هویت اجتماعی



فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
هویت مفهومی کلیدی در جهان معاصر به شمار می رود. بعد از جنگ جهانی دوم، استعمارگری، مهاجرت، جهانی شدن، همچنین رشد جنبش های اجتماعی جدید و اشکال هویت سیاسی باعث شد تا پرسش در مورد هویت در مرکز بحث و مناظره های علوم انسانی و اجتماعی قرار گیرد. با توجه به اینکه افراد در موقعیت های مختلف کنشی در لایه های مختلف اجتماعی، از طریق عضویتشان در گروه های مختلف، خود را شناسایی می کنند، دارای هویت های جمعی مختلفی هستند که از آن جمله اند: هویت جنسی، سنی، شغلی، قومی و … و در این میان هویت ملی1 و احساس تعلق خاطر به وطن، به خاطر نقش آن در ایجاد وفاق اجتماعی و انسجام عام، از مهم ترین مسائل جوامع متمایز می باشد و به همین لحاظ، بررسی آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است
هویت ملی یک مقوله از هویت های جمعی است که منابع سرزمینی را با عناصر قومی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی- سیاسی ترکیب میکند. اصطلاح هویت ملی از وقتی که واژه ملت رواج پیدا کرد، مورد استفاده قرار گرفت و به عنوان یک پدیده اجتماعی و سیاسی، مولود عصر مدرن اروپا است که از قرن هفده آغاز می شود. این مفهوم اواخر قرن نوزدهم و مخصوصاً بعد از دو جنگ جهانی به کشورهای جهان سوم و تازه استقلال یافته راه پیدا کرده است.
در مورد مولفه های هویت ملی، اندیشمندان حوزه های مختلف علوم انسانی، دیدگاه های متفاوتی دارند. عناصر اصلی ملت و ملیت در علوم اجتماعی و انسانی، زبان مشترک، دین مشترک و سرزمین مشترک است، بدون آنکه هیچیک از این عوامل سه گانه به تنهایی شاخص ملت و ملیت باشد. در جغرافیا سرزمین مشترک مولفه اساسی هویت ملی تلقی می شود. برخی رشته ها مانند علوم سیاسی، ملت را از مفاهیم اساسی نمی دانند و به جای آن مفاهیمی چون دولت و اقتدار سیاسی و جامعه مدنی را به کار می برند. در فلسفه بیشتر بر وحدت فرهنگی و تاریخ مشترک تاکید می شودو در روان شناسی اجتماعی نیز به هویت "ما" و احساسات مشترک و آگاهی جمعی توجه می شود هویت ملی به معنای احساس تعلق و وفاداری به عناصر و نمادهای مشترک در اجتماع ملی است. مهم ترین عناصر و نمادهای ملی که سبب شناسایی و تمایز می شوند، عبارتند از: سرزمین، دین و آیین، آداب و مناسک، تاریخ، زبان و ادبیات و مردم و دولت. در درون یک اجتماع ملی، میزان تعلق و وفاداری به هریک از عناصر و نمادهای مذکور، احساس هویت ملی آن ها را مشخص میسازد.

بیان مساله
هویت ملی و به تبع آن انسجام و یک پارچگی ملی، تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که از آن جمله می توان به کمیت و کیفیت روابط بین افراد یک جامعه اشاره کرد. این عامل که در یک تعبیر کلیتر سرمایه اجتماعی2 نامیده می شود، یکی از مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار در روابط بین فردی و بین گروهی می باشد.
کیفیت روابط افراد و تعاملات اجتماعی در میزان همبستگی گروهی و در نتیجه هویت ملی اثرات متفاوتی دارد. این روابط که شامل تعاملات درون گروهی و بین گروهی و رقابت و تفاهم بین گروهی می باشد، از یک طرف، موجب تقویت انسجام کل و از طرف دیگر، موجب اختلال در نظم های خرد و انسجام محلی3 می گردد.
سرمایه اجتماعی آنچه که شما می دانید، نیست، بلکه کسانی است که می شناسیدایده اصلی سرمایه اجتماعی، این است که شبکه های اجتماعی سرمایه با ارزشی هستند. شبکهها مبنایی برای همبستگی اجتماعی به وجود میآورند، زیرا آن ها ما را قادر میسازند که با افراد دیگر – و نه فقط کسانی که مستقیماً می شناسیم – برای سود متقابل همکاری کنیم
سرمایه اجتماعی با ایجاد شبکه ای از روابط و هنجارهای مشترک و تسهیل کنش جمعی بین افراد یک جامعه، به مثابه یک چسب عمل نموده و همبستگی اجتماعی را تقویت می کند. ضمن اینکه با فراهم آوردن بستر اعتماد و وفاداری و تعهد، حس همکاری و مشارکت را در بین افراد اجتماع درونی می سازد.
یکی از مهم ترین و حساس ترین دوره های زندگی انسان دوره جوانی است که علایم، آثار و تبعات خاص خود را دارد. تحولات جسمی که در این دوره روی می دهد، در حالات روحی و حتی جهت دهی نگرش های افراد موثر است.
دوره جوانی در واقع حلقه اتصال دوران کودکی و بزرگسالی است و منجر به تجدید ساختار شخصیت فرد میگردد. این تجدید ساختار، باعث ایجاد نگرشی نو در وضعیت جسمانی، روانی و اجتماعی فرد می شود و لزوم بازنگری فرد در نقش فعلی خود و نقش پذیری آینده او را ایجاب میکند. در این مرحله جوانان در پی هویت یابی خود هستند. اریکسون4 معتقد است که پایه های اولیه هویت در اوان زندگی و به شکلی احساسی و ناخودآگاهانه شکل می گیرد. لیکن نقطه اوج شکل گیری هویت در پایان دوران جوانی است بنابراین، از آنجایی که دانشجویان در نقطه اوج شکل گیری هویت خود قرار دارند، و با توجه به تعدد منابع هویت ساز در عصر جدید (با در نظر گرفتن مراکز آموزشی به عنوان یکی از مراجع تشکیل دهنده هویت)، آگاهی و اطلاع از نحوه تعریف و برداشت آنان از هویت ملی خویش به عنوان بالاترین سطح هویت جمعی به ویژه در جوامع چند قومی مانند کشور ما و عوامل مرتبط با این بعد از هویت از جمله سرمایه اجتماعی برای هر نوع برنامه ریزی اجتماعی و فرهنگی ضروری میباشد.
در شرایط کنونی که مساله وفاق اجتماعی و وحدت ملی هم از طرف همبستگی های درون کشوری و هم از طرف فشارهای جهانی و فرآیند جهانی شدن تحت تاثیر قرار گرفته است، ضروری است نقش هویت ملی به عنوان یک عامل مهم در جهت انسجام اجتماعی، وفاق ملی، صیانت فرهنگی و برنامه ریزی اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد ضمن اینکه سرمایه اجتماعی از طریق هنجارهای دستوری همانند تقویت روحیه گروهی، همکاری، تعاون، رقابت سالم، برقراری کنش ها و تعاملات اجتماعی مبتنی بر اعتماد، صداقت و احترام متقابل و از بین بردن تعارضات و خصومت ها میان افراد، به تقویت حس همبستگی و وفاق ملی و در تعبیری به تشکیل و تداوم هویت ملی افراد کمک می کند..
سوالات :
آیا بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد؟
آیا بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد؟
آیا بین مشارکت و هویت ملی رابطه وجود دارد؟
آیا بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد؟
آیا بین جهت گیری مذهبی و هویت ملی رابطه وجود دارد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت در این است که مبحث هویت در حوزه علوم اجتماعی، یکی از اساسی ترین و بدیع ترین مباحث عصر مدرن شمرده می شود. مقوله سرمایه اجتماعی نیز از مباحث جدید در حوزه علوم اجتماعی است. جامعهشناسان، روان شناسان و روان شناسان اجتماعی به بررسی مقوله هویت پرداخته اند.
وهمچنین هر فرد هویت یا "خویشتن5" خود را از طریق سازماندهی نگرش های فردی دیگران در قالب نگرش های سازمان یافته اجتماعی یا گروهی شکل می دهد. به بیان دیگر، تصویری که فرد از خود می سازد و احساسی که نسبت به خود پیدا می کند، بازتاب نگرشی است که دیگران نسبت به او دارند.
خودآگاهی، و در واقع خود شناخت، تنها زمانی حاصل می شود که فرد خود را در جای دیگری یا یک "دیگری تعمیم یافته6" اجتماعی بگذارد یا این طور فرض کند. به زبان ساده، مید بر این باور است که ما نمی توانیم خود را ببینیم مگر آنکه خود را همان گونه که دیگران ما را میبینند، مشاهده کنیم روند هویت یک نظام کنترل، به خصوص یک نظام کنترل ادراک7 است. هویت، مجموعه ای از معانی به کار گرفته شده برای خود در یک نقش یا موقعیت اجتماعی است که فلانی بودن را تعریف می کند. این مجموعه از معانی برای اینکه شخص چه کسی است، استاندارد یا مرجع است.
در مفهوم پردازی هویت به عنوان سیستم کنترل سایبرنتیک، پویایی های این سیستم را در حول و حوش چهار عنصر می بیند: استاندارد هویت8، درونداد9، مقایسه گر10 و برونداد11 .
انسجام و یک پارچگی ملی تا حد زیادی متاثر از شبکه ارتباطی و تعاملات بین افراد یک جامعه می باشد که بر همین اساس، مبنای اعتماد و همکاری گروهی در چارچوب و محدوده سرزمینی خاص به نام ملت شکل میگیرد(یوسفی 1380). با افزایش روابط و تعاملات بین افراد یک جامعه، تعلق و وفاداری آن ها به اجتماع ملی نیز افزایش یافته و زمینه برای تشکیل یک اجتماع ملی متحد و منسجم فراهم می گردد . شبکه ارتباطات و تعاملات که از آن به سرمایه اجتماعی تعبیر می شود، به واسطه گسترش شبکه روابط و گرایش مبتنی بر احترام و اعتماد به دیگران، موجب تقویت همبستگی و احساس تعلق به اجتماع ملی و در واقع همان هویت ملی می گردد.
اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال 1916، در مقاله ای توسط هانی فان12 از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شدعلی رغم اهمیت آن، نخستین بار در اثر کلاسیک جاکوبز13: مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکاییشکل جدی به خود گرفت اقتصاددانی به نام لوری14 نیز همچون لایت15 جامعه شناس، اصطلاح سرمایه اجتماعی را در دهه 1970 برای توصیف مشکل توسعه اقتصادی درون شهری به کار برد کاربرد این مفهوم به تدریج از دهه 1980 به این سو در تزها و مقالات دانشگاهــی با کارهای افرادی چون کلمن، بوردیو، پاتنام و فوکویاما افزایش یافته است.
ونتایج این تحقیق می تواند در سطح محلی،منطقه ای وملی کاربرد داشته باشد وهمچنین می تواند در کتابخانه وحوزه فرهنگ وارشاد اسلامی ودانشگاهها مورد استفاده قرار گیرد.

اهداف
هدف اصلی
– بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی.
اهداف فرعی:
– بررسی رابطه بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی
– بررسی رابطه بین مشارکت و هویت ملی .
– بررسی رابطه بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی.
– بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و هویت ملی .

فرضیات:
فرضیه اول : بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم: بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم :: بین مشارکت و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه چهارم: بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه پنجم: بین جهت گیری مذهبی و هویت ملی رابطه وجود دارد.

کاربرد نتایج:
از آنجا که در این موضوع به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت ملی پرداخته شده است و میزان تاثیرات ابعاد سرمایه اجتماعی بر هویت بخشی ملی مورد اندازه گیری قرار می گیرد به همین خاطر نتایج حاصل از این تحقیق در سطح محلی ، منطقه ای و ملی می تواند کاربرد داشته باشد و دست اندرکاران امر فرهنگ و مسائل اجتماعی می تواند از این نتایج جهت بهبود سرمایه اجتماعی و هویت ملی استفاده نمایند.

تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم و متغیرها
تعاریف نظری :
هویت ملی:
نوعی احساس پایبندی، دلبستگی و تعهد به اجتماع ملی است که موجب وحدت و انسجام جامعه است و بخشی از هویت فرد را تشکیل می دهد(رزازی فر، 1379: 106).
هویت اجتماعی:
احساس تعلق نسبت به مجموعه ای از ارزش های مادی ومعنوی را "هویت " می نامند.
به عبارت دیگر هویت نوعی احساس تعلق به یک مجموعه مادی و معنوی است که بر اموری مثل :نحوه نگرش به محیط پیرامون خود ،شناخت از خود ،آگاهی ،علاقمندی به آن مجموعه و شناخت عمیق تاریخی و غنای فرهنگی یک ملت تاکید دارد. ( هاشمی ،1388 : 56)
سرمایه اجتماعی:
مجموعه ای از مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و شبکه ها می باشد که هماهنگی و همکاری را برای سود متقابل تسهیل می کند و باعث کارآمدی جامعه در فعالیت های هماهنگ می شود(وال و همکاران، 1998: 311) سرمایه اجتماعی در این مطالعه شاخص هایی مانند اعتماد اجتماعی، مشارکت، و تعاملات اجتماعی را شامل می شود که از طریق 45 گویه به صورت طیف سنجیده شده است. (هاشمی ،1388 : 34)
اعتماد اجتماعی:
بر انتظارات و تعهدات اکتسابی و تایید شده به لحاظ اجتماعی دلالت دارد که افراد نسبت به یک دیگر و نسبت به سازمان ها و نهادهای مربوط به زندگی اجتماعی شان دارند(ازکیا و غفاری 1380: 9).
مشارکت:
فرآیندی است که در برگیرنده انواع کنش های فردی و گروهی به منظور دخالت در تعیین سرنوشت خود و جامعه و تاثیر گذاردن بر تصمیم گیری درباره امور عمومی است (موسوی 1385).
تعاملات اجتماعی:
کنش های اجتماعی هستند که بین دو یا چند انسان واقع میشوند و در میان آن ها نوعی هماهنگی ایجاد می کنند(کتابی و همکاران، 177:1383 به نقل از آگ برن و نیم کوف، 1357: 27).
جهت گیری مذهبی:
عبارت است از اعتقاد به قوای لاهوتی و ماوراء طبیعه و رعایت یک سلسله قواعد اخلاقی در زمینه ارتباط با خود، سایر بندگان و خدا و انجام مناسک عبادی در جهت تقریب خالق و جلب رضایت او به منظور تعالی روح می باشد(کتابی و همکاران،177:1383).

تعاریف عملی:
سرمایه اجتماعی : پرسشنامه سرمایه اجتماعی از سوال 1 تا 20
اعتماد اجتماعی: شامل سوالات 1-3
مشارکت اجتماعی : 4تا 11
جهت گیری مذهبی 12 تا 13
تعاملات اجتماعی : 14 تا 20
هویت ملی : پرسشنامه هویت از سوال 21 تا 30
شاخص های سرمایه اجتماعی
1-اعتماد اجتماعی 2-مشارکت اجتماعی 3-جهت گیری مذهبی4-تعاملات اجتماعی
اعتماد اجتماعی:
1-صداقت 2-مشارکت 3-اختلاف عقیده
مشارکت اجتماعی: 1-شرکت در فعالیتهای علمی 2- شرکت در فعالیتهای دانشگاه
3-شرکت در انجمن های ادبی 4-کارهای گروهی 5-مشارکت در جریانات سیاسی
6-شرکت در انتخابات

جهت گیری مذهبی:
1-شرکت در جلسات مذهبی 2-شرکت در هیئت های مذهبی دانشگاه 3-شرکت در هیئات های ماه رمضان

تعاملات اجتماعی
1-تعامل با دوستان 2-تعامل با اساتید 3-تعامل با گروه

شاخص های هویت ملی
1-رعایت حقوق دیگران
2-بررسی وظایف اجتماعی
3-برخورد با دیگران

فصل دوم
ادبیات تحقیق

مقدمه :
مبانی نظری و مدل تحلیلی هر تحقیقی بعنوان چارچوب تحقیق هدایتگر محقق بوده تا در جهت نیل به اهداف و پاسخ به ابهامات بتواند براساس نظریات اندیشمندان و افراد صاجب نظر و نظریه پردازان مرتبط با موضوع چشم اندازی وسیع از موضوع را ارائه نماید. علاوه بر این با توجه به تحقیقاتی که محققین و پژوهشگران انجام داده اند می توان به نقاط قوت و نقاط ضعف احتمالی و موانع موجود بر سر راه پژوهش واقغ شد و برای انجام تحقیق و پیشبرد اهداف این مسائل را مد نظر قرار داد. در مجموع با توجه به تئوری ها ، نظریات ، تحقیقات انجام شده در داخل کشور و خارج از کشور و مبانی نظری موجود می توان توجیه گر بررسی ابعاد مختلف موضوع مورد تحقیق بود و در جهت رسیدن به اهداف و پاسخ به فرضیات از این مطالب کمک گرفت.
از طرف دیگر با توجه به اینکه پرسشنامه از نظریات و تئوری های مورد بررسی استخراج می شود می توان با اشراف بر ابعاد مختلف موضوع و نکات مورد اشاره در نظریات به بررسی موصوع و رسیدن به نتایج عمل نمود.
الف ) تحقیقات انجام شده در داخل ایران
در تحقیق وحیدا و همکاران(1383) تحت عنوان "تاثیر سرمایه اجتماعی بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه های تهران"، نتایج به دست آمده نشاندهنده این است که 14% از دانشجویان در حد زیاد و بسیار زیاد و 41 درصد در حد کم و بسیار کم از/اپ سرمایه اجتماعی برخوردار هستند. بیشترین میزان سرمایه اجتماعی دانشجویان (5/78%) به گروه های نخستین تعلق دارد. دانشجویان پسر، دانشجویان دارای والدین با تحصیلات بالاتر، دانشجویان دارای مادران شاغل، دانشجویان بومی و دانشجویان متعلق به طبقه بالا دارای سرمایه اجتماعی بیشتری بودند. همچنین یافتهها، فرضیه اصلی تحقیق را تایید می کند(000/0= p و191/0= r) و نشان می دهد رشد سرمایه اجتماعی دانشجویان در نحوه تعریف و برداشت آنان از هویت اجتماعی خود نقش موثری دارد.
رضایی و احمدلو(1384) در تحقیقی تحت عنوان "بررسی نقش سرمایه اجتماعی در روابط بین قومی و هویت ملی در میان جوانان تبریز و مهاباد" با استفاده از روش پیمایشی به این نتیجه رسیدند که میزان سرمایه اجتماعی در بین پاسخ گویان به طور محسوسی پایین است و میانگین آن 26/258 از 590 می باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که نمره هویت ملی در بین پاسخ گویان بالاست. میانگین نمره هویت ملی پاسخ گویان 08/44 از 65 می باشد. به علاوه، تفاوت معنی داری بین میانگین هویت ملی جوانان تبریز و مهاباد وجود ندارد و هردو دارای هویت ملی بالایی هستند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه مثبتی وجود دارد و سرمایه اجتماعی تقویت کننده هویت ملی است.
حافظ نیا و همکاران(1385) در پژوهشی با عنوان "تاثیر جهانی شدن بر هویت ملی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران)" به بررسی ارتباط جهانی شدن و هویت ملی پرداختند. نتایج حاصل از واکاوی داده ها از طریق نرم افزار SPSS نشان داد که گسترش فرآیندهای جهانی شدن در قالب فناوری اطلاعات و ارتباطات (ماهواره و اینترنت)، زمینه ساز تقویت هویت فرو ملی دانشجویان بوده است.
احمدی(1386) در پژوهشی به "بررسی آثار نتایج تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2006 بر هویت ملی شهروندان یاسوجی" پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که پس از شکست تیم ملی ایران در مقابل مکزیک و پرتقال، نمره های هویت ملی در ابعاد مختلف و به صورت کلی کاهش یافت، اما پس از کسب تساوی در مقابل آنگولا ضمن اینکه روند کاهش نمره های هویت ملی متوقف شد، افزایش معناداری نیز مشاهده نشد.
جهانگیری و معینی(1389) به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت ملی؛ دانشجویان دانشگاه شیراز پرداخته اند یافته های پژوهش نشان می دهند که بین متغیرهای محل تولد، محل سکونت، اعتماد اجتماعی، مشارکت، تعاملات اجتماعی و جهت گیری مذهبی و هویت ملی رابطه معناداری وجود دارد.. همچنین رابطه معناداری بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی وجود دارد. تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که چهار متغیر (جهت گیری مذهبی، سرمایه اجتماعی، محل تولد و سن) در مجموع 32٪ از تغییرات در متغیر وابسته هویت ملی را تبیین کردند.
فیروزآبادی(1384) در مطالعه ای تحت عنوان بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر بر شکل گیری آن در شهر تهران. عوامل موثر بر شکل گیری سرمایه اجتماعی ، به ترتیب اهمیت عبارتند از: تعهد دینی، سطح تحصیلات، مشارکت رسمی یکی از اعضای خانواده، نسل، مهاجرت (مهاجر/ غیرمهاجر)، جنس (زن/ مرد) و دین باوری، می باشد. در این تحقیق عناصر مفهومی سرمایه اجتماعی مورد تحلیل عاملی قرار گرفت و به چهار عامل عمده: اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، آگاهی و توجه و مشارکت های رسمی و چهارمین عامل، مشارکت های غیررسمی (خیریه ای، مذهبی و همیارانه) تقلیل یافت.
حسینی(1384) در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سهم استان در تولید ناخالص داخلی به این نتیجه رسیده اند که با مروری بر تجربه ی کشورهای در حال توسعه، اکنون بیش از هر زمان دیگری، لزوم توجه به نهادها به عنوان قواعد بازیِ هر جامعه حس می شود. رشد اقتصاد نهادگرای جدید، باعث شده تا توسعه ی اقتصاد محور جای خود را به توسعه ی نهادمحور بدهد.
موسوی (1383) در مطالعه ای تحت عنوان بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با سلوک اجتماعی پرداخته است در این تحقیق مشخص شد که عضویت انجمنی با دو متغیر پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی و وضعیت تحصیلی رابطه دارد. به گونه ای که پایگاه های متوسط و بالا و دانش آموزان متوسط و قوی از عضویت انجمنی بالاتری برخوردارند.
با بررسی رابطه اعتماد کل با متغیرهای زمینه ای، تنها سه متغیر: پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، رشته و وضعیت تحصیلی با اعتماد کل اختلاف معنی دار داشتند.
ملاحسنی(1381) به بررسی رابطه بین میزان سرمایه اجتماعی و نوع دینداری در بین دانش آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان، پرداخته اند. یافته های این تحقیق نشان داد که بین میزان سرمایه اجتماعی و نوع دینداری رابطه وجود دارد. بدین معنی که دینداران سنتی، قومیت گرا و تکثرگرا دارای همبستگی مثبت و معناداری با متغیر سرمایه اجتماعی هستند و متغیرهای زمینه ای بر این متغیرها تاثیرگذارند.
ب ) تحقیقات انجام شده در خارج از ایران
مطالعه ی کورمِندی و مِک وایِر16 درباره ی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی،1985
اولین مطالعه ای که به بررسی رابطه ی سرمایه اجتماعی و عملکرد اقتصادی پرداخت و از نگرش آماری بین کشوری استفاده کرد، مطالعه ی کورمِندی و مِک وایِر بود.
طبق این مطالعه، افزایش آزادی های مدنی، سهم سرمایه گذاری در تولید ناخالص داخلی راـ که معمولاً 20 درصد است ـ 5 درصد افزایش می دهد.
مطالعه کُلمن درباره ی تاثیر سرمایه اجتماعی بر نیروی انسانی،1988
کُلمن در مقاله ی معروف خود، تحت عنوان "سرمایه اجتماعی، در فرآیند خلق سرمایه انسانی"17،.
طبق بررسی وی، اقدام به ترک تحصیل در دانش آموزانی که خانواده های دو فرزندی و با حضور هر دو والد دارند، 5/12 درصد کمتر از خانواده های تک والدی با چهار فرزند است.
اقدام به ترک تحصیل در خانواده هایی که در آن ها، مادر از فرزند خود انتظار دارد به دانشگاه برود، نسبت به حالتی که چنین انتظاری وجود ندارد، 6/8 درصد کمتر گزارش شده است.
میزان ترک تحصیل در خانواده هایی که هردو والد در آن ها حضور دارند، دو فرزندی هستند و مادر از فرزند خود انتظار دارد به دانشگاه برود، 1/8 درصد بوده و در خانواده هایی که تک والدی بوده، پنج فرزند دارند و مادر نسبت به دانشگاه رفتن فرزند خود انتظاری ندارد، 6/30 درصد گزارش شده است.
ترک تحصیل در خانواده هایی که نقل مکان نداشتند، 8/11 درصد، در خانواده هایی که یک بار نقل مکان کرده اند، 7/16 درصد، و در خانواده هایی که دوبار نقل مکان کرده اند، 1/23 درصد گزارش شده است.
رابرت پاتنام18 (1993) در مطالعه ای تحت هنوان تاثیر سرمایه اجتماعی بر وضعیت اقتصادی به این نتیجه رسیده اند که ، طی چندین قرن گذشته، همواره مناطق شمالی ایتالیا نسبت به مناطق جنوبی آن، از ثروت بیشتری بهره مند بوده اند. این در حالی است که این مناطق در اول هزاره ی میلادی از وضعیت یکسانی برخوردار بوده اند. به همین لحاظ، ایتالیا اولین کشوری است که پژوهشگران به مطالعه ی اثرات سرمایه اجتماعی در آن پرداختند (بَنفیلد19،1985 و پاتنام،1993).
او دریافت که همبستگی بسیار قوی میان سنجه های مشارکت مدنی و کیفیت دولت ها در مناطق مختلف ایتالیا وجود دارد. طبق نتایج او مناطقی از ایتالیا که دارای سرمایه اجتماعی بالایی هستند، توسعه ی اقتصادی بیشتری نیز دارند. او نشان داده است که ارائه ی خدمات عمومی توسط دولت های منطقه ای در مقابل پراعتمادتر و با تفکراتِ مدنی ترِ شمال و مرکز ایتالیا، خیلی بهتر از جنوب این کشور انجام می شود که اعتماد کمتر و تفکرات مدنی کمرنگ تر است.
استفان نک و فیلیپ کی فر(1997) در مقاله ای تحت عنوان: "آیا سرمایه اجتماعی پیامد اقتصادی به سه نتیجه مهم دست یافته است. اولی، به اهمیت اعتماد و هنجارهای مدنی در عملکرد موفقیت آمیز فعالیت های اقتصادی می پردازد. دومی، به این مطلب اشاره دارد که طبق شواهد تجربی، فعالیت های جمعی با عملکرد اقتصادی هم بسته نیست. این نتیجه، خلاف آن چیزی است که پاتنام در رابطه با مناطق ایتالیا به آن دست یافت. سومین محور نیز به نمایش میزان اهمیت دو منبع: اعتماد و هنجارهای مدنی اختصاص دارد. براساس این تحقیق، متغیر سرمایه اجتماعی رابطه قوی و معناداری با رشد دارد.
فرلاندر و تیمس20 (2001) در تحقیقی با عنوان "شبکه های محلی و سرمایه اجتماعی"، نشان داد که سطح نسبتاٌ پایینی از سرمایه اجتماعی در بین پاسخ گویان وجود دارد. همچنین، تعداد کمی از پاسخ گویان خود را از طریق اجتماع شناسایی کردند و حس تعلق به آن دارند.
"همبستگی اجتماعی، سرمایه اجتماعی و همسایگی" عنوان تحقیقی است که توسط فارست و کیرنز21 (2001) انجام گرفته است. این تحقیق نشان میدهد که چگونه سرمایه اجتماعی می تواند به حوزه های مناسبی برای عمل سیاسی در سطح همسایگی منفصل شود و اینکه چگونه مفاهیمی مانند همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی می توانند برای اهداف تحقیق عملی شوند.
تاموسکی22 (2003) در تحقیقی با عنوان "تشکیل هویت ملی در میان استونی های سالخورده در ایالات متحده" نشان داد که برای پناهندگان(مهاجرین) استونیایی نسل مشارکت کننده، هویت ملی جنبه مهمی از هویت های شخصی و اجتماعی در طول زندگی شان می باشد. اکنون در سن پیری، هویت ملی شان برای آنها یک منبع مهم از معانی حیاتی و مبنایی برای ارتباطات اجتماعی را فراهم می آورد.
ساساکی23 (2004) در تحقیقی تحت عنوان "جهانی شدن و هویت ملی در ژاپن" نشان داد که بچههای ژاپنی نگرش مثبت و بازتری نسبت به دیگران (غریبه ها) در مقایسه با والدین شان و دیگر گروه های بزرگسال دارند. نسل اول تاثیر مهمی بر هویت ملی در میان ژاپنی ها دارد.
ساباتیه24 (2008) در تحقیقی با عنوان "هویت قومی و ملی در میان نوجوانان نسل دوم مهاجر در فرانسه: نقش زمینه اجتماعی و خانواده" نشان داد. بستر مدرسه و همسالان مقدار کمتری از واریانس را تبیین می کند. والدین همچنین به شیوه مثبتی در هویت ملی مشارکت می کنند. مشارکت والدین در مورد مادران و پدران متفاوت است. این پویایی فرهنگ پذیری درون خانواده های مهاجر را نشان میدهد( امیدیان ؛ 1388 : 19 به نقل از Bezanson, K 2006)
جمع بندی و نقد تحقیقات پیشین:
در این تحقیق به برخی از تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع پرداخته شده است و همانگونه که اشاره شده است محققان مختلف در موضوعات مرتبط که به نوعی با این موصوع ارتباط دارند به ابعادی از موضوع مورد بررسی اشاره نموده و نتایج حاصله از تحقیقات داخلی و خارجی در بعدی از موضوغی دارای نتایج متفاوتی می باشند. آنچه که از این نتایج می توان استخراج نمود و مورد استفاده فرار داد کارکردهای مثبت و منفی بوده که در مواردی از دوباره کاری اجتناب خواهد شد و می تواند مشکلات احتمالی و راهکارهای لازم را برای ادامه مسیر تحقیق در اختیار محقق فرار دهد. علاوه بر این با توجه به متغیرها و شاخص های مورد بررسی و میسر آن تاثیر و اثری که هر کدام از این متغیرها دارند می تواند چشم اندازی را برای محقق در جهت سنجش ابعاد مورد بررسی فراهم نموده تا با چشم اندازی وسیع و الهام از نتایج به دست آمده در داخل و خارج از کشور بتواند این تحقیق را به انجام برساند. مشخصا نوع شاخص ها و متعیرهای سرمایه اجتماعی و ابعاد هویتی که در نقاط مختلف کشور بررسی شده و بر روی نمونه های متفاوت سنجش و بررسی شده اند می تواند در جهت دقت و سرعت عمل در تحقیق و تطبیق نتایج مفید و موثر باشند و محقق را در جهت نیل به اهداف تجقیق یاری نمایند.

مبانی نظری
مروری بر نظریه ها:
نظریه ترنر:
سرمایه اجتماعی از نظر بوردیو25 (1986 به نقل از ترنر26 2003: 495-496)، موقعیت ها و روابط در گروه ها و شبکه های اجتماعی می باشد. وی یادآوری می کند که ایجاد و اثربخشی سرمایه اجتماعی به عضویت در گروه اجتماعی بستگی دارد که اعضایش از طریق مبادله اشیاء و نمادها مرزبندی های گروهی ایجاد میکنند (الوانی و سید نقوی، 1383 : 36 به نقل از وال و همکاران 1998: 306).
نظریه هانی فان
در سالهای گذشته در بر نامه ریزیها ی توسعه تاکید بر نقش سرمایه در اشکال مختلف و در حال تحولش یعنی سرمایه طبیعی، سرمایه فیزیکی و بعدها سرمایه انسانی گذاشته شده بود. اما این نکته در پی بررسی ها مشخص شده است که سه گونه سرمایه( طبیعی، فیزیکی و انسانی) تنها تبیین کننده بخشی از فرایند رشد و توسعه اقتصادی بوده است، به خاطر این سه نوع سرمایه شیوه هایی را که در آن مردم یا کنش گران به کنش متقابل پرداخته و خود را برای ایجاد و جلو بردن توسعه سازماندهی می کنند در نظر نمی گیرند، و می توانیم بگوییم سرمایه اجتماعی حلقه مفقوده توسعه می باشد.
اصطلاح سرمایه اجتماعی قبل از سال 1916، در مقاله ای توسط هانی فان از دانشگاه ویرجینیای غربی مطرح شد. اما، نخستین بار در اثر کلاسیک جین جاکوب: مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی (1961) به کاررفته است، که در آن او تــــوضیح داده بود که شبکه های اجتماعی فشرده در محدوده های حومه قدیمی و مختلط شهری، صورتی از سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهند و در ارتباط با حفظ نظافت، عدم وجود جرم و جنایت خیابانی و دیگر تصمیمات درمورد بهبود کیفیت زندگی، در مقایسه با عوامل نهادهای رسمی مانند نیروی حفاظتی پلیس و نیروهای انتظامی، مسئولیت بیشتری از خود نشان می دهند.( جهانگیری ،1389 : 31))
نظریه گلن لوری در مورد سرمایه اجتماعی
گلن لوری اقتصاددان نیز همچون ایوان لایت جامعه شناس، اصطلاح سرمایه اجتماعی را در دهه 1970 برای توصیف مشکل توسعه اقتصادی درون شهری به کار برد. در دهه 1980، این اصطلاح توسط جیمز کلمن جامعه شناس در معنای وسیعتری مورداستقبال قرار گرفت و رابرت پوتنام دانشمند علوم سیاسی، نفر دومی بود که بحثی قوی و پرشور را درمورد سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی هم در ایتالیا و هم در ایالات متحده برانگیخت. سرمایه اجتماعی مفهومی است که پیشینه طولانی زیادی ندارد. کاربرد این مفهوم به تدریج از دهه 1990 به این سو در تزها و مقالات دانشگاهی – بویژه در رشته های جامعه شناسی، اقتصاد، سیاست و آموزش – با کارهای افرادی چون جیمز کلمن، پیربوردیو، رابرت پاتنام و فرانسیس فوکویاما افزایش یافته است. همچنین استفاده از مفهوم سرمایه اجتماعی باتوجه به روند جهانی شدن و تضعیف نقش دولتهای ملی، به عنوان راه حلی اجرا شدنی در سطح اجتماعات محلی برای مشکلات توسعه، موردتوجه سیاستگذاران و مسئولان سیاست اجتمــاعی قرار گرفته است. (شارع پور، 1380 : 132):
سرمایه اجتماعی از نظر بوردیو27 :
سرمایه اجتماعی از نظر بوردیو، مجموعه ای از منابع بالقوه و بالفعلی است که نتیجه مالکیت شبکه بادوامی از روابط نهادی شده بین افراد و گروه ها و به عبارت ساده تر، عضویت در گروه است(شارع پور 1380: 102). سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف می شود. سرمایه اجتماعی شیئی واحد نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند: همه آنها شامل جنبه ای از یک ساخت اجتماعی هستند، و کنشهای معین افرادی را که در درون ساختار هستند تسهیل می کنند. سرمایه اجتماعی، مانند شکلهای دیگر سرمایه مولد است و دستیابی به هدفهای معینی را که در نبودن آن دست یافتنی نخواهدبود امکان پذیر می سازد. سرمایه اجتماعی، مانند سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی کاملاً تعویض پذیر نیست. اما نسبت به فعالیتهای بخصوصی تعویض پذیر است. شکل معینی از سرمایه اجتماعی که در تسهیل کنشهای معینی ارزشمند است ممکن است برای کنشهای دیگر بی فایده یا حتی زیانمند باشد. سرمایه اجتماعی نه در افراد و نه در ابزار فیزیکــی تولید قرار دارد . سرمایه اجتماع را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزشهای غیررسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم هستند. مشارکت در ارزشها و هنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزشها ممکن است ارزشهای منفی باشد. هنجارهایی که سرمایه اجتماعی تولید می کنند اساساً باید شامل سجایایی از قبیل صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دوجانبه باشد.(غفاری، 1385 : 231).
انواع سرمایه اجتماعی از دیدگاه بوردیو:
جامعه شناس فرانسوی پیر بوردیو (Bourdieu, ؛ 2001) با عنوان " انواع سرمایه " یافت، که در آن وی چهار نوع عمده سرمایه – فیزیکی، انسانی، فرهنگی و اجتماعی- را توصیف و مقایسه می کند.
سرمایه فیزیکی 28ناظر بر پدیده هایی همچون ثروت، درآمد، مستغلات، اتومبیل و نظایر آن است. سرمایه انسانی 29 به چیزهایی نظیر تحصیلات، معلومات و آموزها و مهارتهای کاری اطلاق می شود، که اگر چه سرمایه متعارف (یا فیزیکی) نیستند، اما قابلیت تبدیل به آن را دارند. سرمایه فرهنگی 30، ناظر بر نوع پرورش فرهنگی فرد است و به چیزهایی نظیر نگاه آینده نگر، انظباط شخصی، پرکاری، اهمیت قایل شدن برای تحصیلات و برنامه ریزی و بلاخره ارج نهادن به کسب دستاوردهای اقتصادی اطلاق می شود. برخلاف سرمایه انسانی، که ماهیتی فردی و اکتسابی داشته، محصول تلاشی خودآگاهانه است، سرمایه فرهنگی ماهیتی جمعی دارد و به صورت نا خود آگاه و از طریق محیط خانوادگی و اجتماعی به درون روح و شخصیت افراد رسوخ می کند. با وجود این، هر دوی آنها در این خصوصیت مشترکند که قابلیت تبدیل شدن به سرمایه فیزیکی را دارند. نوع چهارم سرمایه، یعنی سرمایه اجتماعی، اشاره به منابعی دارد که افراد بواسطه حضور یا تعلقشان به یک گروه اجتماعی به آنها دسترسی می یابند. این گروه می تواند به بزرگی ملت و یا به کوچکی خانواده باشد. منابع نیز می تواند شامل چیزهایی ملموس همچون پول، مسکن، شغل، حمایت اجتماعی و یا امکانات غیر ملموسی همچون اطلاعات مفید، مشاوره فکری و آرامش روحی باشند .فرد دارای سرمایه اجتماعی زیاد کسی است که شبکه روابط وسیعتری داشته باشد (یعنی با افراد بیشتری در تماس باشد) این روابط از عمق، صمیمیت، و اعتماد قابل توجهی برخوردار باشند. و بالاخره افرادی که شخص با آنها در ارتباط است دارای میزان قابل اعتنایی از سرمایه فیزیکی، انسانی و یا فرهنگی باشند. (فوکویاما، فرانسیس31 ،به نقل از توسلی ، 1385 : 121)
دیدگاه ایزناشتاید
یکی از تعاریف مطرح این است که سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه گردیده و موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد. براساس این تعریف، مفاهیمی نظیر جامعه مدنی و نهادهای اجتماعی نیز دارای ارتباط مفهومی نزدیک با سرمایه اجتماعی می گردند.
بانک جهانی نیز سرمایه اجتماعی را پدیده ای می داند که حاصل تاثیر نهادهای اجتماعی، روابط انسانی و هنجارها بر روی کمیت و کیفیت تعاملات اجتماعی است و تجارب این سازمان نشان داده است که این پدیده تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد و توسعه کشورهای مختلف دارد. سرمایه اجتماعی برخلاف سایر سرمایه ها به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه حاصل تعاملات و هنجارهای گروهی و اجتماعی بوده و ازطرف دیگر افزایش آن می تواند موجب پایین آمدن جدی سطح هزینه های اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی سازمانها گردد.
واژه سرمایه دلالت می کند که سرمایه اجتماعی همانند سرمایه انسانی یا سرمایه اقتصادی ماهیتی زاینده و مولد دارد، یعنی ما را قادر می سازد ارزش ایجاد کنیم، کارها را انجام دهیم، به اهدافمان دست یابیم، ماموریتهایمان را در زندگی به اتمام رسانیم و به سهم خویش به دنیایی یاری رسانیم که در آن زندگی می کنیم. وقتی می گوییم سرمایه های اجتماعی زاینده و مولد هستند، منظور این است که هیچ کس بدون آن موفق نیست و حتی زنده نمی ماند.( کتابی ، 1383 : 234)
انواع سرمایه اجتماعی از دیدگاه جرارد فیلد32
اساساً سرمایه اجتماعی شامل مفاهیم روابط، نگرش ها و ارزشها و تعاملات افراد برای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی می باشد. و به عنوان شبکه ها و هنجارها، روابط و ارزشها است که کمیت و کیفیت تعاملات اجتماعی جامعه را شکل می دهد.
بر اساس بانک جهانی ما می توانیم 4 نوع مختلف سرمایه اجتماعی را تشخیص دهییم:
1. سرمایه طبیعی
2. سرمایه ساخت
3. سرمایه انسانی
4. سرمایه اجتماعی
تکامل از یک جامعه صنعتی به جامعه علمی به رشد سریع داراییهای نامحسوس و فعالیتهای اجتماعی مربوط به منابع محسوس و فرایندهای فیزیکی مربوط می شود. در این میان سرمایه اجتماعی که به عنوان یکی از انواع سرمایه توسط بانک جهانی تقسیم بندی گردیده اهمیت زیادی دارد.
مرور ادبیات سرمایه اجتماعی به سرعت برای خواننده آشکار می کند که پژوهشگران مختلف در زمینه تعریف سرمایه اجتماعی اتفاق نظر ندارند. (. Field, J؛ . (2003
نظریه کلمن در خصوص ضرورت سنجش سرمایه اجتماعی
1- استفاده از کلیه منابع و سرمایه ها از جمله سرمایه اجتماعی جهت بهبود کیفیت زندگی در برنامه توسعه.
2- پرهیز از پیامد های ناگواراجرای برنامه توسعه، بدون شناسایی ویژگی ها و منابع بالقوه اجتماعی مناطق جغرافیایی مختلف.
3- فراهم نمودن زمینه تقویت یا ایجاد سرمایه اجتماعی در استان.
4- ارایه راهکارهای مناسب جهت اجرای کارآتر سیا ستهای اجتماعی در استان.
5- کمک به ارزشیابی سیا ستهای اجتماعی اجرا شده و یا در حال اجرا.
6- کاهش میزان جرایم در جامعه(مطالعه فوکویاما)
7- موفقیت در آموزش و تحصیلات افراد(مطالعه کلمن)
8- سلامت افراد و افزایش عمر(بوم)
9- کمک به موفقیت شغلی و کاریابی(مطالعه گرانووتر)
10- توسعه اقتصادی و افزایش تولید ملی(مطالعه فوکویاما)
11- سرمایه اجتماعی، کلید کارآمد ساز دموکراسی است.( Coleman, J،1988)
نظریه کلمن در خصوص انواع سرمایه اجتماعی :
از دیدگاه کلمن دو نوع سرمایه اجتماعی را می توان از هم متمایز کرد:
1- سرمایه اجتماعی پیوند دهنده: ویژگی برجسته این نوع سرمایه، وجود پیوندهای قوی (چسب های اجتماعی) در بین اعضای مثلاً یک خانواده یا یک گروه قومی است. از این نوع سرمایه تحت عنوان سرمایه اجتماعی درون گروهی یا بستی نیز یاد می شود.
2- سرمایه اجتماعی متصل کننده: در این نوع سرمایه، پیوند بین مقولات اجتماعی قوی است. از این نوع سرمایه تحت عنوان سرمایه اجتماعی میان گروهی یا پیوندی نیز یاد می شود. (موسوی، ،1385 : 92)
ادبیات مر بوط به سرمایه اجتماعی حاکی از این است که این سرمایه می تواند مجموعه ای از اثرات اقتصادی و اجتماعی را به بار آورد:
الف- این سرمایه می تواند سطح تولید ملی را افزایش دهد.
ب- وجود شبکه ها (که از مولفه های اصلی سرمایه اجتماعی هستند)، به شیوه های مختلف به کارکرد بهتر بازار کمک می کند.
ج- سرمایه اجتماعی ممکن است موفقیت تحصیلی را تسهیل نموده و از راههای مختلف سبب تقویت آموزش و تحصیلات فرد شود.
د- سرمایه اجتماعی از راههای مختلف بر میزان جرایم تاثیر دارد
ه- سرمایه اجتماعی به سلامتی فرد منجر می شود.
و- سرمایه اجتماعی می تواند به موفقیت شغلی کمک کند.
ز- سرمایه اجتماعی به کارایی نهادهای دولتی و حکومتی کمک می نماید.( وحیدا، 1383: 67)
نظریه کلمن در خصوص ویژگیهای سرمایه اجتماعی:
سرمایه اجتماعی ویژگیهای معینی دارد که آن را از کالاهای خصوصی، تقسیم پذیر و انتقال پذیر که در نظریه اقتصادی نئوکلاسیک بحث شده است، متمایز می سازد. یکی از این ویژگیها که لوری (1987) درباره آن بحث کرده، انتقال ناپذیری عملی آن است. اگرچه این سرمایه، منبعی است که ارزش استفاده دارد، به آسانی مبادله نمی شود. صفت کیفی ساختار اجتماعی که فرد در آن قرار گرفته این است که سرمایه اجتماعی، دارایی شخصی هیچ یک از افرادی نیست که از آن سود می برد.
سرمایه اجتماعی؛ ارزیابی پیامدهای مثبت و منفی سرمایه اجتماعی می تواند هم اثرات مثبت داشته باشد و هم اثرات منفی. اما به عقیده پاتنام جنبه کلدی سرمایه اجتماعی این است که همکاری و هماهنگی را در جهت سودآوری اعضای شرکت تسهیل می کند.
با اشاره به نظرات " کلمن"، "پاتنا" ، "فوکویاما " می توان گفت: که سرمایه اجتماعی از دیدگاه آمریکایی ها: 1ـ سودمند است. 2ـ باعث کاهش هزینه عمل می شود . 3-منبعی برای همکاری و روابط دو جانبه است.( کتابی ، 1383 : 184 به نقل از Schryer؛ (1998
نظریه جرارد فیلد :
سرمایه اجتماعی نسبت به اشکال دیگر سرمایه خصلت ناملموس تری دارد. در حالی که سرمایه اقتصادی در حسابهای بانکی و سرمایه انسانی در ذهن افراد جای دارند . سرمایه اجتماعی در ساختار روابط افراد مستتر است . حال اینکه خاستگاههای سرمایه اجتماعی و کاربردها و پیامدهای آن چه می تواند باشد به اختصار در جدول قید گردیده است :

جدول شماره 2 : خاستگاههای سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن
سرچشمه های سرمایه اجتماعی
تعریف
پیامدهای مثبت و منفی
کما ل جویی33
. درونی شدن هنجارها
. همبستگی محدود
· هنجار پذیری ( کنترل اجتماعی )
· پشتیبانی خانوادگی
· مزایای حاصل از وساطت شبکه اجتماعی
ابزاری34

. مبادلات متقابل
. اعتماد قابل تضمین
· دستیابی محدود به فرصت ها
· محدودیت های آزادی فردی
· توقعات مفرط گروه از اعضای موفق گروه
· هنجارهای هم سطح شدن نزولی

انگیزه همه افراد برای این که منابع و امکانات خودشان را به دیگران اهدا کنند ، یکسان نیست . در کلی ترین حالت می توان بین انگیزه کمال جویی و انگیزه ابزاری تفاوت گذاشت . این بحث در مورد سرچشمه های سرمایه اجتماعی نیز مصداق دارد . هنجارها و ارزشهای مشترک ایجاد کننده سرمایه اجتماعی نیز می توانند سرچشمه های زیادی داشته باشند اما در یک دسته بندی به صورت کلی می توان از انگیزه کمال جویی و انگیزه ابزاری به همان صورت که در جدول تصریح شده است ، نام برد . از میان پیامدهای سرمایه اجتماعی نیز می توان به پیامدهای مثبت و منفی آن اشاره کرد . از میان پیامدهای مثبت میتوان به کنترل اجتماعی، حمایت خانوادگی، منافع حاصل از شبکه های فرا خانوادگی، کارآمدی نهادهای دموکراتیک اشاره کرد (. Field, J؛ . (2003
نظریه پاتنا در خصوص اهداف سنجش سرمایه اجتماعی
1- تعریف مفهوم سرمایه اجتماعی از نگاه صاجب نظران و تعیین مولفه های بومی آن مفهوم در ایران
2- شرح و بسط تاریخچه مفهوم سرمایه اجتماعی و رویکردهای نظری، (در تعریف نظری مفهوم) و اینکه این مفهوم چه نیازهایی را پاسخ می دهد و انتقادات وارد بر آن چیست.
3- بررسی ادبیات تحقیقات انجام شده در مورد سرمایه اجتماعی در ایران و سایر کشورهای پیرامون سرمایه اجتماعی و شناخت عوامل موثر بر شکل گیری آن به لحاظ نظری
4- چگونگی سنجش مفهوم سرمایه اجتماعی و بررسی شاخص های بومی آن
5- ارائه مدل سرمایه اجتماعی شامل ابعاد و اجزاء آن
6- شرح و بسط چگونگی وضعیت سرمایه اجتماعی در کشور و استان (از طریق تحلیل ثانویه) و راه های ارتقاء آن و مقایسه با سایر کشورها (Forrest, R. & Kearns, A؛ .. (2001
نظریه فوکویاما :
اقتصاد جدید سرمایه داری، سرمایه اجتماعی را به کار می گیرد، آن را تهی می سازد و باز آن را پر می کند. اقتصاددانان نئوکلاسیک به اهمیت هنجارهای اجتماعی تعاونی دراقتصاد به خوبی واقفند و برای تبیین اینکه چگونه عناصر عقل گرای خودخواه به همکاری با یکدیگر روی می آوردند، نظریه دقیقی دارند. به علاوه، اقتصاددانان هنجارهایی را که به طور نهادینه ساخته شده اند، به خوبی می شناسند: نظریه آنها را برای ارزیابی اینکه رفتار دولت با کارآمدی – رو به افزایش، و کارآمدی – روبه کاهش چیست، رهنمودهایی فراهم می سازد. آنچه که اقتصاددانان به سختی می پذیرند اهمیت آن چیزی است که می توان هنجارهایی که به طور برونزاد ساخته شده اندنامید. یعنی در هنجارهای بیرون از نظام اقتصادی که بر رفتار اقتصادی تاثیر می گذارند، و ازمنابعی از قبیل فرهنگ یا مذهب سرچشمه می گیرند.
فوکویاما در کتاب اعتماد (1995). چند مثال ارائه داده درباره اینکه چگونه سرمایه اجتماعی، اقتصاد جهانی معاصر را شکل داده است، مثلاً کارگاههای خانوادگی را به موتور توسعه اقتصادی در مکانهایی از قبیل مرکز ایتالیا، هنگ کنگ، و تایوان تبدیل کرده است. Putnam, R)؛ 2000).
نظریه پاتنام:
پاتنام35 (2000)، سرمایه اجتماعی را مجموع منابعی می داند که از طریق روابط بین فردی، شبکه های اجتماعی و هنجارهای متقابل و اعتماد به وجود می آید. به عقیده پاتنام، سرمایه اجتماعی آن دسته از ویژگی های سازمان اجتماعی است که هماهنگی و همکاری را برای سود متقابل تسهیل می کند و باعث کارآمدی جامعه در فعالیت های هماهنگ می شود. این ویژگی ها عبارت است از: شبکه ها، هنجارهای معامله متقابل و اعتماد اجتماعی. از نظر فوکویاما36 (1385: 10-11)، سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش های غیررسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است، در آن سهیم هستند.خواهد داشت. این هویت و تصویر دیگر، در اغلب موارد، هویت و تصویری است که بر اساس جهان بینی انسان از خود بیگانه شکل گرفته است. ( متقی فر ، 1389 : 9) سرمایه اجتماعی37، از مفاهیم نوینی است که امروزه دربررسیهای اقتصادی و اجتماعی جوامع مدرن مطرح گردیده است. طرح این رویکرد دربسیاری از مباحث اقتصادی، نشان دهنده اهمیت نقش ساختارها و روابط اجتماعی برمتغیرهای اقتصادی است. سرمایه اجتماعی عمدتا مبتنی بر عوامل فرهنگی و اجتماعی بوده و شناسایی آن به عنوان یک نوع سرمایه چه در سطح مدیریت کلان توسعه کشورها و چه در سطح مدیریت سازمانها و بنگاهها می تواند شناخت جدیدی را از سیستم های اقتصادی – اجتماعی ایجاد کرده و مدیران را در هدایت بهتر سیستم ها یاری کند.
امروزه سرمایه اجتماعی، نقشی بسیار مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی در سازمانها و جوامع ایفا می کند و شبکه های روابط جمعی و گروهی، انسجام بخش میان انسانها، سازمانها و انسانها و سازمانها با سازمانها می باشد. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثربخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راههای توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار می شوند.
در دیدگاههای سنتی مدیریت توسعه سرمایه های اقتصادی، فیزیکی و نیروی انسانی مهمترین نقش را ایفا می کردند اما در عصر حاضر برای توسعه بیشتر از آنچه به سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند باشیم به سرمایه اجتماعی نیازمندیم، زیرا بدون این سرمایه استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نخواهدشد. در جامعه ای که فاقد سرمایه اجتماعی کافی است، سایر سرمایه ها ابتر می مانند و تلف می شوند. از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب شده و مدیرانی موفق قلمداد می گردند که بتوانند در ارتباط با جامعه به تولید و توسعه سرمایه اجتماعی بیشتر نایل گردند. ( الوانی و سید نقوی، 1383 : 36)
دیدگاه نیومن38 :
نیومن (1987) نوجوانى را به عنوان دوره‏اى توصیف مى‏کند که نظرات افراد درباره خود و جامعه به صورت افراطى دچار تغییر مى‏شود. چگونگى تثبیت هویت در جوانى به وقایع مهم زندگى فرد در این دوره (انتخاب رشته، ترک تحصیل، انتخاب شغل، ازدواج و…) بستگى دارد. شرایطى که بر فرد تحمیل مى‏شود و نیز تصمیم‏گیرى شخصى جوان در مسیر معین، باعث تثبیت هویت ویژه هریک از آنها خواهد شد. از جمله عواملى که بر رشد هویت تاثیر مى‏گذارد شخصیت، خانواده، مدرسه و جامعه کوچک و بزرگ است. هویت با ویژگى‏هاى شخصیت ارتباط دارد. انعطاف‏پذیرى، باز بودن ذهن فرد و نداشتن تعصب در برخورد با ارزش‏ها و باورها، هویت پخته را شکل مى‏دهد. توجه به ارزش‏ها و شکل‏گیرى مفاهیم ارزشى از سن نوجوانى آغاز مى‏گردد. نداشتن تعصب موجب مى‏شود نوجوان انعطاف‏پذیرى بیشترى نسبت به ارزش‏ها، آداب و رسوم و اصول اعتقادى داشته باشد و نیز سبب مى‏گردد نوجوان دنیاى باورها و اعتقادات خود را آن‏گونه که مى‏فهمد و استدلال مى‏کند، بازسازى کند.
نوجوانان و جوانانى که تصور مى‏کنند واقعیت مطلق همیشه دست‏یافتنى است، عموما دچار وضعیت ابهام هویت هستند. افرادى هم که از اعتماد نسبت به دانش اطمینان‏بخش برخوردار نیستند، دچار تعلیق هویت مى‏باشند. جوانانى که معیارهاى عقلانى را به کار مى‏گیرند، معمولاً به وضعیت دست‏یابى به هویت مى‏رسند. جوانانى که به هویت خود دست یافته‏اند و یا براى دست‏یابى به هویت تلاش مى‏کنند، از احساس عزت‏نفس بالاترى برخوردارند، شباهت زیادى بین خودآرمانى و خودواقعى آنها وجود دارد، در استدلال اخلاقى پیشرفته‏تر هستند، وقت بیشترى صرف تفکر درباره خود مى‏کنند و در نشان دادن خودواقعى خویش به دیگران اطمینان‏خاطر بیشترى دارند.( امیدیان، 1388: 39)
نظریه برزونسکى 39:
برزونسکى یکى از نظریه‏پردازان فرایند شکل‏گیرى هویت است که با تلفیق جنبه‏هاى گوناگون هویت از قبیل فرایند، ابعاد و محتوا سه سبک براى آن در نظر گرفت:
1- سبک هویت اطلاعاتى یا دست‏یافته: افراد با سبک اطلاعاتى، کنکاش‏هایشان هدفمند است. در برخورد با مسائل هویت به شیوه کنشى برخورد مى‏کنند.
2- سبک هویت هنجارى یا جزئى: در سبک هنجارى، فرد با انتظارات گروه مرجع و افراد مهم هماهنگى دارد. هدف‏هاى آنها از بیرون کنترل مى‏شوند و در برخورد با مسائل هویتى به شیوه واکنشى برخورد مى‏کنند.
3- سبک هویت سردرگم ـ اجتنابى: افرادى که سبک هویت سردرگم دارند، همواره به پیامدها و درخواست‏هاى موقعیتى واکنش نشان مى‏دهند، تا حد ممکن سعى در به تاخیر انداختن موقعیت‏هاى تعارض‏انگیز و تصمیم‏گیرى دارند، رفتارهایشان الگوى مشخصى ندارد و موقعیتى است. (سلیمانى بشلى،1389: 121-119)
نظریه اریکسون 40:
اصطلاح "بحران هویت" اولین بار توسط اریکسون مطرح شد. اریکسون (1968) وجود بحران را یک شرط اساسى براى تشکیل هویت مى‏داند که پس از شکل‏گیرى هویت برطرف مى‏شود. بحران هویت باید در اوایل یا اواسط دهه سوم عمر حل شود تا فرد بتواند به مسائل زندگى بپردازد. از نظر اریکسون مرحله بحران هویت زمانى به طور قطعى به اتمام مى‏رسد که فرد هویت‏هاى کودکى خود را یکپارچه کرده و زیرمجموعه‏اى براى هویت کلى خویش ایجاد کند. هویت نهایى با غلبه بر همانندسازى‏هاى پراکنده افراد در گذشته تثبیت مى‏شود. بحران هویت ممکن است در هر دوره‏اى بروز کند، اما احتمال به وجود آمدن آن در دوره نوجوانى بیشتر است(رفعت‏جاه، 1390 : 80).
نظریه مارسیا 41
بنا بر نظر مارسیا، شکل‏گیرى هویت در چهار وضعیت خلاصه مى‏شود.
1- دست‏یابى به هویت: افرادى که در این مرحله قرار دارند، پس از ارزشیابى دقیق بدیل‏هاى مختلف، مجموعه‏اى روشن از ارزش‏ها و باورها برایشان حاصل مى‏شود. این افراد نسبت به هدف‏ها، ارزش‏ها و باورهاى خود تعهد دارند.
2-تعلیق هویت: تعلیق هویت یک پیش‏شرط اساسى براى دست‏یابى به هویت است. نوجوانان و جوانانى که در حالت تعلیق هویت هستند، هنوز نتوانسته‏اند تصمیم روشنى براى مسائل اصلى زندگى خود بگیرند. در این مرحله از شکل‏گیرى هویت، باورها، ارزش‏ها و اهداف مشخصى وجود ندارد و فرد به جمع‏آورى اطلاعات در مورد بدیل‏هاى مختلف مشغول است.
3-توقف هویت: افرادى که در مرحله توقف هویت هستند به ایدئولوژى معینى تعهد دارند که حاصل جست‏وجوگرى خود آنان نیست، هیچ‏گاه تلاشى براى ارزش‏ها و باورهاى خود نکرده‏اند و بیشتر جنبه تقلیدى داشته است.
4-پراکندگى هویت: افرادى که پراکندگى هویت دارند، نه بحرانى تجربه کرده‏اند و نه تعهدى نسبت به شغل، مذهب و معیارهاى زندگى پیدا کرده‏اند. اغتشاش یا پراکندگى هویت از نظر رشدى، پایین‏ترین وضعیت هویت به حساب مى‏آید و معمولاً در آغاز نوجوانى در افراد دیده مى‏شود (سبحانى‏جو، 1383 : 49-48).
نظریه جرج هربرت مید 42
جرج هربرت مید پرچمدار نظریه هویت اجتماعى است. وى معتقد است که هویت از طریق سازمان‏دهى نگرش‏هاى فردى، نگرش‏هاى سازمان‏یافته اجتماعى یا گروهى شکل مى‏گیرد.44 از نظر شلدون استرایکر، رفتار اجتماعى انسان از طریق تخصیص‏هاى نمادى جنبه‏هاى محیط اجتماعى سازمان داده مى‏شود. استرایکر استدلال مى‏کند که هویت، بخشى از خود است که با موقعیت‏هایى که افراد در زمینه‏هاى اجتماعى گوناگون اشغال مى‏کنند همراه مى‏شود. بدین ترتیب، هویت یک پیوند اساسى بین فرد و ساختار اجتماعى است؛ زیرا هویت‏ها تعریفاتى هستند که مردم در ارتباط با موقعیتشان در ساختارهاى اجتماعى و نقش‏هایى که آنها در این موقعیت‏ها ایفا مى‏کنند، از خودشان ارائه مى‏دهند. نظریه هویت اجتماعى و نظریه مقوله‏بندى تاجفل و ترنر در باب هویت اجتماعى اهمیت دارد. نظریه هویت اجتماعى در سطح گروهى و روابط گروه‏ها و چگونگى شکل‏گیرى "ما" در مقابل آنها اشاره دارد، در حالى که نظریه مقوله‏بندى به چگونگى تعلق خود به یک یا چند مقوله اجتماعى و یا گروه مى‏پردازد. بنابر نظریه تاجفل، هویت اجتماعى به عنوان آگاهى فرد از تعلق داشتن به یک گروه اجتماعى معین و ارزش و اهمیت عاطفى این عضویت براى فرد مفهوم‏سازى شده است. اما تعلق به یک گروه معین فقط در صورتى مى‏تواند به مشارکت در یک هویت اجتماعى مثبت منجر شود که مشخصات آن گروه بتواند به طرز جانب‏دارانه با دیگر گروه‏ها مقایسه شود. در این مقایسه، افراد گرایش به نفع گروه خویش دارند. ، از دیدگاه تاجفل، هویت اجتماعى عبارت است از آن بخش از برداشت یک فرد از خود که از آگاهى او نسبت به عضویت در گروه یا گروه‏هاى اجتماعى همراه با اهمیت ارزشى و احساسى منظم به آن عضویت سرچشمه مى‏گیرد..(کریمی ، 1387 : 89)
جمع بندی نظریات :
در این بخش با توجه به مفاهیم مورد بررسی از نظریات اندیشمندان جامعه شناسی از جمله جرج هربرت ،دورکهایم،پاتنام، کلمن ،فوکویاما،پاتنا،جرارد فیلد ،ایزن اشتاید،بوردیو،گلن لوری ،هانی فان و ترنر در خصوص سرمایه اجتماعی استفاده گردید و ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی براساس دیدگاه و نظریات این اندیشمندان توجیه شد. علاوه بر این با توجه به مفهوم ماهیت و هویت اجتماعی از دیدگاه علمای روانشناسی و روانشناسی اجتماعی از جمله مید ،مارسیا ،اریکسون ،برزونسکى ،نیومن ،روسو ،فوئرباخ ،هگل و اریک فروم در خصوص هویت ، بحران هویت و از خودبیگانی دیدگاههای آنان طرح و به تناسب متعیرهای مورد بررسی مورد کند و کاو قرار گرفتند.

فصل سوم
روش شناسی تحقیق

روش پژوهش:
این پژوهش به روش پیمایشی و به صورت توصیفی – تحلیلی انجام می شود.
به گفته رضویه (1380) در تحقیقات پیمایشی به منظور کشف میزان وقوع پراکندگی متغیرهای جامعه شناختی و آموزش روابط بین آنها از جامعه های آماری نمونه گیری می شود. داده های به دست آمده از تحقیقات پیمایشی عبارت است از پاسخ هایی که در جواب سوال هایی از قبیل تعیین شده از یک نمونه از پاسخگویان دریافت می شد. "تحقیق پیمایشی روشی است برای گردآوری داده ها که در آن از گروههای معینی از افراد خواسته می شود به تعدادی پرسش مشخص ( که برای همه افراد یکسان است ) پاسخ دهند" ( بیکر؛ ترجمه نایبی ؛ 1377 : 196).

جامعه آماری
منظور از جامعه آماری همان جامعه اصلی است که از آن نمونه یا معرف بدست آمده باشد. (ساروخانی؛ 1379 : 157).
جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش جوانان سنین 15 تا 25 سال شهر دهدشت که تعداد آنها 14325 نفر می باشند .(اداره ثبت احوال دهدشت)
محاسبه حجم نمونه
تعداد کل عناصر موجود در یک نمونه را حجم نمونه می خوانند (ساروخانی؛ 1378 : 157).
حجم نمونه بستگی به آن دارد که ما با چه دقتی می خواهیم نتایج تحقیق در نمونه را به کل جامعه آماری تعمیم دهیم. هر چه دقت و اطمینان بیشتر باشد، نیاز به حجم نمونه بیشتری خواهد بود و بر عکس. (رفیع پور؛ 1374 : 371).
نمونه پژوهش، عبارتست از یک گروه منتخب از جامعه ی پژوهش و یا جمعیت کل و یا نمایش یک مورد کوچکتر از یک جمع بزرگتر. (آیت الهی ، 1388).
از طرفی پژوهشگر به منظور تسهیل تحقیق و صرفه جویی در بودجه زمانی و مکانی و امکان جمع آوری و تحلیل دقیق داده ها است که به تعیین حجم نمونه روی می آورد. برای تعیین حجم نمونه می توان از فرمول کوکران استفاده کرد.
جهت تعیین حجم نمونه از روش های آماری و فرمول استفاده شده است که در آن p برآورد نسبت صفت متغیر با استفاده از مطالعات قبلی q=1-p است چنانچه مقدار p در دسترس نباشد می توان آن را مساوی 5./ اختیار کرد . (سرمد، حجازی،بازرگان؛ 1385 : 187).
حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است.

با استفاده از فرمول کوکران
96/1 t= ضریب تغییرات
5./ P= احتمال وجود صفت
5./= q عدم احتمال وجود صفت
07/. d=میزان خطا
196 n=حجم نمونه
به منظور معنادار بودن اختلاف آماری حجم نمونه 200 واحد انتخاب گردید.
واحد آماری: یک نفر از جوانان سنین 15 تا 29 سال شهر دهدشت که با توجه به آمار موجود در سازمان ملی جوانان در تربیت بدنی شامل 14325 نفر می باشد.(اداره ثبت احوال شهر دهدشت ، واحد انفورماتیک)
روش نمونه گیری
دراین مطالعه به روش نمونه گیری احتمالی و به شیوه تصادفی ساده نمونه گیری به عمل آمد. جهت شناسایی نمونه ها از طریق اطلاعات فردی از جمله جنس ، سن و عموما مشخصات فردی و اجتماعی که برای امر پرسشگری و شناسایی پاسخگویان لازم می باشد نمونه ها شناسایی و سپس با انتخاب آنان امر پرسشگری از آنان به عمل آمد. به این ترتیب با توجه به مشخصات فوق الدکر افراد واقع در این گروه سنی بعنوان نمونه های مورد مطالعه در امر پرسشگری دخالت داده شده و اطلاعات لازم جمع آوری گردیدند.
ابزار تحقیق
ابزارهای تحقیق پرسشنامه های هویت اجتماعی در قالب 10 سوال و سرمایه اجتماعی در قالب 20سوال در قالب طیف لیکرت 5 سطحی متغیرهای اصلی مورد مطالعه را موردسنجش قرار می دهد.

روایی و پایایی ابزار اندازه گیری
در تحقیقات اجتماعی از آنجایی که ابزار سنجش ملموس که مفاهیم انتزاعی را به طور عینی و مستقیم اندازه گیری نماید وجود ندارد و ناچاراً در این تحقیقات سنجش غیرمستقیم صورت می پذیرد. یعنی شاخص هایی که به نظر می رسد نماینده مفهوم انتزاعی مورد نظر است اندازه گیری می شوند. بنابراین مسئله مهمی که در نظر اندازه گیری ضرورت پیدا می کند روایی و پایایی ابزار سنجش است.
روایی (اعتبار) :
برای سنجش اعتبار سوالات هر دو پرسشنامه از اعتبار صوری (استفاده از نظر متخصصان) استفاده شده به همین منظور از تمهیدات زیر استفاده شد.
الف- استفاده از نظرات استاد راهنما و مشاور در هدایت تحقیق.
ب . استفاده از چند شاخص برای سنجش متغیرهای تحقیق.
ج. استفاده از منابع تحقیقات مشابه.
د. حذف سوالات مبهم پس از چند بار پالایش پرسشنامه.
و. انتخاب نظرات مناسب و ساخت چارچوب نظری منسجم و هدفمند که در افزایش اعتبار پرسشنامه سودمند بود.
پایایی (اعتماد):
به لحاظ پایایی وسیله معتبر آن است که دارای ویژگی های تکرار پذیری و باز یافت پذیری باشد، یعنی بتوان آن را در موارد متعدد بکار برد و در همه موارد نتیجه یکسان تولید کرد. (ساروخانی؛ 1379 : 146).
برای افزایش پایایی (اعتماد) پرسشنامه ها تمهیدات زیر انجام گرفت:
1- انجام تست مقدماتی و بدست آوردن پایایی از طریق آلفای کرونباخ و نرم افزار آماری spss ارزیابی و روایی پرسشنامه های سه گانه مورد تایید قرار گرفت و به ترتیب سرمایه اجتماعی 86r=/ ،). هویت اجتماعی 81r=/ )..
2- آموزش پرسش گران که سوگیری ناشی از پرسش گران را به حداقل رساند و سبب دقت بیشتر در تکمیل پرسشنامه ها شد.
روش جمع آوری اطلاعات
تکنیک های جمع آوری داده ها در پیمایش می تواند شامل پرسشنامه ، مصاحبه ساختمند ، مصاحبه عمیق، مشاهده و تحلیل محتوا باشد. انتخاب تکنیک مناسب در جمع آوری داده ها به اهداف و فرضیه های تحقیق، مدل تحلیلی و خصوصیات میدان تحلیل بستگی دارد (کیوی و کامپنهود، 1385 : 197).
رایج ترین تکنیک ساختمند برای جمع آوری داده ها پرسشنامه است. یک پرسشنامه محصول مسئله تحقیق، نظریه مورد استفاده ، روش اجرا و روش های تحلیل داده هاست. اگر چه پرسشنامه دارای محدودیت های آشکاری است، اما بسیاری از این محدودیت ها را می توان با تفکر دقیق و مطالعه پیشین به حداقل رسانید. (دواس؛ 1383 : 134).
در این مطالعه تکنیک پرسشنامه انتخاب شده است . یکی از راه های تدوین پرسشنامه ، استفاده از پرسشنامه های پیشین است . (همان : 105).
با شناسایی نمونه ها و مراجعه حضوری به آنها پس از معرفی و جلب اطمینان آنان که اطلاعاتی که از آنها خواسته می شود صرفا جهت انجام یک تحقیق دانشگاهی بوده و کاملا محرمانه خواهند بود . نحوه پاسخگویی و علامت گذاری در پرسشنامه به آنها آموزش داده شد و سپس اطلاعات آنان براساس مندرجات پرسشنامه جمع آوری گردید.

روش آماری تجزیه و تحلیل داده ها
آمار توصیفی
در مطالعاتی که انسان ها موضوع آن هستند ، جمع آوری اطلاعات در مورد تعداد آنها در نمونه، توزیع فراوانی، دامنه و میانگین متغیرهای جمعیتی بسیار مفید خواهد بود. در این تحقیق برای توصیف داده ها از جدول توزیع فراوانی و نسبی استفاده خواهد شد. جداول از مهمترین ابزار برای سنجش و اندازه گیری داده های یک تحقیق انسانی اجتماعی به شمار می آیند. هدف نهایی جدول، کمی و سنجش پذیر ساختن واقعیت مورد مطالعه تا سر حد امکان و ارائه تصویری دقیق از آن است. (ساروخانی؛ 1378 : 92).
ازآمارهای فراوانی ودرصد فراوانی برای توصیف اطلاعات جمع آوری شده استفاده شد.
آمار استنباطی
برای ارزیابی تعمیم پذیری یافته های حاصل از تحلیل نمونه، به جمعیت آماری که این نمونه از آن انتخاب شده است، از آمار استنباطی استفاده می شود. لذا محقق، پس از توصیف داده ها به دنبال استنتاج الگوهای جامعه آماری از الگوهای جمعیت نمونه ای است که از آن جامعه گرفته شده است. به عبارت دیگر او می خواهد بداند آیا الگوها و روابط مشاهده شده در نمونه برای کل جمعیت هم کاربرد دارد یا نه و از این طریق به تبیین واقعیت برسد. (دواس؛ 1383 : 150-153).
هنگامی که از قلمرو آمار توصیفی به قلمرو آمار استنباطی وارد شدیم، می بینیم که قطعیت مشاهدات خیلی اندک است و عملا هر چیز غیر قطعی است. در این جاست که لزوم استفاده از آزمون های استنباطی بر احتمالات به کمک ما می آید . (معصوم زاده به نقل از مولر و دیگران ؛ 1381 : 361).
جهت تعیین اختلاف آماری متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، تعداد آزمودنی ها ) و آمار استنباطی (آزمون آماری رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون ) استفاده شده است.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

1-4- مقدمه:
هدف از پژوهش حاضر, بررسی می باشد. در این فصل با استفاده از روش های آماری مناسب، داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافتـه های پژوهش در دو قسمت زیر ارائه می شوند.
الف) یافته های توصیفی
ب) یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش
الف ) یافته های توصیفی:
یافته های توصیفی این پژوهش شامل شاخص های آماری مانند میانگین، انحراف معیار و تعداد آزمودنی های نمونه می باشد که برای کلیه متغیرهای این پژوهش در جدول 1-5 ارائه شده است.

جدول شماره 1-4 : توزیع نمونه ها بر حسب جنس

سن
تعداد
درصد
مرد
100
50%
زن
100
50%
جمع
200
100%

براساس یافته های این جدول در بین نمونه های مورد مطالعه به طور مساوی 100 نمونه 50% از هر دو جنس انتخاب شده اند.

نمودار شماره 1-4 : توزیع نمونه ها بر حسب جنس

جدول شماره 2-4 : توزیع نمونه ها بر حسب تاهل

تاهل
تعداد
درصد
مجرد
190
95%
متاهل
10
5%
مطلقه
0
0
همسر فوت شده
0
0
جدا شده بدون طلاق
0
0
جمع
200
100%

براساس یافته های این جدول در بین نمونه های مورد مطالعه بالاترین فراوانی 190 نمونه مجرد و 10نمونه متاهل بوده اند.

نمودار شماره 2-4 : توزیع نمونه ها بر حسب تاهل

جدول شماره 3-4 : توزیع نمونه ها بر حسب مذهب

مذهب
تعداد
درصد
شیعه
200
100%
سنی
0
0
سایر
0
0
جمع
200
100%

براساس یافته های این جدول همه نمونه های مورد بررسی شیعه می باشد

نمودار شماره 3-4 : توزیع نمونه ها بر حسب مذهب

جدول شماره 4-4 : توزیع نمونه ها بر حسب سن

سن
تعداد
درصد
19-15
20
10%
25-20
180
90%
جمع
200
100%

براساس یافته های بالا 180 نمونه 90% بین سنین 25-20 سال و 20 نمونه 10% بین سنین 19-15 سال قرار دارند.

نمودار شماره 4-4 : توزیع نمونه ها بر حسب سن

جدول شماره 5-4 : توزیع نمونه ها بر حسب فعالیت

فعالیت
تعداد
درصد
شاغل
20
10%
بیکار
80
40%
سرباز
0
0
خانه دار / کارگر
0
0
محصل / دانشجو / طلبه
100
50%
دارای درآمد بدون کار
0
0
از کار افتاده
0
0
جمع
200
100%

براساس یافته های این جدول در بین نمونه های نمورد مطالعه 20 نمونه 10% شاغل ، 80 نمونه 40% بیکار و 100 نمونه 50% دانشجو بوده اند.

نمودار شماره 5-4 : توزیع نمونه ها بر حسب فعالیت

جدول شماره 6-4 : توزیع نمونه ها بر حسب سواد

سطح سواد
تعداد
درصد
بیسواد
0
0
ابتدایی
15
5/7%
راهنمایی
50
25%
متوسطه ( دیپلم یا پیش دانشگاهی)
80
40%
فوق دیپلم
45
5/22%
لیسانس ( سطح حوزه)
10
5%
فوق لیسانس و بالاتر
0
0
جمع
200
100%

براساس یافته های بالاترین فراوانی 80 نمونه 40% متوسطه و کمترین فراوانی 10 نمونه 5% لیسانس بوده اند.

نمودار شماره 6-4 : توزیع نمونه ها بر حسب سواد

جدول شماره 7-4 : میانگین و انحراف معیار نمره آزمودنی ها در متغیرهای تحقیق

شاخص های آماری
متغیرها
میانگین
انحراف معیار
تعداد
هویت ملی
98/3
4372/.
200
سرمایه اجتماعی
69/3
4623/.

اعتماد اجتماعی
89/3
6963/.

مشارکت اجتماعی
64/3
6056/.

جهت گیری مذهبی
64/3
8523/.

تعاملات اجتماعی
65/3
5746/.

همان طوری که در جدول شماره 1-4 : مشاهده می شود در متغیر هویت ملی ، میانگین و انحراف معیار، به ترتیب 98/3 و 4372/. ، در متغیر سرمایه اجتماعی 69/3 و 4623/. در متغیراعتماد اجتماعی 89/3 و 6963/. ، مشارکت اجتماعی 64/3 و 6056/. ، جهت گیری مذهبی 64/3 و 8523/. و تعاملات اجتماعی 65/3 و 5746 می باشد.

ب) یافته های مربوط به فرضیه های پژوهش
پژوهش حاضر، شامل فرضیه های زیر است که هر فرضیه همراه با نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل آن در این بخش ارائه می گردد.

فرضیه اول : بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم :: بین مشارکت و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه چهارم: بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه پنجم: بین جهت گیری مذهبی و هویت ملی رابطه وجود دارد.

جدول شماره 8-4 : ضرایب همبستگی ساده بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن و مذهب
با هویت ملی

متغیر ملاک
شاخص آماری
متغیر پیش بین
ضریب همبستگی(r )
سطح
معنی داری(p )
تعداد
نمونه(n )
هویت ملی
سرمایه اجتماعی
54/.
001/.
200

اعتماد اجتماعی
38/.
001/.

مشارکت اجتماعی
40/.
001/.

جهت گیری مذهبی
34/.
001/.

تعاملات اجتماعی
39/.
001/.

همان طوری که در جدول شماره 2-4 : ملاحظه می شود بین سرمایه احتماعی و مولفه های آن با هویت ملی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی بین این متغیرها و هویت ملی به ترتیب: سرمایه اجتماعی (001/0= P و 54/0 = r)، اعتماد اجتماعی (001/0= P و 38/0 = r) مشارکت اجتماعی (001/0= P و 40/0 = r) ؛ جهت گیری مذهبی (001/0= P و 34/0 = r) و تعاملات اجتماعی (001/0= P و 39/0 = r) می باشد بنابراین فرضیه همه فرضیه ها تایید می گردد. به عبارت دیگر، با افزایش هر کدام از این متغیرها هویت ملی نیز افزایش می یابد.

فرضیه اول : بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
جدول شماره 9-4 : ضرایب همبستگی سرمایه اجتماعی و هویت ملی
با روش مرحله ای (stepwise).
متغیر ملاک
شاخص آماری
همبستگی چندگانه
MR
ضریب تعیین
RS
ضریب تعیین تعدیل شده
RADJ
نسبت F
احتمالp
ضرایب رگرسیون ()

متغیر پیش بین

هویت ملی

سرمایه اجتماعی
355/0
286/0
284/.
367/157=F
001/0p=
724/0 =
13 =t
001/0 p=

همان طوری که در جدول شماره 3-4 : نشان داده شده است، طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش مرحله ای ، ضریب همبستگی چند متغیری برای ترکیب خطی سرمایه اجتماعی و هویت ملی معنی دار بوده. بدین معنا که 4/28% از تغییرات هویت ملی مربوط به سرمایه اجتماعی می باشد. . بنابراین بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی رابطه معناداری وجود دارد(p</05).

فرضیه دوم بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم :: بین مشارکت و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه چهارم: بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی رابطه وجود دارد.
فرضیه پنجم: بین جهت گیری مذهبی و هویت ملی رابطه وجود دارد.

جدول شماره 10-4 : نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون بر روی متغیرهای پژوهش
(رابطه بین ابعاد سرمایه اجتماعی با هویت ملی)

متغیر
ملاک

متغیر
پیش بین
ضریب
تعیین
RS
نسبت
F
و احتمال آن

ضرایب رگرسیون

مقدار بتا (B)
t
سطح معنی داری

هویت ملی
اعتماد اجتماعی
145/.
F=5/67
P<001/
232/.
2/8
P<05/

مشارکت اجتماعی
160/
F=6/75
P<001/
289/.
8/7
P<05/

جهت گیری مذهبی
112/
F=1/50
P<001/
172/.
7
P<05/

تعاملات اجتماعی
147/
F=6/68
P<001/
292/.
2/8
P<05/

طبق نتایج حاصل از رگرسیون با روش مرحله ای که در جدول شماره 4-5 ملاحظه می شود ، 5/14% مربوط به اعتماد اجتماعی ، 16% مربوط به مشارکت اجتماعی ، 2/11% مربوط به جهتگیری مذهبی و 7/14% از تغییرات هویت ملی مربوط به تعاملات اجتماعی می باشد. بنابراین این متعیرها با هویت ملی رابطه معنی داری دارند. (05/ P<).

فصل پنجم
نتایج پژوهش

نتیجه گیری براساس جداول توصیفی:
جنس :
براساس یافته های این جدول در بین نمونه های مورد مطالعه به طور مساوی 100 نمونه 50% از هر دو جنس انتخاب شده اند.
وضعیت تاهل : 174نمونه مجرد و 26 نمونه متاهل بوده اند.
مذهب :همه نمونه های مورد بررسی شیعه می باشد
سن :180 نمونه 90% بین سنین 25-20 سال و 20 نمونه 10% بین سنین 19-15 سال قرار دارند.
فعالیت :20 نمونه 10% شاغل ، 80 نمونه 40% بیکار و 100 نمونه 50% دانشجو بوده اند.
سطح سواد :80 نمونه 40% متوسطه و کمترین فراوانی 10 نمونه 5% لیسانس بوده اند.
فرضیه اول: رابطه بین سرمایه اجتماعی با هویت ملی
همان طوری که در جدول 7ـ4 مشاهده می شود در متغیر هویت ملی ، میانگین و انحراف معیار، به ترتیب 98/3 و 4372/. و در متغیر سرمایه اجتماعی 69/3 و 4623/.می باشد. بر اساس یافته های جدول شماره 8-4 و 9-4 : بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود داشته ( 54/= r و p</05) و 4/28% از تغییرات هویت ملی مربوط به سرمایه اجتماعی می باشد. استنباط محقق این است که سرمایه اجتماعی بعنوان مهمترین اصل ارتباطی و به تعبیر محقق شبکه ارتباطات اجتماعی نقش بسیار مهمی در احیاء هویت ملی و قداست بخشیدن به جایگاه ملی هر مملکتی داشته و به عبارتی اعتبار اجتماعی هر ملتی و استحکام هر جامعه ای بر اندوخته اجتماعی آن جامعه بوده تا بتواند با جلب مشارکت دیگر ممالک و تعاملات اجتماعی که با دیگر ملل دارد فرهنگ ، جایگاه ، آداب و رسوم و عموما همه پارامترها و معرف هایی که مشخص کننده هویت ملی می باشند را به نمایش گذاشته و از آنان حراست نماید. در این مطالعه نیز همبستگی مثبت بین این دو متغیر نیز بیانگر این واقعیت است که هر چه سرمایه اجتماعی بالاتر برود هویت ملی نیز تعالی ، خودشکوفائی و رشد بالاتری خواهد داشت
فرضیه .دوم: رابطه بین اعتماد اجتماعی با هویت ملی
همان طوری که در جدول 7ـ4 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، به ترتیب در متغیر سرمایه اجتماعی 69/3 و 4623/. در متغیر اعتماد اجتماعی 89/3 و 6963/. می باشد. بر اساس یافته های جدول شماره 8ـ 4 و 10-4 : بین اعتماد اجتماعی و هویت ملی همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود داشته ( 38/= r و p</05) و 5/14% از تغییرات هویت ملی مربوط به اعتماد اجتماعی می باشد.
استنباط محقق این است که اعتماد اجتماعی شامل متغیرهایی از جمله صداقت ، صراحت و اطمینان اجتماعی بوده که افراد در برخورد با پدیده های اجتماعی در صورتی که بتوانند به صداقت رفتارها اعتماد داشته و با اطمینان خاطر رضایت آنان جلب شود صراحتا موضع خود را مشخص خواهند نمود این سه متغیر که توام با هم اعتماد اجتماعی را تشکیل می هند نقش حیاتی در حفظ هویت ملی خو.اهند داشت به طوری که در جامعه ای که زیر ساخت ارتباطات آن مبتنی بر اطمینان و صراحت و صداقت باشد آن جامعه هویتی درخشان و روشن خواهد داشت و مردم می توانند با داشتن هویتی با صداقت و اطمینان افتخار نموده و در جهت زندگی توام با عرت در چنین جامعه ای احساس آرامش و سربلندی بنمایند .
فرضیه .سوم: رابطه بین مشارکت اجتماعی با هویت ملی
همان طوری که در جدول 7ـ4 مشاهده می شود میانگین و انحراف معیار، به ترتیب در مشارکت اجتماعی 64/3 و 6056/. می باشد. بر اساس یافته های جدول شماره 8ـ 4 و 10-4 : بین مشارکت اجتماعی و هویت ملی همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود داشته ( 40/= r و p</05) و 16% از تغییرات هویت ملی مربوط به مشارکت اجتماعی می باشد.
از آنجا که ابعاد مشارکت اجتماعی شامل فعالیت های داوطلبانه و شرکت در امور عمومی شخص به صورت داوطلبانه خواهان مشارکت در فعالیت های اجتماعی و جمعی می باشد شخص علاقمند به مسائل عمومی کشور از جمله مسائل سیاسی و انتخابات است در چنین شرایطی فرد زمینه های جلب مشارکت در ابعاد مختلف اجتماعی از جمله حفظ هویت ملی خواهد داشت و سعی می کند که با مشارکت خود در ساختن جامعه و پیشبرد اهداف هویت ملی کمک نموده تا با رشد و تعالی جامعه شاهد درخشش شاخض های اجتماعی باشد اساسا مهمترین جزء سرمایه اجتماعی جلب مشارکت مردم در پیشبرد اهداف اجتماعی می باشد به طوری که جوامعی که به مراحل تعالی و رشد رسیده و دارای تمدن های قوی و هویت ماندگار و جاودانه می باشند مشارکت اجتماعی بالایی داشته اند.
فرضیه .چهارم : رابطه بین تعاملات اجتماعی با هویت ملی
همان طوری که در جدول 7ـ4 مشاهده می شود در متغیر تعاملات اجتماعی 65/3 و 5746 می باشد. بر اساس یافته های جدول شماره 8ـ 4و 10-4 : بین تعاملات اجتماعی و هویت ملی همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود داشته ( 39/= r و p</05) و 7/14% از تغییرات هویت ملی مربوط به تعاملات اجتماعی می باشد.
تعاملات اجتماعی یعنی اینکه افراد علاقمند باشند با اشخاص و گروهها رابطه داشته باشد.به طوری که این تعاملات اجتماعی باعث افزایش و تسهیل روابط اجتماعی فرد شود.بر این اساس تعاملات اجتماعی را می توان با دو بعد تعامل با اشخاص و تعامل با گروه ها سنجید.
تعامل با اشخاص:فرد علاقمند به ایجاد رابطه با افراد دیگری می باشد.
تعامل با گروهها: فرد علاقمند به حضور،فعالیت و مشارکت در کارهای گروهی می باشد.
در جامعه ای که افراد آن جامعه بتوانند به این دو شکل تعامل ؛ تعاون ، همکاری با همدیگر داشته باشند می توانند در جهت حفظ هویت ملی و انسجام و میثاق اجتماعی گامهای اساسی بردارند و خود را نسبت به انجام تعهداتی که در قبال هویت ملی دارند ملزم به مدارا و تامل اجتماعی می دانند بنابراین هر چه که تعاملات اجتماعی افراد بیشتر باشد هویت ملی آنان بهتر اجیا خواهد شد.
فرضیه .پنجم : رابطه بین جهت گیری مذهبی با هویت ملی
همان طوری که در جدول 7ـ4 مشاهده می شود در متغیر جهتگیری مذهبی ، میانگین و انحراف معیار، به ترتیب 64/3 و 8523/. می باشد. بر اساس یافته های جدول شماره 8ـ 4 و 10-4 : بین مناسک مذهبی و هویت ملی همبستگی مثبت و رابطه معناداری وجود داشته ( 34/= r و p</05) و 2/11% از تغییرات هویت ملی مربوط به جهت گیری مذهبی می باشد. مذهب یکی از نهادهای اصلی زندگی بشری در جامعه شناسی بوده و همچنین یکی از مهمترین وجه تمایز هویت ملی جوامع از همدیگر می باشد. حوامع ایدئولوگ و مذهبی هویت ملی خود را براساس باورهای مدهبی بنا می کنند و تا جایی جلو می رروند که در جهت حفظ مذهب و به جای آوردن مناسک مدهبی از جان و مال خود و فرزندان دریع نمی کنند تا قوام و دوام مذهب و استمرار آن در جامعه حفظ شود چنین جوامعی به هوبت مدهبی خود قداست می بخشند و در جهت حفظ هویت ملی خود که نماد آن آئین دینی و مذهبی می باشد جلای خاصی خواهند داد . بر این اساس در چنین جوامعی هر چه که افراد بتوانند مناسک گرایان مذهبی قوی تری باشند از هویت ملی بالاتری برخوردار خواهند بود.

محقق در این تحقیق به این نتایج رسید
بین سرمایه احتماعی و مولفه های آن با هویت ملی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد به طوری که سطح معناداری و ضریب همبستگی بین این متغیرها و هویت ملی به ترتیب: سرمایه اجتماعی (001/0= P و 54/0 = r)، اعتماد اجتماعی (001/0= P و 38/0 = r) مشارکت اجتماعی (001/0= P و 40/0 = r) ؛ جهت گیری مذهبی (001/0= P و 34/0 = r) و تعاملات اجتماعی (001/0= P و 39/0 = r) می باشد
، طبق نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با روش مرحله ای 4/28% از تغییرات هویت ملی مربوط به سرمایه اجتماعی می باشد. ، 5/14% مربوط به اعتماد اجتماعی ، 16% مربوط به مشارکت اجتماعی ، 2/11% مربوط به جهت گیری مذهبی و 7/14% از تغییرات هویت ملی مربوط به تعاملات اجتماعی می باشد. بنابراین این متعیرها با هویت ملی رابطه معنی داری دارند. (05/ P<). واین نتایج با نظریه های اندیشمندانی که در این تحقیق آمده بود همسو می باشد. ترنر،هانی فان،گلن لوری،بوردیو،ایزناشتاید،جرارد فیلد،کلمن، پاتنا، وکویاما،پاتنام،نیومن،برزونسکى،اریکسون،مارسیا،جرج هربرت مید.

پیشنهادات:
1- استفاده از کلیه منابع و سرمایه ها از جمله سرمایه اجتماعی جهت بهبود کیفیت زندگی در برنامه حفظ هویت ملی جامعه
2- شناسایی ویژگی ها و منابع بالقوه اجتماعی منطقه مورد پژوهش به منظور تقویت هویت ملی و پرهیز از برنامه های آسیب رسان به هویت ملی.
3- فراهم نمودن زمینه جلب مشازکتهای مردمب در جهت تقویت سرمایه اجتماعی و هویت ملی.
4- ارایه راهکارهای مناسب جهت اجرای کارآتر سیا ستهای حغظ هویت ملی و برخورداری از سرمایه اجتماعی مناسب جهت حفظ آن.
5- کمک به برنامه های لاجرا شده یا در دست اجرا برای افزایش تعاملات ، مشارکت ، اعتماد و مناسک مدهبی در جهت تقوسیت و حفظ هویت ملی.
6- سرمایه اجتماعی، کلید کارآمد ساز دموکراسی است.(پوتنام و دوتوکویل) بر اساس این گفته باید تلاش کرد تا با جلب اعتماد ؛ تعامل ، حفظ ارزشهای مدهبی در جهت حفظ قوام جامعه و هویت ملی تلاش نمود.
7- استفاده از پتانسیل های انسجام اجتماعی و مناسبت های ایلی در جهت تقویت بنیه هویت ملی با ارتباطات متعارف که سرمایه اساسی در جامعه مورد تحقیق روحیه ایلی و عشیره ای با حفظ مناسبت های مثبت اجتماعی است.
8- بالا بردن الزام و عمل به اعتقادت و آموزه های دینی و مذهبی و مسائل کارکردی ناشی از آن از قبیل اعتماد ، صداقت ؛ تعامل و همکاری و هماهنگی با جامعه تا بتوان در راستای هویت بخشیدن به خود و جامعه تلاش نمود.

محدودیتهای تحقیق:
– ابعاد هزینه ای پژوهش که با مساعدت خانواده برطرف گردید.
– عدم دسترسی به منابع معتبر که با مراجعه به کتابخانه ، سایتهای معتبر و پایان نامه های دانشجوئی ، مجلات و نشریات منبانی نظری تنظیم گردید.
– وقت و زمان پژوهش و توام بودن زمان انجام پروژه با برنامه های درسی که با برنامه ریزی این مشکل برطرف گردید.
– عدم پاسخگویی بعضی از نمونه ها به پرسشنامه که با توضیح محفوظ ماندن اطلاعات شخصی بخصوص دریافتی افراد مشکل رفع شد.
– وقت گیر بودن تکمیل و توزیع پرسشنامه ها و همچنین جمع آوری آنها یکی دیگر از محدودیت های این تحقیق می باشد.
– در اختیار نداشتن منابع علمی از جمله کتابهای دانشگاهی مرتبط با موضوع .
– مشکلات هزینه ای برای انجام کارهای پایان نامه در مراحل مختلف از پرسشگری تا صحافی.
– وضعیت نامساعد آب و هوایی که جمع آوری پرسشنامه ها و تکمیل پرسشنامه ها را به سختی امکان پذیر می کرد.
– مسائل فرهنگی و عدم آشنایی نمونه ها با امر پژوهش که انجام پرسشگری را با مشکلات خاصی مواجه می نمود.

منابع

منابع
1. احمدلو، حبیب؛ افروغ، عماد (1381): "رابطه هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز"، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره 13، صص 109-143.
2. احمدلو، حبیب؛ افروغ، عماد (1381): "رابطه هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز"، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره 13، صص 109-143.
3. احمدی، سیروس (1386):" بررسی آثار نتایج تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2006 بر
4. ـ احمدى، صدیقه، مشکلات هویت‏یابى و بحران هویت، در: سایت آفتاب، www.aftab.ir ، 1386.
5. احمدى، على‏اصغر، روان‏شناسى شخصیت از دیدگاه اسلام، چ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1374.
6. ال ؛ بیکر؛ ترجمه نایبی ؛ هوشنگ ؛ نحوه انجام تحقیقات اجتماعی ؛ تهران : انتشارات روشن ؛ چاپ اول ؛ 1377
7. امیدیان ، مرتضی (1381) بررسی حالت های هویت در ابعاد اعتقادی و روابط فردی و تفاوت آنها در متغیرهای وابسته برگزیده در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
8. ازکیا، مصطفی و فیروزآبادی، سیداحمد، مجله جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره4، 1384، ص49-73.
9. ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1380): "بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهرستان کاشان،" نامه علوم اجتماعی، شماره 17، صص 3-31.
10. الوانی، سید مهدی؛ سید نقوی، میر علی (1383): "سرمایه اجتماعی: مفاهیم و نظریه ها،" فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره 33-34، صص 3-26.
11. امیدیان ، مرتضی (1381) هویت از دیدگاه روانشناسی ، یزد : دانشگاه یزد، چاپ اول.
12. آیسنک، اچ. جى و گلن ویلسون، خودشناسى، ترجمه شهاب قهرمان، تهران، شباویز، 1363.
13. آیت الهی ، محدتقی ، روشهای آمار زیستی شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز 1370
14. امیدیان، مرتضى، هویت از دیدگاه روان شناسى، یزد، دانشگاه یزد، 1388.
15. اشرف، احمد (1372): "هویت ایرانی" مجله گفتگو، شماره 3، صص 7-27.
16. تاجبخش، کیان، بررسی نقش سرمایه اجتماعی در کارایی شوراهای محلی در ایران، وزارت کشور، استانداری فارس، دفتر امور اجتماعی و شوراها، 1382.
17. جنکینز، ریچارد (1381) هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران، نشر و پژوهش شیرازه.
18. چلبی، مسعود (1375): جامعه شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران، نشر نی.
19. جهانگیری ، جهانگیر و معینی ، مهدی (1389 ) بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت ملی؛ دانشجویان دانشگاه شیراز مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
20. جنکنیز، ریچارد، هویت اجتماعى، ترجمه تورج یاراحمدى، تهران، شیرازه، 1381.
21. حافظ نیا، محمد رضا؛ مراد کاویانی راد؛ یدالله کریمی پور و مهدی طاهرخانی(1385): "تاثیر جهانی شدن بر هویت ملی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران(،" فصلنامه ژئوپلتیک، سال دوم، شماره 3-4، صص 1-21.
22. حسینی، سید امیرحسین(1384) ، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سهم استان در تولید ناخالص داخلی، مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، بابلسر 1384.
23. حیدری بیگوند، داریوش (1380): "مساله بحران هویت جوانان،" نامه انجمن جامعه شناسی ایران(ویژه نامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران)، شماره 4، صص 101-111.
24. حافظ نیا، محمد رضا؛ مراد کاویانی راد؛ یدالله کریمی پور و مهدی طاهرخانی(1385): "تاثیر جهانی شدن بر هویت ملی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران(،" فصلنامه ژئوپلتیک، سال دوم، شماره 3-4، صص 1-21.
25. دواس، دی، ای (1379). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی. – دواس، دی. ای . (1383)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی.
26. رزازی فر، افسر (1379): "الگوی جامعه شناختی هویت ملی در ایران (با تاکید بر رابطه میان هویت ملی و ابعاد آن)،" فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 5، صص 101-133.
27. رضایی، احمد؛ احمدلو، حبیب (1384): "نقش سرمایه اجتماعی در روابط بین قومی و هویت ملی(بررسی جوانان تبریز و مهاباد)،" فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 24، صص 7-33.
28. رفیع پور، فرامرز. (1384)، کندو کاو و پنداشته ها، مقدمه ای بر روشهای شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی ،ناشر: شرکت سهامی انتشار تهران.
29. رفعت‏جاه، مریم، هویت اجتماعى، در: سایت انسان‏شناسى و فرهنگ، 1390
30. رابرت پاتنام درباره ی تاثیر سرمایه اجتماعی بر وضعیت اقتصادی، 1993
31. زاهد زاهدانی، سید سعید (1384): "هویت ملی ایرانیان،" راهبرد یاس، شماره 4، .
32. ساروخانی؛ باقر (1378). روش های تحقیق در علوم اجتماعی جلد اول، اصول و مبانی، تهران: پژوهش گاه علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی
33. سرمد ،زهره ، بازرگان ، عباس ، حجازی ، الهه ، روش تخقیق در علوم رفتاری تهران : نشر آگاه ؛ چاپ دوازدهم؛ 1375
34. ستاری، جلال (1383): هویت ملی و هویت فرهنگی، تهران، نشر مرکز، چاپ دوم.
35. ساروخانی، باقر (1378). همایش چالش های حقوق زنان و خانواده، تهران: انتشارات سروش
36. ساروخانی، باقر (1379). مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، چاپ سوم: انتشارات سروش.
37. سبحانى‏جو، حیات‏على، "هویت و بحران هویت"، روان‏شناسى و علوم تربیتى، ش 301، آبان 1383، ص 38ـ49.
38. سلیمانى بشلى، محمدرضا، "جهانى‏شدن، بحران هویت و تضعیف تربیت دینى"، اسلام و پژوهش‏هاى تربیتى، ش 2، پاییز و زمستان 1389، ص 115ـ121.
39. شارع پور، محمود(1385) ، سنجش سرمایه اجتماعی در استان مازندران(مناطق شهری و روستایی)، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران، 1385.
40. شارع پور، محمود (1380): "فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن"، نامه انجمن جامعه شناسی ایران(ویژه نامه دومین همایش مسایل اجتماعی ایران)، شماره 3، صص 101-112.
41. غفاری، غلامرضا، تعیین ویژگی های اجتماعی ـ فرهنگی در مشارکت سازمان یافته اجتماعی ـ اقتصادی روستاییان، مقطع دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 1380، راهنما: ازکیا، مصطفی.
42. فیروزى، نعمت‏اللّه، "اصول و مبانى تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن"، نیم نگاه، ش 19، اسفند 1386، ص 35ـ75.
43. فیروزآبادی، سیداحمد، بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر بر شکل گیری آن در شهر تهران، مقطع دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران 1384، استاد راهنما: ناطق پور، محمدجواد.
44. فوکویاما، فرانسیس (1385): پایان نظم: سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران، حکایت قلم نوین.
45. ـ کریمى، مینا، بررسى تفکر و سبک‏هاى هویت، پایان‏نامه کارشناسى، دانشکده علوم انسانى، یزد، دانشگاه یزد، 1387.
46. – کیوی ، ریمون؛ کامپنهود، لوک وان . (1385)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، چاپ اول، تهران :انتشارات توتیا.
47. کتابی، محمود؛ محمد گنجی؛ یعقوب احمدی و رضا معصومی(1383): "دین، سرمایه اجتماعی و توسعه اجتماعی فرهنگی"، مجله پ‍‍ژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد هفدهم، شماره2، صص169-192.
48. کورمِندی و مِک وایِردرباره ی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی،1985
49. کُلمن درباره ی تاثیر سرمایه اجتماعی بر نیروی انسانی،1988.
50. گل محمدی، احمد (1383): جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران، نشر نی، چاپ سوم.
51. گروهى از مولفان، "هویت"، طوبى، ش 9، شهریور 1385، ص 1ـ4.
52. ـ متقى‏فر، غلامرضا، بحران هویت و درمان آن از دیدگاه اسلام، در: سایت پارسیگلد،
53. مقنى‏باشى، معصومه و نسیم دهقانى، بررسى میزان تاثیر دین و معنویت در زندگى، پایان‏نامه کارشناسى، دانشکده علوم انسانى، یزد، دانشگاه یزد، 1385.
54. معصوم زاده ، لیلا (1388). بررسی تقسیم کار خانگی و ساخت قدرت در خانواده در شهر شیراز.
55. مولر ، جی. اچ کی. اف شوسلر و اچ ، ال کاستر . (1381). استدلال آماری در جامعه شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ دوم ، تهران نشر نی.
56. موسوی خامنه، مرضیه، سرمایه اجتماعی و سلوک اجتماعی (پیامدهای مدنی سرمایه اجتماعی در مدارس)، مقطع دکتری، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 83-1382.
57. موسوی، میر طاهر (1385): "مشارکت اجتماعی یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی"، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، صص 67-92.
58. ملاحسنی، حسین، بررسی رابطه بین میزان سرمایه اجتماعی و نوع دینداری در بین دانش آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، پاییز 1381، راهنما: نیک پی، امیر.
59. وحیدا، فریدون؛ صمد کلانتری و ابوالقاسم فاتحی (1383): "رابطه سرمایه اجتماعی با هویت اجتماعی دانشجویان(مطالعه موردی یازده دانشگاه دولتی شهر تهران)،" مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد هفدهم، شماره 2، صص 59-92.
60. هاشمی، مسعود(1388). جامعه شناسی هویت ملی ، تهران : شرکت انتشاراتی هورمزد ، چاپ اول.
61. هویت ملی شهروندان(مطالعه موردی شهر یاسوج)،" فصلنامه المپیک، شماره 1(پیاپی 37)، صص 85-95.
62. یوسفی، علی (1380): "روابط بین قومی و تاثیر آن بر هویت ملی اقوام در ایران"، فصلنامه مطالعات ملی؛ سال دوم، شماره 8، صص 13-42.

منابع انگلیسی:
1. Abela, M. A. (2005): "Shaping a National Identity: Malta in the European Union." International Journal of Sociology. Vol. 35, No. 4, pp.10-27.
2. -Coleman, J. (1988): "Social Capital in the Creation of Human Capital." American Journal of Sociology. Vol. 94, Supplement, pp. S95-S120.
3. -Field, J. (2003): Social Capital. London and New York: Routledge.
4. Forrest, R. & Kearns, A. (2001): "Social Cohesion, Social Capital and the Neighbourhood." Urban Studies. Vol. 38, No. 12, pp. 2125-2143.
5. Putnam, R. (2000): Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: Suson & Schusier.
6. Immigrant Adolescents in France: The Role of Social Context and Family," Journal of Adolescence, Vol. 31, pp 185-205.
7. Sabatier, C. (2008): "Ethnic and National Identity among Second-Generation
8. Sasaki, M. (2004): "Globalization and National Identity in Japan." International Journal of Japanese Sociology. Vol. 13, pp. 69-87.
9. Wall, E; Gabriele, Ferrazzi & Frans, Schryer. (1998): "Getting the Goods on Social Capital." Rural Sociology. Vol. 63, No. 2, pp. 300-322.

ضمائم و پیوستها

پاسخگوی محترم
پرسشنامه ای که پیش رو دارید،پرسشنامه تحقیقی و پژوهشی است با موضوع سرمایه اجتماعی با هویت ملی که پاسخ های دقیق و صمیمانه شما می تواند اینجانب را در انجام تحقیق یاری نماید. لازم به ذکر است که این پرسشنامه بدون نام بوده . و اطلاعات جمع آوری شده از آن جنبه غیر شخصی دارد. با تشکر
1- -جنس : 1- مرد 2- زن 
2- تاهل: 1- مجرد  2- متاهل 3- مطلقه  4- همسر فوت شده  5- جدا شده بدون طلاق 
3-مذهب : 1- شیعه  2- سنی  3- سایر 
4- سن:
5- فعالیت: 1- شاغل  2- بیکار  3- سرباز  4- حانه دار / کارگر  5- محصل / دانشجو / طلبه  6- دارای درآمد بدون کار 7- از کار افتاده 
6- سواد : 1- بیسواد  2- ابتدایی 3- راهنمایی  4- متوسطه ( دیپلم یا پیش دانشگاهی)  5- فوق دیپلم 6- لیسانس ( سطح حوزه)  7- فوق لیسانس و بالاتر 
ردیف
لطفا نگرش خود را در خصوص موضوع سرمایه اجتماعی با هویت ملی بر هر کدام از موارد زیر مشخص نمایید
کاملا
مخالفم
محالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
1
مردم نسبت به یکدیگر صادق هستند.

2
در کلاس درس در مباحث شرکت می کنم و نظر خودم را به طور آشکار بیان می کنم .

3
اگر با دوستانم در مورد موضوعی اختلاف عقیده داشته باشم ،نظر خود را کتمان نمی کنم .

4
به شرکت در فعالیتهای علمی -پژوهشی علاقمند هستم.

5
در فعالیت های ورزشی دانشگاه حضور مستمر دارم .

6
اگر جلسه ای از طرف انجمن های ادبی یا علمی برگزار شود حتماً شرکت می کنم .

7
به کارهای گروهی که مسلتزم همکاری با دیگران است علاقمندم.

8
نسبت به جریانات و اتفاقات سیاسی روز بی اعتنایم .

9
حتما در انتخابات شرکت می کنم .

10
دیگران را تشویق به شرکت در انتخابات می کنم .

11
به آینده سیاسی کشورم علاقمند هستم.

12
در جلسات مذهبی و دینی دانشگاه شرکت می کنم.

13
در ماههای رمضان و محرم در هئیت های مذهبی حضور دارم .

14
اکثر اوقات فراغتم را با دوستان سپری می کنم.

15
با اساتیدم در دانشگاه روابط خوبی برقرار کرده ام

16
اگر مشکلی برایم پیش بیاید با همفکری دوستانم آن را حل و فصل می کنم .

17
چندین دوست صمیمی دارم .

18
در انجام کارهای گروهی ، شخصی فعال محسوب می شوم.

19
اگر مسولیتی به من سپرده شود،تمام تلاشم را می کنم که به بهترین نحو انجام دهم .

20
اعتقاد دارم که انجام کارهای گروهی بسیار آسانتر از انجام کارهای انفرادی است .

21
رعایت حقوق دیگران یک اصل اخلاقی انسانی است و من حتی در مواردی که به ضرر خودم بوده است حقوق دیگران را رعایت کرده ام

22
پس از بررسی فهمیده ام که وظایف اجتماعی من چیست و می دانم در هر مورد چه کار باید کرد:

23
در مورد چگونگی برخورد با دیگران سعی می کنم به روش درستی دست پیدا کنم.

24
وقتی می بینم بسیاری از مردم اعتنایی به قانون ندارند و وظایف اجتماعی خود را به درستی انجام نمی دهند من به خودم حق می دهم مثل دیگران باشم

25
امکانات و حقوق و درآمد شغلی آن قدر خوب نیست که آدم با دلسوزی و جدیت به کار بچسبد.

26
با توجه به مشکلات اقتصادی در جامعه کسانی را که به دلیل کمبود درآمد شغلی دست به کارهای خلاف می زنند نمی توان سرزنش کرد.

27
فعالیتهای شغلی برای تامین پول و امکانات زندگی است و چگونگی انجام آن اهمیت زیادی ندارد.

28
همیشه در انجام کار خود احساس مسئولیت می کنم اگر چه کسی به آن اهمیت ندهد.

29
سلامت جسمی من خوب است و فرد سالمی هستم.

30
از تیپ و قیافه و وضع ظاهری خودم راضی هستم.

با تشکر

نمودار شماره 7-4 : رابطه بین سرمایه اجتماعی و هویت ملی

نمودار شماره 8-4 : رابطه بین اعتماد اجتماعی با هویت ملی

نمودار شماره 9-4 : رابطه بین مشارکت اجتماعی با هویت ملی

نمودار شماره 10-4 : رابطه بین جهتگیری مذهبی با هویت ملی

نمودار شماره 11-4 : رابطه بین تعاملات اجتماعی با هویت ملی

2- National Identity
2 Social Capital
3 Local Integration
4 Erikson
5 The Self
6 Generalized Other
7 Perception Control System
8 Identity Standard
9 Input
10 Comparator
11 Output
12 Hanifan
13 Jacobs
14 Loury
15 Light
16 . Kormendi and Meguire
17 . Social Capital in the Creation of Human Capital
18 . Robert Putnam
19 . Banfield
20 Ferlander & Timms
21 Forrest & Kearns
22 Tammeveski
23 Sasaki
24 Sabatier
25 Bourdieu
26 Turner
27 bordio
28 physical capital
29 human capital
30 cultural capital
31 Fukoiama fransis
32 Jerard fild
33 Consummatory
34 Instumental
35 Putnam
36 Fukuyama
37 . Social Capital
38 nioman
39 berzonski
40 erikson
41 marsia
42 Jorej Herbert med
—————

————————————————————

—————

————————————————————

29