به نام خدا
دانشگاه
دانشکده علوم انسانی
روانشناسی و علوم تربیتی
عنوان
کار عملی کتاب آزمون های روانشناختی
موضوع
سنجش اعتقادات دینی
استاد
دانشجو
شماره دانشجویی
سال تحصیلی
فهرست
عنوان صفحه
مقدمه
معرفی آزمون
اعتبار آزمون
روایی آزمون
روایی محتوا
روایی سازه
نمره گذاری آزمون
هنجار آزمون
راهنمای آزمون
نمونه آزمون برگزاری شده با تفسیر
مقدمه
دین و مذهب از ارکان اصلی فرهنگ هر ملتی است که جامعه را هدایت و انسجام می بخشد . تاریخ نشان می دهد که دین ورزی ، قدمتی بسیار طولانی دارد . چنان که مطالعات باستان شناسان و انسان شناسان نشان داده است ، مذهب جزء جدا نشدنی زندگی بشری بوده است . آشنایی انسان با مفهوم دین و مذهب بسیار قدیمی تر از مفاهیم علمی روانشناسی ، بهداشت روانی و دیگر دانش های بشری است که سعی در شناخت بهتر ویژگی های جسمی و روحی او دارند . انسان کوشیده است با درک بهتر و آشنایی با توانایی های بالفعل و بالقوه انسان در رفع مشکلات و نابسامانی های جسم و جان او اقدام کند و موجبات رفاه پیشرفت و رشد او را فراهم آورد.
تمام نظام های اعتقادی ، مجموعه ای از تفسیرهایی هستند که به سوال های بی شمار انسان درباره خود و دیگران پاسخ می گویند و تردید های او را درباره ناشناخته ها برطرف می سازند .
دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهمترین نهادهایی است که جامعه بشری به خود دیده است . به طوری که هیچگاه بشر خارج از این پدیده زندگی نکرده است .
بر اساس دیدگاه رابرت هیوم ، دین به انسان چیزی می دهد که از هیچ منبع دیگری قابل دریافت نیست . اعتماد به حاصل کوشش های زندگی از طریق اتصال شخصی به قدرت یا قدرت های متعالی جهان ، هر دینی معمولاً برای مومنین به خود و نیز وضع کلی جامعه موثر است.
معرفی آزمون
آزمون سنجش اعتقادات دینی زارع و امین پور( 1390 ) بر اساس مبانی نظری حوزه های دینی و برای سنجش اعتقادات دینی افراد تهیه شد . از ۲۶ سوال تشکیل شده است و سه عامل مشارکت دینی ، پایبندی به اعتقادات دینی و رعایت مسائل شرعی را مورد سنجش قرار می دهد . پاسخ های هر سوال براساس طیف لیکرت و به صورت ۵ گزینه ای ( خیلی زیاد ، زیاد ، کم ، خیلی کم ، اصلاً ) تهیه و تنظیم شده است . این آزمون را می توان بر روی افرادی که به بلوغ عقلی و دینی رسیده باشند اجرا کرد .
اعتبار آزمون
با استفاده از روش آلفای کرونباخ اعتبار آزمون برای عامل اول 908/0 عامل دوم 826/0 عامل سوم 776/0 و کل آزمون 937/0 به دست آمد .
روایی آزمون
برای بررسی روایی آزمون از روایی محتوایی و روایی سازه استفاده شده است .
روایی محتوایی
به منظور بررسی روایی محتوایی آزمون ، بعد از گردآوری منابع و متون مرتبط با حوزه های دینی و اعتقادات دینی و تدوین سوال ها و تایید آنها توسط اساتید حوزه معارف اسلامی و بعد از حذف سوال های نا مرتبط ۲۶ سوال برای فرم نهایی آزمون باقی ماند .
روایی سازه
برای بررسی روایی سازه آزمون از روش تحلیل عاملی و از میان آن چرخش واریماکس استفاده شده . بر این اساس به ترتیب بیشترین بار عاملی سه عامل از آزمون استخراج و نامگذاری شدند .
مقدار واریانس تبیین شده توسط این سه عامل 821/49 واریانس کل آزمون می باشد . ضریب همبستگی بدست آمده بین عامل های آزمون بین 586/0 الی 787/0 به دست آمد .
جدول 1-1. نام عامل ها و تعداد سوال های تشکیل دهنده هر عامل
عامل
نام عامل
تعداد سوال
مقدار واریانس تبیین شده
سوال
1
مشارکت دینی
11
141/22
1-11
2
پای بندی به اعتقادات دینی
7
204/15
12-18
3
رعایت مسائل شرعی
8
476/12
19-26
کل آزمون
اعتقادات دینی
26
821/49
—–
نمره گذاری آزمون
تمامی سوال ها به گزینه های خیلی زیاد ، زیاد ، کم ، خیلی کم و اصلاً به ترتیب نمره 4 ، 3 ، 2 ، 1 ، 0 داده می شود . حداقل نمره برای کل آزمون 0 و حداکثر آن ۱۰۴ است . نمره بالا در این آزمون نشان دهنده ی اعتقادات دینی بالا و نمره ی پایین نشان دهنده اعتقادات دینی پایین است . کسانی که بیش از 3 سوال پاسخ ندهند پاسخ نامه آنها بررسی و نمره گذاری نخواهد شد .
هنجار آزمون
برای بررسی و مقایسه وضعیت اعتقادات دینی آزمودنی ها از هنجار مقوله ای استفاده می شود .
جدول 1-2. هنجار مقوله ای عامل های آزمون سنجش اعتقادات دینی
متغیر
بالا
متوسط
پایین
مشارکت دینی
بیش از 22
16 الی 32
کمتر از 32
پای بندی به اعتقادات دینی
بیش از 24
11الی 24
کمتر از 10
رعایت مسائل شرعی
بیش از26
16 الی 26
کمتر از 16
اعتقادات دینی
بیش از 82
54 الی 82
کمتر از 53
راهنمای آزمون
آزمودنی گرامی : آزمونی که پیش رو دارید برای سنجش اعتقادات دینی شما تهیه شده است . هر سوال را به دقت بخوانید و از بین گزینه های موجود گزینه ای را که نشان دهنده ی بهترین حالت شما است علامت بزنید ، در این آزمون پاسخ صحیح یا غلط وجود ندارد . لطفاً به همه سوالهای آزمون پاسخ دهید .
جدول 1-3. فرم نهایی آزمون سنجش اعتقادات دینی
ردیف
سوال
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
اصلاً
1
دوستان خود را از میان افراد دیندار و با ایمان انتخاب می کنم.
2
تمایل دارم که در محل زندگی ام مکان هایی برای فرائض دینی و مذهبی وجود داشته باشد.
3
افراد دیندار را الگوی رفتار خویش قرار می دهم .
4
دوستان و اطرافیان خود را به عنوان فردی پایبند به اعتقادات دینی می شناسم .
5
دیگران را در کارهای نیک و خداپسندانه دعوت می کنم .
6
برای انجام فرائض دینی و مذهبی وقت صرف می کنم .
7
از افرادی که به برنامه دینی اعتقاد ندارند بیزارم .
8
از مشارکت در بحث های دینی لذت می برم .
9
اعتقادات دینی در نحوه پوشش و آرایش ظاهری من تاثیر دارد .
10
به دوستی با دوستان خدا علاقه مند هستم .
11
دیدن افراد در حین انجام فرائض دینی در روحیه ی من تاثیر مثبت دارد.
12
به وجود بهشت و جهنم و عذاب و پاداش عقیده دارم .
ردیف
سوال
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
اصلا
13
افراد با ایمان را دوست دارم .
14
به طور کلی عملکرد و اخلاق و زندگی افراد متدین را مثبت ارزیابی می کنم .
۱5
عمل به دستورات دینی را عامل سعادت و خوشبختی انسان ها می دانم میدانم .
16
انجام دادن امور دینی در آرامش روانی من تاثیر دارد .
17
با افراد دیندار احساس راحتی می کنم .
18
پایبندی به اعتقادات دینی در زندگی اجتماعی من تاثیر مثبت دارد .
19
از نگاه حرام به نا محرم پرهیز می کنم .
20
به عهد و پیمان خود وفادار هستم .
21
از تجاوز به حقوق دیگران پرهیز می کنم .
22
از انجام اعمال خلاف شرع پرهیز می کنم .
23
در هنگام مواجه شدن با جنس مخالف حدود شرعی را مراعات می کنم .
24
ارضاء تمایلات جنسی را در چارچوب مقررات دینی می پذیرم .
25
از دستورات پدر و مادر خود اطاعت می کنم .
26
در صورتی که مرتکب گناه شوم شدیدا احساس پشیمانی می کنم.
دو نمونه آزمون انجام شده به همراه تفسیر
[1]
منابع و مآخذ
1. زارع ، حسین و امین پور، حسن .(1390(. آزمون های روانشناختی .تهران .انتشارات آییژ.
2. عاصمی ، زهرا .( 1385) . تاثیر مذهب در بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام.پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام.
3. واعظی ، سید احمد .( 1376) . نقش دین در مقابله با دشواری های زندگی .همایش نقش دین در بهداشت روان .24 الی 27 آذر 1376.
4. بهرامی احسان ، هادی . (1380) . بررسی مقدماتی میزان اعتبار و قابلیت اعتماد مقیاس جهت گیری مذهبی. محله ی روانشناسی و علوم تربیتی .دوره ی جدید .سال ششم . شماره 1 .صص 90-67 .
5. نوابخش پور ، مهرداد و پور یوسفی ، حمید .( 1385 ) . نقش دین و باورهای مذهبی بر سلامت روان . پژوهش دینی. شماره 14 . صص 94-71 .
6. حاجی زاده میمندی ، مسعود و برغمدی ، مهدی .( 1389 ) . رابطه ی عمل به باورهای دینی و رضایت از زندگی در بین سالمندان . سالمند : مجله سالمندی ایران . سال پنجم . شماره ی 15 . صص 94-87 .
[1]