ترویج الگوی مصرف در رسانه
در جوامعی که به دنبال اقتصاد درون زا (Endogenous Economy) و توسعه (Development) جامعه براساس ظرفیت های بومی خود هستند، انجام «اقدامات تعدیل کننده و اصلاح گرا» در قبال تنوع عرضه ای که برای مصارف گوناگون از سوی رسانه ها صورت می گیرد، ضرورت دارد.
ترویج الگوی مصرف در رسانه
2
:
الف ـ افزایش سواد رسانه ای (Media Literacy)
ب ـ هویت بخشی بومی (Identity Construction)
وظایف رسانه ها برای تعدیل فرهنگ مصرف
3
:
ارتقای سطح مهارت بهره مندی از رسانه و ایجاد توان «تحلیل گری و گزینشگری» مخاطبان در مواجهه با رسانه
توسعه مهارت ها و ارزش های «شناختی، عاطفی و رفتاری» مرتبط با محیط اجتماعی و فرهنگ کشور خود و کشورهای دیگر
توجه به «مداخله فعال» در واکنش به رسانه ها و اصلاح آنها.
سواد رسانه ای به معنای:
4
سازمان یافته و مستمر است.
مبتنی بر پژوهش های شناخته شده معتبر است.
نتایج آن در طی زمان و با استفاده از آزمودنی ها، مورد آزمون و ارزشیابی قرار گرفته است.
قابلیت الگوبرداری در نقاط دیگر را به دلیل وسعت و دیدگاه وسیع نسبت به ارزش ها و اشکال متکثر دارد.
مواد چاپی و سمعی بصری مفصلی جهت پشتیبانی از توسعه مفهومی آن فراهم شده است.
ویژگی های برنامه سواد رسانه ای موثر
5
برنامه ریزی با شرایط اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی مبتنی بر اهداف رسانه و تامین نیازهای واقعی مخاطبان و کسب رضایت آنان تناسب دارد.
با دو رویکرد افزایش سواد رسانه ای و هویت بخشی بومی، مخاطبان به تجربه زیباشناختی و فرهنگی برای «خوداندیشی» (self – reflection) دست می یابند.
مهم ترین پیامد خوداندیشی مخاطبان مقابله با «خود استعماری» است.
هویت بخشی بومی رسانه ای به معنای:
6
در این وضعیت ابزار فرهنگی برای غربی کردن همه جهان در چهارچوب منافع غرب و شرکت های فراملیتی «شیوه ای تهاجمی» نیست.
بهترین ابزار خود استعماری «رسانه های جمعی» است.
در این شرایط مردم کشورهای مصرف کننده به معتادانی می مانند که نمی توانند از مصرف محصولات دیگران چشم بپوشند و حاضرهستند به هر قیمت نظر فروشنده را تامین کنند.
کشورهای توسعه یافته صنعتی در این شرایط، فقـط به دنبال ایجاد نیاز و تحریک مصرف کنندگان برای مصرف بیشتر هستند.
خود استعماری چیست؟
7
فرهنگ زدایی ملی
سبک زندگی مصرف گرای مادی
پیامدهای خود استعماری
8
:
زایل شدن استعدادهای انسانی
ایجاد موانع برای رشد نیازهای معنوی
ایجاد روحیه فردگرایی
تاثیر سبک زندگی مصرف گرای مادی بر انسان
9
:
در تضاد با دیگر خواهی و تمایل به معاضدت، دوستی و همکاری و یاری دیگران است.
بر «خودخواهی بی رویه» تاکید دارد.
کاهش روابط مهرآمیز در اثر افزایش خودخواهی های بیمارگونه که در اثر رشد روابط سرمایه داری وابسته و رشد مصرف برونگرا تشدید می شود و این موضوع به هنجار فرهنگی (Cultural Norm) تبدیل می شود.
روحیه فرد گرایی
10
:
بر فطرت بشر مبتنی هستند.
دیرتر برانگیخته می شوند.
احتیاج به تحریک، احیا و بیدار کردن دارند.
دنیاگرایی باید مهار شود تا امکان برانگیختگی نیازهای معنوی فراهم شود.
از نظر استاد مطهری، برخورداری زیاد از ماده و طبیعت و تنعم و اسراف در دراز مدت، باعث ضعیف و عقیم شدن کمال انسان می شود و در مقابل پرهیز از برداشت و برخورداری های دنیوی باعث «قدرتمندی فکر، اراده و نیازهای عالی و متعالی» انسانی می شود.
نیازهای متعالی از نظر استاد مطهری
11
:
بنابر نظر مقام معظم رهبری، یکی از مهم ترین نارسایی ها در سبک زندگی فرهنگی ما اسراف و مصرف بی رویه است.
همچنین ایشان اسراف را به عنوان معضل ملی کشور می دانند و معتقدند که تهدید کشورهای خارجی به تحریم کشور به این دلیل است که آنها زمینه گرایش به مصرف بی رویه را از کشور، سراغ دارند.
نظر مقام معظم رهبری درباره زیاده روی در مصرف
12
بنابر آخرین نتایج مرکز تحقیقات که در بهمن ماه سال جاری انجام شده است، مردم از «اسراف های بی رویه ناراضی» هستند و اعتقاد دارند که ضروری است «رسانه ملی» در این زمینه «فرهنگ سازی» کند.
13
نمودار 1- نظر پاسخگویان درباره «میزان وجود مصرف بی رویه و اسراف در جامعه» (درصد)
87 درصد از مردم در حد «خیلی زیاد و زیاد» معتقد هستند در جامعه ما مصرف بی رویه وجود دارد. (نمودار1)
14
80.9درصد از مردم «فرهنگ سازی» و 23.2درصد از «جریمه افراد پرمصرف» را بهترین روش برای جلوگیری از مصرف بی رویه دانسته اند. (نمودار2)
نمودار2- نظر پاسخگویان درباره بهترین روش های جلوگیری از مصرف بی رویه در شرایط کنونی جامعه (درصد)*
15
* به دلیل آنکه هر پاسخگو می توانسته است به بیش از یک پاسخ اشاره کند جمع درصدها بیشتر از 100 شده است..
بیشترین موارد اسراف در جامعه ما، به ترتیب در «نان» (77.2درصد)، «آب» (76.9درصد)، «برق» (72.2درصد)، «لوازم آرایش» (63.3 درصد) و «مواد غذایی» (62.7درصد) بوده است. (نمودار3)
نمودار3- نظر پاسخگویان درباره میزان اسراف مردم در موارد مختلف در حد «خیلی زیاد و زیاد» (درصد)*
16
از نظر مردم تهران موارد مصرف بی رویه در «عروسی ها» (92.2درصد)، «مهمانی ها» (86.5درصد)، «مراسم ترحیم» (75.6 درصد) و «ولیمه های زیارتی» (73.6 درصد) است. (نمودار4)
نمودار4- میزان مصرف بی رویه و اسراف در مراسم مختلف در حد «زیاد و خیلی زیاد» از نظر پاسخگویان (درصد)
17
مهم ترین عوامل بروز اسراف در جامعه از دیدگاه مردم تهران «چشم و هم چشمی» (92.8 درصد)، «خودنمایی» (89.7 درصد)، «تجمل گرایی و مدگرایی» (89.3 درصد) و «آگاهی نداشتن» (86.4درصد) مطرح شده است. (نمودار 5)
نمودار5- مهم ترین عوامل بروز اسراف در جامعه در حد «زیاد و خیلی زیاد» از نظر پاسخگویان (درصد)
18
مهم ترین اقدامات صداوسیما از نظر مردم تهران برای مقابله با مصرف بی رویه، «تبلیغات صحیح» (44.4درصد)، «برنامه سازی و آموزش» (21.5درصد)، «فرهنگ سازی» (15.4 درصد) بیان شده است. (نمودار6)
نمودار6- مهم ترین اقدامات صدا و سیما برای مقابله با مصرف بی رویه (درصد)
19
پایان