شرکتهای فراملی و چالشهای زیرساختی
بخش اول
● جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی
جهانی
گروههای اقتصادی
منطقه ای
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی
جهانی
گروههای اقتصادی
منطقه ای
● ادغام و تملیکهـای فرامرزی
● سرمایه گذاری خارجی در جمهوری اسلامی ایران
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: روند جهانی
روند : صعودی در کلیه مناطق وکلیه گروههای اقتصادی
رشد : 30 درصد
میزان : 1،833 میلیارد دلار
تجمعی : 15 تریلیون دلار
وجه مشخصه :
سرازیر شدن سرمایه گذاری مستقیم خارجی به ایالات متحده بواسطه کاهش ارزش دلار، و اتخاذ سیاستهای باز از سوی دولت این کشور جهت جلب سرمایه های خارجی خصوصا” سرمایه گذاری شرکتهای فراملی
افزایش فروش، ارزش افزوده و صادرات شعب شرکتهای فراملی به ترتیب معادل 21، 19 و 15 درصد
اصلاح مقررات سرمایه گذاری خارجی در جهت مساعدتر نمودن شرایط کشورهای سرمایه پذیر (74%)
• چشم انداز : کاهش سرمایه گذاری مستقیم خارجی (تا حدود 10 درصد) بواسطه کند شدن قابل ملاحظه
فعالیتهای اقتصادی در سراسر جهان
نمودارجریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: روند جهانی
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: کشورهای توسعه یافته
• روند : صعودی
• رشد : 33 درصد
• میزان : 1،247 میلیارد دلار ( 59 درصد از کل جریانهای ورودی دنیا)
• وجه مشخصـه :
• رشد چشمگیر (43 درصدی) سرمایه گذاری خارجـی درکشورهای عضـو اتحادیـه اروپـا
بویـژه انگلستان، فرانسه، هلند و اسپانیا
• ثبات در جریانهای ورودی به 12 عضو جدید اتحادیه اروپا
• رشد جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ژاپن پس از قریب به یک دهه
• عمده کشورهای سرمایه پذیر:
• ایالات متحده
• انگلستان
• فرانسه
• کانادا
• هلند
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: کشورهای در حال توسعه
روند : صعودی
رشد : 21 درصد
میزان : 500 میلیارد دلار
وجه مشخصه :
• افزایش میزان سرمایه گذاری خارجی در کلیه مناطق
• سرازیر شدن نیمی از این جریانها به کشورهای جنوب، شرق و جنوبشرق آسیا و اقیانوسیه
• بالاترین میزان افزایش در منطقه امریکای لاتین و حوزه کارائیب • افزایش جریانهای ورودی به جنوب آسیا
• رسیدن میزان جریانهای ورودی سرمایه گذاری آفریقا به بالاترین رقم در تاریخ این منطقه
عمده کشورهای سرمایه پذیر :
• چین
• هنگ کنگ
• سنگاپور
• مکزیک
• برزیل
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: کشورهای کمتر توسعه یافته
روند : صعودی
رشد : 5/4 درصد
میزان : 3/13 میلیارد دلار (کمتر از 1 درصد ازکل جریانهای ورودی دنیا)
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: آفریقـا
روند : صعودی حتی در کشورهای کمتر توسعه یافته این قاره
میزان : 53 میلیارد دلار (3 درصد ازکل جریانهای ورودی دنیا)
زمینه های عمده :
اکتشاف منابع طبیعی
استخراج نفت وگاز
زیرساختها
وجه مشخصه :
. تمرکز عمده سرمایه گذاریها تنها در 10 کشور
. برخورداری از بالاترین نرخ برگشت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در طی دو سال گذشته
. تصویب مقررات جدید و برداشتن قدمهای مثبت در جهت جلب سرمایه های خارج
. عمده کشورهای سرمایه پذیر : کشورهای شمال افریقا و حاشیه صحرای افریقا من جمله نیجریه، مصر، افریقای جنوبی، مراکش و لیبی، سودان،گینه استوایی،الجزایر، تونس، ماداگاسکار
چشم انداز : امید بخش و صعودی برای (چهارمین سال متوالی) بویـژه با توجـه به رونـد رو بـه افزایش قیمت جهانی کالاها
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: آسیای غربی
روند : صعودی
رشد : 12 درصد
میزان : 30 میلیارد دلار
زمینه های عمده :
. خدمات بویزه خدمات ارتباطی و مالی
. زیرساختها
وجه مشخصه :
. تمرکز 5/4 از سرمایه گذاریها تنها در 3 کشور عربستان سعودی، ترکیه و امارات
. بهبود فضای کسب و کار در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و جلب سرمایه گذاریهای مستقیم خارجی به تعداد فزاینده ای از پروزه های انرزی و ساختمانی در این کشورها
چشم انداز : ادامـه رشـد صعـودی به واسطـه عدم تاثیر پذیری کشورهای منطقه از بحرانهای مالی
ایجاد شده
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: جنوب، شرق و جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه
روند : صعودی حتی در کشورهای در حال عبور از بحران و کمتر توسعه یافته منطقه من جمله
افغانستان، کامبوج، سریلانکا و تیمور
رشد : 18 درصد
میزان : 248 میلیارد دلار
وجه مشخصه :
. افزایش ادغام و تملیکهای فرامرزی
. اصلاح سیاستگذاریهای ملی مرتبط با سرمایه گذاری خارجی من جمله رفع موانع مالکیت توسط سرمایه گذاران خارجی،تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در صنایع زیر بنایی،
. بهبود شرایط عمومی سرمایه گذاری خارجی شامل آزادسازی بیشتر، تقویت همگرایی اقتصادی منطقه ای، رشد اقتصادی و توسعه صنعتی در منطقه
. اتخاذ تدابیر متعدد در جهت جلب سرمایه های خارجی من جمله افزایش سقف حمایت از سرمایه گذاریهای تحت پوشش قوانین سرمایه گذاری، مرتفع نمودن محدودیتهای ارزی،بهبود فرآیند پذیرش، و ارائه مشوقهای سرمایه گذاری
عمده کشورهای سرمایه پذیر :
چین
هنگ کنگ
سنگاپور
هند
کشورهای عضو ASEAN
چشم انداز : امیدبخش علیرغم تاثیرات احتمالی ناشی از بحرانهای مالی ایالات متحده
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: امریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب
روند : صعودی
رشد : 36 درصد
میزان : 126 میلیارد دلار
زمینه های عمده :
معادن فلزی
صنایع استخراجی
تولیدات متکی بر منابع طبیعی
صنعت خودرو
عمده کشورهای سرمایه پذیر :
برزیل
مکزیک
شیلی
چشم انداز : روندی همچنان صعودی در امریکای جنوبی و تا حدودی نامطمئن در امریکای مرکزی
و حوزه دریای کارائیب
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: جنوب شرق اروپا و کشورهای مستقل مشترک المنافع
روند : صعودی برای هفتمین سال متوالی
رشد : 50 درصد
میزان : 86 میلیارد دلار
زمینه های عمده :
. بخشهای پایه ((Primary
. خدمات بویزه خدمات مالی و نیروگاهی
. سایر شامل انرزی، نفت وگازو دیگرمحصولات متکی برمنابع طبیعی و اخیرا” بانکداری
عمده کشورهای سرمایه پذیر :
فدراسیون روسیه
قزاقستان
اکراین
کرواسی
صربستان
چشم انداز : ادامه رونـد صعودی بویزه در 3 کشور عمده جذب کننده سرمایه های خارجی
جریانهای ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی 2007 – 2005
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: روند جهانی
روند : صعودی
رشد : 50 درصد
میزان : 1.996 میلیـارد دلار
وجه مشخصه: استمرار سرمایه گذاری در فراسوی مرزها علیرغم بحرانهای مالی، مشکلات نقدینگی و بالا بودن هزینه های اعتباری(credit costs) در ایالات متحده
کشورهای عمده :
• ایالت متحده
• انگلستان
• فرانسه
• آلمان
• اسپانیا
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: کشورهای توسعـه یافتـه
. روند : صعودی با رشدی سریع
رشد : 55 درصد
میزان : 1،692 میلیارد دلار
وجه مشخصه : ایالات متحده همچنان بزرگترین کشور سرمایه فرست دنیا
کشورهای عمده :
ایالات متحده
انگلستان
فرانسه
آلمان
اسپانیا
چشم انداز : کاهشجریانهـای خروجـی سرمایه گذاری خارجی با آغاز سال 2008 بواسطه نوسانات حاکم بر بازارهای مالی
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: کشورهای در حال توسعـه
روند : صعودی با رشد فزاینده
رشد : 19 درصد
میزان : 253 میلیارد دلار
وجه مشخصه : افزایش خروجی بواسطه گسترش فعالیتهای برون مرزی شرکتهای
فراملی آسیایی
کشورهای عمده :
چین
هنگ کنگ
فدراسیون روسیه
چشم انداز : صعودی بواسطه افزایش فعالیت شرکتهای فراملی
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: آسیـای غربـی
روند : صعودی برای چهارمین سال متوالی
رشد : 90 درصد
میزان : 44 میلیارد دلار
زمینه های عمده : مشابه زمینه های جذب کننده جریانهای ورودی
وجه مشخصه :
افزایش چشمگیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی فرا منطقه ای بویژه در میان کشورهای نفت خیز
افزایش در تعداد پروژه های جدید (Greenfield) در بخشهای صنعت و خدمات
افزایش در میزان ادغام و تملیکهای فرامرزی
ادامه روند ایجاد شرایط مساعدتر برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی و انجام اصلاحات مقرراتی در جهت با هدف مبدل نمودن منطقه به محلی جذاب تر برای سرمایه گذاری خارج
کشورهای عمده :
کویت
عربستان سعودی
امارات
قطر
ترکیه
چشم انداز : ادامـه رشـد صعـودی به واسطـه عدم تاثیر پذیری کشورهای منطقه از بحرانهای مالی ایجاد شده؛ افزایش چشمگیر در پروژه های سرمایه گذاری فرامنطقه ای
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: جنوب، شرق و جنوب شرق آسیا و اقیانوسیـه
روند : صعودی
رشد : 28 درصد
میزان : 150 میلیارد دلار
وجه مشخصه:
. افزایش چشمگیر در تملیکهای فرامرزی شرکتهای منطقه با رشدی معادل 57% و رسیدن به میزان 89 میلیارد دلار بویژه در زمینه خدمات مالی، صنایع الکترونیکی و استخراجی
. درگیر شدن تعداد بیشتری از شرکتهای منطقه در زنجیره تولید بین المللی
. افزایش تعداد “صندوقهای ذخیره کشوری” بواسطه افزایش سریع ذخایر ارزی و اتخاذ سیاستهای پیشرو توسط برخی کشورهای منطقه
. اتخاذ تدابیری جهت تشویق و حمایت از جریانهای خروجی سرمایه گذاری خارجی بویژه در کشورهای چین، هند، کره و تایلند
کشورهای عمده :
هنگ کنگ
• چین
• کشورهای عضو ASEAN با محوریت سنگاپور و به ظهور رسیدن مالزی
چشم انداز : ادامه روند صعودی حتی با رشدی سریعتر از گذشته
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: امریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب
روند : نزولی
رشد : 17- درصد
میزان : 52 میلیارد دلار
کشورهای عمده :
جزایر ویرجین
مکزیک
برزیل
شیلی
پاناما
چشم انداز : ادامه روند نزولی خصوصـا بواسطـه گسترش فعـالیت شرکتهای منطقه
در کشورهای همجوار
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی: جنوب شرق اروپا و کشورهای مستقل مشترک المنافع
روند : صعودی
رشد : 100 درصد عمدتا” بواسطه افزایش چشمگیر سرمایه گذاریهای روسیه در خارج از کشور
میزان : 51 میلیارد دلار به تفکیک:
. فدراسیون روسیه: 46 میلیارد دلار
. سایر کشـورهای جنوب شرق اروپـا و کشورهـای
مستقل مشترک المنافع: 5 میلیارد دلار
جریانهای خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی 2007-2005
ادغام و تملیکهـای فرامرزی
روند : صعودی بی سابقه
میزان : 1،637 میلیارد دلار
رشد : 21 درصد نسبت به نقطه اوج سال 2000
زمینه های عمده :
. تولید
. خدمات
وجه مشخصه :
• عدم تاثیرپذیری از بحرانهای مالی جاری جهان
• ایجاد “صندوقهای ذخیره کشوری” بعنوان منبعی جدید برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی
• ادغام و تملیکهـای “بزرگ” و “گسترده” توسط شرکتهـای فراملی با خاستگاه کشـورهای
توسعه یافته)
• افزایش چشمگیر در فعالیت شرکتهای فراملی برخاسته از کشورهای در حال توسعه و ورود
به بازارکشورهای توسعه یافته
صندوق ذخیره کشوری؛ منبع جدید سرمایه گذاری مستقیم خارجی
پیدایش : دهه 1950
هدف : شکل دهی دارائیهای خارجی دولتی بمنظور بالابردن سطح تحمل ریسک
کشوری و کسب عایدات بیشتر نسبت به روشهای سنتی نگهداری ذخایر پولی
دارائیهای کنونی : نزدیک به 5 تریلیون دلار
روشهای سرمایه گذاری: عمدتا” بصورت مشارکت در ادغـام و تملیکهـای فرامرزی؛
بعضـا” بصورت سرمـایه گذاری مستقیـم خارجـی؛ و
اخیـرا” بصورت تزریق سرمایه به موسسات مالی بحران زده
کشورهای توسعه یافته (که بنا به دلایل امنیتی قرار است
در مورد روش اخیردستور العملهای خاصی توسط برخی
موسسات بین المللی من جمله IMFوOECD تدارک شود
سرمایه گذاری مستقیم خارجی توسط صندوقهای ذخیره کشوری
آخرین وضعیت انعقاد موافقتنامه هـای بین المللی 2007
موافقتنامه های دوجانبه سرمایه گذاری
جهان : 44 مورد
کشورهای آسیایی : 29 مورد
کشورهای توسعه یافته : 25 مورد
کشورهای در حال توسعه : 10 مورد
کشورهای جنوب شرق اروپا و CIS: 11 مورد
کشورهای آفریقایی : 11 مورد
کشورهای امریکای لاتین و حوزه کارائیب : 4 مورد
کشورهای پیشرو در جهان : آلمان، چین، مراکش، مصر
موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
جهان : 69 مورد
کشورهای توسعه یافته : 52 مورد
کشورهای در حال توسعه : 36 مورد
کشورهای پیشرو در جهان : بلژیک و لوکزامبورگ، انگلستان، ایالات متحده
سایر موافقتنامه های بین المللی سرمایه گذاری
جهان : 12 مورد
جریانهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی درجمهوری اسلامی ایران 2007 – 1990
سرمایه گذاری مستقیم خارجی تجمعی درجمهوری اسلامی ایران 2007-1990
رتبه بالقوه و بالفعل ایران در سرمایه گذاری مستقیم خارجی 2007 – 1990
آمارسرمایه گذاریهای خارجی تحت پوشش قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی
آخرین وضعیت انعقاد موافقتنامه هـای بین المللی در جمهوری اسلامی ایران
موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری
لازم الاجرا : 46 مورد
امضاء/ پاراف شده : 17 مورد
در حال مذاکره : 10 مورد
تفاهمنامه تشکیل کمیته مشترک سرمایه گذاری خارجی
امضاء/ پاراف شده : 6 مورد
در حال مذاکره : 8 مورد
مبادله متن : 33 مورد
موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
لازم الاجرا :27 مورد
امضاء/ پاراف شده : 22 مورد
در حال مذاکره : 15 مورد
موافقتنامه گمرکی
لازم الاجرا : 26 مورد
امضاء/ پاراف شده : 39 مورد
بررسی فضای کسب و کار در جمهوری اسلامی ایران
طرح بررسی میزان سادگی انجام کسب و کار (Doing Business) در کشورهای مختلف از سال 2004 در دستور کار بانک جهانی قرار گرفته است. این طرح که توسط موسسه IFC ، بازوی توسعه بخش خصوصی بانک، راهبری می شود بیشتر قوانین و مقررات کشورها را با هدف یافتن گلوگاهها، محدودیت ها و موانع فعالیت بهینه بخش خصوصی واکاوی کرده و براساس شاخص هایی که تدوین نموده، اقتصاد کشورها را رتبه بندی می کند.
در این طرح ”فضای کسب و کار“ ارزیابی می شود و هدف نهایی آن نمایش چهره هر اقتصاد در تعامل با بخش خصوصی است.
مقایسه عملکرد جمهوری اسلامی ایران با برخی کشورهای منطقه از جهت سهولت انجام کسب و کار
اقدامات سازمان سرمایه گذاری جهت بهبود عملکرد سرمایه گذاری خارجی در ایران
تشویق سرمایه گذاری خارجی
تدوین راهبردهای جلب سرمایه گذاری خارجی
طراحی مکانیزمهای لازم برای حضور سرمایه گذاران در حوزه های بخشی و توسعه ای
راهبری پروزه ها
فرصت یابی طرحهای مناسب برای معرفی به سرمایه گذاران خارجی
ایجاد ارتباط مناسب با کارآفرینان و بنگاههای بخش خصوصی برای ایجاد ائتلاف میان سرمایه های ملی و بین المللی
تامین منابع مالی
فعال سازی مرکز خدمات تامین منابع مالی بین المللی
تعریف مجدد طرحهای فاینانس در قالب سرمایه گذاری با اولویت تعریف شده و ایجاد ارتباط مستمربا بنگاههای بخش خصوصی برای تعریف طرحهای اقتصادی جدید
نظام دهی و انجام اقدامات اجرایی لازم برای پیشبرد طرح بررسی محیط کسب وکار از طریق جلب مشارکت دستگاههای تعریف شده ذیمدخل
بخش دوم
● شرکتهای فراملی و چالشهای زیرساختی
● گزینه هـا و چالشهـای سیاستگذاریهـا
وضعیت شرکتهـای فراملـی 2007
تعداد : 79،000
شعب خارجی : 000 ،790
میزان سرمایه گذاری تجمعی: بالغ بر 15 تریلیون دلار
میزان فروش : 31 تریلیون
میزان تولید : 11 درصد تولید ناخالص جهانی
وجه مشخصه : شرکتهای تولیدی و نفتی بزرگترین شرکتهای فراملی غیر مالی
جهان
عوامل موثردرجذب سرمایه گذاری شرکتهای فراملی
جذاب ترین کشورها برای سرمایه گذاری شرکتهای فراملی (درصد)
سرمایه گذاری مستقیم خارجی در زیرساختهـا
روند : افزایشی بسیار سریع
رشد
. 2006-1990: 31 برابر
. کشورهای در حال توسعه : 29 برابر
. کشورهای کمتر توسعه یافته : دریافت کننده کمترین میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی
. امریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب : سریعترین رشد در میان کشورهای در حال توسعه
عمدتا” بواسطه خصوصی سازی گسترده امکانات جانبی(utilities) در کشورهای منطقه
. سرعت گرفتن نسبی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در آفریقا و آسیا
زمینه های عمده :
. ارتباط از راه دور
. انرژی
سرمایه گذاری مستقیم خارجی در زیرساختهـا (ادامه)
وجه مشخصه :
افزایش فعالیت بین المللی شرکتهای فراملی کشورهای در حال توسعه ، علیرغم پیشتاز بودن شرکتهای فراملی توسعه یافته در سال 2006
پیدایش منابع جدیدی سرمایه گذاری خارجی در عرصه زیرساختها من جمله رویکرد صندوقهای ذخیره کشوری در کشورهای در حال توسعه و صندوقهای مشارکت سهمی خصوصی در کشورهای توسعه یافته به سرمایه گذاری در این بخش
سرمایه گذاری شرکتهای فراملی در زیرساختها :
مزایـا :
تزریق سرمایه
انتقال تکنولوژی و دانش مدیریتی
ارتقا بهره وری
افزایش عرضه
بهبود کیفیت خدمات
معـایب :
عدم مشارکت این شرکتها در بخشهای ضعیف که سرمایه گذاری در آنها واحد هزینه و ریسک بالا می باشد
منبع تعهدات سرمایه گذاری خارجی در بخش زیرساختها؛ کشورهای کمتر توسعه یافته، در حال توسعه و در حال گذر
بزرگترین شرکتهای فراملی در بخش زیرساختها (بر اساس دارائیها – 2006)
با تشکـر.