هوالخلاق
کارگاه آشنایی با
تکنیکهای خلاقیت
1 -آشنایی شرکت کنندگان با مفهوم خلاقیت ، موانع و منابع آن.
2-آشنایی شرکت کنندگان با گزیده ای از کاربردی ترین تکنیکهای خلاقیت .
3- افزایش توان ایده پردازی شرکت کنندگان جهت دستیابی به راه حلهای بهترجهت حل مسایل.
اهداف آموزشی کارگاه:
خلاقیت چیست؟
1-توانایی حل مسایلی که فرد قبلا حل آنها را نیاموخته است(Weisberg)
2-فرآیندی که نتیجه آن کار تازه ای باشد که توسط گروهی در یک زمان مفید و ارزشمند تلقی شود.(Stein)
توانایی ایجاد ایده های جدید دارای ارزش برای مشتری.
ابتکار: ایده نو و تازه ای که قبلاً وجود نداشته است.
نوآوری: به مرحله عمل رساندن ایده خلاقانه و تولید انبوه آن.
ابتکار و نوآوری:
تفکر منطقی – تفکر خلاق:
1-وسعت عمل
2-مسیر و جهت عمل
3-توالی اعمال
4-مواجهه با مسایل نامربوط و اشتباهات
ضرورت خلاقیت:
دنیای امروز به قدری پیچیده ، پویا و نامطمئن است که ما مجبوریم برای رشد ، پیشرفت و حتّی بقا هر لحظه مشکل جدیدی را حل کنیم.
سخنان یک کشیش در بستر مرگ:
وقتی بچه بودم، دلم می خواست دنیا را عوض کنم. بزرگتر که شدم گفتم دنیاخیلی بزرگ است،کشورم را تغییرمی دهم. در نوجوانی گفتم: کشور خیلی بزرگ است بهتر است شهرم را دگرگون سازم. جوان که شدم گفتم شهر خیلی بزرگ است ، محله ام را تغییر می دهم ، به میان سالی که رسیدم گفتم: از خانواده ام شروع می کنم ، اما در این لحظه های آخر عمر می بینم که باید از خودم شروع می کردم. اگر تغییر را از خودم شروع کرده بودم، خانواده ام، محله ام، شهرم , کشورم و دنیا را به قدر توانم تغییر می دادم.“
کاربرد های تفکر خلاق:
1-بهبود
2-حل مساله
3-ارزش و فرصت
4- آینده
5-انگیزش
روزانه ، هزاران سیب در اطراف ما به زمین
می افتند ولی چیزی که وجود ندارد، دیدگاه نیوتنی است!
نگاه بهبود یاب:
منابع خلاقیت:
1-معصومیت
منابع خلاقیت:
2-تجربه
منابع خلاقیت:
3-انگیزش
منابع خلاقیت:
4-داوری تنظیم شده
منابع خلاقیت:
5-اتفاق ، پیشامد و اشتباه
منابع خلاقیت:
6-سبک
منابع خلاقیت:
7-رهایی
منابع خلاقیت:
8-گریز اندیشی
1- قالبهای ذهنی : تعصب پیش فرض ها ، عادات
موانع اصلی خلاقیت:
2- هوش(مهارت رانندگی)
موانع اصلی خلاقیت:
1-مدل منطقی و فوری در هر مورد. 2- نیاز به همیشه حق داشتن و مقبول بودن. 3-ترجیح کاربرد نقادانه هوش به کاربرد سازنده آن. 4- سرعت انتقال بالا بنابراین زود به نتیجه میرسندو جزییات را از دست می دهند. 5-ترجیح زیرکی به حکمت. 6-بزرگترین گناه با هوشها : خودبینی و به حساب نیاوردن دیگران
تله هوشمندی:
3- تحصیلات و دانش
موانع اصلی خلاقیت:
استراحت (15 دقیقه)
خسته نباشید!
تکنیک 6 کلاه فکری: شش جنبه یا سبک فکری را تعریف کرده و برای هر یک کلاه رنگی خاصی را به عنوان سمبل تعیین می کند.
کلاه سفید: با موضوعات و شکل های واقعی سروکار دارد . بدون هیچگونه قضاوتی فقط واقعیت ها مورد جستجو قرار می گیرد.
کلاه سرخ: برای بیان و جستجوی جنبه های هیجانی ، احساسی و غیراستدلالی و برای اظهار نظرات با این کلاه دلیلی خواسته نمی شود.
کلاه سرخ: 1-ابزار مناسبی برای بیرون ریختن احساسات هیجانات، استقرارها، حدسها، درکهای شهودی و اموری که احتیاج به استدلال نداشته باشد. 2-اگر در فرآیند تفکر و صحبت ها به این گونه امور توجهی نشود آنها در پس پرده، پنهان شده و به صورت مخفی بر تمام تفکر فرد و مذاکرات اثر می گذارند. 3-با استفاده از این کلاه پی گیری یا حدس زدن احساسات دیگران لزومی پیدا نکند و بنابراین مقاومت، ستیزه جویی و سوءتفاهمات کاهش می یابد و از طرف دیگر از پافشاری و وسوسه برای توجیه عواطف کاسته می شود. 4-هنگام گفتن با کلاه سرخ گوینده احساس شرم، گناه یا غیرمنطقی بودن نمی کند.
کلاه سیاه: برای بیان و جستجوی جنبه های منفی، بدبینانه اما واقعی (مشابه گروههای مخالف خوان).
کلاه زرد: برای بیان و جستجوی جنبه های مثبت ، خوش بینانه،امّا و اقعی.
کلاه زرد: 1-معجونی است از کنجکاوی ، لذت و میل به عملی کردن چیزها. 2-فرصت دیدن موضوعاتی که به نظر دیگران تهدید می آید. 3-تلاشی آگاهانه و سنجیده برای مثبت فکر کردن.
کلاه سبز: برای بیان و جستجوی جنبه های جدید، خلاقانه و تازه
کلاه سبز: با این کلاه ( تفکر جانبی ) می تو ان بسیا ری اوقات برای تحریک ذهن خلاق دیگران ، عمداً فکرهای غیرمنطقی بیان کنیم. این افکار حتی اگر برانگیزنده هم نباشند، برای پیشگیری از انجماد فکرهای ناشی از کلاه سیاه لازم و مفیدند.
کلاه آبی: برای تنظیم و ساماندهی فرآیند برنامه ریزی برای تفکر و استفاده ازکلاههای دیگر (کلاه نظارت)
کلاه آبی: به اصل موضوع فکر نمی کنیم ، بلکه به سبک تفکری فکر می کنیم که برای بررسی و پژوهش موضوع لازم است. تعیین مرحله های مختلف فکری و اولویت آنها ارزیابی اولویت ها، فهرست کردن محدودیت ها، تعیین حد تمرکز و یا نشان دادن هدف .
تکنیک 6 کلاه فکری: 1-فرد در اثر تعویض کلاههای فکری، نقشش را در گروه تغییر می دهد و نهایتاً تنوع و کثرت این تغییرها باعث رشد خلاقیت فرد می شود. 2-هنگام بازی کردن نقش ها، فرد فکرش از ”من“ خود یا قالب های ذهنی جدا شده و به سمت نقش هدایت می شود.
تکنیک 6 کلاه فکری: 3-افراد به فکر خود مسلط می شوند و تنها چیزهایی را که می خواهند، فرامی خوانند. 4-یکی از محدودیت های اصلی در فکر کردن، مقابله و مقاومت ”من“ انسان است که باعث اشتباهاتی در تفکر می گردد.
اهداف اصلی این تکنیک: 1-ساده کردن تفکر: پرداختن جداگانه به عواطف، منطق، اطلاعات، امید و خلاقیت تفکری ساده تر،دقیق تر،شفاف تر،سریع تر و اثربخش تر. 2-فراهم کردن زمینه جهت تغییر آگاهانه الگوهای ذهنی به منظور استفاده از تمامی ظرفیت های ذهنی.
تکنیک بارش افکار
وسیله ای برای ایده یابی گروهی و سازمان یافته
قوانین بارش افکار : 1- هیچ کس حق قضاوت، ارزیابی یا انتقاد ندارد. 2-هر چه ایده ها دورتر از ذهن، جسورانه تر، و عجیب تر باشد بهتر است. 3-هرچه تعداد ایده ها بیشتر ، بهتر 4-هرچه ترکیب ایده ها بیشتر ، بهتر
1-روانی یا سیالی
2-انعطاف پذیری
3-ابتکار
معرفی چند شاخص:
POSITIVE: مثبت ها POSSIBLITIES: احتمالات (گسترش و تعمیم ) CONCERNS: نگرانی ها
تکنیک P.P.C
P.P.C 1-تغییر و اصلاح واکنش افراد نسبت به ایده های جدید دیگران. هر یک ازمادرمعرض ایده های دیگران هستیم :دوست،همکار،همسایه،اقوام همسفر، همکلاسی…
P.P.C 2-ایجاد، تقویت و رشد و توسعه استعداد و فرهنگ خلاقیت در فرد، خانواده، سازمان و جامعه.
P.P.C 3 -برای افراد یا سازمانهایی که مستمراً با ایده ها و پیشنهادات دیگران سروکار دارند و یا برخورد آنان در سرنوشت ایده و انگیزه پیشنهاد دهنده تاثیر می گذارد. مثال : مدیران ، والدین، اساتید دانشگاه، معلمان، قضات ، صدا و سیما و …
کار گروهی (90 دقیقه)
هوالخلاق
کارگاه آشنایی با
تکنیکهای خلاقیت
1 -آشنایی شرکت کنندگان با مفهوم خلاقیت ، موانع و منابع آن.
2-آشنایی شرکت کنندگان با گزیده ای از کاربردی ترین تکنیکهای خلاقیت .
3- افزایش توان ایده پردازی شرکت کنندگان جهت دستیابی به راه حلهای بهترجهت حل مسایل.
اهداف آموزشی کارگاه:
خلاقیت چیست؟
1-توانایی حل مسایلی که فرد قبلا حل آنها را نیاموخته است(Weisberg)
2-فرآیندی که نتیجه آن کار تازه ای باشد که توسط گروهی در یک زمان مفید و ارزشمند تلقی شود.(Stein)
توانایی ایجاد ایده های جدید دارای ارزش برای مشتری.
ابتکار: ایده نو و تازه ای که قبلاً وجود نداشته است.
نوآوری: به مرحله عمل رساندن ایده خلاقانه و تولید انبوه آن.
ابتکار و نوآوری:
1-بهبود
2-حل مساله
3-ارزش و فرصت
4- آینده
5-انگیزش
سالار ارزیده
کاربرد های تفکر خلاق:
1-مدل منطقی و فوری در هر مورد. 2- نیاز به همیشه حق داشتن و مقبول بودن. 3-ترجیح کاربرد نقادانه هوش به کاربرد سازنده آن. 4- سرعت انتقال بالا بنابراین زود به نتیجه میرسندو جزییات را از دست می دهند. 5-ترجیح زیرکی به حکمت. 6-بزرگترین گناه با هوشها : خودبینی و به حساب نیاوردن دیگران
تله هوشمندی:
تکنیک 6 کلاه فکری: شش جنبه یا سبک فکری را تعریف کرده و برای هر یک کلاه رنگی خاصی را به عنوان سمبل تعیین می کند.
تکنیک بارش افکار
وسیله ای برای ایده یابی گروهی و سازمان یافته
1-روانی یا سیالی
2-انعطاف پذیری
3-ابتکار
معرفی چند شاخص:
POSITIVE: مثبت ها POSSIBLITIES: احتمالات (گسترش و تعمیم ) CONCERNS: نگرانی ها
تکنیک P.P.C
تکنیک ”چرا“: چراهای دوران کودکی : زیر سوال بردن نادانسته ها! چراهای دوران بزرگسالی : زیر سوال بردن دانسته ها و یادگرفته ها! مثال: رشوه خواری در ادارات
تکنیک ارتباط اجباری:
مبدع آن چارلز، اس ، وایتینگ
بر قراری ارتباط بین موضوعات کاملا نامرتبط
مبنی بر رهایی از ”فرضیه ضبط اطلاعات زمینه ای“
مثال: محصولات شیشه ای و اسباب بازی
لوازم خانگی و بازیها
ارتباطات و پنیر
دستگاه زیراکس و بوها
تکنیک درنگ خلاق: *زمانی که دلیل موجهی برای توقف نیست؛ ولی باید توقف کنیم(سرمایه گذاری در خلاقیت). * سری که درد نمی کند را دستمال می بندیم! * به کمک آن از برخی عادت ها دست می کشیم و مساله یا مشکلی را کشف می کنیم. *نشان دهنده تلاش آگاهانه ما برای خلاق بودن است. * مثال: مشتریان هتل دوست دارند غذا برای آنها تهیه و سرو شود. برگزاری کارگاه به شیوه کنونی مطلوب است.
تکنیک درنگ خلاق: کشف نیازهای پنهان و شناخته نشده که مشتریان ابرازنمی کنند. مثال: رانندگی اتومبیل بدون سرنشین
3- وارونه سازی مساله: با ورود اطلاعات به ذهن از آنجا که ذهن ”سیستم الگوساز خود سازمان دهنده“ است، سعی می کند در کمترین زمان اطلاعات ورودی را در نزدیکترین ، شبیه ترین و آشناترین قالب ذهنی قرار دهد.
تکنیک وارونه سازی مساله: چون در این تکنیک اطلاعات وارونه وارد ذهن می شوند ، احتمال اینکه وارد قالب جدیدی شوند افزایش می یابدودر نتیجه خروجی قالب، با گذشته تفاوت خواهد داشت.این درک جدید ماده اولیه برای مراحل بعدی فرآیندتفکر است و موجب خلاقیت می شود. تمرین : عادات جسمی و فیزیکی خود را حتی برای مدت کوتاهی به شکل معکوس یا متفاوت با گذشته انجام دهید. مثال: درهم کردن دستها
فایده وارونه سازی مساله: 1-استفاده از این تکنیک کمک شایانی به شناسایی قالبهای ذهنی پنهان خود و دیگران می کند. 2-در ضمن ترس از شکست فرد کاهش و توان فرد برای فرارازنگرش به شیوه متداول افزایش می یابد. مثال: فروشگاههای زنجیره ای تنش های روانی در منزل و محل کار
استراحت (15 دقیقه)
خسته نباشید!
Substitute Combine Adapt(adopt) Modify(magnify) Put to other uses Eliminate Rearrangement
2-تکنیک اسکمپر SCAMPER
Substitute چه موادی را می توان به جای مواد قبلی به کار برد؟ مثال: هنگام بارندگیاز چه طریقی می توان مانع خیس شدن موی سرشد؟(غیر از چتر ، کلاه…)
ترکیب دو نوع عدسی و ساخت عینکهای دو تکه،برس بزرگ با یک لوله آب درون آن برای شستن پنجره قطار .
Combine
Adapt(adopt) این به چه چیزی شبیه است؟ تلویزیون را شبیه چه چیزی میتوان ساخت؟ ساخت هلی کوپتر از روی سنجاقک
Modify(magnify) چطور است شکل و رنگش را عوض کنیم؟ چرا آن را چند برابر نکنیم؟ تولید لاستیکهای پهن 10 چیز بگویید که با بزرگتر شدن فروششان بالا می رود. 10 چیز بگویید که با معطر شدن فروششان بالا برود. بازی فوتبال با 2 توپ با رنگهای متفاوت
Put to other uses با محصولات خراب شده چه کنیم؟ با طرحهای تحقیقاتی که به نتیجه نرسیده اند چه کنیم؟ استفاده دیگر از پوست پسته ؟ اشعه x ، پیدا کردن عموها
* ساده سازی فرایندهای سازمان * امواج صوتی با طول موج کوتاهتر * موتور انژکتوری به جای دیزلی برای سبک کردن ماشین 10 چیز بگویید که با کوچک شدن فروششان افزایش می یابد.
Eliminate
* طراحی اتومبیل با موتور پشت * تغییر ساعات کار ادارات جهت کنترل ترافیک
Rearrangement
1-شناسایی مکانها و زمانهای تحریک کننده خلاقیت.
2-به آهنگهای الهام بخش گوش کنید؛مثلا: آهنگ باران!
3-از مکانهای رویایی مثل موزه ها و آثار باستانی بیشتر دیدن کنید.
4-به جاهایی که تا به حال نرفته اید بیشتر سفر کنید.
5-اشیای محل کار تان و روی میزتان را از اشیای پیچیده و عجیب و غریب انتخاب کنید.
توصیه های عمومی برای پرورش خلاقیت:
6- سعی کنید مخالف عادتهای خود رفتار کنید.
7-دکوراسیون منزل و محل کار خود را مرتب تغییر دهید.
8-همیشه از نمایشگاه اختراعات و اکتشافات دیدن کنید.
9-از افراد غریبه ، بی خبر و حتی بچه ها در حل مساله تان کمک بگیرید.
10-برای خلق ایده ها حداقل تعیین کنید؛ مثلا 50 ایده حداقل
11-معما زیاد حل کنید.
12- مراقب وسوسه ارزیابی اقتصادی قبل از موعد باشید.
توصیه های عمومی برای پرورش خلاقیت:
13-تکنیکهایی را که در خلال کارگاه آموختید تمرین کنید.
14-سعی کنید تکنیک شش کلاه فکری را در منزل ،محل کارو بین دوستان خود رایج کنید.
15- به مشکلات به عنوان فرصت نگاه کنید.
16-اگر مساله ای دو راه حل دارد آن را از راه سوم حل کنید!
توصیه های عمومی برای پرورش خلاقیت:
1-اینها فرضیه است، اهل عمل باش!
2-اشتباه چیز بدی است.
3-بازی عملی لغو و بیهوده است.
4-این مشکل و مساله به من مربوط نیست.
5-احمق(ابله) نشو!
6- شوخی موقوف!
7- من نمی توانم!
سم های کشنده خلاقیت:
کار گروهی (90 دقیقه)