انواع ساختمان:
ساختمان ها بر اساس جنس مصالحی که در آنها به کار رفته و نوع آنها
به چند طبقه تقسیم میشوند.
1- ساختمان های بدون اسکلت حمال با دیوار های حمال
2- ساختمان هایی که قسمتی از آنها اسکلت حمال و قسمتی دیوار حمال است
3- ساختمان با اسکلت حمال
4- ساختمان یکپارچه
ساختمان بدون اسکلت حمال با دیوارهای حمال:
اکثر ساختمان ها از این نوع هستند. اصطلاح اسکلت حمال به ساختمان هایی که بدون اسکلت فلزی اطلاق می شود. دیوارها با کف و سقف بار خود را حمل کرده و حفاظت داخلی ساختمان را تامین می کند .معمول ترین نوع آن ساختمان یک منزل مسکونی است که کف آن از چوب یا بتن ساخته شده است.
ساختمان هایی که قسمتی از آنها
اسکلت حمال و قسمتی دیوار حمال است:
در این ساختمان دیوارهای خارجی قسمت بدون اسکلت حمال را تشکیل داده و بار ساختمان را تحمل می کند. قسمت اسکلت حمال شامل تیرها و ستون های فلزی است دیوارهای این ساختمان مانند دیوارهای ساختمان بدون اسکلت حمال است فقط جائی که تیرها وارد دیوار می شوند دیوارها ضخیم تر ساخته می شوند. کف اتاقها یا سقف زیرزمین ممکن است با چوب ، تیر آهن یا آجر ساخته شده باشد .پشت بام ها شیب دار یا مسطح می باشند .
ساختمان با اسکلت حمال :
دارای اسکلتی هستند که وزن کلیه ساختمان و دیوارها را تحمل می کنند.
این اسکلت ممکن است از فولاد یا بتن مسلح باشد.
پی ها معمولاً برای هر پایه یا ستون بطور جداگانه حفر
می شوند ممکن است بامها مسطح یا شیب دار ساخته شوند.
چنانچه مسطح نباشند مانند کف ساخته می شوند و روی آن با گونی قیر اندود عایق می کنند.
ساختمان یکپارچه :
در این ساختمان پی ها ،قاب ها ،دیوارها ،کف ها ،پلکان و بام عمارت از بتون مسلح تشکیل و در محل ساخته می شوند و آرماتورهای بتونی به دقت در محل خود قرار داده شده و بوسیله رکابی تثبیت می شوند . این ساختمان ها بسیار محکم بوده و قادرند که فشار باد حاصل از انفجار را تحمل کرده و یا در ارتعاش زلزله ها و در برابر آتش سوزی بسیار مقاوم هستند .
آوار چیست؟
آوار :
به بقایای فروریخته و باقیمانده از یک بنا یا سازه براثر:
عوامل طبیعی مانند زلزله و عوامل غیرطبیعی مانند انفجار که بدون برنامه ریزی قبلی و به یکباره اتفاق می افتد, گفته می شود.
انواع آوار (عامل ایجاد) :
1ـ سوانح زمین ساختی ( زلزله ،رانش زمین و فرونشست سطح زمین )
آوار تولید شده بیش از یک محله را در بر می گیرد و بسیار سنگین است.
2ـ سوانح طبیعی (گردباد ،طوفان )
آوار تولید شده بیش از یک محله را دچار صدمه می نماید و نیز کم حجم و سطحی است.
3ـ انفجارات (انفجار گاز ،بمب گذاری ها و جنگ )
آوار به بیش از چند ساختمان صدمه قابل توجهی به دیگر مناطق شهری وارد نمی گردد و میزان آوار تولید شده زیاد نمی باشد .
4ـ اتفاقات (گود برداری ، سستی بنا ، ریزش ساختمان به علت سستی زمین، برخورد وسایل نقلیه با ساختمان) آوار ایجاد شده محدود به یک یا دو ساختمان می شود .
عوامل خاص در بروز سانحه ناشی از زلزله و پیدایش آوار:
احداث اماکن بر روی گسل
زمین مستعد ریزش
کیفیت طراحی بنا
سقوط دکل ها ( تلفن – برق و غیره )
شکستن سدها و آب بندها
انفجارمخازن مواد سوختی
انواع آوار ،ترکیب و شکل فضاهای خالی :
بیشتر ساختمان هایی که بدون بتن مسلح ساخته می شوند ،آوار آنها کم و بیش الگویی قابل پیش بینی دارد.
اغلب ساختار و فرم زیر آوار که به عنوان فضای خالی (Void) نامیده می شود به شکلی است که احتمالاً یک فرد می تواند در زیرآن مدتی زنده بماند.
انواع مدل های فروپاشی
به 4 دسته تقسیم می شود :
● تکیه بر(مایل)
● V شکل
● افقی_ پن کیک (درهم شده)
● چند طبقه ای ناقص
1 – حالت مایل (شیب دار )
دربسیاری از موارد تنها یکی از دیوارهای باربرفرو می ریزد و سقف بالایی روی باقیمانده دیوار تکیه (لولا) می شود و در نتیجه معمول ترین و دشوار ترین نوع آوار را از نظر نحوه برخورد با آن ایجاد میکند .
از همان لحظات اولیه باید اقدامات احتیاطی را جهت جلوگیری از ریزش کامل بوسیله زدن شمعک انجام داد 0
در این حالت هوای داخل آوار بیشتر بوده و احتمال زنده ماندن مصدوم در زیر آوار بیشتر می باشد .
2- حالت V انگلیسی
این آوار در هر نوع ساختمانی می تواند روی دهد ولی در مورد ساختمان های بدون قاب معمول تر است و بوسیله ریزش وزن سنگین قطعات بام ، سقف یا مبلمان در نزدیکی مرکز کف یا سقف فوقانی روی می دهد که سبب می شود تیر های افقی به شکل v فرو ریخته و دو فضای خالی ایجاد شود0
احتمال کمی وجود دارد در نقاطی به واسطه اثاثیه و قطعات سقف فضای خالی به وجود آید و ممکن است در میان این فضاهای خالی با یک ایمنی نسبی به صورت سینه خیز بتوان عبور کرد .
تقریباً در تمام آوارها می توان منافذ و فضاهایی را یافت که در
آن به دام افتادگان مدت زمانی زنده می مانند .دیگر اینکه شکل آوار ایجاد
شده ،موضوع ارزیابی دقیق برای اولویت بندی شروع عملیات نجات را تعیین
می کند.که اولویت جستجو در مرحله اول با آوار مایل است
وقتی سقف های منازل یا ساختمان ها سازه قوی برای نگهداری
آوار ندارند با افزایش وزن بار مثل اثاثیه و تجهیزات و یا نخاله ها و مصالحی
که روی آن ریخته و در حوالی مرکز آن متمرکز شده آواری را به وجود
خواهد آورد که فضاهای خالی بیشتری را ایجاد می کند و ممکن است آوار
به صورت V شکل رخ دهد. این نوع آوار در هر نوع ساختمانی می تواند اتفاق بیفتد
در این حالت هوای داخل آوار نسبتاً کم و احتمال زنده ماندن کم می باشد
3- حالت مخلوط-فشرده-کیکی
در بیشتر حالات هر دو دیوار باربر به اندازه ای صدمه می بیند که اجازه می دهند کف فوقانی ، سقف یا بام به صورت یک پارچه به کف پائینی بریزد و به شکل کتابی درآید0
بخش هایی از دیوار داخلی بدون تکیه گاه مانده و آوار به صورت یک توده جدا از هم فرو می ریزد و فقط اثاثیه و قسمت های دیوار باقی میماند
این آوار روی مبلمان یا سایر وسایل فرود میاید و در نتیجه فضای خالی کمی ایجاد میکند .آرماتورها و فولاد سازه ای کج شده و میتواند مشکلات و خطرات جدی در راه نجات و امداد فراهم کند . در این نوع آوار فضاهای بسیار کوچکی ایجاد می شود که بدام افتادگان در آنها بندرت میتوانند نجات یابند. در این حالت هوای داخل آوار خیلی کم بوده و احتمال زنده ماندن مصدوم نیز کم است .
4- حالت چندطبقه ای
در ساختمان های با طبقات زیاد امکان دارد بنا و دیوارها مقاومت کرده و ازهم جدا نگرددو فقط نمای ساختمان یا یک سمت آن فرو ریزد که بیشتر هنگام فشار به یک سمت ساختمان ایجاد می گردد، و ترکیبی از یک یا چند نوع فروپاشی ذکرشده به وجود می آید. سقفها تقریبا سالم است و یا به طور کامل فرو نریخته است . کارکردن دراین فروپاشی بدلیل تعلیق قطعات آوار و عدم استحکام لازم و فقدان ستون کافی، بسیار خطرناک است .
در این حالت ایستایی ساختمان مورد تردید است و احتمال دسترسی به افراد به علت حجم زیاد آوار کم است. که در خصوص ورود به اوار از راه های گربه رو و سوراخ کردن سقف ویا از پلکانهای مرتقع و ابزار الات امداد و نجات کوهستان باید استفاده کرد.
***نکته :
اولویت اول در خصوص عملیات جستجو و نجات با حالت آوار مایل است.