درس چهارم
سوره حمد (1)
بسم الله الرحمن الرحیم
پس از گفتن تکبیره الاحرام ،
باید سوره ی حمد خوانده شود
و اگر این سوره در نماز خوانده نشود، نماز باطل است .
«لاصلاه الا بفاتحه الکتاب»
مستدرک الوسائل حدیث 4365
نام دیگر این سوره؛ فاتحه الکتاب است…
زیرا قرآن با این سوره آغاز می شود.
سوره حمد، تنها سوره ای که بر هر مسلمانی واجب است حداقل روزی ده بار آنرا در نماز های پنجگانه ی خود بخواند.
سوره ی حمد مایه ی شفا است.
هم شفا از دردهای جسمانی و هم شفای از بیماری های روحی.
مرحوم علامه امینی در کتاب تفسیر فاتحه الکتاب روایت فراوانی را در این زمینه نقل کرده است.
درس هایی از سوره «حمد»
یک: انسان در تلاوت سوره ی حمد، با «بسم الله» از غیر خدا قطع امید می کند.
دو: با «مالکِ یوم الدین» غفلتش از قیامت زدوده می شود.
سه: با «ایاک نستعین» از فکر یاری طلبی از غیر خدا بیرون می رود.
چهار: و در نهایت با « غیر المغضوب علیهم و لا الضالین» از باطل و اهل باطل بیزاری می جوید.
«بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ»
در میان مردم و اقوام مختلف رسم است که کارهای مهم را با نام یکی از بزرگان خویش که مورد احترام و علاقه ی آنهاست، شروع می کنند، تا آن کار با میمنت و مبارکی آغاز شود و به انجام رسد.
البته هر کس بر اساس افکار و عقاید صحیح یا فاسد خود عمل می کند.
بعضی با بتها و طاغوت ها و بعضی با نام و یاد خدا و به دست اولیای خدا کارهای خود شروع می کنند.
چنانچه امروز رسم شده ساختمان های مهم را، افراد مهم اولین کلنگش را بر زمین می زنند.
بسم الله، سر آغاز کتاب وحی است.
بسم الله، نه تنها در ابتدای قرآن بلکه در آغاز تمام کتاب های آسمانی بوده است.
وقتی کشتی حضرت نوح در میان امواج طوفان به راه افتاد، نوح به یاران خود گفت: سوار شوید که:
«بِسمِ اللهِ مَجراها وَ مُرساها» هود41
ترجمه: حرکت و توقف این کشتی با نام خداست.
حضرت سلیمان نیز وقتی ملکه ی سبا را به سوی خدا دعوت کرد، دعوتنامه ی خود را با جمله ی «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» آغازکرد.
حضرت علی علیه السلام می فرمود: «بسم الله» مایه ی برکت کارها و ترک آن موجب نافرجامی امور است. بحار ج76 ص385
به زبان آوردن «بسم الله» در شروع هر کاری سفارش شده است؛ غذا خوردن، خوابیدن، سوارشدن بر مرکب و بسیاری از کارهای دیگر.
حتی اگر حیوانی بدونِ گفتن «بسم الله» ذبح شود مصرف گوشت آن حرام است.
چرا هر کاری را با «بسم الله» شروع کنیم؟
همانگونه که محصولات یک کارخانه آرم و علامت مخصوص آن کارخانه را دارد و مثلا: هر کشوری پرچمی مخصوص به خود دارد که هم بر فراز ادارات و پادگانها برافراشته است و هم بر فراز کشتی ها و هم بر روی میز اداری کارمندان، …
نام خدا و یاد خدا نیز آرم و نشانه ی مسلمانی است و در هر کاری، چه بزرگ و چه کوچک و در هر مکانی، چه مسجد و چه کارخانه و در هر زمانی، چه صبح و چه شام، این کلام مبارک بر زبان مسلمان جاری است …
لذا در حدیث می خوانیم: «بسم الله» را فراموش نکن، حتی در نوشتن یک بیت شعر.
البته در ابتدای سوره ی برائت (سوره توبه)، بسم الله نیامده است که به فرموده ی حضرت علی علیه السلام بخاطر آن است که بسم الله کلمه ی امان و رحمت است و با اعلام برائت از مشرکین سازگار نیست.
منبع: کتاب تفسیر نماز
حاج آقای قرائتی حفظه الله
(با کمی تصرف)