عنوان: استرس و تحلیل رفتگی مدیران و کارکنان
2
عناوین بحث:
مقدمه
تعریف استرس، نکات مهم در تعریف استرس
انواع استرس،مفهوم استرس،نظرات هانس سلیه در مورد استرس
قانون یرسون،مفاهیم مرتبط با استرس،مراحل واکنش بدن انسان به استرس
سندرم عمومی سازگاری، مدل فشار روانی
عوامل افزایش دهنده استرس در محیط کار، علل استرس یا استرس زاها
تشخیص استرس در دیگران ، پیامدهای استرس، هزینه های استرس
تعدیل کننده های استرس ، فنون مدیریت استرس، واکنش ها در برابر استرس
استراتژیهای مدیریت استرس ،تاثیر مواد غذایی بر میزان استرس
چند راهکار معنوی برای کاهش استرس
اندازه گیری استرس
مقدمه:
فشار عصبی یا استرس در زندگی روزمره ما بطور فراوان مشاهده می شود نگرانی افراد نسبت به کار ، خانواده ، مشکلات اجتماعی ، اقتصادی ، نیاز های گوناگون ، توقع سازمان از کارکنان ، مشکلات مدیریت وتوقعات کارکنان و… موجب می گردد افراد از لحظه بیداری تا هنگام خواب همواره دچار هیجانها ، تنشها ،بیم ها وامیدهای گوناگون باشند که برخی اوقات با ظرفیت بدنی آنها متناسب وگاه با آن متناسب نیست .
این تنش ها می تواند به ناراحتی های جسمی نظیر زخم معده ، فشار خون بیماریهای قلبی و… بینجامد . همچنین ممکن است منجر به پیامدهایی مانند سردرد ، تاریکی دید ، آشفتگی ذهن ، منفی گرایی ،پریشان گویی ، افسردگی ، بی خوابی وناراحتی های عصبی وروانی گردد.
در این مقاله با تعریف فشار عصبی ومراحل آن عوارض وپیامهای ناشی از آن وراههای مقابله با آن از طریق فرد وسازمان آشنا می شویم .
آیا میدانید که:
تاثیر استرس در بروز بیماریهای قلبی از فشار خون و چربی نیز بیشتر است.
شیوع اختلالات روانی در تهران 10 درصد بیشتر از آمارهای جهانی است.
در ایالات متحده سالانه هزینه ای بالغ بر 150 میلیارد دلار صرف فشارهای عصبی می گردد.
در انگلستان بیش از 60 درصد غیبتها با فشار عصبی مرتبط هستند.
5
فشار عصبی مسری است.
مصرف سیگار در اثر استرس بالا می رود.
میزان مهاجرت به طور مستقیم با فشارهای عصبی ارتباط دارد.
استرس شغلی به عنوان یکی از مهمترین خطرات شغلی در عصر مدرن مطرح می باشد و می تواند باعث کاهش تولید، غیبت ،جابجایی نیرو،تعارض های کاری و بالاترین هزینه های بهداشتی و درمانی کارکنان گردد.
6
همچنین نتایج یک پژوهش که به بررسی «رابطه جو سازمانی با سلامت روانی کارکنان بیمارستانهای دولتی شهرستان ایلام» پرداخته بود، همبستگی منفی معناداری را در سطح آماری ( ۰۳/۰>P ) بین جو سازمانی با بعضی از شاخصهای سلامت روانی کلی کارکنان فوق الذکر تائید می نماید و نیز تصریح می دارد که بین جو سازمانی با بعضی از فاکتورهای سلامت روانی از جمله: اختلال وسواس – اجبار (۰۴/۰> P)، افسـردگی (۰۴/۰>P)، اضطراب (۰۱/۰>P)، ترس مرضی (۰۱/۰>P) و روان پریشی (۰۱ /۰>P) افراد مورد مطالعه همبستگی منفی معنی داری وجود دارد و بیانگر این است که هر چه جو سازمان برای کارکنان هدف، خوشایندتر، مثبت تر و از کیفیت بیشتری برخوردار باشد، بروز اختلال های وسواس – اجبار، افسردگی، اضطراب، ترس مرضی و روان پریشی کاهش می یابد و بالعکس.بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین بیان داشت که جو سازمانی یعنی ادراک مثبت افراد از اهداف سازمان، نقش پاداشها، رویه ها و ارتباطات می تواند باعث آرامش خاطر و تقویت روحی کارکنان شده و بروز اختلال روانی راکاهش دهد. شایان ذکر است که نتیجه حاصل از این تحقیق با نتایج دیگر تحقیقات داخل و خارج کشور مبنی بر وجود رابطه بین جو سازمانی با سلامت روانی کلی موافق می باشد و نشان می دهد هرچه کیفیت جو سازمانی افراد بیشتـر باشد، سلامت روان آنها نیز بیشتر است.
تعریف استرس:
استرس عبارت است از واکنشهای فیزیکی ، ذهنی و عاطفی که در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه می شوند.تغییرات می توانند بزرگ یا کوچک باشند. پاسخ افراد به تغییرات زندگی متفاوت است. استرس مثبت می تواند یک انگیزش دهنده باشد در حالیکه استرس منفی می تواند در زمانی که این تغییرات و نیازها، فرد را شکست می دهند، ایجاد شود.
8
تعاریف مختلفی در باره فشار عصبی ، استرس ، فشار روانی وتنش ارائه شده است که زمینه مشترک همه تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی بصورت فیزیکی یا روانی است ، وفرد بطریقی خاص نسبت به آن عکس العمل نشان میدهد.
10
نکات مهم در تعریف استرس
1
2
3
4
5
6
11
1- دیسترس (فشار عصبی دارای بار منفی و بد)
2- یوسترس (فشار عصبی دارای بار مثبت و خوشایند)
انواع فشار عصبی(استرس)
12
مفهوم استرس
پزشک اتریشی «هانس(هانز) سلیه» (Hans Selye) پدر استرس در مفهوم جدید آن شناخته شده است .
در نظر وی وقایع مثبت و منفی هر دو می توانند به پاسخهای استرسی مفید یا مضر منجر شوند .
نظرات هانس سلیه در مورد استرس
14
هوشیاری
انرژی و
انگیزه های زیاد
بی تفاوتی
بی حوصلگی
بی حالی
بی انگیزگی
بی تفاوتی
میزان استرس
وحشت از تصمیم گیری
و اتلاف انرژی
استرس زیاد
استرس بهینه و کار کردی
استرس کم
رابطه میزان استرس و عملکرد (قانون یرسون)
مرد را دردی اگر باشد خوش است درد بی دردی علاجش آتش است
مفاهیم مرتبط با استرس:
15
16
استرس و مفاهیم مرتبط
تحلیل رفتگی
فشار عصبی
اضطراب
17
مراحل واکنش بدن انسان به استرس
سندرم عمومی سازگاری
هانس سلیه (H.Selye) بیان می دارد که پاسخ معمول به رخداد هایی که استرس وارد می کنند، از یک الگوی نسبتاً سازگار به نام سندرم عمومی سازگاری (GAS) تبعیت می کند که شامل سه مرحله است:
-1 اخطار (Alarm)
-2 مقاومت( Resistance)
-3 فرسودگی (Exhaustion)
19
سازگاری با استرس ( سلیه )
20
مدل فشار روانی حرفه ای
نتایج
عوامل فشار روانی
21
تعاریف چهار سطح اصلی عوامل فشار روانی
22
23
علل استرس یا استرس زاها
24
تشخیص استرس در دیگران (الگوهای رفتاری)
25
پیامدهای استرس
26
پیامدهای استرس
هزینه های استرس
– هزینه های قابل محاسبه:
بیماری، بازنشستگی زودرس، فوت در حین خدمت، سوانح، صدمات، غیبت، مراقبت های بهداشتی.
– هزینه های غیر قابل محاسبه:
عملکرد ضعیف، مدیریت زمان ضعیف، تصمیم سازی نادرست، مدیریت غیرموثر،، تضاد و تعارض، فقدان تمرکز، کاهش خلاقیت.
تعدیل کننده های استرس
29
تعدیل کننده های استرس
شخصیت نستوه
کانون کنترل درونی
30
تعدیل کننده های استرس
جنسیت
عزت نفس
31
تعدیل کننده های استرس
شخصیت نوع B
درماندگی اکتسابی
32
تعدیل کننده های استرس
خود اتکایی
علاوه بر این هفت مورد ؛ توانایی ها ، تجربیات و مهارت های افراد نیز در مواجهه با استرس تاثیر دارد .
33
فنون مدیریت استرس
احساس محور
(گریز)
مسئله محور
(ستیز)
34
واکنش ها در برابر استرس
روش پیشگیری
روش درمانی
35
استراتژی های مدیریت استرس
36
37
38
39
40
41
یک چهار چوب عملی:
مدیریت استرس
تغییر علل استرس
رفع علت
افزایش منابع
تجدیدساختار زندگی خود
پرهیز از امور استرس زا
کار روی ذهن
خلق یک تصویر مثبت
تغییر تصورات غیر واقعی
اجتناب از تفکرهمه یاهیچ،
باید،می بایست و بایستی
توسعه مهارت ها برای مبارزه
آموزش و رشد خود
مدیریت زمان
قاطعیت
ارتباط
یک شیوه زندگی متوازن
توسعه ی تغذیه ی سالم
کاهش مصرف دخانیات و کافیین
ورزش منظم
داشتن سرگرمی و تفریحات
آموختن آرامش و خواب بهتر
1
2
4
3
تاثیر مواد غذایی بر میزان استرس:
در اینجا 9 ماده ی غذایی مفید برای کاهش استرس و فشارهای روحی را به شما معرفی می کنیم که به جای سفارش پیتزا، می توانید از آنها استفاده کنید.
1- بادام
2- ماهی
3- گل کلم(کلم بروکلی)
4- برنج یا پاستای تمام غله
5- شیر
6- طالبی
7- پنیر و گردو
8- گوشت گاو
9- ذغال اخته
چند راهکار معنوی برای کاهش استرس
1- دعا کن.
2- به موقع بخواب .
3- به موقع از خواب برخیز تا روزت را با شتاب و دستپاچگی آغاز نکنی.
4- پروژه هایی را که با برنامه زمانی ات متناسب نیستند نپذیر،در غیر این صورت آرامش ذهنی ات را مختل کرده ای.
5- ساده و بدون تکلف زندگی کن.
6- قناعت پیشه کن.
7- برای این که به موقع سرقرار،کار و یا در جایی حاضر شوی زمان اضافه ای را برای طی مسیر در نظر بگیر.
8- توانایی خودت را در نظر بگیر و انجام طرح های بزرگ و پروژهای عظیم را در طول زمان تقسیم بندی کن،سعی نکن همه کارهای سخت را با هم انجام بدهی.
9- هر چند وقت یکبار یک روز را به خودت اختصاص بده.
10- دل مشغولی ها را از مشغولیت ها تمیز بده.
11- زبانت را نگهدار.اگر این پند کوچک را به کار بندی،از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کرده ای.
12- هر روز برای کودک درونت کاری انجام بده .
13- هر روز دقایقی را به تنها بودن اختصاص بده.
14- مشکلی داری ؟ در مورد آن با خداوند گفت و گو کن . سعی کن مشکلات کوچک را تا غنچه است بچینی ، پس همین الان شروع کن .
45
15 – با افراد با ایمان دوستی کن .
16 – مجموعه ای از آیات و سخنان مورد علاقه ات را دم دست داشته باش .
17 – به خاطر داشته باش که اغلب کوتاه ترین پل بین یاس و امید یک سپاس خالصانه از خداوند است .
18 – بخند .
19 – بیشتر بخند .
20 – کارت را جدی بگیر .
21 – نگرشی بخشاینده داشته باش .
22 – با نامهربانان مهربان باش ( زیرا احتمالا آن ها نیاز بیشتری به محبت دارند ) .
23 – بر هوای نفست غلبه کن .
24 – کمتر حرف بزن و بیشتر گوش کن .
25 – تند نرو !
26 – به خودت یادآوری کن که تو مدیر کل جهان هستی ، نیستی ؟!
27 هر شب پیش از خواب به چیزی بیندیش که به خاطر آن از پروردگار عالم سپاسگزاری ، ولی قبلا به آن فکر نکرده بودی !
اندازه گیری استرس
1- وقتی کارها در محیط کار درست پیش نمی رود ، من خود را مقصر می دانم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
2- من مشکلاتم را در خودم می ریزم و بعد احساس انفجار می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
3- من برای فراموش کردن مشکلات شخصی، روی کارم تمرکز می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
4- من عصبانیت و خشم خود را روی نزدیکانم خالی می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
5- من وقتی تحت فشار هستم، به تغییرات منفی در الگوهای رفتاریم توجهی ندارم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
6- من بر روی جنبه های منفی زندگیم بیشتر تکیه می کنم تا بر روی جنبه های مثبت زندگیم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
47
7- از تجربه شرایط جدید احساس ناراحتی می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
8- احساس می کنم نقشی که در زندگی یا محیط کار به عهده دارم، بی ارزش است.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
9- من برای انجام کار و یا حضور در جلسات مهم دیر می رسم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
10- به انتقادات شخصی به طور منفی پاسخ می دهم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
11- وقتی می نشینم و برای یک ساعت کاری انجام نمی دهم، احساس گناه می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
12- حتی اگر تحت فشار نباشم، باز هم هول می شوم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
13- هنگامی که دوست دارم روزنامه بخوانم وقت کافی ندارم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
14- اکثر اوقات نیاز به کمک و توجه دیگران دارم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
48
15- از ابراز عواطف درونی خود در محیط کار و خانه پرهیز می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
16- کارهایی بیش از حد توانم به عهده می گیرم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
17- با نصیحت های همکاران و بالادستان مخالفت می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
18- محدودیت های شغلی و جسمی خود را نادیده می گیرم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
19- به سرگرمی ها و علائق خود نمی پردازم. زیرا، کارم تمام وقتم را می گیرد.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
20- من با موقعیت ها روبرو می شوم ، قبل از این که به طور کامل به آن فکر کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
21- آنقدر مشغله دارم که نمی توانم در طول هفته با دوستان و همکارانم یک وعده غذا بخورم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
22- در هنگام وجود مشکل، از رویارویی با شرایط سخت فرار می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
49
23- وقتی با اعتماد به نفس عمل نمی کنم، دیگران از من سوء استفاده می کنند.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
24- وقتی کارم زیاد است از بیان آن نگران هستم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
25- وقتی کارم زیاد است از واگذار کردن آن به دیگران خودداری می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
26- قبل از اولویت بندی، به کارها رسیدگی می کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
27- گفتن "نه"، به درخواست ها و تقاضاهای دیگران برایم سخت است.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
28- فکر می کنم باید هر روز کار عقب افتاده ام را تمام کنم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
29- فکر می کنم نمی توانم با حجم زیاد کارهایم، کنار بیایم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
30- ترس از شکست مانع پیشرفتم می شود.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
50
31- دوست دارم زندگی شغلی ام را بر زندگی خانوادگی خود ترجیح دهم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
32- اگر همه چیز سر وقت انجام نشود بی صبر و حوصله می شوم.
1 ) هرگز 2) گاهی اوقات 3) اغلب 4)همیشه
تفسیر:
32-64 : کنترل خوب عصبی-انگیزه کم کارکنان-لزوم ایجاد تعادل بین فشار عصبی مثبت و منفی
65-95 : استرس معقول-نیاز به پیشرفت بیشتر
96-128: استرس بالا-نیاز به پیگیری جدی
مــنابــع
Refrence
مبانی رفتار سازمانی / استیفن پی . رابینز ؛ مترجمان علی پارسائیان ، محمد اعرابی . _ تهران : دفتر پژوهش های فرهنگی ، 1376 .
مدیریت رفتار سازمانی / علی رضاییان . تهران : موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، 1372.
مدیریت تعارض و مذاکره (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1382
مدیریت رفتار های سیاسی در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
مدیریت فشار روانی (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1383
انتظار عدالت و عدالت در سازمان (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1384
تیم سازی در قرن بیست و یکم (مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته) / علی رضاییان ._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1386
51
مــنابــع
Refrence
مدیریت رفتار سازمانی / پاول هرسی _ کنت ایچ بلانچارد . تهران : انتشارات واحد فوق برنامه بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی ، 1368.
سازمان و مدیریت (سیستم و رفتار سازمانی) / علی محمد اقتداری . تهران : چاپ علامه طباطبایی . 1365.
مبانی سازمان و مدیریت / علی رضاییان. تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی ، 1380
مجموعه کامل در یک نگاه های مدیریتی / احمد ورزشکار .تهران : مرکز مطالات مدیریت . 1388
تئوری نیازها و انگیزش در نظریه سه شاخکی / احمد ورزشکار . 1382.
جزوه رفتار سازمانی پیشرفته / احمد ورزشکار . 1373.
جزوه درسی مدریت رفتار سازمانی / آرین قلی پور . 1389
52
مــنابــع
Refrence
وب سایت مدیریتی ایران / www.managerial.ir.
وب سایت مدیریار / www.modiryar.ir
مدیریت رفتار سازمانی / زهرا برومند .
فرهنگ جامع مدیریت / شمس السادات زاهدی ، مهدی الوانی و ابوالحسن فقیهی _ تهران : دانشگاه علامه طباطبایی ، 1376.
53
مدیریت رفتار سازمانی (رفتار فردی)/آرین قلی پور._ تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، مرکز تحقیق و توسعه ی علوم انسانی ، 1386
مدیریت رفتار سازمانی کاربرد منابع انسانی/پال هرسی و کنت بلانچارد . ترجمه : علی علاقه بند._ تهران : موسسه انتشارات امیر کبیر، 1365
مدیریت رفتار سازمانی/رضا سید جوادین ._ تهران نگاه دانش ، 1383
با تشکر از توجه شما