تبار شناسی وهابیت
سلفی گری
تعریف لغوی:سلفی از ریشه سلف به معنای پیشین است. سلف کسانی هستند که در گذشته بوده اند.
تعریف اصطلاحی
کسانی که در سه قرن اول اسلام می زیسته اند.(بوطی)
صحابه و تابعین و تابعین تابعین.(عبدالحلیم محمود)
مذهب سلف آنچه صحابه و تابعین به آن معتقد بوده اند.(ابوطامی)
سلفیه در قرن چهارم و پیروان احمد بن حنبل(محمد ابوزهره)
ویژگی های سلف از نظر وهابیون
مرجعیت علمی
مرجعیت سیاسی
مرجعیت اجتماعی
مواضع تابعین نسبت به اسلافشان
اختلافات صحابه (اعتقادی، فقهی، سیاسی و….)
عدم پیروی تابعین از صحابه در ابعاد:
اقتصادی: نوع پوشش، غذاها، مسکن، زندگی تشریفاتی
اجتماعی: طبقات اجتماعی، رفاه اجتماعی و…
سیاسی: نظام سیاسی، رهبری و …
و…
در نتیجه عدم وجود مفهوم سلف در این دوره
آغاز نهضت سلفی گری
قرن چهارم آغاز تفکر سلفی گری
پیش از آن نامی از سلفی گری و سلفیت به معنای مصطلح قرن چهارم نبود.
مراحل سلفی گری
دوره اول: بنیانگذاری سلفی گری نقلی توسط احمد بن حنبل و احیای اولیه آن در قرن چهارم توسط پیروان احمد بن حنبل
دوره دوم: احیای مکتب سلفی گری در قرن هفتم توسط ابن تیمیه
دوره سوم: احیای آن در قرن دوازدهم توسط محمد بن عبدالوهاب (وهابیت اعتقادی – سیاسی)
دوره چهارم: سلفی گری معاصر
عقاید عام سلفی گری
عقاید سلفی گری در چهار حوزه معرفتی قابل بررسی است:
روش شناسی
معرفت شناسی
معنا شناسی
هستی شناسی
1. روش شناسی سلفی گری
چهار روش برای رسیدن به حقیقت وجود دارد:
الف) عقل:؛ مشتقات عقل 49 بار در قرآن استفاده شده است. لوکان فیهما الهه الا الله لفسدتا (نساء/22)
ب) نقل
ج) کشف و شهود
د) تجربه
نقل گرایی سلفی
2. معرفت شناسی سلفی گری
معرفت شناسی: علمی که پیرامون شناختهای انسان و ارزشیابی انواع آن و تعیین ملاک صحت و خطای آن بحث می کند.
حدیث گرایی مفرط سلفی گری
1. مقدم دانستن حدیث بر قرآن: (عدم توان نسخ حدیث توسط قرآن و بالعکس)، تضعیف روایات عرض روایات بر آیات.
2. عمل به خبر واحد غیرمفید علم در مسایل اعتقادی
سلف گرایی افراطی
3. معنا شناسی سلفی گری
معناشناسی: دانش بررسی و مطالعه معنانی درزبانهای انسانی یا رابطه دال و مدلول است.
رابطه میان واژه ها و معنای آنان در متون مقدس به ویژه قرآن چگونه است؟
ظاهر گرایی سلفی گری
نتایج ظاهرگرایی:
عدم اعتقاد به مجاز در قرآن
عدم اعتقاد به تاویل
اعتقاد به تشبیه و تجسیم
4. هستی شناسی سلفی گری
تلقی و درک انسان از جهان و هستی و درمجموع وجود.
تقسیم هستی شناسی:
عقل گرایی
حس گرایی
حس گرایی سلفی گری
حمل صفات خبری بر معنای ظاهری (حشویه، مجسمه، مشبهه)
عقل ستیزی مفرط
تکفیر سایر مسلمانان و عدم تعامل با آنها
دشمنی با فلسفه و تصوف
بدعتهای جدید مثل حرمت زیارت، توسل، شفاعت و …
ادوار سلفی گری
1- سلفی گری نقلی
2- سلفی گری اعتقادی
3-سلفی گری اعتقادی سیاسی
4- سلفی گری معاصر
دوره اول: سلفی گری نقلی
آغازگر مکتب سلفی گری و مبدع آن:
امام احمد بن حنبل شیبانی
عصر احمد بن حنبل
رواج عقلگرایی مفرط توسط معتزله
رواج مباحث قدم و حدوث قرآن
تنوع عقاید و سطحی شدن وضعیت آن
ورود اندیشه های یونانی و ایرانی و رومی به جهان اسلام
ویژگی های سلفی گری احمد بن حنبل
نقل گرایی مفرط: تصنیف کتاب مسند با بیش از سی هزار روایت
حمل صفات خبری بر ظاهر آنها: ایمان به آنچه در قرآن آمده است.
عقل ستیزی مفرط
دشمنی با تصوف
محبت به اهل بیت و اثبات مساله تربیع در فضایل الصحابه
دوره دوم: سلفی گری اعتقادی
عصر ابن تیمیه(قرن هفتم)
شخصیت ابن تیمیه
متولد:667
مرگ:728
مذهب: حنبلی
محل تولد: حران
بد زبان و خشونت طلب
مطرود مذاهب اسلامی
روحیه ضد شیعی مفرط
عصر ابن تیمیه
شام بعد از جنگ صفین(سب اهل بیت، معاویه مظهر اسلام و…)
تاثیر حکومت امویین در سوریه
تاکید معاویه بر عدم نقل حدیث
رشد خرافه به علت شرایط بد اجتماعی
عصر ابن تیمیه
رشد شیعه وگسترش آن
حنبلی مذهب و دشمنی اهل بیت
شرایط اجتماعی: سیل، زلزله،وبا، حکام وسلاطین جور
حمله مغول
رشد تصوف و فلسفه یونان
مغضوبین ابن تیمیه
شیعه:( منهاج السنه)
فیلسوفان و متصوفه:( التعلیق علی فتوح الغیب و الفرق بین اولیاء الرحمن و اولیاء الشیطان و نقض المنطق و حمله به غزالی
سایر فرق اسلامی: (العقیده الوسطی و الفتاوی الکبری)
مغولان:( شرکت در جنگ بامغولان و تحریک سلاطین به جنگ با کفار)
ویژگیهای سلفی گری اعتقادی
نقل گرایی مفرط
عقل ستیزی مفرط
تکفیر مسلمانان
دشمنی مفرط با شیعه
ایجاد اختلاف میان مسلمانان
احیای خلافت اسلامی
مبانی فکری ابن تیمیه
حمل صفات خبری بر معانی لغوی
کاستن از مقامات پیامبر:
1. سفر برای زیارت پیامبر حرام است.
2. کیفیت زیارت پیامبر مثل سایر اموات است
3. بناء بر قبور حرام است
4. پس از وفات پیامبرص هرگونه توسل به وی حرام است.
5. سوگند به پیامبر ص و قرآن شرک است
6. برگزاری مراسم جشن و شادی در تولد پیامبر بدعت است.
مبانی فکری ابن تیمیه
انکار فضایل اهل بیت
1. آیه انما ولیکم الله و رسوله در مورد حضرت علی ع نیست
2. قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی در مورد اهل بیت نیست.
مخالفت با مذاهب چهارگانه
دوره سوم: سلفی گری اعتقادی- سیاسی
محمد بن عبدالوهاب
قرن دوازدهم
شخصیت محمد بن عبدالوهاب
تولد: 1115
محل تولد: عیینه از شهرهای نجد
آغاز دعوت: 1153 بعد از مرگ پدر
پیوند با آل سعود: 1160
ارتباط رسمی با انگلستان:1143
عصر محمد بن عبدالوهاب
نفوذ استعمار در کشورهای اسلامی
ضعف و افول امپراطوری بزرگ عثمانی
رشد استعمار انگلستان و نفوذ در کشورهای اسلامی
ضعف و انحطاط ممالک و کشورهای اسلامی
وهابیت بدعت یا مذهب؟
ماهیت وهابیت مذهب نیست، بلکه بدعت است.
انگلستان و عملکرد آن در جهان اسلام:
1. ایجاد فرقه ضاله بهائیت در میان مسلمانان فارس زبان
2 . ایجاد فرقه ضاله قادیانیت در میان مسلمانان شبه قاره
3. ایجاد فرقه ضاله وهابیت در کشورهای عربی
علل رشد وهابیت
اتصال دین و دولت و استفاده ابزاری از دین
شبهه افکنی و القاء شبهات و امتزاج حق و باطل
منابع مالی غنی همچون نفت و توریزم زیارتی
علل رشد وهابیت
تبلیغات بسیار زیاد در قالب منشورات، دانشگاهها، جماعت تبلیغ سایتهای اینترنتی، الرابطه الاسلامیه و ..
استفاده از حرمین شریفین
روشهای ارهابی و تروریستی
ضرورت آشنایی با عقاید وهابیت در بعد داخلی
دشمنی با شیعه به عنوان مهمترین هدف
هم مرزی با دو کشور بحران زده افغانستان و پاکستان
فعالیت این مکتب در مناطق اهل سنت کشور
وجود احناف با گرایش مکتب دیوبند در سیستان و بلوچستان
برخورداری از شبکه بسیار گسترده جماعت تبلیغ
ضرورت آشنایی با وهابیت در بعد جهان اسلام
تبلیغ در جهان اسلام
قرائت رادیکالی از اسلام و اسلام هراسی
تلاش برای رهبری جریان بیداری اسلامی
بهره برداری از حرمین شریفین
تاثیرگذاری بر گروههای رادیکال مانند القاعده و طالبان
تکفیر شیعیان در جهان اسلام و تلاش برای بد جلوه دادن آنها
همسو کردن گروههای افراطی علیه شیعه
مبانی فکری وهابیت
اعتقاد به تجسیم
تلازم میان ایمان و عمل ( شبیه خوارج)
تکفیر مسلمانان
مباح بودن خون و مال مسلمانان
مبانی فکری وهابیت
تغییر در معنا و محتوای مفاهیم کلیدی اسلامی:
1. توحید و شرک
2. ایمان و کفر
3. سنت و بدعت
4. حیات برزخی
5. غلو
دوره چهارم: سلفی گری معاصر
جریان شناسی معاصر
جریانهای موجود در میان وهابیت
جریان سکولار (دولت – اسلام دولتی)
نوسلفیان
جریان معتدل (طلاب جوان و عقلگرا)
جریان رادیکال( گروههای اخوانی و هیات امر به معروف و…)
جریانهای داخلی مخالف (جریان محمد قطب و مهاجرین)
ویژگی های جریان سکولاروهابیت
هماهنگی با ضرورتهای سیاسی اجتماعی دنیای امروز
عقلانی کردن مذهب و تظبیق آن با شرایط جدید
تلاش برای هماهنگی با غرب
تلاش برای ارتباط با جهان و تعدیل دیدگاههای خشک و افراطی
همراهی با مدرنیزم و اندیشه مدرن
نوسلفیان
اعتقاد به تلفیق دین و شرایط روز
حفظ ارزشهای دینی و اعتقاد به آزادی های مدنی
مخالفت با دولت
مخالفت مستقیم با شیعه به جای تمامی مسلمانان به ویژه بعد از انقلاب اسلامی ایران(غیریت سازی)
تشکیل کمیته دفاع از حقوق مشروع در مه 1993م (عبدالله بن سلیمان المسعری و عبدالله حمود التویجری، حمد بن ابراهیم الرشودی، عبدالله بن جبرین، عبدالله لجلالی، سلمان العوده و سفر الحوالی)
روابط دولت با نوسلفیان
دستگیری و تبعید
هدایت نوسلفیان به جنگ افغانستان
انتقال بحرانها به سایر نقاط جهان
نهادهای مربوط به افراط گرایان
هیات کبار العلما
جماعت امر به معروف و نهی از منکر
دانشگاه مدینه( جامعه مدینه)
دانشگاه ام القری
سازمان الرابطه الاسلامیه
اختلافات رادیکالها(اویش) و دولت
دوستی با کافران و سهل انگاری در دین؛
اعزام فرزندان خود به سرزمین های شرک و کفر (غرب و اروپا)؛
استفاده از اتومبیل و تلگراف و تلفن؛
وضعیت مالیات در حجاز و نجد؛
مجبور نکردن شیعه احسا و قطیف به پذیرش مذهب اهل جماعت و سنت؛
درخواست اعلان جهاد علیه عراق و شیعیان
علل افول وهابیت
تضادهای درونی وهابیت
پیروزی انقلاب اسلامی ایران
استفاده ابزاری از دین: 1. رمی به ارتداد مسلمین برای قدرت2. همراهی با غرب 3. عدم موضع گیری در مقابل مسایل جهان اسلام، سلمان رشدی و….
خودآگاهی شیعیان عربستان
رشد اندیشه های انقلابی در کشور
فساد طبقه حاکم
وضعیت شیعه در عصر معاصر
احیای شیعه و انقلاب اسلامی
احیای شیعه و مبارزه با امریکا
احیای شیعه و اسرائیل ستیزی
احیای شیعه و جنبش شیعی در لبنان
هلال شیعی
وضعیت شیعیان عربستان
شیعیان عربستان و انقلاب اسلامی ایران
شیعیان عربستان و خودآگاهی دینی
آمار شیعیان عربستان
مراکز شیعه در عربستان:قطیف، احساء (ایالت شرقی)
شیعیان نخاوله
رشد خودآگاهی شیعیان عربستان
پایان