میوه ها و سبزیجات گلخانه ای



دانشگاه آزاد اسلامی

موضوع:
میوه ها و سبزیجات گلخانه ای
استادراهنما :

تهیه کننده:

زمستان

اکولوژی درخت انگور
مقدمه
هر موجود زنده ای برای برخی از فرآورده ها و فرایندهای زیستی اساسی بطور انکارناپذیری به محیط زیست خود و بویژه به موجودات زنده دیگر وابسته است. لازمه بقا ، همبستگی گروهی است و بررسی چگونگی این همبستگیها مورد توجه دانش اکولوژی است. دانش اکولوژی مجموعه شناختهایی است که انسان درباره اثرات محیط بر روی موجودات زنده ، اثرات موجود زنده بر روی محیط و ارتباطات متقابل بین موجودات زنده دارد.
وقتی موجود زنده ای از لحاظ بوم شناسی مورد مطالعه قرار می گیرد، هدف این است که معلوم شود، چرا موجود مورد نظر در محیطهای خاص و تحت شرایط معینی زندگی می کند؟ شرایط محیطی چه اثراتی بر موجود زنده دارند؟ و موجود زنده به نوبه خود چه تحولاتی در محیط پدید می آورد؟ طبیعی است که خود انسان به عنوان یک موجود زنده ، متاثر از عوامل محیط و موثر بر روی عوامل طبیعت در چارچوپ مطالعات اکولوژی از توجه و اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دید کلی
انگور یا مو با نام علمی Vitis یکی از انواع گیاهان دو لپه ای می باشد. انگور یکی از مهمترین میوه هایی است که از زمانهای بسیار قدیم مورد استفاده بشر قرار گرفته است. بطورکلی ، دو نظریه متفاوت در مورد دیرینگی انگور وجود دارد. عده ای معتقدند که انگور ، حتی قبل از پیدایش غلات ، مورد استفاده بشر قرار گرفته است. انگور بطور وحشی و به مقدار فراوان در جنگلها وجود داشته و انسانهای نخستین از برگ و میوه آن بهره می جستند. انگور میوه ای است بهشتی که شامل ویتامینهای A , B ، C می باشد هچنین دارای مقداری منیزیم ، کلسیم ، آهن ، فسفر ، پتاسیم و آلبومین است. انگور یکی از میوه های ضد سرطان شناخته شده است و این به خاطر خواص ضد عفونی کنندگی آن است.

فیزیولوژی رشد و نمو انگور
تعریق
این عمل عبارت است از تبخیر مقدار فراوانی از آب بطور روزانه توسط برگهای انگور. عوامل محیطی موثر در میزان تبخیر از سطح برگ عبارتند از: شدت نور ، دما ، رطوبت و باد. نور و دما باعث افزایش تبخیر ولی رطوبت باعث پایین آمدن میزان تبخیر از سطح برگ می شود. جریان هوا و باد میزان تبخیر را افزایش می دهد.
جذب آب
تبخیر آب از سطح برگها ، باعث غلیظ تر شدن شیره یاخته ای شده و این غلظت شیرابه که از بالا به سوی ریشه ادامه می یابد، بوجود آورنده نیروی کشش است که باعث جذب آب به درون ریشه می شود. آب جذب شده، درون آوند چوبی به حرکت درآمده و از طریق آن به تمام یاخته ها می رسد. در مواردی که رطوبت هوا زیاد باشد آب بوسیله فشار اسمزی وارد ریشه می شود که با حالت اول یعنی کشش تبخیری تفاوت اندکی دارد.
اشک مو
فرایندی است که نحوه عمل آن ، کاملا شناخته نشده است. این فرایند غالبا بر براثر دیر هرس کردن در اوایل بهار روی می دهد. ریزش اشک مو تا چندین ادامه می یابد. در اشک مو ، هورمونهای گیاهی مانند سیتوکینین ، جیبرلین و به میزان اندکی قند و مواد کانی دیده می شود. ریزش اشک مو به دلیل فعالیت شدید ریشه می باشد.
جذب مواد کانی

تمام موادی که توسط گیاه از طریق ریشه جذب می شوند، ابتدا در آب به صورت محلول درمی آیند. جذب این مواد ، بوسیله تارهای کشنده ای که در انتهای ریشه قرار دارند صورت می گیرد. که پس از ورود یونهای مختلف ، از طریق ریشه به نقطه مصرف می رسد.

فتوسنتز
یکی از مهمترین پدیده فیزیولوژیکی در گیاه روی می دهد فرایند فتوسنتز است که طی آن مواد قندی در برگهای گیاه ساخته می شود. این مواد قندی هم مستقیما به مصرف گیاه می رسند. و هم برای تهیه موادی دیگر در داخل گیاه بکار می روند.

تنفس
در فرایند تنفس مواد قندی ، چربیها ، پروتئینها ، اسیدهای آلی و اسیدهای آمینه می سوزند و گاز کربنیک و انرژی تولید می کنند. به عنوان مثال هنگام رسیدن میوه انگور بر اثر عمل تنفس مقدار فراوانی از اسید مالیک و اسید تارتاریک می سوزد و از ترشی انگور کاسته می شود.
رشد
عمل رشد ناشی از تولید یاخته های جدید و بزرگ شدن آنها است. ناحیه تولید یاخته های جدید ، انتهای شاخه و ریشه است. آشکارترین شکل رشد ، طویل شدن شاخه ها است. به شکل بزرگ شدن یاخته ، رشد متفاوت بوده و بعضی از آنها فقط رشد طولی دارند و پاره ای دیگر رشد قطری. پس از رشد کامل ، یاخته ها از یکدیگر تمایز یافته و انواع بافتها را بوجود می آورند.
ارزش غذایی انگور
انگور از نظر ارزش غذایی و خواص بهداشتی ، دارای سودمندیهای بسیاری است. از مهمترین مواد قندی موجود در حبه های انگور تازه ، ساکارز ، گلوکز و دکستروز می باشد. از اسیدهای آلی اسید فرمیک ، اسید مالیک ، اسید سیتریک و اسید تارتاریک را می توان نام برد. نمک های کانی مانند آهک ، منیزیم ، آهن ، منگنز ، سیلیس وجود دارد. مقدار انرژی موجود در هر 100 گرم انگور تازه 67 کیلوکالری است.
مشخصات انواع انگور

انگورها را به 2 گروه می توان تقسیم کرد. یکی انگورهای کشمشی که برای تهیه سبزه و دیگر کشمش مورد استفاده قرار می گیرند. دیگری انگورهایی که غالبا دانه دار بوده و برای تهیه آب انگور به مصرف می رسند.

آفات و بیماریهای مو
سفیدک حقیقی و یا سطحی مو
این بیماری ، یکی از خطرناک ترین بیماریهای قارچی انگور در دنیا به شمار آمده و خسارات فراوانی را به بار آورد. مبدا اصلی آن آمریکا بوده و در حدودسال 1845 به اروپا و سپس کشورهای آسیایی سرایت کرده است.

سفیدک دروغین و یا داخلی مو
این بیماری در بیشتر کشورهای دنیا ، بویژه در مناطق مرطوب شیوع داشته و خسارات فراوانی را به بار می آورد.
بیماری لکه سیاه برگ مو
این بیماری بیشتر در مناطق آذربایجان شرقی و غربی ، کرج ، قزوین و نواحی مرطوب کشور شیوع داشته و هر ساله باعث وارد آمدن خسارات فراوانی به موکاران می شود.
بیماری پوسیدگی سفید ریشه مو
این بیماری بیشتر در مناطق موخیز نواحی نسبتا مرطوب که دارای خاکهای رسی غیرقابل نفوذ هستند به صورت ناحیه ای دیده می شوند. در ایران ، این بیماری در کرج ، قزوین و اصفهان دیده شده است.
خواص انگور
میوه بسیار مفیدی است که خاصیت قلیایی دارد و باعث قلیایی شدن خون می شود. و از این لحاظ هر کیلوی آن معادل یک لیتر آب معدنی است. به علت وجود مواد قندی زیاد انرژی زا است و حرارت بدن را تامین می کند. به علت داشتن پتاسیم مقوی قلب و یک داروی موثر برای کم خونی است زیرا دارای آهن ، منگنز و منزیم است. آب انگور در رژیم غذایی افراد چاق که بخواهند لاغر شوند زیاد مصرف می شود و به علت کم داشتن مواد چربی مانع افزایش وزن می شود.
انگور
درخت انگور با نام علمی Vitis vinifera از خانواده انگورسانان Vitaceae است. در این خانواده حدود 11 جنس و بیش از 600 گونه وجود دارد. مهمترین جنس این خانواده جنس انگور است. این گیاه حالت بوته ای و رونده دارد و دارای پیچک در مقابل بعضی از برگها می باشد.
انگور به نوع دانه دارو بی دانه تقسیم می شود هر یک از این دو نوع در رنگهای قرمز وسیاه وزرد و تقریبا سبز دیده میشوند این میوه در مناطقی که حداکثر دمای ان بیش از 40 درجه سانتیگرادو حد اقل ان کمتر از 15 درجه زیر صفر نباشد بهتر رشد می کند برای کاشت بوته مو ابتدائ قلمه هائی از انرا در فصل بهار قبل از جوانه زدن ان در جائی بعنوان مخزن می کارند دربهار اینده که دارای ریشه شده است از مخزن با احتیاط در می آورند وانرا در گودال های اماده شده به ردیف می کارند پس از کاشت انرا آب می دهند بوته جدید با گرم شدن هواباید هر 5 روز یا هر هفته اب داده شود این بوته بعد از چهار سال بار می اورد و در ده سالگی باران کامل خواهد شد یک بوته کامل میتوا ند بیش از دویست کیلو انگور بیاورد بوته مو را بعد از چهار ساله شدن هرز میکنند یعنی شاخهای فرعی و دراز یا شاخهای ضعیف انرا می برند تاهم فرصت رشد به شاخها قوی تر داده باشند وهم مقدار بار انرا تحت کنترل دراورند وکیفیت بار انرا بالا ببرند بوته مو رامی توان روی زمین یا در حال تکیه بر چیزی بالا تر از خاک وزمین قرار داد محل کشت موهائی که روی زمین قرار گرفته است با بیل شخم می زنند تا علفهای موجود که در فصل بهار می روید از بین برده شود زیرا این علفها می توانند به بوته مو وبار ان اسیب وارد کنند بعلاوه باشخم کردن زیر مو نفوذ اب برای رسیدن بریشه راحتر انجام می پذیرد نوع بی دانه وکشمشی انگور از نظر شیرینی بهترین ان است البته انواع دانه دار بخاطر درشتی انها از شکل بسیار زیبا برخوردار هستند.
اکولوژی درخت گردو
هر موجود زنده ای برای برخی از فرآورده ها و فرایندهای زیستی اساسی بطور انکارناپذیری به محیط زیست خود و بویژه به موجودات زنده دیگر وابسته است. لازمه بقا ، همبستگی گروهی است و بررسی چگونگی این همبستگیها مورد توجه دانش اکولوژی است. دانش اکولوژی مجموعه شناختهایی است که انسان درباره اثرات محیط بر روی موجودات زنده ، اثرات موجود زنده بر روی محیط و ارتباطات متقابل بین موجودات زنده دارد.
وقتی موجود زنده ای از لحاظ بوم شناسی مورد مطالعه قرار می گیرد، هدف این است که معلوم شود، چرا موجود مورد نظر در محیطهای خاص و تحت شرایط معینی زندگی می کند؟ شرایط محیطی چه اثراتی بر موجود زنده دارند؟ و موجود زنده به نوبه خود چه تحولاتی در محیط پدید می آورد؟ طبیعی است که خود انسان به عنوان یک موجود زنده ، متاثر از عوامل محیط و موثر بر روی عوامل طبیعت در چارچوپ مطالعات اکولوژی از توجه و اهمیت ویژه ای برخوردار است.
کلیات گیاه شناسی
گردو در ختی است زیبا وسایه افکن که بعنوان درخت زینتی بکار می رود . این درخت در مناطق معتدل دنیا رشد و پرورش می یابد .
گلهای نر و ماده روی یک پایه قرار دارند سنبله گلهای نر بصورت آویخته است ولی گلهای ماده آن بوضع قائم روی شاخه قرار درد .
میوه گردو ، گرد و در دارون مغز قرار درد و در فاصله های پدره های نازکی قرار گرفته است . قشری که روی مغز گردو است سبز رنگ و کمی گوشتی می باشد
درخت گردو هنگامیکه به سن بیست سالگی می رسد شروع به میوه دادن می کند و بلاترین باروری خود را در سنین پنجاه سالگی درد .
از تمام قسمتهای درخت گردو استفاده طبی به عمل می آید .

ترکیبات شیمیایی:
مغز گردو دارای چند اسید آلی ، مقدر کمی اسانس ، اگزالات آهک و ویتامینهای A,B,C,D,E می باشد . همچنین مغز گردو دارای مقدر کمی ( 12%) ارسنیک است .
برگ درخت گردو دارای 3 درصد اینوژیت ، اسید الاژیک ، اسید گالیک و اسانسی با بوی مخصوص و مقدری پارافین ، تانن ، مواد چرب و املاح معدنی مانند کلسیم ، پتاسیم ، منیزیوم ، باریوم و همچنین کاروتن است .
پوسته گوشتدار میوه سبز گردو دارای امولسیون ، قند و اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک ، اسید مالیک ، فسفاتها و اگزالات کلسیم است .
عصاره برگ درخت گردو خاصیت میکروب کشی و باکتری کشی درد .
در صد گرم مغز گردو خام و خشک مواد زیر موجود است
آب 3/5 گرم
پروتئین 14/8 گرم
مواد چربی 65 گرم
مواد نشاسته ای 13 گرم
کلسیم 100 میلی گرم
فسفر 380 میلی گرم
آهن 3 میلی گرم
سدیم 2 میلی گرم
پتاسیم 50 میلی گرم
ویتامین آ 30 واحد
ویتامین ب 1 0/35 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/12 میلی گرم
ویتامین ب 3 1 میلی گرم
ویتامین ث 2 میلی گرم
گرنام گردو به هر گونه درخت از رده Juglans که به خانواده گردوها یا Juglandaceae تعلق دارد اطلاق می شود. آنها درختانی برگریز هستند به ارتفاع 45-10 متر، با برگهای شانه ای به طول 90-20 سانتیمتر، تعداد 25-5 برگچه و جوانه ها دارای درونه حفره دار هستند که این ویژگی در همه (Pterocarya) Wingnut مشترک است بجز گردوهای آمریکایی (Carya) در همین خانواده.
شاید معروف ترین اعضای این رده گردوی سیاه (Juglans nigra) متعلق به شرق آمریکای شمالی و گردوی ایرانی یا معمولی (Juglans regia) که بومی بالکان در جنوب شرقی اروپا، مرکز و جنوب غربی آسیا تا هیمالایا و جنوب غربی چین است، باشد. گردوی معمولی را درآمریکا اغلب ولی به صورت نادرست گردوی انگلیسی می نامند. (این گونه بومی انگلیسی نیست).
این دو گونه از نظر چوب قابل توجهی که دارند دارای اهمیت می باشند. گریبانه های گردو به علت دارا بودن مقدار زیادی رنگ زرد – قهوه ای، منبع مهمی برای رنگ به شمار می رود.

دانه تمامی گونه هایی که در بالا به آنها اشاره شد و سایر گونه ها، خوراکی هستند اما گردوهایی که در فروشگاهها موچود می باشند از نوع گردوی ایرانی هستند. نوع باغی که به جهت پوسته های نازک مغز . پایداری در مناطق معتدله انتخاب گشت را گاهاً گردوی کارپات می نامند. گردو سرشار از روغن است و بصورت گسترده هم به شکل تازه و هم در غذا خورده می شود. آنها را باید در مکانهای خشک و خنک نگهداری کرد چون در شرایط گرم در مدت چند هفته- مخصوصاً بعد از کندن پوسته آن، فاسد می شوند.

گردو آمریکایی
این گردو بومی آمریکای شمالی است و زمانی، منبع غذای مقوی برای سرخپوستان آمریکای جنوبی بوده است. در کشور آمریکا از آن در تهیه انواع کیک و نان استفاده می شود. گردو آمریکایی منبع انواع ویتامین و مواد معدنی، بویژه ویتامین A))،((B و E، کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و پتاسیم است.
خواص گردو:
گردو از دوران ما قبل تاریخ وجود داشته است. در قرون وسطی اعتقاد بر این بود که گردو سر درد را معالجه می کند حتی شواهد دال بر وجود یک باغ گردوی بسیار زیبا در باغهای معلق بابل وجود دارد. گردو هم به صورت خشکبار و هم به صورت تازه و خورده می شود و از آن در تهیه برخی از غذاها استفاده می شود. گردو منبع خوبی از فسفر، پتاسیم، منیزیم، پروتئین و ویتامین E است.
دو گِردو (نام علمی: جنس Juglans) درختی است گلدار (Magnoliophyta) از رده دولپه ای ها (Magnoliopsida)، از تیره درختان توس (Fagales) خانواده گردوها (Juglandaceae).

نام گردو به هر گونه درخت از خانواده گردو اطلاق می شود. آنها درختانی برگریز هستند به ارتفاع ۴۵-۱۰ متر، با برگهای شانه ای به طول ۹۰-۲۰ سانتیمتر، تعداد ۲۵-۵ برگچه و جوانه ها دارای درونه حفره دار هستند که این ویژگی در همه بال میوه ای ها (Pterocarya) مشترک است بجز گردوهای امریکایی (Carya) در همین خانواده.
شاید معروف ترین اعضای این رده گردوی سیاه (Juglans nigra) متعلق به شرق امریکای شمالی و گردوی ایرانی یا معمولی (Juglans regia) که بومی بالکان در جنوب شرقی اروپا، مرکز و جنوب غربی آسیا تا هیمالایا و جنوب غربی چین است، باشد. گردوی معمولی را درامریکا اغلب ولی به صورت نادرست گردوی انگلیسی می نامند. (این گونه بومی انگلیسی نیست).
این دو گونه از نظر چوب قابل توجهی که دارند دارای اهمیت می باشند. گریبانه های گردو به علت دارا بودن مقدار زیادی رنگ زرد – قهوه ای، منبع مهمی برای رنگ به شمار می رود.
دانه تمامی گونه هایی که در بالا به آنها اشاره شد و سایر گونه ها، خوراکی هستند اما گردوهایی که در فروشگاهها موچود می باشند از نوع گردوی ایرانی هستند. نوع باغی که به جهت پوسته های نازک مغز. پایداری در مناطق معتدله انتخاب گشت را گهگاه گردوی کارپات می نامند. گردو سرشار از روغن است و بصورت گسترده هم به شکل تازه و هم در غذا خورده می شود. آنها را باید در مکانهای خشک و خنک نگهداری کرد چون در شرایط گرم در مدت چند هفته- بویژه پس از کندن پوسته آن، فاسد می شوند.
گردوی امریکایی
این گردو بومی امریکای شمالی است و زمانی، منبع غذای مقوی برای سرخپوستان امریکای جنوبی بوده است. در کشور امریکا از آن در تهیه انواع کیک و نان استفاده می شود. گردو امریکایی منبع انواع ویتامین و مواد معدنی، بویژه ویتامین A))،((B و E، کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و پتاسیم است.
خواص گردو
گردو از دوران ما قبل تاریخ وجود داشته است. در قرون وسطی اعتقاد بر این بود که گردو سر درد را معالجه می کند حتی شواهد دال بر وجود یک باغ گردوی بسیار زیبا در باغهای معلق بابل وجود دارد. گردو هم به صورت خشکبار و هم به صورت تازه و خورده می شود و از آن در تهیه برخی از غذاها استفاده می شود. گردو منبع خوبی از فسفر، پتاسیم، منیزیم، پروتئین و ویتامین E است.
از معروفترین مناطق کشت گردو در ایران منطقه تفرش در استان مرکزی است .

خواص درخت گردو
گردو درخت زیبایی است که ارتفاع آن میتواندبه 2 متر برسد.مغز گردو دارای پروتئین،قند ،آب وویتامین ،املاح معدنی و همچنین مواد چربی است . مقدار فسفر موجود در گردو با ماهی و برنج و حتی تخم مرغ نیز برابری میکند . برگ و پوست گردو مقوی و تصفیه کننده خون است . برگها و پوست آن بخصوص بخاطر مادهءتلخ و تانن آن در مداوای بیماریهای جلدی و خنازیر مفید واقع می شوند . مهمترین خواص گردو : درمان ورم روده و معده: 15 تا 20 گرم برگ گردو را به مدت ده دقیقه در یک لیتر آب جوش دم کنید ،برای ورم معده و روده . به به عنوان کرم کش 3 فنجان در روز از این دم کرده را بنوشید . درمان خستگی و ورم : دم کردهء50 گرم برگ گردو در یک لیتر آب را در آب وان بریزید این حمام آرام بخش خستگی ست و ورم را بر طرف می کند همچنین در مورد مداوای سرمازدگی و بیماریهای پوستی تجویز میشود . درمان ورم لثه ولوزه : دمکردهء فوق را به میزان حجمش با آب رقیق کنید و آنرا غرغره کنید تا ورم لثه و لوزه شما درمان شود . درمان کم خونی : جوشانده برگ یا پوست سبزگردو برابر تجویز فوق درمان کم خونی و ضعف است . 20 تا 30 گرم از پوست سبز گردو یا خشک آن را در یک لیتر آب به مدت یک ربع بجوشانید و صاف کنید و قبل از هر وعده غذا یک فنجان از آن را بنوشید .

زیان گردو :

به هیچ وجه نباید در خوردن گردو افراط و از پنج عدد در روز بیشترمصرف بشود زیرابرای سلامتی زیان آور است . درضمن لثه ها و زبان و گلو را می آزارد. کسانی که ناراحتی معده و کبد دارند نباید گردو بخورند. افراد چاق نیز باید از آن پرهیز کنند. خوابیدن در زیر درخت گردو به علت صدور فراوان گاز کربنیک در شب خطر ناک است.

گردو یکی از اعضای خانواده ژوگلانداسه است. شمار اعضای این خانواده به ۶۰۰ گونه می رسد که ۲۰ تای آنها در جنس ژوگلانس یا گردو قرار می گیرند. فندوقه های تمامی اعضای این جنس خوردنی است اما هیچ یک از آنها به اندازه گردوی ایرانی یا ژوگلانس رژیا به لحاظ اقتصادی ارزشمند نیستند. تمام اعضای تیره گردو در نیمکره شمالی انتشار دارند و هیچ نمونه ای از آنها در آفریقا نمی روید. انواع گردو از یونان و آسیای صغیر تا لبنان و ایران پراکنده اند و در سرتاسر هندوکش تا هیمالیا و کشمیر به وفور یافت می شوند. برخی از اقسام آن نیز بومی شمال، مرکز و جنوب
آمریکا و اروپاست. طبق شواهد گیاه گردو (Juglans regia ) که دارای ارزش اقتصادی بسیاری است، بومی ایران است. این گیاه علاوه بر داشتن میوه های ارزشمند، دارای چوب کاملاً صنعتی است و در اغلب نقاط معتدله و معتدله سرد ایران کاشته شده وگاهی در مناطق جنگلی شمال ایران به صورت خودروی نیز دیده می شود.
از آنجایی که گیاه گردو در اغلب نقاط ایران پراکنده است، اسامی محلی بسیاری برای آن وجود دارد که عبارتند از جوز، گوز، چارمغز، گردکان، اقوز، آقوزدار، قز، جویز، جویزه و چوئس.
طبق نوشته های پلنی گردو از ایران وارد ایتالیا شد رومیان کشت آن را در سرتاسر جنوب اروپا متداول ساختند. این گیاه توسط مهاجران انگلیسی به آمریکا راه یافت و درآن جا نیز مورد توجه قرار گرفت. به طوریکه امروزه، ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولیدکننده گردوی جهان است.
نام انگلیسی گردو (WALNUT ) از نام ژرمنی (WALNUSS) مشتق شده است. طبق افسانه ای در دوران "عصر طلایی" انسان ها روی میوه های بلوط و خدایان روی میوه های گردو می زیستند؛ از این رو گیاه گردو (ژوگلانس)، Jovis glans ، یا میوه ژوپیتر نامیده شد.
توصیف گیاهشناسی
گردو درختی تک پایه، بلند، دارای برگ های مرکب شانه ای با برگچه های وسیع، بدون گوشوارک و پوشیده از کرک ها منشعب است. در محل رگبرگ ها معمولاً فرو رفتگی های غارمانند یا گریپت دیده می شود که از کرک های فراوان پوشیده است. گل ها تک جنسی اند هر دو گل نر و ماده بر روی یک درخت قرار می گیرند. سنبله یا شاتون نر همیشه در شاخه های سال گذشته در کنار یا محل برگ های افتاده، به طور آویخته ظاهر می شود. گل های نر دارای پوشش ۳ تا ۴ قطعه ای با ۱۰ تا ۴۰ پرچم است که در وسط آنها معمولاً آثار یک مادگی که نشانه تک جنسی شدن گل و تبدیل آن از گل هرما فرودیت به یک گل نر است ملاحظه می شود. سنبله یا شاتون ماده حالت ایستاده دارد و همیشه در انتهای شاخه بهاره ظاهر می شود و دارای ۲ تا ۴ گل است. گل های ماده دارای پوششی از قطعات کوچک چسبیده به برگه و برگک است و از سوی دیگر به تخمدان متصل می شود. کلاله دو تایی و کاملاً گسترده است. گرده افشانی به وسیله باد انجام می شود و لقاح نیز به روش شالازوگامی صورت می گیرد. میوه شفت با میان بر گوشتی و درون بر به سختی چوبی شده و استخوانی است که هنگام رویش دانه در اثر یک شکاف طولی حلقوی به صورت دو کفه از هم باز می شود . مهمترین ماده موجود در گردو مانند تمام فندقه های دیگر نیوسین یا ژوگلان است. مغز گردو نیز سرشار از روغن، موسیلاژ، آلبومین، مواد معدنی، سلولز و آب است.

وضعیت تولید گردو در جهان
سالانه ۱۱۴۴۵۰تن گردو در سرتاسر جهان تولید می شود که کشور آمریکا با تولید ۲۵۴۰۰۰ تن مقام اول را به خود اختصاص داده است و پس از آن چین، ایران، ترکیه، اوکراین، رومانی، هند، فرانسه، یونان و پاکستان مقام های بعدی را در اختیار دارند. ایران سومین تولیدکننده بزرگ گردوی جهان است و سالانه در حدود ۱۴۶۰۰۰تن گردو تولید می کند.
موارد مصرف
صرفنظر از ارزش اقتصادی و تجاری بسیار میوه و چوب درخت گردو می توان به کاربردهای پزشکی آن نیز توجه داشت. از گذشته های دور برای پوست و برگ های گردو خواص دارویی و درمانی قایل بودند. و از آنها در درمان بیماری های پوستی استفاده می کردند. پوست و برگ گردو دارای خواص تقویتی، منقبض کننده، بندآورنده خون و پاک کنندگی است. به علاوه در درمان بیماری های مربوط به غدد لنفاوی گردن، تبخال، اگزما و بهبود زخم های دیرجوش دارای کاربردهای بسیاری است.
پوست خشک شده و پودر شده گردو نیز مسهل بسیار مفیدی است. پوست و پوسته میوه گردو دارای خاصیت عرق زایی بوده و میوه نارس آن نیز کرم کش است. برگ های گردو بوی مخصوص و تندی دارند که ممکن است برای افرادی که خود دچار حساسیت و آلرژی هستند، مضر باشد. معمولاً برگ های گردو را صبح زود، هنگامی که شبنم روی آنها خشک شده باشد، می چینند و سپس آن را در برابر نور و گرمای خورشید خشک می کنند. برگ هایی که در جای خشک و تقریباً نیم سایه خشک شوند رنگ سبزشان را تا اندازه ای حفظ می کنند. از عصاره پوسته سبز گردو، که از طریق جوشاندن به دست می آید، در درمان زخم دهان و التهاب گلو استفاده می کنند. عصاره تقطیر شده پوسته سبز آن را برای درمان تورم شدید لوزه ها و زخم ها و تب و لرز به کار می گیرند.
پوسته نازک روی مغز گردو را نیز خشک می کنند و سپس آن را به شکل پودر درمی آورند. این پودر برای درمان قولنج روده بسیار عالی است. روغن استخراج شده از مغز گردو نیز در درمان بیماری های پوستی جذام مانند، زخم ها و قانقاریا مفید دانسته شده است.
گیاه گردو به خاطر خواص درمانی بسیارش در بسیاری از نقاط ایتالیا، فرانسه، آلمان و سوییس کاشته می شود. از چوب آن نیز در تهیه مبلمان و لوازم چوبی مرغوب به وفور استفاده می شود. در بیشتر نقاط دنیا مغز میوه گردو را همان طور مصرف می کنند اما در ایران علاوه بر آن از مغز گردو در تهیه انواع غذاها و خورشت ها مانند فسنجان استفاده می کنند. در شمال کشور موارد استفاده مغز گردو بیشتر از جاهای دیگر است.

شرایط رشد
بهترین خاک برای درخت گردو عبارت است از خاک عمیق، به خوبی زهکشی شده، آهکی با PH حدوداً ۶ تا ۸ .گردو دارای ریشه های عمیقی است که به طور مستقیم در خاک رشد می کنند و اگر مانع بر سرراهش قرار نگیرد تا عمق ۴ – ۳ متری هم پیشروی می کند. گردو نسبت به غرقاب شدن و شوری خاک بسیار حساس است. سرما نیز از عوامل محدود کننده کشت این گیاه به حساب می آید. این گیاه عمدتاً با شرایط آب و هوایی مدیترانه ای، تابستان گرم و خشک و زمستان های معتدل، سازگار است.
البته طبق گزارش ها، این گیاه دمای ۲۰ – تا ۴۰ – درجه سانتی گراد را نیز در ایران تحمل کرده است. ریزش باران در بهار و هنگام پدیدار شدن برگ ها در نیمه تابستان باعث افزایش احتمال ابتلای آن به لکه های قارچی و باکتریایی می شود. گرمای بیش از اندازه نیز موجب پژمردگی و آفتاب سوختگی میوه هایی می شود که در شاخه های بالایی درخت قرار دارند. میوه های گردو را پس از برداشت می توان به مدت چندماه در انبار نگه داشت البته به شرط آنکه به طور صحیحی خشک شده باشند. چنانچه میوه ها فریز شوند به مدت چند سال هم قابل نگهداری هستند.

ویتامین A
۶/۰
تیامین
۲۴
ریبوفلاوین
۱/۸
نیاسین
۵
ویتامین C
۴/۴
کلسیم
۱۲
فسفر
۴۸
آهن
۳۱
پتاسیم
۶/۹
درصد از میزان توصیه شده در روز

درصد ترکیبات موجود در صدگرم میوه خوردنی گردو
(%) آب
۵/۳
کالری
۶۵۱
(%) پروتئین
۸/۱۴
(%) چربی
۵۴
(%) کربوهیدرات
۱۶
(%) فیبرمعمولی
۶/۹

نتیجه : شته در زیر برگها پراکنده اند به صورت تخم روی شانها انجام می شود تعداد نسل بستگی به درجه حرارت داشته و حرارت 38 تاثیر جمعیت آنها را کاهش می دهد اما شته به حرارت ماهیت چندان ندارد.از دشمنان این شته ها خیار گونه از کفشدوزکها بال توریها و مگسهای سیر از کرج جمع و شناسایی شد.
اهداف : بررسی شته ها یا آفات درخت گردو و دشمنان طبیعی آنها در کرج
سوالات : چه نوع شته ها یا آفات درخت گردو حمله می کنند؟این شته ها چه دشمنانی دارند؟
طرح موضوع : درختهای گردویی کرج و حومه دو گونه شته به نامهای شته سبز گردو شته خانوار گردو برای مقایسه تراکم این دو آفت دشمنان آنان 5 اصل درخت
شته گردو
شتهٔ گردو یکی از حشرات متعلق به Hyalesthes mlokosiwiczi sing می باشد که در خانواده Cixiidea از راسته جوربالان قرار دارد. این شته ها دارای بدنی نسبتا دراز و پهن هستند. شاخک ها از قسمت زیرین چشمهای مرکب خارج می شوند. خرطوم کوتاه و بالها نسبتا عریض هستند و اکثر دارای لکه های سیاه رنگ روی آن می باشند.
گونه های این خانواده در روی گیاهان زندگی کرده و از آنها تغذیه می کنند. این حشرات با چالاکی بیشتری جهیده و در مسافت کوتاهی به پرواز اقدام می کنند. این حشرات در بیشتر نقاط دنیا از جمله ایران، ترکیه و روسیه انتشار دارند. این گونه در ایران با تغذیه از برگ و ساقه های درختان بید، تبریزی، مو، انجیر و گردو به باغات آسیب می رسانند.
گردو همیشه در سفره ایرانی بخصوص در کنار سبزی و پنیر حضور داشته است، تا انجا که در خیلی از خانواده ها حتی خوردن پنیر به تنهایی و بدون گردو منع میشود. خیلی ها معتقدند که خوردن پنیر بدون گردو باعث ضعف حافظه میشود. در مورد خواص گردو بسیار گفته اند و شنیده ایم. گردو یکی از اعضای خانواده ژوگلانداسه است، خانواده ای که 600 گونه دارد. جالب اینکه میوه های تمامی اعضای این جنس خوردنی است، اما هیچ یک از آنها به اندازه ژوگلانس رژیا یا گردوی ایرانی خوشمزه و به لحاظ اقتصادی ارزشمند نیست.
درخت گردو ، درختی است تک پایه و بلند دارای برگهای مرکب شانه ای با برگچه های وسیع. مهمترین ماده موجود در گردو نیوسین یا ژوگلان است. مغز گردو نیز سرشار از روغن، موسیلاژ، آلبومین، مواد معدنی، سلولز و آب است.
گردو ، انتقال از ایران به جهان
گردو از ایران وارد ایتالیا شد. رومیان، کشت گردو را در سراسر جنوب اروپا متداول کردندو مهاجران انگلیسی این گیاه را به آمریکا بردند. در این کشور هم از گردو استقبال خوبی شد، به طوری که امروز آمریکا بزرگترین تولید کننده گردوی جهان است.
نام انگلیسی گردو Walnut از نام ژرمنی آن Walnuss مشتق شده است. افسانه ای قدیمی میگوید در عصر طلایی، انسانها روی میوه های بلوط و خدایان روی میوه های گردو میزیسته اند، از همین جا گیاه گردو ژوگلانس یا میوه ژوپیتر نامیده شد.
آمریکا با تولید سالانه 254 هزار تن گردو مقام نخست را در تولید این میوه به خود اختصاص داده است. ایران سومین تولید کننده بزرگ گردوی جهان است و سالانه حدود 146 هزار تن گردو تولید میکند.
مصارف گردو در ایران
گردو در آشپزی و شیرینی پزی ایرانی نقش مهمی دارد. مغز گردوی مناطق مختلف از لحاظ طعم و مقدار چربی یکسان نیست. گردو کاربرد پزشکی نیز دارد. از پوست و برگهای گردو در درمان بیماریهای پوستی استفاده شده است.گردو در درمان اگزما و زخمهای دیر جوش نیز کاربرد دارد.
چوب گردو در تهیه مبلمان چوبی مرغوب کاربرد دارد و پوست گردو برای رنگ کردن موی سر استفاده میشود.

درصد مواد موجود در گردو
پتاسیم
9.6
ویتامین A
0.6
تیامین
24
ریبوفلاوین
8.1
ویتامین C
4.4
کلسیم
12
فسفر
48
آهن
31
نیاسین
5
راهنمای کشت گلخانه ای خیار و گوجه فرنگی
دسترسی به امکانات دیگر (حمل ونقل ، راه های ارتباطی ، برق و سوخت ). گلخانه باید در جایی احداث شود که نزدیک به راه های ارتباطی ، برق و سایر امکانات رفاهی باشد که این موضوع در صورت بهره گیری صحیح منجر به کاهش هزینه های تولید (که هدف نهایی مدیریت گلخانه است ) خواهد شد . در ضمن محل احداث گلخانه عامل تعیین کننده در نوع سوخت مورد استفاده است . گلخانه های دور از لوله های گاز ، مجبور به استفاده از سایر منابع انرژی به جای گاز می باشند در حالی که گاز به عنوان ارزان ترین و پاک ترین منبع انرژی به شمار می رود و با استفاده از این سوخت ارزان می توان هزینه های تولید را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد .بنابراین قبل از احداث گلخانه باید تمهیدات لازم در مورد تامین آب و برق و سوخت انجام شده باشد .
نزدیکی به بازار فروش . تا محصول با هزینه حمل و نقل کمتر و با کیفیت بیشتر و با طراوت و تازگی کافی و در نتیجه با قیمت مناسب تر به فروش برسد.
ساختمان گلخانه
بعد از انتخاب محل مناسب برای گلخانه نوبت به انتخاب نوع گلخانه و احداث ساختمان گلخانه می رسد انتخاب نهایی برای گلخانه به عواملی مانند هدف از احداث گلخانه ، نوع محصول ( سبزی جات صیفی جات و گل ها ) و فضای مورد نیاز برای رشد ،مساحت زمین موجود ، میزان سرمایه شخص و … وابسته است .مواردی که باید در احداث ساختمان گلخانه مورد توجه قرار گیرند عبارتند از :
1- فونداسیون (کف سازی و پی ریزی )2- جنس مواد سازه ای
3- شکل و ارتفاع اسکلت 4- جنس مواد پوششی
براین اساس گلخانه ها را می توان به صورت زیر رده بندی کرد:
1- جنس مواد سازه ای : چوب ،آهن ، فولاد ، آلومینیوم و یا ترکیب آنها.
2- خصوصیات سازه : وسعت ، پهنا ، ارتفاع ، تک دهانه یا چند دهانه بودن ، شکل و شیب سقف .
3- جنس مواد پوشش دهنده : شیشه ، پلاستیک ، پلاستیک سخت و یا ترکیبی از آنها .
گلخانه ها به صورت ثابت ( دائمی ) یا به صورت موقت (تونل های مرتفع یا High Tunel ساخته می شوند.
1-گلخانه های ثابت ( دائمی ) : این گلخانه ها معمولاً از جنس شیشه ساخته می شوند و تاسیسات دائمی مانند سیستم حرارت مرکزی ، آبیاری قطره ای ، دریچه های تهویه و یا هواکش های متصل به ترموستات در آنها تعبیه می شوند. در این گلخانه ها معمولاً شرایط محیطی به صورت اتو ماتیک ( خودکار ) تامین می شود. در این گلخانه ها برای بستر کشت از آب ، هوا ، پیت اسفنجی ، پشم سنگ ، شن و ماسه ، خاک اره و …
استفاده می کنند زیرا استفاده ا زخاک معمولی در کشت مداوم یک یا چند محصول گلخانه ای ، به خاطر وجود آفات و بیماریهای خاک زاد ، باعث بالا رفتن آلودگی در خاک گلخانه می شود . همچنین تنظیم عناصر غذایی و شرایط محیطی در محیط خاکی به خاطر تغییرات شدید خصوصیات خاک مشکل می باشد.
2- گلخانه های موقت ( تونل های مرتفع ): این گلخانه ها معمولاً از اسکلت سبک و ساده از جنس آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم (و ندرتاً چوب ) با پوشش پلاستیکی ساخته می شوند . که البته باز هم در این گلخانه ها قابلیت نصب و راه اندازی سیستم های حرارتی و رطوبتی وجود دارد . البته در گلخانه های موقت معمولاً از سیستم حرارت مرکزی دائمی و سایر تاسیسات دائمی استفاده نمی شود زیرا در مناطق و فصول گرم تاسیسات مذکور بیهوده مستهلک شده و مزاحم کشت تابستانه در زمین گلخانه می شود.بنابراین اسکلت این گلخانه ها طوری ساخته می شود که در صورت نیاز بتوان در فصل گرم پوشش و تجهیزات را جمع کرده و در فصل سرد مجدداً مستقر نمود.
گلخانه ها به طور مصنوعی گرم می شوند و ارتفاع و اندازه کافی برای کارکردن افراد در داخل آنها وجود دارد از اینرو این ساختمان ها با دیگر ساختمانه های شبه گلخانه ای مانند شاسی های سرد و گرم متفاوت هستند . نمونه آن کشت زیر پلاستیک در مناطق گرمسیر مثل جیرفت و خوزستان است. البته در مناطق سردسیر استفاده از تونل های سرد در فصل زمستان جهت کشت صیفی جات غیر ممکن است . از شاسی های سرد و گرم به منظور ایجاد فضای مناسب برای ازدیاد جنسی و غیر جنسی محصولات زینتی یا کشت سبزیجات و یا مقاوم سازی گیاهان و همچنین فراهم نمودن شرایط رشد تکمیلی برخی محصولات استفاده می شود . اسکللت جانبی این ساختمان ها از جنس بلوک های سیمان ، آجر ، چوب و مواد مشابه بوده و با پوششی از شیشه یا پلاستیک پوشانده می شوند . تفاوت میان شاسی سرد و گرم در این است که شاسی سرد تنها از نور خورشید گرمای خود را تامین می کند. ولی شاسی گرم علاوه بر گرمای خورشید می تواند گرمای خود را از لایه کود دامی در حال پوسیدن ، لوله های آب گرم و یا المنت های تولید کننده حرارت دریافت نماید.
فونداسیون و کف سازی گلخانه
فونداسیون ، زیر ساختی است که اسکلت گلخانه روی آن بنا می شود . فونداسیون و پی گلخانه باید قابلیت تحمل بارها و فشارهای وارد بر اسکلت گلخانه ( وزن اسکلت و مواد پوششی ، وزن بوته و محصول ، وزن برف و باران و کش و قوس های حاصل از نیروی باد مخصوصاً در مناطق باد خیز ) را داشته باشد و آنها را به زمین انتقال دهد . طرح و جنس فونداسیون گلخانه نیز بر همین اساس انتخاب می شود. برخی از گلخانه ها خصوصاً گلخانه های بزرگ ، دائمی و شیشه ای به یک فونداسیون قوی و بتن ریزی شده (همانند ساختمان های مسکونی ) نیاز دارند . ولی در گلخانه های کوچکتر ، از الوارها و تخته های چوبی بدین منظور استفاده می شود . فونداسیون چوبی ارزان تر است ولی با توجه به رطوبت زیاد گلخانه امکان پوسیدن چوب ها وجود دارد . در کناره های خارجی فونداسیون گلخانه ، صفحات استایروفوم ( پلی استیرین)
با ضخامت 8-5/2 سانتیمتر و به عمق 60- 30 سانتیمتر قرار می گیرد . این ضخامت مانع از انتقال سرما از طریق خاک به داخل گلخانه شده و در نتیجه باعث کاهش مصرف سوخت در زمستان می شوند.
کف ریزی دائمی آمیختگی خاک و شاخ و برگها منجر به لغزندگی می شود. در ضمن دست گلخانه دار را برای انتخاب محصولات دیگر جهت کشت در دوره های بعدی می بندد. گلخانه های با کف بتونی معمولاً برای پرورش گل ها و گیاهان زینتی مورد استفاده قرار می گیرند و گل ها در داخل گلدان و یا روی سکو ها یا بسترهای کشت که بالاتر از سطح زمین قرار دارند ، کشت می شوند. برای زهکشی بهتر هم می توان یک لایه شن یا سنگریزه و یا مواد متخلخل دیگر زیر سکوهای کشت و روی بستر بتونی ریخت .در گلخانه های تولید صیفی باید از بستر خاکی استفاده نمود . این خاک باید از نظر زهکشی و مواد غذایی مناسب باشد . در صورتی که خاک شرایط لازم را نداشته باشد یا خاک را تا عمق حدود 30 سانتیمتر با خاک مناسب تعویض می کنند و یا اقدام به اصلاح خاک می نمایند. در مناطقی با زمین های دارای بافت سخت و سنگین ( رسی ) و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ ، با قرار دادن لوله های سفالی منفذدار زیر سطح خاک می توان زهکشی خاک را اصلاح کرد . برای تغذیه خاک هم می توان از کودهای دامی و شیمیایی استفاده نمود . ساخت چند راهروی سیمانی ، شنی ، آجری یا سنگی به عرض 90-60 سانتیمتر برای دسترسی آسان به گیاهان به منظور راحتی عملیات داشت و برداشت توصیه می شود.
در گلخانه های چوبی معمولاً برای محکم کردن ستون ها از پایه های مورب مثلثی شکل استفاده که ضلع پایینی این مثلث در زمین محکم شده و سپس بعد از قرار دادن سنگ در اطراف پایه ها و محکم کردن آنها ، روی سنگ ها را با بتون پر می کنند تا ستون ها محکم سر جای خود قرار گیرند. به مرور زمان ، زهکشی ضعیف و جمع شدن آب در اطراف پایه های چوبی باعث پوسیدگی چوب می شود . توصیه می شود که قسمت پایین چوب های نگه دارنده در بستری از سنگریزه به عمق 20-10 سانتیمتر قرار گیرد تا آب به راحتی زهکشی شده و پایه ها نپوسد. البته با آغشته کردن پایه های چوبی به مواد شیمیایی مانند کلرید روی و سولفات یا نفتانات مس آنها را در برابر پوسیدگی محافظت نمود.
در گلخانه های فلزی تونلی (کوآنست) نیز معمولاً از پایه های پیش ساخته استفاده می شود . (شکل 2-1 ) برای جاگذاری این پایه ها ، گودال هایی در محل های مورد نظر حفر شده و پایه ها درون آنها قرار می گیرند و سپس گودال ها با خاک پر می شوند تا پایه ها کاملاً در خاک محکم و مسقر شوند. برای بر پا کردن اسکلت گلخانه ، انتهای لوله های کمانی اسکلت را درون سوراخ پایه ها قرار می دهند و آنها را با پیچ و مهره یا بست کاملاً محکم می نمایند. نباید کمان و پایه به همدیگر جوش داده شوند زیرا این کار خاصیت ارتجاعی کمان ها و در نتیجه مقاومت اسکلت گلخانه را پایین می آورد و چنین اسکلت های قابلیت تعویض ، جابجایی و انتقال را ندارند.
گاهی نیز لوله های فلزی تو خالی را تا عمق 5/1- 1 متری فرو برده و لوله های کمانی اسکلت گلخانه را در این لوله های فلزی فرو برده و پیچ می کنند.
اتصالات و بست ها
در اسکلت آهنی گالوانیزه باید حتی المقدور از اتصالات ساده ، پیچ و مهره (پرتابل) یا بست های افقی و عمودی استفاده شود و از جوش دادن قطعات آن خودداری گردد چون حرارت جوش ، ضد زنگ روی لوله را از بین می برد و این قسمت ها در اثر رطوبت بالای گلخانه خیلی زود زنگ زده و فرسوده می شوند. در ضمن جوشکاری نادرست و یا فرسودگی اسکلت در نقاط جوش کاری شده ممکن است باعث جدایی قطعات و کاهش مقاومت اسکلت در برابر باد و در نهایت فرو ریختن آن شود.
اسکلت گلخانه
اسکلت گلخانه شامل بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه ای را نگه می دارد . در ضمن باید توانای تحمل فشار باد و وزن بوته ها و تجهیزات متصل شده به اسکلت را داشته باشد . اسکلت گلخانه باید محکم و در عین حال سبک بوده و تا حد امکان سایه اندازی کمتری داشته باشد. همچنین ارزان و بادوام باشد . مهمترین مواد مورد استفاده در ساخت اسکلت گلخانه ، آهن گالوانیزه و آلومینیوم است که آهن گالوانیزه به خاطر محکمی و دوام و آلومینیوم به خاطر سبکی مناسب می باشد و هر دو نسبت به مواد دیگری نظیر چوب ، جلوی نور را کمتر می گیرند.
در حال حاضر اسکلت گلخانه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم می سازند. ولی یکی از عیب های بزرگ اسکلت های فلزی هادی بودن آنها می باشد بدین ترتیب که در زمستان هوای سرد بیرون را به داخل گلخانه انتقال می دهند. برای تونل های پلاستیکی از اسکلت چوبی نیز می توان استفاده کرد. اسکلت چوبی هم ارزان تر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلت ها زود می پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیم تری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور خورشید به داخل گلخانه می گردد. شرکت های مختلفی وجود دارند که اسکلت های پیش ساخته ای کوچک و بزرگ از جنس چوب یا آلومینیوم ارائه می دهند.
انواع گلخانه از نظر جنس و شکل اسکلت
گلخانه چوبی (سنتی )
گلخانه های سنتی که اکثراً دارای اسکلت چوبی هستند دارای پایه های چوبی به فاصله 4-3 متر از یکدیگر داخل ردیف ها و به فاصله 3 متر بین ردیف ها می باشند . سقف گلخانه نیز تشکیل شده است از تیرک های افقی که روی پایه های عمودی محکم می گردند سپس بین تیرک های افقی را با چوب های ضعیف تر تقسیم بندی می کنند . ارتفاع این گلخانه ها معمولاً بین 3-2 متر می باشد که بسته به شکل سقف (مسطح یا شیب دار ) تا حدودی ارتفاع تغییر می کند
* مزایای گلخانه های چوبی :
هزینه های اولیه احداث اسکلت چوبی نسبتاً کم بوده و امکان ساخت آن تقریباً در همه جا فراهم است . هزینه احداث این گلخانه ها 30-25% هزینه احداث گلخانه های فلزی است .
* معایب گلخانه های چوبی :
مقاومت آنها در برابر باد کم است . زود می پوسند و نسبت به آهن و آلومینیوم از دوام کمتری برخوردار هستند . عمر مفید آنها کم ( 4- 3 سال ) و هزینه استهلاک سالیانه بالایی دارند (بیشتر از گلخانه های فلزی ) با توجه به سقف مسطح و اسکلت ضعیف و نیز عملکرد ضعیف سیستم حرارتی ، اگر در زمستان بیش از 10 سانتیمتر برف ببارد هر لحظه امکان فرو ریختن اسکلت وجود دارد بنابراین بهتر است سقف را شیب دار (با شیب 30-25% )ساخته به طوری که استحکام کافی و شیب لازم برای جاری شدن آب را تامین نماید ولی سقف بیش از اندازه بلند نباشد زیرا باعث کاهش استحکام گلخانه در مقابل باد و افزایش هزینه گرم کردن گلخانه می شود. تهویه در گلخانه های چوبی مشکل صورت می گیرد و در مواقع طوفانی اگر در مسیر باد دریچه ها باز و در طرف مقابل بسته باشد امکان جابجایی گلخانه و فرو ریختن آن حتمی است از این رو بهتر است در سقف گلخانه های چوبی پنجره های ساده جهت تهویه در نظر گرفته شود . با وجود ضعف سیستم حرارتی و ارتفاع کم گلخانه ، بازده حرارتی نسبت به گلخانه های فلزی کمتر بوده و از اینرو هزینه مواد سوختی بیشتر شده و برداشت میو ها چند روزی به تاخیر می افتد . در ضمن به دلیل نا مناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاه ، معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه های فلزی ( مدرن ) بسیار کمتر است . معمولاً فضای گلخانه های سنتی کوچکتر است و نور کمتری را جذب می کند و در نتیجه باید فواصل بوته ها را بیشتر و ارتفاع هرس اولیه بوته ها را کاهش داد . به علت ارتفاع کم گلخانه (3-2 متر بسته به شکل سقف و مسطح و شیب دار بودن آن )، ارتفاع بوته ها را باید کمتر در نظر گرفت و بوته ها را حداکثر در نزدیکی سقف داربست نمود که این عامل ضمن کاهش محصول ، به علت افزلیش رطوبت ، امکان شیوع بیماریهای قارچی را افزایش خواهد داد . بنابراین گلخانه های چوبی برای کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی چندان مناسب نمی باشند.
در صورت استفاده از اسکلت چوبی ، بهتر است به جای تیر نتراشیده که نا صاف و غیر یکنواخت است از تیرهای تراشیده چهار گوش ( الوار ) استفاده شود تا اسکلت گلخانه منظم تر ، سبک تر و محکم تر شود و ایجاد دریچه های تهویه در دیوارها آسانتر انجام گیرد و نیز به غلت نازک شدن چوب ها ، سایه اندازی اسکلت کمتر شده و نور بیشتری به داخل گلخانه وارد شود.
چوب تحت تاثیر رطوبت و رشد و نمو حشرات و عوامل بیماری (قارچ ها )، آلوده شده و به علت پوسیدگی ، تخریب می شود . به علاوه چوب مورد حمله موریانه ها قرار می گیرد .بنابراین برای استفاده طولانی تر باید چوب را محافظت کرد و با مواد شیمیایی مناسب آغشته نمود تا از فرسودگی آن جلوگیری شود . چوب را از طریق آغشته کردن به مواد مانند رزین های طبیعی یا مصنوعی یا مواد شیمیایی چون کلرید روی ، سولفات مس یا بوراکس محافظت می نمایند. از کاربرد مواد سمی با ید اجتناب نمود زیرا روی رشد گیاه تاثیر منفی می گذارد . قبل از تیمار باید چوب خشک شده و سپس برای مدت زمان معینی که از چند ساعت تا چند روز تغییر می کند در داخل محلول شیمیایی قرار داده شود . یک روش موثر ، تیمار خلاء است که در آن هوا از خلل و فرج چوب مکیده شده و در فشار طبیعی ، ماده محافظ به صورت عمقی تر در چوب نفوذ کرده و باعث طولانی تر شدن عمر آن می شود. در ضمن بهتر است اسکلت های چوبی را به وسیله رنگ سفید یا رنگ سفید یا رنگ های روشنی که نور را منعکس می نمایند رنگ آمیزی کرد تا بهره گیری بیشتری از نور خورشید به عمل آید.
گلخانه های فلزی (مدرن )
همانطور که گفته شد گلخانه های چوبی قدیمی و با سقف مسطح معایب زیادی دارند از اینرو امروزه از گلخانه های فلزی در نوع تونلی (کوآنست ) و یا مثلثی شکل (A شکل ) و در مدل ها و اندازه های متفاوت برای کشت صیفی جات ، سبزی جات و گل ها و گیاهان زینتی در سطح وسیعی استفاده می شود . اسکلت این گلخانه ها معمولاً از جنس آهن گالوانیزه ، آلومینیوم ، پلاستیک و ندرتاً چوب ساخته می شود.
گلخانه های تونلی یا کوآنست
امروزه متداول ترین فرم اسکلت فلزی ، فرم کمانی (تونلی یا کوآنست) است که کمان های آن از لوله های آهنی گالوانیزه و فولادی (لوله های فلزی تو خالی یا میله های گرد توپر ) و گاه چوب ساخته می شود ( آهن گالوانیزه سبک بوده و کمتر مانع رسیدن نور به داخل گلخانه می شود)، کمان های نیم دایره ای در فواصل معین (با فاصله 3-5/2 متر) و به موازات هم در زمین فرو می روند و توسط اتصالات متعدد طولانی و عرضی به هم اتصال می یابند و مستحکم می شوند . فاصله بین لوله های افقی که به طور موازی در روی کمان ها قرار گرفته و اولین کمان تا آخرین کمان را به هم متصل می کند 150-100 سانتیمتر است . روی کمان ها و در فواصل بین لوله های افقی شبکه ای از سیم ها و مفتول های آهنی گالوانیزه به فاصله 30-25 سانتیمتر از هم و جهت استقرار پوشش پلاستیکی نصب می شود . پس از پوشاندن گلخانه با پلاستیک نیز می توان تعدادی از همین سیم ها را روی پوشش پلاستیکی نصب کرد تا پوشش گلخانه مستحکم تر شود . معمولاً در داخل هر کمان یک بازوی نگهدارنده افقی قسمت راست کمان را به قسمت چپ آن متصل می کند ارتفاع این بازو از سطح زمین معمولاً 1/2 -2 متر می باشد که علاوه بر حفظ استحکام گلخانه برای بستن سیم های داربست (قیم ) مورد استفاده قرار می گیرد . در احداث گلخانه های تونلی یا نیمه استوانه ای همواره بین پهنای گلخانه ، ارتفاع قسمت میانی و سایر اجزاء اسکلت رابطه ای برقرار است . برای پوشاندن این گلخانه ها معمولاً از پلاستیک های پلی اتیلن یا فایبر گلاس استفاده می شود. این گلخانه ها برای تولید گیاهان فصلی کاملاً مناسب هستند.
گلخانه های فلزی تونلی (کمانی ) به صورت تک واحدی (تک قلو) یا چند واحدی (چند قلو یا مرکب ) ساخته می شوند.
گلخانه تونلی تک واحدی
این گلخانه ها با مقطع نیم بیضی و معمولاً به عرض 11-8 متر و طول 60-40 متر (بسته به مقدار و موقعیت زمین و سرمایه و امکانات گلخانه دار) و با ارتفاع 4-3 متر ساخته می شوند ولی ارتفاع داربست بوته ها معمولاً 2 متر می باشد . گلخانه ها با توجه به عرض های مطرح شده با لوله هایی به طول 6 متر و با قطر حداقل 2 اینچ بنا می شوند.برای احداث تعدادی از گلخانه های تک واحدی در کنار هم ، رعایت فاصله حدود 3-2 متر از یکدیگر (برای جلوگیری از سایه اندازی واحدها روی همدیگر ) و قرار گرفتن واحدها به موازات هم مناسب می باشد . برای پوشش این گلخانه ها از نایلون هایی به عرض 8-5 متر و استقامت 4-1 سال استفاده می شود شکل 5-1 نمونه هایی از گلخانه های تونلی تک واحدی را نشان می دهد.
مزایای گلخانه های تونلی تک واحدی : به علت مجزا بودن واحدها ، کنترل شرایط محیطی (دما ، رطوبت ، نور و … ) آسانتر می باشد . با ظهور آلودگی (آفات و بیماری های ) در هر واحد گلخانه ، در صورت رعایت موارد احتیاطی ، آلودگی به سایر گلخانه ها انتقال نمی باید . در واحدهای مجزا می توان ارقام مختلف را از نظر مقاومت به سرما ، شرایط متفاوت اقلیمی و آفات و بیماری ها مقایسه نمود .این گلخانه هابه دلیل قوسی شکل بودن ، جریان باد را ملایم کرده و به آرامی از روی خود عبور می دهند . به علاوه این گلخانه ها به دلیل انحنایی که دارند برف و باران را روی خود نگه نمی دارند و آب را به راحتی جاری می کنند . کشیدن پوشش و سقف سازی این گلخانه ها نیز آسان می باشد . در ضمن پوشش پلاستیکی از هر طرف زیر خاک محکم شده و لذا مقاومت بیشتری در مقابل باد دارد .
معایب گلخانه های تونلی تک واحدی : احداث این گلخانه ها ، مساحت زیاد و نیز پلاستیک زیادی می طلبد . به علت اینکه تجهیزات حرارتی و تهویه برای هر واحد مجزا می باشد و نیز چون جدار گلخانه تحت تاثیر محیط سرد بیرون قرار دارد ، هزینه گرمایی و تهویه آن بیشتر خواهد بود . فضای 2 متری که بین گلخانه های تونلی رها شده و امکان کشت در آن نمی باشد باعث حدود 20% تلفات مساحت می شود.
در احداث اسکلت گلخانه های تونلی از فرم های مختلفی مانند یک میله ای ، سه میله ای ، M شکل و V شکل استفاده می شود . این فرم ها از نظر مقاومت در برابر وزش باد و تحمل سنگینی برف با یکدیگر تفاوت دارند که بسته به موقعیت منطقه از نظر شرایط اقلیمی (باد و بارش ) ، باید یکی از فرم ها را انتخاب نمود.
1) گلخانه تونلی مرکب (چند دهانه ای ) که مهمترین مزیت آنها جلوگیری از اشاعه بیماری در شرایط حاد به سایر واحدها می باشد، گاهی اسکلت های کمانی را به صورت به هم پیوسته می سازند (مرکب یا چند واحدی ) در این وضعیت ، پایه واحدها مشترک بوده و عمل تهویه در چنین واحدهایی با استفاده از دریچه های سقفی و جانبی که به اهرم های بالا برنده مجهز می باشند ، انجام می گیرد . در این احداث چنین واحدهایی لزوم بکارگیری سیستم حرارتی قوی جهت جلوگیری از افت شدید حرارت در شب های سرد زمستان احتیاج است زیرا ایجاد نقص موقتی و جزئی در قسمتی ازسیستم حرارتی به شدت روی کل واحد تاثیر می گذارد البته معمولاً به دلیل وجود سطح کمتری که در معرض فضای خارج قرار می گیرد، اتلاف حرارت کاهش خواهد یافت .
این گلخانه ها نیز با مقطع نیم بیضی و معمولاً به عرض 8 متری و طول 40 -30 متر (بسته به مقدار و موقعیت زمین و سرمایه و امکانات گلخانه دار ) و با ارتفاع 4-3 متر ساخته می شوند ولی ارتفاع داربست بوته ها معمولاً 2 متر می باشد . در این روش سقف واحد های گلخانه به وسیله رابط های افقی و پایه های فلزی عمودی به همدیگر متصل می شوند و از همین نقاط ، واحد ها با یکدیگر ارتباط دارند .
* مزایای گلخانه های تونلی مرکب : استفاده حداکثر از سطح زمین (صرفه جویی در زمین ) و تا حدودی هم صرفه جویی در مصرف پلاستیک جهت پوشش گلخانه و صرفه جوئی در هزینه سوخت و تاسیسات حرارتی و صرفه جوئی در نیروی کارگری .
* معایب گلخانه های تونلی مرکب : تهویه در داخل این گلخانه ها به خاطر وسعت زیاد ، مشکل می باشد . به عبارت دیگر گلخانه های با حجم زیاد شرایط اقلیمی مناسب و مطبوعی را برای رشد گیاه ایجاد می نمایند ولی در صورت نیاز به تهویه ، نیاز هوا دهی آنها افزایش می یابد . با پیدایش بیماریهای قارچی و آفات در یک واحد به علت ارتباط واحدها با هم ، آلودگی به راحتی در کل گلخانه گسترش می یابد ( البته می توان با یک لایه نایلون واحدها را مجزا نمود ) . در موقع بارندگی خصوصاً بارش برف ، تخلیه آن از روی سقف ( مخصوصاً در نقطه اتصال واحدها به همدیگر ) با مشکل مواجه می شود و ممکن است به علت سنگینی و افزایش وزن ، پلاستیک باره شود و حتی اسکلت گلخانه فرو بریزد . معمولاً هزینه احداث این گلخانه ها به علت کاربرد اسکلت فلزی قوی تر ، از هزینه احداث گلخانه های تک واحدی بیشتر است . نصب پلاستیکی این گلخانه ها به خاطر مساحت زیاد سخت و طاقت فرساست . دیواره های عمودی در برابر بادهای شدید آسیب پذیر هستند و باعث ایجاد کش و قوس هایی در اسکلت گلخانه می شوند.آب برف و باران نیز در محل تقاطع دو واحد جمع شده و باعث افزایش وزن وارده برروی اسکلت و پوشش می شود .
در احداث اسکلت این گلخانه ها نیز از فرم های مختلفی مانند فرم یک میله ای ، سه میله ای W شکل و پیشرفته استفاده می شود . این فرم ها از نظر مقاومت در برابر وزش باد و تحمل سنگینی برف با یکدیگر تفاوت دارند که بسته به موقعیت منطقه از نظر شرایط اقلیمی (باد و بارش) ، باید یکی از فرم ها را انتخاب نمود . بهترین و مقاوم ترین سازه بین گلخانه های تونلی تک واحدی وچند دهانه ای از نظر مقاومت در برابر وزش باد و سنگینی برف ، گلخانه های تونلی چند واحدی با فرم شبکه بندی پیشرفته هستند .
در احداث گلخانه های تونلی مرکب ( چند واحدی ) در محل تقاطع کمان های سقفی ، ناودان هایی جهت هدایت آب باران و برف تعبیه می شود . زیرا آب حاصل از ریزش باران و آب شدن برف معمولاً از روی سقف کمانی گلخانه سر خورده و در محل تقاطع کمان ها جمع می شود و عدم تخلیه آن باعث پارگی پوشش پلاستیکی و حتی ریزش اسکلت گلخانه می شود . وظیفه ناودان ها زهکشی آب باران و آب حاصل از ذوب برف است . گاهی در مناطق خشک و کم آب ، آب ناودان ها به سمت یک مخزن یا استخر هدایت شده و جمع آوری می شود تا در فصول خشک از این آب برای آبیاری استفاده شود.
گلخانه های مثلثی شکل
بعضی از تولید کنندگان ، اسکلت هایی به صورت مثلثی شکل (A شکل ) به شکل های یک طرفه ، دو طرفه و نیمه دو طرفه و اغلب با دیواره های عمودی و در اندازه ها و ابعاد مختلف احداث می کنند . البته این گلخانه ها بیشتر در ابعاد کوچک و برای تولید و و پرورش گل مورد استفاده قرار می گیرند . جنس اسکلت این گلخانه ها از آلومینیوم ، آهن گالوانیزه و میلگرد بوده و با شیشه و گاه پلاستیک پوشانده می شوند. مزایای این گلخانه ها جذب نور بالا و در مواردی که جنس آنها از فلز باشد استحکام زیاد آنهاست . از معایب آنها نیز پر هزینه بودن و صرف انرژی گرمایی زیاد برای تامین و کنترل دما در آنها می باشد .
امروزه سبک های منفرد ( تک واحدی ) این نوع گلخانه ها به ندرت بکار می رود و بیشتر به صورت به هم پیوسته (چند واحدی ) مورد استفاده قرار می گیرند . نوع دیگری از گلخانه های A شکل ، طرح به هم پیوسته ای (جوی وپشته ای ) است که متشکل از چندین گلخانه A شکل می باشد که از طول به هم متصل هستند و قسمت پایینی دیواره های ما بین آنها برداشته شده و عملاً ساختمانی پدید می آید که دارای فضای داخلی برگ و واحد است . احداث این گلخانه ها هزینه کمتری نسبت به گلخانه های منفرد داشته و منجر به مدیریت راحت تر ، کاهش نیروی کار ، کاهش هزینه اتوماسیون و کاهش مصرف سوخت می شود . از ایرادات این گلخانه ها مناسب نبودن آنها برای کشت چند محصول و عدم تحمل برف سنگین است . از این گلخانه ها به نحو چشمگیری در اروپای شمالی و کانادا استفاده می شود . نمونه هایی از گلخانه های یک طرفه ، دو طرفه و نیمه طرفه و A شکل را نشان می دهد.
گلخانه یک طرفه
گلخانه های یک طرفه در کنار دیوار و رو به سمت جنوب ساخته می شوند. شیب سقف این گلخانه ها شمالی – جنوبی می باشد و دیواره جنوبی آن کوتاه تر از دیواره شمالی است . زاویه سقف آنها با سطح زمین معمولاً 55-30 درجه می باشد . به طور کلی مقدار شیب سقف بستگی به عرض جغرافیایی محل دارد . بدین ترتیب که در نیمکره شمالی ، هر چه محل جغرافیایی از خط استوا دورتر باشد ، سقف مایل تر و هر چه جنوبی تر باشد زوایه ای که سقف با سطح زمین تشکیل می دهد کمتر است . زیرا بیشترین استفاده از نور خورشید در گلخانه هنگامی صورت می گیرد که نور به طور عمود برسطح گلخانه بتابد و بازتاب نداشته باشد و چون هر چه به طرف قطب نزدیک تر شویم اشعه خورشید به صورت مایل تر می تابد بنابراین توصیه می شود که در ساختار گلخانه شیب لازم رعایت شود .
برای ضلع شمالی این گلخانه ها معمولاً از دیوار انبار یا ساختمان مجاور استفاده می شود و دیوار شرقی و غربی آنها نیز تماماً از آجر ساخته می شود. بنابراین این گلخانه ها از یک جهت از نور کامل آفتاب بر خوردارند و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده اند . درب گلخانه معمولاً در دیواره شرقی یا غربی گلخانه قرار دارد . این نحوه ساخت و ساز گلخانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار ( سرمای شدید یا یخبندان های طولانی ) بسیار مطلوب است و هزینه سوخت را پایین می آورد . پوش سقف این گلخانه ها بیشتر از شیشه یا فایبرگلاس می باشد و اغلب برای پرورش گل کاربرد دارند و برای تولید صیفی جات و سبزیجات کمتر مورد استفاده قرار می گیرند . در این گلخانه ها معمولاً سکوهایی برای قرار دادن گلدان ها در نظر گرفته می شود.
گلخانه دو طرفه
این گلخانه ها دارای دو سطح شیب دار با شیب مساوی هستند و از اینرو دیواره های جانبی آنها در تمام جهت ها دارای ارتفاع یکسان می باشند . در این احداث این گلخانه ها معمولاً از یک اسکلت فلزی قوی استفاده شده و تمامی دیواره ها با شیشه پوشش داده می شوند و از دو جهت به طور کامل از نور آفتاب برخوردارند. هزینه سرمایه گذاری اولیه این گلخانه ها بالا بوده و برای سبزی و صیفی خیلی مناسب نمی باشند. ارتفاع این گلخانه در بلندترین نقطه بین 5/3-5/2 متر و عرض گلخانه حدود 6-3 متر است .
کاربرد گلخانه های دو طرفه برای تولید گل و گیاه بیشتر از گلخانه های یک طرفه می باشد . برای مناطق مختلف ایران گلخانه های دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند .چرا که در کشور ما ، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوبی داشت.

گلخانه نیمه دو طرفه
این گلخانه ها دارای دو سطح شیب دار با شیب نا مساوی هستند زیرا دیواره شمالی آنها بلندتر از دیواره جنوبی می باشد . دیواره شمالی به اندازه 3- 7/1 متر از دیواره جنوبی است و بالاترین نقطه سقف گلخانه به اندازه یک سوم عرض گلخانه با دیواره شمالی فاصله دارد . در این حالت لازم است که پایه های آهنی در زیر بالانرین نقطه سقف قرار گیرد تا سقف را مستحکم نگه دارد . این گلخانه ها از یک به طور کامل از نور آفتاب برخوردارند و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده اند و نیمه دیگر از جنس شفاف ( شیشه ) می باشد . از این رو گلخانه ها نیز برای پرورش گل استفاده می شود.
چند نکته :
* سازمان FAO برای مناطق ایران گلخانه های تونلی مرکب سه دهانه ای و با مساحت حدود 1000 متر مربع را توصیه می کند . هر گلخانه متشکل از 3 واحد با پهنای 8 متر و طول 40 متی میباشد که مساحت کل گلخانه برابر 960 = 40×8×3 متر مربع می شود.
* هر چه گلخانه بزرگتر و وسیع تر باشد کنترل درجه حرارت و تهویه مشکل تر و احتمال شیوع و گسترش بیماری بیشتر می شود .بهتر است در صورت داشتن وسایل و تجهیزات لازم ، سطح کشت مورد نظر به واحدهای کوچک و جداگانه 500-300 متر مربعی تقسیم شود.
مقدمه
وطن اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است. درقرن شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می شده است. در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت. گوجه فرنگی در حال حاضر در تمام مناطق دنیا کشت می شود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد. گوجه فرنگی با نام علمی Solanum lycopersicum یکی از گیاهان متعلق به تیره سیب زمینی از دو لپه ایها می باشد.
گیاهی است علفی و دارای برگهای مرکب از برگچه های فرد نا مساوی که به حالت طبیعی و یا پس از لمس کردن بویی ناپسند و قوی از آن استشمام می شود. گلهای آن رنگ مایل به سبز دارد و به صورت منفرد یا به تعداد کم در مجاور هم ظاهر می گردد. میوه اش گوشت دار ، قرمز رنگ و به ابعاد مختلف است و پس از رسیدن رنگ قرمز زیبایی پیدا می کند.

ترکیبات شیمیایی
در تمام قسمتهای گیاه ، مقداری سولانین مخصوصا در میوه سبز و حتی در میوه ها قبل از رسیدن به تکامل وجود دارد. مقدار درصد سولانین در میوه کال بیشتر از میوه رسیده می باشد. گوجه فرنگی کاملا رسیده فاقد سولانین می باشد و به همین علت است که اگر گوجه فرنگی به حالت نارس مصرف شود ممکن است عوارض مسمومیت نظیر دل پیچه ، اسهال و باز شدن مردمک چشم ایجاد نماید. میوه گوجه فرنگی سرشار از ویتامینهاست.
خواص دارویی
* گوجه فرنگی درجه قلیایی بودن خون را بالا برده و به دفع مواد سمی خون کمک می کند بطور کلی تصفیه کننده خون است.
* به دفع اسید اوریک کمک می کند.
* گوجه فرنگی ملین است.
* برای درمان ورم ملتحمه چشم مفید است.
* سنگ کلیه را دفع می کند.
* آقایان با خوردن مرتب گوجه فرنگی می توانند خود را در مقابل سرطان پروستات بیمه کنند.
* گوجه فرنگی از ورم آپاندیس جلوگیری می کند.

* برای رفع دندان درد ، ریشه و شاخه برگهای گوجه فرنگی را با آب بجوشانید و این جوشانده را مزمزه کنید.
* از جوشانده برگ گوجه فرنگی برای دفع شته و حشرات می توانید استفاده کنید. بدین منظور باید یک کیلو گرم برگ تازه گوجه فرنگی را در یک لیتر سرکه خیس کرده و در داخل ظرفی که 2 لیتر آب جوش دارد بریزید و ظرف را روی چراغ قرار داده و به مدت 15 دقیقه بجوشانید ظرف را از روی چراغ برداشته بگذارید تا مدت دو روز بماند و گاهگاهی آنرا هم بزنید سپس آنرا با فشار صاف کنید.
* گوجه فرنگی برای مبتلایان به نقرس و رماتیسم مفید است.
* گوجه فرنگی ورم مفاصل را برطرف می کند.
* از تصلب شرائین جلوگیری می کند و حتی مصرف آن برای این مرض مفید است.
* اوره خون را پائین می آورد.
* ورم مخاط روده را رفع می کند.
* برای تمیز کردن خون باید از آب گوجه فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و به مقدار سه فنجان در روز قبل از غذا و به مدت سه هفته استفاده کنید .
* اگر پوست شما کک و مک دارد هر روز آنرا با گوجه فرنگی تمیز کنید کم کم کک و مکها را از بین می برد.
گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است ولی البته باندازه یک گیلاس بوده است و کم کم در اثر پرورش درشت تر شده است .
وطن اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است . درقرن شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می شده است . در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود فقط مردم ثروتمند می توانستند از آن استفاده کنند و بنام سیب عشق معروف شد .
گوجه فرنگی در حال حاضر در تمام مناطق دنیا کشت می شود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف درد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می رسد .

یک نوع آن گوجه فرنگی سفید است که دارای اسید نمی باشد.
گوجه فرنگی را باید هنگامیکه کاملا رسیده استداز بوته چید و مصرف کرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا کلیه ها مضر است البته در کشورهای صنعتی گوجه فرنگی را کال می چینند تا هنگامیکه به مقصد می رسد و یا در انبار می رسد و قرمز می شود . اگر گوجه فرنگی کاملا قرمز باشد ولی هنگامیکه آنرا باز می کنند تخم آن سبز باشد نشانه این است که گوجه فرنگی را کال چیده اند و بعدا رسیده است .گوجه فرنگی گیاهی است یکساله دارای شاخه های زیاد که ارتفاع آن تا حدود یک متر می رسد.
گلهای آن زرد رنگ است که از کنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می آید . مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده می شود .
ترکیبات شیمیایی:
گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است ولی البته باندازه یک گیلاس بوده است و کم کم در اثر پرورش درشت تر شده است .
وطن اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است . درقرن شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می شده است . در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود فقط مردم ثروتمند می توانستند از آن استفاده کنند و بنام سیب عشق معروف شد .
گوجه فرنگی در حال حاضر در تمام مناطق دنیا کشت می شود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف درد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می رسد . یک نوع آن گوجه فرنگی سفید است که دارای اسید نمی باشد.
گوجه فرنگی را باید هنگامیکه کاملا رسیده استداز بوته چید و مصرف کرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا کلیه ها مضر است البته در کشورهای صنعتی گوجه فرنگی را کال می چینند تا هنگامیکه به مقصد می رسد و یا در انبار می رسد و قرمز می شود . اگر گوجه فرنگی کاملا قرمز باشد ولی هنگامیکه آنرا باز می کنند تخم آن سبز باشد نشانه این است که گوجه فرنگی را کال چیده اند و بعدا رسیده است .گوجه فرنگی گیاهی است یکساله دارای شاخه های زیاد که ارتفاع آن تا حدود یک متر می رسد
گلهای آن زرد رنگ است که از کنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می آید . مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده می شود .

خواص داروئی:
گوجه فرنگی گر چه دارای اسید سیتریک است اما بدن را قلیایی می کند
1)گوجه فرنگی درجه قلیایی بودن خون را بالا برده و به دفع مواد سمی خون کمک می کند بطور کلی تصفیه کننده خون است
2)به دفع ساید اوریک کمک می کند
3)گوجه فرنگی ملین است.
4)برای درمان ورم ملتحمه چشم مفید است.
5)سنگ کلیه را دفع می کند.
6)آقایان با خوردن مرتب گوجه فرنگی می توانند خود را در مقابل سرطان پروستات بیمه کنند.
7)گوجه فرنگی از ورم آپاندیس جلوگیری می کند.
8)برای رفع دندان درد ، ریشه و شاخه برگهای گوجه فرنگی را با آب بجوشانید و این جوشانده را مضمضه کنید .
9)از جوشانده برگ گوجه فرنگی برای دفع شته و حشرات می توانید استفاده کنید . بدین منظور باید یک کیلو گرم برگ تازه گوجه فرنگی را در یک لیتر سرکه خیس کرده و در داخل ظرفی که 2 لیتر آب جوش درد بریزید و ظرف را روی چراغ قرار داده وبمدت 15 دقیقه بجوشانید ظرف را از روی چراغ برداشته بگذارید تا مدت دو روز بماند و گاهگاهی آنرا هم بزندی سپس آنرا با فشار صاف کنید.
10)گوجه فرنگی برای مبتلایان به نقرس و رماتیسم مفید است.
11)گوجه فرنگی ورم مفاصل را برطرف می کند.
12)از تصلب شرائین جلوگیری می کند و حتی مصرف آن برای این مرض مفید است.
13)اوره خون را پائین می آورد.
14)ورم مخاط روده را رفع می کند.
15)برای تمیز کردن خون باید از آّ گوجه فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و بمقدر سه فنجان در روز قبل از غذا و بمدت سه هفته استفاده کنید .
16)برای تمیز کردن لکه جوهر بر روی لباس یک تکه پنبه را در داخل آب گوجه فرنگی برده و لکه جوهر را با آن مالش دهید و سپس آنرا بشوئید.
17)اگر پوست شما کک و مک درد هر روز آنرا با ّآ گوجه فرنگی تمیز کنید کم کم کک و مکک ها را از بین می برد.
مضرات :
در بعضی از اشخاص هضم گوجه فرنگی با اشکال صورت می گیرد آنهائیکه معده حساس دارند نباید درخوردن گوجه فرنگی افراط کنند .
بعضی از افراد نسبت به گوجه فرنگی حساسیت دارند اینگونه افراد نیز نباید گوجه فرنگی بخورند

گوجه فرنگی
نحوه استفاده : به شیوه های مختلف در غذا مصرف میشود
خواص : گوجه فرنگی Tomato
نام علمی Lycopersicum esculentum
کلیات گیاه شناسی
گوجه فرنگی از هزاران سال پیش وجود داشته است ولی البته باندازه یک گیلاس بوده است و کم کم در اثر پرورش درشت تر شده است .
وطن اصلی این گیاه از آمریکای جنوبی است . درقرن شانزدهم در کشور پرو به مقدر زیاد کشت می شده است . در قرن هفدهم گوجه فرنگی به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود فقط مردم ثروتمند می توانستند از آن استفاده کنند و بنام سیب عشق معروف شد .
گوجه فرنگی در حال حاضر در تمام مناطق دنیا کشت می شود و تقریبا در تمام فصول سال وجود دارد گوجه فرنگی انواع مختلف دارد و در حدود شانزده نوع آن در بازار بفروش می رسد .
یک نوع آن گوجه فرنگی سفید است که دارای اسید نمی باشد
گوجه فرنگی را باید هنگامیکه کاملا رسیده است از بوته چید و مصرف کرد زیرا گوجه فرنگی نارس و سبز است و برای بدن مخصوصا کلیه ها مضر است البته در کشورهای صنعتی گوجه فرنگی را کال می چینند تا هنگامیکه به مقصد می رسد و یا در انبار می رسد و قرمز می شود . اگر گوجه فرنگی کاملا قرمز باشد ولی هنگامیکه آنرا باز می کنند تخم آن سبز باشد نشانه این است که گوجه فرنگی را کال چیده اند و بعدا رسیده است .
گوجه فرنگی گیاهی است یکساله دارای شاخه های زیاد که ارتفاع آن تا حدود یک متر می رسد .
گلهای آن زرد رنگ است که از کنار شاخه ها و یا ساقه آن بیرون می آید . مویه آن گرد و یا تخم مرغی و برنگ زرد و یا قرمز دیده می شود .
خواص داروئی:
گوجه فرنگی گر چه دارای اسید سیتریک است اما بدن را قلیایی می کند
1)گوجه فرنگی درجه قلیایی بودن خون را بالا برده و به دفع مواد سمی خون کمک می کند بطور کلی تصفیه کننده خون است.
2)به دفع ساید اوریک کمک می کند .
3)گوجه فرنگی ملین است .
4)برای درمان ورم ملتحمه چشم مفید است .
5)سنگ کلیه را دفع می کند .
6)آقایان با خوردن مرتب گوجه فرنگی می توانند خود را در مقابل سرطان پروستات بیمه کنند .
7)گوجه فرنگی از ورم آپاندیس جلوگیری می کند .
8)برای رفع دندان درد ، ریشه و شاخه برگهای گوجه فرنگی را با آب بجوشانید و این جوشانده را مضمضه کنید .
9)از جوشانده برگ گوجه فرنگی برای دفع شته و حشرات می توانید استفاده کنید . بدین منظور باید یک کیلو گرم برگ تازه گوجه فرنگی را در یک لیتر سرکه خیس کرده و در داخل ظرفی که 2 لیتر آب جوش دارد بریزید و ظرف را روی چراغ قرار داده وبمدت 15 دقیقه بجوشانید ظرف را از روی چراغ برداشته بگذارید تا مدت دو روز بماند و گاهگاهی آنرا هم بزندید سپس آنرا با فشار صاف کنید .
10)گوجه فرنگی برای مبتلایان به نقرس و رماتیسم مفید است
11)گوجه فرنگی ورم مفاصل را برطرف می کند .
12)از تصلب شرائین جلوگیری می کند و حتی مصرف آن برای این مرض مفید است.
13)اوره خون را پائین می آورد .
14)ورم مخاط روده را رفع می کند .
15)برای تمیز کردن خون باید ازآب گوجه فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و بمقدر سه فنجان در روز قبل از غذا و بمدت سه هفته استفاده کنید .
16)برای تمیز کردن لکه جوهر بر روی لباس یک تکه پنبه را در داخل آب گوجه فرنگی برده و لکه جوهر را با آن مالش دهید و سپس آنرا بشوئید
17)اگر پوست شما کک و مک درد هر روز آنرا با آب گوجه فرنگی تمیز کنید کم کم کک و مک ها را از بین می برد.
اثرات مصرف بهینه کود در افزایش عملکرد گوجه فرنگی
گوجه فرنگی (Lycopersium esculantium) یکی از سیزیهای مهم است که به لحاظ داشتن ویتامین A , C و مواد غذایی نقش مهمی در سلامتی جامعه ایفا می نماید . گوجه فرنگی در شرایط اقلیمی بسیار متفاوت از بوشهر گرفته تا مرند آذربایجانشرقی و در تمام استانهای کشور در سطح وسیعی کشت می شود . این سیزی مهم در مناطق جنوبی کشور نظیر استانهای هرمزگان و بوشهر که دارای هوای گرم هستند در زمستان در هوای آزاد محصول (نوبری) داده و در اواخر اردیبهشت ماه باردهی آن به اتمام می رسد .
این در حالی است که در استانهای سردسیر در همین مواقع نشاء های گوجه فرنگی از خزانه به مزارع انتقال داده شده و در طول تابستان محصول می دهد. در اکثر استانهای کشور با وجود اقلیم متفاوت , کشت مزرعه و پلاستیکی و گلخانه ای آن مرسوم است . میزان برداشت عناصر غذایی گوجه فرنگی با 90 تن عملکرد بیش از 260 کیلوگرم ازت (N ) , 100 کیلوگرم (P2O5) , 520کیلوگرم پتاسیم (K2O) , 40 کیلوگرم منیزیم , 60 کیلوگرم گوگرد و رقمی بیش از 100 کیلوگرم در هکتار کلسیم می باشد . ولی مقدار برداشت عناصر ریز معدنی درمقایسه با عناصر پر مصرف بسیار کم و ناچیز است .
مثلا برای برداشت 48 تن در هکتار گوجه فرنگی فقط 608 گرم مس (Cu) , 535 گرم آهن (Fe) , 95 گرم منیزیم (Mn) ,60 گرم روی(Zn) و 28 گرم بر (B) برداشت میگردد که در مقایسه با مقادیر عناصر پرمصرف بسیار ناچیز ولی مهم می باشند (1998 . Fertilizer Development center National)
افزایش محصول , بهبود کیفیت و مقاومت در مقابل برخی از بیماریها در این محصول مستلزم مصرف متعادل کودهای شمیایی و افزایش مواد آلی چه در خزانه و چه در مزارع گوجه فرنگی است .

نقش عناصر در عملکرد و کیفیت گوجه فرنگی
1- ازت
تاثیر ازت بر رشد سبزینه ای و محصول گوجه فرنگی از عناصر دیگر بیشتر است . ازت تشکیل گل و میوه را افزایش داده و بلوغ را به تاخیر می اندازد. کمبود ازت در گیاه سبب کاهش جیبرلین , اکسین و افزایش ممانعت کننده های رشد () می شود . ریزش تعدادزیادی از گلها در درجه حرارت های زیاد نیز به علت کمبود ازت در گیاه گوجه فرنگی است . این گیاه برای تولید بیش از 100تن محصول در هکتار به جذب ازت بیشتری در هر روز نیاز دارد . اندازه , رنگ , مزه و درصد مواد جامد در میوه در اثرمصرف زیاد ازت کاهش و اسیدیته قابل سنجش افزایش می یابد . به طور کلی ازت زیاد سبب بروز کاهش مقاومت گیاه نسبت به بیماریها می شود . ظهور مرگ انتهایی میوه (Blossom end rot) با افزایش میزان ازت به خصوص در فرم آمونیومی افزایش پیدا می کند در صورتی که شدت پوسیدگی ریشه (Botrytis cinera) با درمان کمبود ازت در گیاه کاهش پیدا می کند . گوجه فرنگی فرم ازت نیتراته را به فرم آمونیومی آن ترجیح می دهد . ضمنا نیترات راندومان مصرف آب ( W.U.E) را بهبود بخشیده و غلضت اسید آمینه آزاد را کاهش می دهد.

2- فسفر
وجود فسفر کافی در محیط ریشه سبب توسعه سریع و استفاده بهتر گیاه از آب و دیگر مواد غذایی ضروری گیاه می شود . فسفر (به همراه استفاده ازت و پتاسیم ) رنگ پوست و گوشت میوه , میزان ویتامین C و سفتی میوه را بهبود و بلوغ را تسریع می بخشد . بدیهی است بر مبنای مقدار فسفر برداشتی توسط گوجه فرنگی و آزمون خاک (حد بحرانی حداکثر 15 میلی گرم در کیلوگرم بر مبنای روش اولسون) بایستی نسبت به مصرف کودهای فسفاته اقدام نمود که متاسفانه تاکنون چنین نبوده است .
3- پتاسیم
علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی با تیره تر شدن رنگ گیاه و گوتاه شدن بین گرهها ظاهر می شود . نکروزه شدن حاشیه برگها نیز نشانه شدت کمبود پتاسیم در این گیاه است . افزایش میزان پتاسیم ور محلول غذایی با کاهش خسارت ناشی از بیماری Alternaria همراه است . به نظر می رسد پتاسیم تاثیر مثبتی نیز بر روی قارچ برگی (Clodosprium fulvum ), پوسیدگی ساقه (Diplodialyocopersici ) و پوسیدگی ریشه (Botrytis cinere ) دارد .
گرچه تاثیر پتاسیم بر میزان محصول به اندازه ازت چشمگیر نیست اما با این حال اثر پتاسیم بر افزایش بر افزایش اندازه میوه را نمی توان نادیده گرفت . یکی از دلایل اختلال در رسیدن میوه , تغذیه ناکافی پتاسیم در گوجه فرنگی است .
کمبود پتاسیم سبب قهوه ای شدن آوندها , سفیدی دیواره , خاکستری شدن دیواره و سبزی میوه می شود . میزان پتاسیم در دمبرگ , همبستگی زیادی با توسعه بافت سفید در میوه دارد . بدشکلی و غیر یکنواختی رنگ میوه با افزایش مصرف پتاسیم کاهش می یابد . پتاسیم نقش مهمی نیز در رنگ میوه در صنایع تبدیلی دارد . مصرف پتاسیم سبب افزایش کارتنوئید , لیکوپن و کاهش کلروفیل شده و تاثیر زیادی در متابولیسم اسید های میوه (عمدتا اسید سیتریک و اسشید مالیک) دارد . در مجموع کل مواد جامد, قند ها , اسید ها , کاروتن, لیکوپن , و خاصیت انباری در میوه های گوجه فرنگی که از تغذیه پتاسیم بهره مند بوده باشد بیشتر است . ریزش میوه قبل از بلوغ نیز در گیاهانی که دارای غلظت پتاسیم کمی هستند بیشتر است .
نظر بر اینکه مقدار پتاسیم مورد نیاز گوجه فرنگی در مقایسه با سایر عناصر غذایی باید حداکثر باشد , بنابراین مقدار کود پتاسیمی مورد نیاز چه از منبع سولفات (قبل از کاشت)و چه از منبع کلرورپتاسیم (سرک) بستگی به عملکرد , رقم , درصد رس , نوع رس, کلسیم و منیزیم , ظرفیت تبادل کاتیونی , مقدار پتاسیم قابل استفاده و درجه نسبی تخلیه پتاسیم خاکهای مربوطه دارد . در مناطق شور مصرف کلرورپتاسیم به صورت سرک در مقایسه با شاهد عملکرد را افزایش داده ولی قابل مقایسه با سولفات پتاسیم نبوده ولی در خاکهاو آبهای غیر شور مصرف چند دفعه ای کلرورپتاسیم همزمان با رشد و زمان گلدهی (حداقل چهار بار) بیشترین تولید را چه در ایران و چه در پاکستان عاید نموده است .
پتاسیم علاوه بر افزایش تولید و بهبود کیفیت (بازار پسندی) , سبب افزایش مقاومت گیاهان منجمله گوجه فرنگی در برابر شوری , کم آبی , انواع تنشها و آفات و بیماریها نیز گشته و بازیافت آب و کود را نی افزایش می دهد .
در جدول زیراثر مقادیر مختلف پتاسیم در افزایش عملکرد و کاهش تجمع نماتدها در ریشه های گوجه فرنگی نشان داده شده است .
تیمار کودی
عملکرد (تن در هکتار)
تراکم نماتدها در ریشه
شاهد
73
20/3
K1
78
20/3
K2
88
97/1
K3
81
15/2
K4
80
20/3
در تمامی آزمایش ها با مصرف زیادی پتاسیم به دلیل ایجاد رابطه آنتاگونیستی عمدتا با کلسیم و منیزیم عملکرد کاهش یافته است .
4-کلسیم و منیزیم
بسیاری از اختلالات فیزیولوژیکی در رسیدن میوه , به علت کافی نبودن کلسیم (به خصوص با مصرف ازت آمونیاکی)می باشد . تعدادی از محققین مرگ انتهای میوه (Blossom end rot) را به دلیل کمی کلسیم و زیادی آب , ازت و منیزیم در خاک ذکر کرده اند . ترک خوردن میوه گوجه فرنگی که در مزارع گوجه فرنگی بسیار شایع است یکی دیگر از اختلالات فیزیولوژیکی است که دلیل آن کمبود کلسیم می باشد . افزایش نسبت Na:Ca نیز سبب شیوع بیشتر پژمردگی فوزاریومی(Fusarium oxysporinmy) می شود .
کمبود منیزیم نیز با مصرف زیاد پتاسیم و فرم آمونیومی ازت پدید می آید که با مصرف خاکی 100 کیلوگرم سولفات منیزیم و یا محلول پاشی سولفات منیزیم به میزان 5/1 درصد (حداقل دوبار) کمبود را سریعا درمان می نماید . درجداول زیر جذب عناصر غذایی و متواسط غلظت این عناصر در بافتهای مختلف گوجه فرنگی نشان داده شده است
جذب عناصر غذایی به ازاء هر تن محصول گوجه فرنگی( کیلوگرم )

ازت (N)
فسفر (P)
پتاسیم (K)
منیزیم (Mg)
کلسیم (Ca)
دامنه جذب
4/3- 1/2
45/0- 28/0
4/4- 11/3
54/0- 26/0
99/2- 8/1
متوسط جذب
9/3
4/0
0/4
45/0
35/2
متوسط غلظت عناصر غذایی در اندامهای مختلف گوجه فرنگی بالغ ( گرم در گیاهان )
اندام گیاهی
عناصر غذایی
وزن خشک

ازت(N)
فسفر (P)
پتاسیم(K)
کلسیم(Ca)
منیزیم(Mg)

برگ
77/3
75/0
85/5
56/8
075/
8/136
دمبرگ
68/0
17/0
07/4
89/1
34/0
9/48
گل و دمگل
22/0
04/0
37/0
14/0
03/0
6/9
میوه
55/8
82/1
70/16
58/0
62/0
1/443
ساقه
87/0
25/0
34/2
90/0
19/0
41/9
ریشه
06/0
01/0
08/0
05/0
01/0
7/3

علی رغم آهکی بودن خاکهای زیر کشت گوجه فرنگی , محلول پاشی چند باره کلرورکلسیم , هر بار با غلظت دو الی سه هزار اکیدا توصیه می گردد .
به طور کلی , مقدار و نوع کودهای مورد نیاز گوجه فرنگی بستگی به عوامل مختلف از جمله حاصلخیزی خاک , رقم , دوره آبیاری , میزان رطوبت , تنوع زراعی , عملکرد و روش مصرف دارد . توصیه کودی برای کشت گوجه فرنگی بر اساس آزمون خاک بدست آمده شده طبق جدول زیر به قرار زیر می باشد :
توصیه کودی بر اساس آزمون خاک در زراعت گوجه فرنگی
ازت

فسفر
پتاسیم
کربن آلی (درصد)
اوره (کیلوگرم در هکتار)
فسفر خاک (میلی گرم در گیلوگرم)
سوپر فسفر تریپپل (کیلوگرم در هکتار)
پتاسیم (میلی گرم در گیلوگرم)
سولفات پتاسیم (کیلوگرم در هکتار)
کلرورپتاسیم (کیلوگرم در هکتار)
کمتر از 5/0
450
کمتر از 5
150
کمتر از150
500
500
0/1- 5/0
400
10- 5
100
200- 150
400
400
5/1- 0/1
300
15- 11
50
300- 201
300
300
بیشتر از 5/1
250
بیشتر از 15
0
بیشتر از 300
200
200
چه باید کرد ؟
مصرف تمام کودهای آلی , پرمصرف و کم مصرف (ریز معدنی ), کلسیمی, منیزیمی و گوگردی باعنایت به مقدار برداشت محصول و شرایط فیزیکوشیمیایی خاکهای زیر کشت الزلمی است , منتها مصرف کودهای ازته مخصوصا به شکل آمونیومیرا بایستی زیاد افزایش نداده و حتما مصرف آن به صورت سرک (نیترات) باشد تا ضمن افزایش بهره وری کودهای ازته , تجمع نیترات را در گوجه فرنگی و رب گوجه فرنگی کاهش داد .
نظر بر اینکه با مصرف پتاسیم راندومان جذب سایر کودها افزایش می یابد , بنابراین با عنایت به نتایج آزمون خاک مقدار مصرف پتاسیم حداقل به دو برابر کود توصیه شده افزایش داده شود .
حد بحرانی برای نیل به حداکثر تولید (75 درصد پتانسیل) در گوجه فرنگی برای فسفر با روش اولسن در خاکهای آهکی با بیش از یک درصد کربن آلی 10 میلی گرم در کیلوگرم , برای پتاسیم با روش استات آمونیوم درخاکهای سبک 300 و در خاکهای بافت سنگین 350 میلی گرم در کیلوگرم و برای عناصر ریز مغذی آهن , منگنز , روی , مس (روش DTPA ) و بر (آب داغ) به ترتیب 10, 10 , 3 , 5/1 و 5/1 میلی گرم در کیلوگرم پیشنهاد می شود
کشت گوجه فرنگی در گلخانه
گوجه فرنگی از جمله صیفی جاتی است که به دلایل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زیرا این محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همین دلیل است که در کشت گوجه فرنگی واریته هایی در نظر گرفته شده است که دقیقا با شرایط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ریز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همین طور گوجه فرنگی هایی با اوزان تا ۲۵۰ گرم تولید شده است که به خاطر استفاده از تکنیک های جدید علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسیاری از ویروس ها و بیماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شایان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است.
انواع کشت گوجه فرنگی: حال که تصمیم گرفته اید در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنید قبل از هر چیز باید بدانید چه نوع بذری را انتخاب و تهیه نمائید. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسیم بندی نمود زیرا این میوه را به صورت تازه خوری, رب, سس یا کنسرو می توان مصرف نمود. به همین منظور اولین تقسیم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ایران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومین تقسیم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس – غیر همرس و بینابین تقسیم می شود . معمولا در گلخانه های ایران از واریته های غیر همرس در برداشت های طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومین تقسیم بندی بر اساس وزن میوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگین تر باشد مدت بیشتری برای رسیدن به باردهی نیاز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نیاز دارد. به تازگی در بازار تولید واریته های دیگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چیدن میوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پیشرفت تکنولوژی در تولید بذر واریته هایی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد یا ویروسهایی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.
طول دوره جوانه زنی: طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمین اصلی است . برای اینکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نماید تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جویی کرد و هم گیاه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همین منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و یا محلی را برای خزانه انتخاب می کنیم انتخاب گلدان مناسب که حجم ریشه درون آن به خوبی فعالیت کند حائز اهمیت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد یک گیاه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا باید از محلهایی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بیماری ها در محل نشاء موجود نباشد.
دمای مناسب: بهترین دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین ph برای گوجه فرنگی 5/8 تا 5/5 می باشد و تراکم کشت را 2 تا 5/2 بمته در متر مربع می توان انتخاب نمود.
علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد. هرس :همه می دانیم که هرس به منظور ایجاد تعادل بین رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ریشه و میوه است به همین منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسیده است هرس نمی کنیم و اجازه می دهیم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسید اولین هرس را انجام می دهیم. این هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام این مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنیم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسیدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گیاهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقیح گل صورت گرفته است. به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.
تلقیح : در فضای گلخانه هیچ گونه عامل محرکی مانند باد و یا حشرات برای تلقیح وجود ندارد برای رفع این مشکل می توان به چند طریق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط یک فصل استو به طور غیر مستقیم باعث شک به گیاه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ویبراتورهای برقی است که در هر دو یا سه روز یکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم این است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقیح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم این است که با ایجاد شک در سیمهای مهار و یا ضربه مستقیم بر روی گلها باعث گرده افشانی یا در نهایت عمل تلقیح گردیم. نکته حائز اهمیت در عمل تلقیح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نیز کم باشد.
زمان تلقیح : بهترین زمان برای این کار بین ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بیشتری برخوردار است به همین خاطر امکان تلقیح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می یابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقیح وجود ندارد و عدم تلقیح گل ریزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقیح گل میوه بین ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسیده و در این مرحله باید به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزدیک به هر خوشه میوه چیده می شود میوه امکان بهتری برای رنگ گیری پیدا می کند. نکته قابل ذکر دیگر اینکه بدیهی است 50 درصد خوشه میوه رنگ بگیرد و 50 درصد دیگر از حالت سبز بودن تغییر رنگ داده و کم کم قرمز می شوند . بنابراین در صورتی که نیمی از خوشه واریته کلاستر به رنگ نهایی در آمده باشد می توان ان را چید و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نیمه سبز خوشه فرصت رنگ پذیری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغییر رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واریته ها به صورت کلاستر و یا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسیده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبدیل گل به میوه و رسیدن آن هم طولانی تر خواهد بود. امروزه بسیاری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمایل زیادی به کشت گوجه های چری دارند و این به دلیل میزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قیمت بالای این واریته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند لازم است برگ های پائین را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سیم آویزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در یک جهت نخ ها را روی سیم حرکت داده که این عمل باعث می شود ساقه از پائین روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود. کود مخصوص گوجه فرنگی محتوی کلیه عناصر غذایی ماکرو و میکروی مورد نیاز گیاه گوجه فرنگی و با مقادیر و نسبتهای مناسب ، گزینه ای مناسب در جهت مدیریت بهینه تغذیه گیاهی و رفع نیازهای غذایی گیاه گوجه فرنگی در طول فصل رشد و برداشت بوده و موجب افزایش راندمان تولید در واحد سطح می گردد .
دوز مصرف این کود به میزان 4 لیتر در 1000 لیتر آب بوده و بایستی 4-3 نوبت در طول دوره رشد و برداشت و بفاصله هر 15 روز یکبار مصرف گردد .
گوجه فرنگی گیاهی است که در مناطق حاره ، چند ساله و در مناطق معتدله، یکساله است . این گیاه از خانواده بادمجانیان یا Solanaceae بوده و نام علمی آنLycopercicom esculentum است . ساقه آن ضخیم ، خشبی و کرکدار و بلند و خزنده می باشد .درجه حرارت اپتیمم برای گوجه فرنگی گلخانه ای ، در روز 22 درجه سانتی گراد و در شب 18 درجه سانتی گراد و رطوبت اپتیمم 65% -60% می باشد.شوری مناسب آب آبیاری برای گوجه فرنگی حدود 1 میلی موس بر سانتی متر بوده و آبهایی که EC آنها بیش از 2.5 میلی موس بر سانتی متر باشد برای گوجه فرنگی مناسب نیست . غلظت بر موجود در آب آبیاری برای گوجه فرنگی نباید از ppm 2 – ppm 1.3 تجاوز کند .PH مناسب آب برای گوجه فرنگی بین 7 – 7.5 می باشد .
خاک مناسب برای کاشت گوجه فرنگی دارای بافت شنی لوم با زهکش و نفوذ پذیری مناسب و با PH بین 6.5 تا 7 و مقدار Ec کمتر از ms/cm 3 می باشد .
مطابق بررسی های بعمل آمده جهت عملکرد 30 – 25 تن گوجه فرنگی در هزار مترمربع گلخانه، مقدار عناصر غذایی ذیل بصورت خالص بایستی در دسترس بوته ها قرار گیرد .
ازت 12 کیلوگرم آهن 1.3 کیلوگرم فسفر 10 کیلوگرم روی 0.16 کیلوگرم پتاسیم 16 کیلوگرم منگنز 0.11 کیلوگرم گوگرد 1.4 کیلوگرم مس 0.07 کیلوگرم منیزیم 1.3 کیلوگرم بر 0.14 کیلوگرم کلسیم 0.7 کیلوگرم بطورکلی نسبت NPK مورد نیاز در دوره های رشد گوجه فرنگی بصورت ذیل است :
NPK در اوایل دوره رشد 1-2-1 NPK در اواسط دوره رشد 3-1-3 NPK از شروع باردهی تا اواخر دوره رشد 6-1-3 نقش عناصر غذایی در رشد و نمو گوجه فرنگی :
ازت : کمبود ازت سبب توقف رشد اندامهای هوایی بخصوص شاخه های فرعی در گوجه فرنگی می شود . این علائم همراه با زرد شدن رنگ برگهای پیر نمایان می شود . متوسط مقدار ازت در برگهای گوجه فرنگی 5 – 3.5 درصد بوده و در کمتر از 3 درصد علائم کمبود نمایان می شود .
فسفر : در صورت کمبود فسفر ، رنگ برگ به سبز تیره گرائیده و رگبرگها و دمبرگهای قسمت فوقانی بوته ( برگهای جوان ) ارغوانی رنگ می شود . کمبود فسفر هنگامی مشاهده می شود که غلظت فسفر در برگهای گوجه فرنگی به کمتر از 0.5% برسد .
پتاسیم : علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی بصورت بروز حالت کلروز بین رگبرگی در برگهای بالغ و میانی و آشکار شدن نقاط نکروزه و پیدایش حالت سوختگی در حاشیه برگها می باشد . باپیشرفت کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی این علائم به قسمتهای بالایی گیاه نیز گسترش می یابد. میوه خوب رنگ نگرفته و دچار عارضه ریزش قبل از رسیدن می گردد . در غلظت کمتر از 5% پتاسیم در برگ گوجه فرنگی علائم کمبود مشاهده می شود .
کلسیم : در نوک برگهای گوجه فرنگی لکه های قهوه ای یا سیاه در اثر کمبود کلسیم ظاهر می گردد . از اولین علائم کمبود کلسیم بروز عارضه پوسیدگی گلگاه در میوه های گوجه فرنگی است . غلظت نرمال کلسیم در برگهای جوان گوجه فرنگی حدود 2.5 درصد بوده و اگر غلظت آن به کمتر از 1.3 درصد برسد علائم کمبود ظاهر خواهد شد .
منیزیم : کمبود منیزیم در گوجه فرنگی با ایجاد لکه های کلروز بین رگبرگی در برگهای پیر مشاهده می شود که به سمت برگهای جوان توسعه می یابد . در صورت شدت کمبود نقاط نکروزه شده و رگه های لکه دار در حاشیه برگها مشخص می شود غلظت نرمال منیزیم ، نیم تا یک درصد در برگهای جوان بوده و در غلظتهای کمتر از 0.3 درصد علائم کمبود آشکار می شود .
گوگرد : کمبود گوگرد همانند کمبود ازت خود را نشان می دهد اما ساقه های بوته لاغر ، سفت و چوبی می شوند به قسمی که بر طولشان افزوده می شود اما از لحاظ قطر و ضخامت نازک باقی می مانند . غلظت نرمال گوگرد در برگ گوجه فرنگی بین 3.2 – 1 درصد می باشد .
آهن : کمبود آهن در گوجه فرنگی با کلروز بین رگبرگی شروع شده و به تدریج تمام پهنک برگ زرد می شود در حالت کمبود شدید برگهای جدید برنگ سفید در می آیند و نقاط نکروتیک بر روی آنها پدیدار می شود . غلظت نرمال آهن در برگهای گوجه فرنگی در محدوده 300- 60 پی پی ام بوده و در غلظتهای کمتر از ppm60 علائم کمبود ظاهر می شود .
منگنز : کمبود منگنز مانند کمبود آهن با کلروز بین رگبرگی شروع می شود اما یک علامت تمایز آن عدم رشد کامل جوانه ها و پژمردگی و زرد شدن آنها و همچنین بروز حالت نکروتیک در بافت بین رگبرگها است . غلظت نرمال منگنز در برگهای جوان بوته های گوجه فرنگی در حدود ppm 250 – 50 بوده و غلظت کمتر از ppm50 موجب بروز علائم کمبود می شود .
روی : علائم کمبود روی در بوته گوجه فرنگی شبیه علائم کمبود آهن بوده و در برگهای کوچک گوجه فرنگی قابل رویت می باشد . غلظت نرمال روی در برگ گوجه فرنگی حدود ppm50 بوده و علائم کمبود روی وقتی که غلظت آن به پائین تر از ppm 20 برسد ظاهر می گردد .
بر : علائم کمبود بر ابتدا شامل کلروز و سپس قهوه ای شدن لکه ها در برگهای نوک بوته بوده و مشابه کمبود کلسیم این نقاط به تدریج خشک و زایل می گردند . ساقه شکاف خورده و بر روی میوه نیز شکافهای ریزی قابل مشاهده است . غلظت نرمال عنصر بر در برگهای پائینی بوته گوجه فرنگی حدود ppm 25 می باشد .
مس : علائم کمبود بصورت لکه های زرد و قهوه ای شده بر روی برگها ظاهر می شود . مسمومیت مس که معمولا" ناشی از مصرف بیش از حد سموم قارچکش مسی است ، بصورت کلروز آهن خود را نشان می دهد . سطوح نرمال مس در بافت برگهای جوان کامل گوجه فرنگی (پنجمین برگ) در حدود 15 – 10 پی پی ام بوده و علائم کمبود مس در پائین تر از سطح ppm5 بوجود می آید

مراجع:.

http://fa.wikipedia.org/wiki
http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?
http://www2.hamshahri.net/hamnews/1384/840427/Irshahr/dakhl.htm
http://database.irandoc.ac.ir
http://www.irantarvij.ir/festival/exhibition/hamedan.htm
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.parsbiology.com/forum/forum_posts

53