علوم تجربی سوم دبستان
درس 13
از فراز آسمان تا روی زمین
عقاب از بالای صخره مار را می بیند و برای گرفتن آن شیرجه می رود تا با چنگال های خود آن را بگیرد امّا مار خود را در سوراخ پنهان می کند.
عقاب چگونه حرکت می کند؟
عقاب ها به وسیله ی بالهای خود پرواز می کنند.
مار چگونه خود را به سوراخ می رساند؟
روی زمین می خزد و خود را به سوراخ می رساند.
مار، دست و پا ندارد و روی زمین می خزد. مار از گروه خزندگان است. برخی از خزندگان مثل مارمولک دست و پای کوتاهی دارند و هنگام حرکت شکمشان را روی زمین می کشند.
روی بدن مارها و خزندگان دیگر را پولک های سختی پوشانده است.
عقاب با بال هایش پرواز می کند. بدن عقاب را پر پوشانده است. دانشمندان عقاب را در گروه پرندگان طبقه بندی می کنند. خزندگان و پرندگان با شش تنفّس می کنند. آنها بیشتر عمر خود را در خشکی می گذرانند.
مار و عقاب هر دو تخم می گذارند. پرندگان معمولاً روی تخم هایشان می خوابند. برخی مارها دور تخم هایشان حلقه می زنند.
در سال گذشته با لاک پشت دریایی آشنا شدید. این جانور چگونه از تخم هایش مراقبت می کند؟
این نوع لاک پشت ها برای تخم ریزی به ساحل می آیند. در نزدیکی ساحل به کمک دست و پاهای کوتاه خود گودالی به وجود می آورند و تخم هایشان را درون گودال می ریزند. سپس روی تخم ها را با شن و ماسه و خاک کنارساحل می پوشانند.
تخم ریزی
پوشاندن تخم ها
بیرون آمدن بچه لاک پشت ها
بیشتر مردم مارها را جانوران خطرناکی می دانند. امّا این جانوران برای انسان فایده هایی هم دارند. این جانوران چه کمک هایی به ما می کنند؟
مارها جوندگانی مثل موش و حشراتی را که برای ما و زمین های کشاورزی مضر هستند ،می خورند و با این کار جمعیّت این جانوران مضر را کنترل می کنند. انسان ها از سمّ مارها دارو های مختلفی می سازند. برخی از مارها با ایجاد سوراخ هایی درون خاک باعث می شوند آب و هوا به راحتی وارد خاک شود و با این کار کیفیت خاک را برای کارهای کشاورزی بالا می برند.
تصویرهای زیر را ببینید. در هر گروه فهرستی از خزندگان و پرندگانی را که می شناسید،
تهیّه کنید.
یک پرنده را که در محلّ زندگی خود می شناسید، مشاهده کنید و به این پرسش ها پاسخ دهید.
این پرنده چه غذایی می خورد؟ دانه و برنج، خرده نان،باقی مانده ی سبزیجات و مورچه.
این پرنده چگونه غذا می خورد؟ با منقار (نوک) سخت خود دانه ها را جمع می کند.
آیا پرهای قسمت های مختلف بدن پرنده مثل هم اند؟
خیر، پرهای نرم و ریزی که رو سر و بدن پرنده چسبیده اند دمای بدن آن را حفظ
می کنند. پرهایی که روی بال و دم هستند ، بزرگ تر و محکم تر هستند و شاه پر نام دارند.
رسول خدا (ص) فرمودند: «کسی که گنجشک یا پرنده ای دیگر را به ناحق بکشد در روز قیامت مورد بازخواست قرار می گیرد».
شیر، پشم یا مو
شیر برای ما غذای مفیدی است.
شیر را از کدام جانوران به دست می آوریم؟
گاو ، گوسفند ، بز و شتر
از این جانوران چه استفاده های دیگری می کنیم؟
از پشم گوسفند و شتر برای تهیه ی لباس استفاده می شود. عشایر با استفاده از موی بز ، پارچه های مخصوص سیاه چادر که در برابر باد و آب مقاوم است،درست می کنند .از برخی جانوران مثل شتر برای کارهای باربری و از گاو برای شخم زدن زمین کشاورزی استفاده می شود.
دانشمندان گوسفند، بز، گاو و شتر را در گروه پستانداران طبقه بندی می کنند. بدن پستانداران از مو یا پشم پوشیده شده است. پستانداران بچّه می زایند و به آنها شیر می دهند.
هر یک از پستاندارانی که در تصویرهای زیر می بینید، چه غذایی می خورند؟
روباه ، شیر و گربه گوشت خوار هستند.
خرگوش و سنجاب گیاه خوار هستند.
خرس، همه چیز خوار است.
روباه
سنجاب
شیر
خرس
گربه
خرگوش
در محلّ زندگی شما کدام پستانداران زندگی می کنند؟ هر گروه درباره ی زندگی یکی از آنها گزارشی تهیه کند و به کلاس گزارش دهد.
پاسخ پیشنهادی: گربه ها تقریباً همه جا، هم در شهر ها هم در روستاها زندگی می کنند. گربه جزء حیوانات اهلی و از خانواده ی گربه سانان است. پوشش بدن گربه از مو است.آنها بچه زا هستند و به بچّه های خود شیر می دهند. گربه ها با شش تنفّس می کنند و غذای آنها از جانوران کوچک تر مانند پرندگان ، موش ها و … تامین می شود.
در معرّفی و تهیه ی منبع مناسب برای آماده کردن گزارش این صفحه به فرزند خودکمک کنید.
تصویرهای زیر را ببینید. هر یک از پستانداران تصویرهای زیر چگونه حرکت می کنند؟
حرکت این جانوران با ماهی ها،پرندگان وخزندگان چه شباهت ها وچه تفاوت هایی دارد؟
پرندگان با کمک بالهای خود پرواز می کنند. البته شترمرغ، پنگوئن، مرغ و خروس جزو پرندگان خاصی هستند که با وجود داشتن بال نمی توانند پرواز کنند. ماهی ها هم با کمک باله ها و دم خود در آب شنا می کنند و خزندگان روی زمین می خزند. وال شبیه ماهی ها حرکت می کند. فُک در آب شبیه ماهی ها و در خشکی شبیه خزندگان است.خفاش مانند پرندگان پرواز می کند. حرکت پلنگ ، اسب و کانگورو با حرکت ماهی ها، پرندگان و خزندگان متفاوت است.
ستونی از مهره ها
استخوان های یک ماهی را مشاهده کنید.
ماهی ها در پشت خود تعدادی مهره دارند که پشت سر هم قرار گرفته اند و ستون مهره ها را تشکیل داده اند. به همین علّت ماهی ها را مهره دار می نامند.
دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران نیز مهره دارند
آیا همه ی جانوران مهره دارند؟
خیر، برخی جانوران مثل هشت پا ، کرم خاکی ، پروانه ، مگس ، شته ، مورچه و … ستون
مهره ندارند.
موفق و پیروز باشید