تحلیل دانشگاه اوترخت-هلند
گروه طراحی- موقعیت- مساحت
تالار یادگیری دانشگاه اوترخت هلند
معمار: رم کولهاس و کریستف کورئابرت
مهندس سازه : رابرت نیسه از ABT
مکان : اوترخت – هلند ، ۱۹۹۷
مساحت:11000مترمربع
معرفی معمار
"رم کولهاس" متولد 1944 رتردام هلند است. او بین سالهای 1952 تا 1956 در اندونزی اقامت داشته و سپس به عنوان خبرنگار و فیلم نامه نویس در آمستردام ساکن شد. پس از آن به لندن رفت و به تحصیل در مدرسه معماری A-A پرداخت
در سال 1972 با کسب بورس تحصیلی عازم ایالات متحده شد و در آنجا اقامت گزید. کولهاس در سال 1975 دفتر معماری را در لندن تاسیس کرد و از آن هنگام پروژه های معماری، برنامه ریزی و طراحی شهری متعددی را به ثمر رسانده است. شفافیت بصری، استفاده از سطوح شیشه ای بزرگ و به کارگیری فرم های خالص از ویژگی های کارهای اولیه اوست که بیشتر تحت تاثیر آثار میس وندروهه طراحی شده اند.
دفتر معماری و شهرسازی وی که همواره در مسابقات معتبر بین المللی حضوری فعال دارد، پروژه های متفاوتی را در اقصی نقاط جهان به اجرا در آورده است. در مجموعه آثار وی تعداد اندکی بنای آموزشی وجود دارد؛ از آن میان مجتمع چند منظوره آموزشی که به نام "ادیوکیتوریوم" شهرت یافته است، که به نام دانشگاه اوترخت معروف می باشد و نخستین بنای دانشگاهی طراحی شده توسط وی بوده و از لحاظ شیوه فضاسازی بسیار حائز اهمیت می باشد.
هر چند که این بنا از آثار دوره میانی معماری وی محسوب می شود و کمتر در نشریات معماری به آن پرداخته شده است اما می توان نخستین رگه های گرایشات خاص کولهاس در تغییر ساختارهای رایج فرم و مقطع ساختمان را در این پروژه مشاهده نمود؛ گرایشی که بعدها در بسیاری از بناهای وی نظیر فروشگاه های زنجیره ای "پرادا" در ایالات متحده بیشتر مورد تاکید قرار می گیرد.
موقعیت
اوترخت یک شهر مهم و دانشگاهی در هلند و اروپا است و چهارمین شهر بزرگ هلند به شمار می رود. ادیوکیتوریوم (educatorium) خارج از شهر و در نزدیکی ورودی اصلی سایت دانشگاه قرار گرفته است.
آموزشگاه اولین مرحله از یک مطالعه طولانی مدت است که توسط معماران OMA و رم کولهاس برای مدرن سازی و توسعه پردیس دانشگاه اوترخت در شرق شهر انجام شده است. این طرح که طی 14 سال انجام شده است .
هدف طراحی
هدف از طراحی این ساختمان تغییر تحول در فعالیتهای ساختمان موجود در سال 1960 برای یک دانشگاه مبتنی بر جامعه مدل آمریکایی است. نام ساختمان یک اسم آموزشی؛ که برای نشان دادن یک مرکز یادگیری و مکانی برای ارتقا آموزش عالی در نظر گرفته شده است.
نورپردازی ساختمان
این اولین پروژه یک دانشگاه برای OMA و معمار رم کولهاس بود. این امکانات فعالیتهای مشترک 14 دانشکده و بسیاری از موسسات تحقیقاتی را در خود جای داده و یک مرکز بزرگ جدید برای ملاقات و تبادل اطلاعات شده است.
این دانشگاه به عنوان کارخانه ای برای یادگیری در هر دو روش مدرن و سنتی ایجا شده و همچنین فضایی برای مبادلات دانشجویی می باشد.
این آموزشگاه به طور خاص طراحی شده تا فرایندهای اجتماعی شدن ، یادگیری را در هم گره بزند و مرزهای بین سالن ها ، کلاس ها و راهروها را از بین ببرد ، بنابراین یک تعریف مجدد از معنی یادگیری در یک محیط اجتماعی را بیان می کند.
ویژگی سایت
این ساختمان به عنوان مرکز ثقل جدید پردیس دانشگاه ییتوف در شرق اوترخت هلند می باشد. این ساختمان توسط چهار محیط مختلف احاطه شده است ، از شمالی به فضای سبز ، از جنوبی با یک برج به ارتفاع 17 متر ، از شرق با بلوک طولی Transitorium 1 و از غرب با یک تفرجگاه عابر پیاده همسایه است.
ویژگی طراحی
از ویژگی طراحی ساختمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پرهیز از آلایش مصالح
استفاده خلاقانه از بتن
نمایش ساختار سازه در جداره ها نما با تاکید بر گرایشات معماری بروتالیستی( استفاده از بتن در نما)
تندیس گرا بودن حجم شبیه آثار متاخر لوکوربوزیه
ریزفضاها
این ساختمان دارای فضاهای زیر است که عبارتند از:
دو سالن اجتماعات 400 و 500 نفره
سه اتاق برای امتحانات
اتاق مطالعه
یک اتاق غذاخوری برای 950 نفر
اتاق کارمندان
پارکینگ دوچرخه
این ساختمان علاوه بر این که برای سخنرانی و کنفرانس مورد استفاده قرار می گیرد، محلی برای ملاقات های دانشجویی نیز هست، دلیلی که بر اساس آن رم کولهاس معمار گروه OMA این فضا را تالار یادگیری نامیده است.
کانسپت طرح
ایده طرح دانشگاه یک قطعه بتونی نواری شکل است که در قسمت بالا و بر روی خود تا می خورد و شاید به یک کتاب بزرگ تبدل می شود. شیب ورق داخلی مطابق نیمرخ معمول کف سالن های سخنرانی است .
برای معماران، سازه ای بتونی مدنظر بود که به صورت درجا و با قالب های چوبی قالب ریزی شود.گروه معماری نیسه با این اصل در معماری که مصالح باید در جای مناسب و مطابق ساختار خود به کار گرفته شوند موافق است.
سازه ای بتونی
بررسی نمای ساختمان
گروه معماری تا آن موقع به آن توجه نکرده بود؛ نخست آنکه قالب گذاری پیوسته و درجا بسیار گران تمام خواهد شد و دوم آن که بر طبق قوانین مصرف بهینه انرژی در هلند، هیچ پل سرمایی نمی بایست مابین پوسته خارجی ساختمان و فضای داخلی وجود داشته باشد.
این مساله، بخصوص در این پروژه که سقف بتونی و شیبدار رستوران بیرون زده و به صورت یک نمای منحنی که به روی خود تا می خورد تا سقف ساختمان را شکل دهد به راه حلی ابتکاری نیاز داشت. راه حل گروه نیسه برای این بخش از ساختمان، نواری با قالب فلزی تقریبا نیم استوانه بود که با لایه ای از بتون به عنوان عایق پوشانده می شود.
سقف بتونی و شیبدار رستوران بیرون زده
یک طرف ساختمان به صورت منحنی و طرف دیگر به صورت صاف اجرا شده است
منحنی
صاف
ویژگی های فرم بنا
ساختار فضایی ساختمان به نحوی است که گویی دو حجم مستقل در یکدیگر نفوذ کرده و طبقاتی نیمه مستقل را به وجود آورده اند.
یکی از این احجام مکعبی شفاف است که بر روی پیلوتی قرار گرفته و دیگری فرمی بی شکل است که توسط صفحه ای از جنس بتن ایجاد شده است.
پیلوتی
دو حجم مستقل
این صفحه از زیرپیلوت در تراز همکف و با شیبی ملایم آغاز می شود؛ در شاخص ترین قسمت ساختمان، سه عنصر اصلی؛ کف، دیوار و سقف، به طور یکپارچه توسط گردش و انحنای این صفحه بتنی ایجاد شده اند.
ساختار متفاوت این نقطه از حجم به واسطه پیش روی از دیواره ای شیشه ای در طبقه پایین و القا حس تعلیق شاخص تر شده است.
این دیواره با شیبی ملایم در زیر صفحه بتنی قرار گرفته و بر فراز آن بخشی از سطح مدور و صلب بتنی توسط باکسی مکعبی و شفاف از جنس شیشه شکافته شده است.
شیبی ملایم
مصالح و ساختار
در داخل ساختمان نیز جداره داخلی این منحنی با پانل های چوبی پوشانده شده و محیطی گرم و صمیمانه را برای تجمع دانشجویان تعریف نموده است.
از دیدگاه کولهاس پرهیز از محدودیت های فضایی رایج و دیکته شده و نیز سیالیت فضاهای آموزشی دانشجویان را وادار به گسترش روابط اجتماعی و تعامل با یکدیگر می کند.
ستون های استوانه ای شکل، باریک و سفید رنگ ساختمان به سبکی و تعلیق حجم کمک می کند. جداره های ساختمان شفاف بوده و فضاهای داخلی در شب می درخشند.
با وجود تاکید بر بتن و پیچیدگی های فرمال در حجم، می توان گفت که ساختمان به سبک معماری "های- تک" نزدیک می باشد.
ستون های استوانه ای
در فضای داخلی –با پانل های چوبی پوشیده شده
بهره گیری از معماری پایدار
"معماری پایدار" همواره مد نظر کولهاس بوده و در این بنا نیز علاوه بر استفاده از مصالح پایدار، آب مصرفی و آب باران نیز به طور کامل بازیافت شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
ورودی ساختمان
طراحی سازه سالن های سخنرانی
سالن اجتماعات ۵۰۰ نفره یک مشکل ویژه داشت. مشکل دیوار شیشه ای جانبی آن بود که رو به پارکی در شمال است و به وسیله یک راه پله از دیوار پرده ای جدا شده است.
راه پله از در ورودی شروع می شد، ارتفاع می گرفت و تا پشت سالن های سخنرانی ادامه می یافت. راه حل گروه طراحی استفاده از خرپایی به ارتفاع کل طبقه بود که به اندازه عرض راه پله از نما عقب نشینی کرده باشد.
بررسی سازه
او چنین استدلال می کرد که خرپا در عین حال که به عنوان سازه کمکی دیوار شیشه ای سالن سخنرانی عمل می کند، باید فشار و تنش قابل توجهی که به واسطه تحمل یک دهانه ۳۵ متری بر آنها وارد می شود را به طور واضح نشان دهد.
سقف سالن های سخنرانی باید دهانه هایی ۲۰ متری را پوشش می دادند. دهانه های کوچک تر با کمک شبکه های دولایه و سه لایه فولادی که لایه ای از بتون آنها را در بر می گرفت پوشانده می شود.
روش معمول، استفاده از شاه تیرها، صفحات فولادی و بتون بود که به فراخور مورد استفاده قرار می گیرد. اما برای سالن اجتماعات یک راه حل ابتکاری در نظر گرفته شد.
معماران اصرار داشتند که ضخامت لبه سقف از ۴۰ سانتی متر بیشتر نشود تا با ضخامت نوار بتونی شیبدار همگون باشد. به این ترتیب ساختمان به صورت یک بلوک بتونی درک می شد که بر روی خود تا خورده است. به نظر گروه نیسه چنین چیزی از نظر منطقی غیر ممکن بود.
مسیرحرکتی
او به حداقل ضخامت ۵۰ تا ۱۰ سانتی متر نیاز داشت. در طی یک جلسه مشورتی، یک نفر که از سازه بی اطلاع بود این سوال را مطرح کرد که به چه علتی چنین ضخامت لازم است.
جواب معمول این بود که در بتون مسلح، فولاد که عموما تحت کشش عمل می کند، باید با بتون پوشیده شود.
دسترسی بین طبقات از طریق پله و آسانسور صورت می گیرد
اما گروه ناگهان متوجه شد که مجبور نیست فولاد را بپوشاند. این به معنی حذف مقدار زیادی بتون سنگین و کاهش بار مرده ساختمان بود.
گروه نیسه که از یک نرم افزار کامپیوتری قدرتمند استفاده می کرد، راه حلی فوق العاده یافتند. آنها یک قطعه بتونی کم ضخامت طراحی کردند که تمام نیروهای فشاری سقف را تحمل می کرد در حالی که شبکه ای فولاد از زیر آن را تقویت می کرد.
شکل شبکه در زیر سقف سالن سخنرانی به صورت یک قطاع کروی باز سیمی شکل بود. مشکلاتی هم در رابطه با چگونگی اجرای چنین کاری وجود داشت که نیسه با استفاده از ترکیب قالب های استاندارد و پیش ساخته و همچنین جوش دادن قطعات تحت فشار کمکی در زمان باز کردن قالب ها، آنها را حل کرد.
سالن اجتماعات با جمعیت 400 تا 500 نفر
منبع
https://www.arthut.ir/educational/944-utrecht-university.html
https://pickcad.com/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86/
https://www.archdaily.com/119580/ad-classics-educatorium-oma
https://www.floornature.com/educatorium-utrecht-an-example-of-a-sustainable-building-4147/
https://www.glassdoor.co.uk/Photos/Universiteit-Utrecht-Office-Photos-IMG347088.htm
https://en.wikiarquitectura.com/building/educatorium/#