2
عنوان:
استاندارد حسابداری عمومی شماره 11:
افشای اشخاص وابسته
3/16
فهرست
هدف
دامنه کاربرد
تعاریف
موضوعات اصلی در مورد اشخاص وابسته
افشا
تاریخ اجرا
هدف این استاندارد، تعیین الزامات افشای وجود روابط واحد گزارشگر با اشخاص وابسته در صورت وجود کنترل، و افشای اطلاعات درباره معاملات بین واحـد گزارشگر و اشخاص وابسته با شرایط خاص است. موضوعات اصلی در افشای اطلاعات در مورد اشخاص وابسته عبارت از تشخیص اشخاص وابسته و تعیین افشای لازم درباره معاملات واحد گزارشگر با آن اشخاص می باشد.
هدف
4/16
این استاندارد باید در موارد زیر بکار گرفته شود:
الف. تشخیص روابط وابستگی و معاملات با اشخاص وابسته؛
ب . تشخیص مانده حسابهای فیمابین واحد گزارشگر و اشخاص وابسته آن؛
پ . تشخیص شرایطی که افشای موارد مندرج در بندهای ” الف“ و ” ب“ الزامی می شود؛ و
ت . تعیین افشای لازم درباره موارد مندرج در بندهای ” الف“ و ” ب“.
دامنه کاربرد
5/16
جبران خدمت مدیران اصلی: هرگونه مابه ازا و مزایای مستقیم یا غیرمستقیم پرداختی (نقدی و غیرنقدی) توسط واحد گزارشگر به مدیران اصلی بابت خدمات ارائه شده به عنوان عضوی از ارکان اداره کننده یا کارمند واحد گزارشگر.
سرپرستی: نظارت بر فعالیتهای یک واحد گزارشگر همراه با اختیار و مسئولیت کنترل یا اعمال نفوذ قابل ملاحظه بر تصمیمات مالی و عملیاتی واحد مزبور.
تعاریف
شخص وابسته : یک شخص در صورتی وابسته به واحد گزارشگر است که :
الف. به طور مستقیم، یا غیرمستقیم از طریق یک یا چند واسطه :
1 . واحد گزارشگر را کنترل کند، یا توسط واحد گزارشگر کنترل شود، یا با آن تحت کنترل یک واحد دیگر قرار داشته باشد (شامل واحدهای کنترل کننده، واحدهای تحت کنترل و واحدهای تحت کنترل مشترک) ،
2 . بر واحد گزارشگر نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد؛ یا
3 . بر واحد گزارشگر کنترل مشترک داشته باشد؛
ب . تحت نفوذ قابل ملاحظه واحـد گزارشگر باشد؛ (طبق استاندارد مربوط به سرمایه گذاری در واحـدهای وابسته)
پ . مشارکت خاص واحد گزارشگر؛
6/16
ت . از مدیران اصلی واحد گزارشگر یا واحد کنترل کننده آن باشد،
ث . خویشاوند نزدیک اشخاص اشاره شده در بندهای ” الف“ یا ” ت“ باشد؛
ج . توسط اشخاص اشاره شده در بندهای ” ت“ یا ” ث “ کنترل می شود، تحت کنترل مشترک یا نفوذ قابل ملاحظه آنان است و یا اینکه سهم قابل ملاحظه ای از حق رای آن به طور مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار ایشان باشد؛ و
چ . طرح بازنشستگی خاص کارکنان واحد گزارشگر یا طرح بازنشستگی خاص کارکنان اشخاص وابسته به آن و همچنین واحدهای گزارشگر تحت کنترل این گونه طرحها باشد.
کنترل: توانایی راهبری سیاستهای مالی و عملیاتی و استفاده از منابع یک واحد به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر.
کنترل مشترک: مشارکت در کنترل یک فعالیت به موجب یک توافق قراردادی.
مدیران اصلی: کلیه مسئولین یا اعضای ارکان اداره کننده واحد گزارشگر که به طور موظف یا غیرموظف اختیار و مسئولیت برنامه ریزی، هدایت و کنترل فعالیتهای واحد گزارشگر را به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عهده دارند. از جمله وزیر، رئیس واحد، معاون، اعضای هیئت امنا، مدیران ارشد اجرایی و یا مشاوران کلیدی آنها.
معامله با شخص وابسته: انتقال منابع یا تعهدات بین اشخاص وابسته صرف نظر از مطالبه یا عدم مطالبه بهای آن.
7/16
نفوذ قابل ملاحظه: توانایی مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به سیاستهای مالی و عملیاتی واحد گزارشگر، ولی نه در حد کنترل سیاستهای مزبور. به طور مثال، موارد زیر به تنهایی یا در مجموع ممکن است بیانگر وجود نفوذ قابل ملاحظه باشد:
الف. عضویت در ارکان اداره کننده ؛
ب . مشارکت در فرایند سیاست گذاری؛
پ . انجام معاملات عمده بین واحدهای درون یک گروه گزارشگر؛
ت . تبادل کارکنان رده مدیریت؛
ث . وابستگی به اطلاعات فنی؛
ج . حق مالکیت؛
چ . قانون؛ یا
ح.قرارداداعطای حق الامتیاز.
8/16
9/16
9
موضوعات اصلی در مورد اشخاص وابسته
در ارزیابی هرگونه رابطه احتمالی با اشخاص وابسته، به محتوای رابطه و نه صرفاً شکل قانونی آن توجه می شود.
روابط با شخص وابسته زمانی ممکن است رخ دهد که یک شخص، مسئول اصلی یا عضو ارکان اداره کننده بوده یا در تصمیمات مالی و عملیاتی واحـد گزارشگر مشارکت داشته باشد. رابطه با اشخاص وابسته ممکن است از طریق روابط عملیاتی برون سازمانی میان واحد گزارشگر و شخص وابسته نیز ایجاد شود. اغلب، چنین روابطی مستلزم درجه ای از وابستگی خدماتی و اقتصادی خواهد بود.
10/16
در بخش عمومی ممکن است به فرد یا واحدی مسئولیت سرپرستی یک واحد گزارشگر محول شود، که این مسئولیت نفوذ قابل ملاحظه، اما نه کنترل، بر تصمیمات مالی و عملیاتی واحد گزارشگر را به دنبال داشته باشد.
طبق مفاد این استاندارد، اشخاص زیر لزوماً اشخاص وابسته نیستند:
الف.دو واحـد گزارشگر صرفاً به واسطه داشتن مدیر اصلی مشترک؛ و
ب. دو شریک خاص صرفاً به واسطه داشتن کنترل مشترک بر یک مشارکت خاص.
11/16
در این استاندارد اشخاص زیر وابسته محسوب نمی شوند:
الف.تامین کنندگان منابع مالی، اتحادیه ها و شوراهای کارگری صرفاً به واسطه معاملات عادی با واحد گزارشگر (حتی اگر بتوانند آزادی عمل واحد گزارشگر را محدود یا در فرآیند تصمیم گیری آن مشارکت کنند)؛ و
ب .یک مشتری، عرضه کننده، صاحب حق الامتیاز و توزیع کننده منحصر به فرد یا نمایندگی هایی که واحد گزارشگر حجم قابل ملاحظه ای از معاملات خود را با آنها انجام می دهد، هرگاه رابطه صرفاً به وابستگی اقتصادی منجر شده باشد.
12/16
الف. دستگاههای اجرایی تحت سرپرستی کلی دولت جهت دستیابی به سیاستهای از پیش تعیین شده با یکدیگر به فعالیت می پردازند؛
ب.دستگاههای اجرایی برای ایفای مسئولیتها و دستیابی به اهدافشان معمولاً فعالیتهای خود را از طریق واحدهای تحت کنترل و واحدهایی که بر آنها نفوذ قابل ملاحظه دارند، انجام می دهند؛ و
پ .وزیران یا سایر اعضای منتخب یا منتصب دولت و مدیران ارشد قادر به اعمال نفوذ قابل ملاحظه بر عملیات دستگاههای اجرایی هستند.
به دلایل زیر روابط با اشخاص وابسته در بخش عمومی وجود دارد:
13/16
رابطه با شخص وابسته می تواند بر وضعیت مالی، تغییرات در وضعیت مالی و توان ارائه خدمات واحد گزارشگر تاثیر داشته باشد. اشخاص وابسته ممکن است معاملات خاصی انجام دهند که بین اشخاص غیر وابسته معمول نیست. برای مثال، دستگاههای اجرایی می توانند کالاها و خدمات خود را به قیمت یا شرایطی متفاوت، به دستگاه اجرایی دیگر ارائه کنند. همچنین مبالغ معاملات بین اشخاص وابسته ممکن است با مبالغ مشابه بین اشخاص غیر وابسته یکسان نباشد.
در این استاندارد، افشای اطلاعات در مورد طبقات خاصی از اشخاص وابسته (در مواردی که کنترل وجود دارد) و روابط و معاملات با اشخاص وابسته، مخصوصاً افشای معاملات واحد گزارشگر با مدیران اصلی و ارکان اداره کننده آن و همچنین وامهای پرداختی به آنها، مورد تاکید قرار گرفته است. این امر به منظور حصول اطمینان از ایفای مسئولیت امانت داری مدیران اصلی و ارکان اداره کننده واحد گزارشگر در قبال اختیارات گسترده آنها در بکارگیری منابع است.
روابط بین اشخاص وابسته درصورت وجود کنترل باید صرف نظر از انجام یا عدم انجام معامله بین آنهـا افشا شـود. این امر شامل افشای نام هر یک از واحدهای تحت کنترل، واحد کنترل کننده میانی، و واحد کنترل کننده نهایی است.
اقلام با ماهیت مشابه باید به صورت مجموع افشا شود، مگر اینکه درک آثار معاملات با اشخاص وابسته بر صورتهای مالی واحـد گزارشگر مستلزم افشای آنها به صورت جداگانه باشد.
در صورت انجام معاملات بین اشخاص وابسته، واحد گزارشگر باید حداقل موارد زیر را برای هر طبقه افشا کند:
الف. ماهیت رابطه با اشخاص وابسته؛
ب . نوع معاملات بر حسب طبقات عمده؛
پ . مانده حسابهای فیمابین از جمله مبالغ پرداختنی و دریافتنی، نحوه تسویه آنها و جزئیات هرگونه تضمین ارائه شده یا دریافت شده؛ و
ت . خلاصه ای از شرایط معاملات با اشخاص وابسته و تفاوت آن با معاملات غیراشخاص وابسته.
افشا
14/16
در مورد مدیران اصلی افشای حداقل موارد زیر الزامی است:
الف. تصریح به اینکه جبران خدمات مدیران اصلی در چارچوب ضوابط مصوب حاکم بر واحـد گزارشگر بوده و در صورت وجود تفاوت افشا می شود.
ب . جبران خدمات خویشاوندان نزدیک مدیران اصلی طی دوره گزارشگری،
پ . در رابطه با وامهایی که به طور معمول در دسترس اشخاصی غیر از مدیران اصلی نیست و وامهایی که افراد جامعه به طور معمول از در دسترس بودن آن آگاهی ندارند برای هر یک از مدیران اصلی و خویشاوندان نزدیک آنها باید موارد زیر افشا شود:
1 . مبلغ وام دریافتی طی دوره و شرایط بازپرداخت آن،
2 . مبلغ بازپرداخت وام طی دوره،
3 . مانده تمام وامها و دریافتنی ها در پایان دوره و
4 . در صورتی که فرد وام گیرنده، مدیر یا عضوی از ارکان اداره کننده واحد گزارشگر نباشد، ارتباط آن فرد با چنین افرادی.
ت.مدیران اصلی یا اعضای ارکان اداره کننده ممکن است بابت خدمات ارائه شده در مقامی غیر از مدیر یا عضوی از ارکان اداره کننده مبالغی به عنوان پاداش یا جبران خدمت دریافت کنند. این استاندارد افشای این مبالغ را الزامی می داند.
15/16
الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ … و بعد از آن شروع می شود، لازم الاجراست.
تاریخ اجرا
16/16
با تشکر از توجه شما
17