به نام خدا تفسیر نقاشی کودکان با موضوع خانواده بر اساس کتاب ل. کرمن
ع. م (پسر 6ساله) – راست برتر – خانواده معمولی
مادر
پدر
خودش
نام و نام خانوادگی: ع. م (پسر 6 ساله) تاریخ اجرا: 90/8/12 ترکیب واقعی خانواده: پدر(36 ساله)، مادر(32 ساله)، خواهر(9 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ در خیابان این ها چکار می کنند؟ می خواهند به بازار بروند و برای خواهرم لباس نو بخرند. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) بابا، مامان، خواهرم، خانه این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ احساس خوب کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ نمی دانم. مامان، بابا. کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ نمی دانم.
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ نمی دانم. 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ من. چون از همه کوچکترم. 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ نمی دانم. مامان یا بابا. 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ ما همه در ماشین جا می شویم. 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ من به مدرسه رفته ام. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ دیروز من چتر خواهرم را برداشتم، با من دعوا کرد. 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ خودم. چون به مدرسه رفته ام. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ آره.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
با توجه به محتوای نقاشی و سطح ترسیمی آن و همچنین وضعیت خانوادگی کودک، به نظر می رسد که علت حذف خود در نقاشی که بیش از هر چیز قابل توجه است، افسردگی کودک باشد؛ چون وضعیت تحصیلی کودک مناسب نیست و از ابتدا نیز نسبت به مدرسه نظر مثبتی نداشته است و همیشه با خواهر بزرگترش از این نظر مقایسه شده و می شود. اگر خشم او متوجه پدرش که این مقایسه را انجام می دهد، و یا خواهرش که به نوعی رقیب او محسوب می شود، می بود، احتمالاً می بایست آنها را در نقاشی به شدت ناارزنده می ساخت و یا حتی حذفشان می کرد. اما او خود را حذف کرده چون به احتمال زیاد از کمبودها و ناتوانایی های خودش در مسائل تحصیلی احساس گناه می کند و خود را لایق خشم و حذف می داند.
م. ع (دختر 6ساله) – راست برتر – طلاق نزد مادر
مادر
خودش
برادر
نام و نام خانوادگی: م. ع (دختر 6 ساله) تاریخ اجرا: 90/8/25 ترکیب واقعی خانواده: مادر (35 ساله)، برادر (9/5 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ در خانه. این ها چکار می کنند؟ تلویزیون تماشا می کنند. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) مادرم، خودم، برادرم. این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ احساس خوبی دارند. کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ مادرم. چون مرا دوست دارد. کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ برادرم. چون دائم با من دعوا می کند.
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ همه. 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ هیچ کس. 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ مادرم. چون با ما مهربان است و با من بازی می کند. 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ برادرم. چون درس هایش را نخوانده است. 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ من خودم هستم. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ برادرم. دیروز مدادرنگی های مرا برداشت، مامان دعواش کرد. 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ بابا. چون رفته کارخانه. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ نمی دانم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
با نگاهی به نقاشی کودک می توان فهمید که او مشکل خاصی ندارد و با طلاق والدینش کنار آمده و نبود پدر را نبود دانسته و مطابق اصل واقعیت عمل کرده است.
تنها مسئله ای که وجود دارد اضطرابی ست که از سوی برادر احساس می کند (با ناارزنده سازی و پرخاشگر جلوه دادن او در نقاشی و مصاحبه). البته این مسئله نیز تقریباً طبیعی و نرمال است به دو دلیل:
1- رقابتی که معمولاً بین خواهرها و برادرها وجود دارد و باعث اختلافاتی بین آنها می شود و
2- شاید شیطنت و پرخاشگری را بتوان از اقتضائات سنی برادر او دانست.
ه. الف (دختر 8ساله) – راست برتر – خانواده معمولی
پدر
مادر
خودش
برادر
نام و نام خانوادگی: ه. الف (دختر 8ساله) تاریخ اجرا: 90/8/14 ترکیب واقعی خانواده: پدر (38 ساله)، مادر (32 ساله)، برادر (12 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ در پارک. این ها چکار می کنند؟ دارند عکس می گیرند. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) پدرم، مادرم، خودم، برادرم. این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ همدیگر را دوست دارند. کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ پدر و مادر. چون مرا دوست دارند و به گردش می برند. کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ هیچ کس.
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ همه. 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ هیچ کس. 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ پدر و مادر. چون برای ما زحمت می کشند. 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ ما همیشه با هم به گردش می رویم. 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ خودم. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ داداشم. دعواش کنن. بعد ببخشنش. 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ همه را کشیده ام. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ آره. ولی دفعه بعد چند تا درخت و تاب و سرسره هم می کشم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
این نقاشی گواه آن است که نقاش آن یعنی ه.الف از وضعیت خانوادگی خود رضایت کامل دارد. نقاشی او از اصل واقعیت تبعیت می کند. او خودش را به مادرش نزدیک کشیده است که می توان دو برداشت از آن داشت:
1- کودک با مادر خود صمیمی است و یا
2- کودک خواستار صمیمیت با مادرش است،
که با توجه به وضعیت خانوادگی کودک برداشت اول صحیح است.
تنها مسئله ای که در نقاشی وجود دارد، غلبه ی ریخت تعقلی و ریتم قالبی در نقاشی ست که هر دو می توانند نشانه ی خصیصه های وسواسی در کودک باشند. البته موارد دیگری هم می توانند این ادعا را ثابت کنند که عبارتند از: زمان بسیار طولانی که صرف کشیدن نقاشی شد و دقت زیاد به هنگام کشیدن جزئیات چهره و لباس ها.
آ. م (دختر 5ساله) – چپ برتر – خانواده آشفته
خودش
نام و نام خانوادگی: آ. م (دختر 5ساله) تاریخ اجرا:90/9/1 ترکیب واقعی خانواده: پدر (34 ساله)، مادر (31 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ من در خانه هستم. این ها چکار می کنند؟ دارم با خودم بازی می کنم. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) خودم و خانه مان. این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ —– کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ —– کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ —– 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ —– 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ —– 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ —– 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ خودم. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ —– 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ مامان و بابا. چون بابا رفته اداره، مامان هم رفته خرید برای مهمان ها. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ آره. ولی لباسم را صورتی می کنم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
در این نقاشی با اینکه از کودک خواسته شد که یک خانواده که دوست دارد بکشد، او فقط خودش را کشید.
پدر و مادر او با هم اختلافات و جرّ و بحث های شدیدی دارند. با وجود این اختلافات هر دو به دختر پنج ساله شان خیلی محبت و توجه می کنند، اما با این حال کودک آنها را حذف کرده است. شاید بتوان گفت که کودک خواستار نبود والدینش نیست بلکه خواستار نبود اختلافات و جرّ و بحث مداوم آن ها در خانه است.
ر. ج (دختر 6ساله) – راست برتر – پدر با تاب آوری کم (به مواد مخدر) یا وابستگی غیرمجاز به مواد مخدر
خودش
مادر
پدر
یک بچه کوچک
نام و نام خانوادگی: ر. ج (دختر 6ساله) تاریخ اجرا: 90/9/2 ترکیب واقعی خانواده: پدر (43 ساله)، مادر (38 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ در پارک جلوی خانه مان. این ها چکار می کنند؟ با هم حرف می زنند. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) مادرم، خودم، پدرم و یک بچه ی کوچک. این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ با همدیگر خوب هستند. کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ مادرم. چون همیشه پیش من است. کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ بچه کوچک. چون دائم گریه می کند.
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ مادرم. چون خیلی مهربان است. 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ بچه کوچک. چون خیلی کوچک است. 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ مادرم. چون خیلی خوب است. 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ مادربزرگ. چون هر وقت ما به مسافرت می رویم، می آید و در خانه می ماند. 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ مادرم. چون از همه مهربان تر است. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ بچه کوچک. به او غذا ندهند. 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ همه را کشیده ام به جز مادربزرگ و پدربزرگ. چون در خانه ما نیستند. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ نه. چون خودم خیلی زشت شدم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
سه مورد در این نقاشی قابل توجه اند:
1- نحوه ی کشیدن پدر با تاب آوری کم به مواد مخدر و رنگ آمیزی لباس های او صرفاً با رنگ سیاه که کاملاً نمایانگر نگاه کودک به این مشکل است.
2- اضافه کردن یک نوزاد به نقاشی که نشانگر تمایل کودک به واپس روی ست.
3- ریخت تعقلی در نقاشی که با خطوط راست و زوایا کاملاً مشخص است و نشان دهنده ی وقفه و بازداریست.
به نظر می رسد که کودک به سنی رسیده است که مسئله تاب آوری کم پدرش به مواد مخدر را به خوبی درک می کند و از این بابت ناراحت است و آرزو می کند به سن طلایی خود برگردد. سنی که نه پدرش به مواد مخدر وابسته بوده و نه خودش این موضوع را درک می کرده است.
ع. ج (پسر 7ساله) – چپ برتر – مادر قطع نخاعی
مادرش روی ویلچر
تخت های بیمارستان
نام و نام خانوادگی: ع. ج (پسر 7ساله) تاریخ اجرا: 90/9/9 ترکیب واقعی خانواده: پدر (39 ساله)، مادر (38 ساله) و خودش این ها کجا هستند؟ این مادرم است که روی ویلچر نشسته و روی چمن های بیمارستان است. من هم رفتم برای او آبمیوه بخرم. این ها چکار می کنند؟ مادرم روی ویلچر نشسته و منتظر من است. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) مادرم. این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ —– کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ —– کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ —–
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ —– 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ —– 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ —– 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ —– 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ من خودم را نکشیده ام. گفتم چون رفتم آبمیوه بخرم. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ —– 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ خودم چون رفتم برای مامان آبمیوه بخرم. و بابا چون رفته به بیمارستان پول بده. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ نه. خودم و آبمیوه و درخت و پرستار و بابا را هم می کشم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
مادر این کودک در سال اخیر در اثر یک تصادف شدید قطع نخاع شده است. کودک در نقاشی خود فقط مادر را ترسیم نموده و خودش و پدرش را از نقاشی حذف کرده است. شاید بتوان گفت که کودک از اینکه خودش و پدرش سالم مانده اند و فقط مادر فلج شده است، احساس ناراحتی و حتی احساس گناه می کند. شاید هم بتوان اینگونه اظهار داشت که این تغییر شدید در وضعیت حرکتی مادر باعث توجه اختصاصی او به مادر و تمرکز روی این موضوع شده است.
س. الف (دختر 5ساله) – راست برتر – پدر فوت شده
خاله
مادر
خودش
نام و نام خانوادگی: س. الف (دختر 5ساله) تاریخ اجرا: 90/9/10 ترکیب واقعی خانواده: مادر (33 ساله)، خودش و خاله اش (20 ساله) که از زمان قبول شدنش در دانشگاه، نزد آنها زندگی می کند. این ها کجا هستند؟ کنار باغچه. این ها چکار می کنند؟ ما رفتیم تو باغچه گل بکاریم. که بعد گل بزرگ بشه بدمش به بابا. این ها چه کسانی هستند؟ (به ترتیب کشیدن) مامان، خودم، خاله این ها نسبت به هم چه احساسی دارند؟ مامان و خاله من را دوست دارند. من هم دوستشان دارم. کدام یک از همه مهربان تر است؟ چرا؟ مامان. چون مواظب من است و همیشه میاد مهدکودک دنبالم. کدام یک از همه کمتر مهربان است؟ چرا؟ خودم. چون بعضی وقت ها داد می زنم.
7- کدام یک از همه خوشبخت تر است؟ چرا؟ خاله. چون به دانشگاه می رود. 8- کدام یک از همه کمتر خوشبخت است؟ چرا؟ من. چون بابام با ماشین نمیاد مهدکودک دنبالم. 9- کدام یک از همه بهتر است؟ چرا؟ مامان. چون بهترین مادر دنیاست. 10- این ها می خواهند با ماشین به گردش بروند، اما برای همه در ماشین جا نیست. یک نفر باید در خانه بماند. کدام یک؟ چرا؟ خاله با ما نمیاد چون می خواد بره دانشگاه. 11- فرض کن تو جزو این خانواده باشی. کدام یک خواهی بود؟ چرا؟ من خودم را کشیدم ولی دوست داشتم هم قد مادرم باشم. 12- یکی از این بچه ها بازیگوشی کرده است. کدام یک؟ چگونه تنبیهش کنند؟ من بعضی وقت ها داد می زنم. بعد مامان باهام قهر می کنه. 13- فکر می کنی چه کسانی را نکشیده ای؟ چرا؟ بابا. چون مامان می گه ستاره شده و دیگه پیش ما نمیاد. 14- اگر بخواهی دوباره نقاشی کنی آیا همین شکل را می کشی؟ نمی دونم.
الف: سطح ترسیمی
ب: سطح ساخت صوری
ج: سطح محتوای نقاشی و تفسیر روان تحلیلگری (در مقایسه با خانواده واقعی)
د: مکانیزم های دفاعی
ه: چگونگی بیان گرایش ها و دفاع های من در ترسیم
تفسیر نهایی:
این نقاشی توسط کودکی رسم شده که پدرش حدود یک سال پیش فوت شده است و از شش ماه پس از فوت پدر، خاله ی کودک که به تازگی در دانشگاه پذیرفته شده است، در خانه ی آنها زندگی می کند.
هر چند در مصاحبه ای که با کودک شد، او خودش را کم تر از همه خوشبخت دانست چون پدر ندارد و یا در سوالات دیگر نیز به پدرش اشاره کرد؛ نقاشی او می گوید که با نبود پدر سازگار شده و هم چنین حضور خاله اش را در خانه پذیرفته است. نقاشی او از اصل واقعیت پیروی می کند.