به نام هستی بخش
سنگهای دستگاه ادراری
بیماری سنگ های دستگاه ادراری ،سومین بیماری شایع سیستم ادراری ،بعد از عفونت دستگاه ادراری و بیماریهای پروستات،می باشد.
Solubility product (KSP) :میزانی از اشباع که در آن ادرار و مواد معدنی اضافی به حالت تعدال می رسند.
Formation product (KFP) : حد نهایی فوق اشباع می باشد که بالاتر از آن ،کریستالیزاسیون خودبخودی سریع اتفاق افتاده و تشکیل هسته شروع می شود.
تشکیل سنگ نیاز به ادرار فوق اشباع دارد.
تئوری های تشکیل سنگ
Nucleation theory
Crystal inhibitory theory
مراحل تشکیل کریستال:
Nucleation
Growth
Aggregation
مهارکننده های Cristalization :
سیترات
مگنزیوم
فسفات
پروتئین هادی ادراری
یون های ادراری
کلسیم:
مهمترین یون در کریستال های ادراری است.
در افراد طبیعی فقط 6% کلسیمی که به طریقه خوراکی مصرف می شود به طرف کلیه ها منتقل می گردد.
95% کلسیم فیلتره شده از گلومرول در لوله های پروگزیمال و دیستال و مقدار کمی هم در لوله های جمع کننده بازجذب می شود و کمتر از 2% کلسیم فیلتره شده در ادرار دفع می گردد.
یون های ادراری
2- اگزالات :
اگزالات یک waste product طبیعی است که نسبتاً غیر محلول است.
10% اگزالات ادرار از رژیم غذایی منشاء می گیرد.
مهمترین پیشنیازهای اگزالات ،گلیسین واسکوربیک اسید هستند.
مهمترین عامل خطر برای تشکیل سنگهای اگزالات کلیسمی،حجم ادرار و بعد از آن میزان اگزالات ادرار است.
یون های ادراری
3- فسفات :
یک بافر مهم بوده و با کلسیم کامپلکس می گردد.
مقدار دفع فسفات ادرار در افراد طبیعی بستگی به میزان فسفات رژیم غذایی دارد.(لبنیات- گوشت- سبزیجات)
فسفاتی که از گلومرول فیلتره می شود،از لوله های پروگزیمال باز جذب می گردد که هورمون پاراتیروئید این باز جذب را مهار می کنند.
شایعترین سنگ در بیماران هایپرپاراتیروئیدی،فسفات کلسیم است.
یون های ادراری
4- اسیداوریک :
اسید اوریک یک محصول جانبی از متابولیسم پورینها می باشد.
PKa اسید اوریک 75/5 است که در PH کمتر از آن،حلالیت اسیداوریک کم و درPH بالاتر از آن، حلالیت اسید اوریک بیشتر می شود.
انواع سنگ های ادراری
سنگهای کلسیمی
سنگهای اسیداوریکی
سنگهای ناشی از عفونت struvite
سنگهای سیستینی
سنگ های کلسیمی
85% سنگهای ادراری از نوع کلسیمی هستند که شایعترین آنها اگزالات کلسیم است.
سنگهای کلسیمی عموماً به علل زیر ایجاد می شوند:
افزایش کلسیم ادرار(هایپرکلسمی اوری)
افزایش اگزالات ادرار
کاهش سیترات ادرار
افزایش اسیداوریک ادرار
علل هایپرکلسی اوری
جذبی – Absorptive – شایعترین نوع. به دو دسته وابسته به رژیم غذایی و غیر وابسته رژیم غذایی تقسیم می گردد.
کلیوی- Renal – یک نقص توبولی کلیه باعث افزایش دفع کلسیم از ادرار می گردد.
اسکلتی- Resorptive – در 50% بیماران هایپر پاراتیروئیدی سنگهای ادراری دیده میشود که بیشتر فسفات کلسیم است.
سنگهای اسید اوریکی
کمتر از 5% سنگهای ادراری را تشکیل میدهد و معمولاً در مردان دیده میشود.
به سه دسته تقسیم می شوند:
الف- سنگهای اسیداوریکی ایدیوپاتیک،که اسیداوریک سرم و ادرار طبیعی است ولی PH ادرار این بیماران بطور ثابت پائین است.
ب- سنگهای اسیداوریکی همراه با نقرس – کمتر از 10% بیماران نقرس ی سنگ اسید اوریکی میسازند.
ج- سنگهای اسید اوریکی ناشی از تولید بیش از حد اسیداوریک.
سنگ های ادراری ناشی از عفونت – Struvite
این سنگها از مگنزیوم- امونیوم و فسفات تشکیل شده اند(MAP) و در زنان شایع ترند.
عفونت هایی می توانند سبب تشکیل این نوع سنگ ها شوند که بتوانند توسط اوره آزباکتری،از اوره یونهای امونیوم را آزاد کنند و باعث افزایش PH ادرار گردند(7< ) که این مسئله باعث میشود فسفات سریعاًبه حالت فوق اشباع برسد(پروتئوس- سودوموناس- کلبسیلا – استافیلوکوک)
سنگهای سیستینی
ثانویه به نقص مادرزادی متابولیسم و دفع بیش از حد اسید آمینه های سیستین ،لیزین،میتونین وارژنین است.
سیستینوری بصورت اتوزومال مغلوب به ارث می رسد که به دو نوع هموزیگوت و هتروزیگوت تقسیم می گردد.
هر چه PH ادرار بالاتر باشد (7<) ،حلالیت سیستین بیشتر می گردد.
علائم و نشانه ها
1- درد : زمانی که سنگ انسداد ایجاد کندباعث درد می گردد.
درد کلیوی دو نوع کولیکی و غیر کولیکی دارد.
تهوع و استفراغ همراه درد.
دیزوری و فرکونسی،در زمانی که سنگ در حالب تحتانی باشد.
2- هماچوری
تصویر برداری
KUB
سونوگرافی
IVP
CT اسکن
خسته نباشید.