در تجزیه و تحلیل سوات ، عوامل خارجی و داخلی مورد بررسی قرار می گیرند تا فرصت ها ، تهدیدها ، قوت ها و ضعف های سازمان در آینده شناسایی شده و برای رویارویی بهتر با آنها استراتژی های مناسبی تدوین شوند. برای انجام این تجزیه و تحلیل از ماتریس سوات استفاده می شود. این ماتریس یکی از ابزارهای مهمی است که مدیران بدان وسیله اطلاعات مربوط به عوامل داخلی و خارجی ممکن را ارایه کنند.
مقایسه کردن عوامل اصلی داخلی و خارجی از مشکل ترین بخش های تهیه ماتریس تهدیدات ، فرصت ها ، نقاط ضعف و نقاط قوت است و به قضاوت های خوبی نیاز دارد.
تجزیه و تحلیل سوات (SWOT)
8 مرحله ساخت ماتریس سوات
8 مرحله ساخت ماتریس سوات
چهار دسته اصلی استراتژی های ممکن
استراتژی های SO
استراتژی های WO
چهار دسته اصلی استراتژی های ممکن
استراتژی های ST
استراتژی های WT
چهار دسته اصلی استراتژی های ممکن
برای تجزیه و تحلیل هم زمان عوامل داخلی و خارجی از ابزاری به نام ماتریس داخلی و خارجی ( Matrix Internal & External ) استفاده می شود . این ماتریس برای تعیین موقعیت سازمان / شرکت به کار می رود.
برای تشکیل این ماتریس ، بایستی نمرات حاصل ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی را در ابعاد افقی و عمودی این ماتریس قرار دهد تا جایگاه سازمان / شرکت در خانه های این ماتریس مشخص گردد و بتوان استراتژی مناسبی را برای آن اتخاذ نمود . ماتریس داخلی و خارجی به دو شکل ماتریس نُه خانه ای و ماتریس چهار خانه ای ارایه می شود.
تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی
ماتریس نُه خانه ای
در ماتریس داخلی و خارجی نُه خانه ای نمرات ماتریس های ارزیابی عوامل خارجی و داخلی در طیفی سه بخشی قرار می گیرند.
تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی
این ماتریس سه وضعیت اصلی را مشخص کرده و سه دسته استراتژی را پیشنهاد می کند .
تحلیل جایگاه شرکت …
قوت
ضعف
SRPs
نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
فرصت
تهدید
نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
1
2
2/5
3
4
3
2/5
2
1
اتخاذ استراتژی ها متناسب با جایگاه شرکت
ماتریس چهار خانه ای
با توجه به این که براساس چارچوب سوات چهار دسته استراتژی (WT,WO,ST,SO) برای سازمان معین می شود و جایگاه به دست آمده در ماتریس داخلی و خارجی ، ناحیه مورد تاکید استراتژی ها در چارچوب سوات را مشخص می کند ، شایسته است این ماتریس هم به گونه ای ترسیم شود که نشان دهنده چهار خانه اصلی و متعاقب آن توصیه کننده چهار دسته استراتژی اصلی باشد. چنانچه اعاد افقی و عمودی ماتریس نُه خانه ای را نصف کنیم ، می توانیم به ماتریس چهار خانه ای دست یابیم.
تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی
تحلیل جایگاه شرکت …
قوت
ضعف
SRPs
نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
فرصت
تهدید
نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
1
2
2/5
3
4
3
2/5
2
1
عوامل داخلی
(سازمان)
IFE
عوامل خارجی
(محیط)
EFE
ماتریس بررسی عوامل (SWOT) شرکت …
ماتریس بررسی عوامل (SWOT) شرکت …
تحلیل جایگاه شرکت …
نکته در ارتباط با ماتریس داخلی و خارجی
به منظور دقت کافی و قضاوت بهتر در مورد انتخاب استراتژی های مناسب سازمان ها و کسب و کارها که با عنایت به نمرات ارزیابی عوامل داخلی و خارجی آنها و موقعیتشان در ماتریس داخلی و خارجی اتخاذ می شوند ، شایسته است که به نقطه معینی که در یکی از خانه های ماتریس های نه خانه ای و چهارخانه ای داخلی و خارجی مشخص می شود اکتفا نشود و با در نظر داشتن انحراف معیار نمرات نهایی ، یک منطقه از ماتریس داخلی و خارجی به جای تاکید بر یک دسته از استراتژی به طور هم زمان سازمان چندین نوع استراتژی را جهت دسترسی به اهداف خویش در پیش گیرد. این کار استراتژی های سازمان را از حالت تک نوعی خارج ساخته و احتمال خطا در گزینش استراتژی های مناسب را تا حد زیادی کاهش می دهد.
نکته در ارتباط با ماتریس داخلی و خارجی
در تشکیل ماتریس داخلی و خارجی در سطوح پایین تر به ویژه سطح وظیفه ای و در ارتباط با هر کدام از وظایف ، ماتریس داخلی و خارجی سطح کل سازمان نقش سازنده و تسهیل کننده ای ایفا می کند ، چرا که بعد مربوط به نمره نهایی ارزیابی عوامل خارجی بدون تغییر در ماتریس داخلی و خارجی سطح وظیفه ای نیز لحاظ می گردد . در حالی که بعد مربوط به نمره نهایی ارزیابی عوامل داخلی بایستی با بررسی قوت ها و ضعف های آن وظیفه محاسبه و لحاظ شود.
برای تهیه«ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک»باید به طریق زیر عمل کرد:
1
3
4
5
6
2
FS
ES
CA
IS
محافظه کارانه
تدافعی
تهاجمی
رقابتی
ماتریس ارزیابی موفقیت و اقدام استراتژیک
عواملی را که میتوان به هنگام تهیه ماتریس موقعیت و اقدام استراتژیک
به کار برد و آنها را بر روی محورهای ماتریس قرار داد
ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک SPACE
(رو ، ماسون و دیکل)
رشد فروش
زیاد
کم
زیاد
کم
سهم بازار
SRPs
گاوهای شیرده
(خوب احتیاط کنید)
ستاره
(روشن شتاب کنید)
سگ هار
(خطر ، فرار را بر قرار ترجیح دهید)
علامت سوال
(ابهام احتیاط کنیم )
ماتریس گروه مشاوران بوستن (BCG)
قوی
ضعیف
سریع
کند
SRPs
هر شرکت یا سازمانی در هر وضعی که باشد در یکی از خانه های متعلق به ماتریس استراتژی ها با توجه به موقعیت شرکت ها میتوان جایگاه آن را تعیین کرد. همانگونه که نمودار ذیل نشان میدهد ماتریس استراتژیهای اصلی بر پایه دو بعد قرار دارد. موضع رقابتی و رشد بازار ، برای هر یک از خانه های این ماتریس ، استراتژیهایی که برای سازمان یا شرکت مناسب است و میتوان آنها را به اجرا درآورد در نمودار فهرست شده است.
ماتریس استراتژی اصلی (GSM)
موقعیت رقابتی
رشد بازار