موضوع تحقیق : بخش اداری بیمارستان
واحد های اداری بیمارستان شامل:
-1دبیرخانه
2-درآمد
3-مدارک پزشکی
4-بهداشت محیط
5-پذیرش
6-صندوق
نام بخش: دبیرخانه
خدمات بخش:
ثبت نامه های وارده دردفاتر مربوطه
تحریر وارسال نامه های اداری به قسمتهای مربوطه
نام بخش: درآمد
خدمات بخش:
رسیدگی به اسناد مالی طبق مقررات اداری حسابرسی
صدور اسناد هزینه بارایانه
نام بخش: مدارک پزشکی
خدمات بخش:
ایندکس بیماریها
نگهداری پرونده های پزشکی
نام بخش: بهداشت محیط
خدمات بخش:
نظارت بر فعالیتهای مختلف بهداشت محیط
اعمال واجرای مقررات واستانداردهای بهداشت محیط
نام بخش: پذیرش
خدمات بخش:
پذیرش بیماران
تشکیل پرونده
نام بخش: صندوق
خدمات بخش:
دریافت وجه وصدور اسناد هزینه
تنظیم لیست کسورات
واحد پشتیبانی بیمارستان شامل:
1-انتظامات
2-تاسیسات
3-مرکزتلفن
4-C.S.R
5-خدمات
6-نقلیه
7-تغذیه
8-آشپزخانه
نام بخش: انتظامات
خدمات بخش:
حراست ازاموال وسایرمتعلقات ،ایجاد نظم درملاقات بیماران
نام بخش: تاسیسات
خدمات بخش:
ایجاد تهویه مناسب
کنترل برق رسانی
نام بخش: مرکزتلفن
خدمات بخش:
ایجاد ارتباطات تلفنی
نام بخش: CSR
خدمات بخش:
استریل کردن وسایل اتاق عمل
اصول معماری فضاهای اداری
ساختمان یک اداره بزرگ شامل مکانهای مختلف و متعددی است: – بخش های اداری دفاتر مجزا برای یک تا سه نفر به همراه کارگاههایی برای کار آموزان و دفاتر گروهی برای حداکثر 20 نفر، بعضی ادارات کارگاههای مجزا را با بخش های گروهی یکی می کنند. در اداره ای با پلان باز به جز یک بخش منشی گری مجزا، بقیه مکانها برای کار فردی و گروهی چند منظوره اختصاص می یابد. – قسمت های انبار اسناد برای نگهداری پرونده ها، طرح ها، میکروفیلم و وسایل الکترونیکی، لوازم بایگانی و ثبت ، ثبت اسناد باز سازی و خرد کردن. -بخش های خدمات اصلی اداری، دارای تجهیزات نوشتاری، تکثیر ، چاپ، فتوکپی و کامپیوترهای شخصی قسمت پست خانه، نامه ها و محموله های پستی،کنترل ورود و خروج اجناس
– بخش نمایش گروهی شامل اتاقهای گردهمایی با دیوارهای متحرک و بخش های نمایشگاه، تالار های کنفرانس و گردهمایی -امکانات اجتماعی شامل رختکن، آشپزخانه، توالت برای هر طبقه یا بخش، بخش استراحت کارکنان، محل خوردن و آشامیدن، امکانات ورزشی، سالن غذا خوری با آشپزخانه. -مکانهای اضافی و ضمیمه، احتمالاً برای تعلیم در زمینه استفاده از وسایل سمعی و بصری امکان نیاز به وجود یک قسمت برای ورود اتومبیل ، جای پارک (به صورت زیر زمین) و بخش های تحویل.
-فضاهای گروهی شامل راهروها – پلکان – آسانسورها – ورودی های خروجی و اضطراری به صورت داخلی و خارجی. خدمات اصلی شامل وجود مسائل خدمات فنی ، تهویه مطبوع، دستگاه تهویه، سیستم حرارتی ، برق، سیستم آرمانی ، پردازش اطلاعات، مرکز کامپیوتری، مخابرات و نظافت و مراقبت سطح زیر بنای لازم در ادارات را تقریباً از 2 تا 3متر مربع به حدود 15 متر مربع18 افزایش می دهند.
روندکار:
تاثیرات تکنولوژی اطلاعات کامپیوتری کردن سیستم اداری پیشرفت در زمینه ی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به تغییر شرایط کاری در اداره ها کمک شایانی کرده است. تاثیر کامپیوتری کردن سیستم اداری بر کارگاهها و نقشه ها، نیازهایی را دفع کرده که ساختمانهای اداری موجود دیگر نمی توانند آنها را برآورده نمایند. طراحی مناسب ، موانع روند کار را به حداقل می رساند.
شرایط قرارگیری فضاهای اداری:
ساخت ساختمان اداری جدید به موقعیت محلی آن بستگی دارد. ساختمان باید تا حد امکان در محلی ساخته شود که از روشنایی مفید روز بهره برده و از تابش شدید نور و گرمای خورشید دور باشد. در ایالات متحده، 90% از ساختمانهای اداری در جهت شرق و غرب ساخته شده اند زیرا نفوذ نور خورشید در صیح و بعدازظهر ناخوشایند است. استفاده از سایه بان برای ممانعت از نور خورشید از سمت جنوب آسان می باشد. با این وجود اگر جهت اولیه، شمالی – جنوبی باشد نور خورشید به همه ی اتاقها می رسد.
سیستم ها:
ساخت یک ردیف اتاق معمولاً مقرون به صرفه نبوده و تنها برای بخشهای انتهایی اداره که نور خورشید یک معضل است قابل قبول می باشد. طراحی اتاقهای سه ردیفه و منظم مخصوص ساختمانهای اداری و مرتفع است. در ساختمانهایی که بدون راهرو ساخته می شوند. همه ی اتاقها (با نور طبیعی و مصنوعی ) در اطراف یک هسته ارتباطی شامل آسانسور ها – پلکان کانالهای تهویه و … جمع می شوند. ولی در ساختمانهای دیگر بخشهای خدماتی در حاشیه قرار می گیرند. می توان از نور خورشید تا فاصله 7 متری از پنجره استفاده کرد. با استفاده از سیستم های جدید تکنولوژی روشنایی روز که مسیر نور را هدایت کرده و تغییر می دهند. ( منشور ها و باز تابنده ها) می توان از روشنایی روز حداکثر استفاده و بهره برداری کرد.
"شناخت انواع ادارات"
اصول کلی ساختمانهای اداری بزرگ معمولاً بناهای چند طبقه با دیوارهای متحرک داخلی هستند. مراکز تاسیساتی مثل لوله کشی – پلکان – آسانسورها و غیره معمولاً در حداکثر مراجل تعیین شده از طرف مقررات ساختمان سازی قرار می گیرند. برای صرف حداکثر زمان و تداوم کار در محیط های اداری، می توان هسته های تاسیساتی را در جلوی ساختمان در یک طرف از داخل ساختمان، در گوشه های داخلی در انتهای یک گذر گاه ، پایین راهروها نزدیک منبع نور قرار دارند
یک ردیف ستون ساده مرکزی باغث ایجاد راهرو در یک سمت یا سمت دیگر می شود. ساخت یک ردیف دو تایی از ستون، دفاتری با ارتفاع یکسان را ایجاد می کنند. در چنین شرایطی راهروها باید مستقیماً توسط پنجرعه های مرتفع و یا از طریق درهای شیشه ای داخل دیوار روشن شوند. می توان راهروها را از طریق نور گیرهای سقفی در ساختمانهای پهلو دار و ساختمانهای کوتاه، ساختمانهای زاویه دار، ساختمانهای T شکل و U شکل به صورت مقرون به صرفه با روشنایی روز روشن کرد.
مبلمان فضاهای اداری:
تناسب لوازم اداری با دفاتر، تحت تاثیر عواملی چون قابلیت تطبیق ، تنظیم، دوام، سازگاری، فضای نگهداری، بهره وری، زیبایی و چگونگی سیم کشی می باشد. فضای مورد نیاز برای کارمندان در حالت نشسته یا ایستاده ، مبنایی برای محاسبه ی حداقل فاتصله بین میزها و میز تحریرها است (حداقل فاصله مطلوب 10 متر) صندلیها باید قابل تنظیم چرخدار و مبله و مجهز به پشتی تکیه دادن باشند. دفاتر بایگانی ، آرشیو و کارتهای اطلاعات مربوط به دانشگاهها و … را می توان در کمدهای بدون پهلو که معمولاً از جنس استیل و در ابعاد استاندارد ساخته می شوند قرار داد.
استانداردهای طراحی ساختمانهای اداری
ساماندهی عملکردهای فضاهای اداری عمل فضای اداری شبیه یک ماشین بزرگ است که باید تمام بخشهای آن با یکدیگر مرتبط و هماهنگ بوده و به درستی عمل کنند. هر عملکرد اداری باید به سادگی و روشنی با بخشهای دیگر در ارتباط قرار گیرد، ضمن آنکه حداقل اصطکاک را با آنها داشته باشد. شش عملکرد اداری مبنا عبارتند از: 1_ مدیریت 2_ امور مالی 3_ فروش 4_ خدمات عمومی 5_ خدمات فنی 6_ تولیدی
1_ گروه مدیریت: که همیشه با سلسله مراتب خاص خود در یک محدوده، متمرکز است. این بخش از رفت و آمد عموم و دسترسی مستقیم دور است و می تواند در حاشیه فضاهای اداری یا در مرکز آن واقع شود. بخشهای رسمی تر می توانند به مدیریت اختصاص یابند و طبیعتاً بزرگترین و بهترین دفاتر کار در بخشهای اجرایی، گروه مدیریتی هستند، به دلیل تشخص و ارباب رجوع بیشتر. 2_ گروه مالی: با وجود آنکه مسئولیتهای بخش مالی در ادارات عمومی گستردگی دارد و درصد قابل توجهی از نیروی دفتری را شامل می شود، باید در ارتباط مستقیم با بخش معاملات کالا باشد. بخشهای مربوط به خرید در ارتباط با ارباب رجوع هستند و از اینرو باید در نزدیکی پذیرش قرار داشته باشند. بخشهای پرسنلی نیز باید در نزدیکی پذیرش قرار گیرند تا بتوان بدون حرکت زیاد در فضای اداره به آنها دسترسی داشت. فعالیتهای اطلاعاتی همیشه در انتهای خط قرار می گیرند و باید در مرکزی به دور از شلوغی و سر و صدا باشند.
3
_ گروه فروش : در برخی از ادارات مجموعه ای، از عملکردهای فروش به عنوان فعالیت اصلی محسوب می شوند و ارتباطات مهمی بین این بخش و دیگر بخشهای ادارات وجود دارد. گروه فروش ارباب رجوع زیادی داشته و نیازمند فضاهای زیاد برای کاتالوگها و بایگانی است. 4_ خدمات عمومی: این بخش در خدمت بخشهای دیگر است و شامل: بایگانی مرکزی: ماشین نویسی، کتابخانه، امور پست و تلکس و فاکس، چاپ و تکثیر، روابط عمومی، و غیره می باشد. عملکردهای مرجع مانند: بایگانی مرکزی، کتابخانه و بخش ماشین نویسی مرکزی، عموماً نسبت به دیگر بخشها دارای مرکزیت هستند. بخش نامه نگاری نیز در انتهای جریان کار اداری واقع شده است، قسمت فتوکپی به دلیل سر و صدا می تواند در نزدیکی قسمتهایی که دارای سر و صدای بیشتری هستند، قرار گیرد. مثلاً در نزدیکی پذیرش و فضاهای انتظار. مرکز تلفن در بخشی از محدوده پذیرش واقع می شود. در موسساتی که سازماندهی پیچیده تری دارند، این بخش می تواند خود یک مرکز جداگانه و مستقل از سایر فعالیتها باشد.
5_ بخش خدمات فنی: سرویسهای فنی مثل مهندسی، ترسیم، طراحی و تعمیرات، معمولاً در نزدیکی فعالیتهایی که با آنها هماهنگ هستند، قرار می گیرند، مانند: تولید، فروش و تدارکات. 6_ گروه تولیدی:این بخش همیشه در یک اداره ثانویه قرار می گیرد که در خارج از موسسه واقع هستند و به اندازه بخش عمومی حائز اهمیت است و باید به همان اندازه دارای شان و امکانات باشد.
مطالعه نمودار سازمانی
ترتیب عملیات اداره در واقع شکلی از سازماندهی خواهد بود که بر طبق آن جریان کار و نیازهای فیزیکی هر بخش شکل می گیرد که در نمودارهای سازمانی منعکس می شود. همچنین نمودار، کلیدی برای یافتن ارتباط میان بخشها می باشد. فعالیتهای جزئی بهتر است که در اطراف فعالیتهای مهم اداری قرار گیرد تا آنکه با آنها ادغام گردد. هر بخش دلایل خوبی برای قرار داشتن در یک موقعیت به جای موقعیتهای دیگر دارد. در اینجا ده راهنما برای تصمیم گیری در این مورد که هر بخش در کدام موقعیت می تواند باشد، موجود است. زمانی که هر بخش به لحاظ موقعیت کلی در یک محدوده بزرگ حل گردد می تواند در آینده در جزئیات تغییر کند، بدون اینکه تغییر خاصی در الگوی زیر بنای کار به وجود آید. و نهایتاً این راهنما بهترین و مساعدترین توافق را پیشنهاد می کند.
1
_ مناسبت با عموم: بخشهایی که تعداد زیادی ارباب رجوع دارند، می توانند به شکلی قرار گیرند که ارباب رجوع یک روند کوتاه، مستقیم و بدون زحمت را از ورودی اصلی به بخش مورد نظر خود طی کند. بخشهای فروش، خرید، استخدام یا بخشهای خصوصی، همیشه بیشترین ارباب رجوع را دارند. دسترسی مناسب نه تنها موجبات را حتی ارباب رجوع را فراهم می سازد، بلکه حداقل مزاحمت را برای کارمندان ایجاد می کند. 2_ گردش کار: بخشهایی که نزدیکترین رابطه را با هم دارند می توانند به یکدیگر نزدیکتر باشند. در این صورت، کارها در حداقل زمان انجام می شود. در صورتی که این بخشها زیاد از یکدیگر فاصله داشته باشند، انرژی زیادی هدر رفته، تلفنهای داخلی بیش از حد لازم اشغال خواهد شد.
3_ تجهیزات ویژه: کار در برخی قسمتها نیاز به تجهیزات ویژه ای، دارد که دارای سیم کشی وسیع می باشند، مسلماً بخشهایی با این خصوصیت، به خاطر گسترشهای احتمالی آینده، نمی توانند در جوار یکدیگر قرار گیرند، چرا که جابجایی چنین بخشهایی هزینه بالائی در بر دارد. برخی مقاطع کاری دارای تجهیزات با سر و صدای زیاد هستند. مانند: تجهیزات ماشین نویسی، تکثیر، سمعی بصری و …. برای کم کردن مزاحمت این بخشها برای دیگر کارمندان باید آنها را از دیگر بخشها جدا کرد. 4_ عملکردهای مرکزی: بخشها و امکاناتی در خدمت کل اداره هستند، باید به شکل مرکزی قرار گیرند تا بتوانند برای استفاده کنندگان به راحتی قابل دسترسی باشد. به طور مثال بخشهای مکاتبات و ماشین نویسی، بایگانی مرکزی، حسابداری و دبیرخانه، بالاخص اتاقهای استراحت، سرویس و بوفه.
5_ حوزه های محرمانه: ممکن است لازم باشد عملکردهای خاصی، از دیگر بخشهای اداره و قسمتهای عمومی جدا شوند. بایگانیهای مرکزی، بخشهای کنترل و دفاتر حقوقی، مثالهائی از این عملکردها هستند. 6_ اتاقهای کنفرانس: اتاقهای کنفرانس باید در بخشهای مفصلی میان مدیریت و فضای کاری قرار گیرند. اگر اداره دارای تهویه باشد، این اتاقها می توانند در فضاهای داخلی تر قرار گیرند تا به دیگر فضاها مجال دهند که در جبهه های نورگیر واقع شوند. 7_ آسانسورهای خدماتی: بخشهای دریافت و تحویل که در آنها میزان زیادی کالا در نزدیکی محدوده تحویل قرار می گیرند، به دلیل اتلاف زمان کمتر باید دارای آسانسورهای خدماتی باشند.
8_ تحویل: فعالیتهای مربوط به تحویل بار و بسته های پستی باید در مجاورت ورودی و خروجی باشند. 9_ امکانات خدماتی: غذاخوری، تجهیزات پزشکی و فضاهای استراحت عموماً در طبقات پائین تر هستند. 10_ آسانسورهای معمولی: زمانی که اداره ای، بیش از یک طبقه دارد، تعبیه آسانسور ضروری است. بهتر است بخشهای عمومی در طبقات پائین تر قرار گیرند. مبنای شبکه زیر ساخت (مدول) در طراحی فضای اداری جایگاه شخصی کارمند است، همراه با میز و تجهیزات لازم برای او. فضای باز اداری برای هر کارمند این قابلیت را باید دارا باشد که به او امکان دهد محدوده خود را به شکل مطلوب در آورد. در دفاتر و اداراتی که دارای سیستمی با رویه مشخص هستند، استانداردهای فضائی باید اقتصادی باشند. در جائی که کار اختصاصی است و ارباب رجوع زیاد دارد و همچنین در مواردی که روحیه خاصی مدنظر است، فضا می تواند وسیع باشد.
در ادارات عمومی 100 فوت مربع (3/9 متر مربع) برای هر کارمند منظور می شود. 65 فوت مربع (04/6 متر مربع) برای هر کارمند یک استاندارد اقتصادی است. 80 فوت مربع (4/7 متر مربع) برای هر کارمند را می توان میزان توسط مطلوب به شمار آورد. 5ـ3ـ راهنمای طراحی فضاها طرح فضای خوب لزوماً قرار دادن کمترین فضا برای هر شخص نیست. بلکه بر عکس، فضای کاری خیلی کم میزان کارایی کارمندان را کاهش می دهد و صرف وقت زیاد و بهره وری کم، پول ذخیره شده از بابت ساخت یا اجاره فضای کوچکتر را جبران می کند. از اینرو فضاسازی خوب، فضای کافی به کارهای خاص مربوط به هر عملکرد اختصاص می دهد و از میزان فضای بی مورد کم می کند. هیچ میزانی مجاز فضایی که بتواند بطور خودکار به برنامه ریزی فضات منجر شود، وجود ندارد. معذالک خطوط و چهارچوبهایی هستند که با بررسی از میان تعداد زیادی فضای اداری، اعم از تجارتی و دولتی حاصل شده اند. این پیشنهادها می توانند در طرح فضاهای مورد نیاز راهنما باشند. گونه های لازم به پنج گروه ذیل تقسیم می شوند: 1_ فضای دفتری 2_ فضای بایگانی 3_ تجهیزات ویژه 4_ انبار 5_ خدمات ویژه
1_ سطح پیشنهادی برای فضای دفتری در مقادیر پیشنهادی که در پی برای هر بخش آمده، فضای مربوط به ارباب رجوع، فضای استراحت، مخزنها، تجهیزات اداری و قفسه ها در نظر گرفته شده اند. در این جدول فضاهایی که پوشش دهنده کل این پنج فضا هستند، مانند راهروها و فضاهای ورودی محسوب نشده اند: متر مربع مدیران عالیرتبه 74/55 _ 16/373 مدیران جزء 58/18 _ 29/9 سرپرستها 29/9 _ 432/7 کارمند (میز 60 اینچی) 1/5 کارمند (میز 55 اینچی) 1/4 کارمند (میز 50 اینچی) 1/4 کارمندها در پشت میزها در کنار هم و به صورت دو تا در هر ردیف در نظر گرفته شده اند. فضای مربوط به پرونده ها و صندلی های ارباب رجوع در صورت نیاز اضافه می شود.
2_ فضای مربوط به بایگانی: فضای واقعی که توسط یک قفسه بایگانی اشغال می شود و بازشوی آن به راحتی قابل اندازه گیری است، مبنای ابعاد این بخش است. تضمین دقیق در این مورد که چه مقدار به این میزان جهت فضای کار افزوده شود، قبل از تصمیم گیری در مورد نحوه مرتب کردن فضای بایگانی مشکل است. بطور کلی هر قفسه نگهداری پرونده میزان فضای زیر را بدون در نظر گرفتن محدوده کاری جلوی آن، در بر می گیرد. متر مربع قفسه نگهداری نامه ها 5/0 قفسه نگهداری اسناد و مدارک 65/0 کمد نگهداری نامه ها 6/0 کمد نگهداری اسناد و مدارک 7/
3_ تجهیزات ویژه: گونه های ویژه تجهیزات دفتری نیاز به فضایی بیش از حد معمول دارند که برای یک کارمند تعیین شده است. میزان فضای اشغال شده توسط این تجهیزات به فضای کارمند استفاده کننده از آنها، افزوده می شود. این تجهیزات عبارتند از: 1_ تجهیزات کپی برداری 2_ تلفن داخلی 3_ تجهیزات فاکس 4_ ساعت کار زنی 5_ دیگر تجهیزات ویژه 4_ انبار: نیازهای انبار کردن، بستگی به طبیعت کار، سابقه آن و تمایل سیستم اداری به ثبت و نگهداری دارد. در اینجا چند فضای اداری مورد نیاز که می توانند مد نظر قرار گیرند، مطرح شده اند. 1_ زیرزمین 2_ اتاقهای ذخیره 3_ بایگانی راکد 4_ قفسه بندی 5_ سرایداری 6_ اتاقهای مخزن 7_ اتاقهای پشتیبانی
5_ خدمات ویژه: بسته به نوع کار، ساختمانهای اداری نیاز به فضاهایی دارند که با استفاده آنان سازگار است و معمولاً فضاهای زیر را در بر می گیرد: 1_ پذیرش 2_ انتظار 3_ مذاکره و مصاحبه 4_ امتحانات 5_ کنفرانس 6_ نمایشگاه 7_ امور پزشکی 8_ غذاخوری 9_ استراحت کارمندان 10_ اجتماعات 11_ مرسولات در اینجا ابعادی برای فضاهایی که بطور معمول مورد نیاز هستند داده شده که بر اساس استفاده برای 15 نفر می باشد.
متر مربع فضای پذیرش 1/37 فضای انتظار 5/18 فضای کنفرانس 5/46 به ازای هر نفر اضافه، 10 فوت مربع (9/0 متر مربع) بر این مقادیر افزوده می شود. ساماندهی اداری اغلب بر مبنای مدولی که از مبلمان و تجهیزات استاندارد بر گرفته شده، انجام می شود. برای دفاتر عمومی بزرگ، طرح مدول بر اساس میز و صندلی و تقریباً 50 الی 60 فوت (150 الی 180 سانتی متر است. از آنجائیکه این ابعاد برای راهروهای مابین ردیفهای میز و صندلی کافی است، مدول می تواند برای شکل بخشیدن به یک شبه منظم برای طراحی فضاهای اداری بزرگ، مناسب باشد. در ساماندهی دفاتر شخصی، فاکتورهای کنترل شده حداقل جنبه کاربردی را در طرح دیوار پنجره ها دارند. بدین منظور یک مدول طراحی 120 الی 150 سانتی متر مناسب و سودمند خواهد بود. در این فاکتور، کوچکترین دفاتر (2 مدول) 240 الی 300 سانتی متر عرض دارند و بدین ترتیب مجموعه ای، مناسب از اندازه های اداری از طریق تکرار مدولها حاصل می شود. اگر دیوارهای خارجی، پنجره های یکسره داشته باشند ( که عرض هر کدام یک مدول است)، عرض دفاتر باید از مدول تبعیت کند، ولی هرگاه بین پنجره ها دیوار کشیده شده باشد، در فاصله این دیوار، تقسیمات داخلی می توانند تغییر کنند.
این شکل طراحی بدنه، انعطاف پذیری بیشتری به ساماندهی اداری می بخشد و در مقابل، نور طبیعی کمتری را به داخل هدایت می کند. مدول طراحی پلان و مدول دیوارهای خارجی باید با مدول سازه یا دهانه ستونها تطبیق داده شود. اگر تمامی این مدولها یکسان باشد دیوار یا پنجره ای، که در پهلوی ستون قرار می گیرد از دیگر اجزاء کوچکتر خواهد بود. اگر بخشهای دیوار از لحاظ اندازه برابر انتخاب شوند، مدول طراحی پلان در عرض ستونها متفاوت خواهد بود. هرگاه ستونها در بخش داخلی دیواره ها باشند، با مدول نما تداخل نمی کنند، اما در طراحی و ساماندهی داخلی محدودیت ایجاد می کنند. اگر در بیرون دیوارها قرار گیرند، مدول پلان و نما تحت تاثیر آنها قرار نمی گیرد. فضای بین ستون در ساختمانهای اداری چند طبقه کمتر مرکز تا مرکز 25 فوت (900 الی 1050 سانتی متر) در نظر گرفته یم شود. انعطاف پذیری فضای داخلی به حدی حائز اهمیت است که هزینه زیاد حاصل از کم کردن ستونهای را تحت الشعاع قرار می دهد. حتی دهانه های زیاد در حدود 60 الی 70 فوت (1800 الی 2100 سانتی متر) در نظر گرفته می شود. کارآیی طراحی یک ساختمان اداری می تواند با مقایسه فضای مفید نسبت به کل آن سنجیده شود. کارآیی متوسط 70% است که می تواند حداکثر تا 85% برسد. فضای مفید عبارتست از آسانسورها، پله ها، توالتها و فضاهای مکث آنها، راهروها، داکتها و لوله ها و فضای سرایداری.
این امکانات به صورت فشرده و به شکلی ساخته می شوند که در یک جا قرار می گیرند و به آنها ًتاسیساتً گفته می شود. تعداد آسانسورهای مورد نیاز بر این اساس برآورد می شود: هر آسانسور برای 250 فوت مربع (5/2322 متر مربع) فضای مفید در نظر گرفته می شود. فضای مکث جلوی آسانسور ) _ 6 فوت (270 _ 180 سانتی متر) عرض دارد و این در صورتی است که آسانسورها در یک سو باشند و در صورتی که در هر دو سو باشند، عرض این فضا 10 الی 12 فوت (300 الی 360 سانتی متر) می باشد، راهروها معمولاً 5 الی 6 فوت (150 الی 180 سانتی متر) عرض دارند. و اگر خیلی طولانی باشند، عریض تر و اگر خیلی کوتاه باشند، باریک تر. در طراحی ساختمانهای اداری یک فضا با عرض 70 _ 60 فوت (1800 الی 2100 سانتی متر) و 150 فوت (4500 سانتی متر) طول یا بیشتر را در وسط ساختمان به مجموعه سرویس اختصاص می دهند. برای انعطاف پذیری بیشتر در فضای مفید، مجموعه سرویس می تواند کاملاً به خارج از فضای اداری منتقل شود. بدین ترتیب آزادی پلان بیشتر خواهد شد.
ارتفاع کف تا کف معمولاً حدود 12 فوت (360 سانتی متر) است و می تواند بین 14 _ 11 فوت (420 _ 330) متغیر باشد. سقف تمام شده تا کف دارای ارتفاعی بین 5/8 تا 8 فوت (255 _ 240 سانتی متر) است و مابقی آن عبارت از فضای مربوط به لوله های تاسیساتی و همچنین نور پردازی داخلی است. به منظور پرهیز از عمق زیاد این فضا، شبکه تیرها گاه دارای گشایشهایی هستند که عبور لوله ها ممکن می سازد.
ایده اولیه در طراحی فضاهای اداری
ایده اولیه طراحی اداری تاثیر عمیقی بر طرح می گذارد و دقیقاً از برنامه ریزی کار ناشی می شود. چرا که برنامه ریزی اندازه و فرم ساختمان را تعیین می کند. دو ایده اصلی می تواند در نظر گرفته شود: پلان قراردادی یا رسمی که در آن بیشتر بخش محیطی ساختمان دارای فضاهای مجزا از یکدیگر است و پلان باز که در آن کل کارمندان توسط جدا کننده های کوتاه یا مبلمان مدولار از یکدیگر جدا شده اند. مسلماً ایده اولیه بسیار مرتبط با تصمیم گیریها و بر طبق استانداردهای فضایی است و ضمن جمع آوری اطلاعات، می بایست در مورد آن تصمیم گیری شود. برای هر یک از دو کانسپت اصلی گفته شده چند نقطه ضعف و قوت وجود دارد. چنانچه از نامش پیداست، پلان رسمی، سالها شیوه معمول و متداول طرح دفاتر اداری بوده و حداقل توسط نسل کهن کارفرمایان ترجیح داده می شود. در یک اداره مرکزی که دارای میزان کارمند و ارباب رجوع زیاد است، پاسخ دادن به این سیستم در پلان منجر به اشغال تمامی محیط ساختمان توسط دفاتر بسته است.
نقاط قوت طراحی بسته عبارتند از: 1_ فضای شخصی قابل درک برای کارمندان فراهم می شود. 2_ این پلان برای موسساتی که خطوط مشخصی برای جدا سازی بخشهای مختلف خود دارند، مناسب است. 3_ استفاده از فضای جلسات در حداقل آن می باشد. نقاط ضعف طراحی بسته عبارتند از: 1_ در صورت تغییرات، دیوارها باید تخریب شوند. 2_ در فضاهای داخلی از نور طبیعی استفاده نمی شود. 3_ اتلاف انرژی به دلیل استفاده کمتر از نور طبیعی بالا است. پلان باز طرفداران خاص خود را در ایده های اولیه طراحی فضاهای اداری داراست، تا جایی که حتی هیئت رئیسه ارشد نیز در فضاهای جدا شده توسط دیوارهای جدا کننده کوتاه قرار می گیرند. این طراحی در اروپا ریشه گرفت و در دهه 1960 به آمریکا رفت و در دفاتر مرکزی ًیونی رویالً و ًویر هوسرً مورد استفاده قرار گرفت. در سالهای اخیر، طراحی باز بیشتر مورد پذیرش واقع شده اما کمتر پیش می آید که برای مسئولان عالی رتبه دفاتر بسته طرح نشود. از اینرو کارفرمایان و روسا که گروه خاصی را تشکیل می دهند، در اتاق کارهای راحت قرار می گیرند. در طراحی باز فضا نیاز به تمهیدات صوتی دارد.
نقاط قوت طراحی باز عبارتند از:
1_ کارمندان بیشتری از نور طبیعی برخوردار هستند. 2_ پلان بسیار انعطاف پذیر بوده و فضا می تواند به راحتی به گونه ای، متفاوت ساماندهی شود. 3_ با استفاده از فضای کارهای مدولار، تفاوت میان فضای مورد استفاده کارمندان قابل حل است. 4_ به دلیل استفاده بیشتر از نور طبیعی مقرون به صرفه تر است. نقاط ضعف سیستم طراحی باز عبارتند از: 1_ فضای شخصی نامحسوس بوده، گاهی به کلی موجود نیست. 2_ طرح پلان ساختمان به شکل بلند و کشیده امکان پذیر نیست. 3_ پیدا کردن مسیر برای ارباب رجوع مشکل است. 4_ فضای جلسات بیشتری، نسبت به پلان بسته، مورد نیاز است. چنانچه در بالا گفته شد، طرحهای ادارات امروزه، انتخابی میان دو ایده اصلی مذکور هستند، با این نیاز همیشگی و مشترک که بخش مدیریت، باید از فضای کار جدا باشد. در سیستم باز قرار گرفتن مدیریت در بخشهای پیرامونی و یا جدا سازی آن توسط جدا کننده های شیشه ای، این نتیجه را حاصل می کند.
نتیجه گیری
ایده اولیه طراحی اداری، تاثیر عمیقی بر طرح می گذارد و دقیقاً از برنامه ریزی کار ناشی می شود. ایده اولیه طراحی اداری در قبل از دهه 60 میلادی بر پایه طراحی بسته بوده است و پس از آن در سالهای 1960 به بعد ، طراحان به سمت طراحی اداری بر پایه طراحی باز رفتند. سیستم های بسته و باز هر کدام نقاط قوت و ضعفی دارد که ذکر گردید. در ابتدا گمان می رفت که با توجه به رشد سریع تکنولوژی ، سیستم طراحی باز ،جوابگوی کامل به تمامی نیازهای مدرن خواهد بود . ولی عواملی نظیر پیشرفت غیر قابل باور علوم رایانه ای و همچنین توجه نکردن این سیستم به نیازهای فردی و طبیعی هر انسان موجب شد تا این سیستم مقبولیت اولیه خود را از دست بدهد. با این وجود در عصر حاضر ، مبحثی به نام « ساختمانهای هوشمند » مطرح می باشد که شروع آن به اوایل دهه 80 میلادی بر می گردد. به طبق تعریف : « در این گونه ساختمانها ، کالبد ساختمان باید قادر باشد تا تغییرات مستمر آرایش سازمانی را در خود پذیرا بشود. علاوه بر این، نیروی انسانی مورد نیاز در این مدلها نیز دارای کیفیت بالا و تخصص بیشتر و قابلیت انعطاف و سازگاری زیاد برای انجام وظایف متنوع هستند.».