ادبیات پایان نامه هویت
* ماهیت و مفهوم هویت
کلمهی هویت ازنظر لغوی به معنی هستی، وجود، ماهیت و سرشت است و ریشهی لغوی آن از واژه ی "هو" گرفته شده است که اشاره به غایت، نهایت و کمال مطلق دارد و موجب شناسایی و تمایز فرد از دیگری می شود (فرهنگ معین،1377).
هویت یکی از مفاهیم روان شناختی تحولی است که طی دوره ی رشد شکل می گیرد و در دورهی نوجوانی نمود واقعی و عینی پیدا می کند. همچنین هویت پدیده ای چندبعدی است که بر بسیاری رفتارهای انسانی تاثیرگذار است. شکل گیری هویت به عنوان یک رویه ی مهم شخصیتی، در اواخر نوجوانی تحکیم می یابد، تحکیم آن، موید پایان کودکی و شروع بزرگ سالی است (خنیفر، بردبار و فروغی قمی،1391). هویت نوجوان، شروع یک فرآیند دائمی اصلاح در تعهدات شخصی است. هر وقت که فرد یا شرایط موقعیتی تغییر می کند، احتمال تنظیم مجدد هویت وجود دارد (یسلدیک1 و همکاران،2010).
گلاسر2نیز معتقد است هویت یک ساختار روانی اجتماعی است و باعث تمایز فرد از سایرین می شود. به اعتقاد او هویت با شخصیت مترادف است و برای هر فرد یک هویت متصور است و آن تصوری است که فرد از خویشتن دارد (خسروشاهی و بابا پور. خیرالدین،1391).
بر اساس نظر مارسیا3، هویت سازه ای ایستا است و عبارت است از سازمان دادن یک خود درونی شامل ساخت خود، سیستم باورها، آرزوها، عقاید، مهارت ها و تاریخچهی فردی که درواقع نتیجه یک بحران است (بهادری، علی لو، 1391).
ازنظر بارون و برن4، در کتاب روانشناسی اجتماعی، هویت از سال های نخست زندگی مان شروع به شکل گیری می کند و در خصوص این موضوع که چه کسی هستیم، یادگیری های ما شروع به شکل گرفتن می کند. باگذشت زمان به این نتیجه می رسیم که چه کسی هستیم و در رابطه با موضوعات بی مانندی که به خودمان اختصاص دارد، خود را تعریف می کنیم. ازنظر کلاپ5، هویت شامل تمامی چیزهایی می شود که در طول زمان و به صورت معتبری درباره فرد سخن می گویند. مثل نام او، شخصیت او، موقعیت او، زندگی گذشته اش و …
هویت ، مسئله ای ضروری و چالش انگیز مربوط به دوران بلوغ است و هر فردی در طول دوران زندگی اش بحران و درگیری مربوط به هویت را تجربه می کند و در هر دوره از زندگی فرد بحرانی ویژه سنش رخ می دهد. برای اینکه به مرحله بعدی از زندگی اش برسد باید هرکدام از بحران ها را با موفقیت پشت سر بگذارد(وزیری و همکاران،2014)
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی6 (DSM) هم هویت عبارت است از میزان وضوح فرد نسبت به مقولات تشخیصی از قبیل اهداف طولانی مدت، گزینش شغل، الگوی رقابت، رفتار و طرز فکر جنسی مناسب، ارزش های اخلاقی، دیدگاه مثبت نسبت به خود، روحیه تلاش و ابتکار و تنظیم وقت (امیدیان،1388). اریکسون، احساس هویت را هماهنگی ادراک فرد از خویشتن با ادراک دیگران از او تعریف می کند و هویت یابی را در مقابل بحران هویت یابی هویتی، پدیده روانی – اجتماعی می داند که در دورهی نوجوانی به ظهور می رسد (فارسی نژاد،1383).
به نظر برزونسکی7، هویت سازه ای تحولی در طول چرخهی زندگی فرد بوده و تحت تاثیر جنبه های وراثتی، محیطی، کارکردهای روان شناختی و تعاملات با محیط است(مغانلو، 1386 به نقل از وارسته 1390).
مفهوم هویت دو معنای متناقض نما، تمایز و تشابه را دربر دارد. جنکینز در کتاب هویت اجتماعی هویت را این گونه تعریف می کند: هویت ریشه در زبان لاتین و دو معنای اصلی دارد: اولین معنای آن بیانگر مفهوم تشابه مطلق است و معنای دوم آن به مفهوم تمایز است که با مرور زمان سازگاری و تداوم را فرض می گیرد.به این ترتیب به مفهوم شباهت از دو زاویه مختلف راه می یابد و مفهوم هویت به طور همزمان میان افراد یا اشیاء دو نسبت محتمل برقرار می سازد: از یک طرف شباهت و از طرف دیگر تفاوت (عباسی، علوی مقدم،1393به نقل از جنکینز،1381)
اما این دو به تنهایی راهگشا نخواهند بود، چرا که بدون توان شناختن این شباهت ها و تفاوت ها هویت معنایی نمی یابد. پس فعل شناسایی به ضرورت لازمه هویت است. توان شناسایی تمایزات و تشابهات به معنای دسته بندی اشیاء یا افراد در دسته های معین خواهد بود که هر دسته دارای شباهت در اجزا خود و تمایز با دسته دیگری است. لذا در ادامه جنکینز دو معنای دیگر به آن اضافه می کند: اول طبقه بندی کردن اشیاء و افراد و دوم مرتبط ساختن خود با چیز یا شخص دیگر که به بازتابی بودن هویت در روابط اجتماعی دلالت دارد.
آنچه که از تعریف بالا قابل استنباط است به شرح زیر می باشد:
1. هویت یک فرآیند است. از آنجا که تشخیص تمایز و تشابه به معنایابی نزد فرد بستگی دارد، هویت همواره با معنا ارتباط دارد و معنا نیز خصلت ذاتی اشیاء و واژه ها نیست بلکه در ارتباط با اشیاء یا واژه های دیگر بدست می آید.
2. وجود دیگری در فرآیند هویت یابی مفروض پنداشته شده می شود چرا که شباهت و تفاوت در میان حداقل دو شی یا دو فرد معنا دارد یا به عبارت دیگر هویت یابی خود در رابطه با دیگران نمایان می گردد. رابطه میان خود و دیگری رابطه ای دوطرفه است . به گونه ای که در غیاب یکی، دیگری معنا نخواهد داشت. نتیجه تمایز میان خود و دیگری ایجاد مرزبندی های هویتی در جهان اجتماعی است(عباسی، علوی مقدم،زهره وند1393)
در تمام فرهنگ ها ایجاد هویت یکی از شرایط اساسی شکل گیری شخصیت مورد پذیرش جامعه است. بررسی تحقیقات نشانگر آن است که افراد به کمک هویت است که به تدوینی از خویشتن می رسند و اگر این تعریف با واقعیت های اجتماعی آنها در تعارض باشد حالت هایی مثل ناپختگی، فشار روانی، مشکلات رفتار، تحصیلی و غیره را تجربه می کنند(بهاری و فرکیش، 1388)
* عناصر هویت
مهم ترین عناصر هویت را می توان احساس تداوم، ثبات و یکپارچگی دانست. به عبارت دیگر، هویت، به یک فرد در طول زمان احساس تداوم می بخشد و بین حال و آیندهی او ارتباط برقرار می کند. از طرف دیگر، این احساس در طول زمان دارای ثبات نسبی است، تغییرات در آن به کندی صورت می گیرد و به زمانی نسبتا طولانی نیاز دارد. بالاخره هویت موجب می شود که فرد در رابطه با مجموعه خصوصیات خود احساس یکپارچگی کند، یعنی به کمک این مفهوم، افراد جنبه ها و ابعاد مختلف برداشت از خود را در یک کل یکپارچه قرار می دهند و به این صورت هویت کلی خویش را تشکیل می دهند (امیدیان،1388).
* هویت دینی و ابعاد آن:
ادیان از آغاز تاکنون همواره در هویت بخشی مدنی و اجتماعی به بشر نقش مثبت و موثری داشته اند. اگر این مدعا پذیرفتنی باشد که ادیان در تمدن سازی تاثیر قابل توجه داشته اند مفروض آن این است که در بین عناصر فرهنگ ساز بشری دین نقش تعیین کننده ای دارد و به تعبیری فرهنگ دینی می تواند حیات بخش ، توسعه آفرین و تمدن ساز باشد(منصور نژاد،1385)
هویت دینی نیز همچون هویت که چند بعدی است مفهومی مرکب و شامل ابعاد مختلفی چون مسائل اعتقادی، شعائر و مناسک، مسائل تاریخی، اجتماعی و فرهنگی می شود. باورها و رفتارهای دینی و مذهبی به دلیل آمیختگی شدید با زندگی مردم بازتابی گسترده در رفتارهای اقتصادی دارد. از این رو بررسی تاثیر متقابل آنها در بازشناسی هویت جمعی جامعه می تواند نقش گسترده و موثر عناصر فرهنگ دینی را نمایان سازد(عباسی، علوی مقدم،زهره وند1393)
* عوامل موثر بر شکل گیری هویت
رشد هویت نوجوانی تحت تاثیر عوامل مختلفی است که چند مورد مهم تر را می توان به شرح زیر نام برد:
1- رشد شناختی
2- عوامل مربوط به والدین و چگونگی ارتباط آن ها با فرزند
3- عوامل مربوط به مدرسه و تحصیلات تکمیلی
4- عوامل اجتماعی، فرهنگی. شاید بتوان گفت بیشتر از سایر موارد در رشد هویت موثر است.
5- ترتیب تولد و فاصله سنی فرزندان در خانواده
6- رفتار نوجوان و تاثیرآن بر واکنش اطرافیان
7- گفتگو در جریان تعارضات که باعث کسب اطلاعات بیشتر نوجوان و رشد تفکر انتزاعی و معرفی خود به عنوان یک فرد متفاوت به بزرگ سالان می شود.
8- خیال پردازی نوجوان منبع دیگری برای ایفای نقش ها و رفتارهای آنان است (قربانی،1384).
* عوامل موثر بر رشد هویت:
رشد هویت تحت تاثیر عوامل مختلفی است و در یک کنش متمادی با جهان فیزیکی و اجتماعی به دست می آید. از جمله این عوامل می توان از جنس،سن، مذهب، پایگاه اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل اجتماعی نام برد. از میان عوامل اجتماعی برجسته ترین تاثیر را خانواده و دوستان بر هویت فرد و چگونگی شکل گیری آن دارند. خانواده اولین چارچوبی است که کودک در آن رشد می کند و هویت خود را پرورش می دهد. در روند مهاجرت براثر تغییراتی که در شبکه های حمایتی خانوادگی و اجتماعی فرد به وجود می آید و همچنین براثر فرآیند فرهنگ پذیری، بین ارزش های والدین و فرزندان فاصله افتاده و عدم اتفاق نظر اعضای خانواده درباره چگونگی عملکرد در فرهنگ جدید، باعث جدایی بین آنها افزایش تضادهای بین نسلی، سردرگمی فرزندان و نهایتا اختلال در رشد هویت یابی آنان می شود( پارا،2008)
* دیدگاه های نظری درباره هویت
شوارتز8 نظریه پردازان حوزه هویت را به دودسته تقسیم می کند:
1- طرفداران دیدگاه اریکسون (اریکسون، مارسیا، کلبرگ9 و کاگان10)
2- نئواریکسونی ها که از 1987 به بعد مطرح شدند (برزونسکی، واترمن11، گروتیوانت12).
* طرفداران دیدگاه اریکسون
* اریکسون
* هویت در دیدگاه اریکسون
تعریف هویت اولین بار توسط اریکسون ارائه شد که در واقع نشان دهنده ی ترکیب مهارت ها، جهان بینی و همانندسازی های دوران کودکی است که به صورت یک کل کم و بیش منسجم، پیوسته و منحصربه فرد درآمده و برای نوجوان احساس تداوم گذشته و جهت گیری در آینده را فراهم می کند (کروگر و همکاران13، 2010). در نظریهی اریکسون، هویت من، احساسی است که هشیارانه تجربه می شود، احساسی که از تبادل فرد با واقعیت اجتماعی خویش ناشی می شود و در حال تغییر و تبدیل در پاسخ به تغییرات در محیط اجتماعی است، تشکیل و حفظ اساس قوی از هویت من اهمیت فراوانی دارد و عدم وجود آن از نخستین عوامل تعیین کنندهی آسیب روانی و ناسازگاری است (کروگر، مارتینسن، مارسیا14،2010).
شکل گیری هویت یکی از چالش های ضروری توسعه مرتبط با نوجوانی است. به گفته اریکسون در طول زندگی هر فرد، آن ها بحران های مختلفی را تجربه می کنند. هر یک از این درگیری ها در یک زمان خاص در زندگی ایجاد می شود و برای رسیدن به مراحل بعد باید مراحل قبل با موفقیت گذرانده شود (وزیری و همکاران،2014). با توجه به دیدگاه اریکسون، تمایل فرد به هویت یابی از نوجوانی شروع می شود. این نیاز طبیعی به نوجوان کمک می کند تا با ایجاد یک تصور روشن از امکانات و آرزوهایش، بین آنچه جامعه از او انتظار دارد و انتظارات خودش نوعی تعادل و هماهنگی ایجاد کند. اریکسون وجود بحران را یک شرط اساسی برای تشکیل هویت می داند که پس از شکل گیری هویت برطرف می شود. وی معتقد است نوجوان برای ساختن هویت خود در یک زمان با دو گروه از امور درگیر است. او می بایست هم با تغییرات درونی – شناختی و بدنی خودسازگار شود و هم در همان زمان، ناگزیر از سازگاری با مجموعه ای از نظام های بیرونی است که باید با تمام این مسائل درگیر شود، این دگرگونی ها را پشت سر گذاشته و از خلال آن هویت خود را بسازد. به دلیل همین دگرگونی های فراوان و همه جانبه، ورود به مرحله نوجوانی برای وی مانند ورود به کشوری بیگانه است که نه با زبان، نه با آداب و رسوم و نه با فرهنگ آن کشور آشناست. لذا هویت عبارت است از درک واقعیت نقش های تجویزشده اجتماعی (احدی و محسنی،1377 به نقل از فارسی نژاد 1383).
نظریه اریکسون نقطه شروع توجه روان شناسان به مساله هویت یابی در نوجوانان بود . در نظریه اریکسون دستیابی به هویت یک وظیفه است و هر فرد باید در طی دوره رشد روانی-اجتماعی پاسخی برای پرسش هویت خود بیابد (قریشی،مظاهری، امیری،1393)
* فرآیند هویت یابی
درحالی که اریکسون موضوع هویت یابی و بحران هویت را به خوبی طرح و موردبحث قرار داده است، پژوهشگران علاقه مند به موضوعات طرح شده توسط او دو مسیر متفاوت را در گسترش نظریه او دنبال کرده اند. برخی (تان و پوراک15، راس موسن16) به موضوع وجود بحران هویت و رفع آن در سنین مختلف پرداخته اند. ولی مارسیا به بررسی فرآیند هویت یابی با توجه به نظریه اریکسون پرداخته است. او با استفاده از مصاحبه نیمه سازمان یافته، به طرح چهار نوع هویت سردرگم17، هویت زودهنگام18، هویت مهلت خواه 19و هویت کسب شده20 می پردازد (امیدیان، 1388).
* کسب هویت در نوجوانی:
دوران نوجوانی و جوانی یکی از بحرانی ترین ادوار زندگی انسان محسوب می شود .این مرحله از رشد به علت تاثیر عمده ای که بر نوجوان می گذارد توجه ویژه متخصصان را به خود جلب کرده است. یکی از ابعاد مهم تحول در این دوره تلاش نوجوان برای کسب هویت در ابعاد مختلف است . هویت یک احساس نسبتا پایدار از یگانگی خود و یک سازه و ساختار روانی اجتماعی است که از برداشت فرد از خود و هم چنین از ارزش هایی که از جانب دیگران دریافت می کند و از همانندسازی با دیگران تشکیل شده است. اگر هویت فرد در طی زمان و براساس تجربیات حاصل از برخورد درست اجتماعی شکل بگیرد و جوان بتواند خود را بشناسد و از دیگران جدا سازد تعادل روانی وی تضمین می شود . ولی اگر به جای خودآگاهی و تشکیل هویت مثبت دچار ابهام در نقش شود هماهنگی و تعادل رفتاری وی به هم می خورد و دچار بحران هویت می گردد(میوس،2011)
* جهت و زمان هویت یابی
در نظریه اریکسون جریان هویت یابی در دههی دوم زندگی آغاز می شود. اریکسون در بیان مراحل رشد شخصیت، پنجمین مرحله از مراحل رشد روانی – اجتماعی را مرحله ای می داند که در آن بحران هویت ظاهر می شود. حل موفقیت آمیز این بحران به کسب هویت و عدم حل آن به سردرگمی منجر می گردد. اریکسون چنین فرض می کند که نیاز به تشکیل یک هویت و یا یک تعریف از خود، یک جزء ضروری برای عملکرد موفقیت آمیز در حوزه های عشق و کار در بزرگ سالی است. نوجوانی آخرین مرحله کودکی است. اما مرحلهی نوجوانی تنها زمانی کامل می شود که افراد بتوانند از هویت تبعی خود در کودکی به نوع تازه ای از هویت برسند که خودشان انتخاب کرده اند و به آن تعهد دارند. ازنظر اریکسون، هر جامعه ای باید برای نوجوان فرصت هایی فراهم آورد که در آن به جوانان با دیده اغماض نگاه شده و انتظار تعهد از آن ها کمتر باشد (همان منبع،1388). کاوشگری و تعهد هویت هویت از فرآیندهای مهم دستیابی به هویت محسوب می شوند و نوجوان در راه کسب یک هویت یکپارچه و منسجم به میزانی از احساس تعهد نیازمند است به اضافه تعهد چارچوب ارجاعی جهت تنظیم رفتارهای فرد ایجاد می کند. شیوه های پردازش اطلاعات و میزان تعهد نوجوان ارزیابی او را از توانمندی های خود در حیطه های گوناگون زیر تاثیر می گیرد. مدرسه و تحصیل یکی از حیطه های ایفای نقش نوجوان محسوب می شود. نوجوانی که به طور فعال درگیر فرایند کاوشگری است نیاز بالایی به شناخت و پیچیدگی شناختی احساس می کند و در این مسیر به میزانی از تعهد دست یافته است لذا احساس استقلال شناختی بیشتری خواهد داشت و در امر تحصیل بهتر عمل خواهد کرد(نصری، دماوندی، آشوری،1393)
* الگوی مارسیا
مارسیا اولین پژوهشگری بود که به صورت خالص به مطالعهی موضوع هویت پرداخت و بیش از دو دهه این موضوع را پیگیری کرد. وی با توجه به نظریهی اریکسون، از دو ملاک مهم برای تشخیص چهار نوع هویت استفاده کرد. این دو ملاک مشتمل بود بر اکتشاف یا جستجو میان جنبه های مختلف که می توانند جایگزین یکدیگر شوند و تعهد نسبت به مواردی که پس از جستجو توسط فرد انتخاب می شود. در رابطه با عناصر اساسی تشکیل دهنده هویت، مارسیا، اکتشاف را یک جزء زیربنایی در شکل گیری هویت می داند (مارسیا،1966). در مدل مارسیا، افراد بر اساس میزان جستجوگری21 و تعهد22 هویت دریکی از وضعیت های چهارگانه هویت قرار می گیرند:
1. هویت سردرگم: فردی که چنین هویتی دارد، فاقد جستجوگری و تعهد است. چنین فردی به دنبال یک جهت و فلسفه زندگی و شغل مشخص نیست وجهت و علاقهی او به سرعت و به سادگی به موضوعات مختلف و متناقض جلب می شود، به روشی که ظاهرا انتخاب کرده هیچ تعهدی ندارد و به سادگی از آن هدف دست کشیده و متوجه اهداف دیگر می شود.
2. هویت زودهنگام: درحالی که فرد دارای هویت سردرگم فاقد جستجو و تعهد است، فردی که هویت زودهنگام دارد، بدون طی یک دوره جستجو و انتخاب، به یک روش متعهد شده و پایبندی بالایی نسبت به آن پیدا می کند. چنین فردی هویت خود را از میان موارد مختلف و ممکن انتخاب نکرده است بلکه بدون جستجو و انتخاب، با افراد موردعلاقه مانند پدر و مادر همانندسازی شدید کرده و روش آن ها را به عنوان روش زندگی خود پذیرفته است.
3. هویت مهلت خواه: فردی که در این وضعیت قرار دارد، در حال جستجو میان اهداف و جنبه های مختلف است و هنوز به یک روش، کاملا متعهد نشده است. چنین فردی ممکن است یک روش مشخص را برای انتخاب احتمالی در آینده بپذیرد و در حال آزمایش آن باشد و به این دلیل به آن هدف و یا روش، تعهد و پایبندی کامل ندارد. چنین فردی از دو ملاک هویت یابی، عنصر جستجوگری را دارد ولی فاقد تعهد است.
4. هویت کسب شده: با تحقق دو شرط جستجو و تحقیق میان جنبه های مختلف و متعارف و تعهد نسبت به روش انتخابی، فرد هویتی خواهد داشت که اریکسون و به دنبال او، مارسیا آن را هویت کسب شده می نامد. چنین فردی پس از یک دوره جستجوگری، هدف و روشی را انتخاب کرده است و نسبت به آن تعهد و پایبندی دارد. این نوع هویت، کامل ترین نوع هویت بوده و هدف نهایی جریان هویت یابی، رسیدن به آن است (مغانلو، وفایی، شهرآرای،1387).
مارسیا برپایه نظریه اریکسون تحول هویت را بررسی و براساس دو روند جستجوگری و تعهد، چهار پایگاه هویتی، موفق(وجود جستجوگری و تعهد) ، پایگاه هویت به تعویق افتاده( وجود جستجو گری و نبود تعهد)، پایگاه هویت پیش رس( وجود تهعد و نبود جستجوگری) و پایگاه هویت آشفته ( نبود جستجوگری و تعهد ) را مشخص کرده است. بحران یا جستجوی هویت دوره ای است که در آن فرد در زمینه تقلیدها ، همانندسازی های گذشته، چشم داشت ها، نقش ها و سنن اجتماعی پرسش گری می کند(رفاهی و همکاران،2015)
تعهد رابطه مثبتی با تصمیم گیری و مقابله مساله مدار و رابطه منفی با مسامحه کاری دلیل تراشی، جهت گیری های نامربوط و گرایش به تجربه هراس پیش از تصمیم گیری و کمرویی های عمومی دارد. مصاحبه روشی بود که مارسیا برای بررسی پایگاه های هویت در افراد استفاده کرد. پس از آن تلاش هایی برای سنجش عینی هویت من انجام گرفت که به تنظیم پرسشنامه ای برای سنجش هویت من، توسط آدامز و همکارانش از 1979 تا 1989 در دو حوزه هویت عقیدتی و هویت و هویت بین شخصی انجامید(قریشی،مظاهری، امیری،1393 به نقل از شکرایی و اسکندری،1383)
پایگاه های هویت دارای ویژگی های زیر است:
1. پایگاه هویت موفق: افراد واقع در این پایگاه به یک تعهد استوار نسبت به مسائل مختلف زندگی دست یافته اند و بحران و جستجوگری را با موفقیت پشت سر نهاده و تعهدات مشخص و روشنی برای خود ایجاد کرده اند. آنها به هنگام قضاوت از ملاک های درونی خود استفاده می کنند و به هنگام تصمیم گیری وابستگی کمتری به آرا و عقاید دیگران دارند. نوجوانان دارای هویت موفق به طور کلی از لحاظ روانی، سازگاری سالم و خوبی دارند و با مسائل به نحو مناسب و شایسته ای کنار می آیند(مظفری و همکاران،1388)
2. پایگاه هویت به تعویق افتاده: افراد واقع در این پایگاه فاقد تعهد و در حال تجربه بحران اند، آنها دوره هایی از جستجوگری را تجربه می کنند ولی هنوز به هویتی مشخص دست نیافته اند و فعالانه موارد مختلف را برای رسیدن به یک تصمیم نهایی بررسی می کندد. اگرچه ممکن است هنوز آرزوهای والدین برایشان اهمیت داشته باشد اما کوششی برای ایجاد مصالحه و هماهنگی بین آنها ، درخواست های جامعه و توانایی های خویش دارند.
3. پایگاه هویت پیش رس: هویت یابی پیش رس، تثبیت زودرس فرد از خودش است که این تثبیت در ایجاد سایر امکانات و توانایی هایی که شخص برای خود دارد تاثیر می گذارد. افراد واقع در این پایگاه بدون کاوش کردن گزینه ها ، خود را به ارزش ها و اهدافی متعهد ساخته اند. این افراد بیشتر توسط دیگران جهت داده می شوند تا توسط خودشان.
4. پایگاه هویت آشفته : این افراد فاقد تعهد و فاقد بحرانند. آنها جهت گیری روشنی در زندگی خود ندارند، نه به ارزش ها و باورهای معینی رسیده اند و نه کوششی برای دستیابی به آنها به عمل می آورند. این افراد با اجتناب از تعهد و دوری از موضوع های اصلی زندگی مانند شغل، مذهب و غیره مشخص شده اند(قریشی،مظاهری، امیری،1393 به نقل از مظفری و همکاران 1388)
اصولا هویت موفق به عنوان شاخص برخورداری از شخصیت شکوفا و تحول یافتگی دارای بالاترین ارزش روا ن شناختی است و آشفتگی به عنوان عدم توفیق در انتقال از نوجوانی به بزرگسالی کمترین ارزش روان شناختی را دارد. هویت پیش رس نسبت به آشفتگی از سطح تحول بالاتر و هویت به تعویق افتاده نیز در سطح بالاتری از هویت پیش رس قرار دارد(نصرتی و همکاران،1385)
* دیدگاه کلبرگ
کلبرگ به شکل گیری هویت به طور مستقیم اشاره نمی کند بلکه او هویت (به تعبیر خودش) من را به عنوان نهادی در نظر می گیرد که تنها از طریق حوزه های متفاوت عملکرد "من" قابل تبیین است. این حوزه ها از قبیل شناخت و استدلال اخلاقی، در کنار یکدیگر رشد می کنند و اغلب باهم در ارتباط اند؛ بنابراین یک مرحله مشخص از رشد شناختی شرط لازم اما نه کافی برای استدلال اخلاقی سطوح بالا است (فارسی نژاد 1383).
* دیدگاه کاگان
تحت تاثیر نظریهی پیاژه در مورد رشد تفکر منطقی و نظریه پردازان روابط موضوعی خود، کاگان شکل گیری هویت را بر اساس فرآیندهای تحولی که شامل شناخت و عاطفه است تبیین کرد. وی در رویکرد ساختاری – تحولی، هویت (معنا سازی) را فرآیند مستمری تعریف می کند که طی آن مرزهای بین خود و دیگری از بین می رود و دوباره بازسازی می شود. ازنظر او، هویت یا معنا سازی یعنی شیوه ای که در آن ها موضوعی را که قبلا جزئی از خود بود، به بیرون پرتاب کرده و از آن موضوع جدیدی برای خود جدیدمان می سازیم به طوری که تعادل بین خود و دیگری، اساس فرآیندی است که باعث شکل گیری هویت می شود. برخلاف بسیاری از نظریه پردازان مرحله ای، کاگان به تغییرات بین مراحل معنا سازی یعنی به وضعیت های عدم تعادل توجه دارد. معتقداست بیشتر زندگی مان را ازنظر تحولی در وضعیت عدم تعادل می گذرانیم (کروگر231996، به نقل از فارسی نژاد 1383).
* نئواریکسونی ها
نظریه پردازان جدیدتر (بورک24، برزونسکی، واترمن، گروتیوانت) به جای بررسی پیامدهای شکل گیری هویت و پایگاه های ثابت هویتی، به بررسی فرآیندهای زیربنایی شکل گیری هویت پرداخته اند. بر اساس دیدگاه این نظریه پردازان، فرآیند هویت یک نظام کنترل است که مجموعه ای از هنجارها و ضد هنجارها را در فرد ایجاد می کند. طبق این رویکرد شناختی اجتماعی، در بررسی هویت باید به تفاوت های فرد در چگونگی پردازش اطلاعات مربوط به خود و چگونگی برخورد با تعارضات و تصمیم گیری های شخصی را مدنظر قرارداد (بورک 1991 به نقل از فارسی نژاد 1383).
برزونسکی بر همین اساس و با استفاده از نظریهی کنترل هویت، به ارائهی مدلی پویا از هویت پرداخت. همان طور که گفته شد برای سال های بسیاری، اغلب مطالعات هویت بر اساس پارادایم هویت مارسیا استوار بود که نتیجه آن 4 نوع هویت متفاوت بود. اخیرا محققان روی مطالعاتی که هویت در آن ها بر اساس تفاوت های فردی بیان شده است متمرکزشده اند (به طور مثال برزونسکی 1998).
* مدل برزونسکی
برزونسکی الگویی از هویت را ارائه داد که به جای بررسی مراحل و یا حالت های هویت، فرآیند شکل گیری هویت را دنبال کرده است. برزونسکی با تلفیق جنبه های گوناگون هویت از قبیل فرآیند، محتوی و ابعاد ساختاری به ارائه الگویی نسبتا جامع و همه نگر می پردازد (برزونسکی و همکاران 2003، به نقل از امیدیان،1388).
به نظر او فرآیند هویت، موضوعی شناختی است و تابعی است از این موضوع که افراد فکر می کنند چه کسی هستند و چگونه تجارب خود را تفسیر می کنند. برزونسکی در الگوی ساخت هویت25، بر اساس دیدگاه سازنده گرایی26، هویت را نظریه ای درباره خود تلقی کرده است. به عبارتی فرد در فرآیند ساخت هویت درگیر نوعی نظریه پردازی دربارهی خود است. برزونسکی در تحلیل فرآیند ساخت هویت عنوان می کند، نظریه پردازی دربارهی هویت و خود بر اساس دیدگاه سازنده گرایی جمع آوری و خلاصه کردن ساده داده ها و آزمون پیش بینی ها نیست، بلکه فرآیند فعال تفسیر تجارب خود و خلق تجربه های جدید است. او با استفاده از سه سبک مختلف نظریه پردازی، سه سنخ نظریه پرداز خود را شناسایی کرده است:
1. نظریه پردازان خود علمی27 (سبک اطلاعاتی)
2. نظریه پردازان خود جزم اندیش28 (سبک هنجاری)
3. نظریه پردازان ناخودآگاه29 (سبک سردرگم / اجتنابی).
نظریه پردازان علمی به تامل درباره خویشتن (خود تاملی30) گرایش دارند و درباره خودسازی ها31 شکاک و به اطلاعات مربوط به خود گشاده هستند. چنین افراد اطلاعات مداری32 هستند که از طریق جستجوی عمدی و هدفمند، پردازش و ارزشیابی اطلاعات خود به تصمیمات شخصی و دغدغه های هویتی خود اقدام می کنند. افرادی که از شیوه علمی استفاده می کنند، اطلاعات مدار هستند و همواره یک نگرش همراه با تردید درباره خودشان دارند. آن ها به جستجو، پردازش و ارزیابی اطلاعات مربوط به خود می پردازند و همواره درگیر یک فرآیند خود کاوشگر فعال هستند. افراد با سبک اطلاعاتی به طور عمده به دنبال ارزیابی و پردازش اطلاعات مربوط به خود هستند، آن ها خود بازتابنده هستند و در مورد قضاوت درباره خود دچار شک هستند (وزیری و همکاران، 2014). سبک اطلاعات گرا شامل فرایند اکتشاف فعالانه و دنبال کردن و ارزیابی اطلاعات است که مربوط به هویت قبل از تصمیم گیری و ساخت تعهدات است. نوجوانان با سبک اطلاعاتی به سمت مفاهیم خود پیش می روند و هنگامی که با اطلاعات متناقض درباره خودشان روبرو می شوند، مایل اند درباره این مفاهیم تجدیدنظر کنند که نتیجه آن، احساس تمایز و یکپارچگی در هویت است (اونجن33، 2011).
همچنین برزونسکی معتقد است که سبک اطلاعاتی با حل مسئله مشکل محور، انگیزه شناختی و باز بودن نسبت به سایر ایده ها ارتباط دارد. این افراد در مواجهه با ابهام تحمل کمی از خود نشان داده، نیاز بالایی نسبت به ساختار دارند (شکری و همکاران،1386).
برعکس، نظریه پردازان خود جزم اندیش، باارزش ها و انتظارات دیگران مهم و بانفوذ همنوایی می کنند. نظام خود پندارهی این افراد انعطاف ناپذیر است. افرادی که سبک خبری یا هنجاری دارند، همواره با افراد مهم زندگی شان (مانند والدین) همنوایی ایجاد می کنند. این افراد در مقابل تهدیدات بالقوه از پاسخ های قبلی استفاده می کنند و دست به تحریف شناختی می زنند و سعی در حفظ موجودیت قبلی خوددارند (امیدیان،1388). به علاوه به دلیل اختلاف بین اطلاعات درباره اینکه آن ها چگونه اند و هنجارهای جامعه چیست باعث می شود زمانی که با اطلاعات و مسائل مربوط به هویت روبرو می شوند نوعی احساس گناه و نگرانی از شکست خوردن داشته باشند (وزیری و همکاران،2014).
نوجوانان با سبک هنجاری به شدت به ساختار هویت موجود خود پایبند هستند، طوری که تمام اطلاعاتی که ارزش ها و اعتقاداتشان را تهدید کند نادیده می گیرند (اونجن،2011). سبک هنجاری به طور منفی با باز بودن مثبت به ارزش ها و فعالیت و به طور مثبت با نیاز به نزدیکی شناختی مرتبط است.
سرانجام نظریه پردازان خود ناخودآگاه، به طور مداوم به تقاضاهای موقعیتی واکنش نشان می دهند. یک نظریهی سست سازمان یافته درباره خود، آن ها را به مسامحه کردن و اجتناب از مواجهه با تعارض ها و تصمیمات شخصی وا می دارد (هاشمی، 1393). در این سبک هویت، افراد بر اساس تقاضاهای محیطی واکنش نشان می دهند و در رابطه با خود، جهت گیری مغشوش و یا اجتنابی دارند. سبک اجتنابی شامل اجتناب از مسائل شخصی است. افراد دارای این سبک، تصمیم گیری خود را تا زمانی که موقعیتی رفتارشان را تعیین کند به تعویق می اندازند. نوجوانان با سبک اجتنابی، هویتشان را با تغییرات نیازهای اجتماعی شان هماهنگ می کنند بدون اینکه هویت خود را به خوبی نشان دهند (اونجن،2011). این سبک، با تکیه بر منبع کنترل بیرونی در ارتباط است و بر احساسات مبتنی بر رفتارهای مقابله ای اشاره دارد (وزیری و همکاران،2014). سبک اجتنابی با مقابله اجتنابی هیجان مدار و استراتژی تصمیم گیری ناهنجار ازجمله طفره رفتن و اجتناب و بهانه تراشی و عقلانی سازی پس از تصمیم گیری ارتباط دارد (دهستانی، زاده محمدی، محمدی، 1391).
از دیدگاه برزونسکی، هویت به جای آن که شامل عناصر مذهب، شغل و… باشد، در سه گروه قابل دسته بندی است، شخصی، جمعی و اجتماعی. هویت شخصی ریشه در اسنادهای خود خصوصی و ارزش ها و اهداف منحصربه فرد شخصی دارد. هویت جمعی بر انتظارات و هنجارهای افراد مهم و گروه های مرجع مثل خانواده، گروه اجتماعی و کشور و مذهب تاکید دارد و هویت اجتماعی به خود عمومی و عناصری مانند شهرت، محبوبیت و تاثیری که فرد روی دیگران دارد تاکید می کند. به نظر او بین سبک هویت و محتوای هویت رابطه وجود دارد، مثلا فردی که سبک هنجاری دارد بر عناصر جمعی تمرکز دارد و کسی که سبکش مغشوش/ اجتنابی است بر هویت اجتماعی تمرکز دارد، درحالی که افرادی که سبک اطلاعاتی دارند از سبک شخصی پیروی می کنند.
موضوع بعدی در نظریه برزونسکی ساختار هویت است که ابتدا اریکسون و سپس مارسیا به آن توجه کرده اند. در فرآیند هویت یابی هنگامی که فرد به این باور دست یابد که اطلاعات کافی برای رسیدن به یک تصمیم کسب شده است، تعهد نسبت به برخی عناصر خاص شکل می گیرد.
درواقع تعهد دربرگیرندهی انتخاب های جدی در ارتباط با عناصر هویت در حوزه ای خاص است به طوری که این انتخاب ها به عنوان جنبه هایی از تعریف خود34 لحاظ می شود (واترمن، 2011). به نظر برزونسکی، تعهد یک عنصر اساسی در ساختار هویت است و به کمک تعهد است که چارچوبی ارجاعی برای ارزیابی و تنظیم رفتار فراهم می شود و به رفتار، هدف و جهت داده می شود. به نظر او تعهد به طور مستقیم و یا به عنوان یک متغیر تعدیل گر و یا به صورت واسطه ای، همراه با سبک های هویتی بر رفتار افراد اثر می گذارد. درواقع برزونسکی با تفکیک ساختارهای جستجوگری در قالب سبک های شناختی، از دو موضوعی که به صورت ترکیبی توسط اریکسون و مارسیا برای هویت یابی مطرح شده اند، نقش آن ها را برجسته تر کرده و آن ها را از هم تفکیک کرده است. به نظر او برای بررسی یک رفتار خاص در مدل اثر مستقیم، سبک پردازش هویت و تعهد به طور مستقیم بر یک رفتار خاص اثر می گذارد. در حالت اثر تعدیل گر، اثر سبک پردازش هویت با توجه به سطوح مختلف هویت تغییرمی کند و در وضعیت اثر واسطه ای چنین فرض می شود که با کنترل اثر تعهد، نقش سبک های پردازش هویت در یک رفتار خاص به شدت کاهش می یابد (امیدیان،1388).
* الگوی تحولی واترمن
طبق این نظریه، افراد از طریق شکوفا کردن نیروهای درونی شان همواره به سمت یک زندگی مطابق با خود واقعی شان درحرکت اند. پس تکلیف شکل گیری هویت طبق نظر واترمن یعنی میل به اخلاقیات و به مجموعه ای از اهداف، ارزش ها و عقایدی که کم وبیش به نیروهای واقعی فرد مربوط می شود. طبق این دیدگاه، جستجوی هویت تلاشی است که فرد برای تشخیص خود واقعی اش انجام می دهد. واترمن عقیده داردکه در تحول هویت و انتقال آن از نوجوانی به بزرگ سالی، احساس ما از هویت حالت پیش رونده دارد و با افزایش سن از سطح به عمق می رود. هرچند به دلایل مختلف ممکن است بحران ها یا بازگشت هایی نیز در جریان این تحول دیده شود. در این نظریه، هویت سردرگم که سطحی ترین حالت هویت است، در طول زمان ممکن است به هویت مهلت خواه و یا هویت زودهنگام تبدیل شود و یا آنکه همچنان سردرگم باقی بماند. در دومین مرحله از مراحل تحول هویت، هویت زودهنگام ممکن است بازگشتی به حالت سردرگم داشته باشد و یا به حالت زودهنگام خود ادامه دهد و یا تحول یافته، به یک هویت مهلت خواه تبدیل شود. در سومین مرحله هویت یابی، هویت مهلت خواه در تحول خود ممکن است به یک هویت کسب شده برسد و یا در حالت هویت مهلت خواه خود باقی بماند و یا بازگشتی به هویت سردرگم داشته باشد. بالاخره در آخرین مرحله، یک هویت کسب شده یا به راه خود ادامه می دهد و یا به سوی هویت مهلت خواه و یا سردرگم تغییر جهت خواهد کرد. واترمن، تغییر جهت از هویت کسب شده به مهلت خواه را نوعی بحران می داند که ممکن است برای انتخاب جدید ضرورت داشته باشد ولی تغییر به هویت سردرگم را نوعی بازگشت می داند (امیدیان،1388).
* مدل گروتیوانت
طبق نظر وی، فرآیند شکل گیری هویت با جهت گیری به سوی کاوشگری هویت شروع می شود. کاوشگری، فرآیند جمع آوری اطلاعات و آزمودن فرضیه های مربوط به خویشتن، نقش های فرد و روابط خود است. طبق نظر گروتیوانت، موقعیت و گسترش فرآیند شکل گیری هویت به عوامل فردی و اجتماعی زیر بستگی دارد.
1. ویژگی های شخصیتی، مثل انعطاف پذیری، عزت نفس، گرایش به بازنمایی رفتار و گشودگی به تجارب
2. توانایی های شناختی برای درنظرگرفتن گزینه های ممکن، استنباط های درست و مناسب و ترکیب نقطه نظرات گوناگون
3. ویژگی های بافت اجتماعی مثل فرهنگی که انتخاب های شغلی را پشتیبانی می کند، الگوی ارتباطی خانواده، بازخوردهای همسالان و فرصت های شغلی و آموزشی
4. موقعیت های عمومی فرد مثل دیدگاه های مفروض در زندگی فرد برای درگیر شدن یا اجتناب از فرآیندهای کاوشگری و تعهد هویت.
گرچه مدل گروتیوانت یک نقشه جامع و کلی از فرآیند شکل گیری هویت ارائه کرده است ولی دربارهی عوامل موثر بر فرآیند هویت، بیشتر از پویایی و فرآیند آن توضیح می دهند (فارسی نژاد،1383).
* نظریه هویت اجتماعی35:
این نظریه بدوا برای تبیین تبعیض بین گروهی در پارادایم گروه حداقلی36 مطرح شد. در این پارادایم تاجفل 37و همکارانش دریافتند که صرف آگاهی از بودن در یک گروه در مقابل گروه دیگر، برای به راه افتادن فرآیندهای رقابت و تبعیض بین گروهی کافی است. تاجفل و ترنر این بحث را پیش کشیدند که دسته بندی اجتماعی افراد در این پارادایم حداقلی برای آنان هویت اجتماعی ایجاد می کند . به عبارت دیگر افراد، عضویت در دسته اجتماعی مشخصی را به عنوان تعریف خود در رابطه با آن موقعیت می پذیرند. از این رو هویت اجتماعی به عنوان جنبه ای از خودانگاره شخص که بر عضویت های گروهی مبتنی است مفهوم سازی شد. به این معنا که هویت اجتماعی تعریف شخص از خود است . براساس برخی از عضویت های گروهی اجتماعی که با ملاحظات ارزشی و احساسی مربوط همراه است(دوران،1392 به نقل از ترنر38،1999)
* ابعاد هویت اجتماعی :
بنابر تعریف تاجفل سه بعد را برای هویت اجتماعی می توان تصور کرد: آگاهی، علقه و آمادگی برای عمل و چنان که مشخص است این سه بعد بر روی هم نگرش شخص را تشکیل می دهند، لیکن نگرش درباره عضویت در گروه به دیگر سخن در هویت اجتماعی سه بعد می توان سراغ کرد: نخست آگاهی بر حدودی از مشترکات گروهی است. در نتیجه به همان اندازه پیشینه و خاطرات مشترک جزو عناصر هویتی محسوب می شود که برای مثال زبان و یا حدودی از نمادها و نشان ها و معانی مشترک امروز و به همان اندازه که سرنوشت مشترک. بنابراین نخستین بعد هویت اجتماعی فراهم آورنده آگاهی بر حدودی از اشتراک در عقاید و ویژگی های مشترک است تا خود را در ما بازشناسیم. هویت یابی با این ما است که امکان می دهد هویت خاص روانی و جمعی خود را تا حدودی دریابیم(روشه،1370)
دومین بعد هویت اجتماعی ، گرایش مثبت، علاقه و جذب به درون گروه است که به درستی آن را اساس هویت نیز دانسته اند. به دیگر سخن همدلی یا احساس تعلق مشترک خمیرمایه اصلی ما و فقدان حداقلی از ان به معنی اضمحلال ما به من ها محسوب می شود.منظور از وجه ارزشی و احساسی هویت در تعریف تاجفل نیز نیز همین علاقه و جذب به درون گروه است که با نوعی احساس تعهد همراه است که سومین بعد اجتماعی را شکل می دهد.
سومین بعد هویت اجتماعی آمادگی برای عمل در یک زمینه رقابتی بین گروهی است و این مهم افزون بر احساس تعلق، نیازمند احساس تعهد است. زیرا تعهد نوعی احساس وظیفه به دیگران و وفاداری به ارزش ها، اهداف، انتظارات و ظرفیت های آنان است(دوران،1392)
* هویت جنسی:
هویت جنسی یک حالت روان شناختی است که نمایان گر احساس فرد از مذکر یا مونث بودن خود می باشد. فروید معتقد بود که مسایل هویت جنسی از تعارض هایی که کودک در مثلث ادیپال تجربه می کند ناشی می گردد. هرچیزی که در محبت طفل نسبت به والد جنس مقابل و همانند سازی با والد جنس خودی تداخل نماید با رشد طبیعی هویت جنسی او نیز تداخل خواهد نمو. هویت جنسی اکثر افراد تا سن 2 تا 3 سالگی ایجاد می شود و معمولا با جنسیت زیستی فرد هماهنگی دارد.
* اختلالات هویت جنسی:
اختلالات هویت جنسی عبارت است از تمایل پایدار به تعلق به جنس مقابل یا اصرار بر تعلق داشتن به جنس مقابل و ناراحتی مفرط از جنسیت تعیین شده و نقش جنسی نسبت داده شده به فرد. عمده ترین شکل اختلال هویت جنسی مشهور به اختلال تغییر جنسیت طلبی است که بر طبق چهارمین مجموعه تجدیدنظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی آمارهای مربوط به جامعه کلی نشان می دهد که یک نفر از هر 30000 مرد و یک نفر از هر 100000 زن خواهان جراحی برای تغییر جنسیت هستند. سوء استفاده جنسی در کودکی به عنوان انواع اختلالات روانشناختی از قبیل اختلالات تکانشگری، خوردن، اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات جنسی در قربانیان آن شناخته شده است. و این تاثیرات به سراسر زندگی بزرگسالی آنها نیز کشیده می شود.ارتباط قوی بین سوء رفتار جنسی در کودکی و اختلالات بعدی وجود دارد. دامنه وسیعی از مشکلات روانی – اجتماعی و بین فردی در میان سوء استفاده شوندگان جنسی رایج تر است. درگیری در رفتارهای دربرگیرنده خطر جنسی به عنوان یک مکانیسم برای اجتناب هیجانی سوء استفاده جنسی در نظر گرفته شده است(فیروزی، عیدی، خواجه الدین،1393)
مروری بر پیشینهی پژوهش
* پژوهش های داخلی
ابراهیمی مقدم و اتفاقی (1395) در پژوهشی با عنوان پیش بینی حالات روانشناختی مثبت بر اساس هوش معنوی، سبکهای دلبستگی و سبک های هویت نشان دادند حالات روانشناختی مثبت براساس هوش معنوی، سبکهای دلبستگی وسبک هویت قابل پیش بینی است. به نظر میرسد این رابطه میتواند در برنامه های پیشگیری و ارتقای سلامت روان مورد توجه قرار گیرد.
در پژوهش قیصری،شهابی زاده و غنی فر با عنوان بررسی نقش سبک های هویت در بهزیستی روانشناختی دانش آموزان بی سرپرست وعادی این نتیجه به دست آمد که بین سبک های هویت و بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. و از بین سبک های هویت تنها سبک اطلاعاتی قادر به پیش بینی بهزیستی روانشناختی است. بنابراین یافته های پژوهش گویای اهمیت سبک های هویت در حفظ وارتقاء بهزیستی روان شناختی افراد بوده و متغیرهای یادشده می توانند میزان بالایی از تغییر پذیری بهزیستی روان شناختی را تبیین کنند وتوجه به آنها در تامین بهزیستی افراد ضروری است.
نصرت ناهوکی ، زهی و جنگی زائی (1395) در پژوهش خود با عنوان رابطه سبک های هویت با هوش معنوی جوانان به این نتیجه رسیدند که بین سبک های هویت با هوش معنوی دانش آموزان رابطه مثبت معنادار وجود دارد . بین مولفه های سبک اطلاعاتی و هنجاری با هوش معنوی رابطه مثبت معنادار وجود دارد و بین مولفه سردرگم با هوش معنوی رابطه معنادار وجود ندارد . همچنین مولفه های سبک های هویت 16درصد از تغییرات هوش معنوی را پیش بینی می کنند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که رابطه مثبت معنادار بین سبک های هویت با هوش معنوی دانش آموزان وجود دارد که این امر نیازمند توجه جدی نظام آموزش و پرورش به موضوع سبک های هویت و متغیرهای هوش معنوی دانش آموزان می باشد.
پژوهش کرمی و احقر (1395) نشان داد سبک مقابله ای مساله مدار دانش آموزان برکیفیت زندگی آنها تاثیر مثبت و معناداری دارد ولی سبکهای مقابله ای هیجان مدار و اجتنابی دانش آموزان بر کیفیت زندگی شان اثر منفی و معناداردارد.درضمن اگر دانش آموزان از سبک هویتی جهت گیری اطلاعاتی بیشتر بهره ببرند،کیفیت زندگی شان ارتقا می یابد و درصورتی که اگر سبکهای هویتی ای آنها هیجانی وسردرگمی اجتنابی باشد، سطح کیفیت زندگی آنها کاهش می یابد.
مومنی نسب، عصمت و صیف، محمد حسن (1395) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین سبک های هویت و کمال گرایی در دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان شهربابک در سال تحصیلی1395-1394به این نتیجه رسیدند که بین سبک های هویت و ابعاد کمال گرایی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد . بین دانش آموزان دختر و پسر در متغیر هویت تفاوت معناداری وجود ندارد . علاوه بر عوامل خانوادگی، عاطفی و اجتماعی که تاثیر زیادی بر هویت دارند کمال گرایی نیز به عنوان یک عامل دیگر در کنار این عوامل جای می گیرد .
علیمردانی و حاجیلری ( 1394) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه میزان استفاده از ماهواره و سبک های هویت با رضایت زناشویی زوجین شهرگرگان به این نتیجه رسیدند بین میزان استفاده از ماهواره و رضایت زناشویی در زوجین شهر گرگان رابطه منفی و معناداری وجود دارد. بین میزان استفاده از ماهواره و سبک های هویت زوجین شهر گرگان رابطه معناداری وجود دارد.
عباسی، علوی مقدم و زهره وند (1393) در پژوهش خود با عنوان بررسی میزان هویت دینی بین دانش آموزان مقطع متوسطه به این نتیجه رسیدندکه بین متغیر هویت دینی و برخی متغیرهای مستقل همبستگی وجود دارد. همچنین متغیرهای عواطف دینی، باورهای دینی، دانش دینی و اعمال دینی تاثیرگذارترین عوامل گرایش به هویت دینی می باشد.
در پژوهش فیروزی، عیدی و خواجه الدین(1393) با عنوان مقایسه ویژگی های روان شناختی دو بیمار مبتلا به اختلال هویت جنسی ، هدف از این پژوهش توصیف و تشخیص و لزوم درمان روانشناختی و بررسی اختلالات کمبود برای بیماران دارای اختلال هویت جنسی می باشد و در مجموع نتایج نشان داد متقاضیانی که به کلینیک های روانشناسی به منظور تغییر جنسیت مراجعه می کنند بایستی با ابزارهای تشخیصی و مصاحبه بالینی مورد بررسی دقیق قرار بگیرند.
پژوهشی توسط نصری، دماوندی، عاشوری (1393) با هدف تعیید نقش ویژگی های شخصیتی، سبک های هویت و تعهد در پیش بینی اهمال کاری تحصیلی انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای وظیفه شناسی، روان رنجوری و انعطاف پذیری و تعهد به طور معناداری متغیر اهمالکاری تحصیلی را پیش بینی می کنند و در مجموع این 4 متغیر توانستند 35 درصد واریانس متغیر اهمالکاری را تبیین کنند.
فتحی، سهرابی و سعیدیان (1392) در تحقیقی علی مقایسه ای با عنوان مقایسه ویژگی های شخصیتی و سبک های هویت در دانشجویان معتاد و غیر معتاد به اینترنت به این نتایج رسیدند که بین دانشجویان معتاد و غیر معتاد به اینترنت ازنظر ویژگی های شخصیتی تفاوت وجود دارد به این ترتیب که روان رنجور خویی در دانشجویان معتاد به اینترنت بیشتر از دانشجویان غیر معتاد بود و سه متغیر برون گرایی، سازش پذیری و وظیفه شناسی در دانشجویان غیر معتاد بیشتر از گروه معتاد بود؛ اما ازنظر ویژگی شخصیتی گشودگی به تجربه تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد. همچنین بین دو گروه ازنظر متغیرهای هویتی تفاوت معنی داری مشاهده شد. به این معنی که هویت اطلاعاتی در دانشجویان غیر معتاد بیشتر از گروه معتاد بود و هویت هنجاری و سردرگم – اجتنابی در گروه معتاد بیشتر از گروه غیر معتاد دیده شد.
های شخصیتی به جز صفت وظیفه شناسی می توانند اعتیاد به تلفن همراه را پیش بینی کنند.
منطقی، دین پرور (1391)، باهدف بررسی شکلگیری هویت پنهان در کاربران تلفن همراه بر روی 450 نفر دختر و پسر دانشجوی دانشگاه، پژوهشی انجام دادند. نتایج تحقیق، حکایت از آن داشته فن آوری های تلفن همراه و اینترنت در شکل گیری هویت پنهان یا غیررسمی کاربران موثر واقع آمده اند. مقایسهی چگونگی کاربری دختران و پسران دانشجو از جلوه های پنهان تلفن همراه و اینترنت نیز دلالت بر آن داشت که کاربران دختر به شکل معناداری بیشتر از کاربران پسر از هویت پنهان استقبال کرده و از آن بهره می برند.
چلبانلو و کاظمی(1382) در مطالعه خود ضمن بررسی رابطه ابعاد هویت (هویت فردی، اجتماعی و جمعی) و عوامل پنج گانه شخصیت شامل روان نژندی، برون گرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن و باوجدان بودن در 45 آزمودنی بزهکار نشان دادند که از بین عوامل شخصیتی، روان نژندی پیش بینی کننده ی هویت فردی بود. روان نژندی، برون گرایی و دلپذیر بودن پیش بینی کننده های قوی برای هویت جمعی بودند.
مغان لو، وفایی، شهرآرای (1378)، رابطه بین ویژگی های پنج عاملی شخصیت با سبک های هویت را بررسی کردند. بر اساس تحلیل های همبستگی، صفات برونگرایی، گشودگی، باوجدان بودن با هویت اطلاعاتی و هنجاری ارتباط مثبت داشتند. ویژگی انعطاف پذیری با هویت اطلاعاتی ارتباط مثبت و با هویت هنجاری ارتباط منفی داشت. درصورتی که روان رنجور خویی با هویت اطلاعاتی و هنجاری ارتباط منفی و با هویت سردرگم ارتباط مثبت نشان داد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون هم هویت اطلاعاتی توسط باوجدان بودن و انعطاف پذیری، هویت هنجاری توسط باوجدان بودن، برونگرایی دلپذیر بودن و انعطاف پذیری (به طور منفی) و درنهایت هویت سردرگم تنها توسط باوجدان بودن (به طور منفی) پیش بینی شدند.
* پژوهش های خارجی:
کرپلمن و همکاران (2016) در تحقیقی با عنوان هویت و صمیمیت در دوران بلوغ : ارتباطات بین سبک های هویت، دلبستگی عاشقانه و تعهد هویت به این نتیجه رسیدند که دلبستگی عاشقانه در سبک هویت اطلاعاتی و هنجاری بیشتر و در سبک هویت سردرگم کمتر دیده شده . همچنین تعهد هویت و دلبستگی عاشقانه با هم رابطه مستقیم دارند .
اشرف رضایی(2016) در تحقیق خود با عنوان رابطه بین عزت نفس و سبک های هویت با سلامت روان دانشجویان رشته روان شناسی این نتیجه را بدست آورد که بین سبک های هویت و عزت نفس با سلامت روان رابطه منفی وجود دارد . در حالی که عزت نفس با عزت نفس با سلامت روان رابطه مثبت دارد .
هواچن و همکاران(2012) در تحقیق هویت قومی و آرزوهای شغلی دانشجویان نخبه تایوانی در عصر جهانی شدن تلاش کرده اند تا بتوانند میزان هویت قومی دانش آموزان نخبه در مقاطع تحصیلی بالا در دبیرستان را شناسایی کنند و همچنین آرزوهای شغلی و میزان درگیر شدن آنها در فعالیت های فرهنگی و سنتی جامعه را بسنجند. نتایج این تحقیق اطلاعاتی را در این زمینه که چگونه اشتغال به فعالیت های خاص ممکن است بر فرآیند هویت یابی قومی افراد تاثیر بگذارد ارائه کرده است.
کوپوسسکو(2011) در تحقیقی با عنوان جنبه های ساخت هویت در درون موقعیت جهانی شدن بر مشکلات ساختاری هویت اجتماعی و فردی در شرایطی که جهانی شدن روی داده است تمرکز کرده است. نویسنده مقاله مفهوم هویت را ار دیدگاه رشته های مختلف علمی مدرن و پست مدرن تحلیل می کند. در نهایت در این تحقیق عنوان شده است که وجود یک رویکرد استراتژیک جدید برای تعریف و تفسیر هویت در عصر جهانی شدن به منظور توضیح و فهم تغییرات اجتماعی در سطوح محلی، منطقه ای و جهانی ضروری است.
لانگ و همکارانش(2007) در مطالعه خود باعنوان تاثیر اینترنت بر رشد خودهویتی جوانان به تاثیرات اینترنت در شکل گیری هویت فردی نوجوانان چینی پرداختند. نتایج این تحصیق نشان داد که کاربرد اینترنت نه تنها بر چهار بعد از رشد هویت تاثیر گذاشته استبلکه شیوه های جدیدی از درک صورت بندی هویت نیز در میان آنان مشاهده شده است. در این بررسی نشان داده شد که استفاده از اینترنت به مثابه روشی جهت دریافت تجربیات در محیط سایبرنتیک فهم شده و رشد هویت نیز به عنوان میزان تعهد به یک مفهوم معین از خود درک می گردد.
در مطالعه رفاهی و همکاران (2015 ) که با عنوان رابطه بین دلبستگی به خدا و سبک های هویت با بهزیستی روان شناختی در معلمان متاهل انجام شد نتایج زیر بدست آمد: دلبستگی به خدا رابطه مثبت قابل توجهی با سلامت روانی دارد. همچنین سبک هویت اطلاعاتی رابطه مثبت قابل توجهی با بهزیستی روان شناختی و 6 بعد آن دارد. همچنین سبک هویت هنجاری و اجتنابی رابطه منفی معناداری با بهزیستی روانشناختی و مولفه های آن دارند.
در پژوهشی که توسط وزیری، کاشانی ، جمشیدفر و وزیری (2014) انجام شد. هدف این مطالعه ارائه جداول هنجاریابی شده برای پرسشنامه سبک هویت بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد پرسشنامه سبک های هویت برای اندازه گیری سبک های هویت در دانش آموزان معتبر و پایا می باشد.
* منابع:
– ابراهیمی مقدم و اتفاقی (1395) . پیش بینی حالات روانشناختی مثبت بر اساس هوش معنوی، سبکهای دلبستگی و سبک های هویت. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در علوم انسانی.
– احمدی، ثریا. مهدی زاده، سید محمد. عقیلی، سید وحید (1388). تاثیر استفاده از تلفن همراه بر شکل گیری هویت شخصی مدرن در نوجوانان و جوانان شهر تهران. فصلنامه پژوهش های ارتباطی، سال 16، شماره 4، صص 125- 150
– امیدیان، مرتضی (1388). هویت از دیدگاه روانشناسی، انتشارات دانشگاه یزد
– بهادری خسروشاهی، جعفر. علیلو، مجیدمحمود (1391). بررسی رابطه بین سبک های هویت با معنای زندگی در دانشجویان. مطالعات روان شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهرا، دوره ی8، شماره 2، صص 143- 163
– بهاری، سیف اله. فرکیش، چه گور(1388). رابطه بین هویت فردی ، سبک های دلبستگی با بهزیستی روانشناختی در جوانان. فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی،14(2).صص49-63
– چلبانلو، غلامرضا. کاظمی، حمید(1382). بررسی رابطهی ابعاد هویتی با صفات شخصیتی در نوجوانان بزهکار براساس مدل پنج عاملی، مجله روانشناسی و علوم تربیتی، جلدچهارم، شماره اول،صص307-330
– خسروشاهی، جعفر. جلیل باباپور، خیرالدین (1391). رابطه سبک های هویتی وکمال گرایی با احساس شادکامی در دانشجویان، مجله روانشناسی، سال 16، ش 1، صص 36-50
– خنیفر، حسین. بردبار، حامد. فروغی قمی، فریبا (1391). بررسی رابطه بین سبک هویتی دانشجویان با شادی و ارائه راهکارهای عملی برای ارتقای شادی دانشجویان، فرهنگ در دانشگاه اسلامی 2، سال دوم، شماره 1، صص 23- 50
– دوران ، بهزاد(1392). تاثیر اینترنت بر هویت همالان .فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فذهنگی و ارتباطات
– دهستانی، مهدی. زاده محمدی، علی. محمدی، علی (1391). بررسی میزان دینداری و ارتباط آن با سبک های هویت دانشجویان، مجله علوم رفتاری، دوره 6، شماره 2، صص 171-179
– روشه، گی(1370) کنش اجتماعی. ترجمه هما زنجانی زاده، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی
– شکری، امید. تاجیک اسماعیلی، عزیزاله. دانشورپور، زهره (1386). تفاوت های فردی در سبک های هویت وبهزیستی روان شناختی (نقش تعهد هویت)، تازه های علوم شناختی، سال 9. ش 2. صص 33-46
– عاملی، سعیدرضا (1385). فردگرایی جدید وتلفن همراه: تکنولوژی فردگرایی و هویت، نشریه جهانی رسانه، شماره اول
– عباسی،محمدرضا.علوی مقدم،سیدبهنام. زهره وند، اشرف (1393).بررسی میزان هویت دینی بین دانش آموزان مقطع متوسطه(ناحیه یک شهرری). فصلنامه مطالعات ملی،58،شماره2
– علیمردانی،مهسا. حاجیلری،ابراهیم (1394). بررسی رابطه میزان استفاده از ماهواره و سبک های هویت با رضایت زناشویی زوجین شهرگرگان. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی
– فارسی نژاد، معصومه (1383). رابطه سبک های هویت با سلامت اجتماعی وخودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان پایه دوم دبیرستان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
– فتحی، محمد. سهرابی، فرامرز. سعیدیان، مرتضی (1392). مقایسه ویژگی های شخصیتی وسبک های هویت در دانشجویان معتاد وغیرمعتاد به اینترنت. مجله تحقیقات علوم رفتاری، دوره 11، شماره 2. صص 99- 90
– فیروزی، علی اصغر. عیدی بایگی،مجید. خواجه الدین،نیلوفر(1393). مقایسه ویژگی های روان شناختی دو بیمار مبتلا به اختلال هویت جنسی. مجله علمی پزشکی قانونی، دوره19، شماره4 و 1صص359-365
– قربانی، علیرضا (1384). بررسی وضعیت سبک های هویت و رابطه آن با سلامت عمومی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی. فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد
– قیصری ، زهرا. شهابی زاده، فاطمه . غنی فر، محمد حسن (1395) بررسی نقش سبک های هویت در بهزیستی روانشناختی دانش آموزان بی سرپرست وعادی. اولین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی.
– کرمی،مهناز. احقر،قدسی(1395). بررسی رابطه راهبردهای مقابله با استرس و سبک های هویت با کیفیت زندگی. اولین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران
– مظفری،نظیر(1388). بررسی پایگاه های هویت و مسندگذاری با سلامت روانی دانش آموزان مقطع متوسطه، فصلنامه روانشناسی کاربردی،3(2 پیاپی 10)
– معین، محمد.(1377). فرهنگ معین، جلد ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر
– منصورنژاد،محمد(1385). رابطه علم و دین: تاملی بر نظریه سمبلیک دیدن خلقت انسان، تهران، جوان پویا
– منطقی، مرتضی. دین پرور، احسان (1391). شکل گیری هویت پنهان در کاربران تلفن همراه و اینترنت. فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال سوم، شماره دوم، صص 5 تا 26
– مومنی نسب ، عصمت. صیف، محمدحسن(1395) بررسی رابطه بین سبک های هویت و کمال گرایی در دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان شهربابک در سال تحصیلی1395-1394. دومین کنفرانس بین المللی روانشناسی ، علوم تربیتی و سبک زندگی. شناسه (COI) مقاله: ICPE02_006
– نصرتی، محمدصالح.مظاهری، محمدعلی. حیدری،محمود(1385). بررسی تحولی پایگاه های هویت با میزان دلبستگی ایمن پسران نوجوان به والدین و همسالان. فصلنامه خانواده پژوهی، 2(5) صص 35-53
– نصرت ناهوکی،عبدالسلام. زهی، حسین.جنگی زایی،نسرین(1395). رابطه سبک های هویت با هوش معنوی جوانان. کنفرانس جهانی مدیریت ، اقتصاد و حسابداری در آغاز هزاره سوم
– نصری، صادق. دماوندی، مجید. عاشوری،اکرم(1393). پیش بینی اهمال کاری تحصیلی براساس ویژگی های شخصیتی، سبک های هویت و تعهد. فصلنامه شخصیت و تفاوت های فردی، سال سوم.شماره4
– وارسته، جعفر (1391). رابطه بین شخصیت، سبک های هویت و دینداری در دانش آموزان سال سوم شهر ایلام، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی تهران
– هاشمی، سهیلا (1393). بررسی سبک های هویت و تعهد دانشجویان براساس الگوی ساخت هویت برزونسکی و رابطه آن با خردمندی در فرآیند حل مساله، مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، دوره 10، شماره 1، صص 109-
– Berzonsky MD.(2003). Identity style and well-being: Does commitment matter? International Journal of Theory and Research; 3(2): 131-42.
– Berzonsky, M.D. (2008). Identity formation: The role of identity processing style and cognitive processes. Personality and Individual Differences, 44, 643-653.
– Berzonsky. MD, Neimeyer GJ.(1994). Ego identity status and identity processing orientation: the moderating role of commitment . Journal of Research in Personality; 28(4): 425-35.
– Berzonsky, M. D. (1998). Identity style: Conceptionalization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4, 268-282.-
– Berzonsky, M. D. (1992). Identity style and coping strategies, Journal of Personality, 60, 771-788.
– Coposescu, S. (2011). "Aspects of identity construction in the context of globalization",Bulletin of the Transilvania university of Brasov, Series VII: Social sciences,Law,vol.4(53), -No.2.
– Huu Chen, S. & et al (2012). "Ethnic identity and career Aspiration of the Taiwanese Indigenous students in the era of globalization", Asian social science, vol.8, No.10.
– Kerpelmana,j. Pittman,f. -Eloi Cadelya,h .Tugglea,f. Harrell-Levyb,m. Adler-Baedera
,m(2016). Corrigendum to "Identity and intimacy during adolescence: Connections among identity styles, romantic attachment and identity commitment" Journal of Adolescence, Volume 53, December 2016, Pages 260
– Krongir,J. Martinussen.M. Marcia.J.E.(2010).Identity status change during adolescence and young adulthood: a meta- analysis.journal of Adolescence, 33(5), 683-698
– Kronger,J(1996).Identity in adolescence. The blance between self and other(2nded),london
– Long, J. & et al. (2007), "Impact of internet on adolescent self-identity development",China media Research, 3(1).
– Marcia , J .E. (1966)." Development and validation of ego identity statuses. Journal of personality and social psychology. , 3, 551-558.
– Meeus. M, Schoot R.V.D, Keijsers.L and Branje S. (2O11);.Identity statuses as developmental trajectories: A five- wave longitudinal study in early-to-middle and middle-to-late adolescents, Journal of Youth and adolescence Adolescent psychiatry vol,1, No1 81-72
– Öngen,D.E(2011), The relationships among perfectionism, self criticism and identity styles in Turkish university students, Akdeniz Universitys ,Antalya 07058, Turkey, Social and Behavioral Sciences 30 (2011) 565 – 572
–
– Para, E. A. (2008); "The role of social support in identity formation: A literature review,"Graduate Journal of Counseling, psychology: Vol. 1: Iss. 1, Article 9. Available at:http://epublications.marquette.edu/gjcp/vol1/iss1/9 Accessed spring 2012
– Refahi.ZH. Bahmani,B. Nayeri,A.Nayeri,R(2015). The relationship between attachment to God and identity styles with Psychological well-being in married teachers. Procedia – Social and Behavioral Sciences 174 ( 2015 ) 1922 – 1927
– Rezaee,A(2016). Relation between self-esteem and identity styleswith mental health of students majoring inPsychology, University of Payame Noor,Mahabad center.World scientific news. WSN 33 (2016) 122-134
– Schwartz,S.J(2001).the Evalotion of Eriksonian and neo-Eriksonian Identity theory and Ressearch,A Review and Integration Identity.1(1),pp 7-75
– Turner, John C. (1999), some current issues in research on social identity andself-categorization theory, In Noam Ellemers; Russell Spears; Bertjan Doosje(eds.) Social identity: Context, Commitment, Content. London: BlackwellPublisher s. pp. 6-34.
– Vaziri,SH.Kashani,F. Jamshidfar,Z . Vaziri,Y(2014) Brief report: the Identity Style Inventory- validation in Iranian college students. Procedia – Social and Behavioral Sciences 128 ( 2014 ) 316 – 320
– Waterman, A.S. (2011). Eudamionic identity theory: Identity as self-discovery. In S.J.Schwartz, K. Luyckx & V.L. Vignoles (Eds.), Handbook of identity theory and research, Volume 1, Springer.
–
– Ysseldyk,R&Matheson,K.&Anisman, H.(2010).Religiosity as identity:toward an understanding of Religin Form a social Identity perspective,personality and social psychology review,vol14:1:pp60-71
ایجاد یک هویت و دستیابی به یک تعریف منسجم از خود، مهمترین جنبه رشد روانشناختی و اجتماعی در دوره نوجوانی است. انتخاب ارزش ها، باورها و اهداف زندگی نیز مهمترین جنبه هویت است. به یاد داشته باشیم که شرایط پرآشوب زمانه ما که هر لحظه سلامت ما را تهدید می کند ایجاب می کند شناخت روشنی از هویت خود داشته باشیم. بی خبر از ماهیت خویش، نه می دانیم که کیستیم و نه می توانیم به خود یا دنیای اطرافمان اعتماد کنیم. به عبارت دیگر هویت علاوه بر ایجاد انسجام و یکپارچگی در شخصیت فرد، به نوعی مفهوم ذهنی فرد از خودش نیز می باشد.
تعریف هویت اولین بار توسط اریک اریکسون39(1965) ارائه شد که در واقع نشاندهنده ترکیب مهارت ها، جهان بینی و همانندسازی های دوران کودکی است که به صورت یک کل کم و بیش منسجم، پیوسته و منحصر به فرد درآمده و برای نوجوان احساس تداوم گذشته و جهت گیری برای آینده را فراهم می کند(کروگر40، 2012). اریکسون والدین را مسئول ارائه یک چهارچوب فکری و جهان بینی به نوجوانان می داند. بنابراین پایه های اولیه خودپنداره41 ما در بافت خانواده یعنی توسط والدین و تجارب محیطی شکل می گیرد. پس بایستی بسیار مراقب رفتار خود با نوجوانمان باشیم چرا که در اکثر مواقع تصویری(چه مثبت و چه منفی) که آن ها از خود دارند بسیار شبیه تصویری است که ما برای آنان ساخته ایم.
جدیدترین نظریه مربوط به هویت، نظریه سبک های هویت42 برزونسکی(1989) است. در این نظریه، الگویی شناختی – اجتماعی مطرح است که در آن به تفاوت های نوجوانان در استفاده از فرایندهای شناختی – اجتماعی، مهارت های حل مساله، مواجهه با مشکلات زندگی، درگیری با تکلیف و برخورداری از سلامت عمومی روانشناختی پرداخته شده است. بر اساس این مدل، برزونسکی سه نوع سبک هویتی را مشخص کرده است:
1- سبک هویت اطلاعاتی43
2- سبک هویت هنجاری44
3- سبک هویت سردرگم/ اجتنابی45
این سبک های هویتی با در نظر گرفتن دو معیار تعهد(میزان پایبندی به اعتقادات، باورها و ارزش های مشخص) و اکتشاف یا میزان جستجوی فعالانه(تلاش نوجوان برای انتخاب و دستیابی به ارزش ها، باورها، شغل و … ) و وجود یا عدم وجود این معیارها معنای روانشناختی مشخص تری می یابند.
– افرادی که دارای سبک هویتی اطلاعاتی هستند فعالانه و تا حدودی آزادانه به جستجوی فعالانه اهداف و ارزش های خود پرداخته و پس از دستیابی به آن، تعهد و پایبندی مستحکمی را نسبت به باورهایشان حفظ می کنند. این سبک بهترین نوع هویت محسوب می شود به شرطی که نظارت والدینی تبدیل به مداخله والدینی نشده باشد.
ویژگی های این گروه:
* ارزیابی و بررسی گزینه های مختلف
* سلامت روان شناختی بالا
* مشخص بودن مسیر زندگی بعدی
* اعتماد به نفس بالا
* داشتن تفکر نقادانه و انتزاعی
* شباهت بالا بین خود آرمانی و خود واقعی
* احساس ایمنی به هنگام عرضه خود واقعی
* پذیرش ضعف ها
– در سبک هویت هنجاری، افراد از مراجع قدرت تبعیت کرده و مستقلانه در جستجوی تفکرات و باورهای شخصی نیستند. یعنی به اکتشاف نمی پردازند اما به هنجارهای والدینی خود کاملا متعهد می باشند.
ویژگی های این گروه:
* عدم بررسی و ارزیابی گزینه های مختلف
* پذیرش هویت حاضر و آماده والدین بدون شناخت آن
* انعطاف ناپذیری و رفتار متعصبانه
* هراس از هر گونه اختلاف عقیده
* تعصبات قومی و نژادی بالا
* حساسیت بالا نسبت به انتقاد
* سلطه پذیری
* زودرنجی شدید
* ترس از طرد شدن
– در سبک هویت سردرگم / اجتنابی، افراد از پذیرشش مسئولیت و تکلیف اجتناب کرده، تلاش خاصی برای جستجو و اکتشاف محیط خود نکرده و تعهدی به باور یا ارزش های والدینی یا شخصی خود ندارند.
ویژگی های این گروه:
* فقدان جهت گیری روشن در زندگی
* عدم پایبندی به ارزش ها و باورهای خاص
* ناسازگاری بسیار بالا
* پیوستن به فرقه ها و گروه های افراطی
* مفهوم خود رشد نایافته
* سپردن خود به دست تقدیر و سرنوشت
* همرنگی سریع و بدون تفکر با اطرافیان
* آمادگی بالا برای سوءمصرف مواد و الکل
* احساس ناامیدی نسبت به آینده
1.ysseldyk
2.Glasser
3.Marcia
4.Baron & Byren
5.Klapp
6.Diagnosis and statistic Manual
7. Berzonsky
8. Schwartz
9. Kohlberg
10. Kagan
11. Waterman
12. Grotevant
13. Kroger & etal
14.kerogir, Martinussen& Marcia
15.Tan & Porac
16.Rasmussen
17 Diffusion identity status
18 Foreslosure identity status
19 Moratorium identity status
20 Achievement identity ststus
21.Exploration
22.commitment
23. Krueger
24. Burk
25. Identity Construction
26.Constructivist.
27.Scientific Self-theorists.
28. Dogmatic Self-theorists
29. Ad hoc Self-theorists
30. Self-reflective
31. Self-constructions
32. Information-based
33 . Öngen
34. Self-definition
35 . Social identity theory
36 . Minimal group paradigm
37 . Henri Tajfel
38 . Turner
39 Erikson
40 Kroger
41 Self Concept
42 Identity Style
43 Informative
44 Normative
45 Diffusion / Avoidance
—————
————————————————————
—————
————————————————————