دیوار سبز
دیوار سبز که در زبان انگلیسی به آنGreen Wall گفته می شود و با عناوین دیگری همچون دیوارهای گیاهی، دیوارهای زندگی یا باغ های عمودی شناخته می شود، در سالهای اخیر با استقبال زیادی روبه رو شده و روند رو به رشدی را در میزان استفاده شدن در محیط های ساختمانی داشته اند.
دیوار سبز یکی از زیباترین طراحی های فضای سبز است که نمای بیرونی ساختمان ها را زیباتر خواهد کرد. در واقع این دیوار مجموعه از پوشش گیاهی است که به صورت عمودی نصب می شود. این حالت را در کشورهای خارجی به ویژه در استرالیا به وفور خواهید دید. حتما خانه هایی را در تصاویر مشاهده کرده اید که دیوارهای خارجی آن ها پوشیده از گیاه است. برای این خانه ها طراحی دیوار سبز به گونه ای صورت می گیرد که گیاهان طبیعی بسته به شرایط اقلیمی حاکم در آن منطقه، در طول سال زنده مانده و منظره زیبایی را ایجاد نمایند.
1
2
❖ بهبود کیفیت هوا و ایجاد هوای مطبوع: برودت حاصل از بخار آب روی برگ ها در فصل تابستان باعث خنکی اطراف بنا می شود.
❖ کاهش دما: شاخص ترین ویژگی رشد گیاهان روی سطح خارجی دیوار، ایجاد سایه در فصل تابستان است. پوشش انبوه گیاهی روی جداره ساختمان، باعث ایجاد حائلی بین تابش مستقیم نور خورشید و بدنه اصلی نما می شود و انتقال حرارت کاهش می یابد.
❖ کاهش مصرف انرژی: دیوار سبز با ایجاد عایق حرارتی، باعث ذخیره انرژی گرمایش و سرمایش در زمستان و تابستان و در نهایت کاهش هزینه های مصرف انرژی می شود.
❖ فواید اقتصادی: افزایش سطح فضای سبز، باعث حفاظت از سطح بنا شده، هزینه های نگهداری را کاهش داده و عمر بنا را افزایش می دهد. از طرفی اجرای دیوار سبز ارزش افزوده ای را برای بنا ایجاد می کند که این موضوع باعث افزایش ارزش بنا می شود.
❖ زیبایی بصری: اجرای دیوار سبز در فضاهای داخلی و خارجی، زیبایی بصری را افزایش داده و تاثیر بسیار مثبتی بر افراد داخلی و خارجی ساختمان می گذارد.
❖ کاهش استرس و ایجاد سلامت روان: دیوار سبز با زیبایی ای که ایجاد می کند باعث افزایش آرامش و سلامت افراد می شود. دیدن یک بخش از طبیعت زنده در میان انبوهی از تکنولوژی می تواند مقدار زیادی انرژی مثبت ایجاد کند.
❖ افزایش سرانه فضای سبز: نمای سبز دیوارها در کنار فضاهای سبز روف گاردن، حیاط و تراس، یکی از راه هایی است که باعث افزایش مساحت فضای سبز شهرها شده و سرانه فضای سبز را بالا می برد.
❖ کاهش آلودگی هوا و آلاینده ها، کاهش گازهای گلخانه ای، کاهش دمای محیط پیرامون و تعدیل گرمای شهری، و کاهش آلودگی صوتی از دیگر مزایای دیوار سبز می باشد.
مزایای دیوار سبز
3
نوع دوم:
دیوار زنده
Living Wall
نوع اول:
نمای سبز
Green Façade
دیوارهای سبز را میتوان در مقیاس های متفاوت، از خلق فضاهای کوچک خصوصی مانند دیواره ی حیاط ها و نمای بناهای کوتاه گرفته تا مقیاس بزرگتر، سبز کردن نمای برج ها به کار برد.
دو گروه اصلی دیوار سبز عبارتند از:
4
نمای سبز، نوعی دیوار سبز است که در آن استراکچر ساده ای که به صورت داربست به دیواره بنا متصل شده، به عنوان تکیه گاهی برای گیاهان خزنده و بالا رونده چون مو، پاپیتال و غیره عمل می کند. نماهای سبز میتوانند به نمای ساختمان، نرده و ستونها تکیه کنند و یا خود به صورت ساختار مستقل احداث شوند. ساختار داربست نمای سبز میتواند از جنس های مختلفی چون چوب، فلز، شبکه توری، سیم های کابلی و غیره باشد. در این نوع دیوار سبز انواع بالا رونده ها در پای دیوار و در زمین، و در صورت نبود امکان در گلدان کاشته شده، توسط داربستی که بر روی دیوار نصب شده به طرف بالا هدایت میشوند. در نوع پیچیده تر آن، گیاهان می توانند در فلاور باکس هایی در فواصل بالکنها، پشت بام و بر روی نمای ساختمان نیز تکرار شوند.
نمای سبز / Green Facade
نمونه ای از استفاده ی سنتی از گیاهان بالا رونده بر روی نما
5
1- سیستم پانل های شبکه ای مُدولار
Modular Trellis Panel system
سیستم پانل های شبکه ای مُدولار، سبک و از جنس شبکه استیل گالوانیزه بوده، و به گونه ای طراحی شده است که نمای سبز را با فاصله ای از سطح دیوار نگه میدارد. پانل های مشبک که به صورت مُدولار در کنار هم قرار گرفته، می توانند سطح بزرگی را بپوشانند. به این پانل ها همچنین می توان فرم داد تا اشکال و منحنیهای مورد نظر را شکل دهند. این سیستم مُدولار به دلیل سختی و صلابت پانل ها، میتواند بین قسمت های مختلف ساختمان پل زده و یا به عنوان دیواره های سبز مستقل به کار گرفته شوند.
6
7
نمای سبز مُدولار
برش افقی نمای سبز مُدولار
8
2- سیستم های کابلی و شبکه توری سیمی
Cable and Wire-Rope Net Systems
سیستم های کابلی و شبکه توری، یا به تنهایی و یا به صورت تلفیقی برای ایجاد نمای سبز به کار میروند. شبکه های سیمی اغلب برای نگهداری از گیاهانی که رشدی آهسته داشته، و به پشتیبانی بیشتری نیاز دارند، کاربرد دارند. سیستم های شبکه توری انعطاف پذیرتر از سیستم کابلی بوده و قابلیت طراحی متنوع تری را دارند.
سیستم کابلی برای نگهداری از گیاهان رونده ی پر شاخ و برگ و با رشد سریع به کار میرود. سیستم کابلی از یک سری توپی، غالبا از جنس فولاد ضدزنگ تشکیل شده که قابلیت عبور کابل ها و کشش و انقباض آنها از میان یکدیگر را جهت شکلگیری شبکه مورد نظر فراهم کرده، و تکیه گاه و حامل گیاه مورد نظر می باشد.
9
توپی ها به کمک پیچی که از میان سوراخ مرکزی توپی عبور می کنند به سطح دیوار نصب می شوند. نحوه قرارگیری و فاصله بین توپی ها بر روی دیوار مطابق با طرح خاص انتخابی خواهد بود. با این حال فاصله های انتخابی با توجه ویژه نسبت به نوع گیاهان شکل می گیرد. به عنوان مثال، حتی برای بالارونده های بسیار نیرومندی چون ویتیس، فضای بیش از 50 سانتی متر فاصله بین توپی ها توصیه نمی شود. در مورد بالارونده هایی با نیروی متوسط مانند کلماتیس، فاصله ای معادل 15 الی 30 سانتی متر توصیه می شود. کابل های سیمی میتوانند بصورت افقی، عمودی و یا ضربدری به هم متصل شوند و اشکال متنوعی را به وجود آورند. نصب این نوع نمای سبز بسیار آسان است و افراد عادی بدون نیروی متخصص میتوانند آن را بر روی دیواره منزل و بالکنها پیاده کنند.
10
سیستم شبکه توری-سیمی نمای سبز
11
سیستم کابلی نمای سبز
12
نوع دیگری از سیستم های کابلی که به منظور استفاده در نماهای سبز با سطح وسیع می باشند، سیستم نمای کابلی-کششی است. این سیستمهای عمودی فضاهای سبز میتوانند دیواره ساختمان هایی چون پارکینگها، ساختمانهای اداری، فضاهای عمومی یا فضاهای مسکونی بزرگ را بپوشانند. این سیستم به شکلگیری فضای سبز عمودی در حجم وسیع کمک می کند. این دیوارها برای فضاها و اماکن عمومی ایده آل می باشند.
13
نمای سبز در مقایسه با نوع دیگر دیوار سبز (دیوار زنده)، ریسک پذیری پایینتری داشته، از نظر اقتصادی ارزانتر و از نقطه نظر اجرایی ساده تر می باشد و در صورت امکان کاشت گیاه و یا قرار دادن فلاور باکس در قسمت پایینی نما، بهتر است از نمای سبز با گیاهان رونده استفاده شود. در این حالت گیاهان بالارونده، یا به طور مستقیم در خاک و یا در فلاور باکس هایی بر روی سطح زمین، کاشته شده و توسط داربستی که بر روی دیوار نصب شده به طرف بالا هدایت می شوند.
کاشت گیاه بالارونده در پیاده رو
14
یکی از محدودیت های نمای سبز، طولانی بودن زمان رشد نهایی بالارونده ها برای رسیدن به ارتفاع و پوشش کامل حجمی مورد نظر، که گاه 3 الی 5 سال به طول می انجامد است. برای رفع این مشکل گیاهان بالا رونده می توانند در فلاور باکسهایی در فواصل بالکنها، پشت بام و بر روی نمای ساختمان نیز تکرار شوند.
راه حل دیگر برای رفع این مشکل این است که در مرحله کاشت از دو نوع پوشش گیاهی استفاده شود؛ پوشش گیاهی اصلی که بعد از مدتی به پوشش کامل حجمی مورد نظر خواهد رسید و پوشش گیاهی موقت، که کمک به حجم انبوه سریع کرده و بعد از مدتی که گیاهان اصلی انبوه تر شدند، حذف خواهد شد. از دیگر محدودیت های نمای سبز می توان به نیاز ریشه گیاهان بالارونده به عمق بالای بستر کاشت اشاره کرد. با این حال نمای سبز از ساده ترین و ارزانترین انواع دیوار سبز بوده و امکان اجرای آن برای شهروندان بدون نیاز به نیروی متخصص وجود دارد. داربست کابلی، امکان تنوع طراحی و فرم دهی گیاهان بالا رونده را بر روی نما ساختمان دارد.
15
دیوار های زنده، ترکیبی از پانل هایی با پوشش گیاهی از پیش کاشته شده اند که به صورت عمودی و توسط سیستم استراکچر سبکی، با فاصله به نمای ساختمان نصب شده، و یا به صورت مستقل خود ایستا می باشند. از دیوارهای زنده همچنین می توان در فضاهای داخلی ساختمان استفاده کرد. دیوارهای زنده، بسته به کارخانه تولید کننده آن، جنس صفحات و نوع بیرونی و یا داخلی آن، جزئیات اجرایی متفاوتی دارند.
دیوار زنده در مقایسه با نمای سبز سیستم پیچیده و پرهزینه تری محسوب شده، و به نگهداری بیشتری از نقطه نظر آبیاری و تامین مواد مغذی افزودنی برای گیاهان دارد. از مزایای دیوارهای زنده به تنوع گیاهان آن می توان اشاره کرد. حسن دیگر دیوارهای زنده به دلیل گیاهان از پیش کاشته شده و پوششی آن این است که از نظر زمانی سریعتر به نتیجه مطلوب از نظر رشد نهایی گیاهان می رسند. دیوارهای زنده خود به دو نوع غیرفعال و فعال تقسیم می شوند.
دیوار زنده / Living Wall
16
1- دیوار زنده ی غیرفعال
Passive Living Wall
دیوارهای زنده غیر فعال، از پانل های مربع یا مستطیل شکل مُدولاری تشکیل شده اند که محیط کشت گیاه را به صورت عمودی فراهم کرده و از اجزاء گیاه نگهداری می کنند. این پانل های مُدولار توسط سیستم استراکچر سبکی، با فاصله به نمای ساختمان و یا سازه ی آن متصل می شوند. جزئیات اجرایی پانل ها، بسته به کارخانه تولید کننده آن متفاوت بوده و از جنس های متفاوتی چون: پلاستیک، پلی استرین، پلی پروپیلن، سفال، فلز (استیل، آلومینیوم)، منسوج صنعتی (نوعی نمد) و یا بتن سبک می باشند. به منظور هر چه سبکتر شدن سیستم دیوارهای زنده، معمولا از سیستم های کاشت هیدرپونیک و نیمه هیدروپونیک استفاده می شود و در اغلب موارد بستر کاشت فقط حکم نگهدارنده گیاه را داشته، و مواد غذایی توسط سیستم آبیاری در دسترس گیاه قرار می گیرد.
17
بستر کاشت با توجه به نوع گیاه و جزئیات اجرایی سیستم در ارتباط با عمق در نظر گرفته شده برای بستر کاشت انتخاب می شود و معمولا ترکیبی از بسترهای آلی (پیتماس، کوکوپیت، سبوس برنج و..) و بسترهای معدنی (پرلیت، پشم سنگ، پوکه صنعتی، سنگهای آتشفشانی و…) است. سیستم آبیاری دیوارهای زنده معمولا قطره ای میباشد. از گیاهان دیوار زنده، بعد از کاشت در پانل ها، و قبل از نصب بر روی نما، به مدت حداقل 3 ماه، در گلخانه نگهداری ویژه به عمل می آید. بعد از نصب پانل ها، بین 12 الی 18 ماه فرصت لازم است تا فضای از پیش سبز شده پانل ها محکم و استوار شوند.
18
پانل شبکه فلزی
چند نمونه از مدولهای دیوار زنده از جنس های مختلف
پانل شبکه فلزی
پانل نمد صنعتی
پانل پلاستیکی
19
مراحل رشد یک ساله ی دیوار زنده مُدولار
20
2- دیوار زنده ی فعال
Active Living Wall
دیوار زنده ی فعال، یکی از جدیدترین انواع دیوارهای سبز است که با تلفیق و ادغام در تاسیسات گرمایش/سرمایش و تهویه ساختمان، به گونه ای طراحی شده است تا هوای فضاهای داخلی را تصفیه نموده و به صورت تنظیم کننده حرارتی عمل کند. در این سیستم، از هوای تولید شده توسط گیاهان در سیستم تهویه هوای ساختمان استفاده می شود. شاخ و برگ گیاهان مونوکسید و دی اکسید کربن را جذب میکنند. موجودات ذره بینی ریشه، ترکیبات آلی و ذرات معلق در هوا را میزدایند، و فرآیند طبیعی گیاهان هوای تازه تولید میکند که از طریق یک هواکش درون سیستم کشیده شده و سپس داخل ساختمان پخش میشود. در این سیستم ریشه گیاه بین دو لایه منسوج صنعتی قرار می گیرد و سیستم کاشت به صورت هیدروپونیک بوده و تغذیه آنها از طریق آب غنی شده با مواد مغذی انجام می گیرد.
21
22
دیوار گیاهی، شکل منحصر به فردی از دیوار سبز است که توسط پاتریک بلان (Patrick Blanc) گیاه شناس معروف فرانسوی پایه گذاری شده است. این نوع دیوار ترکیبی از دو لایه منسوج صنعتی (نوعی نمد) است که ریشه گیاهان بین این دو لایه نگهداری می شوند. به دلیل حجم زیاد رطوبت سیستم، یک لایه ی نازک PVC ضدآب در مجاورت دیوار ساختمان قرار میگیرد. این لایه ها توسط قاب هایی نگهداری می شوند و مواد غذایی از طریق سیستم آبیاری از بالا به پایین پخش میشوند. دیوارهای گیاهی پاتریک بلان، آثار هنری محسوب می شوند و او با در کنار هم گذاشتن رنگها، حجم ها و بافت های مختلف گیاه در کنار هم، و استفاده از نورپردازی مناسب، نوعی نقاشی زنده خلق می کند.
دیوار گیاهی پاتریک بلان
Mur Vegetal
23
جزئیات اجرایی دیوار گیاهی پاتریک بلان
ریشه ی گیاه در داخل شکاف نمد قرار می گیرد
24
Beiler Creutz & Partners
Museum of Contemporary Art, Busan
25
این دیوارها به عنوان یک ابزار استراتژیکی در روش معماری زنده محسوب میشوند. دیوارهای سبز محوطه در مقایسه با سطوح عمودی معمولا شیبدار هستند و کاربرد اصلی آنها کاهش صدا و تثبیت کننده سطوح شیبدار است. این نوع دیوارها بر روی دیواره ی پل ها، بزرگراهها و اغلب دیوارهای عمودی بلند در شهر استفاده شده و منظر شهری را بهبود می بخشند. دیوارهای سبز محوطه به طور سنتی از بلوکهای بتونی ساخته میشوند و امروزه با پیشرفت فناوری دیوارهای سبز از پلی پروپیلن و کیسه های ژئوتکستایل حاوی بستر کاشت نیز استفاده میشود.
دیوارهای سبز محوطه سازی
Landscape Walls
26
1. انتخاب ساختمان مناسب جهت اجرای دیوار سبز
– بهترین گزینه، احداث دیوار سبز بر روی نمای ساختمان های جدید و در نظر گرفتن بار اضافی و جزئیات اجرایی آن در طراحی و محاسبات اولیه است.
– در صورت احداث دیوار سبز بر روی ساختمان های موجود، باید نقشه سازه ساختمان و نوع آن (بتنی یا اسکلت فلزی) برای انتخاب بهترین گزینه و نوع طراحی پانلهای دیوار سبز و چگونگی اتصال آن به نمای ساختمان بررسی شود.
– بایدبه زلزله خیز بودن شهر و میزان بار اضافی وارده به ساختمان توسط دیوار سبز توجه کرد؛ بنابراین انتخاب ساختمان بر اساس ایمن بودن از نظر زلزله الزامی است.
– از آنجایی که از مزایای دیوارهای سبز زیباسازی منظر شهری است، از این نظر با انتخاب ساختمان هایی که نیاز به زیباسازی دارند، می توان جلوی منظر نامطبوع شهری را گرفت:
_ بازسازی ساختمانهای قدیمی
_ پوشاندن دیوارهای جانبی بلند و کور (بدون پنجره)
_ دیواره پارکینگ ها، بزرگراهها، کارخانه ها و ساختمان های صنعتی
_ ساختمان های درون پارکهای عمومی
_ پنهان سازی تاسیسات مکانیکی و قسمتهای نازیبای ساختمان
دستورالعمل اجرایی دیوارهای سبز
27
2. نیاز به عایقکاری نمای ساختمان
دیوار سبز باید توسط استراکچری سبک و با فاصله به نمای ساختمان اتصال داده شود. مسئله اطمینان از سالم بودن نمای ساختمان و نیاز احتمالی به عایق سازی دیواره نما باید توسط متخصص معماری یا عمران بررسی شده و در صورت نیاز، قبل از نصب سیستم دیوار سبز، تعمیرات، آماده سازی و عایقکاری آن انجام شود.
3. انتخاب مجری مناسب طرح
سپردن پروژه به طراحان، تولیدکنندگان و مجریان متخصص و حرفه ای در زمینه اجرای دیوار سبز، از فاکتورهای بسیار مهم برای تضمین به پایان رساندن موفق پروژه می باشد. با توجه به اینکه در ایران اجرای دیوارهای سبز در مراحل آغازین آن بوده و هنوز تولید کننده و مجری حرفه ای در این زمینه موجود نیست، لذا با توجه به تخصص های چندگانه مورد نیاز برای طراحی و اجرای دیوار سبز، وجود تیم حرفه ای با متخصصین معماری، سازه، باغبانی و گیاه شناسی، و سیستم آبیاری، برای طراحی و اجرای پروژه الزامی است.
4. انتخاب نوع و سیستم مناسب دیوار سبز
با توجه به طراحی کلی دیوار سبز بر روی نما، موقعیت نمای ساختمان، و بودجه در نظر گرفته شده، نوع دیوار سبز؛ دیوار زنده (پانل های مُدولار) یا نمای سبز (با گیاهان بالا رونده) و یا ترکیبی از هر دو نوع برای پروژه انتخاب می شود. هر کدام از سیستم های انتخابی دیوار سبز مزایا و محدودیت های خود را داشته و با توجه به شرایط خاص و نیازهای پروژه یکی از انواع و یا ترکیبی از آن می تواند اجرا شود. در پاره ای از ساختمان ها، در صورتی که به هر دلیل، اجرای هیچکدام از انواع دیوار سبز به مفهوم فناوری نوین آن امکانپذیر نباشد، با سیستم های سنتی استفاده از فلاور باکس در بالکن ها، و زیر پنجره ها می توان فضای سبز عمودی را با ساخت و ساز تلفیق کرد.
28
5. بارگذاری ناشی از وزن دیوار سبز بر سطح نما و سازه ساختمان
– دیوارهای سبز بسته به نوع سیستم، عمق و نوع بستر کاشت، جنس استراکچر اتصال و پانل های مُدولار وزن های متفاوتی داشته و بار متفاوتی به ساختمان وارد می کنند.
– با بررسی نقشه های سازه ساختمان و بررسی میزان بار قابل قبول اضافی، نوع سیستم دیوار سبز انتخاب و طراحی می شود.
– لازم است میزان بار وارده از طرف سیستم دیوار سبز به ساختمان و بارهای اضافه ای مانند برف، باد، و گیاهان در حالت رشد نهایی محاسبه شده و از قابلیت سازه بنا برای قبول مجموعه بار اضافی سیستم دیوار سبز اطمینان حاصل شود.
– با در نظر گرفتن عمر بنا و مشخصات سازه ای آن، در صورت لزوم مقاوم سازی سازه ساختمان برای تطبیق بار اضافی، این کار توسط کارشناس متخصص انجام شود.
– چگونگی و مکان های اتصال سیستم دیوار سبز از فاکتورهای مهم برای پخش مناسب بار دیوار سبز بر روی ساختمان می باشد که حتما باید توسط متخصص معماری و سازه بررسی و طراحی شود.
6. طراحی پانل های مُدولار دیوار زنده
6-1- طراحی کلی دیوار سبز بر روی نمای ساختمان
– تلفیق دیوار سبز با نمای ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که با توجه به سبک و دوره معماری بنای موجود، عناصر اصلی نمای ساختمان حفظ شود. همچنین در طراحی کلی دیوار سبز، هماهنگی و تعادل با نمای ساختمان به گونه ای برقرار گردد که دیوار سبز به عنوان جزئی از طراحی ساختمان به شکلی صحیح و اصولی در نمای موجود ادغام شده و بخشی از کل ساختمان محسوب شود.
6-2- طراحی پانل های مُدولار
– ابعاد پانل های مُدولار، بسته به نوع طراحی، به صورت مربع یا مستطیل انتخاب می شوند. بیشتر نمونه های بازار جهانی این مُدولها به صورت مربع و ابعاد آن بین 30×30 الی 60×60 سانتی متر متغیر می باشد.
29
– عمق پانل ها بسته به نوع گیاه انتخابی متغیر بوده و در نمونه های موجود در بازار جهانی، از 6 الی 25 سانتی متر متغیر است.
– پانل های مُدولار بایستی تا حد امکان سبک بوده و بار کمتری به ساختمان وارد آورد. پانل های تولید شده در بازار جهانی بسته به نوع جنس و ضخامت آن وزن و جزئیات اجرایی متفاوتی دارند و معمولا از جنس پلاستیک پلی پروپیلن، فلز و یا منسوج صنعتی (ژئو تکستایل) می باشند. پانلهای از جنس ژئوتکستایل، سبکترین نمونه ی دیوار سبز است که در آن ریشه گیاه بدون بستر کاشت بین دو لایه منسوج رشد می کند. این فناوری که نسبت به دیگر انواع دیوار سبز عمر کوتاهتری دارد، از درجه ریسک بالاتری نیز برخوردار است. پانل های از جنس پلی پروپیلن نیز بسیار سبک بوده و در ابعاد 25×50×50 سانتیمتر، حدود 5 کیلوگرم وزن دارد که همراه بستر کاشت و در حالت اشباع با آب وزن آن به 20 کیلوگرم میرسد.
– در طراحی پانل ها بسته به جنس انتخابی، وزن آن به همراه بستر کاشت انتخابی در حالت اشباع و پوشش گیاهی آن در حالت رشد نهایی باید محاسبه گردد.
– در طراحی پانل ها به مسئله نگهداری بستر کاشت و گیاه به صورت عمودی و عدم ریزش آن باید توجه شود. بدین منظور پانل های پیش ساخته در بازار جهانی از دو راه حل استفاده کرده اند: 1. بستر کاشت در کیسه هایی از جنس نوعی منسوج صنعتی قرار گرفته و در آن شکاف هایی برای کاشت گیاه ایجاد می گردد. 2. فضای داخل پانل با تقسیم بندی های شبکه ای و زاویه دار جلوی ریزش بستر کاشت را گرفته، ریشه گیاه در سلولهای شبکه محکم می شود.
– در طراحی پانل ها به نحوه آسان و اجرایی تحرک پانل ها برای تعویض و اصلاحات احتمالی بدون آسیب رساندن به کل سیستم توجه شود.
6-3- نحوه اتصال پانلهای مُدولار به نمای ساختمان
– پانل های مُدولار دیوار سبز، توسط استراکچر سبکی با فاصله به نمای ساختمان متصل می شوند. نحوه اتصال این استراکچر سبک به سازه و نمای ساختمان باید به گونه ای باشد که صدمه ای به نما وارد نیاید.
– مکان های اتصال این داربست به نمای ساختمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بسته به نوع سازه ساختمان (بتونی یا اسکلت فلزی) اتصالهای متفاوتی خواهد داشت.
30
– اتصال پانل های مُدولار به استراکچر سبک، باید اتصالی متحرک باشد، به گونه ای که در مواقع ضروری به آسانی قابلیت پیاده و سوار شدن را داشته باشند.
– سوار و پیاده کردن پانل های مُدولار بایستی به گونه ای طراحی شود که خللی در کارایی سیستم آبیاری قطره ای و لوله های آن که از مجاورت پانل ها عبور می کنند به وجود نیاورد.
6-4- نور پردازی
– از آنجایی که دیوارهای سبز در زیباسازی منظر شهری نقشی به سزا دارند، ارائه نورپردازی مناسب می تواند کمک شایانی به جلوه بیشتر آنها کند. از این رو در طراحی سیستم دیوار سبز و قبل از اجرا باید به ادغام سیستم نورپردازی در مجموعه توجه شود.
7. بستر کاشت
– نوع ترکیب بستر کاشت، وزن مخصوص و عمق آن در دیوار های سبز نقشی اساسی داشته و ارتباطی مستقیم با نوع گیاهان و میزان بار وارده به نمای ساختمان را دارد. انتخاب نوع بستر کاشت و مشخصات و وزن مخصوص آن با توجه به نوع گیاهان انتخابی بایستی در روند طراحی سیستم مورد توجه قرار گرفته و با توجه به آن عمق پانل ها تعیین گردد.
– بستر کاشت معمولا ترکیبی از مواد معدنی (پرلیت، پشم سنگ، پوکه صنعتی، سنگهای آتشفشانی، سیلیکات و کانی های آهکی و…) و آلی (پیت ماس – کوکوپیت – سبوس برنج و…) مختلف به همراه مواد مغذی افزودنی می باشد که در عین سبکی، نیاز رطوبتی و غذایی گیاهان کاشته شده را فراهم می کند. درصد استفاده از بسترهای آلی و معدنی با توجه به نوع گیاه و فاکتور وزن مجاز برای سیستم دیوار سبز متغیر بوده و توسط کارشناس متخصص برای هر پروژه خاص تعیین می شود. مواد مغذی بسته به نوع و نیاز گیاهان منتخب توسط سیستم آبیاری قطره ای به صورت کودهای شیمیایی محلول به صورت مداوم به آن اضافه می گردد.
31
8. پوشش گیاهی
– انتخاب گیاهان بایستی سازگار با وضعیت اقلیمی شهر و خرده اقلیم منطقه باشد.
– توجه به خرد اقلیم که ممکن است تاثیرات مختلفی بر یک بخش دیوار زنده نسبت به بخش دیگر آن بگذارد (بطور مثال، تغییرات نور خورشید، شرایط گرما، رطوبت و…) بسیار مهم است.
– انتخاب گیاهان بایستی با توجه به فاکتورهای دما، مسیر و میزان تابش نور، باد، آلودگی هوا و مقاومت و سازگاری گیاه در نظر گرفته شود.
– به گیاهانی که نیاز آبی کمتری دارند اولویت داده شود.
– انتخاب نوع گیاهان با توجه ویژه به رشد نهایی آنها باشد؛ به گونه ای که موجب اختلال در نورگیری ساختمان نباشد.
– به دلیل رشد عمودی گیاهان و دسترسی مشکل در ارتفاع، اولویت با گیاهانی با نیاز حداقل به هرس و فرم دهی می باشد.
– در انتخاب گیاهان به جهتگیری نمای ساختمان (نور شمال، جنوب و…)، موقعیت سایه و روشن و نیاز نوری گیاه توجه شود.
– از آنجایی که یکی از مزایای دیوارهای سبز دید زیبایی شناسی آن در منظر شهری می باشد، انتخاب گیاهان و ترکیب و چگونگی چیدمان آنها در کنار هم از نقطه نظر رنگ و بافت و حجم و رشد نهایی هماهنگ بین گونه های انتخابی در نظر گرفته شود.
– در انتخاب گیاهان بایستی انتظارات واقع گرایانه در ارتباط با زیبایی گیاهان و رشد و نمو آنها در نظر گرفته شود. (برخی گیاهان بالا رونده به 3 الی 5 سال زمان برای رسیدن به اوج شکوفایی نیاز دارند).
– با توجه به عمق کم بستر کاشت در دیوارهای سبز از گیاهانی با ریشه کم عمق استفاده شود.
– انتخاب گیاه با توجه به عمق بستر کاشت باید انجام گیرد. در بازار جهانی به همین منظور پانلهای دیوارهای سبز با عمق های مختلف عرضه شده است. عدم تجانس نوع گیاه با عمق بستر کاشت منجر به از بین رفتن گیاه در زمستان می شود.
– حتی الامکان از گیاهان بومی، دائمی و همیشه سبز استفاده شود.
– میزان بودجه طرح هم از فاکتورهای تعیین کننده برای انتخاب نوع گیاه خواهد بود.
32
– نوع سیستم آبیاری از فاکتورهای مهم در انتخاب گونه های گیاهی می باشد. در صورت استفاده از سیستم های ساده اتوماتیک و نیمه اتوماتیک آبیاری قطره ای، از گیاهانی که نیاز آبی یکسانی دارند استفاده شود. در صورت استفاده از سیستم آبیاری هوشمند، محدودیتی از این نظر نخواهد بود و گیاهان با نیاز آبی مختلف می توانند در کنار هم قرار گرفته و آبیاری با میزان نیاز گیاه برنامه ریزی شود.
– بسته به نوع پروژه دیوار سبز، امکان کاشت صیفی جات و سبزیجات بر روی دیوار سبز وجود دارد. دیوار حیاط های بناهای مسکونی یکی از بهترین گزینه ها برای رشد عمودی باغچه و زراعت شهری تلقی می شود. در این صورت طبیعتا عمق بستر کاشت برای این منظور باید در نظر گرفته شود.
– در مورد کاشت تعداد گیاهان در هر پانل دیوار سبز به رشد نهایی گیاه توجه شده، گیاهان با فاصله مناسب از هم کاشته شوند و از کاشت فشرده گیاهان برای پوشش دادن در کوتاه مدت پانل جلوگیری شود.
– در طراحی و انتخاب نوع گیاه دیوار سبز توجه به فصول و تغییر شکل و رنگ احتمالی گیاهان مد نظر قرار گیرد. بعضی از انواع گیاهان و چمن در فصل زمستان به رنگ قهوه ای در آمده با شروع بهار به رنگ سبز خود باز می گردند. بعضی از انواع گیاهان خزان پذیر بوده و بعضا در فصولی گل و یا میوه دارند.
9. سیستم آبیاری
– انتخاب سیستم مناسب آبیاری یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت و یا عدم موفقیت دیوار سبز می باشد.
– انتخاب سیستم مناسب آبیاری با توجه به نوع گیاهان، بودجه تعریف شده بوده و از نمونه های ساده آبیاری دستی تا آبیاری قطره ای اتوماتیک و سیستم های هوشمند آبیاری را در بر می گیرد.
– سیستم آبیاری و کوددهی اتوماتیک بایستی شامل: مخازن، سیستم پمپاژ آب و کود، سیستم رسوبگیر مغناطیسی، تابلوهای کنترل (شامل: حسگرهای کنترل اتوماتیک سطح آب، فشار آب، رطوبت خاک، برق شهر، آلارم ها و نمایش پیام) و طراحی شیرآلات، لوله ها، اتصالات و دریپرها باشد.
33
– با توجه به اینکه دیوار سبز به عنوان فن آوری زیست محیطی مطرح می باشد، توجه به بررسی امکان ذخیره سازی آب باران، استفاده مجدد از آب بازیافتی و استفاده از آب غیر شرب در سیستم آبیاری بایستی لحاظ گردد.
– طراحی سیستم زهکش در سیستم آبیاری لحاظ گردد.
– طراحی سیستم آبیاری باید به گونه ای باشد که آسیبی به نما و سازه بنا وارد نشود و به طور مناسب در طراحی پانل های مُدولار ادغام شده، لوله های افقی و عمودی آبیاری علاوه بر دسترسی آسان از بیرون قابل رویت نباشند.
– از آنجایی که پانل های مُدولار بایستی قابل جابه جایی و گذاشتن و برداشتن باشد، سیستم آبیاری به گونه ای طراحی شود که خللی در این مسئله به وجود نیاید. در حقیقت بهترین طراحی، گزینه ایست که برای کنترل سیستم آبیاری و لوله های آن نیازی به جا به جایی پانلها نباشد.
– در صورت وجود مخزن آب، مکان یابی مناسب برای آن در نظر گرفته شود.
10. نگهداری و مراقبت
از آنجایی که بعد از اتمام طرح و اجرای صحیح آن، نحوه نگهداری و پایدار بودن سیستم انتخابی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و یکی از مهم ترین فاکتورهای موفقیت دیوار سبز تلقی می گردد؛ لذا نگهداری و مراقبت از دیوارهای سبز بعد از احداث آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نیازهای نگهداری سیستم دیوار سبز بسته به تیپ دیوار سبز، نوع گیاهان، نوع سیستم آبیاری و ارتفاع دیوار سبز متفاوت است.
– برای نگهداری و مراقبت از گیاهان، نحوه دسترسی به پانل های مُدولار دیوار سبز (به خصوص در ارتفاع) و توجه به امکان تعویض و یا مرمت بخشهای مختلف و اجرایی بودن آن باید در نظر گرفته شود.
– بعد از اتمام طرح، کنترل کارایی کل سیستم دیوار سبز و مطابقت آن با طرح های از پیش تعیین شده باید صورت گیرد.
– حفظ و نگهداری کوتاه مدت و داشتن برنامه بلند مدت و پایدار، برای تامین سلامتی و شکوفایی دیوار های زنده الزامی است. نگهداری و مراقبت از دیوارهای سبز به صورت کنترل های هفتگی در سه ماه اول، و ماهیانه تا یکسال باید توسط مجری طرح انجام گیرد. برای سالهای بعدی، ارائه دستورالعمل های نگهداری و واکاری گیاهان در فصول مختلف سال و نیازهای نگهداری طرح در آینده الزامی است.
34
– طی برنامه زمانی و به میزان نیاز پروژه، کنترل های دوره ای زیر باید برای نگهداری و مراقبت از سیستم دیوار سبز انجام گیرد:
– کنترل سیستم آبیاری و نحوه کارکرد آن، و امکان وجود آب مازاد
– کنترل وضعیت گیاهان کاشته شده، میزان آبیاری و رشد قابل قبول گیاهان
– حصول اطمینان از اینکه آبرسانی به درستی به تمام نقاط پانلها انجام می گیرد.
– حصول اطمینان از عدم نشت سیستم آبیاری
– حصول اطمینان از عدم گرفتگی لوله های آبرسانی
– کنترل وضعیت گیاهان و سلامت آنها، عدم حضور آفات و بیماری
– بعضی از انواع گیاهان بعد از چند سال نیاز به تعویض دارند.
35
گیاهان مناسب دیوار سبز
انتخاب گیاهان دیوار سبز از مهمترین و اصلی ترین موارد اجرای دیوار سبز است. این گیاهان باید دوام مناسب را داشته و در برابر تابش آفتاب، بارش باران، گرما و سرما مقاوم باشند. عواملی مانند رطوبت محیط، میزان آب دریافتی، شدت نور، شدت باد، ارتفاع خاک و عواملی از این قبیل در انتخاب نوع گیاه بسیار موثر است. تنوع رنگ، بو و فرم گیاه بر روحیه افراد بیننده تاثیر زیادی دارد. انتخاب گیاهان همیشه سبز باید مورد توجه قرار گیرد تا این سبزی در تمام فصول سال جاری باشد. در اینجا به برخی از این گیاهان که در دیوار سبز به طور متداول استفاده می شوند اشاره می کنیم.
گل ناز:
علاوه بر اینکه به آب کمی نیاز دارد، از زیبایی بصری فوق العاده ای برخوردار است. انتخاب خاک مناسب بسیار اهمیت دارد. تناسب خاک و سنگریزه باعث می شود که گیاهان آویز و پوشش مناسبی برای رشد و گستردگی داشته باشند.
گل اناری:
درختچه ای رونده با گل های قرمز مایل به نارنجی که تا شش متر هم رشد می کند و نیاز به نور خورشید دارد.
36
سرخس برگ شمشیری:
این گیاه برای محیط های مرطوب بسیار مناسب است. نوع برگ های این گیاه به علت تفاوت با سایر گیاهان و بلند بودن آن، متفاوت به نظر رسیده و پوشش سبز را سه بعدی تر می نماید.
پیچ امین الدوله:
گیاهی همیشه سبز، خزنده و بالا رونده با گل هایی زیبا و خوش بو
37
سیرپوس:
این گیاه فضاهای خالی دیوار سبز را پر می کند و اگر در پایان کار احساس شد که کار ناتمام است این گیاه بهترین گزینه برای پر کردن فضاهای خالی است.
آگلونما:
گیاهی بسیار زیبا برای استفاده در دیوار سبزهای فضای داخلی است که به نور خیلی کمی نیاز دارد.
38
پُتوس/پِتوس:
گیاهی سبز و با برگ های بسیار زیبا که برای استفاده در فضاهای داخلی مناسب بوده، به نور بسیار کمی نیاز دارد و نگهداری آن سخت نمی باشد.
کُروتون:
گیاهی زیبا و رنگی که در فضاهای داخلی استفاده شده و به نور غیر مستقیم نیاز دارد.
39
پاپیتال:
گیاهی همیشه سبز که در فضاهای بیرونی استفاده میشود. این گیاه در از بین بردن مواد مضر هوا بسیار مفید است.
دراسانا:
این گیاه به عنوان گل موم شناخته شده است. این گیاه برای فضای باز بسیار عالی است. یکی از دلایل زیبایی این گیاه برگهای دو رنگ آن بوده و جذابیت زیادی برای دیوار سبز ایجاد می کند.
40
گل چمچه ای:
گیاهی که به نور زیادی احتیاج ندارد و برای فضاهای کم نور بسیار مناسب است. گل و گلبرگ های آن جلوه زیادی به دیوار می دهد و مراقبت زیادی نیز احتیاج ندارد.
گیاه گندمی:
گیاهی مقاوم که می توان آن را در هرگونه فضایی استفاده کرد.
41
42
برگ انجیری:
گیاهی بسیار زیبا که بیشتر در فضاهای داخلی استفاده می شود.