تعمیر نصب و نگهداری ماشینهای ابزار
چرا ملزم به داشتن سیستم تعمیر و نگهداری هستیم؟
افزایش سرمایه گذاری و ظرفیت تولید
بروز تغییرات در ویژگیهای روحی کارگران که نزدیکترین پرسنل کارخانه به ماشین آلات هستند
اعمال مدیریت صحیح در شرایط مختلف اقتصادی جامعه و کارخانه به ویژه در رقابت صنعتی
نیاز به افزایش سطح بهره برداری و کاهش زمان بیکاری ماشین آلات به منظور حصول حداکثر بازدهی و راندمان
ممانعت از افزایش هزینه های تولید (مستقیم و غیر مستقیم)
بهبود محیط و شرایط کار و به حداقل رساندن خطرات ناشی از کار
کاهش ضایعات در مراحل مختلف تولید
به حداقل رساندن نیاز به قطعات و لوازم یدکی
افزایش عمر مفید ماشین آلات و دستگاهها
تعریف و تاریخچه مختصری از تعمیر و نگهداری
Maintenance تعمیرات و نگهداری
ذکر یک مثال
شروع استفاده از Maintenance به روش علمی از سال 1955 (تنها 10 سال پس از جنگ جهانی دوم)
در ایران از بدو استخراج نفت در جنوب که تنها در همان حیطه مورد استفاده بود.
انواع روش های تعمیر و نگهداری
جانشین کردن سرمایه(Replacement capital): استفاده از دستگاه تا به پایان رسیدن عمر آن و جایگزین نمودن آن
تعمیر و نگهداری تا حد از کار افتادگی (Breakdown Maintenance) : استفاده از دستگاه تا از کار افتادگی آن و تعمیر مجدد
تعمیر و نگهداری تابلویی (Maintenance Scheduled): از روی تجربه فواصل بازدید و تعمیرات مشخص می شود و بر تابلویی یادداشت شده و سپس تعمیرات با هماهنگی قسمت تولید انجام میگیرد.
تعمیر و نگهداری برنامه ای (Maint Planed): همچون روش تابلویی ولی در سیستمهای کار دائم با تنظیم برنامه به طور دقیق انجام می گیرد.
تعمیر و نگهداری پیشگیری (Maint Preventive): تعمیر دستگاه قبل از ازکارافتادگی با داشتن شناخت کافی از عمر مفید قطعات انجام می شود.
تعمیر و نگهداری تولیدی (Maint Productive): در این خصوص از روش پیشگیری برای دستگاههایی که کار تنظیم آنها حیاتی است استفاده می شود و برای بقیه دستگاهها به روش تابلویی عمل می شود.
روش PM
ارزیابی نقش عوامل یک واحد صنعتی در حفظ تولید
انتخاب یکی از روشهای Maintenance با توجه به درجه اهمیت
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
مکان و محدوده عملیات سیستم نگهداری و تعمیرات (نت)
تعریف نگهداری و تعمیرات (نت): مجموعه ای از اقدامات که از طریق رسیدگی مستمر دوره ای یا مقطعی به کار ترمیم، نوسازی، پیشگیری از استهلاک، تعویض و بازسازی قطعات و… میپردازد و هدف آن افزایش عمر مفید و بهره وری، ایمنی محیط و نهایتاً سوداوری است.
ماموریت سیستم نت: نظام دادن تجهیزات یک واحد صنعتی یا تولیدی که شامل:
* استفاده کامل و بهینه از ظرفیت تجهیزات حفظ و نگهداری ماشین آلات
* کاهش هزینه های تعمیراتی
* به حداقل رساندن زمان توقف کار ناشی از وجود نقص در عملکرد تجهیزات
* افزایش بخشیدن به کیفیت کار تجهیزات و حداکثر کردن کیفیت تا حد استاندارد.
* اقتصادی کردن تولید و کاهش قیمت تمام شده محصولات از طریق کاهش ضایعات مواد، قطعات یدکی و ابزار
* ارزیابی کار ماشین آلات موجود به منظور تنظیم سیاستهای آتی خرید ماشین آلات
* بهبود نظام اطلاعاتی نگهداری و تعمیرات
* رفع مشکلات و تنگناهای موجود و تثبیت و تحکیم استانداردهای نگهداری و تعمیرات
طبقه بندی و تفکیک وظایف واحد نگهداری و تعمیرات: ابتدا ماشین آلات و سپس ابنیه ساختمان
زیر سیستمهای سیستم نگهداری و تعمیرات:
* زیرسیستم مهندسی خدمات:
– تهیه و تدوین شناسنامه فنی، مالی و عمومی ماشین آلات
– تهیه و تدوین آیین نامه گروهبندی ماشین آلات و کدگذاری آنها
– تهیه و تدوین راهنمای فعالیت ماشن آلات
* زیر سیستم برنامه ریزی:
– برنامه ریزی خدمات فنی در لایه های متفاوت
– برنامه ریزی خدمات موردی
– برنامه ریزی پرسنل مورد نیاز (براورد پرسنل)
* زیر سیستم اجرا خدمات فنی:
– اجرای خدمات برنامه ای و موردی
– درخواست قطعات یدکی از انبار
– تکمیل برگه خدمات فنی
– تهیه دستور کار خدمات
– تهیه و نگهداری اطلاعات تعمیر کاران
اصول برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (P.M) و کنترل آن
ضروریات یک سیستم برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات:
* لیست تجهیزات / ماشین آلات
* طبقه بندی ماشین آلات / تجهیزات:
– اهمیت ماشین از نظر نوع کار ماشین
– سالهای کارکرد ماشین
– دقت کارکرد ماشین
– ارزش یا قیمت خرید ماشین
– مشخص نمودن ماشین آلاتی که لاوازم یدکی نداشته یا وارد نمی شوند
تهیه جدول زمانبندی نگهداری و تعمیرات (مستلزم تجربه و با استفاده از کتابچه راهنمای تولیدکنندگان)
تهیه راهنمای فعالیتها
ثبت فعالیتهای نگهداری و تعمیرات
سایر موارد قابل توجه در سیستم نگهداری و تعمیرات
برنامه ریزی تامین نیروی انسانی جهت اجرای کار بازرسی دورهای
سازماندهی اطلاعات فنی
هماهنگی با بخش تولید
آموزش P.M
سازماندهی اطلاعات فنی P.M و تهیه فرمهای مربوطه
شرح فنی دستگاه تراش (TN50-TN40)
جعبه دنده اصلی
جعبه دنده پیشروی
دستگاه حاصل سپورت
سپورت
دستگاه مرغک
بستر ماشین
سینی ماشین
حمل و نقل ماشین
مخزن آب صابون و سینی جداشدنی بوده و جداگانه حمل می شوند
ابتدا ماشین به پایه های چوبی وصل و روی آنها به محل نصب حمل می گردد.
هنگام بلند نمودن ماشین تعادل آن را حفظ کنید
نصب ماشینهای ابزار
انتخاب محل نصب دستگاه:
– دمای محیط حتی الامکان ثابت
– دستگاه آفتاب نخورد
– دور از منابع ارتعاش
نصب ماشینهای ابزار بر روی فوندانسیون بتونی
اتصال توسط پیچ و مهره مخصوص
حذف ارتعاشات: @تزریق چسبهای مخصوص @@ قراردادن نمد یا لاستیک بین پایه و فوندانسیون
اتصال ماشین ابزار روی فوندانسیون
کندن محل مهره در زیر پایه (فاصله مهره از هر طرف یکسان)
انتقال ماشین به محل اصلی خود
چربکاری تمام سطح (ساق) پیچ
عبور پیچ از سوراخ پایه ماشین (بدون واشر) و درگیر نمودن آن با مهره
تراز نمودن ماشین
پر کردن محل مهره (حفره) توسط بتون
پس از سخت شدن بتون پیچهای چرب شده به راحتی چرخاند میشوند
قرار دادن واشر مناسب و بستن مجدد پیچها
ساختمان فوندانسیون
هدف از ساخت فوندانسیون:
انتقال وزن و نیروها به فوندانسیون
حفظ استحکام قطعات متصل به زمین
کاهش نیروهای دینامیک و موثر بر کیفیت سنگ زنی
GZ=(0.6-1.5)GS
GZ= وزن فوندانسیون (تن)
GS= وزن دستگاه به همراه قطعه کار (تن)
0.6 خاکهایی با قابلیت عمل خوب (4.04 مگاپاسکال)
1.5 خاکهایی با قابلیت عمل پایین
عمق فوندانسیون
h= Gz/ (2.2*S)
h= عمق فوندانسیون (متر)
S: مساحت فوندانسیون (متر مربع)
مواظبت و نگهداری
پس از اتمام هر روز براده ها را از ماشین زدوده و از جمع شدن آنها در راهنماها جلوگیری کنید
هر هفته یک بار ماشین را به طور اساسی تمیز کنید
راهنماها و یاتاقانها را به موقع تنظیم نمایید
حرارت یاتاقانها نباید از حرارت دست بیشتر باشد
به پوستر، تابلو و نکات ایمنی که برای جلوگیری از سوانح تهیه شده است بایستی توجه کافی مبذول داشت
تعویض روغن ماشین جدید بعد از 4 هفته ضروری بوده ولی بعداً از 3 تا 6 ماه کافی می باشد
محلهای روغنکاری را به موقع و با روغن توصیه شده از طرف کارخانه سازنده روغنکاری نمایید
راه اندازی ماشین (برقی)
اتصال به شبکه برق 380 ولت
در صورت وجود، اتصال سیم ارت به شبکه ارت
قرار دادن کلید سلکتوری (چرخشی) در وضعیت روشن
زدن کلید ستارت و شروع حرکت دستگاه
راه اندازی ماشین (مکانیکی)
تمیز نمودن تمام سطوح از پوشش ضد زنگ توسط گازوئیل
تمیز کاری و سپس روغنکاری راهگاهها، بستر، ساپورتها و…
تمام مخازن گیربکسها با توجه به توصیه سازنده از روغن مخصوص فول گردد.
عملکرد صحیح اهرمها، تعویض حالت پیشروی و اتومات و اجزائ عملیاتی ماشین کنترل شود
حرکت کشوییها، حامل رنده و محور از لحاظ کار ملایم با دست کنترل شود
روشن نمودن ماشین و حرکت آن با سرعت کم به مدت نیم ساعت
اگر جهت گردش محور با جهت وضع اهرم راه انداز (کلاچ شماره1) یکی نباشد (محور به طرف جلو گردش کند درحالیکه اهرم بالا زده شده است، تعویض دو سر سیم کابل ترمینالهای موتور اصلی با یکدیگر ضروری است.
راه اندازی حامل رنده و آزمایش حامل پیشروی در سرعتهای زیادتر
تعویض دوران و سرعت پیشروی در مواقعی که ماشین کار می کند غیر مجاز است چرا که این امر به چرخدنده ها صدمه می زند
روانکاری ماشین
موارد زیر را باید رعایت نمود:
مقدار روغن لازم
پریود تعویض روغن
نوع عملیات روانکاری
بررسی محل های تغذیه و تخلیه روغن
شرایط محیطی استفاده روغن
دستورالعملهای نگهداری ماشینهای تراش
دو اصل:
زمان از دست داده
کار انجام شده
دستورالعملهای نگهداری روزانه
قبل از شروع به کار دستگاه در وضعیت عادی باشد
شاخص فول روغن گیربکس و مخازن بازدید گردد
پس از استارت دستگاه بازدید پمپاژ روغن گیربکس و مخازن انجام گردد
در حین گرم شدن دستگاه ریلها و سوپرتها از محلهای لازم (ساچمه های روغن خوره) توسط روغن پمپ روانکاری گردد
5. در صورت استفاده از مایع خنک کاری غلظت، مقدار و فشار آن کنترل گردد
6. در حد ظرفیت دستگاه آن را بکار ببریم (شاخصهای تشخیص: لرزش، حرارت، سروصدای دستگاه، ارتعاش قطعه، فشار)
7. از قرار دادن قطعات اضافی روی ریلها و محلهای سقوط خودداری گردد.
8. در حین دوران محور دستگاه هرگز تعویض دنده صورت نگیرد
9. جهت تمیزکاری دستگاه ابتدا توسط قلم مو، سپس با پارچه مناسب آن را تمیز نمایید (هرگز از هوای فشرده استفاده نکنید)
10. به محض بروز ترک دستگاه را خاموش کنید
11. در صورت هرگونه حرکت و صدای غیرعادی دستگاه را خاموش و به مسوول کارگاه اطلاع دهید
12. از کلیه حفاظهای ایمنی فردی، گروهیو دستگاه استفاده کنید
دستورالعملهای نگهداری هفتگی
قلم بند و سه نظام دستگاه را خاموش کنید
تسمه های انتقال حرکت بازدید گردد
درصورت نیاز مخزن مایع آب و صابون،تا حد فول پر گردد.
در صورت نیاز گیربکسها به روغن، تا حد فول پر شود.
محلهای روانکاری هفتگی، روانکاری گردد. (مرغک، میل هادی، میل پیشروی، چرخدنده های تعویضی)
تمام قسمتهای مختلف دستگاه بطور اصولی تمیزکاری گردد.
دستورالعملهای نگهداری شش ماهه
روغن دستگاه تعویض گردد
فیلتر دستگاه تعویض و یا در صورت نیاز تمیز گردد
لقی (پیچ و مهره، یاتاقان بندی، گوه) سوپرتها تا حد لازم گرفته شود
تمیزکاری تابلو برق با هوای فشرده صورت گیرد
مخزن مایع خنک کاری با حلال مخصوص شستشو داده شود
لقی تمام اهرمهای تغییر دوران، کلاچ و مرغک گرفته شود
7. در صورت نیاز تعویض یا رگلاژ تسمه های انتقال حرکت انجام گردد
8. بازدید سیستم روشنایی و بر طرف نمودن عیب آن
9. بازدید عملکرد صحیح حرکت اتومات سریع و بر طرف نمودن عیب آن
الکتروموتور
تسمه انتقال حرکت
کلاچ یک طرفه
استارت
دستورالعملهای نگهداری سالانه
دستگاه تراز گردد
کلاچ و ترمز دستگاه تنظیم گردد
لقی محور سه نظام متناسب با نیاز گرفته شود
الکتروموتور از لحاظ روانگردی و سرو صدا بازدید شود
در صورت نیاز انحراف گیربکس و دستگاه مرغک هریک به تنهایی گرفته شود
دبی و فشار روغن پمپهای روغنکاری گیربکسها تست گردد
بازدید گیربکسها از لحاظ سروصدا (یاتاقانها، دنده ها، محورها و …) ور در صورت نیاز رفع عیب آنها
سازمان تعمیر و نوین سازی تجهیزات
سازمان سرویس و نگهداری
مسوولیت این بخش با سرپرستی مکانیک است
این بخش همچنین در کارگاههای مهندسی
انواع سرویس و نگهداری
سرویس و نگهداری مرکزی
سرویس و نگهداری غیر مرکزی
سرویس و نگهداری مختلط
انواع امور تعمیراتی (نگهداری عادی، تعمیرات برنامه ریزی شده به انضمام تعمیرات کاملاً اساسی) که در ایستگاههای تعمیر کارگاه مهندسی و تحت اداره گروههای مختلط نگهداری انجام می شود به سرویس غیرمرکزی مربوط می گردد.
روش واحد قابل تعویض در تعمیر ماشین ابزار
کاربرد در شرکتهایی که دارای تعداد زیادی از یک نوع ماشین ابزار هستند
کاربرد آن جهت کاهش زمان بیکاری است
در این روش واحدای معیوب را برداشته و با واحدهای مشابه نو یا تعمیر شده تعویض می کنند.
انواع این واحدها در ماشین ابزارهای فلزتراشی: سوپرت، کلگی سنگها، برجکها و …
نگهداری پیشگیری طرح ریزی شده
ماهیت آن در نظر گرفتن بازرسی منظم و تعمیرات احتیاطی برای هر ماشین و مکانیزم در فواصل زمانی معین بر طبق یک طرح یا برنامه است. که فزون بر سرویس عادی روزانه آن انجام می شود. البته طول این فواصل زمانی بستگی به خصوصیات ویژه، تجهیزات، طرح، هدف و شرایط کار آنها دارد.
طرح نگهداری سیستماتیک در هر کارخانه هدفهای معینی به صورتهای زیر دارد:
آ. نگهداری تجهیزات در وضعیت سودمندی و کیفیت تولیدی خوب
ب. پیشگیری از مسئله از کار افتادگی
پ. کاهش هزینه تعمیرات
ت. افزایش سودمندی از طریق اصلاح سازی در حین تعمیرات اساسی طرح ریزی شده
نگهداری پیشگیرانه در دو نوع تعمیر اصولی انجام می شود:
سرویس جاری
سرویس جاری تجهیزات در مسوولیت متصدی راه اندازی و سرویس نگهداری کارگاه و کارخانه است. این امرنقش پیشگیری یا احتیاطی دارد. این کار توسط استادکاران مکانیک، تعویط کنندگان روغن و تکنسین های برق و در ساعات اوقات غذا، بین شیفتها و در فواصل زمانی که ماشینها را برای کار جدیدی آماده می کنند انجام می گیرد تا وسیله در زمان تلید بیکار نباشد.
تعمیرات با برنامه
اقدامات احتیاطی نوبه ای که برای استادکاران مکانیک نگهداری در برنامه های سرویس تنظیم شده است. این کار در حضور اوپراتور دستگاه صورت میگیرد. و گزارش نهایی بازرسی و هرگونه تعمیرات جاری انجام شده باید در دفتر روز وارد شود.
مواردی چند از برنامه های نگهداری و تعمیر:
تمیز کردن قطعاتی که در نتیجه کثافت و گرد و غبار غیر قابل اجتناب ناشی از روند تولید (برای ماشینهایی که با چدن و مواد ساینده کار می کنند، ابزار و سنگهای برش، تجهیزات ریختگی) در مهرض فرسودگی شدید اند.
تعویض روغن در واحدهایی با سیستمهای روغنکاری مرکزی یا پاششی
کنترل دقت ماشین ابزارهای دقیق (برای نمونه ماشینهای داخل تراش دقیق، ماشینهای سمباده زنی و سنگ زنی دنده)
بازرسی تجهیزات بین تعمیرات با برنامه
اجرای تعمیرات با برنامه
آزمایش تجهیزات الکتریکی
فرسودگی ماشینها
نکاتی در مورد فرسودگی ماشینها:
ممکن است ماشینها به خاطر فرسودگی اجزائ خود از رده خارج شوند
فرسودگی روند تغییر تدریجی ابعاد قطعات ماشین در طول کار است قاعدتا شکل و سطح صیقل کاری شده سطوح عامل قطعات نیز در معرض تغییر قرار می گیرند
فرسودگی قطعات ماشین ممکن است معمولی و غیر منتظره باشد
فرسودگی معمولی ناشی از سرویس دراز مدت ماشین در شرایط عملکرد صحیح باشد این فرسودگی در کارکرد ماشین اثر محسوسی به جای نمی گذارد
فرسودگی شتابداری که در مدت زمان کوتاهی منجر به عدم کارایی ماشین شود فرسودگی غیر منتظره نامیده می شود
6. نگهداری غیر کافی، بویژه نگهداری که در آن برنامه روغنکاری رعایت نشود اضافه بار قابل ملاحظه ماشین یا تعمیرات انجام شده غیر کافی یا خارج از برنامه ممکن است به فرسودگی غیر منتظره منجر شود
7. بعضی مواقع فرسودگی غیر منتظره باعث می شود که ماشین برای مدت زیادی از سرویس خارج شده و بازسازی آن خیلی پرخرج گردد
8. فرسودگی اجزائ ویژه تجهیزات یکنواخت نیست و بستگی به شرایط کار دارد.
9. در بیشتر مکانیزمها فرسودگی خود را افزایش لقی بین قطعات درگیر ظاهر می سازد
10. با رسیدن به ماکزیمم درجه فرسودگی مجاز قطعه باید از سرویس خارج شود
موارد تشخیص ماکزیمم فرسودگی
کاهش مقاومت و اعتماد پذیری قطعه
تغییر در ماهیت اتصال
کار ناقص قطعات دیگر بواسطه آسیب دیدگی قطعات فرسوده
شدت فرسودگی به مقدار زیادی بستگی به شرایط کار دارد در تولیدات انبوه تجهیزات سریعتر از تولیدات تک فرسوده می شود
همچنین شدت فرسودگی تابع مواد متشکله، نوع روغنکاری، فشار واحد، سرعت لغزندگی، درجه حرارت در اتصال و مقدار گردو غبار محیط است
انواع فرسودگی
مکانیکی: این نوع فرسودگی از نیروهای اصطکاکی برخاسته از لغزش قطعه ای روی قطعه دیگر است که نتیجه آن برش لایه سطحی فلز قطعات درگیر و تغییر نسبتهای مهندسی آنهاست.
این نوع فرسودگی در اتصالاتی چون شافت- یاتاقان ساده، راهگاه- کشویی و غیره مشاهده می شود
این فرسودگی اگرچه با درجه کمتری ولی در اصطکاک غلتشی نیز که مسلماً با اصطکاک لغزشی همراه است مشاهده می شود.
کوپلینگ
کوپلینگ ها
کوپلینگ ها اجزای از ماشین هستند که حرکت و توان را
از انتهای یک محور دریافت و به محور دیگر منتقل می کنند.
درکوپلینگ ها قطع ارتباط بین محور محرک و متحرک وجود
ندارد.در یک دسته بندی کلی کوپلینگ ها به دو نوع صلب و
انعطاف پذیری تقسیم بندی می شوند.
تعریف
coupling
coupling
کلاچ
کلاچ یک اتصال اصطکاکی میان موتوراتومبیل و جعبه دنده اتومبیل برقرار می کند و این امکان را به راننده می دهد دنده ماشین را برحسب شرایط جاده و سرعت حرکت ماشین، تغییر دهد .
تعریف
دلایل وجود کلاچ
روشن کردن موتور
انتقال گشتاور یا ایجاد ارتباط برای آغاز حرکت خودرو
تعویض دنده هنگام حرکت و یا خلاص کردن دنده به منظور توقف خودرو و روشن نگه داشتن موتور
خنثی سازی ضربه ها
در شرایط ویژه و لحظه ای، ممکن است یک قطع ارتباط ناقص (نیم کلاچ) لازم باشد
ساختمان کلاچ
clutch
نحوه ی عملکرد کلاچ
clutch
clutch
KELACH
پایان