منشور آتن درباره ی مرمت یادمان های تاریخی
مصوب اولین کنگره بین المللی معماران و کاردانان فنی یادمان های تاریخی، آتن1193در کنگره آتن، هفت قطعنامه اصلی زیر به تصویب رسید و " منشور مرمت" نامیده شد:
1. سازمان های بین المللی مرمت در سطوح عملیاتی و مشورتی باید تاسیس شوند.
2. پروژه های پیشنهادی مرمت باید در معرض انتقاد آگاهانه قرارگیرند تا جلوی اشتباهاتی که به از دست رفتن ویژگی و ارزش های تاریخی این ساختارها می انجامد گرفته شود.
3. مشکلات و مسایل مربوط به مراقبت از محوطه های تاریخی باید با قانون گذاری در سطح ملی و در همه کشورها حل شوند.
4. محوطه های حفاری شده ای که قرار نیست بلافاصله مرمت شوند باید دوباره دفن شوند و به این ترتیب تحت حمایت قرار گیرند.
5. فنون و مصالح مدرن را می توان در مرمت بناها به کار گرفت.
6. محوطه های تاریخی باید تحت حمایت قرار گیرند و به شدت پاسداری شوند.
7. حمایت از محدوده های اطراف محوطه های تاریخی باید مورد توجه قرار گیرد.
نتابج و تصمیم گیری های کلی کنفرانس آتن
1. آموزه ها – اصول کلی
کنفرانس، بیانیه اصول کلی و آموزه های مربوط به حمایت از یادمان ها را استماع کرد.
با وجود تنوع موارد عینی، که هر یک از آنها راه حل متفاوتی را می طلبد، در کنفراس این موضوع مطرح شد که در بین کشورهای گوناگونِ حاضر، گرایشِ غالب به رها کردن مرمت کلی و یکجا و اجتناب از خطرات ناشی از آن وجود دارد. این کار با ایجاد سیستمی برای نگهداری دایم و منظم انجام پذیر است که برای تضمین مراقبت از بناها طراحی شده باشد.
چنانچه مرمت بنا در نتیجه پوسیدگی یا تخریب، غیر قابل اجتناب و ضروری باشد توصیه می شود که آثار تاریخی و هنری گذشته مورد رعایت و احترام قرار گیرند بدون آنکه از سبک مربوط به هر دوره ای صرف نظر شود.
کنفرانس توصیه می کند تصرف و سکونت در بناها، که تداوم حیات آنها را تضمین می کند، همچنان ادامه یابد و البته باید برای اهدافی مورد استفاده قرار گیرند که خصوصیت تاریخی یا هنری بنا را رعایت کند.
2. اقدامات اجرایی و قانونگذاری راجع به یادمان های تاریخی
کنفرانس، بیانیه اقدامات قانونگذاری که برای حمایت از یادمان هایی طرح شده است که از لحاظ هنری، تاریخی یا علمی ارزشمند هستند و به کشورهای گوناگون تعلق دارند را استماع کرد.
شرکت کنندگان به اتفاق آرا بر گرایشی کلی که حق جامعه را در مورد مالکیت خصوصی به رسمیت می شناسد، صحه گذاردند.
شرکت کنندگان به این موضوع قائلند که تفاوت های موجود بین اقدامات قانونگذاری ، ناشی از دشواری در تطبیق دادن قانون همگانی باحقوق افراد است.
از این رو کنفرانس، در عین آنکه روند کلی این اقدامات را تایید می کند، بر این عقیده است که این اقدامات باید همگام با اوضاع و احوال محلی و گرایش افکار عمومی باشد برای آنکه با حداقل مخالفت ممکن روبرو شود، به فداکاری هایی که ممکن است از مالکین دارایی ها خواسته شود تا در جهت منافع همگانی انجام دهند توجه کافی شود و مد نظر قرار گیرد.
کنفرانس توصیه می کند که مقامات صالحه عمومی در هر کشور مختار شوند که در موارد اضطراری، اقدامات حفاظتی لازم را به کار گیرند.
شرکت کنندگان صمیمانه امیدوارند که دفتر بین المللی موزه ها، فهرست و جدولی تطبیقی از اقدامات قانونگذاری جاری در کشورهای مختلف تهیه و منتشر کند، و اطلاعات مندرج در آن را همواره به هنگام کند.
3. ساماندهی زیبایی شناختی یادمان های باستانی
کنفرانس توصیه می کند که هنگام ساخت بناها، خصوصیت و سیمای ظاهری شهرهایی که این بناها قرار است در آنجا بر پا شوند رعایت شوند، خصوصاً در همسایگی یادمان های باستانی، که باید توجه خاصی به محیط اطراف آنها کرد. حتی از بعضی مجموعه ها و بعضی دورنماهای تماشایی باید مراقبت کرد.
همچنین باید گیاهان و رستنی های تزئینی متناسب با بعضی یادمان ها یا مجموعه یادمان ها را از نقطه نظر مراقبت از ویژگی باستانی آنها، مورد مطالعه قرار داد. خصوصاً توصیه می کند که در همسایگی یادمان های تاریخی و هنری، از تمامی اشکال تبلیغات و از برپایی دکل های ناخوشایند تلگراف، ممانعت شود و تمامی کارخانه های پر سروصدا و حتی تیرهای بلند کنار گذاشته شوند.
4.مرمت یادمان ها
متخصصین حاضر، اظهارات متنوعی را در مورد بهره گیری از مصالح مدرن برای استحکام بخشی به یادمان های باستانی شنیدند. آنها بهره گیری معقول و حساب شده از تمامی منابعِ در دسترسِ شیوه های مدرن و به خصوص بتن تقویت شده را تایید کردند.
آنها تصریح کردند که کار استحکام بخشی بنا باید در صورت امکان به نوعی پنهان شود تابه این ترتیب از سیمای ظاهر و ویژگی یادمانِ مرمت شده مراقبت شود.
آنها به خصوص این کار را در مواردی توصیه می کنند که بهره گیری از آنها، اجتناب از خطرات مربوط به برچیدن و نصب دوباره قسمت هایی را که باید مراقبت شوند ممکن می سازند.
5. فرسودگی یادمان های باستانی
کنفرانس این موضوع را مورد ملاحظه قرار داد که در شرایط زندگی امروزه، یادمان ها در سراسر جهان در معرض بیشترین حد تهدید از سوی عوامل جوی قرار دارند.
جدای از پیشگیری های معمول و روش های موفقیت آمیز جاری در مراقبت از مجسمه های یادمانی، ارایه هر نوع مقررات کلی در این مورد به لحاظ پیچیدگی موارد و با دانشی که امروزه در دسترس است، غیر ممکن می باشد.
کنفرانس توصیه می کند که:
1. در هر کشور، معماران و متصدیان یادمان ها حتماً راجع به تعیین روش در موارد خاص، با متخصصین فیزیک،شیمی و علوم طبیعی همکاری کنند.
2. دفتر بین المللی موزه ها همواره از کارهایی که هر یک از کشورها در این زمینه انجام می دهند مطلع باشد و اطلاعات مربوطه را در نشریات دفتر، درج کند.
کنفرانس راجع به مراقبت از پیکره های یادمانی بر این عقیده است که به عنوان یک قاعده کلی، از جابجایی آثار هنری از محیط اطراف بنا که خاص آنجا طراحی شده است باید ممانعت کرد. کنفرانس از راه احتیاط، مراقبت از مدل های اصلی را چنانچه وجود دارند، توصیه می کند و در صورتی که این کار غیر ممکن باشد قالب گیری از آنها را پیشنهاد می کند.
6. فن حفاظت
مایه خشنودی کنفرانس است که اصول و ملاحظات فنی مطرح شده در مذاکراتِ مفصلِ گوناگون، از ایده ای یکسان الهام گرفته اند، به این معنی که :
در مورد ویرانه ها، حفاظت دقیق و حساس ضرورت دارد، و باید به ترتیبی عمل کرد که قطعات اصلی یافت شده، در صورت امکان در جای اصلی خود قرار داده شوند(آناستیلوزی)؛ و البته مواد و مصالح جدیدی که برای این کار مورد استفاده قرار می گیرند باید در تمامی موارد قابل تشخیص و متمایز باشند. کنفرانس توصیه می کند در مواردی که مراقبت از ویرانه های یافت شده در جریان حفاری، ممکن نباشد باید پس از ثبت و مستند سازی دقیق یافته ها، دوباره آنها را دفن کرد.
لازم به ذکر نیست که انجام کارهای فنی مربوط به حفاری و مراقبت یادمان های باستانی، همکاری نزدیک بین باستان شناس و معمار را می طلبد.
متخصصین راجع به سایر یادمان ها اتفاق نظر دارند که پیش از انجام هر نوع استحکام بخشی یا مرمت جزئی،آسیب ها و ماهیت پوسیدگی این یادمان ها باید مورد تجزیه و تحلیلِ همه جانبه قرار گیرد. آنها ضرورت رسیدگی جداگانه به هر مورد را تایید و تصدیق کردند.
7.حفاظت از یادمان ها و تشریک مساعی بین الملل
الف)همکاری فنی و اخلاقی
کنفرانس با اعتقاد به اینکه مسئله حفاظت از دارایی های هنری و باستان شناختیِ نوع بشر مورد توجه جامعه دولت ها که سرپرستان تمدن هستند میباشد،
امیدوار است که حکومت ها، با عمل به روح میثاق اتحادیه ملل، در مقیاسی بسیار وسیع و به شیوه ای عینی تر و با نظر به گسترش مراقبت از یادمان های هنری و تاریخی، به تشریک مساعی با یکدیگر بپردازند؛
و این موضوع را بسیار مطلوب می داند که نهادها و انجمن های صاحب صلاحیت،بدون آنکه عمل ایشان به هیچ ترتیبی منافی حقوق بین الملل عمومی باشد، فرصت یابند تا علاقه خود به حمایت از آثار هنری را نشان دهند. آثاری که تاحد بالایی بازتاب تمدن هستند و به نظر می رسد در معرض خطر تخریب قرار دارند؛
و مایل است که تقاضاهای ارایه شده به سازمان همکاری های فکریِ اتحادیه ملل راجع به این موضوع، به دولت ها توصیه شود و مورد عنایت خاص آنها قرار گیرد.
بر عهده کمیته بین المللی همکاری های فکری خواهد بود که پس از تحقیق و تفحص دفتر بین المللی موزه ها و پس از گردآوری تمامی اطلاعات مربوطه، خصوصاً از کمیته ملی همکاری های فکری ذینفع، عقیده خود را در هر مورد جداگانه، راجع به مصلحت آمیز بودن اقدامات و روش هایی که قرار است انجام شوند و مورد استفاده قرار گیرد، بیان و تصریح کند.
اعضای کنفرانس پس از بازدید تعدادی از محوطه های حفاری و یادمان های یونان باستان در طول دوره مذاکرات و در قالب گردش مطالعاتی که در همین مناسبت برای آنها امکان پذیر بود، به اتفاق از دولت یونان قدردانی کردند. دولتی که در طول سال های گذشته، مسئولیت انجام کارهای فراگیری را به عهده گرفته است، و در عین حال، تشریک مساعی باستان شناسان و متخصصین هر کشوری را پذیرفته است.
اعضای کنفرانس در آنجا نمونه فعالیتی را دیدند که می تواند به تحقق اهداف همکاری های فکری کمک کند. موضوعی که ضرورت خود را در خلال کار اعضا در کنفرانس باز نمود.
ب ) نقش آموزش در احترام به یادمان ها
کنفرانس جداً معتقد است که بهترین ضمانت در مراقبت از یادمان ها و آثار هنری، از احترام و دلبستگی خود مردم حاصل می شود.
با توجه به اینکه این احساسات را می توان با انجام اقدام متناسب از سوی مقامات عمومی، تا حد زیادی ترغیب کرد ؛
کنفرانس توصیه می کند که متصدیان باید کودکان و نوجوانان را ترغیب کنند تا از خراب کردن ظاهر هر نوع یادمانی خودداری کنند و به آنان بیاموزند که علاقه بیشتری به حمایت از این شواهد ملموس تمامی اعصار تمدن داشته باشند.
ج )ارزش مستند سازی بین المللی
شرکت کنندگان در کنفرانس مشتاقند که:
1. هر کشور، یا نهاد ایجاد شده یا صلاحیت دار برای این منظور، فهرستی از یادمان های باستانی منتشر کنند که حاوی عکس و یادداشت های توضیحی باشد؛
2. هر کشور، اسناد و سوابق رسمی تهیه کند که در برگیرندهی تمامی مستندات یادمانهای تاریخی آن کشور باشد؛
3. هر کشور، نسخه های نشریات خود راجع به یادمان های هنری و تاریخی را نزد دفتر بین المللی موزه ها ایداع کند؛
4. دفتر بین المللی موزه ها، بخشی از نشریات خود را به مقالاتی راجع به فرآیندهای کلی و روش های بکارگرفته شده در مراقبت از یادمان های تاریخی اختصاص دهد؛
5. دفتر بین المللی موزه ها، بهترین راهکارهای بهره گیری از اطلاعاتی را که بدین ترتیب متمرکز شده است، بررسی کند.
منشور ونیز
یادمان های ملی، فرهنگی و هنری آثار یک ملت سندی تاریخی و ارزشمند و بیانگر تمدن آن جامعه می باشد، به همین لحاظ حفظ این شاهکارها به منظور آشنایی نسل های آینده با آداب و رسوم پیشینیان خود امری مهم و ضروری بشمار آمده و اقداماتی جهت نگهداری این میراث انجام می شود.
پس از گذشت دوره های مختلف و با بررسی های عمیق تری که در این زمینه صورت گرفت نظریه های گوناگونی توسط افراد مختلف پدید آمد و این دیدگاه ها روز به روز گسترده تر و عمیق تر شد، در نهایت سال 1931 با در نظر گرفتن اندیشه ها و تفکرات گوناگون قطع نامه ی آتن به منظور داشتن قوانینی مشخص و ثابت جهت حفظ و نگهداری آثار ارزشمند گردآوری شد و به تمامی کشورهای جهان ابلاغ گردید.
اما با گسترش علم مرمت و پدیدار شدن اشخاص متخصص با مطالعات وسیع تری که صورت گرفت، ایرادهایی بر قطع نامه ی آتن وارد شد و از جمله این مشکلات توجه نکردن به بافت شهری بود، که پیرو این مسائل در سال 1964 با تشکیل یک کنگره ی شش روزه با حضور معماران و تکنسین های بناهای تاریخی در شهر ونیز، قوانین جدیدی با وسعت دید بیشتر تصویب گردید که بر طبق اصول مذکور و با توجه به مطالعاتی که توسط برخی از بزرگان هنر و معماری انجام شد، بناهای ارزشمند در سراسر دنیا شناسایی شده و ثبت جهانی شدند و تمامی این آثار تحت پوشش و مراقبت این قوانین جدید قرار گرفتند.
با به وجود آمدن این قواعد، تمامی آثار به منزله ی مواریث عمومی مردم به شمار آورده شد و هیچ کشوری خارج از چهار چوب قوانین مذکور حق مداخله در بنا را نداشت. این اصول جدید که با دقت بیشتری طرح شده اند به دلیل گستردگی دربرگیرنده ی تمامی آثار تاریخی بوده و تنها شامل ساخته های معماری منفرد نمی باشند، بدین معنا که آثار تاریخی کوچک، مناظر و غارهایی که به گونه ای معرف تمدن خاصی می باشند دارای ارزش بوده و حفظ و مرمت آنان نیز بر طبق اصول ارائه شده در این عهدنامه انجام میگردد.
همان گونه که اشاره شد یکی از مشکلات قطع نامه ی آتن توجه نکردن به بافت های شهری بود و این مسئله بعد از جنگ جهانی دوم بسیار مورد بررسی قرار گرفت، زیرا به منظور ایجاد تکنولوژی جدید بافت های قدیمی شهرها را ویران می کردند و تنها برای تک بناها اهمیت قائل می شدند در نتیجه نوعی مرمت به وجود آمد تحت عنوان مرمت شهری که در قوانین جدید نیز مد نظر قرار گرفت. در این نوع مرمت اولویت بخشی به تک بنا ازمیان رفت و بافت یک مجموعه مورد بحث قرار گرفت.
کنگره ی ونیز در سال 1964 در ونیز تشکیل گردید. این کنگره به منظور اصلاح مفاد کنگره ی آتن شکل گرفته و از آن پس اساس تمامی مصوبات ایکوموس قرار گرفته و به گونه ای پویا و منعطف تکمیل و بسط داده شده است. اصول و قوانین یاد شده که بصورت اجمالی به آن اشاره شد در 16 ماده تحت عنوان منشور ونیز به جهان ابلاغ گردید.
مواد 1 و 2 آن در خصوص تعریف مفهوم اثر تاریخی و حفظ و مرمت ابنیه ی تاریخی است. ماده ی 3 دربرگیرنده هدف کنگره است. مواد 4 الی 8 در خصوص نگهداری (حفاظت) از ابنیه ی تاریخی میباشد. ماده ی 14 بیانگر مرمت (تعمیر) بناهای تاریخی و با ارزش جوامع بوده و مواد 15 و 16 در خصوص عملیات حفاری و کاوش است. شرح کاملی از این مواد در صفحه بعد آورده شده است:
تعاریف
ماده1: مفهوم اثر تاریخی نه تنها شامل ساخته های منفرد معماری می گردد، بلکه "فضای شهری" و مناظری را که شاهد گویایی از یک تمدن خاص، از یک تحول مشخص و از یک حادثه ی تاریخی است نیز شامل می شود. این مفهوم تنها مختص ساخته های معماری کلان نبوده، بلکه در مورد ابنیه و آثار کوچک معماری که به مرور معنی و مفهوم گرفته اند نیز به کار برده می شود.
ماده2: حفظ و مرمت ابنیه ی تاریخی دانشی است که از تمام علوم و فنونی که به مطالعه و حفاظت این مواریث فرهنگی و تاریخی می توانند کمک کنند، مدد میگیرد.
هدف
ماده3: هدف از حفاظت و مرمت ابنیه ی تاریخی، احیای اثر هنری و حفظ شواهد تاریخی است.
حفاظت
ماده4: حفظ بناهای تاریخی قبل از هر چیز نیاز به برنامه ای حساب شده برای حفاظت و نگهداری دارد.
ماده5: مساله حفاظت بناهای تاریخی به دلیل استفاده ای که آن بناها می توانند به جامعه برسانند، قابل حل و سودمند است، اما نباید سیمای اصلی بنا و شیوه ی کارکرد آن را برهم زد. چنانچه تحولات زندگی و تغییر نحوه ی استفاده، دخالت هایی را در بنا ایجاد کند، این دخالت ها باید در چارچوب آنچه گفته شد، انجام پذیرد.
ماده6: نگهداری یک بنای تاریخی، حفاظت وضعیت محیط اطراف آن را نیز ایجاب می کند. وقتی که یک محیط و بافت قدیمی و اصیل در پیرامون بنای تاریخی موجود باشد، سعی در حفظ این بافت ضروری است. احداث هرگونه ساختمان جدید در آن محیط و همچنین تخریب بناها و یا تغییر نحوه ی استفاده از آنها به طوری که در روابط، حجم و رنگ آنها تاثیر بگذارد، به طور کلی ممنوع است.
ماده7: بنا از محیط و موقعیتی که در آن ساخته شده و از مراحل تاریخی که آن را بوجود آورده جدا نمی باشد. جابه جا کردن یک قسمت و یا کل ساختمان تاریخی هرگز جایز نبوده، مگر در موردی که برای حفظ آن احتیاج به چنین عملی باشد یا یک علت مهم ملی و یا بین المللی چنین تغییری را ایجاب کند.
ماده8: قسمت های تزیینی و اجزای تکمیلی بنا مانند مجسمه ها و نقاشی ها و هر نوع تزیینات دیگر که مشخص کننده بخش کامل کننده بنا می باشند، هرگز نباید از بنا جدا شوند. مگر اینکه این عمل تنها راه حفظ این اجزا باشد.
مرمت
ماده 9: مرمت شیوه ای است که باید شخصیت فوق العاده ای را دارا باشد. هدف مرمت کشف و نگهداری ارزش های تاریخی و شکلی بنای کهن بوده و این عمل بر مبنای احترام بر اساس کیفیت قدیمی بنا و بر مستندات اصیل آن استوار است. عمل مرمت می باید هنگامی که فرضیه ها و احتمالات فرسودگی در وجود اجزای آن آغاز می گردد، متوقف شود. ضروری است که هرگونه عمل بازسازی و تکمیلی که به علت دلایل علمی و یا زیبایی، لازم تشخیص داده شده، از قسمت های اصیل ساختمان به خوبی مشخص گردد و محل تعمیر شده دارای علامتی از زمان اقدام باشد. همیشه قبل از آغاز عملیات مرمت باید مطالعات تاریخی و تحقیقات باستان شناسی در مورد بنای مورد نظر انجام گیرد.
ماده 10: در مواقعی که تشخیص داده شود که فنون گذشته برای مرمت نامناسب می باشند، عملیات استحکامی را می توان با استفاده از جدیدترین وسایل و فنونی که برای حفظ و استقامت بنا لازم تشخیص داده شده اند، انجام داد. بدیهی است که محاسن این وسایل و فنون باید از طریق علم و تجربه ثابت و مسلم گردیده باشد.
ماده 11: در مرمت یک بنا می باید عملیات الحاقی صورت گرفته در ادوار مختلف را محترم شمرد و باید دانست که هدف مرمت، وحدت سبک معماری بنا نمی باشد. چنانچه در اسکلت یک بنای کهن قسمت هایی در ادوار مختلف اضافه شده باشد، تخریب قسمت های آنها به منظور رها ساختن و نمایاندن اسکلت اصلی ابدا" جایز نیست، مگر در موارد استثنایی زیر:
به شرط اینکه قسمت های الحاقی بعدی دارای هیچ گونه ارزشی نباشد، یا اینکه مجموعه معماری اصلی، شاهد بزرگ و ارزنده ای از لحاظ تاریخی، باستان شناسی و یا زیبایی باشد. تشخیص ارزش اجزای بنا و تصمیم درمورد خراب کردن و از بین بردن یک قسمت نمی تواند تنها بر عهده ی طرح نقشه مرمت یا اجرا کننده آن باشد.
ماده 12: اجزایی که به منظور جایگزین کردن قسمت های از بین رفته ی بنا به کار می روند باید در نهایت هماهنگی با بنا باشند و از طرف دیگر طوری اجرا شده باشند که بتوان مجموع آنها را از قسمت های اصلی تشخیص داد و در عین حال به بنا حالتی تصنعی ندهد.
ماده13: قسمت های الحاقی را لازم است با احترام به قسمت های بنا و همچنین با در نظر گرفتن سابقه ی تاریخی و سنتی آن، و همچنین تعادل و ترکیب مجموعه ودر آخر ارتباط بنا با محیط پیرامون آن، مورد نظر قرار دارد، در غیر این صورت مرمت جایز نیست.
محوطه های باستانی
ماده14: نگهداری بافت های باستانی و تاریخی نیز باید با دقت خاصی انجام گیرد، تا بتوان آنها را دست نخورده حفظ کرد و در عین حال به وضع آنها بهبود بخشید. باید مصارف و ارزش حقیقی را بدان ها باز گرداند. کارهای حفاظت و مرمت که در مورد این بافت ها اجرا می شود باید عیناً در قالب مواد و قوانین یاد شده باشد.
کاوش های باستان شناختی
ماده 15: عملیات حفاری باید بر اساس اصول علمی و بر حسب دستورالعمل ها و قوانین و روش های بین المللی که توسط یونسکو در سال 1956 اتخاذ شده انجام گیرد. چنین عملیاتی می باید با اصلاح وضع خرابی ها و حمایت و نگهداری مستمر ساخته های معماری و حفاظت اشیای مکشوفه توام باشد. ضمناً هرگونه ابتکاری که برای وصول به هدف نهایی لازم بوده و کمک به روشن نمودن وضع بنا بنماید جایز است، به شرط آنکه به هیچ وجه طبیعت بنا را مورد تعرض قرار ندهد.
هرگونه عمل بازسازی در بناهای مخروبه منع می گردد و فقط عمل آناستیلوزی یعنی سوار کردن اجزای فروریخته بی اشکال است.
اجزای جدیدی که در مرمت به کار می روند باید همیشه از قطعات اصلی قابل تمیز باشند و این اجزا باید در کمترین حد ودر قسمت های لازم برای تامین استحکام، حفظ بنا و نیز پیوستگی آن به کار روند.
اسناد
ماده16: عملیات حفظ و احیای بنا و همچنین عملیات حفاری و کاوش باید با مدارک دقیق، گزارش های تحلیلی و توجیهی و نیز با عکس ها و نقشه های کامل و گویا همراه باشد.
تمام مراحل عملیات از قبیل آزاد کردن بنا از ملحقات، تقویت و استحکام بخشی، بازسازی و تجدید بنا، اجزا و عناصر فنی و شکلی که در طول عملیات کشف شده اند، باید در گزارش ها ملحوظ گردد. لازم است مدارک فوق در بایگانی ادارات مربوط حفظ گردد و همیشه در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. انتشار مطالعات مذکور واجب و ضروری است.
بدین ترتیب می توان نکات مورد توجه کنگره ونیز را به صورت زیر دسته بندی کرد:
1.هدف: بهبود کالبد
2.کاربری پیشنهادی بناهای تاریخی: تداوم کاربری تاریخی
3.حوزه ی مداخله: فراتر از ابنیه و ساختمان های با ارزش_ به طوری که نه تنها آثار منفرد معماری بلکه مجموعه های شهری و روستایی را نیز دربر گرفته است.
4.شیوه ی اقدام: نوسازی
5.روش مداخله: حفاظتی – تزیینی
6.اصول پیشنهادی
الف- پرهیز از مداخله در منظر و سیما
ب- انجام مداخله بر اساس مستندات
ج- تجویز مداخله در بافت
د- اقدام دارای علامتی از زمان مداخله باشد
ه- احترام به ملحقات بنا