علوم تجربی سوم دبستان
درس نهم
بچّه ها سرگرم بازی هستند. در هر بازی، بچّه ها چه کاری انجام می دهند؟
آنها در تمام بازی های خود چیزی را به حرکت در می آورند، آن را هُل می دهند یا می کشند. در مسابقه ی طناب کشی بچّه ها طناب را می کشند که باعث حرکت دوستان آنها می شود. در بازی اسکیت بچّه ها خودشان را به سمت جلو هُل می دهند. در پرتاب موشک سعی می کنند با هُل دادن، موشک را به سمت جلو پرتاب کنند. در پارک ها هم بچّه ها با کشیدن پاها به سمت جلو و عقب و وارد کردن نیرو به دستگاه ورزشی موجب حرکت خود و دستگاه می شوند.
در تمام این بازی ها، بچّه ها چیزی را به حرکت درمی آورند.
هشدار
هنگام بازی نکات ایمنی را رعایت کنید.
برادر محسن روی تاب نشسته است؛ محسن تاب را می کشد و رها می کند و هر بار
که تاب به او نزدیک می شود، آن را هُل می دهد.
به تصویرها نگاه کنید؛ در کدام یک برای اینکه جسمی حرکت کند، آن را فقط هُل می دهند؟
ضربه زدن به توپ
در کدام یک برای اینکه جسمی حرکت کند، آن را می کشند؟
حرکت رو به جلوی کامیون اسباب بازی
در کدام یک هم با کشیدن و هم با هُل دادن می توان جسم را به حرکت درآورد؟
یو یو بازی، باز و بسته کردن در کشو و حرکت دادن فرغون.
شما هم سعی کنید اجسام اطراف خود را به حرکت درآورید. آیا می توانید همه ی اجسام را به آسانی به حرکت درآورید؟ چرا؟
خیر، بعضی از وسایل سنگین هستند و برای به حرکت درآوردن آن ها نیروی زیادی لازم است و این کار به آسانی ممکن نیست.
بچّه ها در دو گروه قرار گرفته اند و بازی طناب کشی انجام می دهند.به نظر شما کدام گروه برنده می شود؟ چرا؟
گروهی برنده می شود که نیروی بیشتری برای کشیدن طناب صرف کند.
بچّه ها سنگ بزرگی را هُل می دهند تا حرکت کند؛ امّاچرا سنگ حرکت نمی کند؟
چون نیروی آن ها برای حرکت دادن سنگ کافی نیست.
آنها چگونه می توانند سنگ بزرگ را به حرکت درآورند؟
باید با کمک یک میله ی بلند(اهرم) سنگ را به حرکت درآورند یا از یک ماشین مخصوص استفاده کنند.
همان طور که در شکل ها مشاهده کردید با کشیدن و هُل دادن می توان اجسام را به حرکت درآورد. هنگامی که جسمی را می کشیم یا هُل می دهیم به آن نـیـرو وارد می کنیم. در همه ی کارها و بازی ها نیرو به کار می رود.
تصویرهای زیر را ببینید.
در کدام شکل، نیرو به صورت کشیدن وارد می شود؟
در آوردن جوراب.
در کدام شکل، نیرو به صورت هُل دادن وارد می شود؟
زنگ زدن در.
در کدام شکل برای حرکت دادن جسم، نیرو هم به صورت کشیدن و هم به صورت هُل دادن می تواند وارد شود؟
هم زدن چای
کارهایی را که هر روز انجام می دهید در یک جدول بنویسید و مشخّص کنید در کدام ها نیروبه صورت کشیدن و در کدام ها به صورت هُل دادن و در کدام ها نیرو به هر دو صورت (کشیدن وهُل دادن) می تواند وارد شود؟
به تصویرها نگاه کنید.
درکدام تصویر،نیرو،سبب توقّف حرکت جسمی می شود؟گرفتن توپ توسط دروازه بان
در کدام تصویر، نیرو، سبب تغییر شکل جسمی می شود؟فشار آوردن به بادکنک و پهن کردن خمیر نان توسط نانوا
در کدام تصویر، نیرو، جهت حرکت جسمی را تغییر می دهد؟در بازی تنیس روی میز
نیروها نه تنها اجسام ساکن را به حرکت درمی آورند، بلکه می توانند سبب توقّف اجسام، تغییرجهت آنها و تغییر شکل اجسام نیز بشوند. آیا می توانید برای هر مورد مثالی بزنید؟
متوقف کردن اجسام: ترمز گرفتن خودرو
تغییر حرکت جسم: ضربه زدن به توپ در بازی بدمینتون
تغییر شکل اجسام: مچاله کردن قوطی نوشابه
قایق بسازید:
بچّه های یک گروه با خمیر بازی و بچّه های گروه دیگر با ورقه های آلومینیم قایق درست می کنند به طوری که قایق روی آب شناور بماند. شما هم قایقی درست کنید که روی آب قراربگیرد.
با استفاده از کاغذهای باطله و قوطی های شیر پاکتی می توانید قایق مورد نظر خود را بسازید.
با نیروی فوت کردن قایق را به حرکت درآورید.با نیروی فوت کردن قایق در حال حرکت را متوقّف کنید.آیا می توانید با فوت کردن، جهت حرکت قایق را تغییر دهید؟بله. اگر در جهتی غیر از جهت حرکت قایق به آن نیرو وارد کنیم، مثلاً از کنار به قایق فوت کنیم جهت حرکت قایق را تغییر دهیم.
ما می توانیم نیرو را در جهت های مختلف به جسم وارد کنیم.
در هر یک از شکل ها نیرو در چه جهتی به جسم وارد می شود؟
هشدار
هنگام کار با ابزار، موارد ایمنی را رعایت کنید.
هلُ دادن به طرف بالا
کشیدن به طرف بالا
هلُ دادن به طرف جلو
شهر تاریخی گمیش تپه -گلستان
موفق و کامیاب باشید