اﺳﮑﺎن ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ و ﻓﻘﺮ ﻣﺴﮑﻦ
فقر
اﺳﺎﺳﺎ ﻓﻘر ﯾﮏ ﻣﻘﻮﻟـﻪ ﺳﯿﺎﺳـﯽ-اﻗﺘﺼـﺎدی اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ ﺳـﺎزو ﮐـﺎر ﻧﻈـﺎم ﻫـﺎ وﻧﻬﺎدﻫـﺎی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮجامعه است
اتخاذ سیاست های ناهمگون ،غیر کارشناسی شده ،سلیقه ای و نامرتبط با موازین علمی و ساختار های جامعه،به توزیع گسترده فقر و نابرابری و بازتولید اسکان غیررسمی منجر میشود.
جنبه های متفاوت فقر:
1-عدم کفایت درآمد
2-عدم کفایت و ناپایداری سرمایه های بنیادین مانند مسکن،امکانات آموزشی
3-کیفیت پایین،پرخطر و پرتراکم مسکن
4-ضعف زیر ساخت های عمومی که باعث افزایش هزینه های عمومی می شود
5-نداشتن مشارکت و نفوذ فقرا در ساختار سیاسی
اﻓﺰاﯾﺶ روﻧﺪ ﺷﻬﺮ ﻧﺸـﯿﻨﯽ ﺿـﻤﻦ اﯾﻨﮑـﻪ ﮔﺴـﺘﺮه ﺷـﻬﺮﻫﺎ را اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـیدﻫﺪ،ﻣﺴـﺎﺋﻞ و ﻣﺸـﮑﻼﺗﯽ را ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ از آورد ﮐﻪ از ﻧﻤﻮﻧه ﺑـﺎرز آن ﻣـﯽ ﺗـﻮان ﺑـﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺣﺠـﻢ ﺗـﺮدد در ﺷـﻬﺮﻫﺎ، آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮا،آﻟﻮدﮔﯽ ﺻﻮﺗﯽ و ازهمه مهمترافزایش هزینه های زندگی و تامین سرپناه و توسعه حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی که از اشکال گوناگون فقر شهری هستند،اشاره نمود
اقتصـاد مسکن 1-افزایش نقدینگی 2-افزایش قیمت نفت 3-کسری بودجه دولت 4-نبود بازارهای رقیب 5-سیاست های دولت 6-افزایش تورم
ﻓﻘﺮ ﻣﺴﮑﻦ
ﻓﻘــﺮ ﻣﺴــﮑﻦ ﺑــﺮای اﻓــﺮاد و خانواده هایی تعریف شده ﮐــﻪ ﻓﺎﻗــﺪ ﺳــﺮ ﭘﻨــﺎﻫﯽ ﺑﺮﺧــﻮردار از اﯾﻤﻨــﯽ واﻣﻨﯿــﺖ سلامت و زیرﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ( مانند ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻓﺎﺿﻼب و ﺗﺨﻠﯿﻪ زﺑﺎﻟه و آب ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﯽ ) ﺑﺎﺷﻨد.
10/5 میلیون نفر فقر مسکن در شهر های کشور
بخشی از شهروندان باوجود حداقل درآمدی که فراتر از خط فقر است،همچنان استطاعت زندگی در سرپناه ایمن،مکفی،سالم و برخوردار از خدمات پایه را ندارند.
یکی از رایج ترین شاخص های فقر مسکن،تراکم خانوار در واحد مسکونی ست.
اﯾﻦ ﻧﻮع ﻓﻘﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﺋﯿﻦ آﻣﺪن ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﻫـﺎی ﻓـﺮدی ﺑـﺮای ﺗﺤﺼـﯿﻞ و ارﺗﻘـﺎء ﻣﻬـﺎرت ﻫـﺎ و آﺳـﯿﺐ ﻫـﺎ اﺟﺘﻤاﻋﯽ می گردد.
ﺗﻠﻪ ﻓﻀﺎیی ﻣﺴﮑﻦ ﺑـﻪ دو ﺻـﻮرت ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد.ﯾﮑـﯽ ﮐﯿﻔﯿـﺖ دروﻧـﯽ ودﯾﮕـﺮی ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﺑﯿﺮوﻧﯽ،منظور از کیفیت بیرونی ﻣﮑـﺎن ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ ﻣﺴـﮑﻦ اﺳـﺖ.
از ﻟﺤـﺎظ دروﻧـﯽ ﻣﺴﮑﻦ ﺑﺎﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﯽ وﺳـﻄﺢ زﯾـﺮ ﺑﻨـﺎﯾﯽ ﻧﺎﮐـﺎﻓﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد.
ﺑه ﻃـﻮر ﮐﻠﯽ،اﻗﺘﺼـﺎد ﮐـﻼن ﮐﺸـﻮر و روﻧـﺪ ﺗـﻮرﻣﯽ آن ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه ﺗـﺎ ﻓﻘـﻂ ﺑﺨـﺶ ﮐـﻮﭼﮑﯽ ازﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺑﺎدرآﻣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ قادر به ورود به بازار مسکن باشند.
نمونه موردی:شهر پاکدشت
پاکدشت کی از شهرهای استان تهران است و یکی از مهاجر پذیرترین شهر های استان تهران میباشد.از ﺣـﺪود 2تا3 دﻫـﻪ ﭘـﯿﺶ ﺷـﺪت ﻧﺴـﺒﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﺟﻤﻌﯿﺘـﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮدی در ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎی زﯾﺴﺘﯽ اﯾـﻦ ﺣـﻮزه ﺑﺴـﯿﺎر ﮐﻨـﺪ اﺳـﺖ و زﻧـﺪﮔﯽ در اﯾـﻦ ﮐـﺎﻧﻮن ﻫـﺎ ﺑﺼــﻮرت ﻣﺴــﺘﻘﻞ و ﺗــﺎ ﺣــﺪود اﻣﮑﺎﻧــﺎت و ﺗﻮاﻧﻤﻨــﺪی ﻫــﺎی آب و ﺧــﺎک آﻧﻬــﺎ( ﮐﺸــﺎورزی و داﻣﭙﺮوری) ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺳـﺎﮐﻨﺎن روﺳـﺘﺎ ﻫـﺎی اﯾـﻦ ﺣـﻮزه ﺑـﯿﺶ ﺗـﺮ از آن ﮐـﻪ ازﺗﻬــﺮان ﺗــﺄﻣﯿﻦ ﺷــﻮد از ری و وراﻣــﯿﻦ ﺗــﺄﻣﯿﻦ ﻣــﯽ ﮔﺮدیده.
باتوجه به فرآیند توسعه و پیشرفت تهران ﺑﺴـﯿﺎری از ﮐـﺎﻧﻮن ﻫـﺎی ﻣﻬـﺎﺟﺮ و ﻓﺮودﺳـﺖ ﻧـﺎﺗﻮان از اداﻣﻪ ﺳﮑﻮﻧﺖ در ﺷـﻬﺮ ﺗﻬـﺮان خانواده های کارگران ﺷـﺎﻏﻞ در ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ های اﻗﺘﺼـﺎدی اﯾﺠـﺎد ﺷــﺪه در شهر تهران در مناطق اطراف این شهر و مناطق روستایی آن ساکن می شوند بالاخص روستای حصار امیر و شهرک انقلاب.
ﺗﻌـــﺪاد واﺣـــﺪﻫﺎی ﻣﺴــﮑﻮﻧﯽ ﺷــﻬﺮ ﭘﺎﮐﺪﺷــﺖ در ﺣــﺪود 96 درصد ﺗﻌــﺪاد واﺣــﺪﻫﺎی ﻣﺴــﮑﻮﻧﯽ ﻧﻘــﺎط ﺷــﻬﺮی ﺷﻬﺮﺳــﺘﺎن ﭘﺎﮐﺪﺷﺖ اﺳﺖ همچنین واﺣـﺪﻫﺎی ﻣﺴـﮑﻮﻧﯽ ﻣﺤـﻞ ﺳـﮑﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﻮارﻫـﺎی ﺳـﺎﮐﻦ ﺷـﻬﺮ ﭘﺎﮐﺪﺷـﺖ عمدتا واﺣــﺪﻫﺎی ﮐﻮﭼــﮏ ﺑــﻮده و دارای 2یا3 اتاق هستند.
ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺗﻌـﺪاد اﺗـﺎق ﻫـﺎی ﻫـﺮ واﺣـﺪ ﻣﺴــﮑﻮﻧﯽ 2/5 اﺗــﺎق اﺳــت .ﮐﻮﭼــﮏ ﺑــﻮدن ﻏﺎﻟــﺐ واﺣــﺪﻫﺎی ﻣﺴــﮑﻮﻧﯽ ﺷــﻬﺮ ﭘﺎﮐﺪﺷــﺖ ، ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ شودﺗـﺎ ﺳـﻄﺢ زﯾﺮﺑﻨـﺎی آﻧﻬـﺎ ﻧﯿـﺰ ﮐـﻢ ﺑـﻮده و ﻓﻀـﺎی ﮐـﺎﻓﯽ برای خانوار های ساکن نداشته باشند.
در منطقه حصار امیر %20 مصالح کم دوام %63 ﻣﺼـﺎﻟﺢ ﻧﯿﻤـﻪ بادوام وتنها % 17 ﺑﺎدوام می باشند.
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﻣـﯽ داﻧـﯿﻢ در ﻗﺒـﻞ از اﻧﻘـﻼب ﺑـﺎ ﺗﺎﺳـﯽ از ﺗﺌـﻮری ﻫـﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﻣﮑﺘـﺐ ﻧﻮﺳـﺎزی واﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺗﻮﺳﻌه از ﺑﺎﻻ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻪ ﻗﻄﺒـﯽ ﺷـﺪن ﺗﻮﺳـﻌﻪ و ﻣﻮﺟـﻪ ﻧﻤـﻮدن ﺑـﯽ ﻋـﺪاﻟﺘﯽ درﻓﻀــﺎ ﺑﻤﻨﺰﻟــﻪ ﻣﻮﺗــﻮر ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺑــﻮده اﻧﺪ،اﺻــﻮﻻ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ای ﻣــﺪون ﺑــﺮای اﻗﺸــﺎر ﮐــﻢ درآﻣــﺪ ﻧﺒﻮده ایم.
ﻻزم ﺑﻪ ذﮐـﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﺎﺳـﯽ ﺑـﻪ ﺗﺌـﻮری ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻓﻘـﺮ در ﺣـﻮزه ﺷـﻬﺮی ﻧﯿـﺰ ﺑﺎﻋـﺚ ﻋـﺪم ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ اﻗﺸــﺎر ﮐــﻢ درآﻣــﺪ ﮐــﻪ اﻏﻠــﺐ ﻣﻬﺎﺟﺮان روﺳــﺘﺎﯾﯽ ﺑــﻮدند ﮔﺮدﯾــﺪه اﺳــت در ﭘــﺲ از اﻧﻘــﻼب ﺑﻌﻠــﺖ اﻓــﺰاﯾﺶ ﺑﻌــﺪ ﺧــﺎﻧﻮار و ﻣﻬــﺎﺟﺮت ﮔﺴــﺘﺮده ﺑــﻪ ﺷــﻬﺮﻫﺎ وﺑــﺮوز ﺟﻨــﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠــﯽ وﺷﻬﺮﮔﺮا ﺑـﻮدن ﯾﺎراﻧـﻪ ﻫـﺎ و… ﺷـﺎﻫﺪ اﻓـﺰاﯾﺶ ﺿـﺮﯾﺐ ﺟﯿﻨـﯽ ﻣـﯽﺑﺎﺷـﯿﻢ . ﻧﮕـﺎه ﻫـﺎی ﺑـﺎزار ﻣﺤـﻮر وروﯾﮑﺮدﻫـﺎی ﻧــﻮﻟﯿﺒﺮاﻟﯽ از دﻫـﻪ دوم اﻧﻘــﻼب ﺑـﻪ ﺷــﮑﻞ ﺟــﺪی ﺗـﺮی ﻣﻄــﺮح ﺷـﺪ . در اﯾــﻦ روﯾﮑﺮد با ﺑﺎور ﺗﮏ ﺑﻌﺪی و ﺗﻘﻠﯿـﻞ ﮔﺮاﯾﺎﻧـﻪ و ﮐـﻨﺶ ﻫـﺎی اﻗﺘﺼـﺎدی-اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺟـﺎﻣﻊ و روﯾﮑﺮدﻫـﺎی ﻃﺒﻘـﺎﺗﯽ ﺑــﻪ اﯾﻨﮑــﻪ ﭘﯿﮕﯿــﺮی ﻧﻔــﻊ ﺷﺨﺼــﯽ در ﭼﻬــﺎرﭼﻮب ﺑــﺎزار ﺑﻬﺘــﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾــﻊ درآﻣــﺪ را در ﭘــﯽ ﺧﻮاﻫــﺪ داﺷﺖ وﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻋﺎﻣﻠﯽ ﺑـﻮدن ﭘﺪﯾـﺪه های اجتماعی ﻧﮕـﺎﻫﯽ ﺳـﺎده اﻧﮕﺎراﻧـﻪ ﺣـﺎﮐﻢ ﺷـﺪ ﮐـﻪ می اندیشید با واگذاری همه چیز به بازار،نابرابری ها بصورت خودبخودی حل خواهند شد.
در عرصه اﺟﺮاﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺣﻮزه ﻧﻈـﺮی، ﻋـﺪم ﺷـﻔﺎﻓﯿﺖ درﺗﻮزﯾـﻊ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﯽ و ﻗـﺪرت و ﻋـﺪم ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﯾﯽ در ﺣﻮزه ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻣﻘﻮﻟـﻪ داﻣـﻦ زده اﺳـﺖ . ﺗـﺪوﯾﻦ واﺟـﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ، درﮐﻨـﺎر اﯾـﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻫـﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺘفاوت ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺣـﻮزه ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﻫـﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑـﻪ ﺗـﺪاوم ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﻓﻘـﺮ وﻣﺎﻧـﺪﮔﺎری آن ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ.
چنانچه در پی حل این مساله باشیم لازم است،بازبینی عمیق در ساز و کارهای اقتصادی کلان با جهت گیری و الویت حل این مساله صورت پذیرد.
ﻫﻤــﺎﻧﻄﻮر ﮐــﻪ در ﺗﺤﻠﯿــﻞ وﯾﮋﮔــﯽ ﻫــﺎی ﻣﺴــﮑﻦ در ﺷــﻬﺮ ﭘﺎﮐﺪﺷــﺖ ﻣﻼﺣﻈــﻪ نمودﯾﻢ نرخ اﺟﺎره ﺑﻬﺎ در ﺣﺼﺎر اﻣﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ دﯾﮕـﺮ ﺳـﮑﻮﻧﺘﮕﺎه ﻫـﺎی ﺗﺸـﮑﯿﻞ دﻫﻨـﺪه ﺷـﻬﺮ ﭘﺎﮐﺪﺷـﺖ ﭘـﺎﺋﯿﻦ ﺗـﺮﺑﻮده و ﻟﺬا ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤـﻮاره ﺟـﺎذب ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﺑـﻮده اﺳـﺖ . ﻫﺰﯾﻨـﻪ زﻣـﯿﻦ و ﺳـﺎﺧﺖ ﺑﻨـﺎ ﻧﯿﺰ در ﺣﺼﺎر اﻣﯿﺮ و ﺷﻬﺮک اﻧﻘﻼب ارﻗﺎم ﭘـﺎﺋﯿﻦ ﺗـﺮی را ﻧﻤـﺎﯾﺶ ﻣـﯽ دﻫﻨـﺪ وﻟـﯽ ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ ﻃـﯽ ﯾﮑـﯽ دو ﺳــﺎل اﺧﯿــﺮ ﺑـﻪ ﻋﻠــﺖ ﻋــﺪم ﺗــﻮان ﭘﺮداﺧــﺖ ﻣــﺎﻟﯽ ﻋــده ای از ﺳــﺎﮐﻨﺎن ﺣﺼــﺎراﻣﯿﺮ،این عده اﻗـﺪام ﺑـﻪ ﺳــﺎﺧﺖ ﻏﯿـﺮ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺴـﮑﻦ ﻧﻤـﻮده اند ﮐـﻪ ﺗﻤــﺎم ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻓﺎﻗﺪ ﺧﺪﻣﺎت اﺻـﻠﯽ ﺷـﻬﺮ (ﺗﻠﻔـﻦ،ﮔـﺎز ، آب، ﺑـﺮق،جمع آوری زﺑﺎﻟـﻪ و…) ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ . ﺑﻪ ﻋﺒــﺎرت دﯾﮕــﺮ در حصاراﻣﯿــﺮ ﮐــﻪ ﮔﺴــﺘﺮش آن ﻧﺎﺷــﯽ از ﻣﻬــﺎﺟﺮت و اﺳــﮑﺎن ﻏﯿــﺮ رﺳــﻤﯽ ﺑــﻮده اﺳﺖ ،ﺧﻮد ﭘﺲ از ﻗـﺮار ﮔـﺮﻓﺘﻦ در ﺑﺎﻓـﺖ اﺻـﻠﯽ ﺷـﻬﺮ و ﺳـﻨﺪ دار ﺷـﺪن ﺑﺴـﯿﺎری از ﻣﻨـﺎزل ﺳـﺎﺧﺘﻪ شده ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﮑﺎن ﻏﯿﺮ رﺳـﻤﯽ و اداﻣـﻪ روﻧـﺪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪ زداﯾـﯽ در ﺣﺼـﺎر اﻣﯿـﺮ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﯿﻢ ، ﺳــﺎﮐﻨﺎن اﯾــﻦ ﻣﻨــﺎزل ﺟﺪﯾــﺪ اﻻﺣــﺪاث در ﺧــﺎرج ازبافت اصلی اﻏﻠــﺐ در ﺣﺼــﺎر اﻣﯿــﺮ ﺳــﺎﮐﻦ ﺑﻮده اﻧـﺪ ﮐـﻪ ﭘـﺲ از ﺳـﺎل ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﻪ اﯾـﻦ اراﺿـﯽ ﺑـﺎﯾﺮ روی آورده اﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺧـﻮد ﻣﺸـﮑﻼت ﻋﺪﯾﺪه ای را ﺑـﺮای ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷـﻬﺮی و ﺳـﺎﮐﻨﺎن ﺣﺼـﺎر اﻣﯿـﺮ ﺑﻮﺟـﻮد آورده اﺳـﺖ . ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت دﯾﮕـر ﺑﺎزﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻘﺮ ﺷﻬﺮی ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷـﮑﻞ ﮔﯿـﺮی ﺗﻠـﻪ ﻓﻀـﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾـﺪی ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺧﻮد ﻧﺎﺷـﯽ از روﻧـﺪ ﻫﺎ و ﺳﯿﺎﺳت ﻫﺎ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ در ﺑﻌﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘه ای ﻣﯽ باشد.
منبع:
مقاله اسکان غیررسمی و فقر مسکن-پالیزبان-89