاری استفاده نماید. براین اساس، نرخ بازده پرتفوی با فرمول ذیل محاسبه شد.
دررابطه ذیل NAVنشان دهنده ارزش خالص داراییهای صندوقهای سرمایه گذاری LN نشان دهنده لگاریتم طبیعی وRp نرخ بازده پرتفوی است.
-شاخص های ارزیابی عملکرد:
بررسی عملکردصندوقهای سرمایه گذاری با استفاده از معیار هایی که بازدهی را با توجه به ریسک در نظر می گیرند انجام می شود، یعنی بازدهی با توجه به میزان خطری که سرمایه گذاری درآن صندوق برای آن سرمایه گذار داشته است، مورد نظر است(مقدسیان،1390). برای سنجش بازدهی تعدیل شده بر مبنای ریسک معیارهای ترینر، جنسن وشارپ وجود دارد.
معیارهای ترینر و جنسن، درصدد ایجاد ارتباط میان ریسک پرتفولیو با بازده آن برآمده که درآن متوسط بازدهی کل پرتفوی در یک دوره زمانی، متوسط نرخ بازدهی بدون ریسک طی یک دوره زمانی و شاخص ریسک سیستماتیک پرتفوی است. این معیار درواقع بیان کننده این مطلب است که در ازای یک واحد از ریسک سیستماتیک چه میزان بازده نصیب سرمایه گذار می شود.
یکی ازمهم ترین معیارهای سنجش عملکردنسبت شارپ می باشد.که بادرنظرگرفتن بازدهی تعدیل شده درمقابل ریسک سعی درسنجش عملکردان صندوق رادارد.پروفسورشارپ برای ارزیابی عملکرد34صندوق سرمایه گذاری مشترک طی سالهای 1954 الی 1966 تحقیقی راانجام داد و به معیاری دست یافت که به نسبت پاداش به تغیرپذیریRVARمعروف شد.این معیارنشان دهنده مازاد بازده پرتفوی درمقابل هر یک واحد ریسک کل استدر این شاخص نسبت(RVAR)بالاتر نشان دهنده عملکردبهتری است و از رابطه زیر بدست می اید:
RVAR=( – )/ =Excess Return/Risk
ریسک های موجود در صندوق های سرمایه گذاری:
دست اندرکاران هر صندوق سرمایه گذاری مشترک تلاش می کند تا سرمایه گذاری در آن صندوق سودآور باشد ولی، احتمال وقوع زیان در سرمایه گذاری های صندوق همواره وجود دارد. بنابراین، سرمایه گذاران باید به همه ریسک های سرمایه گذاری در صندوق از جمله ریسک های زیر توجه ویژه مبذول دارند.صندوق عمدتاً در سهام شرکت ها، سرمایه گذاری می کند. ارزش سهام شرکت ها در بازار تابع عوامل متعددی از جمله وضعیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، صنعت موضوع فعالیت و وضعیت خاص شرکت است. قیمت سهام در بازار می تواند کاهش یابد و در اثر آن صندوق و سرمایه گذاران آن متضرر شوند.
-ریسک نکول اوراق مشارکت:
اوراق مشارکت شرکت ها بخشی از دارایی های صندوق را تشکیل می دهد. گرچه صندوق در اوراق مشارکتی سرمایه گذاری می کند که سود و اصل آن توسط یک موسسه معتبر تضمین شده است، ولی این احتمال وجود دارد که ناشر و ضامن به تعهدات خود در پرداخت به موقع سود و اصل اوراق مشارکت مذکور، عمل ننمایند.
ریسک نوسان بازده بدون ریسک:
در صورتی که نرخ سود بدون ریسک (نظیر سود علی الحساب اوراق مشارکت دولتی) در انتشارهای بعدی توسط ناشر افزایش یابد، قیمت اوراق مشارکتی که سود حداقلی برای آنها تضمین شده است در بازار کاهش می یابد. اگر صندوق در این نوع اوراق مشارکت سرمایه گذاری کرده باشد و بازخرید آن به قیمت معین توسط یک موسسه معتبر (نظیر بانک) تضمین نشده باشد، با افزایش نرخ اوراق بدون ریسک، صندوق ممکن است متضرر شود.
شاخص ریسک کل بدین گونه محاسبه می شود:
Ri نرخ بازده صندوق سرمایه گذاری و متوسط نرخ بازدهی صندوق و nنشان دهنده تعداد مشاهدات است.
منابع
1- پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده حسابداری ، محمد خواجه سروی تابستان 93
2-سعیدی؛ع.ومقدسیان؛1389؛ارزیابی عملکردصندوقهای سرمایه گذاری مشترک سهام در ایران؛فصلنامه بورس اوراق بهادار تهران؛شماره9
3-کتاب مدیریت سرمایه گذاری از بادی، مارکوس
4-کتاب مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته، دکتر رضا راعی