مقیاس سنجش استعداد وابستگی به مواد

بخش ب
مقیاس
شماره
آیتم
درست
غلط
AAS
1
بارها متوجه شده ام که وقتی سرگرم انجام کاری هستم، دستم می لرزد.

2
در مصرف مشروبات الکلی افراط کرده ام.

3
هرگز گرفتاری قانونی نداشته ام.

4
پدر و مادر و افراد خانواده ام بیش از حد از من ایراد می گیرند.

5
یادم میآید گاهی برای خلاص شدن از گرفتاری، خودم را به مریضی زده ام.

6
من گاهی مشروب می خورم، و فقط در این مواقع است که می توانم احساس واقعیم را بیان کنم.

7
هرگز بدون تجویز پزشک، دارو یا قرصهای خواب آور مصرف نمی کنم.

8
مصرف حشیش برایم لذت بخش بوده است.

9
من گرفتار مواد مخدر یا الکل هستم.

10
برای کاهش مشکلات و نگرانیها، صحبت کردن با دیگران مفیدتر از داروخوردن است.

11
هفته ای یک بار یا بیشتر نئشه میشوم .

12
بعد از یک روز بد، معمولاً به مشروب نیاز دارم.

13
دیگران می گویند که من به مشروب معتاد هستم، اما خودم موافق نیستم.

مقیاس
شماره
آیتم
درست
غلط
APS
1
کار کتابداری را دوست دارم .

2
خواندن بخش حوادث روزنامه ها را دوست دارم.

3
گاهی اوقات دلم می خواهد فحش بدهم.

4
یک یا چند بار به علت رفتار بد از مدرسه اخراج شده ام

5
گاهی اوقات دروغ می گویم.

6
قدرت قضاوت من بهتر از گذشته است.

7
بیشتر مردم به خاطر اینکه می ترسند گیر بیافتند درستکار هستند.

8
بیشتر مردم فقط با جر و بحث فراوان حقیقت را می پذبرند.

9
بیشترگرفتاری و درگیری من با خودم است.

10
اگر روی یک بازی یا مسابقه شرط بندی نمایم، از آن بیشتر لذت می برم.

11
می دانم چه کسی مسئول تمام مشکلاتم است.

12
معمولاً از آنچه به نظرم درست به نظر می رسد به شدت دفاع می کنم.

13
زمانی خاطرات روزانه ام را می نوشتم.

14
برایم مهم نیست که دیگران درباره ام چه فکر می کنند.

15
آشنایانم می گویند در مواقعی کارهایی می کنم که بعداً نمی توانم آنها را به خاطر بیاورم.

16
برخی از افرادی را که می شناسم دوست ندارم.

17
از لاس زدن خوشم می آید.

18
دائماً نگران چیزی هستم.

19
تقریباَ تمام بستگانم مرا درک می کنند.

20
هیچ وقت نگران قیافه ام نیستم

21
کاملاً اعتماد به نفس دارم.

22
هفته ای یک یا چند بار هیجان زده می شوم.

23
گاهی به شوخی های بی ادبانه می خندم.

24
اوقاتی بوده که در طی آن به طرز غیر عادی و بدون علت خاصی احساس خوشحالی می کردم.

25
برای هیچ کس چندان مهم نیست که چه بر سر من می آید.

26
تنها قسمت جالب نشریات، بخش فکاهی آنها است.

27
گاهی ذهنم کند تر از حد معمول کار می کند.

28
در اتوبوس، قطار و غیره، اغلب با غریبه ها صحبت می کنم

29
از شرط بندی روی چیز های کوچک خوشم می آید.

30
خوش ترین ساعات زندگیم وقتی است که تنها باشم.

31
از خودم با وضع و حالی که فعلاً دارم راضی نیستم.

32
کوچکتر که بودم شیفته شور و هیجان بودم.

33
معمولاً به جای راهنمایی خواستن از دیگران ترجیح می دهم خودم کارها را حل و فصل نمایم

34
معتقدم که مردم باید مشکلات شخصی شان را برای خودشان نگه دارند.

35
این روزها احساس فشار یا استرس زیادی نمی کنم.

36
با اینکه از زندگی راضی نیستم، اما در این مورد کاری از دستم بر نمی آید.

37
من عادت های واقعاً مضری دارم.

38
معایبی دارم که نمی توانم آنها را از بین ببرم.

39
از ایستادن در صف جاهایی مثل سینما، رستوران، مکان های ورزشی و… متنفرم.

مقیاس
شماره
آیتم
درست
غلط
MAC-R
1
یکبار به دنبال مشروب خوردن عصبانی شده و ظروف و اثاثیه را شکستم.

2
گاهی اوقات ارواح شیطانی مرا تسخیر می کنند.

3
هر وقت زندگی برایم سخت می شود جز تسلیم چاره ای نمی بینم

4
یک یا چند بار به علت رفتار بد از مدرسه اخراج شده ام

5
اغلب احساس می کنم که غریبه ها به دیده انتقاد آمیر به من نگاه می کنند.

6
گاهی در مدرسه به علت رفتار بدم پیش مدیر فرستاده می شدم .

7
در خانه آداب غذا خوردن را بهتر رعایت می کنم تا در بیرون از خانه.

8
اغلب اوقات سرفه می کنم.

9
من فردی بسیار اجتماعی هستم

10
من زندگی درستی نداشته ام.

11
فکر می کنم از کاری مثل جنگلبانی خوشم بیاید.

12
گاهی احساس می کنم که روحم از بدنم جدا شده و به پرواز در می آید.

13
واقعاً اعتماد به نفس ندارم.

14
کار های زیادی انجام می دهم که بعداً از انجام آنها پشیمان می شوم. ( من بیش از دیگران پشیمان می شوم)

15
خانواده ام تقریباً هیچ تسلطی بر روی من نداشته اند.

16
دیدن خون باعث وحشت یا بهم خوردن حالم می شود.

17
هرگز استفراغ یا سرفه همراه با خون نداشته ام.

18
آشپزی را دوست دارم.

19
مدرسه را دوست داشتم.

20
مسایل جنسی فکرم را آزار می دهد

21
رفقایم اغلب مورد پسند والدینم نبودند.

22
من دردی ندارم و اگر هم داشته باشم بسیار کم است.

23
مواقعی پیش می آید که گویی مغزم خالی شده، به طوری که فعالیت هایم متوقف شده و آز آنچه در اطرافم می گذرد آگاه نیستم.

24
حتی در هوای خشک خیلی زود عرق می کنم.

25
اگر خبرنگار بودم دوست داشتم اخبار ورزشی را گزارش نمایم.

26
فکر می کنم می توانم مثل دیگران به آسانی دوست پیدا کنم.

27
بیشتر رویاهایم درباره مسایل جنسی است.

28
نمی توانم ذهنم را بر روی یک موضوع متمرکز نمایم.

29
برای من تمرکز حواس مشکل تر از دیگران است.

30
یه دلیل گناهانی که مرتکب شده ام مستحق مجازات سختی هستم.

31
در دوران مدرسه اغلب غیبت می کردم.

32
بلافاصله یک نظر یا فکر خوب را صد در صد قبول می کنم.

33
غالباً زیر دست کسانی کار کرده ام که کار ها را طوری جور می کنند که امتیاز ها نصیب خودشان بشود اما بتوانند اشتباهات را به گردن زیر دستان خود بیاندازند.

34
دوست دارم لباس های گرانقیمت بپوشم.

35
اگر من با چند تن از دوستانم دچار گرفتاری می شدیم و همه به یک اندازه مقصر بودیم، ترجیح می دادم که همه تقصیر ها را خودم بر عهده بگیرم اما دوستانم را لو ندهم.

36
کسی که در بچگی بیش از همه به او دلبسته بودم و بیشتر از هر کس دیگری او را تحسین می کردم، یک زن بود ( مادر، خواهر، عمه یا زن دیگری).

37
تازگی ها به فکر خود کشی افتاده ام.

38
اخیراً احساس می کنم در هر کاری که انجام می دهم مورد آزمایش قرار می گیرم.

لازم به توضیح است 11 عدد از سوالات MAC-R با APS مشترک است.

* مقیاس سنجش استعداد وابستگی به مواد
مهمترین روش رایج تشخیص سوءمصرف مواد، استفاده از آزمایشهای پزشکی است. این آزمایشها علاوه بر داشتن هزینه، قادر به تشخیص افراد مستعد مصرف مواد نیستند، بلکه تنها مصرف مواد را تایید یا رد میکنند. از این رو با توجه به گسترش مصرف مواد، از سوی محققین تلاشهایی صورت گرفت تا ابزارهای سنجشی برای شناسایی افراد مستعد مصرف و وابستگی به مواد، درست شود. از بین مقیاسهای ساخته شده، سه خرده مقیاس حاصل از سیاهه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا1 یعنی "مقیاس تجدیدنظر شدهی میبارگی مکاندرو"، (MAC-R)2 ؛ "مقیاس استعداد اعتیاد"، (APS)3 ؛ و "مقیاس پذیرش اعتیاد"، (AAS)4 ، بیش از دیگر مقیاسها مورد استفاده قرار گرفته است. در پژوهش حاضر نیز مجموع هر سه مقیاس تحت عنوان "مقیاس سنجش استعداد وابستگی به مواد" مورد استفاده قرار گرفته است که در زیر به معرفی این مقیاسها پرداخته میشود:
مقیاس میبارگی مکاندرو، (MAC-R): این مقیاس توسط مکاندرو (1965، به نقل از گراهام، 1379) و در اصل به منظور تفکیک بیماران دارای سوء مصرف الکل از بیماران فاقد سوءمصرف الکل، ساخته شده است. ضریب پایایی5 با استفاده از روش بازآزمایی (با فاصله زمانی یک هفته) در نمونه هنجاری برای مردان وزنان به ترتیب 62/0 و 78/0 گزارش شده است. این مقیاس دارای 49 ماده است.
.مقیاس استعداد اعتیاد، (APS): این مقیاس به عنوان شاخصی از عوامل شخصیتی همبسته با اختلالهای اعتیادی توسط وید6 و همکاران (1992، به نقل از گراهام، 1379) ساخته شد. مقیاس APS با هدف تشخیص ویژگی های شخصیتی و سبک زندگی مرتبط با سوءمصرف مواد و الکل، طراحی شده است. این ابزار، مقایسی غیر مستقیم7 یا زیرکانه8 از بررسی مشکلات مواد است، زیرا گویههای این مقیاس به طور مستقیم یا آشکار به مشکلات سوءمصرف مواد یا الکل اشاره نمی کنند (سوانوم9 و مک گرو10 ، 1995). برای ابداع این مقیاس، وید و همکاران از رویکردی مشابه با آنچه که مک اندرو برای مقیاس خود انجام داده است، استفاده کردند. بدین منظور موادی از MMPI-2 را که قادر بودند به درستی بین سوءمصرف کنندگان مواد، بیماران روانی و افراد عادی تمایز قائل شوند، انتخاب گردید. همچنین در انتخاب این مواد به توانایی آنها در افزایش همسانی درونی مقیاس نیز توجه گردید. در نهایت مقیاسی با 39 سوال به وجود آمد. . ضریب پایایی با استفاده از روش بازآزمایی (با فاصله زمانی یک هفته) در نمونه هنجاری برای مردان و زنان به ترتیب 69/0 و 77/0 گزارش شده است (گراهام، 1379).
مقیاس پذیرش اعتیاد، (AAS): این مقیاس دارای 13 ماده است و توسط وید و دیگران (1992) برای اندازه گیری تمایل پاسخدهنده به پذیرش مشکلات مرتبط با الکل یا داروها ساخته شد. اکثر سوالهای آن به طور مستقیم به مصرف الکل و سایر مواد اشاره دارد. از 13 ماده این مقیاس، 3 سوال آن با مقیاس MAC-R مشترک میباشد . ضریب پایایی با استفاده از روش بازآزمایی (با فاصله زمانی یک هفته) در نمونه هنجاری برای مردان وزنان به ترتیب 89/0 و 84/0 گزارش شده است (گراهام، 1379).
در زمینه استفاده از این سه خرده مقیاس MMPI-2 در ایران اولین بار پژوهشی توسط کردمیرز(1378) انجام شد. در این پژوهش 108 داوطلب درمان و 500 دانشجو از 4 گروه آموزشی پزشکی، هنر، فنی مهندسی و علوم انسانی مشغول به تحصیل در دانشگاه های دولتی شهر تهران به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. نتایج حاصل از آلفای کرونباخ پژوهش مزبور نشان داد که مقیاس های AAS، MAC-R و APS به ترتیب بیشترین همسانی درونی را دارا می باشند. همچنین مقیاس AAS توانست بین دو گروه معتاد و دانشجو تفکیک قائل شود. در پژوهش کردمیرزا (1378) مقدار آلفای کرونباخ سه مقیاس AAS، MAC-R و APS به ترتیب برابر 75/0 و 48/0 و 29/0 به دست گزارش شده است. در پژوهش رستمی، نصرتآبادی و محمدی (1386) ضرایب همسانی درونی این سه مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ برابر 73/0 برای مقیاس AAS ، 53/0 برای مقیاس MAC-R و 34/0 برای مقیاس APS بوده است.
در پژوهش حاضر نیز به منظور بررسی پایایی ( قابلیت اعتماد) این سه مقیاس از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. نتایج نشان داد که ضریب  برای مقیاس AAS ، MAC-R و APS به ترتیب 62/0، 53/0 و 37/0 بوده است. بنابراین با توجه به اینکه مقیاس APS در پژوهش کردمیرزا (1378)، رستمی و همکاران (1386) و پژوهش حاضر از ضریب قابلیت اعتماد پایینی برخوردار است، دادههای این مقیاس از مطالعه حذف گردید.
رستمی و همکاران (1386) به منظور تعیین نمره برش بهینه، هر سه مقیاس یاد شده را بر روی دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه تهران اجرا کردند و بدین منظور از تحلیل مشخصههای عملیاتی گیرنده (11ROC ) و حساسیت استفاده نمودند.
همانطور که در جدول 3-2 نشان داده شده است در پژوهش رستمی و همکاران(1386) نمره برش بهینه AAS نمره خام بیشتر از 3 بود و میتوان چنین نتیجه گرفت که چنانچه شخصی در مقیاس AAS نمرهای بالاتر از 3 بدست آورد، به احتمال 92 درصد دارای مشکلات سوءصرف مواد میباشد. در مورد MAC-R نیز میتوان چنین نتیجه گرفت که چنانچه فردی در این مقیاس نمرهای بالاتر از 24 بدست آورد به احتمال 84/0 درصد، دارای مشکلات سوءمصرف مواد است. اما مقیاس APSاز شاخص تمیز (62/0Az=) ضعیفی برخوردار بود و نمیتوان از آن به عنوان مقیاسی مناسب در کارهای بالینی استفاده کرد.
در تحلیل یافتههای این پژوهش، از نقاط برش بهینه بدست آمده در پژوهش رستمی وهمکاران(1386) استفاده شده است.
جدول3-2. نتایج تحلیل حساسیت برای افراد معتاد و بهنجار
مقیاسها
نمره برش بهینه
حساسیت
ویژگی
نسبت احتمالی مثبت
نسبت احتمالی منفی
Az
شاخص تمیز
AAS
3>
84/0
88/0
3/7
18/0
92/0
MAC-R
24>
84/0
76/0
46/3
21/0
84/0
APS
21>
58/0
68/0
85/1
61/0
62/0

1. Minnesota Multiphase Personality Inventory
2. Mac Andrew Alcoholism Scale-R
3. Addiction Potential Scale
4. Addiction Acknowledgment Scale
5. reliability
6. Weed
7. indirect
8. subtle
9. Svanum
10. Mac Gerew
11. Receiver Operating Characteristics analysis
—————

————————————————————

—————

————————————————————