بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان:
تاخیرات در پروژه های عمرانی
اصول و مقررات پیمان
استاد :
گرد آورنده:
نام درس مربوطه: مدیریت تشکیلات کارگاه
نیمسال دوم94-95
عناوین
-مقدمه 2
-علل تاخیر 4
-مدت پیمان 6
– ماده30: تغییر مدت پیمان 9
-نمودار همپوشانی 11
-محاسبه تاخیرات ناشی از عدم پرداخت بموقع صورت وضعیتها و یا پیش پرداختها 13
-نحوه محاسبه تاخیرات 14
-مستندات مورد نیاز در پرونده تاخیرات 20
-برخی از تبعات تاخیرات غیر مجاز در پروژه ها 23
1
مقدمه
اصولاً در قراردادهای پیمانکاری که شامل مجموعه ای از فرآیندها و فعالیت های اجرایی همگن می باشد، نمی توان مدت پیمان را ثابت و غیر قابل تغییر فرض نمود و تاخیر در پروژه ها به دلیل پیچیدگی خاص آنها امری غیرقابل انکار است. همچنین به دلیل رابطه مستقیم میان زمان و هزینه اجرای پروژه، افزایش زمان اجرا اغلب منجر به افزایش هزینه ها می شود.
از طرف دیگر در بسیاری از پروژه ها تسریع در بهره برداری پروژه از اهمیت زیادی برخوردار است و تاخیر در اتمام آن خسارات سنگینی به اهداف پروژه وارد می کند.
2
3
علل تاخیر
عوامل رایج در تاخیرات پروژه ها به دو دسته: عوامل غیرقابل کنترل (غیرقابل برنامه ریزی) و قابل کنترل (قابل برنامه ریزی) (عوامل فنی) دسته بندی میشوند.
در کشورهای مختلف : عوامل غیرقابل کنترل
-عوامل طبیعی :حوادث قهریه (همچون سیل و زلزله)، آب و هوای نامناسب، صعب العبور بودن راه دسترسی به محل پروژه، آلاینده های محیطی، مشکلات زمین شناسی پیش بینی نشده
– عوامل سیاسی و اقتصادی: مسائل سیاسی، اعتصابات کارگری، مشکلات در صنعت یا اقتصاد کشور، تغییرات نظام بانکی و تضامین یا قوانین مربوطه، مشکلات مربوط به اقتصاد جهانی، عدم وجود منابع قرضه مناسب، کمبود مصالح اصلی مانند سیمان و آرماتور در کشور، تغییرات جهشی و ناگهانی قیمت مواد و مصالح
-عوامل اجتماعی و حقوقی: مشکلات اجتماعی، عدم انطباق ضوابط و آیین نامه ها با شرایط روز، معارضین (حقیقی و حقوقی)
4
در کشور ما اکثر قریب به اتفاق پروژه ها به دلیل مشکلات ذیل با تاخیر مواجه می شوند:
1- تاخیر در پرداخت توسط کارفرما
2- تاخیر در ابلاغ نقشه ها
3- مشکلات ناشی از وضعیت متغییر جوی در شهرهای سردسیر و مرطوب
4- نوع قرارداد های مرسوم
5- ورود کارفرما، مشاور و پیمانکار به حیطه های کاری یکدیگر
6- عدم انتخاب پیمانکار مناسب با حجم کار به دلیل نوع و روش انجام مناقصه
7- عدم وجود برآورد صحیح از کار در هنگام مناقصه
8- ضعف اجرایی و برنامه ریزی پیمانکاران
و….
این تاخیرات طبق شرایط عمومی پیمان به دو دسته مجاز و غیرمجاز تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی، نحوه تعیین و تبعات ناشی از آنهاخواهیم پرداخت
5
مدت پیمان
مدتی که در ابتدای کار در متن قراردادها
تحت عنوان مدت اولیه پیمان بوده
می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی به مدت ثانویه (نهایی) تبدیل شود.
این عوامل که موجب تغییرات مدت می گردد در قراردادها تعریف شده و مشخص می باشد و علاوه بر ماده مدت پیمان ماده دیگری تحت عنوان تغییر مدت پیمان نیز بر قرارداد حاکم می باشد
موافقتنامه: ماده 4 بند ب) مدت پیمان ……. ماه است. این مدت تابع تغییرات موضوع ماده 30 شرایط عمومی پیمان است.
شرایط عمومی پیمان: ماده 14 بند ز) مدت پیمان یا مدت اجرای کار، مدت درج شده در بند ب ماده 4 موافقتنامه و تغییرات احتمالی است که بر اساس ماده 30 در آن ایجاد می شود . مدت پیمان هنگام مبادله پیمان ، همان مدت درج شده در ماده 4 موافقتنامه است که مدت اولیه پیمان نامیده می شود .
6
ماده 30:تغییر مدت پیمان
در صورت وقوع هر یک از موارد زیر که موجب افزایش مدت اجرای کار شود، پیمانکار می تواند درخواست تمدید مدت پیمان را بنماید . پیمانکار درخواست تمدید مدت پیمان را با ارائه محاسبات و دلایل توجیهی ، به مهندس مشاور تسلیم می کند و مهندس مشاور پس از بررسی و تائید ، مراتب را برای اتخاذ تصمیم به کارفرما گزارش می کند و سپس نتیجه تصمیم کارفرما را به پیمانکار ابلاغ می نماید .
1- در صورتی که مبلغ پیمان تغییر می کند .
در ضمن اجرای کار، ممکن است مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند .
7
ماده 30:تغییر مدت پیمان
2- هرگاه به دستور کارفرما یا مهندس مشاور نقشه های اجرایی یا مشخصات فنی تغییر اساسی کند .
3- هرگاه کارفرما در تحویل کارگاه، ابلاغ دستور کارها یا نقشه ها و تحویل مصالحی که تهیه آنها به عهده اوست، تاخیر کند . تاخیر در ابلاغ دستور کارها و نقشه ها به شرطی مشمول این بند است که پیمانکار با توجه به برنامه زمانی تفصیلی ، آنها را از مهندس مشاور درخواست کرده باشد. (مکاتبات)
4- اگر در تحویل مصالحی که فروش آنها لزوماً باید با حواله کارفرما صورت گیرد تاخیر ایجاد شود، به شرطی که پیمانکار با توجه به برنامه زمانی تفصیلی برای تهیه آنها به موقع اقدام کرده باشد.
5- در موارد حوادث قهری و همچنین در موارد مربوط به کشف اشیای عتیقه و آثار تاریخی
8
ماده 30:تغییر مدت پیمان
6- هرگاه محدودیت برای ورود مصالح و تجهیزات(در مواردی که مصالح و تجهیزاتی باید به وسیله
پیمانکار از خارج از کشور تهیه شود ، کارفرما اجازه ورود آنها را از سازمان های ذیربط به هزینه پیمانکار
تحصیل می نماید…)پیش آید .
7- در صورتی که پروژه به حالت تعلیق درآید . (طبق ماده 4)
8-در صورتی که قوانین و مقررات جدیدی وضع شود که در تغییر مدت اجرای کار موثر باشد .
9-هرگاه کارفرما نتواند تعهدات مالی خود را در موعد های درج شده در اسناد و مدارک پیمان انجام دهد . (تاخیر در پرداخت ها)
10-موارد دیگری که به تشخیص کارفرما خارج از قصور پیمانکار باشد
9
ماده 30:تغییر مدت پیمان
زمان تهیه لایحه تاخیرات:
در پایان مدت اولیه پیمان یا هر تمدید مدت پیمان، اگر کار به اتمام نرسیده باشد، مهندس مشاور با کسب نظر پیمانکار و با توجه به موارد تعیین شده، علل تاخیر کار را بررسی می کند و میزان مدت مجاز و غیر مجاز آن را با توافق پیمانکار تعیین می نماید و نتیجه کار را به کارفرما گزارش می دهد و سپس نظر کارفرما را در مورد میزان مجاز یا غیر مجاز تاخیر کار به پیمانکار اعلام می کند و معادل مدت تاخیر مجاز، مدت پیمان را تمدید می نماید .
(نکته : مورد حایز اهمیت در این بند عبارت " با کسب نظر پیمانکار " است که در صورتی که مشاور پس از دریافت پرونده تاخیرات از پیمانکار به صورت یک جانبه اقدام به اعلام نتیجه به کارفرما نماید، پیمانکار می تواند با استنادبه این بند به نظر مشاور اعتراض قانونی نماید.)
در اجرای مفاد این ماده برای تمدید مدت پیمان، تاخیر های هم زمان ناشی از عوامل مختلف، فقط یک بار محاسبه می شود . (تهیه نمودار همپوشانی)
10
نمودار همپوشانی
نمودار همپوشانی نموداری است جهت محاسبه تاخیرات مجاز
استفاده از جدول همپوشانی :
در این روش هریک از صورت وضعیتها به صورت یک ردیف در اکس قرار داده می شود .
نکته خیلی مهم:
جهت اعمال تاخیرات غیر مالی در جدول همپوشانی ، می بایست میزان تاخیر هرعامل در وزن فعالیتهای تاثیر پذیر از آن تاخیر ضرب گردد.
به عنوان مثال اگر در تحویل زمین 10 روز تاخیر وجود داشته باشد ، با توجه به اینکه تمامی فعالیتهای از این تاخیر تاثیر می گیرند لذا عدد 10 در 100% ضرب می شود و وارد جدول تاخیرات می شود .
اما اگر نقشه اسکلت فلزی با تاخیر30 روزه ابلاغ شده باشد ، عدد 30در وزن فعالیتهای بعد از اسکلت فلزی تا اتمام کار ضرب می شود و وارد جدول همپوشانی می شود .
11
12
محاسبه تاخیرات ناشی از عدم پرداخت بموقع صورت وضعیتها و یا پیش پرداختها
بخشنامه های مرتبط:
1- بخشنامه شماره 11082/54/5090-1مورخ 1360/9/2
2- بخشنامه شماره 5188/52/1300-1مورخ 1361/4/8
13
بخشنامه شماره 11082/54/5090-1مورخ 1360/9/2
موضوع : نحوه محاسبه تاخیرات ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیتها
پیرو بخشنامه شماره ۱۰۰۰/ ۵۴ – ۵/۳۰۱۲ – ۱ مورخ ۲۰/۰۳/ ۱۳۵۹ و بخشنامه شماره ۴۰۰۰/ ۵۴/ ۹۳۴۴-۱ مورخ ۶/۱۰/۱۳۵۹ باستناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه این بخشنامه صادر میگردد .
نحوه محاسبه مدت تمدید
اگر در پرداخت هر یک از صورت وضعیت های موقت بعد از ضرب الاجل تعین شده تاخیری رخ داده باشد مدت زمانی که از این بابت بمدت پیمان اضافه میشوداز رابطه زیر محاسبه میگردد :
14
در رابطه فوق :
مدت تمدید( )عبارتست از تعداد روزهائیکه بمدت اولیه پیمان اضافه میگردد.
مبلغ صورت وضعیت ( ) عبارتست از مبلغ ناخالص کارکرد صورت وضعیتی که در پرداخت آن تاخیر شده است.
دوره صورت وضعیت (t) عبارتست از فاصله زمانی تاریخ تسلیم صورت وضعیت مورد محاسبه و صورت وضعیت ما قبل آن به کارفرما بر حسب روز
مدت اولیه قرارداد (T) عبارت از مدتی است که در پیمان بعنوان مدت پیمان ثبت شده باشد . این مدت به روز تبدیل شده و در رابطه بالا اعمال میگردد .
مبلغ اولیه پیمان عبارتست از مبلغی که در پیمان بعنوان مبلغ پیمان ثبت شده باشد.
مدت تاخیر در پرداخت (θ)عبارت است از فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و ” تاریخ پرداخت طبق پیمان ”
توضیح – ” تاریخ پرداخت طبق پیمان ” در مورد صورت وضعیتهای موقت عبارتست از ده (۱۰) روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به کارفرما
15
بخشنامه شماره 5188/52/1300-1مورخ 1361/4/8
1-در مواردی که ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان دقیقا” رعایت نشده و دوران هر صورت وضعیت بیش از یک ماه بطول انجامیده باشد ، تاریخ پیمان طبق پیمان ” بجای ده روز بعد از تاریخ تسلیم صورت وضعیت به کارفرما از فرمول زیر محاسبه میگردد :
2-دستگاههای اجرائی مدت تمدید پیمان ناشی از تاخیر در پرداختها را یکبار با روشهای متداول خود و یکبار بر مبنای بخشنامه شماره ۵۰۹۰/۵۴/۱۱۰۸۲-۱ مورخ ۰۲/۰۹/۱۳۶۰ و رعایت مفاد بند یک بالا محاسبه نموده و هر کدام را که بار مالی کمتری ایجاد میکند ، ملاک عمل قرار دهند
16
نمونه جدول محاسبه تاخیرات ناشی ازعدم پرداخت به موقع صورت وضعیت
در این مثال مشاور بدون توجه به تاریخ تحویل صورت وضعیت از سوی پیمانکار، تاریخ تایید خود را ملاک عمل قرار داده است. در حالیکه در برخی موارد به جای ده روز، حدود یک ماه پس از تاریخ ارسال پیمانکار ،صورت وضعیت را تایید نموده است.
17
نحوه محاسبه تمدید مدت به دلیل تاخیر در پیش پرداخت ها
هرگاه در پرداخت پیش پرداختها تاخیری رخ داده باشد مدت زمانی که از این بابت بمدت قرارداد اضافه می شود بشرح زیر محاسبه میگردد .
چنانچه در پرداخت قسط اول پیش پرداخت تاخیر شده باشد مدت تمدید از رابطه زیر محاسبه می گردد .
هرگاه در پرداخت اقساط بعدی تاخیری رخ داده باشد مدت تمدید از رابطه زیر بدست می آید:
در رابطه بالا :
منظور از آخرین صورت وضعیت ، آخرین صورت وضعیت قبل از تسلیم ضمانتنامه است .
مدت تاخیر در پرداخت (θ) عبارتست از فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و ده روز پس از تاریخ تسلیم ضمانتنامه مربوطه به کارفرما .
18
جدول محاسبه تمدید مدت پیمان ناشی از تاخیرات در پرداخت صورت وضعیت ها
19
مستندات مورد نیاز در پرونده تاخیرات:
خلاصه اطلاعات قراردادی پروژه و ضمائم
-خلاصه آخرین وضعیت پیشرفت پروژه به همراه نمودارها و عکسها و تعیین میزان تاخیر صورت گرفته (ازپایان قرارداد) تا لحظه تهیه گزارش (اعم ازتاخیرات مجازوغیرمجاز)
-برنامه زمانبندی اولیه پروژه
-مکاتبات صورت گرفته بین طرفین
-مستندات مربوط به زمان و میزان مصالح وارده (درتعهد کارفرما) به کارگاه
خلاصه ادعاهای پیمانکار
-برنامه زمانبندی به روز شده بر اساس ادعاهای پیمانکار یا نمودار همپوشانی تاخیرات
-جدول محاسبه تاخیرات مالی ناشی از تاخیر در پرداخت صورت وضعیتها و پیش پرداختها
– لیست مکاتبات انجام شده توسط پیمانکار جهت دریافت نقشه ها یا دستور کارها یا جزییات اجرایی
– لیست روزهایی که به دلیل مشکلات جوی خارج از استاندارد 20 سال گذشته کارگاه تعطیل بوده است.
-عدم تحویل قسمتی از پروژه یا عدم گشایش جبهه های کاری
-تاخیرات در تحویل مصالح درتعهد کارفرما
20
مستندات بخش ادعاهای مالی:
– نامه تحویل صورت وضعیت به دستگاه نظارت
– صورت وضعیت تایید شده توسط کارفرما
– کپی چک پرداختهای صورت گرفته
– کپی نامه ارسال ضمانتنامه برای کارفرما
– کپی نامه تایید پرداخت پیش پرداخت توسط مشاور
مستندات بخش ادعاهای غیر مالی:
– نامه دستور توقف کار توسط کارفرما یا مشاور
– گزارشات روزانه یا مکاتبات صورت گرفته مربوط به تعطیلی کارگاه به دلایل مختلف به دستور دستگاه نظارت
– نامه درخواست ابلاغ نقشه یادستور کار توسط پیمانکار به مشاور
– نامه ابلاغ نقشه ها یا دستور کارها توسط مشاور
– نامه درخواست تایید ابلاغ قیمت جدید
– نامه تایید قیمت جدید
– نامه درخواست رفع مشکل نقشه
– نامه اصلاحیه (ویرایش) نقشه ها
21
یک نمونه فرم نهایی محاسبه تاخیرات
22
برخی از تبعات تاخیرات غیر مجاز در پروژه ها:
اعمال جریمه تاخیرات
محاسبه تعدیل با شاخص متوسط در دوره تاخیر غیر مجاز
افزایش هزینه ها به دلیل افزایش اکیپهای اجرایی و افزایش شیفت کاری به دلیل فشار مشاور و کارفرما به پیمانکار جهت جبران تاخیرات
عدم رضایت کارفرما و مشاور و در نتیجه عدم ابلاغ قراردادهای جدید به دلیل ضعف پیمانکار
23
منابع :
مقاله تاخیرات در پروژه های عمرانی– دکتر زندی
http://www.e-modiran.com
http://controlprojectlearning.mihanblogfa.com
http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=33059
24
با تشکر از حسن توجه شما