ارزیابی و مدیریت عوامل خطرزای سلامت
گذار اپیدمیولوژیک
بیماریهای عفونی کاهش پیدا کرده و امید زندگی افزایش پیدا کرده است.
بار بیماریهای غیرواگیر بدلیل شیوه زندگی ناسالم افزایش پیدا کرده است.
ظهور بیماریهای نوپدید و بازپدید
کشورهای در حال توسعه همزمان گرفتار بار ناشی از بیماریهای واگیر و غیر واگیر و بیماریهای نوپدید و باز پدید هستند.
تعیین کننده های سلامت
تغذیه
عوامل خطر محیطی و شغلی
شیوه زندگی
رشد جمعیت
فقر
تغذیه
75 سال قبل مشکلات مهم تغذیه ای شامل:کمبود غذای کافی و سالم، عدم آگاهی از نیازهای تغذیه ای و عدم درک ارتباط تغذیه با سلامت و بیماری بود.
شیوع بالای عفونت ها و انگلها :سوءتغذیه
امروز بیشتر مشکلات 75 سال پیش حل شده اما هنوز در کشورهای درحال توسعه بین فقرا و مهاجران
مشکلات تغذیه ای کنونی: مصرف بیش از حد چربی اشباع و ترنس ، کربوهیدرات ونمک و مصرف کم فیبر و غلات
افزایش چاقی و بیماریهای قلبی عروقی ، دیابت وپوسیدگی دندان
رژیم غذایی ناسالم برای کاهش وزن
کشاورزی مدرن ممکن است منجر به ایجاد غذای safe نشود.
عوامل خطر محیطی و شغلی
آلودگی هوا
تاثیر گازهای گلخانه ای بر لایه ازون
تاثیر صنعتی شدن:آلودگی محیط کار
افراد فقیر به احتمال بیشتر در معرض آلودگی های هوا ،آب و خاک
شیوه زندگی
تعیین کننده اصلی سلامت : شرایط زندگی و چگونگی پاسخ مردم به آنها
«سبک زندگی»: ترکیبی از فعالیتهای خاص و موقعیتهای محیطی است که منعکس کننده الگوی زندگی است که شامل تعامل بین رفتارها، محیط، فرهنگ و موقعیتهای اقتصادی – اجتماعی است که هر یک بر روی سلامت، بیماری، ناتوانی و مرگ ومیر موثرند.
سیگار ،الکل ،رژیم غذایی ،فعالیت فیزیکی
ارتباط سلامت با سیستم های حمایت اجتماعی
رشد جمعیت
رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه 4 برابر کشورهای توسعه یافته:
افزایش نسبت افراد جوان به کل جمعیت
در کشورهای توسعه یافته افزایش رشد جمعیت افراد مسن باعث مشکلات جدید
فقر
فقرا بدلایل:
تغذیه ناکافی
مواجهه مزمن با شرایط زندگی ناسالم
محدود کردن دسترسی به مراقبت های سلامت
عدم دسترسی به آموزش
در معرض قرارگرفتن بیشتر عوامل خطرساز سلامت
عدم قدرت برای ارتقای سلامت
ریسک فاکتورهای اصلی
سیگار
فعالیت فیزیکی
چاقی و تغذیه
سیگار
مسئول 20% مرگ ومیرعلتی
وابستگی مزمن و عود شونده
موثرترین رویکرد : ترکیب درمان دارویی و مداخلات درمانی
سیگار
مشاوره :
دارو درمانی:1/5 تا 2 برابر پرهیز بیشتر
جایگزین نیکوتین : patch نیکوتین ، آدامس نیکوتین، اسپری ،
زیر زبانی
داروهای غیر نیکوتینی :خط اول:بوپروپیون
خط دوم :نورتریپتیلین، کلونیدین
درمانهای ترکیبی
فعالیت فیزیکی
30تا 45 دقیقه ورزش متوسط در بزرگسالان و 60 دقیقه در کودکان
کاهش وزن، کاهش ریسک بیماریهای قلبی عروقی ، دیابت
کاهش ریسک کانسرهای :
کولورکتال، پستان، آندومتر
چاقی
34% افراد overweight و 30/5% چاق
چاقی کلاس 3 از 0/8 % در سال 90 به 2/2% در سال 2002 رسیده است.
طبقه بندی: BMI
دور کمر
نسبت دور کمر به باسن
عوارض چاقی
دیابت و اختلال در تست تحمل گلوکز
HTN
دیس لیپیدمی
مشکلات تنفسی
بیماری کرونری قلبی
نارسایی احتقانی قلب
استئوآرتریت
اختلالات سایکولوژیک
و…..
پیشگیری از چاقی :اولیه ، ثانویه و ثالثیه
پیشگیری اولیه: تغییر محیط ، رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی
کل مقدار انرژی 1200 تا 1600 کالری، کاهش مصرف چربی
محدودیت مصرف غذاهای با کالری بالا و پروتئین با سایز بالا
محدودیت غذاهای با دنسیتی انرژی بالا
دارو درمانی برای چاقی:BMI>30 یا BMI>27 با عوارض
Siburtamine
orlistat
تغذیه
الگوی تغذیه سالم
میوه و سبزی: 5 تا 9 بار
کربوهیدرات:4تا8 بار(غلات کامل)
پروتئین 3تا7 بار ماهی و مغزها
چربی 3-4 بار
اسیدهای چرب تک زنجیره ای
شیرینی :تا 75 کالری روزانه
تغذیه و بیماریهای مزمن
هیپر لیپیدمی و بیماریهای کرونری قلب
هایپرتانسیون
دیابت
کانسر
استئوپروزیس
هیپر لیپیدمی و بیماریهای کرونری قلب
کاهش مصرف چربی تا کمتر از 30%
افزایش مصرف فیبرهای قابل حل
افزایش مصرف سویا
افزایش مصرف مغزها
افزایش مصرف امگا3
رژیمهای درمانی در بیماریهای قلبی عروقی
کل چربی:25-35%
اسید چرب اشباع کمتر از 7%
اسید چرب تک زنجیره ای تا 20%
اسید چرب چند زنجیره ای تا 10%
کلسترول تا 200گرم
فیبر 20 تا 30 گرم
پروتئین حدود 15%
کل کالری برحسب نیاز متعادل با وزن ایده ال
هایپرتانسیون
کاهش وزن
ورزش منظم تاثیر کمی بر در کاهش فشارخون دارد.
کاهش مصرف نمک هم در درمان و هم در پیشگیری
کلسیم ،منیزیم و پتاسیم :تاثیر کمی
کافئین افزایش Bp می شود
بطور کلی: کاهش مصرف نمک ، گوشت و چربی و افزایش مصرف میوه سیزی
دیابت
رژِیم با فیبر بالا و گلایسمیک ایندکس پایین : تاخیر در شروع دیابت
فعالیت فیزیکی مقاومت به انسولین را بهبود می بخشد.
رژیم غذایی HTN و بیماریهای قلبی را رعایت کنند.
پیشگیری اولیه:
حفظ وزن نرمال
فعالیت فیزیکی منظم
مصرف فیبر بالا
آسیب دیدگی شاخص های سلامت جسمی / سندرم متابولیک
کانسرها
یک سوم مورتالیتی کانسرها با رژیم غذایی مرتبط است.
چاقی
چربی حیوانی اشباع
پروتئین حیوانی افزایش ریسک کانسر
الکل
فعالیت فیزیکی
میوه و سبزی کاهش ریسک کانسر
استئوپروزیس
کلسیم و vitD افزایش توده استخوانی
پروتئین حیوانی و نمک کاهش توده استخوانی
کافئین جلوگیری از جذب کلسیم
افزایش مصرف vit A کاهش دنسیتی و افزایش ریسک شکستگی هیپ
منیزیم و فسفر نقش کمی دارند.
سناریو
آقای 55 ساله ،شغل وکیل با شکایات زیر مراجعه می کند:
خستگی، بی خوابی ،درد زانو وهیپ ،کوتاهی تنفس هنگام بالا رفتن از پله و علائم گوارشی مختصر
بیمار در خصوص داشتن بیماری قلبی نگران است چون پدرش در سن 58 سالگی از سکته قلبی فوت کرده و برادرش در 60 سالگی تحت عمل جراحی پیوند عروق کرونر قرار گرفته است.
معاینه بالینی بیمار نروال است.
برای بیمار تست ورزش درخواست می شود که نتیجه آن طبیعی می باشد.
سناریو (ادامه)
در شرح حال از بیمار :روزی یک پاکت سیگار می کشد،شیوه زندگی بدون تحرک دارد.BMI=31
فشارخون بیمار borderlineو کلسترول خون بالاست.
شما به بیمار می گویید: درمورد داشتن بیماری قلبی نگران نباشد.
درباره سیگار کشیدن و الگوی غذا خوردن و انجام ورزش از بیمار سوال می کنید
بیمار پاسخ می دهد که شما گفتید که من مشکل قلبی ندارم .من هفتهای 80 تا 90 ساعت کار می کنم و وقتی برای ورزش کردن یا ترک سیگار ندارم و چرا باید ایکار را انجام دهم.
شما چه پاسخی می دهید؟
پایان