بسم اللّه الرحمن الرحیم
روش و تکنیکهای تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
اهمیت فصل اول( طرح تحقیق) در ساختار کلی پایان نامه
فصل اول پایان نامه به عنوان اصلی ترین فصل، در واقع شبیه ماکت، مدل یا مینیاتوری برای یک خانه است.
به عبارت دیگر فصل اول شکل تکامل یافته(طرح اولیه تحقیق) (proposal) است و مانند (نقشه ساخت) یک ساختمان می باشد که توسط ارشیتکت(= دانشجوی پژوهشگر) ارکان و کلیات آن طراحی شده و برای شروع کار نیازمند به (مجوز ساخت از سوی مراجع ذیربط) است. لذا می توان انتظار داشت:
هر گاه یک مهندس خبره (استاد)، نقشه ای(طرح تحقیق) را مورد بررسی علمی قرار می دهد، باید بتواند ساختمانی(پایان نامه ای) را که بر اساس این نقشه (طرح تحقیق) ساخته خواهد شد تجسم کند. در نتیجه انتظار معقول این است که
تایید، رد یا هر گونه پیشنهاد اصلاحی پیرامون طرح های تحقیق که از طرف دانشجویان به شوراهای تحصیلات تکمیلی جهت تصویب ارایه می شود بر پایه چنین رویکرد متخصصانه ای باشد.
روش و تکنیکهای تحقیق
در مجموع در طرح تحقیق دانشجو باید بتواند به سوالات زیر پاسخگو باشد:
آیا این موضوع ارزش تحقیق دارد؟
آیا می شود در این موضوع رساله نوشت؟
آیا دانشجو توان انجام کار را دارد؟
آیا پرداختن به موضوع مشکلی را حل می کند؟
آیا جامعه به موضوع تحقیق نیاز دارد؟
آیا میل و علاقه دانشجو به این موضوع هست؟
آیا این موضوع به زمینه کاری دانشجو ارتباط دارد؟
روش و تکنیکهای تحقیق
کلیات طرح تحقیق
اجزاء تشکیل دهنده فصل اول پایان نامه
مقدمه
شرح و بیان مسئله (مشکل)
تاریخچه و سابقه موضوع
اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
اهداف تحقیق
سئوالات تحقیق
فر ضیه های تحقیق
روش تحقیق
روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
ابزار گرداوری داده ها
روش تجزیه و تحلیل داده ها
قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو زمانی تحقیق
کاربرد نتایج تحقیق
محدودیت های تحقیق
شرح واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
مقدمه
معمولاً در مقدمه، پژوهشگر سعی می کند با آوردن مطالبی برای خواننده ذهنیت مورد نظر خود را در رابطه با موضوع ایجاد نماید. در واقع از این طریق می خواهد خواننده را با مبانی و کلیات موضوع تحقیق مورد نظر خود آشنا کند و او را برای فهم بهتر موارد دیگری که آماده سازد.
مقدمه نباید بیش از حد طولانی باشد و در برگیرنده مطالب حاشیه ای و غیر مرتبط باشد و یا مطالبی را که در بخشهای دیگر این فصل خواهد آمد مطرح کند.
با توجه به اینکه هدف از تهیه فصل اول، آشنا ساختن خواننده با کلیات تحقیق می باشد لذا معمولاً برای قسمت مقدمه حداکثر 1/2 تا 3 صفحه را در نظر می گیرند.
در مجموع مقدمه شیوه نشان دادن یک دریاچه توسط یک استخر یا حوض است.
شرح و بیان مساله یا مشکل تحقیق ( پرسش آغازین تحقیق/ مساله اصلی تحقیق)
صورت یک مساله غالباً اساسی تر از حل آن است. حل مساله ممکن است فقط مستلزم مهارتهای تجربی و یا ریاضی باشد، حال آنکه طرح سئوالات نو و بررسی مسائل قدیمی از دیدگاهی تازه، نیازمند ذهنی خلاق است و این نکته بیانگر آزمودگی فرد درعلم است. «آلبرت انیشتین»
هر پژوهش در واقع با قصد پاسخگویی و راه حل یابی برای یک مساله اصلی که در قالب یک پرسش ظهور کرده است آغاز می شود. هر پژوهش برای اینکه انسجام، هدفمندی و کاربردی بودن خود را حفظ کند باید بر حول یک مساله اصلی، سازماندهی شود.
روش و تکنیکهای تحقیق
به عبارت دیگر مساله اصلی تحقیق باید یک مساله علمی باشد و «مساله علمی عبارت از تحریک ذهنی است که نیازمند به یک پاسخ از طریق تحقیق علمی می باشد.
(Nachmias & et al, 1 987) مساله، سئوالی است که در ذهن پژوهشگر راجع به یک پدیده، مشکل یا معضل اجتماعی، سازمانی مطرح می شود. objective
هدف محقق از طرح این سئوال ریشه یابی علت یا علل به وجود آورنده آن مشکل یا راهکارهای رفع آنست. بطور کلی این ریشه یابی را می توان در این سوال خلاصه کردکه:
چه چیزی این پدیده یا مشکل را به وجود آورده است، و چرا؟
به طور کلی مسئله تحقیق باید واضح، روشن، محدود و بدون ابهام باشد ضمناً در مسئله تحقیق متغیرها باید قابل بررسی و اندازه گیری باشند.
روش و تکنیکهای تحقیق
قاعده کلی در شرح و بیان مسئله این است که محقق یا پژوهشگر باید به این سئوالات واضح و روشن پاسخ دهد.
چه مشکلی وجود داشته که نظر پژوهشگر را به خود جلب کرده است؟
ابعاد مختلف این مشکل کدامند؟ (مستند)
انگیزه پژوهشگر در انتخاب موضوع چیست؟
چه موضوعی یا چه کسانی مورد پژوهش قرار دارند؟
متغیرهای پژوهش کدامند و چگونه بررسی می شوند؟
منظور از بررسی متغیرها (توصیف-مقایسه- روابط همبستگی یا علت و معلولی) چیست؟
محل و محدوده پژوهش (محیط پژوهش) کجاست؟
محدوده زمانی پژوهش چقدر است؟
روش و تکنیکهای تحقیق
چگونگی ارزیابی مساله تحقیق
برای ارزیابی مسائل تحقیق و گز اره های آن باید به سوال زیر پاسخ داد:
آیا زمینه مساله، گستردگی و ویژگیهای آن با توجه به یک پیشینه تحقیق یا تجربی بیان شده است؟
آیا بیان مساله دامنه مطالعه را محدود می کند؟
آیا بیان مساله، قلمرو علمی مساله را مشخص می کند؟
آیا اهمیت مساله بر حسب یک یا چند ملاک زیر بررسی شده است؟
الف: دستیابی به یک شیوه نو
ب: تدوین یک نظریه
ج: تعمیم پذیرتر کردن و گسترش دانش یا نظریه
د: پاسخگویی به مسایل جامعه
ه: پیشبرد روش شناسی در تحقیق
آیا گزاره های تحقیق (هدفهای ویژه سوالها یا فرضیه های تحقیق) با توجه به ابعاد تشکیل دهنده مساله تدوین شده است؟
آیا گزاره های تحقیق، شیوه اجرای پژوهش را آشکار می کند؟
آیا متغیرهای پژوهشی مشخص است؟
آیا تعریف عملیاتی متغیرها امکان پذیر است؟
آیا محدوده زمانی و مکانی پژوهش مشخص شده است؟
روش و تکنیکهای تحقیق
تاریخچه/ سابقه موضوع (مسئله)/ پیشینه تحقیق
برای اینکه پژوهشگر تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهشهای هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند، نیاز دارد با مراجعه به مدارک و اسناد پیرامون موضوع ومساله ای که برای تحقیق انتخاب کرده است، آگاهی خود را گسترش دهد.
هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق عبارت است از:
برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مساله تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
آشنایی با چارچوب نظری و یا تجربی مساله تحقیق
آشنایی با روشهای تحقیق مورد استفاده در پژوهشهای گذشته
برای رسیدن به این اهداف توجه به نکات زیر ضروری است:
الف) انتخاب منابع اطلاعاتی مرتبط با مساله تحقیق
ب) اجتناب از بیان مطالب به طور مجرد و بدون رابطه با یکدیگر
ج) ارایه نتایج مطالعات قبلی و نقد آنها
د)ارایه مطالب از کلی به جزیی (عمومی به اختصاصی)
ه) تنظیم مطالب به طور سازماندهی شده همراه با روندهای منطقی
روش و تکنیکهای تحقیق
شیوه تدوین تحقیقات انجام شده
اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
یک مشکل اصلی در برابر پژوهشگر قرار دارد و آن این است که باید مشخص کند که:
این تحقیق در چه زمینه ای از اهمیت بیشتری برخودار است؟
اهمیت تحقیق از نظر تئوری
بحث درباره اهمیت موضوع تحقیق از نظر تئوری اغلب به صورت استدلالی است و در سایه بررسی ادبیات مربوط پدیدار می گردد
روش و تکنیکهای تحقیق
محقق باید نشان دهد که:
تحقیق مزبور از دیدگاهی جدید و خلاقانه به مسایل نگاه می کند.
اهمیت و ارزش تحقیق را نسبت به ادبیات و نظریه های موجود به اثبات برساند.
اغلب پژوهشگران در مطالعات خود متوجه جای خالی موضوعی در ادبیات می شوند که تحقیق مزبور می تواند این کمبود را جبران کند.
آزمودن یک تئوری یا بسط و گسترش آن
آزمودن یک تئوری یا بسط و گسترش آن
اهمیت از نظر مدیران اجرایی، ضرورتهای سازمانی و برنامه ریزی
روش و تکنیکهای تحقیق
اهداف تحقیق
اهداف تحقیق می تواند به دو صورت کلی و ویژه مطرح شود:
الف: اهداف کلی
هدف کلی مستقیماً از مساله پژوهش مشتق می شود، در واقع یکی از اهداف کلی، خود موضوع تحقیق است که معلوم می دارد پژوهش چه چیزی را دنبا ل می کند و یا قصد تعیین آن را دارد
ب: اهداف ویژه
اهداف ویژه تحقیق اصولا از مساله پژوهش و اهداف کلی آن نشات می گیرد. محقق با بیان این اهداف دقیقاً تصریح می کند که در این تحقیق:
چه انجام می شود و چه انجام نمی شود. بنابراین ضروری است اهداف ویژه به نحوی بیان شود که:
بر علمی اهداف و کلی بودن نتایج پژوهش تاکید داشته باشد و چارچوبی مناسب، برای تجزیه و تحلیل ارایه دهد.
روش و تکنیکهای تحقیق
فرضیه های تحقیق
روش و مراحل تحقیق
نتیحه گیری و نوع تجزیه و تحلیل
پیشنهادها و راهبردها
موضوع تحقیق
سوالات پرسشنامه
تهیه مدل از بیگ محمدی
روش و تکنیکهای تحقیق
سوالات تحقیق Questions Research
در صورتی که محقق با توجه به پیشینه تحقیق نتواند جهت خاصی را برای یافته های خود پیشبینی نماید و رابطه ی بین متغیرها را حدس بزند می تواند به بیان سوالات پژوهش بپردازد.(بازرگان و دیگران 1376)
در طرح سوالات پژوهش توجه به نکات زیر ضروری است:
سوالات پژوهش مستقیماً از اهداف تحقیق منشا می گیرند.
تعداد سوالات معمولاً محدودند.
در سوالات یک نوع متغیر مطرح می شوند.
آوردن کلمه آیا درابتدای سوالات چندان مرسوم نیست
روش و تکنیکهای تحقیق
مثلاً این سوال که آیا کارخانه داران کارگران را استثمار می کنند؟ یک پرسش کاذب است، یا به عبارتی دیگر دیدگاهی است که در قالب پرسش استتار شده است. این مسلم است که پاسخ این پرسش در ذهن طرح کننده اش پیشاپیش «آری» یا«نه» است. با چنین پرسشهایی همیشه این امکان وجود دارد که تحقیق را به گونه ای اجرا کرد که پاسخ آن«مثبت» باشد، یا بالعکس. یا در مورد سوال آیا تقلب مالیاتی علت کسری بودجه دولت است؟ به آسانی می توان پی برد که طرح کننده پرسش می خواهد به هر نحوی پاسخ از پیش آماده شده ای را تحمیل کند. در این مورد جا دارد از خود بپرسیم: آیا هدف طرح کننده پرسش شناخت یک مساله است یا اثبات آن؟ لذا یک پرسش آغازی خوب باید یک پرسش حقیقی یا یک پرسش باز باشد. یعنی پرسشی که از پیش بتوان چندین پاسخ متفاوت برای آن در نظر گرفت. مثال: علل مهاجرت های روستایی کدامند؟ یا علل کسری بودجه دولت چیست؟یا مشکلات کارگران کارخانه خودروسازی چیست؟ و…
سوالات باید واضح، روشن، محدود و بدون ابهام باشد.
باید بتوان برای سوالات پاسخهایی را فراهم کرد
هر چه سوال کلی تر باشد در نتیجه جوابهای آن مبهم تر و غیر کاربردی تر خواهد بود.
سوالات دقیق و روشن از همان ابتدای کار تحقیق را در یک چارچوب تنگ و فاقد امکانات تصمیم گیری محدود نمی کند.
روش و تکنیکهای تحقیق
فرضیه تحقیق (Research Hypothesis)
«… با انباشتن حقایق علمی، بدون ساختن فرضیه، هیچ گونه پیشرفت عمیقی در بینش علمی به وجود نمی آید و بدون برخوداری از اندیشه ای هدایت کننده، ما نمی دانیم چه حقایقی را جمع آوری کنیم و نمی توانیم امور مربوط را از نامربوط باز شناسیم» توماس کوهن
«براستی که تراژدی علم، قتل فرضیه های زیبا، به دست حقایق زشت است» تی. اچ. هاکسلی
(دلاور، 1374)، بیان مساله تنها به صورت کلی پژوهش را هدایت می کند و تمام اطلاعات ویژه پژوهشی را در بر ندارد، از طرف دیگر در صورتی که کلیه اطلاعات پژوهشی را در مساله مطرح کنیم مساله به صورتی بزرگ می شود که تدبیر و هدایت آن امکان پذیر نیست ، بنابراین مساله هرگز به صورت علمی حل نخواهد شد مگر اینکه به فرضیه یا فرضیه هایی تبدیل شود. رابطه فرضیه یا تحقیق مثل رابط راه با مسافرت سات. هر چه راه و جاده هموارتر و مطمئن تر باشد مسافرت راحت تر بی خطر تر می شود، بنابراین در تحقیقی که فاقد فرضیه باشد محقق سرگردان و بلا تکلیف است.
روش و تکنیکهای تحقیق
فرضیه Hypothesis
فرضیه حدس و گمان محقق در مورد علل بوجود آمدن مشکل (مسئله) یا راهکارهای رفع آنست.
فرضیه حدس و گمان پژوهشگر در مورد وجود تفاوت، احتمال رابطه یا اثر بین دو یا چند متغیر است.
صحت(تائید) یا عدم صحت فرضیه (رد) در محک آزمایش و مطالعه تعیین می شود.
هرگز در پی اثبات و یا ابطال فرضیه نباشید
فرضیه جمله ساده خبری است که در آن نام دو یا چند متغیر (مستقل و وابسته) دیده می شود. مثال:
مثال: میزان سواد با تعداد فرزند رابطه دارد یا میزان سواد در تعداد اولاد اثر دارد.
فرضیه بر هر گزاره ای که در دست آزمون باشد اطلاق می شود، خواه آن گزاره یک واقعیت جزیی و خاص را توصیف کند خواه یک قانون کلی را بیان کند، یا گزاره های باشد پیچیده تر از اینها (همپل، 1369).
روش و تکنیکهای تحقیق
فرضیه جمله ای است که به صورت ربطی بیان می شود و به توصیف رابطه بین متغیر ها می پردازد (دلاور، 1474).
یک فرضیه، یک حدس مبتنی بر دانش یا تجربه در مورد حل یک مساله است و آن را می توان به عنوان یک رابطه فرضی بین دو متغیر دانست که به صورت گزاره های قابل آزمون ارایه می شود «sekaran, 1992»
فرضیه، در واقع بیان حدسی و فرضی در مورد روابط احتمالی بین دو یا چند متغیر است. پس در درجه اول، فرضیه بیانی است مبنی بر احتمال نه یقین، در درجه دوم، اعم یا اخص متغیری را به متغیردیگر مرتبط می سازد، فرضیه را می توان در حکم پاسخ محقق به سوال مربوط به مساله علمی تلقی کرده (ساده، 1375).
فرضیه ها عبارتند از حد سیاتی خاص که به طور منطقی از نظریه ها بر می آید و نظریه ها را به سوی درگیر شدن با واقعیتها در یک فرآیند قیاسی سوق می دهند(Leary, 1995
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع فرضیه
1-فرض تحقیق یا جانشین Research or Alternative Hypothesis(H1)
که به وجود احتمال رابطه، تفاوت یا اثر بین متغیرها اشاره می کند. این فرضیه در پروپوزال، رساله و گزارش مطرح می شود و همیشه مثبت است.
2- فرض پوچ یا آماریNull or statistical Hypothesis (Ho)
این فرضیه به عدم وجود رابطه و اثر بین متغیرها اشاره می کند و در رساله و گزارش رسمی مطرح نمی شود و فقط در تجزیه و تحلیل آماری داده ها استفاده می شود.
اگر چه محقق فرضیه تحقیق را درگزارش خود مطرح می کند و در صدد آزمایش آنست، ولی پس از گردآوری اطلاعات و داده ها عملاً فرضیه صفر را مورد آزمایش قرار می دهد و هر حکمی که در مورد فرضیه صفر پذیرفته شد، عکس آن در مورد فرضیه تحقیق صادق است.
روش و تکنیکهای تحقیق
گونه های بیان فرض و آزمون آماری
الف- فرضیه ای که فقط از وجود رابطه یا اثر یا تفاوت اثر بین دو یا چند متغیر صحبت می کند. مثال: تعداد کارخانه ها با میزان آلودگی شهر رابطه دارند.
که در این حالت فر ضیه بدون جهت بوده و لذا آزمون آماری آن دو طرفه یا دوسویه است. Two -Tailed Test
ب-فرضیه ای که علاوه بر وجود رابطه یا اثر جهت آن را نیز مشخص می کند. در این صورت فرضیه جهت دار و آزمون آن یکسویه است. مثال: One-Tailed Test
مثال: هرچه سواد بیشتر است، درآمد نیز بیشتر است(جهت دار مستقیم) یا هرچه سواد بیشتر است، اولاد کمتر است (جهت دار معکوس).
روش و تکنیکهای تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع طبقه بندی فرضیه ها
طبقه بندی نوع اول: فرضیه تحقیقی: فرضیه تحقیقی بیانی است که به توصیف رابطه بین متغیرها می پردازد.
الف: چهت دار(Directional): به فرضیه ای گفته می شود که در آن جهت ارتباط با تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مشخص و معین است. از این فرضیه هنگامی استفاده می شود که پژوهشگر دلایل مشخصی برای پیش بینی رابطه معینی داشته باشد. مثال: هرچه خودرو بیشتر است میزان آلودگی بیشتر است.
ب: بدون جهت (Nondirectional)فرضیه ای که در آن جهت اختلال با روابط مشخص نیست، بدون جهت نامیده می شود. مثال: میزان سواد خانواده با تعداد اولاد رابطه دارد.
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع طبقه بندی فرضیه ها
طبقه بندی نوع دوم:
فرضیه ها از نظر محتوایی به سه نوع فرعی تقسیم پذیرند:
فرضیه هایی که بر وجود پدیده ها دلالت می کنند(توصیفی)، معمولاً در هر وزارتخانه، چند معاونت وجود دارد. در اعمال مدیریت، تنبیه کردن اجتناب ناپذیر است.
فرضیه هایی که بر وجود روابط بین پدیده ها دلالت دارد. شیوه مدیریت مدیران به نوع تحصیلات آنها وابستگی دارد. بقای سازمان با نوع برنامه ریزی رابطه دارد.
فرضیه هایی که در صدد بیان علت وجودی و تکوینی پدیده ها و روابط بین آنها بر می آیند( فرضیه های علی، causal Hyp یا تعلیلی و گاه تحلیلی Analytical Hyp).
شیوه مدیریت مشارکتی موجب افزایش رضایت کارکنان می شود.
ساختارهای غیر متمرکز باعث افزایش بهره وری سازمان می شود
انواع طبقه بندی فرضیه ها
طبقه بندی نوع سوم :
فرضیه های مقایسه ای: پژوهشگر بدنبال بررسی و مقایسه تفاوت تاثیر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر دیگر است. مثال
(اعمال شیوه مدیریت مشارکتی در مقایسه با شیوه مدیریت تفویضی بر افزایش بهره وری تاثیر بیشتری دارد).یا فاضلابهای صنعتی در مقایسه با پسابهای کشاورزی بر آلودگی آب زاینده رود تاثیر بیشتری دارد.
فرضیه های همبستگی: پژوهشگر در پی مطالعه میزان رابطه و جهت همبستگی بین دو یا چند متغیر است. مثال
بین درجه تمرکز و میزان فشارهای روانی کارکنان رابطه وجود دارد.
بین تخصص مدیر و میزان کارایی و بهره وری یک کارخانه رابطه وجود دارد.
فرضیه های علی: پژوهشگر در کار کشف و تعیین رابطه علت-معلولی دو یا چند متغیر است. مثال
فشارهای روانی موجب کاهش رضایت شغلی کارکنان می شود.
افزایش تعداد خودرو موجب افزایش آلودگی هوای شهرهاست.
روش و تکنیکهای تحقیق
ارزیابی فرضیه تحقیق
آیا فرضیه قدرت سنجش و تبیین حقایق را دارد؟
آیا نتیجه حاصل از آزمون فرضیه پاسخ مسئله را خواهد داد؟
آیا صورت فرضیه ساده و قابل فهم است؟
آیا فرضیه قابلیت آزمون پذیری را دارد؟
آیا مفاهیم و متغیرهای فرضیه تبدیل به تعاریف عملیاتی شده است؟
آیا فرضیه با حقایق و قوانین مسلم علمی مغایرت ندارد؟
آیا از کاربرد واژه ها و مفاهیم ارزشی پرهیز شده است؟
آیا فرضیه به صورت جمله خبری بیان شده است؟
آیا تمام فرضیه های مورد نیاز تحقیق تدوین شده است؟
آیا فرضیه های تحقیق در راستای موضوع پژوهش قرار داشته و با یکدیگر هماهنگی دارند؟
روش و تکنیکهای تحقیق
رابطه بین متغیرها در فرضیه
رابطه ی بین متغیرها به یکی از سه صورت زیر مطرح می شود:
1-محقق به دنبال بررسی و مقایسه تفاوت تاثیر یک یا چند متغیر (مستقل) بر یک یا چند متغیر(وابسته) است، مثل بررسی تفاوت تاثیر فاضلابهای صنعتی، کشاورزی و خانگی بر آلودگی آب رودخانه زاینده رود. R+E > 0 = میزان تفاوت
2-محقق در پی مطالعه میزان همبستگی بین دو یا چند متغیر است، مثل بررسی همبستگی بین افزایش تعداد خودرو و بیماران تنفسی. R+E = ± 1 = میزان همبستگی
روش و تکنیکهای تحقیق
3-محقق به دنبال کشف رابطه علت و معلول بین دو یا چند متغیر است.
تاثیر سرمایه گذاری در افزایش میزان شغل R+E > 0 = میزان اثر
ملاحظه می شود در هر یک از روابط سه گانه دو جزء وجود دارد، یک جزء واقعیت(R) (Reality) است که نشان دهنده میزان حقیقی تفاوت یا همبستگی یا اثراست و جزء دیگر شامل خطاها و اشتباهات آماری و نمونه گیری Error(E) است. لذا پس از آزمون فرض صفر هر یک از حالات فرض مورد تایید قرار گرفت. جزء R از نظر آماری معنی دار است، یعنی میزان تفاوت رابطه یا اثر بزرگتر از آنست که بتوان آن را به خطای آماری نسبت داد و بر عکس
روش و تکنیکهای تحقیق
روش ومراحل تحقیق
در این مورد محقق ضمن اشاره به نوع تحقیق مراحل انجام آن را شامل :
ابزار گردآوری داده ها ، روش های گرد آوری اطلاعات (اسنادی و میدانی )، جامعه آماری ، حجم نمونه ، روش انتخاب حجم نمونه از جامعه آماری و روش تجزیه وتحلیل داده ها ( تجزیه تحلیل کمی و کیفی) را توضیح می دهد .
روش و تکنیکهای تحقیق
جامعه آماری و حجم نمونه
جامعه آماری: مجموعه ای از افراد یا اشیاء هستند که دارای ویژگیهای همگون یا صفات مشترک و قابل اندازه گیری اند.
حجم نمونه: بخش کوچکی از جامعه آماری است که پژوهش روی آن انجام می شود و نتیجه آن به جامعه تعمیم داده می شود.
اندازه های تصادفی که از نمونه بدست می آید شاخص نمونه و برآورد محقق از جامعه پارامتر جامعه نام دارد و لذا برآورد پارامترهای جامعه که بر اساس شاخصهای نمونه صورت می گیرد استنباط آماری نامیده می شود.
روش و تکنیکهای تحقیق
ب-نحوه انتخاب نمونه از جامعه آماری به چه صورت است؟
نحوه انتخاب افراد نمونه از میان اعضا جامعه آماری بر اساس قواعد و اصول خاص صورت می گیرد.
روش و تکنیکهای تحقیق
2-نمونه گیری
غیر تصادفی
ابزارگرد آوری داده ها ( اطلاعات )
یافتن پاسخ و راه حل برای مسئله انتخاب شده در هر تحقیق ، مستلزم دست یافتن به داده هایی است که از طریق آن ها بتوان به جواب سئوالات رسید و یا فرضیه های پژو هش را آزمون کرد
برای به دست آوردن داده ها از ابزارهای گوناگونی چون مدارک و اسناد مشاهده ، مصاحبه و پرسشنامه می توان استفاده کرد.
هریک از این ابزار ها معایب و مزایایی دارند که به هنگام استفاده باید مورد توجه قرار گیرند.
گاه پژوهشگر برای به دست آوردن اطلاعات به مدارک و اسناد معتبر و موثق (کتب ، اسناد ، منابع آماری و…) مراجعه می کند که در این صورت این منابع را منابع دست دوم Second hand نامند و گاهی نیز به منابعی نیاز دارد که در دسترس نیست یا به روز نیست که در این جا نیاز به گرد آوری اطلاعات از طریق میدانی Survey (تهیه پرسشنامه ، مصاحبه ، مشاهده و …)نیاز دارد
روش و تکنیکهای تحقیق
روش تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج
محقق پس از جمع آوری، طبقه بندی و استخراج اطلاعات و تهیه جداول توزیع فراوانی داده ها آنها را تجزیه و تحلیل می کند به عبارتی داده های آماری را با روش های آماری و معیارهای عقلی جهت ارزیابی و آزمون فرضیه ها مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار می دهد.
انواع تجزیه و تحلیل
داده ها
روش و تکنیکهای تحقیق
استفاده از آمار توصیفی (توصیف شرایط موجود از طریق فراوانی، اندازه های گرایش به مرکز، شاخص های پراکندگی، رسم نمودار و…)
استفاده از آمار استنباطی (توصیف وضع موجود پیش بینی آینده ، استفاده از انواع آزمون ها چون همبستگی کندال، اسپیرمن، پیرسون و آزمون های T خی2 و F و…)
قلمرو مکانی تحقیق(جامعه آماری)
عموماً لازم است اطلاعاتی درباره گذشته و زمینه محیط مورد تحقیق به دست آورد. شناخت از مکانی که پژوهش در آن صورت گرفته می تواند به دو شکل در قضاوت خواننده نسبت به دستاوردهای تحقیق نقش داشته باشد:
الف: آگاهی پیشینی: خواننده با مکانی که تحقیق در آن صورت گرفته است آشنایی دارد و همین شناخت می تواند موجبات تقویت یا تضعیف یا عدم باور نسبت به دستاوردهای تحقیق فعلی را ایجاد کند.
ب: آگاهی پسینی: با ایجاد شناخت در خواننده نسبت به مکانی که تحقیق در آن صورت گرفته است، این شرایط فراهم می آید تا اول بتواند روشهای انجام کار، آزمودنیها نتایج و تعمیمها را در بستر خود مورد توجه قرار دهد و از این طریق آگاهی بیشتری به تحقیق پیدا کند.
روش و تکنیکهای تحقیق
قلمرو زمانی تحقیق
در این قسمت، پژوهشگر توضیح می دهد که این تحقیق در چه فاصله زمانی صورت می گیرد، شرح این مساله از آن جهت ضروری است که بررسی کننده نتایج تحقیق با توجه به این دوره زمانی، در مورد بکارگیری دستاوردهای تحقیق می تواند تصمیم گیری کند.
بطور کلی می توان گفت:« بعد از تعیین موضوع تحقیق، لازم است چارچوب زمانی انجام آن را نیز معین کرد. اولین سوالی که در این زمینه مطرح می شود این است که:
موضوع تحقیق به چه دوره ای مربوط می شود؟ به زمان حاضر مربوط می شود؟ به پیشبینی آینده نیز می کشد؟ گذشته را نیز باید به حساب آورد؟
دومین سوال به مدت زمان انجام تحقیق مربوط می شود: تمام مشاهدات در یک مقطع زمانی صورت می گیرد. یا در چند مقطع زمانی؟
روش و تکنیکهای تحقیق
محدودیتهای تحقیق
در ارایه گزارش از یک پژوهش مانند پایان نامه محقق سعی می کند با بیان محدودیتهای که بر سر راه تحقیق دارد(و یا داشته است) به خواننده پیام دهد که:
در مورد فرایند تحقیق او قضاوت عادلانه ای داشته باشد. از طرفی دیگر سعی می کند:
عملیات تحقیقاتی خود را با توجه به این محدودیتها انجام دهد و به عبارتی با واقع نگری از افتادن در دام(کلی نگری) بپرهیزد.
روش و تکنیکهای تحقیق
محدودیتهای احتمالی مختلفی بر سر راه محقق وجود دارد که می توانند به شکلهای زیر طبقه بندی شوند:
الف: کمبود منابع علمی(کتابها، مجلات تخصصی، مدارک و اسناد….)
ب: کمبود منابع مالی(شخصی، سازمان کارفرما، کمکهای دانشگاهی)
ج: عدم همکاری مسئولین در جامعه آماری(سازمان مربوطه) با پژوهشگر
د: نبود سوابق تحقیقاتی پیرامون موضوع
ه: گرفتاریهای شخصی فرد پژوهشگر
و: ناهماهنگی استادان با همدیگر (که غالباً توسط دانشجویان بیان نمی شود)
ز: تعداد و چگونگی متغیرهای ناخواسته
ح: کمبود زمان در اختیار (بویژه در دانشگاههای خصوصی)
ط: طبقه بندی بودن مدارک و اسناد از نظر نوع دسترسی به آنها
ی: غیره
روش و تکنیکهای تحقیق
شرح مفاهیم، اصطلاحات و متغیرهای بکار رفته در تحقیق
در موضوع و مسئله تحقیق معمولاً واژه ها و اصطلاحاتی دیده می شود که گاه برای خواننده مفهومی را عرضه می کند. که اصولاً مورد توجه محقق نیست یا احتمالاً برای خواننده بیگانه و نامفهوم است. لذا در این قسمت پژوهشگر برای ایجاد ذهنیت مشترک بین خواننده و خود، اصطلاحات، مفاهیم و متغیرهایی را که فکر می کند نوع برداشتی که از آنها می شود تاثیر مهمی در قضاوت خواننده دارد، انتخاب می کنند و به طور مختصر به شرح و توضیح آنها می پردازد.
در واقع با این کار، پژوهشگر سعی می کند به خواننده اعلام کند که از این اصطلاحات و واژه ها چه معنایی را در تحقیق مد نظر داشته است.
محقق باید از مطرح کردن مفاهیم و اصطلاحات واضح و روشن خودداری کند.
بهترین روش آنست که اصطلاحات بر مبنای تعاریفی که صاحبنظران هر رشته ارائه داده اند یا براساس فرهنگ لغات و اصطلاحات تخصصی آن علم ارائه شود.
برای مفاهیم منابع مستند و معتبر را معرفی نماید.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف (Definition) چیست؟
«تعریف قضیه ای است که ماهیت یا خاصیت یک پدیده یا مفهوم را بیان می کند و به وسیله آن می توان به معانی یک پدیده یا مفهوم پی برد» (ساده، 1375) به طورخلاصه می توان گفت که در تعریف واژه دو نکته مورد توجه است.
1-تعریف باید طوری باشد که: فضای مفهوم بطور پایدار تثبیت شود تا همه افراد، از آن مفهوم فقط یک مطلب را بفهمند و امکان تغییر مفهوم و تعبیر گوناگون از آن وجود نداشته باشد (شرط پایداری)
2-تعریف باید به گونه ای دقیق باشد که بتوان آن مفهوم را به سادگی بررسی نمود. بدین معنی که :صفحات و اصطلاحاتی که برای تعریف یک واژه بکارگرفته می شوند باید دقیقاً تعریف شده و دارای فضای مفهومی مشخص و صریحی باشند، بطوریکه:از یکسواز نظر تجربی قابل بررسی باشند واز سوی دیگر نتوان آنها را بطرق گوناگون تعبیر نمود.
پاسگال درکتاب روح هندسی می گوید که:
امور معلوم نیازی به تعریف ندارند.
هیچ امری هر چند دارای ابهام اندکی باشد نباید بی تعریف گذاشته شود.
در تعریف یک امر، از اصطلاحات نباید استفاده برد، زیرا اصطلاحات خود نیاز به تعریف دارند.
روش و تکنیکهای تحقیق
مفهومی (conceptual def) هر گاه در تعریف یک مفهوم یا سازه از سایر مفاهیم و سازه ها استفاده شود آن را تعریف وضعی می گویند« تعریف مفهومی تقریباً همان شرحهایی است که معمولا در فرهنگ واژه ها آورده می شود و کاربرد خاصی در امر تحقیق ندارند.
تعریف اسمی (nominal def)تعاریف اسمی چیزی را درباره واقعیت بیان نمی کنند،لذا نه درست هستند و نه غلط، مزیت آنها در این است که:
از یک سو از طریق معانی واژه ها مشخص و سوء تفاهمهای احتمالی برطرف شده و امکان سنجش و بررسی متغیر میسر می گردد و از سوی دیگر
وقتی یک مطلب در گفتار و بیان بارها تکرار و هر بار برای تفهیم آن توضیحات طولانی لازم شود، کافی است که آن مطلب بصورت یک واژه، فقط یک بار تعریف و سپس به جای توضیحات طولانی و مکرر از آن واژه استفاده شود.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف تحلیلی(Analytical def)
مفاهیم گرفته شده از زبان عامیانه، گاه از نظر گروه های مختلف جامعه دارای معانی کاملاً متفاوتی می باشند، بطوریکه اگر شخصی از یک گروه بخواهد آن واژه را در گروه دیگر بکار برد، با سوء تفاهم و یا عدم تفاهم روبرو خواهد شد.
لازم است معانی واژه های مورد استفاده(مثلا در یک پرسشنامه) را قبلاً بررسی کرده و معانی معمول آن واژه های را درگروه یا جامعه مورد نظر تعیین نمود.
این گونه بررسی وتعیین معانی را، همپل« تحلیل معنی» و اوپ «تعریف تحلیلی» می نامد.
تعریف تجزیه ای:
تعریف تجزیه ای، روشی نسبتاً دقیق است که واژه مورد نظر را بطور کاملاً صریح ومشخص محدود می سازد (محرک – پاسخ)
این نوع تعریف که در آغاز بوسیله کارناپ نشان داده شد و در علوم اجتماعی بسیار معمول است، مبتنی بر جریان (محرک-پاسخ) می باشد، بدین ترتیب که به یک عده از افراد محرکی (مثلا به صورت یک سوال) داده می شود و برمبنای عکس العمل های آنها درمقابل این محرک، به آنها یک صفت داده می شود. تقریبا همه (سوالات) یک پرسشنامه وخصوصاً مقیاس های سنجش گرایش تعاریف تجزیه ای هستند.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف چند مرحله ای:
برخی از واژه های علوم اجتماعی، بعلت موارد استفاده گوناگون، دارای فضای مفهومی نسبتاً وسیعی هستند که نمی توان آنها را با تعاریفی که گذشت محدود و مشخص نمود. مانند واژه (سازمان).
مفهوم سازمان را نمی توان به این سادگی تعریف نمود. بدین ترتیب که تعریف آن نه از طریق تعیین خطوط مرزی و محدوده بیرونی فضای مفهوم آن امکان پذیر است و نه با شمردن مفعول های نامحدودی که محتوای فضای مفهوم را تشکیل می دهند(مانند وزارتخانه ، واحد تولیدی، بیمارستان، زندان، دانشگاه، مدرسه، ارتش و …
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف واقعی (Real Def):
این گونه تعاریف هدفش تعیین «ماهیت» یک واژه با سوالاتی شبیه:« … یعنی چه؟ یا« …چیست؟» می باشد (مثلاً : تربیت یعنی چه؟ دموکراسی یعنی چه؟)
بدین ترتیب ملاحظه می گردد که لغت ماهیت خود بسیار مبهم است و معلوم نیست که با سئوالات «یعنی چه» و «چیست» چگونه فضای مفهوم واژه مورد نظر تعیین می گردد؟
با کمی تامل و تعمق ممکن است راههایی به نظر برسد که بتوان این فضای مفهوم را مشخص نمود، اما این راهها جز آنچه که تاکنون گفته و بررسی شده اند نخواهد بود.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف عملیاتی (عملی) (operational def):
گفته شد برای بررسی تجربی یک تئوری، ابتدا لازم است متغیرهای آن تعریف شوند، سپس مشخص کرد که می توان این متغیرها را از نظر تجربی بررسی نمود؟
چنین تعاریف معانی مفاهیم را لمس پذیر می کند، و روش های اندازه گیری که ملاکهایی را برای کاربرد تجربی مفاهیم به دست می دهد، طرح و خلاصه می کند بنابراین این تعاریف عملیاتی:
سطح مفهومی(نظری) را با سطح تجربی پیوند می زند و پژوهشگررا قادر می سازد که با استفاده از داده های اولیه ای که همواره به صورت واقعیت های مشاهده پذیر در اختیار اوست،پژوهش را اجرا کند.
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع تعاریف عملیاتی
الف: تعریف عملیاتی اندازه پذیر (Measurd operational def)
این نوع تعریف بیان می کند که متغیر مورد نظر چگونه اندازه گیری خواهد شد. برای مثال:
مدیر با هوش ممکن است به عنوان شخصی که فرصت های اقتصادی خوبی برای سازمان به دست می آورد، یا به عنوان شخصی که مسائل کارکنان را بخوبی حل می کند. تعریف کرد. یا مدیر پرخاشگر را می توان عنوان فردی که رفتارهایش جنبه نمایش و دعوا دارد، سر و صدا می کند، بلندحرف می زند و صحبت وی حالت توهین به دیگران دارد، توصیف کرد.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف عملیاتی تجربی Experimental operational def))
این نوع تعریف جزئیات دستکاری (Manipulation) متغیری را که باید به وسیله پژوهشگر صورت گیرد، مشخص می سازد. در اینجا پژوهشگر سعی می کند با استفاده از یک شیوه معین موجب شود که پدیده مورد مطالعه رخ دهد.مثلا
تعریف عملیاتی «ناکامی» می تواند چنین باشد: «حالتی که فرد را از رسیدن به هدفی که به آن نزدیک شده است باز دارد». برای مثال (اگر به کارمنی یک عامل انگزیشی نشان دهیم ولی آن را دور از دسترس او قرار دهیم، یک تعریف عملیاتی تجربی است
روش و تکنیکهای تحقیق
مدل تحلیلی (Analytical model) تحقیق
گفته شد که چارچوب نظری الگویی مفهومی و بنیادین است که تمام تحقیق بر روی آن بنا می شود و از طریق آن پژوهشگر بین عواملی که در ایجاد مساله تحقیق مهم هستند ارتباط برقرار می کند و فرضیه های قابل آزمون خود را ایجاد می کند.
مدل تحلیلی، نوعی نمودار سازی برای متغیرهای استخراج شده از چارچوب نظری تحقیق است.
«وقتی که محقق می خواهد به آشکار سازی چارچوب نظری تحقیقش اقدام کند همه ابزارهای نظری را در اختیار ندارد و احتمالاً مجبور است چند منبع اضافی دیگر را نیز بررسی کند. مثلاً بسیار مفید و بجا خواهد بود که محقق متون علمی مرتبط با مفاهیمی را بخواند که در اثرکثرت استعمال در مکالمات روزمره با آنها مانوس شده است اما از معانی دقیق و اصلیشان دور افتاده است و غالباً برای تعریف دقیق آنها حضور ذهن ندارد. اینجاست که فراگیری درسهای نظری که به موازات فراگیری درسهای روش تحقیق دنبال می شود، برای پیشرفت درکار تحقیق حائز کمال اهمیت است.
روش و تکنیکهای تحقیق
روش های شناخت بشر از پدیده های پیرامونی
1-تجربه : شخصی
پیشینیان
2- عقل: استفاده از استدلال و برهان (روش ارسطوئی ) (روش قیاسی) قبل از رنسانس
3-وحی: ( از طریق کتاب آسمانی)
4-قلب و دل: (از طریق تزکیه) بسیار محدود
5- تجربه،آزمایش و مشا هده: (بعد از رنسانس)، (پوزیتیویسم)
روش و تکنیکهای تحقیق
دیدگاههای شناختی
1-دیدگاه تجربه گرایی و پوزیتیویسم
2- دیدگاه عقل گرائی
3-دیدگاه استنباطی
4-دیدگاه ساختاری
5-دیدگاه هرمنوتیک
روش و تکنیکهای تحقیق
1-دیدگاه تجربه گرایی و پوزیتیویسم
نقطه مقابل عقل گرائی سنتی و ارسطوئی است،
سابقه: دوره رنسانس
بانی: فرانسیس بیکن
پیروان : توماس هابز، جان جرج برکلی، دیوید هیوم، جان استوارت میل، ارنست ماخ و برتراندراسل
وسیله شناخت: حواس و توجه به مشاهده، آزمایش و تجربه
روش و تکنیکهای تحقیق
2-دیدگاه عقل گرائی
پیروان استفاده از روش استدلال (قیاسی، استقرائی و تمثیل)، اینان معتقدند که برای درک کلیت اصول علاوه بر حواس توجه به عقل نیز ضروری است.
سابقه: از زمان یونان باستان
3- دیدگاه استنباطی
معیار شناخت جهان پیرامون: استنباط و درک و فهم است.
زمان: اواخر قرن 19 میلادی
روش علمی: روش خاص علوم اجتماعی
مدعیان این روش: ماکس وبر و ویلهلم دیلتای
روش و تکنیکهای تحقیق
4-دیدگاه ساختاری
این دیدگاه شامل دو رویکرد است:
الف- نظریه لاکاتوش: ( مجموعه ساختاری)
لاکاتوش معتقد است که برنامه های پژوهشی یک کل، یک ساختار و یک pakage است، این ساختار دارای یک هسته سخت و مقاوم است که در برابر تغییرات ایستادگی می کند. ولی در نهایت تغییر می کند و لذا کل ساختار قابل تغییر است.
ب- نظریه توماس کوهن: (پارادایم و انقلاب علمی)
کوهن معتقد به پارادایم و انقلاب های علمی است و می گوید در اثر پیشرفتهای علمی انقلابی ایجاد می شودکه ساختاری جدید را جایگزین ساختار ناسازگار قبلی می کند. تصور کوهن از شیوه پیشرفت یک علم به صورت زیر است:
پیش علم علم عادی بحران علمی انقلاب علمی علم عادی جدید بحران جدید علمی
روش و تکنیکهای تحقیق
الف: نظریه لاکاتوش
ب: نظریه توماس کوهن
5- دیدگاه هرمنوتیک
روش تعبیر و تفسیر و تاویل متون (بویژه متون مقدس) با هدف کشف راز و رمز آنهاست.
سابقه این دیدگاه به یونان باستان بر می گردد، ولی از قرن نوزدهم به عنوان یک مکتب فلسفی و نظریه عمومی مطرح بوده است.
حوزه کار این دیدگاه علوم انسانی (فلسفه، الهیات، جامعه شناسی، کلام، حقوق، ادبیات) است.
روش و تکنیکهای تحقیق
انسان و تحقیق
انسان: ذهن بشر در مقایسه با دیگر موجودات نسبت به مسایل پیرامونی خود و کشف حقایق پدیده ها از کنجکاوی زیادی برخوردار است (نیاز فطری و نیاز حیاتی).
تحقیق: فرایند رسیدن به پاسخ سوالات پژوهشی و حل مشکلات است.
روش و تکنیکهای تحقیق
تعریف تحقیق
تحقیق فرآیندی است:
برنامه ریزی شده،
هوشیارانه،
نظامند (systematic)
و قابل اعتماد برای
یافتن حقایق یا فهم عمیق مسایل.
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
همبستگی: تحلیل رابطه میان متغیرها بر اساس هدف تحقیق:
مطالعه همبستگی دو متغیری
تحلیل رگرسیون با هدف پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل
تحلیل ماتریس همبستگی با هدف بررسی مجموعه ای از همبستگیهای دو متغیری در جدولی بنام ماتریس.
این تحقیقات در پی کشف رابطه همبستگی بین متغیرهاست، دامنه همبستگی از 1- تا 1+ نوسان دارد. همبستگی مثبت بین 0 تا 1 و همبستگی منفی بین 0 تا 1- است. برای اندازه گیری ضریب همبستگی از روش های همبستگی پیرسون (برای مقیاس های فاصله ای و نسبی)، اسپیرمن و کندال (برای مقیاس های رتبه ای) استفاده می شود
روش و تکنیکهای تحقیق
ده نکته در مورد تحقیق
تحقیق خیلی وقت گیر است
تحقیق یک پدیده ذهنی است
تحقیق خسته کننده و کسالت آور است اما ممکن است جالب و سرگرم کننده هم باشد.
تحقیق ممکن است در طول زندگی محقق تداوم داشته باشد.
فرایند تحقیق ممکن است بسیار جالبتر از نتایج آن باشد.
روش و تکنیکهای تحقیق
ده نکته در مورد تحقیق
تحقیق نوعی فضولی کردن است.
تحقیق را می توان به راههای گوناگونی انجام داد.
تحقیق ممکن است وارد رویاهای شما شود.
تحقیق ممکن است شما را به راههای دور ا ز انتظار هدایت کند.
در تحقیق از همان مهارت روزمره محقق استفاده می شود
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع تحقیق(از دیدگاههای مختلف)
تحقیق نظری(pure)، کاربردی(applied) و راهبردی(strategic).
توصیفی(descriptive)، تبیینی و توضیحی(explanatory)و ارزیابی (evaluation)
تحقیق آزاد(market research) و تحقیق آکادمیک (academic research)
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع تحقیق از نظر ماهیت،
روش و کنترل متغیرها
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع تحقیق (از دیدگاههای مختلف)
تحقیق اکتشافی(exploratory)، آزمایشی(experimental or testing out)، حل مشکل(problem solving)
تحقیق پنهانی یا ناآشکار(covert)، رقابتی(adversarial) و مبتنی بر همکاری(collaborative)
تحقیق بنیادی(basic)، کاربردی، ابزاری، مشارکتی و عملیاتی
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
بر حسب هدف:
بنیادی که هدف آن:
آزمون فرضیه ها
آزمون نظریه ها،
تبیین روابط و پدیده ها
نظریه پردازی،
و بالاخره تولید دانش و بررسی نظریه تحول تاریخ است
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
کاربردی که هدف آن:
کاربرد عملی دانش در زندگی است.
توسعه ای ، که هدف آن:
تشخیص مناسب بودن یک دانش، روش، ارزش و… برای هدفی خاص
و یا تهیه و تدوین برنامه ها، طرحها و پروژه های توسعه ای است.
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع تحقیق از نظر هدف :
الف: تحقیق بنیادی Fundamental Research
در پی شناخت حقیایق و کشف روابط بین پدیده ها و درک اصول و قوانین طبیعی است
قولنین علمی را کشف می کند و مرزهای دانش را توسعه می دهد
نظریه ها و فرضیه ها را آزمایش می کند
وقت گیر است ، هزینه بر است ، و مخصوص مراکز علمی ، تحقیقاتی و دانشگاهی است .
ب: تحقیق توسعه ای Development Research
در پی شناخت راه های بهبود یا افزایش تولید و روشهای جدید تولید کالا و خدمات است
ج: تحقیق کاربردی Applied Research
در پی دستیابی به اصول و قواعدی است که بتواند آن نها را در عمل واجرا به کار بندد.
در پی بهبود روشهای اجرایی است
-درپی شناخت علل مشکلات و حل آنهاست
-این تحقیقات بر داده های تحقیقات بنیادی تکیه دارند
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
بر حسب نحوه گردآوری اطلاعات یا طرح تحقیق
توصیفی: (توصیف شرایط، اشیاء، امور و پدیده ها به منظور شناخت بیشتر آنها).
شامل: تحقیقات موردی، زمینه یابی، قوم نگاری و تحلیل محتوا
پس رویدادی(علّی-مقایسه ای) که هدف آن شناسایی معلول به منظور کشف علل احتمالی آن و یا مطالعه متغیر وابسته به منظور یافتن متغیرمستقل
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
تحقیق در عملیات با اقدام پژوهی به منظور:
مشخص کردن موقعیت معین و ر فع مشکل،
آشنائی با روشهای نو و اشاعه نوآوری.
مطالعه موردی به منظور:
انتخاب و مطالعه یک مورد یا نظام
با حد و مرز مشخص
به صورت کل گرایانه(holistic)
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
تحقیق تجربی یا آزمایشی با استفاده از شیوه های زیر:
انتساب تصادفی (اختصاص هر آزمودنی با شانس مساوی به گروه آزمایشی یا گواه)
همتا کردن تصادفی (همانندآزمودنیهای انتخاب شده از نظر متغیر ناخواسته)
انتخاب همگن (یکسان کردن میانگین متغیری که باید کنترل شود در گروه های مورد نظر)
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
تحقیق تجربی یا آزمایشی با استفاده از شیوه های زیر:
انتساب تصادفی (اختصاص هر آزمودنی با شانس مساوی به گروه آزمایشی یا گواه)
همتا کردن تصادفی (همانندآزمودنیهای انتخاب شده از نظر متغیر ناخواسته)
انتخاب همگن (یکسان کردن میانگین متغیری که باید کنترل شود در گروه های مورد نظر)
تحقیق تاریخی(مطالعه فصل دوم از بخش سوم جلد دوم روشهای تحقیق تالیف دکتر ساروخانی را توصیه می شود)
روش و تکنیکهای تحقیق
تقسیم بندی انواع تحقیق
زیر مجموعه های تحقیقات توصیفی عبارتند از:
قوم نگاری برای تحقیقات مردم شناسی از طریق ثبت وقایع و پدیده ها در شرایط طبیعی وقوع
تحلیل محتوا (مطالعه فصل چهارم از بخش سوم جلد دوم روشهای تحقیق تالیف دکتر ساروخانی را توصیه می شود)
پیمایشی (survey)که برای مطالعه ماهیت یا ویژگیهای اشیاء امور و پدیده ها، شرایط و روابط موجود میان آنها یا چگونگی وضعیت موجود و همچنین سنجش آراء و افکار بکار می رود.
تحقیقات پیمایشی به سه دسته تقسیم می شود:
مقطعی:به منظور گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی(مثلاً در یک روز، یک هفته، ماه یا سال)
طولی: به منظور گردآوری داده ها در طول زمانها ی مختلف.
روش دلفی:به منظور گردآوری داده ها درباره اتفاق نظریک جمع صاحب نظر در مورد یک موضوع خاص از طریق رتبه بندی درجه اهمیت آن.
روش و تکنیکهای تحقیق
شمای عملیاتی انواع تحقیقات علمی
روش و تکنیکهای تحقیق
روش های پاسخ به سوالات و استدلال درباره وقایع
قدیم ترین روشهای پاسخ به سوالات و استدلال درباره وقایع عبارتند از: استدلال قیاسی ، استدلال استقرائی و تمثیل
روش استدلال قیاسی( (Deductive method(روش ارسطو )
استدلالی از احکام کلی (کبری) به احکام جزئی (صغری) پی می برد. مثال:
حکم کلی (کبری): همه انسانها فانی هستند (یک حکم کلی و غیر قابل انکار).
حکم جزئی (صغری): سقراط یک انسان است (حکم جزئی و خاص).
نتیجه اینکه: سقراط فانی است.
روش قیاسی برای رسیدن به پاسخ بسیاری از پرسش ها که برای آنها یک حکم کلی و قطعی وجود ندارد بی فایده است.
استدلال استقرائی Inductive method
استدلالی است که در آن از مشاهده تک تک اجزاء به حکم کلی می رسیم. مثال: تمام انسان های مشاهده شده فانی بودند (مشاهده تک تک اجزاء)، نتیجه اینکه:
انسان موجودی فانی است (حکم کلی).
توجه، چنانچه امکان مشاهده تک تک اجزاء در یک جامعه آماری وسیع عملی نباشد، نتیجه کار تردید آمیز است.
این روش که در فلسفه پیشنهاد شد و منطق کاربرد زیادی دارد از قدیم مرسوم بوده و در قرن هفدهم میلادی توسط فرانسیس بیکن به عنوان یک روش جدید در منطق پیشنهاد شد.
روش و تکنیکهای تحقیق
روش علمی scientific method
با توجه به نقاط ضعفی که در روش های قیاسی و استقرائی وجود داشت، دانشمندان جنبه های مثبت روش های فوق را با هم ترکیب کردند، سپس با افزودن شیوه های جدید به روش نوینی به نام روش علمی دست یافتند. در این روش که توسط چارلز داروین Charles Darwin مطرح شد، محقق به کمک مشاهدات خود و با داشتن پیش فرض هائی از پشینیان، فرضیه هائی(Hypothesis) می سازد و بعد از جمع آوری اطلاعات لازم به آزمون فرض ها (رد یا قبول ) می پردازد. این روش در واقع چارچوب روش علمی امروزی است.
روش و تکنیکهای تحقیق
فلسفه تحقیق علمی
در جواب این سوال که چرا تحقیق علمی انجام می شود.
1-نیاز فطری انسان
انسان فطرتاً موجودی است کنجکاو و جستجوگر و دنبال شناخت های اطراف خود و کشف رموز جهان است.
2-پاسخگوئی به نیازهای حیاتی
انسان عضوی است از سه سیستم اکولوژیک، اجتماعی- انسانی و ماوراء الطبیعت و لذا به نوعی با هر سیستم رابطه دارد، و برای این کار نیاز به آگاهی دارد، تا رموز ارتباط با این سیستم ها را بشناسد.
روش و تکنیکهای تحقیق
خداوند
انسان
اجتماعات بشری
عالم مادی و جهان خلقت
تحقیق یا پژوهش علمی scientific research
تحقیق یا پژوهش یعنی کند وکاو وکاوش جهت یافتن پاسخ به سوالها یا راه حل مشکلات هر تحقیقی علمی نیست مگر اینکه مشخصات کلی زیر را داشته باشد.
1-برخوردار بودن از آداب و تشریفات خاص.
2-توسعه قلمرو معرفت.
3-نتیجه تحقیق در بیرون از ذهن ما به ازاء خارجی داشته باشد.
لذا تحقیق علمی تلاشی است کاوشگرانه، با آدابی خاص، با هدف کشف مجهول به منظور گسترش قلمرو معرفتی بشر و نتیجه ای عینی و ملموس. این تلاش می تواند در تمام حوزه های معرفتی بشر از جمله علوم مادی (فیزیکی)و انسانی و علوم الهی و ماوراء الطبیعه انجام پذیرد.
روش و تکنیکهای تحقیق
اهداف اولیه پژوهش علمی
1-بررسی و ارزیابی نظریه هاست.
2- ارائه نظریه جدید، کشف روابط بین پدیده ها و یا کشف ماهیت یک پدیده که چنانچه تکرار شود می تواند امکان تدوین و طرح نظریه جدید را فراهم آورد.
3- حل مشکلات (تحقیقات کاربردی)
هدف از آموزش روش تحقیق
1-فراگیری روش رسیدن به حقایق و کشف مجهولات
2- کسب مهارت برای انجام پروژه های تحقیقاتی
3- کسب مهارت برای تهیه و تدوین پایان نامه های تحصیلی
روش و تکنیکهای تحقیق
مراحل پژوهش
جان دیوئی John Dewey جهت حل مشکلات و پرسش های پژوهشی چهارچوب روش علم را شامل مراحل زیر می داند.
1-شناخت و بیان مسئله
2- ساختن فرضیه
3-جمع آوری اطلاعات
4- تجزیه و تحلیل داده ها
5- استنتاج برای تایید یا رد فرضیه
روش و تکنیکهای تحقیق
ویژگیهای پژوهش علمی
1-هدف حل مسائل و یافتن روابط بین پدیده ها و متغیرهاست.
2- کشف قوانین و اصول حاکم بر روابط بین متغیرهاست.
3- هر تحقیق مستلزم مشاهده دقیق رویدادها، جمع آوری داده ها و گاه انجام آزمایش استفاده از روش های عینی و آماری برای تحلیل داده ها
4-مشاهده و توصیف و اندازه گیری
5- هر تحقیقی مستلزم شکیبائی، پشتکار، دقت و صرف وقت زیادی است.
6- در انجام تحقیق پژوهشگر از هر گونه پیشداوری و تعصب جلوگیری کند.
روش و تکنیکهای تحقیق
هدف تحقیق علمی
هدف اصلی هر تحقیق علمی حل مسائل و پاسخگوئی به مشکلاتست.
هدف اولیه هر پژوهش روشن کردن مسئله و مشکل خاصی است که با آن روبرو شده است.
هدف غائی هر تحقیق دستیابی به معلومات یا قضایای علمی کلی است که خصلتی جهانشمول دارد و همین علم و شناسائی است که در تاریخ بشر مرتباً قلمرو معرفتی (دانش) بشر (دایره روشنایی) را گسترش داده است.
روش و تکنیکهای تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع نظریه
1-نظریه های تبیینی:
که حقایق و واقعیت ها را تبیین می کند (با منشا عقل یا تجربه)
این نظریه ها در صورتی که پس از آزمایش مکرر به طور قطعی تایید شود به امور مسلم مانند اصول و قوانین و حقایق کلی تبدیل می شوند.
2-نظریه های تجویزی یا توصیه ای:
که عمدتاً ماهیت سیاسی، اجتماعی، اعتقادی، فرهنگی و ایدئولوژیک دارند و مدعی بهبود بخشی به زندگی فردی و اجتماعی اند و گا ه از سوی مصلحان دینی و اجتماعی توصیه می شوند (اعتبار این نظریه ها به میزان دستیابی و تحقق پذیری آنچه مدعی آنند بستگی دارد).
روش و تکنیکهای تحقیق
پیش فرض ها Assumptions
پیش فرضها بیانیه هائی هستندکه در مورد ویژگیهای موضوع یا جامعه مورد تحقیق است و درستی و اعتبارشان پذیرفته شده است و لذا احتیاج به استدلال ندارند. به عبارتی پیش فرضها پایه ها و زیر ساخت یک پژوهش هستند و پژوهش بر آنها استوار شده است.
نظریه
-نظریه کوششی است عملی در راه جمع آوری شواهد و یافته های تجربی و برقرار کردن همبستگی بین این یافته ها و تبیین آنها از طریق استقراء. نظریه سازه های تصوری یا فرضیه هائی است درباره ماهیت واقعی اشیاست.
ساموئلسون: معتقد است نظریه مجموعه ای از بدیهیات، قوانین و فر ضیه هائی است که چیزی را درباره واقعیت های قابل مشاهده تبیین می نماید.
روش و تکنیکهای تحقیق
معلومات و قضایای کلی علمی کدامند؟
1-اصول و قوانین علمی که جزء امور مسلم بوده و تبیین کننده روابط علت و معلولی هستند.
2-حقایق علمی که جنبه توصیفی دارند و به بیان ماهیت ویژگیها و ابعاد واقعیت ها نظیر اشیاء، پدیده ها ، حالات، افکار و خصوصیات آنها می پردازند.
3-مدلها که منعکس کننده روابط نظام یافته متغیرها، عوامل و عناصر در عالم واقع و جهان خلقت هستند.
4-نظریه ها که ماهیتی کلی و تعمیم یافته دارند و حقایق را تبیین کرده وتوضیح می دهند ولی قطعیت ندارند و پیش نویس اولیه امور مسلم و قطعی محسوب می شوند.
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع مدلها
1 –مدلهای مفهومی که متغیرهای مفهومی را در رابطه با هم قرار می دهند.
2-مدلهای گرافیکی که رابطه بین متغیرها را در قالب تصویر نشان می دهند.
3-مدلهای ریاضی یا کمی یا فرمولها که متغیرها را در رابطه با هم نشان می دهند. این مدلها دارای قاطعیت زیادی هستند و عمدتاً در ریاضی، فیزیک و شیمی ، (علوم مادی) مشاهده می شوند.
4-مدلهای شبه ریاضی که دارای نمادها و پارامترهائی شبیه مدلهای ریاضی هستند، ولی قاطعیت آنها زیاد نیست. حوزه عمل این مدلها، علوم انسانی(اقتصاد، مدیریت و جغرافیا) و آمار است.
5-مدلهای کاربردی مانند طرحهای تیپ و الگوهای برنامه ریزی شهری، منطقه ای، جمعیتی و آمایش است.
روش و تکنیکهای تحقیق
فرایند دستیابی به معلومات و گزاره های کلی علمی
روش و تکنیکهای تحقیق
بروز مسئله و مشکل در ذهن محقق
فرضیه سازی
تست فرضیه ها
تعمیم و صدور بیانیه علمی
آزمایش نظریه
تائید مکرر و قطعی نظریه
معلوم کلی
جایگاه آمار در تحقیقات علمی
علم و آمار و اطلاعات آماری
در تحقیقات علمی کاربرد
زیادی دارد از جمله :
جایگاه رایانه در تحقیقات علمی
آشنایی و استفاده از رایانه در موارد
متعدد در تحقیقات علمی کاربرد دارد
از جمله:
روش و تکنیکهای تحقیق
1-گردآوری و طبقه بندی اطلاعات
2-نمونه گیری (روش های آماری در نمونه گیری)
3-تجزیه و تحلیل اطلاعات
4-تبیین و نمایش نتایج تحقیق
مقیاس های اندازه گیری
مقیاس واحد اندازه گیری متغیرهاست.
روش و تکنیکهای تحقیق
انواع مقیاس
متغیر (variable) چیست؟
الف: متغیر چیزی است که می تواند از لحاظ مقدار تغییر کند و معمولاً چیزی است که می تواند ارزشهای عددی متفاوتی را بپذیرد (به زبان آماری، یعنی واریانس داشته باشد) بنابراین هر چیزکه وجود داشته باشد یک متغیر است… و در واقع ویژگیهایی است که پژوهشگر آنها را مشاهده، کنترل و یا در آنها دخل وتصرف می کند.(هومن، 113، 1373).
ب: متغیر ایده اصلی در یک تحقیق بوده ومفهومی است که تغییر می کند. (Neymen, 1997,106)
ج: متغیر کمیتی است که در دامنه ای معین می تواند از یک فرد به فرد دیگر یا از یک مشاهده به مشاهده دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند، بنابراین چیزی است که تغییر می پذیرد. نمادی است که اعداد یا ارزشها به آن منتسب می شود، برای مثال x یک متغیر است، یعنی نمادی است که می توانیم مقادیر عددی بدان نسبت دهیم. متغیر x می تواند، مجموعه قابل توجهی از مقادیر مثلا نمره های یک آزمون هوش یا مقیاس طرز نگرش را اختیار کند(کرلینجر، 1375، 93).
روش و تکنیکهای تحقیق
د: متغیر یک مفهوم است که بیش از دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می شود.به عبارت دیگر متغیر به ویژگیهایی اطلاق می شود که می توان آن را مشاهده یا اندازه کرد و دو یا چند ارزش یا عدد را جایگزین آنها قرار داد، عدد یا ارزش نسبت داده شده به متغیر نشان دهنده تغییر از یک فرد به فرد دیگر یا از یک حالت به حالت دیگر است. میز یک مفهوم است نه متغیر، اما وزن میز، یک متغیر است. مفهوم میز به تنهایی بر وجود ارزش های چند گانه در یک پژوهش اندازه گیری می شوند ممکن است در پژوهش دیگر ثابت نگه داشته شوند(دلاور، 1376، 39)
ه: متغیر عبارتست از ماهیتی که ارزش های مختلف را قبول کند به سخن دیگر، چیزی است که تغییر می پذیرد (ساده، 54، 1375).
و: یک متغیر عبارت از یک نمود تجربی است که دو یا چند ارزش را می تواند بپذیرد. (Nachmias.1385,56)
ز: یک متغیر چیزی است که می تواند مقادیر گوناگون را به خود بگیرد، این مقادیر می تواند در زمانهای مختلف برای یک شخص متفاوت باشند. (Sekaran, 1992,75)
ح: متغیرها شرایط یا خصایصی هستند که محقق آنها را کنترل، دستکاری یا مشاهده می کند(بست، 84، 1371)
روش و تکنیکهای تحقیق
متغیر Variable
صفت یا خصیصه ای که از شخصی به شخص دیگر یا از موردی به مورد دیگر تفاوت می کند.
1-از نظر اندازه گیری
2- از نظر امکان دستکاری متغیر
3 -از نظر نقش آنها در تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
متغیر فعال یا قابل دستکاری محقق
متغیرهای ویژگی یا غیر قابل دستکاری
متغیر مستقل independent
متغیر واسطه (مداخله گر) moderator
متغیر وابسته dependent
متغیر ناخواسته
قابل کنترل
انواع متغیر
پیوسته
گسسته
طبقه بندی متغیرها
الف) متغیر وابسته (dependent var): متغیر وابسته متغیری است که هدف محقق تشریح یاپیشبینی تغییر پذیری در آن است به عبارت دیگر آن یک متغیر اصلی است که به صورت یک مساله حیاتی برای تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد.
ب) متغیر مستقل (Independentt var)
متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق، مقادیری را می پذیرد تا تاثیرش بر روی متغیر دیگر مشاهده شود.
ج) متغیر تعدیل گر(moderator var)
متغیری که دارای تاثیر قوی بررابطه بین متغیر مستقل و متغیر وابسته است، یعنی حضور یک متغیر سوم، رابطه مورد انتظار اصلی اولیه بین متغیرهای مستقل و وابسته را تغییر می دهد. به عبارتی دیگر، هر گاه رابطه بین متغیر مستقل و متغیر وابسته مشروط به متغییر دیگری شود، آن متغیر سوم در واقع نقش تعدیل گری را ایفا می کند(Sekarn,1992, 67) مثال:
سطح تحصیلات کارکنان در سازمانهایی با مدیریت زنان کمتر از سازمانهایی با مدیریت مردان، میزان بهره وری را پیش بینی می کند.
(جنسیت مدیران)
روش و تکنیکهای تحقیق
چ) متغیر مداخله گرIntervening var))
متغییری است که محقق برای استنتاج از نحوه تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مورد نظر قرار می دهد، تاثیر مداخله گر را نه می توان کنترل کرد و نه مستقیم و مستقل از سایر متغیرها مشاهده کرد، لذا به این تاثیر در تحلیل نهایی اشاره می شود.
مثال: کارایی مدیرانی که وظایف حود را بر پایه مقررات انجام می دهند بیش از کارایی مدیرانی است که توجه کمتری به مقررات دارند.
م.مداخله گر: شخصیت مدیران
ح) متغیر کنترل (control var)
در یک تحقیق اثر تمام متغیرها را بر یکدیگر نمی توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد بنابراین محقق اثر برخی از متغیرها را کنترل نموده و یا آنها را خنثی می کند، این نوع متغیرها، متغیر کنترل نامیده می شود(بازرگان و دیگران، 1376) مثال
ارتقاء سازمانی با بلوغ سازمانی در زنان رابطه مستقیم دارد، در حالی که بین این دو متغیر در بین مردان هیچگونه رابطه ای وجود ندارد.
درباره فرضیه بالا پژوهشگر احتمالا عامل:
«سن» را به عنوان متغیر کنترل باید در نظر بگیرد ولی متغیر جنسیت نقش تعدیل گر دارد.
تفاوت متغیرهای کنترل با تعدیل گر آن است که اثرات متغیرعای کنترل از میان می رود در حالی که اثرات متغیرهای تعدیل گر مورد مطالعه قرار می گیرد
روش و تکنیکهای تحقیق
روائی و پایائی ابزار سنجش
1-روائی Validilyیعنی ابزار پژوهش دقیق باشد و صلاحیت اندازه گیری متغیری را که پژوهشگر قصد اندازه گیری آن را دارد، داشته باشد. (دقت پرسشنامه توسط اساتید صاحب نظر تایید می شود.
2-پایائی (اعتبار) Reliability
پایائی یعنی وسیله سنجش و اندازه گیری معتبر باشد.
روش و تکنیکهای تحقیق
معانی اعتبار
فرمول کرانباخ
طیف ها
محققان علوم اجتماعی و انسانی برای سنجش نگرش ها، تمایلات و گرایش ها اقدام به طراحی و ابداع ابزارهایی نموده اند که به عنوان طیف شهرت دارند.
روش و تکنیکهای تحقیق
طیف بوگاردوس Bogardus
(طیف فاصله اجتماعی است که دارای سه وضعیت و 7 درجه)
طیف لیکرت Likert
(که دارای پنج قسمت مساوی است)
طیف گاتمن GuTman
ارزیابی نهائی فرضیه ها
محقق در ابتدای کار برای سوالات پژوهش و حل مشکل پیش آمده پاسخ یا پاسخ هائی ذهنی (فرضیه) تهیه می کند. او پس از گردآوری اطلاعات و بررسی و مشاهدات در نهایت می بایست به روش علمی به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته بر پایه نتیجه کار، درباره فرضیه های اولیه خود اظهار نظر می کند. روش ارزیابی نحوه رد یا قبول فرضیه ها در تحقیقات مختلف یکسان نیست، مهمترین این روشهای به شرح زیراند:
روش و تکنیکهای تحقیق
روش و تکنیکهای تحقیق
در تحقیقات تاریخی و توصیفی
روش استدلال
تحلیل عقلانی
روش آمار توصیفی
آزمون خی 2
در تحقیقات همبستگی
آزمون های همبستگی (پیرسون، کندال و اسپیرمن)
در این آزمونها محقق نتیجه محاسبات خود را با توجه به درجه آزادی با جدول ضریب همبستگی مقایسه می کند و سپس سطح معنی داری (سطح آلفا) مورد نظر را انتخاب و فرضیه ها را ارزیابی می کند.
روش و تکنیکهای تحقیق
در تحقیقات علّی و تجربی
(تشخیص رابطه بین متغیرها)
بکارگیری آزمون های آماری (آزمون نسبت، آزمون F ,T، خی 2 و…
سپس با مقایسه نتایج حاصل از محاسبه، با جدول مربوطه(پایان کتاب) ارزیابی نهایی فرضیه ها انجام می شود.
ملاحظات خیلی مهم در آزمون های آماری
در کلیه آزمون های همبستگی و آزمونهای آماری، ملاحظات زیر باید در نظر گرفته شود.
1-این آزمون ها عملاً فرضیه صفر را مورد آزمایش قرار می دهند، لذا اگر نتیجه تحقیق فرضیه صفر را رد کند، فر ضیه تحقیق تایید می شود و برعکس.
2-عدد محاسبه شده در هر یک از آزمون های استنباطی ترکیبی از دو عنصر واقعیت (R) و خطای نمونه گیری (E) و محاسبه است. لذا برای تفکیک عدد محاسبه شده به دو عنصر مزبور محقق ناگزیر است عدد خود را با عدد جدول مربوط (پایان کتب آمار و بعضا ً کتب روش تحقیق ) مقایسه کند.
چنانچه عدد محاسبه شده از عدد جدول کوچکتر باشد، فرضیه صفر تایید و فرضیه تحقیق رد می شود.
3 -محقق جهت رد یا قبول فرضیه خود برای مقایسه عدد محاسبه شده در تحقیق با عدد جدول مربوطه نیاز به دو عامل دیگر به نام های درجه آزادی (df) یا (N-1) و سطح معنی دار بودن (سطح آلفا ( ) (1% تا 5%) با توجه به آزمون های یک دامنه یا دو دامنه ای دارد.
روش و تکنیکهای تحقیق
وقتی عدد محاسبه شده یا ضریب همبستگی بدست آمده با توجه درجه آزادی و سطح آلفا (1تا 5 درصد ) بزرگتر از عدد جدول مربوطه باشد به این معنی است که فرض صفر رد شده و میزان تفاوت تاثیر یا همبستگی مشاهده شده احتمالاً نمی تواند بیش از 5 تا 1 درصد ناشی از خطای نمونه گیری باشد. لذا محقق می تواند با سطح احتمال یا اطمینان 95% یا 99% وجود تفاوت یا همبستگی بین دومتغیر را واقعی و معنادار تلقی نماید. (البته سطح آلفای 1 دقیق تر از 5 درصد است.
روش و تکنیکهای تحقیق
دو سوال مهم در جریان تحقیق
در جریان تحقیق 2 سوال مهم برای پژوهشگر پیش می آید که عبارتند از:
الف- چه تعداد از افراد جامعه را می توان به عنوان نمونه تعیین کرد؟
ب-نحوه انتخاب نمونه از جامعه آماری به چه صورت است؟
الف- برای انتخاب افراد نمونه دو روش وجود دارد.
1-تخمین شخصی یا تعیین درصدی از جامعه از (1% تا 10% بیشتر) که باید مستدل باشد و معمولاً هر چه جامعه بزرگتر است، درصد کوچکتر است.
گاه برای حجم نمونه
حد نصابهائی ارائه می شود، مثال:
روش و تکنیکهای تحقیق
2-استفاده از تکنیک ها و رو ش های آماری
(برای متغیرهای کمی)
یا استفاده از فرمول کوکران
(برای متغیرهای کیفی )
در این جا لازمه کار دانستن برخی اطلاعات و پارامترهائی درباره ی جامعه (مثلاً وضعیت توزیع صفت یا صفات) مورد مطالعه است.
روش و تکنیکهای تحقیق
پیشنهادها و راهبردهای پایانی گزارش
در پیشنهادها و راهبردهای پایانی گزارش رعایت نکات زیر از اهمیت زیر برخوردار است.
– پیشنهادات رساله مستقیماً از نتایج و یافته های رساله می باشد، و نتایج و یافته های گزارش (حرف نو رسانه) مستقیماً از تجزیه و تحلیل مطالب و مطالعات محقق بدست می آید.
-پیشنهادات رساله باید راهبردی و کاربردی باشد.
-پیشنهادات باید اجرایی و عملی باشند نه رویایی
-بهتر است پیشنهادات با طرحهای بالادست مغایرت نداشته باشند.
-پیشنهادات طبقه بندی و خلاصه باشند.
-پیشنهادات موردی و با توجه به محل باشد و نه پیشنهاد کلی.
– در پیشنهادات اولویت بندی از نظر اهمیت ضرورت و زمان در نظر گرفته شود.
روش و تکنیکهای تحقیق
با تشکر از حضور گرمتان