بسم الله الرحمن الرحیم
احکام نماز دوره مقدماتی
ویژه نونهالان 9تا14 سال
در16 جلسه
2
این فایل احکام مخصوص نونحالان اواخر دوره ابتدایی و تمامی سطوح راهنمایی می باشد که تلخیصی از پاورپونت طراحی شده توسط موسسه مصباح اندیشه است.
انشاء الله بزودی فایل احکام دوره تکمیلی نماز و آداب نماز و معانی اذکار نماز و تجوید نماز و… را تکمیل کرده و عرضه خواهیم کرد.
درس اول
آبها
الفرقان : 48
وَ هُوَ الَّذی اَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَ اَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهُورا
ترجمه:
اوست که پیشاپیش رحمت خود بادها را به مژدهدادن فرستادن. و از آسمان آبى پاک نازل کردیم،
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
انواع آب
احکام
آب مضاف
احکام
آب مطلق
راکِد
کُر
قلیل
به اندازه ظرفی که طول و عرض و عمق
آن سه وجب و نیم متوسط است.
یا …
از زمین نجوشد.
از کر کمتر باشد.
احکام
غیر راکد
چاه
باران
جاری
از زمین بجوشد.
جریان داشته باشد( مثل آب چشمه و قنات)
از زمین می جوشد.
جریان ندارد.
آب مطلق
احکام
احکام آب کر
اگر عین نجس مثل خون به آب کر برسد
اگر بو یا رنگ یا مزه آن تغییر کند
اگر بو یا رنگ یا مزه آن تغییر نکند
نجس
می شود
نجس
نمی شود
احکام
احکام آب قلیل
آ ب قلیل نجس می شود اگر:
چیز نجس به آن برسد
روی چیز نجس بریزد
احکام
احکام آب جاری
آب جاری اگر چه کمتر از کر باشد ، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتی که بو یا رنگ یا مزه آن تغییر نکرده ، پاک است.
احکام
احکام آب مضاف
آب مضاف
چیز نجس را
پاک نمی کند.
وضو و غسل با
آن باطل است.
اگر ذره ای نجاست
به آن برسد نجس
می شود
اگر آب مضاف نجس ،
طوری باآب کر یا جاری
مخلوط شود که دیگر به
آن مضاف نگویند ، پاک
می شود
احکام
درس دوم
نجاسات
وسائل الشیعه؛ ج 3، ص: 405
عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:
اغْسِلْ ثَوْبَکَ مِنْ بَوْلِ کُلِّ مَا لَا یُوْکَلُ لَحْمُهُ.
ترجمه:
لباست را از بول هر حیوان حرام گوشتی بشور.
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
15
انوع نجاسات
عرق شتر
نجاست خوار
1
ادرار
2
موفوع
3
خون
4
منی
5
مردار
6
سگ
7
خوک
8
شراب
9
آبجو
(فقاع)
10
کافر
احکام
همه چیز در جهان پاک است غیر از یازده مورد
چیزهایی که در همه
موارد نجس است
چیزهایی که در انسان
وحیواناتی که خون
جهنده دارند
نجس است
چیزهایی که در انسان
و حیوانات حرام
گوشتی که خون
جهنده دارند
نجس است
16
حیوانات
احکام
17
انواع گوسفندان ،گاوها،
شترها ،آهو ،گوزن،
بزکوهی گورخر
انواع کبوترها ،گنجشکها،
ماکیان، کبک ، اردک
، مرغابی و هر پرنده ای که
هنگام پرواز بیشتر بال
می زنند یا چینه دان ،
سنگدان ،و سیخک پا
دارند.
ماهی های
پولک دار
احکام
حیوانات
حلال گوشت
18
اسب
الاغ
قاطر
پرندگان
شکاری
درندگان
تمام حشرات
بجز ملخ
آبزیان بدون
پولک
احکام
حیوانات
مکروه
حرام گوشت
19
1-2-بول و غائط
انسان و هر
حیوان حرام
گوشتی که خون جهنده دارد
حیوانات حلال
گوشت
پرندگان
حرام گوشت
*
حیوان نجاست
خوار
فضله حیوانات
کوچک مثل
پشه و مگس
که گوشت ندارند
پاک است
نجس است
پاک است
نجس است
احکام
بول و غائط
20
پس خون حیواناتی مثل ماهی و پشه که خون جهنده ندارند پاک است.
احکام
خون
21
احکام
سگ و خوک
درس سوم
مطهرات
قرآن کریم/سوره بقره/آیه222
… اِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ
ترجمه:
خداوند، توبه کنندگان را دوست دارد، و پاکان را(نیز) دوست دارد.
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
ده چیز نجاسات را پاک می کند
پاک کننده
نجاسات
استحاله
تبعیت
برطرف شدن
نجاسات
غائب شدن
مسلمان
آب
زمین
آفتاب
استبراء حیوان
نجاست خوار
انتقال
اسلام
احکام
انواع پاک کننده ها
برخی از ویژگی آب که برطرف کننده نجاسات است:
1
مطلق باشد
2
پاک باشد
احکام
آب
پاک کردن ظرف نجس
با آب قلیل
کر و جاری
سه مرتبه
یک مرتبه
احکام
آب
مراحل شستن لباس
فرش و پارچه نجس
برطرف کردن عین
نجاست
آب کشیدن آن
فشردن و خارج
کردن آبی که خود به خود
یا با فشردن خارج می شود
در آب جاری و کر
یک مرتبه
ادرار با آب قلیل
دو مرتبه
احکام
مراحل شستن با آب
احکام ظرفها
طلا و نقره
خوردن و
آشامیدن
از ظرف
آن حرام
زینت اتاق
و نگاهداری
آن حرام
نیست
احکام
ظرف ها
درس چهارم
وضو 1
قرآن کریم/سوره مائذه/آیه6
یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذَا قُمْتُمْ اِلَى الصَّلاَهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ اَیْدِیَکُمْ اِلَى الْمَرَافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَ اَرْجُلَکُمْ اِلَى الْکَعْبَیْنِ…
ترجمه:
اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که به نماز مى ایستید، صورت و دستها را تا آرنج بشویید! و سر و پاها را تا مفصل [ برآمدگى پشت پا] مسح کنید!
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
31
نکته :
موانع وضو قبل یا حین وضو باید برطرف شود
واجبات وضو
نیت
رضایت خداوند
شستن صورت
شستن دست
راست و چپ
مسح سر
مسح پای
راست و چپ
احکام
واجبات وضو
32
پهنای صورت:
ما بین انگشت شست و میانه
درازا:
از بالای پیشانی (جایی که
مو روئیده ) تا آخر چانه
مقدار واجب
احکام
شستن صورت
33
بنا بر احتیاط واجب
از بالا به پایین
در غیر اینصورت
وضو باطل
است
احکام
شستن صورت
34
در وضو شستن صورت ودستها
مرتبه اول
مرتبه دوم
مرتبه سوم
واجب
حرام
جایز
احکام
شستن صورت و دستها
35
مسح پاها
بعد از مسح سر باید با تری آب وضو که در دست مانده روی پاها
را از سر یکی از انگشتها تا برآمدگی روی پا مسح کند.
باید مسح پا را تا مفصل
بکشد.
احکام
مسح سر
36
نکته 1
در مسح سر و روی پا باید دست را روی آنها بکشد و اگر دست را نگهدارد و سر یا پا را به آن بکشد وضو باطل است.
اگر موقعی که دست را می کشد سر یا پا مختصری حرکت کند اشکال ندارد.
نکته 2
جای مسح باید خشک باشد و اگر قدری تر باشد که رطوبت کف دست به آن اثر نکند مسح باطل است.
احکام
مسح
درس پنجم
وضو 2
سلام بچه ها …
من آقا هویجم امروز تا اخر همراه شمام!!!
38
شرایط وضو
آب
ظرف آب
اعضای وضو
شخص وضو
گیرنده
اعمال وضو
احکام
39
آب وضو
مطلق
پاک
مباح
احکام
40
ظرف آب
طلا و نقره نباشد
مباح باشد
اعضای وضو
پاک باشد
احکام
بدون مانع باشد
چربی مثل روغن و کرم
خمیر ، گچ ، قیر ، گِل، چسب، رنگ روغنی و…
موانع وضو و چیزهایی که روی بدن را گرفته
فقط رنگ است و مانع رسیدن
آب نمی شود
جرم دارد و مانع رسیدن
آب می شود
رنگ میوه
رنگ مو
روان نویس
اثر خودکار
حنا
جوهر
معمولی
احکام
شخص وضو گیرنده
با قصد قربت باشد
خودش وضو بگیرد
احکام
با قصد قربت
وضو باید به قصد قربت باشد یعنی انجام فرمان خدای سبحان و اگر با قصد ریا یا برای خنک شدن یا تفریح و … وضو بگیرد باطل است.
لازم نیست نیت وضو را به زبان بگوید یا از قلب خود بگذراند ولی باید در تمام وضو متوجه باشد که وضو می گیرد به طوری که اگر از او بپرسند چه می کنی ؟ بگوید : وضو می گیرم .
احکام
44
خودش وضو بگیرد
آن که شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها را خود انسان انجام دهد و اگر دیگری او را وضو دهد { یا کمک نماید } وضو باطل است { مقدمات وضو مثل آب ریختن بر دستش برای وضو ، اشکال ندارد }.
احکام
کارهای وضو
به ترتیب باشد
موالات داشته باشند
بدون ضرر باشند
در وقت کافی انجام شود
احکام
به ترتیب
به ترتیبی که گفته شد وضو بگیرد والا وضویش باطل است.
موالات
کارهای وضو را پشت سر هم انجام دهد.
اگر کارهای وضو را پشت سر هم بجا بیاورد ولی به واسطه گرمای هوا یا حرارت زیاد بدن و مانند اینها رطوبت خشک شود وضوی او صحیح است .
راه رفتن بین وضو صحیح است .
احکام
بدون ضرر
کسی که می ترسد که اگر وضو بگیرد مریض شود یا اگر آب را به مصرف وضو برساند تشنه بماند نباید وضو بگیرد ولی اگر نداند که آب برایش ضرر دارد و وضو بگیرد بعد بفهمد که ضرر داشته ، وضویش صحیح است .
در وقت کافی
هر گاه وقت به قدری تنگ است که اگر وضو بگیرد تمام نماز یا مقداری از آن بعد از وقت خوانده می شود ، باید تیمم کند ، ولی اگر برای وضو و تیمم یک اندازه وقت لازم است، باید وضو بگیرد .
احکام
درس ششم
وضو 3
سلام بچه ها …
من آقا هندوونه ام امروز خوب درس رو گوش بدید!!!
چیزهایی که باید برای آنها وضو گرفت
نمازهای واجب غیر از نماز میت
برای سجده و تشهد فراموش شده.
برای طواف واجب خانه کعبه
نذر یا عهد کرده که وضو بگیرد.
بچه جون هواست به کلاس باشه…
احکام
نذر کرده جایی از بدن خود را به خط قرآن برساند
برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده یا بیرون آوردن ، آن از مستراح و مانند آن ؛ در صورتی که مجبور باشد دست یا جای دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند ، ولی چنانچه معطل شدن به مقدار وضو ، بی احترامی به قرآن باشد باید بدون اینکه وضو بگیرد ، قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد یا اگر نجس شده آب بکشد ( و تا ممکن است از دست گذاشتن به خط قرآن خودداری کند )
احکام
مس قرآن بدون وضو
حرام است
ولی اگر قرآن را به زبان فارسی یا به زبان دیگر
ترجمه کنند مس آن اشکال ندارد.
جلوگیری بچه و دیوانه از مس خط قرآن واجب نیست ،ولی اگر مس نمودن
آنان بی احترامی به قرآن باشد باید از آنان جلوگیری کنند.
احکام
خوب بنویس آخرش برنده بشی…
کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی
نوشته شده باشد مس نماید.
همچنین بنابر احتیاط واجب مس اسم مبارک پیامبر و ائمه هدی
و حضرت زهرا علیهم السلام { همین طور است } .
احکام
مستحب است انسان برای موارد ذیل وضو بگیرد.
برای نماز میت.
زیارت اهل قبور .
رفتن به مسجد و حرم امامان علیهم السلام .
به همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن آن.
مس حاشیه قرآن.
احکام
موارد وضوی مستحب
خوابیدن.
کسی که وضو دارد ، دوباره وضو بگیرد.
اگر برای یکی از این کارها وضو بگیرد ، هر کاری را که باید با وضو انجام داد، می تواند به جا آورد مثلا می تواند با آن وضو نماز بخواند.
احکام
بول (ادرار)
غائط (مدفوع)
باد معده و روده
خوابی که نه گوش بشنود و
نه چشم ببیند.
چیزهایی که عقل را از بین می برد
مثل مستی و دیوانگی و بیهوشی
کاری که برای آن باید غسل کرد
…
مبطلات
وضو
احکام
وضوی ارتماسی
انسان می تواند صورت و دستها را به قصد وضو در آب فرو برد یا بعد از فرو بردن در آب به قصد وضو از آب بیرون آورد و آن را وضوی ارتماسی می گویند. { البته با مراعات از بالا به پایین }
اگر وضوی بعضی از اعضا را ارتماسی و بعضی دیگر را غیر ارتماسی انجام دهد اشکال ندارد .
احکام
اینم صفحه ی آخر این جلسه!
درس هفتم
غسل
سلام بچه ها …
ما دو تا توت فرنگی هستیم…
حالتون خوبه؟
قرآن کریم/سوره مائده/آیه6
… اِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا…
ترجمه:
… و اگر جنب باشید، خود را بشویید(و غسل کنید)!…
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
غسل ترتیبی
به نیت غسل ، اول سر و گردن
بعد طرف راست، بعد چپ
اگر عمدا یا از روی فراموشی یا به
واسطه ندانستن مساله به این ترتیب
عمل نکند غسل او باطل است.
1
احکام
2
اگر بعد از غسل بفهمد جایی از بدن را نشسته و نداند
کجای بدن است باید دوباره غسل کند
غسل ترتیبی
اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته چنانچه از طرف چپ باشد ، شستن همان مقدار کافی است و اگر از طرف راست باشد باید بعد از شستن آن مقدار ، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر سر و گردن باشد باید بعد از شستن آن مقدار ، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.
احکام
غسل ارتماسی
در غسل ارتماسی اگر به نیت غسل ارتماسی به تدریج
در آب فرو رود تا تمام بدن زیر آب رود غسل او صحیح
است و احتیاط آن است که یک دفعه زیر آب رود.
کسی که روزه واجب گرفته یا برای حج یا عمره احرام بسته
نمی تواندغسل ارتماسی کند ولی از روی فراموشی ، صحیح است.
احکام
غسل ارتماسی
اگر بعد از غسل ارتماسی بفهمد به مقداری از بدن
آب نرسیده چه جای آن را بداندیا نداند ، باید
دوباره غسل کند
اگر برای غسل ترتیبی وقت ندارد ولی برای غسل
ارتماسی وقت دارد باید غسل ارتماسی کند
احکام
احکام غسل کردن
اگر در غسل به اندازه سر مویی از بدن نشسته بماند غسل باطل است ولی شستن جاهایی از بدن که دیده نمی شود مثل توی گوش و بینی واجب نیست.
احکام
چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است باید بر طرف کند.
کسی که چند غسل بر او واجب است می تواند به نیت همه آنها یک غسل به جا آورد یا آنها را جدا جدا انجام دهد.
درس هشتم
تیمم
سلام بچه ها …
من آقا فیله هستیم…
قرآن کریم/سوره مائده/آیه6
… وَ اِنْ کُنْتُمْ مَرْضَى اَوْ عَلَى سَفَرٍ اَوْ جَاءَ اَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغَائِطِ اَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ اَیْدِیکُمْ مِنْهُ …
ترجمه:
… و اگر بیمار یا مسافر باشید، یا یکى از شما از محل پستى آمده [ قضاى حاجت کرده ]، یا با آنان تماس گرفته (و آمیزش جنسى کرده اید)، و آب(براى غسل یا وضو) نیابید، با خاک پاکى تیمم کنید! و از آن، بر صورت [پیشانى ] و دستها بکشید! …
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
66
مشقت بیش از حد
ترس از ضرر
در هفت مورد به جای وضو و غسل باید تیمم کرد
نداشتن آب مباح
پیدا نکردن آب
نیاز به آب برای حفظ جان
نداشتن وقت کافی برای وضو یا غسل
نیاز به آب برای تطهیر
موارد تیمم
احکام
تیمم بر چه چیزهایی صحیح است؟
ریگ
خاک
کلوخ
سنگ
گل پخته
پاک
باشد
سنگ
گچ
سنگ
آهک
سنگ
مرمر سیاه
چیزهایی که تیمم بر آن ها صحیح است
آجر
کوزه
احکام
دستور تیمم
توجه : تیمم بدل از غسل و تیمم بدل از وضو با هم فرقی ندارند.
1- نیت
چهار چیز در تیمم واجب است
2- زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم به آن
صحیح است
3- کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف
آن در جایی که مو روئیده تا ابرو ها و بالای بینی
4- کشیدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد
از آن کشیدن کف دست راست به تمام پشت دست چپ
احکام
69
احکام تیمم
اگر مختصری از پیشانی و پشت دستها را هم مسح نکند، تیمم باطل است چه عمداً مسح نکند یا مساله را نداند یا فراموش کرده باشد.
دقت زیاد لازم نیست و همین قدر که بگویند تمام پیشانی و پشت دست مسح شده کافی است.
پیشانی و پشت دستها را باید از بالا به پایین مسح نماید و کارهای آن را پشت سر هم انجام دهد، ولی اگر بین آنها به قدری فاصله دهد که نگوید تیمم می کند، باطل است.
احکام تیمم
احکام
درس نهم
نماز
تعداد و وقت نماز واجب
و تعداد نافله ها
سلام بچه ها …
پرتقال هستیم…
قرآن کریم/سوره اسراء/آیه78
اَقِمِ الصَّلاَهَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ اِلَى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ اِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُوداً
ترجمه:
نماز را از زوال خورشید(هنگام ظهر) تا نهایت تاریکى شب [ نیمه شب ] برپا دار؛ و همچنین قرآن فجر[ نماز صبح ] را؛ چرا که قرآن فجر، مشهود(فرشتگان شب و روز) است!
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
کافی/ج3/ص443/حدیث5
سَاَلَ عَمْرُو بْنُ حُرَیْثٍ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ اَنَا جَالِسٌ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ اَخْبِرْنِی عَنْ صَلَاهِ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ کَانَ النَّبِیُّ ص یُصَلِّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ الزَّوَالَ وَ اَرْبَعاً الْاُولَى وَ ثَمَانِیَ بَعْدَهَا وَ اَرْبَعاً الْعَصْرَ وَ ثَلَاثاً الْمَغْرِبَ وَ اَرْبَعاً بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَهَ اَرْبَعاً وَ ثَمَانِیَ صَلَاهَ اللَّیْلِ وَ ثَلَاثاً الْوَتْرَ وَ رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ وَ صَلَاهَ الْغَدَاهِ رَکْعَتَیْنِ …
ترجمه:
«…حضرت رسالت صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم به این طریق نماز مىگزاردند که هشت رکعت زوال که نافله پیشین باشد بجا مىآوردند، و چهار رکعت نماز ظهر، و بعد از آن هشت رکعت نافله عصر، و چهار رکعت نماز عصر، و سه رکعت نماز مغرب و بعد از آن چهار رکعت نافله آن، و چهار رکعت نماز عشاء آخر که نماز خفتن باشد، و هشت رکعت نماز شب، و سه رکعت وتر، و دو رکعت نافله فجر، و دو رکعت نماز صبح…»
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه وجامع احادیث نور)
73
نمازهای واجب
نماز
یومیه
نماز
آیات
نماز
میت
نماز
طواف واجب
کعبه
نماز قضای پدر
بر پسر بزرگتر
نمازی که به واسطه نذر ،
قسم و عهد واجب می شود
نمازهای واجب
احکام
74
در سفرنمازهای 4 رکعتی ، 2 رکعت
خوانده می شود
صبح
ظهر و عصر
مغرب و عشاء
2 رکعت
هر کدام 4 رکعت
3 رکعت مغرب
4 رکعت عشاء
نمازهای واجب یومیه
وقت نماز
احکام
75
کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز را به نیت ادا بخواند ولی نباید عمدا نماز را تا این وقت تاخیر بیاندازد.
موقعی انسان می تواند مشغول نماز شود که یقین کند وقت داخل شده است.
احکام وقت نماز
وقت نماز
احکام
76
وقت نماز وسیع است و اگر کار واجبی دارد مثلاً:
طلبکار ، قرض خود را مطالبه می کند ← باید اول قرض را پرداخت کند .
مسجد نجس است ← باید اول مسجد را تطهیر کند.
چنانچه اول نماز بخواند معصیت کرده ولی نمازش صحیح است.
برگرداندن نیت از نماز قضا به نماز ادا و از نماز مستحب به نماز واجب ، جایز نیست.
مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خیلی سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزدیکتر باشد بهتر است مگر آن که تاخیر آن از جهتی بهتر است ، مثلا صبر کند که نماز را به جماعت بخواند.
احکام وقت نماز
احکام
77
نمازهای نافله
نافله
احکام
78
8 رکعت است.
پیش از نماز ظهر خوانده می شود.
دو رکعت دو رکعت خوانده می شود.
8 رکعت است.
پیش از نماز عصر خوانده می شود.
دو رکعتی است.
نمازهای نافله
احکام
79
4 رکعت است.
بعداز نماز مغرب خوانده
می شود.
دو رکعتی است.
2رکعت (نشسته).
بعداز نماز عشاء خوانده می شود.
نمازهای نافله
احکام
80
2 رکعت است.
پیش از نماز صبح خوانده می شود.
11 رکعت است (4 تا دو رکعتی به نیت نماز شب ، 2 رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر )
از نصف شب تا اذان صبح وقت دارد.
نمازهای نافله
احکام
درس دهم
سلام بچه های کلم خور!
نمازاتونو می خونید؟؟…
نماز
قبله-مسجد-پوشش
قرآن کریم/سوره بقره /آیه144
قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَهً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ حَیْثُ مَا کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ وَ اِنَّ الَّذِینَ اُوتُوا الْکِتَابَ لَیَعْلَمُونَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ
ترجمه:
نگاه هاى انتظارآمیز تو را به سوى آسمان(براى تعیین قبله نهایى) مى بینیم! اکنون تو را به سوى قبله اى که از آن خشنود باشى، باز مى گردانیم. پس روى خود را به سوى مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روى خود را به سوى آن بگردانید! و کسانى که کتاب آسمانى به آنها داده شده، بخوبى مى دانند این فرمانِ حقى است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده؛ (و در کتابهاى خود خوانده اند که پیغمبر اسلام، به سوى دو قبله، نماز مى خواند). و خداوند از اعمال آنها(در مخفى داشتن این آیات) غافل نیست!
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
83
خانه کعبه که در مکه معظمه می باشد قبله است و باید روبروی آن نماز خواند ولی کسی که دور است اگر طوری بایستد که بگویند رو به قبله نماز می خواند کافی است.
همچنین کار هایی مانند سر بریدن حیوانات ، باید رو به قبله انجام گیرد.
کسی که نماز واجب را ایستاده می خواند باید طوری بایستد که بگویند رو به قبله ایستاده و لازم نیست زانوهای او و نوک پای او هم رو به قبله باشد.
نماز مستحبی را می شود در حال راه رفتن و سواری خواند و اگر انسان در این دو حال نماز مستحبی بخواند لازم نیست روبه قبله باشد.
قبله
احکام قبله
احکام
84
کسی که می خواهد نماز بخواند باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین کند قبله کدام طرف است.
احکام قبله
احکام
قرآن کریم/سوره اعراف/آیه31
یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَ تُسْرِفُوا اِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ
ترجمه:
اى فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید! و(از نعمتهاى الهى) بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمى دارد!
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع فقه نور)
86
احکام مسجد
کارهایی که در رابطه با مسجد حرام است :
نجس کردن مسجد ، چنانچه نجس شود باید فورا تطهیر نماید.
اگر مسجد خراب هم شود نمی توانند آن رابفروشند
یا داخل ملک و جاده نمایند.
زینت کردن مسجد به طلا بنابر احتیاط واجب.
و غیره
احکام
87
احکام مسجد
کار هایی که در رابطه با مسجد مستحب است.
زودتر از همه به مسجد رفتن و دیرتر از همه از مسجد بیرون آمدن.
چراغ مسجد را روشن کردن.
تمیز کردن مسجد.
هنگام ورود ، ابتدا پای راست و هنگام خروج ابتدا پای چپ را بگذارد.
خواندن دو رکعت نماز تحیت مسجد.
خوشبو نمودن خود و پوشیدن بهترین لباسها برای رفتن به مسجد.
وارسی کردن ته کفش که نجاستی در آن نباشد.
احکام
88
احکام مسجد
کار هایی که در رابطه با مسجد مکروه است :
خوابیدن در مسجد مگر در حال ناچاری.
صحبت کردن راجع به کارهای دنیا.
خواندن شعری که نصیحت و مانند آن نباشد.
آب دهان و بینی و اخلاط سینه را در مسجد انداختن.
فریاد زدن و صدا بلند کردن مگر برای اذان
خوردن پیاز و سیر و… که باعث بوی بد دهان شود
هنگام آمدن به مسجد
خرید و فروش
راه دادن بچه و دیوانه که آداب مسجد را رعایت نمی کند.
احکام
89
پوشش در نماز
پوشاندن بدن در نماز
مرد
زن
باید اگر چه کسی او را نبیند
عورتین خود را بپوشاند
بهتر است از ناف تا زانو را
هم بپوشاند
باید تمام بدن حتی سر و موی خود را
بپوشاند ولی پوشاندن صورت به مقدار
شستن وضو و دستها تا مچ و پاها تا مچ
لازم نیست
بهتر است کمی بیشتر اطراف صورت
و دست و پاها را بپوشاند
احکام
درس یازدهم
سلام بچه ها …
بیایید با یادگرفتن احکام دهانمونو شیرین کنیم.
نماز
لباس نماز گزار
کافی/ج3/ص405/حدیث 4
عَلِیُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِذَا اَصَابَ ثَوْبَکَ خَمْرٌ اَوْ نَبِیذٌ مُسْکِرٌ فَاغْسِلْهُ اِنْ عَرَفْتَ مَوْضِعَهُ فَاِنْ لَمْ تَعْرِفْ مَوْضِعَهُ فَاغْسِلْهُ کُلَّهُ وَ اِنْ صَلَّیْتَ فِیهِ فَاَعِدْ صَلَاتَکَ.
ترجمه اجمالی:
امام صادق ع فرمودند: زمانی که به لباست شراب یا نبیذ مست کننده ای برخورد کرد اگر جای آن را میشناسی آن مکان را بشوی وگرنه( اگر مکان برخورد آن دو را نمی شناسی ) تمام لباس را بشوی و اگر در این لباس نماز خوانده بودی نمازت را از اول دوباره بخوان.
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع احادیث نور)
92
لباس نمازگزار
شرایط لباس نمازگزار
اگر مرد است،
لباسش ابریشم
خالص و طلا
بافت نباشد
از حیوان
حرام گوشت
نباشد
از اجزاء
مردار نباشد
مباح
پاک
احکام
پاک بودن لباس نمازگزار
در این موارد نماز باطل است:
کسی که عمدا با بدن یا لباس نجس نماز بخواند.
شرط اول :
اگر فراموش کند که بدن یا لباسش نجس است و در بین نماز یا بعد از آن یادش بیاید باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید .
احکام
94
در این موارد اگر با بدن یا لباس نجس نماز بخواند
صحیح است :
1- نداند بدن یا لباسش نجس است و بعد از نماز متوجه شود نمازش صحیح است .
2- به واسطه زخمی که در بدن اوست بدن یا لباسش نجس شده و آب کشیدن یا عوض کردن آن هم برای بیشتر مردم یا او دشوار است .
3- لباس یا بدن نمازگزار به خون نجس شده ولی مقدار نجاست کمتر از درهم است { تقریبا اندازه یک سکه دو ریالی}.
4- ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند مثلا از ترس دزد یا نداشتن آب برای تطهیر.
احکام
95
مباح بودن لباس نمازگزار
لباس نمازگزار باید مباح باشد پس :
شرط دوم :
کسی که می داند پوشیدن لباس غبصی حرام است اگر عمدا در لباس غصبی یا در لباسی که نخ یا دکمه یا …. آن غصبی است نماز بخواند
باید اعاده کند.
اگر با عین پولی که خمس یا زکات آن را نداده لباس بخرد و با آن نماز بخواند
نماز باطل است.
احکام
96
از حیوان حرام گوشت نباشد
لباس نماز گزار باید از حیوان حرام گوشت نباشد و اگر مویی از آن هم همراه نماز گزار باشد نماز او باطل است.
شرط چهارم :
آب دهان یا بینی حیوان حرام گوشت مثل گربه همراه نمازگزار باشد
ترباشد
خشک شده و عین آن برطرف شده
نماز صحیح است
نماز باطل است
احکام
97
لباس نمازگزار
اگر لباس نماز گزار که کوچک است نجس شود مثل جوراب یا عرقچین (انگشتر و عینک نیز) نماز صحیح است.
برخی مستحبات لباس نماز گزار:
لباس سفید
استعمال بوی خوش
انگشتری عقیق پوشیدن
احکام
لباس نمازگزار
برخی از مکروهات لباس نماز گزار
پوشیدن لباس سیاه،
چرک و تنگ
لباس کسی که از
نجاست پرهیز نمی کند
لباسی که نقش
صورت دارد
احکام
درس دوازدهم
سلام بچه ها …
من پیازم تو غذا میشه نیازم…
نماز
مکان نماز گزار
کتاب شریف وسائل الشیعه/ج5/ص119/حدیث6088
الْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ الْعُقُولِ عَنْ اَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ ع فِی وَصِیَّتِهِ لِکُمَیْلٍ قَالَ:
یَا کُمَیْلُ- انْظُرْ فِی مَا تُصَلِّی وَ عَلَى مَا تُصَلِّی اِنْ لَمْ یَکُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلَا قَبُولَ.
ترجمه:
… امیرالمومنین «علیه السلام»: ای کمیل ! نگاه کن که در چه (جامهاى) نماز مىگزارى، و بر چه (جایى) نماز مىگزارى، که اگر از راه حلال و مناسب نباشد،(نمازت) قبول نخواهد شد.
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع الاحادیث)
101
شرایط مکان نمازگذار
شرایط مکان نمازگذار
تنگ وسقف
آن کوتاه نباشد
جایی که
پیشانی را
می گذارد
پاک باشد
….
مباح
بی حرکت
احکام
شرایط مکان نمازگذار
شرط اول:
در این مکانها نماز باطل است :
مباح بودن
مکان
1- نماز در ملک دیگران بدون اجازه صاحبش( ملک غصبی)
2- نماز خواندن در ملک میتی که به مردم بدهکار است.و…
احکام
103
شرایط مکان نمازگذار
در این مکانها نماز باطل است
نماز خواندن بر تخت و فرش غصبی
کسی که در مسجد نشسته اگر دیگری جای او را غصب کند
و در آن جا نماز بخواند ، بنابر احتیاط واجب باید دوباره نمازش
را در محل دیگری بخواند.
….
احکام
104
شرایط مکان نمازگذار
در این مکانها نماز صحیح است
….
در جاهایی که نمی داند غصبی است یا نه ، نماز خواندن اشکال ندارد
اگر در جایی که نمی داند غصبی است نماز بخواند و
بعد از نماز بفهمد غصبی بوده ، نمازش صحیح است .
احکام
شرایط مکان نمازگذار
مکان نماز گزار باید بی حرکت باشد بنابر این نماز خواندن در هواپیما ، کشتی ، قطار و اتومبیل در حال حرکت اگر سبب تکان خوردن بدن شود، صحیح نیست ولی در حالت ناچاری و تنگی وقت می تواند بخواند به شرطی که جهت قبله را رعایت کند و به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند.
شرط دوم:
بی حرکت
احکام
شرایط مکان نمازگذار
در جایی که سقف کوتاه است و نمی تواند در آن جا راست بایستد یا به اندازه ای کوچک است که جای رکوع و سجود ندارد، نماز بخواند.
شرط سوم:
تنگ و سقف آن
کوتاه نباشد
احکام
107
شرایط مکان نمازگذار
نکته :
انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از
قبرپیغمبر صلی الله علیه و آله و امام علیه السلام نماز نخواند
چنانچه نماز خواندن بی احترامی باشد
حرام است ولی نماز باطل نیست.
احکام
شرایط مکان نمازگذار
مکان نماز گزار اگر نجس است به طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد.
جای پیشانی اگر نجس باشد در صورتی که خشک هم باشد نماز باطل است.
شرط چهارم:
پاک باشد
احکام
نماز زن و مرد در یک مکان
امام
بنابر احتیاط مستحب باید زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجده او از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد. اگر زن کنار مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند ، بهتر است که نماز را دوباره بخوانند.
نکته: اگر بین زن و مرد ، دیوار یا پرده ای حائل شود اشکال ندارد.
احکام
110
مکانهای مستحبی نماز
جاهایی که خواندن نماز در آنها مستحب است
مساجد و بهتر از همه آنها به ترتیب :
1- مسجد الحرام
7- مسجد بازار
2- مسجد النبی
صلی الله علیه و آله
3- مسجد کوفه
4- بیت المقدس
5- مسجد جامع شهر
6- مسجد محله
احکام
مکانهای مستحبی نماز
حرم امامان بهتر از مسجد است.
نکته :
برای زنها خواندن نماز در خانه بهتر است، ولی اگر بتوانند کاملا خود را از نامحرم حفظ کنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.
احکام
مکانهای مستحبی نماز
زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نماز گزار ندارد مستحب است همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد ، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
مستحب است انسان با کسی که در مسجد حاضر نمی شود غذا نخورد و در کارها با او مشورت نکند و همسایه او نشود و از او زن نگیرد و به او زن ندهد.
احکام
113
مکانهای مکروه برای نماز
جاهایی که نماز خواندن در آنها مکروه است
حمام
زمین نمکزار
مقابل انسان
مقابل در باز
مقابل آتش و چراغ
در آشپز خانه ( هر جایی که کوره آتش باشد)
مقابل چاه و چاله ای که محل بول باشد.
مقابل قبر ، روی قبر بین دو قبر و قبرستان
روبروی عکس و مجسمه
احکام
درس سیزدهم
نماز
واجبات نماز 1
کتاب شریف وسائل الشیعه/ج6/ص11/حدیث7214
عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْاَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص افْتِتَاحُ الصَّلَاهِ الْوُضُوءُ وَ تَحْرِیمُهَا التَّکْبِیرُ وَ تَحْلِیلُهَا التَّسْلِیمُ.
ترجمه:
… پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: که شروع نماز وضو است ، و تحریم آن تکبیر(یعنی الله اکبر اول نماز) است (یعنی با گفتن آن انجام برخی کارها برای مصلی حرام می شود) و چون سلام واقع شد حلال مىشود (آن چه که با تکبیر حرام شده بود).
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع الاحادیث)
آغاز نماز
نماز با گفتن الله اکبر آغاز می شود و با سلام
به پایان می رسد.
آنچه در نماز انجام می شود یا واجب است یا مستحب .
واجبات نماز 11 مورد است برخی رکن و برخی غیر رکن است.
احکام
واجبات رکنی و غیر رکنی
واجبات نماز
غیررکن
رکن
قرائت
سجده
رکوع
تکبیره الاحرام
قیام
نیت
ذکر
تشهد
موالات
سلام
ترتیب
احکام
118
واجب رکنی اگر عمدا یا سهوا کم یا زیاد شود نماز باطل است .
ولی واجب غیر رکنی:
واجبات رکنی و غیر رکنی
عمدا ً کم یا زیاد شود :
سهوا کم یا زیاد شود:
نکته :
نماز باطل است
نماز باطل نمی شود
119
واجبات رکنی
نیت
نماز گزار تا پایان نماز، باید بداند چه نمازی
می خواند .
به زبان آوردن نیت خطور دادن آن از قلب لازم نیست.
انسان باید برای انجام امر خداوند عالم نماز بخواند پس کسی که ریا کند نمازش باطل است.
اگر نیت نماز چهار رکعتی کند و معین نکند چه نمازی است { مثلا ظهر است یا عصر } نمازش باطل است .
احکام
120
واجبات رکنی
تکبیره الاحرام
تکبیر اول نماز را تکبیره الاحرام می گویند چون با این تکبیر است که بسیاری از کارها مثل خوردن و خندیدن … که قبل از نماز جایز بود ، بر نماز گزار حرام می شود.
احکام
121
واجبات رکنی
واجبات تکبیره الاحرام
به عربی صحیح گفته شود.
هنگام گفتن الله اکبر بدن آرام باشد.
تکبیره الاحرام را طوری بگوید که اگر مانعی در
کار نباشد خودش بشنود ، یعنی بسیار آهسته نگوید.
…..
مستحب است موقع گفتن تکبیره الاحرام و تکبیرهای
بین نماز دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.
عربی غلط یا ترجمه آن صحیح نیست
احکام
واجبات رکنی
قیام
قیام یعنی ایستاده بودن
رکن
غیر رکن
قیام هنگام تکبیره الاحرام
قیام هنگام قرائت
قیام پیش از رکوع
(متصل به رکوع)
قیام بعد از رکوع
اقسام قیام
احکام
123
واجبات رکنی – قیام
احکام قیام
واجب است پیش از گفتن تکبیره الاحرام و بعد از آن مقداری بایستد تا یقین کند که تکبیر را در حال قیام گفته است .
اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید که رکوع نکرده باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون اینکه بایستد به حال خمیدگی به رکوع بر گردد ، چون قیام متصل به رکوع را انجام نداده نمازش باطل است .
احکام
124
واجبات رکنی – قیام
بدن را حرکت دادن
به طرفی خم شدن
به جایی یا چیزی تکیه کردن
پاها را زیاد باز گذاشتن
در حال قیام باید از این امور پرهیز شود
احکام
125
واجبات رکنی – قیام
نماز گزار باید هنگام ایستادن ، هر دو پا را بر زمین بگذارد ، ولی لازم نیست سنگینی بدن روی هر دو پا باشد و اگر روی یک پا هم باشد اشکال ندارد.
اگر انسان در نماز بخواهد کمی جلو یا عقب برود، یا کمی بدن را به طرف راست یا چپ حرکت دهد، باید به هنگام حرکت چیزی نگوید.
احکام
126
واجبات رکنی – قیام
واجب است بعد از رکوع به طور کامل بایستد و سپس به سجده رود و چنانچه این قیام عمدا ترک شود نماز باطل است.
کسی که به هیچ وجه نتواند ایستاده نماز بخواند ، باید نشسته و رو به قبله بخواند و اگر نشسته هم نتواند باید خوابیده نماز بخواند.
احکام
واجبات رکنی – قیام
مستحبات قیام
بدن را راست نگه دارد.
1
2
شانه ها را پائین بیاندازد.
3
دستها را روی رانها بگذارد.
4
انگشتها را به هم بچسباند.
5
…..
احکام
واجبات رکنی – قیام
6
جای سجده را نگاه کند.
7
سنگینی بدن را به طور مساوی روی هر دو پا بیندازد.
8
با خضوع و خشوع باشد.
9
پاها را پس و پیش نگذارد.
احکام
درس چهاردهم
نماز
واجبات نماز 2
130
واجبات غیر رکنی
قرائت
در رکعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه ، انسان
باید اول حمد و بعد از آن سوره تمام بخواند.
در رکعت سوم و چهارم نماز باید سوره حمد یا سه مرتبه تسبیحات اربعه خوانده شود و می تواند یک مرتبه هم بخواند .
احکام
131
واجبات غیر رکنی – قرائت
در رکعت سوم و چهارم حمد یا تسبیحات باید آهسته خوانده شود ولی حکم حمد و سوره در رکعت اول و دوم نماز به این شرح است:
احکام
132
واجبات غیر رکنی – قرائت
اگر در بین خواندن حمد و سوره بفهمد اشتباه کرده ( مثلا می بایست بلند بخواند ولی آهسته خوانده است ) لازم نیست مقداری را که خوانده دوباره بخواند.
احکام
در این مورد نماز گزار نباید در رکعت اول و دوم سوره بخواند و تنها به خواندن حمد اکتفا می کند :
وقت نماز تنگ باشد.
ناچار باشد مثلا بترسد اگر سوره بخواند دزد یا درنده یا چیزی به او صدمه می زند.
133
واجبات غیر رکنی
ذکر
یکی از واجبات رکوع و سجده ، ذکر است ، یعنی گفتن سبحان الله یا…
احکام
134
واجبات رکنی
رکوع
واجبات رکوع
خم شدن به مقداری که بتواند {کف} دست را به زانو بگذارد
ذکر
آرامش بدن در حال گفتن ذکر رکوع
ایستادن و آرامش بعد از رکوع
احکام
135
واجبات رکوع
ذکر
در رکوع هر ذکری گفته شود کافی است ولی احتیاط واجب آن است که به قدر سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده کمتر نباشد.
احکام
136
واجبات رکوع -آرامش بدن
آرامش بدن در حال گفتن ذکر رکوع
در رکوع باید به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد.
اگر پیش از آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام گیرد
عمداً ذکر رکوع را بگوید ، نمازش باطل است.
اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب ، عمداً سر از رکوع
بردارد نمازش باطل است.
احکام
137
واجبات رکوع
ایستادن و آرامش
بعد از رکوع
بعد از تمام شدن ذکر رکوع ، باید بایستد و پس از آرام گرفتن بدن به سجده برود و اگر عمداً پیش از ایستادن یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده برود ، نمازش باطل است.
احکام
درس پانزدهم
نماز
واجبات نماز 3
139
واجبات سجده
1- گذاشتن هفت عضو از بدن بر زمین
هفت عضو عبارت است از : پیشانی ، کف دو دست ، سر زانو ها ، سر دو انگشت بزرگ پاها( شست)
اگر موقعی که ذکر سجده را می گوید یکی از هفت عضو را عمدا از زمین بردارد ، نماز باطل می شود . ولی موقعی که مشغول گفتن ذکر نیست اگر غیر از پیشانی ، جاهای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
اگر همواره با انگشتان شست پا ، انگشتان دیگر هم برزمین باشد مانع ندارد.
احکام
140
واجبات سجده
2-ذکر
در سجده هر ذکری بگوید کافی است ولی احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده کمتر نباشد.
3- آرامش بدن در حال ذکرسجده
در سجده باید به مقدار ذکر واجب ، بدن آرام باشد و موقع گفتن ذکر مستحب نیز اگر آن را به قصد ذکری که برای سجده دستور داده اند بگوید، آرام بودن بدن لازم است.
اگر بیش از آن که پیشانی به زمین برسد و آرام گیرد، عمداً ذکر را بگوید ، نماز باطل است و چنانچه از روی فراموشی باشد ، باید دوباره در حال آرام بودن ، ذکر بگوید.
احکام
141
واجبات سجده
4- سربرداشتن و نشستن
بعد از تمام شدن ذکر سجده اول باید بنشیند تا بدن آرام گیرد و دوباره به سجده رود.
اگر پیش از تمام شدن ذکر عمدا سر از سجده بردارد، نماز باطل است. .
احکام
142
6- گذاشتن پیشانی برچیزی که سجده بر آن صحیح است
مهر یا چیز دیگری که سجده بر آن می کند باید پاک باشد ولی اگر مثلا مهر روی فرش نجس باشد اشکال ندارد.
در سجده باید پیشانی را بر زمین ، یا آنچه از زمین می روید ولی خوراکی وپوشاکی نیست قرار دهد.
نمونه هایی از چیزهایی که سجده بر آنها صحیح است : خاک ، سنگ ، گل پخته،گچ ، سیمان،چوب، چمن، برگ درخت ( غیر از برگ مو تازه)
واجبات سجده
احکام
143
واجبات سجده
سجده بر چیزهای معدنی : مانند طلا و نقره و عقیق و فیروزه صحیح نیست.
سجده بر چیزهایی که از زمین می روید و خوراک حیوان است مثل علف و کاه صحیح است.
سجده کردن برای غیر خداوند حرام است.
سجده بر کاغذ ، اگر چه از پنبه و مانند آن ساخته شده باشد صحیح است.
احکام
برای سجده ، بهتر از هر چیز تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام می باشد و بعد از آن بدین ترتیب : خاک ، سنگ ، گیاه.
144
واجبات رکنی – سجده
کم یا زیاد کردن سجده
عمداً
سهوا
نماز باطل است
دو سجده در یک رکعت
یک سجده
نماز باطل است
زیاد شود
نماز صحیح است
کم شود
قبل از رکوع رکعت بعد یادش
بیاید ، باید برگردد و بجا آورد و نماز
صحیح است.
در رکوع رکعت بعد یا پس از آن یادش
بیاید نماز صحیح است ولی پس از سلام
نماز باید آن را قضاکند و دو سجده سهو
بجا آورد.
احکام
145
واجبات غیر رکنی
تشهد
در رکعت دوم و آخر نماز ، نماز گزار باید بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن ، تشهد بخواند ، یعنی بگوید : اشهد ان لا اله الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمداً عبدُهُ و رسوله ، اللهم صل علی محمد و آل محمد.
احکام
146
واجبات غیر رکنی
سلام
در رکعت آخر هر نماز پس از تشهد باید سلام نماز دهد و نماز را به پایان ببرد.
مقدار واجب سلام یکی از این دو جمله است:
السلام علینا و علی عباد الله الصالحین ،
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
مستحب است قبل از این دو سلام بگوید :
السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته.
احکام
147
واجبات غیر رکنی
ترتیب
نماز باید بدین ترتیب خوانده شود : تکبیره الاحرام ، قرائت ، رکوع سجود و در رکعت دوم پس از سجود ، تشهد بخواند و در رکعت آخر ، پس از تشهد سلام دهد.
احکام
148
واجبات غیر رکنی
موالات
موالات یعنی پشت سر هم بودن اجزای نماز و فاصله نینداختن بین آنها.
اگر به قدری بین اجزای نماز فاصله بیندازد که نگویند نماز می خواند ، نمازش باطل است .
طول دادن رکوع و سجود و خواندن سوره های بزرگ ، موالات را به هم نمی زند.
احکام
درس شانزدهم
نماز
مبطلات نماز
کتاب شریف کافی/ج3/ص300/حدیث6
عَلِیُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ عَنْ اَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:
اِذَا اسْتَقْبَلْتَ الْقِبْلَهَ بِوَجْهِکَ فَلَا تُقَلِّبْ وَجْهَکَ عَنِ الْقِبْلَهِ فَتَفْسُدَ صَلَاتُکَ…
ترجمه:
ابو جعفر باقر (علیه السلام) گفت: در حال نماز، روى خود را از جانب قبله مچرخان که نمازت فاسد مىشود،…
(منبع برداشت: مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع الاحادیث)
مبطلات نماز
وقتی نماز گزار تکبیره الحرام را می گوید و نماز را شروع می کند ،
تا پایان نماز باید از کارهایی که مبطل است پرهیز نماید.
از بین رفتن یکی از شرطهای نماز
مبطلات نماز عبارتند از :
پیش آمدن چیزی که وضو یا غسل را باطل می کند عمدا یا سهوا
خوردن و آشامیدن
سخن گفتن عمدی
خندیدن
احکام
گریستن
روی از قبله بر گرداندن
کم یا زیاد کردن ارکان نماز عمدی یا سهوی
بر هم زدن صورت نماز
دستها را بر هم گذاشتن
آمین گفتن بعد از حمد ( اشتباها یا از روی تقیه اشکال ندارد.)
پیش آمدن یکی از شکهایی که مبطل نماز است.
مبطلات نماز
احکام
احکام مبطلات نماز
اگر در بین نماز یکی از شرایط صحیح بودن آن از بین برود ؛ مثلا در
بین نماز بفهمد مکانش غصبی است
نماز باطل است.
اگر در بین نماز و وضویش باطل شود یا یکی از موجبات غسل پیش آید
نماز باطل است.
احکام
اگر در بین نماز خوابش ببرد
نمازش باطل است.
سخن گفتن
اگر نماز گزار عمدا کلمه ای بگوید و بخواهد با آن معنایی را برساند
نمازش باطل است
اگر چه کلمه معنایی نداشته باشد و یک حرف هم باشد.
سرفه کردن و آروغ زدن و آه کشیدن
نماز را باطل نمی کند
ولی گفتن« آخ» و «آه» و مانند اینها که دوحرف است ؛ اگر عمدی باشد نماز را باطل می کند.
احکام
در نماز نباید به کسی سلام کرد ولی اگر کسی به نماز گزار سلام کند
واجب است جواب او را بدهد و باید سلام را مقدم بدارد . مثلا بگوید :
« سلام علیک » یا « السلام علیک» و نباید بگوید : «علیکم السلام »
احکام
سخن گفتن
خندیدن و گریستن
اگر نماز گزار عمدی با صدا بخندد
نمازش باطل است.
اگر سهوا بخندد یا لبخند بزند
نماز باطل نمی شود.
اگر نماز گزار برای کار دنیا عمدا با صدا گریه کند
نمازش باطل است.
گریه بدون صدا و گریه از ترس خدا یا برای آخرت هر چند با صدا باشد
نماز را باطل نمی کند.
احکام
روی از قبله برگرداندن
اگر عمدا به مقداری روی خود را از قبله برگرداند به طوری که نگویند روبه قبله است
نمازش باطل است.
اگر سهوا تمام صورت را به طرف راست یا چپ قبله بر گرداند
احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند
ولی اگر به طرف راست قبله نرسیده است نماز صحیح است.
احکام
به هم زدن صورت نماز
اگر در بین نماز کاری که صورت نماز را بر هم زند مثل دست زدن،
به هوا پریدن و مانند اینها ؛ کم یا زیاد عمدا یا از روی فراموشی باشد
نماز باطل می شود.
اگر در بین نماز به قدری ساکت بماند که نگویند نماز می خواند
نمازش باطل می شود.
احکام
دستها را بر هم گذاشتن
اگر در نماز گزار مثل بعضی افراد که شیعه نیستند در حال نماز دستها
را روی هم بگذارد
نماز باطل است
احکام
خوردن و آشامیدن
اگر در بین نماز ؛ غذایی را که لای دندانها مانده فرو ببرد
نمازش باطل نمی شود
اگر قند یا شکرو مانند اینها در دهان مانده باشد و در حال نماز کمکم آب شود فرو رود* نمازش اشکال پیدا می کند.
احکام
چیزهایی که در نماز مکروه است
گرداندن صورت کمی به طرف راست یا چپ
بر هم گذاشتن چشمها
سکوت کردن هنگام خواندن حمد یا سوره یا ذکر؛ برای شنیدن حرف کسی
نگاه کردن به خط قرآن یا کتاب یا خط انگشتری
هر کاری که خضوع و خشوع را از بین ببرد .
موقع خود داری کردن از بول و غائط مکروه است نماز بخواند.
پوشیدن جوراب تنگ که پا را فشار دهد.
هنگام خواب آلودگی
احکام
مواردی که می شود نماز واجب را شکست
رها کردن نماز واجب ( شکستن نماز) حرام است مگر در حال نا چاری
مانند این موارد
حفظ جان
حفظ مال
جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی
شکستن نماز برای پرداخت بدهی مردم با این شرایط اشکال ندارد.
طلبکار ؛ طلب خود را می خواهد
وقت نماز تنگ نیست ، یعنی می تواند پس از پرداخت
بدهی ، نماز را در وقت آن بخواند.
در بین نماز نمی تواند بدهی را بپردازد.
احکام
مواردی که می شود نماز واجب را شکست
اگر در بین نماز متوجه شود که مسجد نجس است و :
وقت نماز تنگ است :
باید نماز را تمام کند و پس از نماز مسجد را تطهیر کند.
وقت نماز وسعت دارد :
اگر نمی تواند در بین نماز مسجد را تطهیر کند باید نماز را رها کند و مسجد
را تطهیر نماید و بعد نماز را بخواند.
احکام
مواردی که می شود نماز واجب را شکست
شکستن نماز برای مالی که اهمیت ندارد
مکروه است.
اگر پیش از آنکه به اندازه رکوع خم شود؛ یادش بیاید اذان یا اقامه را
فراموش کرده چنانچه وقت نماز وسعت دارد
مستحب است برای گفتن آنها نماز را بشکند.
احکام
فهرست منابع
توضیح المسائل مراجع ج 1و2 ( مطابق با فتاوای ده تن از مراجع معظم تقلید )
استفتائات مقام معظم رهبری (حفظه الله )
مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى/نرم افزار جامع الاحادیث و جامع فقه شیعه نور