مقاله نقش معدن آهن در توسعه شهر

چکیده
دراین تحقیق نقش معدن سنگ آهن چغارت در توسعه اقتصادی شهر بافق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است که شاخص های اقتصادی همچون اشتغال، درآمد، تولید و مهاجرت مورد ارزیابی قرار گرفته است نتایج و یافته ها حاکی از این است که معدن چغارت در کاهش بیکاری و مهاجرت، افزایش فرصتهای شغلی، افزایش سطح تولیدات، توسعه شبکه حمل و نقل و گسترش صنایع جانبی نقش به سزایی داشته است. در حقیقت هزینه شدن درآمد کارکنان در شهر بافق، گسترش حمل و نقل به خاطر ارسال سنگ آهن، کاهش بیکاری همگی عواملی هستند که راه دشوار توسعه اقتصادی را در شهر بافق هموار کرده اند.
کلید واژگان :
اقتصاد ، توسعه اقتصادی، معدن و صنعت، توسعه پایدار، برنامه ریزی

مقدمه
سرزمین اسلامی ایران از نظر خایر معدنی به خصوص سنگ آهن کشوری است غنی و در میان سایر کشورهای دنیا جای خاصی را به خود اختصاص داده است در ایران بیش از چندین توده معدنی آهن شناخته شده که فقط برخی از این کانسارها مطالعه شده است و به طور کلی نواحی آهن دار دارد ایران به مناسبت نزدیکی کانسارهای آهن نسبت به هم و چند منطقه تقسیم کرده اند که ذیلاً فقط به برخی کانسارها اشاره می شود:
1- منطقه اراک – ملایر 2- منطقه بافق -یزد 3- منطقه اصفهان -کاشان
4-منطقه خراسان 5- منطقه تهران، قم، قزوین 6- منطقه خلیج فارس
معدن سنگ آهن چغارت بافق در فاصله ی 133 کیلومتری جنوب شرقی یزد و 13 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بافق واقع شده است.
به دلیل پتانسیل های معدنی و عظیم منطقه در تیرماه 1341 به دنبال بررسی های مقدماتی توسط مهندسین ایرانی و خارجی عملیات اکتشاف به صورت سیستماتیک انجام گرفت عملیات اکتشافی تکمیلی در سال 1345 با ذخیره ای معادل 216میلیون به پایان رسیده است و گواهینامه اکتشاف آن صادر شده است.
در این پژوهش سعی شده است تاثیر معدن چغارت را در توسعه شهر بافق مورد ارزیابی قرار بگیرد.

فصل اول
طرح تحقیق

بیان موضوع و تشریح آن
شهر بافق یک از غنی ترین بخش های معدنی کشور محسوب می شود مواد معدنی متنوعی به صورت های توده ای، رگه ای و رسوبی در این منطقه ذخیره شده است.
معادن آهن و کانسارهای سرب و روی، گچ و نمک و دهها ماده فلزی و غیر فلزی دیگر در این منطقه شناسایی شده که امروزه علاوه بر اشتغال جمع کثیری از روستائیان این منطقه محروم در تقویت اقتصادی کشور و فعال شدن بخش معدن و صنعت نیز نقش تعیین کننده ای دارد.
بدون شک وجود معادن در این منطقه عاملی موثر در افزایش درآمد مردم و کاهش نرخ مهاجرت به خارج و کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال بوده است چنین عواملی مطالعه استعدادهای این منطقه را در گروه یکی از موضوعات مهم ناحیه ای و حتی کشوری قرار داده است. وجود معدن چغارت در این منطقه می تواند عاملی موثر در جلوگیری از مشکل اشتغال، افزایش بیکاری، کاهش پتانسیل های تولیدی و مهاجرتهای بیرویه و ناخواسته باشد.

اهمیت و ضرورت مطالعه
همانگونه که قبلاً اشاره شد امروزه می توانیم نقش معدن، معدن سنگ آهن چغارت را در توسعه چند جانبه شهر بافق مشاهده کنیم.
سرمایه گذاری و بهره برداری از منابع سرشار این شهر و اطراف آن می تواند در توسعه و تحول جوامع ساکن در آن، نقش به سزایی داشته باشد و در ازاء رکود کشاورزی تا حدودی خلاء اقتصادی و اشتغال مردم را جبران نماید و در دامان کویر اقتصادی پویا را شکل دهد.
علیرغم آن شهر بافق از بسیاری مواهب طبیعی نظیر آب کافی، خاک حاصلخیز، پوشش گیاهی و اقلیم مساعد بی نصیب مانده است و کشاورزی و دامداری آن نیز نقش مهمی در توسعه پایدار و رونق اقتصادی این شهر ندارد، با این وجود شرایط زمین شناسی مناسب آن باعث شکل گیری و تنوع مواد معدنی جهت توسعه بخش صنعت و معدن شده است پس برنامه ریزی های صحیح راهگشای مناسبی جهت توسعه اقتصادی هر چه بیشتر این شهر می باشد.

پیشینه تحقیق
در زمینه معدن چغارت، تحقیقات زیادی صورت گرفته است ولی شاید کمتر تحقیقاتی به بررسی تاثیر معدن سنگ آهن چغارت بر روی زندگی ساکنان شهر بافق پرداخته باشد. وزارت معادن و فلزات تحقیقاتی را در رابطه با معادن هراز چند گاهی منتشر می کند نظیر:
– طرح توسعه مجتمع معدنی سنگ آهن چغارت
– میزان ذخایر و مشخصات محصولات
– عملکرد مالی- فیزیکی
– تنگناها و مشکلات
– برنامه زمانی و جداول اعتبارات مورد نیاز پروژه های اصلی جهت راه اندازی
– وضعیت زمین شناسی و معدنی منطقه
کارهایی که شرکت ملی فولاد در ایران در این زمنیه انجام داده است راهنای خوبی برای بررسی میزان توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می باشد.

طرح مسئله
قطعاً پژوهش در این زمینه سوالاتی از این قبیل را در ذهن تداعی می کند:
1- آیا معدن چغارت در اشتغال مردم شهر بافق تاثیری داشته است؟
2- آیا معدن چغارت باعث افزایش سطح درآمد مردم شهر بافق شده است؟
3- آیا معدن چغارت در کاهش مهاجرت مردم شهر بافق موثر بوده است؟
4- آیا معدن چغارت در گسترش شبکه حمل و نقل شهری شهرستان موثر بوده است؟

فرضیه ها
چنین به نظر می رسد که معدن سنگ آهن چغارت از شروع فعالیت تاکنون در افزایش درآمد میزان اشتغال سطح تولیدات و کاهش مهاجرت نقش مهمی داشته است پس فرضیات این تحقیق به صورت زیر می باشد:
1- به نظر می رسد معدن سنگ آهن چغارت در اشتغالزایی شهر بافق موثر بوده است.
2- به نظر می رسد معدن سنگ آهن چغارت در افزایش سطح درآمد مردم موثر بوده است.
3- به نظر می رسد معدن سنگ آهن چغارت درکاهش مهاجرت مردم شهر بافق موثر بوده است.
4- به نظر می رسد معدن سنگ آهن چغارت درگسترش شبکه حمل و نقل شهری شهرستان موثر بوده است.

اهداف تحقیق
بررسی نقش معدن سنگ آهن چغارت در توسعه اقتصادی شهر بافق می تواند راهنمای خوبی در جهت آگاهی از وضعیت اشتغال، میزان مهاجرت، درآمد و کلاً سطح زندگی مردم شهر بافق باشد.
چه بسا راه اندازی معادن و صنایع در مکانی باعث توسعه همه جانبه آن مکان شده است ولی غفلت از این موضوع و عدم برنامه ریزی های صحیح برای آینده وضعیت را حاد کرده است.
نادیده گرفتن نقش صنایع و معادن در توسعه و عمران مناطق و عدم برنامه ریزی برای آینده می تواند آثار سوئی را به جا بگذارد.
1- بررسی تاثیر معدن سنگ آهن چغارت در میزان درآمد مردم شهر بافق
2- بررسی تاثیر معدن سنگ آهن چغارت در میزان اشتغالزایی شهر بافق
3- بررسی نقش معدن سنگ آهن چغارت در کاهش مهاجرت مردم

محدودیت ها و امکانات تحقیق
تحقیق و پژوهش همواره با مسائل و محدودیتهای فراوانی دست به گریبان است تحقیق حاضر با مشکلات و محدودیت های عدیده ای روبرو بوده است که در بسیاری موارد موجب هدر رفتن منابع و زمان شده است.
اهم این مشکلات عبارتند از:
1- عدم دسترسی کافی به آمارهای دقیق و جدید
2- نبود منافع کافی در مورد شهر بافق به طور اخص

متدولوژی تحقیق
نوع تحقیق: نوع تحقیق کاربردی است
روش تحقیق: در این تحقیق از روش توصیفی، تحلیلی استفاده است. فصول این پژوهش با استفاده از روشهای میدانی و کتابخانه ای تکمیل گردیده است جامعه آماری ما مردم شهر بافق می باشند و حجم نمونه 30 نفر است.
ابرازگردآوری اطلاعات این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و آرشیو بخش مطالعات معدن تکمیل گردیده است دراین تحقیق از سیستم کامپیوتری Exel نیز استفاده شده است.

فصل دوم
بررسی شرایط جغرافیایی شهرستان

الف: شرایط طبیعی
1-1: موقعیت جغرافیایی ( حدود و وسعت) و عوارض مهم طبیعی
شهرستان بافق با وسعت 15298 کیلومتر با مختصات جغرافیایی تا طول شرقی و تا عرض شمالی واقع گردیده است و از لحاظ وسعت دومین شهرستان استان بعد از شهرستان یزد است.
این شهرستان در ارتفاع 995 متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای رشته کوههای موازی با جهت شمال غربی، جنوب شرقی است که بن لخت با ارتفاع 3002 متر از سطح دریا در بخش بهاباد و کوه باجگان، ارتفاع 2879 متر از سطح دریا در بخش مرکزی مرتفع ترین آنها می باشد.
شهرستان بافق از سمت شمال شرقی به شهرستان طبس از توابع استان خراسان و از سمت شمال غرب به شهرستان ابرکوه و از سمت غرب به شهرستان یزد و از سمت جنوب غربی به شهرستان مهریز و از سمت جنوب شرقی به شهرستان رفسنجان از توابع کرمان و از شرق به شهرستان زرند از استان کرمان محدود می گردد.
2-1 : شناخت اقلیم بافق
ایران را می توان از نظر شرایط اقلیمی به پنج منطقه تقسیم نمود.
1- منطقه سواحل دریای خزر
2- مناطق ساحلی جنوب
3- مناطق کوهستانی در حوزه کوههای البرز
4- مناطق کویری ( کویر لوت- مرکزی)
5- مناطق حاشیه کویر
مناطق حاشیه با کویر که شامل دامنه های جبال البرز و زاگرس که مناطق کویری را احاطه نمود ویژگی اقلیمی این مناطق کمی باران ( بین100 تا 200 میلیمتر) در سال- درجه حرارت بالا در روزهای فصول گرما با اختلاف زیاد بین شب و روز و قلت پوشش گیاهی است. هر قدر از دامنه کوه به سوی درون حوزه آبریز در منطقه نزدیکتر می شویم، میزان بارندگی و پوشش گیاهی کمتر است. اکثر آبادی ها در این مناطق از آبهای زیرزمین و قنوات استفاده می نمایند. آبادی این مناطق به صورت متمرکز با بافت فشرده هستند بادهای کویری توام با گرد و غبار از طرف کویر- درجه حرارت بالا و تابشی شدید در تابستان ها را می توان عوامل مزاحم زیست محیطی در این منطقه تلقی نمود.
بافق نیز از شهرهایی است که در این منطقه قرار گرفته است که خصوصیات فوق را داراست و هر یک از عوامل به صورتی بر بافت و شکل آن تاثیر گذاشته است که به طور جداگانه بررسی آنها پرداخت می شود.
3-1 جریان باد
جهت جریان باد در هشتگانه بافق هر یک مقدار و اندازه ای متفاوت را داراست به برخی از آن مطلوب و برخی دیگر دفعی است.
شرایط اقلیمی در بافت قدیم به گونه ای طراحی شده که حداکثر استفاده از بادهای مطلوب را برده و در رفع بادهای مزاحم نیز حداکثر تلاش را نموده است که به راحتی می توان از جهت گیری بادگیرهای منطقه پی به باد غالب و مطلوب منطقه برد. جهت بادهای مطلوب و جذبی از جهت جنوب شرقی به سمت شمال غرب و از شمال شرق به سمت جنوب غربی می باشد بقیه بادهای منطقه را می توان در شمار بادهای غیر مفید دانست.
4-1 درجه حرارت
عنصر اقلیمی که باید بدان توجه نمود شهر تغییرات شبانه روزی درجه حرارت است. زیرا تاثیر این تغییرات به همه متغیرهای دیگری در برنامه ریزی اقلیمی برتری دارد. بنابراین تغییرات شبانه روزی را باید در ساخت فضاهای کالبدی در نظر گرفت.
تغییرات درجه حرارت در منطقه بافق زیاد می باشد و فصول گرم بیشتر از فصل سرد می باشد بطویکه متوسط سالیانه حدود 010 سانتیگراد اختلاف درجه حرارت بین شبانه روز مشاهده می شود در همان حال در تابستان نزدیک به و زمستان حدود 9 سانتیگراد اختلاف متوسط درجه حرارت مشاهده می شود.
بنابه آمار و اطلاعات سازمان هواشناسی گرمترین منطقه بافق را کویر انجیره با دمائی کمتر از 20 درجه نشان می دهدکه اثر ارتفاع بر شکل پوشش گیاهی بسیار موثر است که به خاطر ارتفاع 950 متر، درخت نخل وجود دارد ولی در مناطق کوهپایه ای آن از درخت نخل اثری نمی باشد.
5-1- میزان بارندگی
ریزش های جوی در منطقه بافق تحت تاثیر جریان های مرطوبی است که وابسته به سیستم کم فشاری است که از سمت غرب (عراق و ترکیه) و یا جنوب غرب به منطقه می رسند اوج فعالیت این سیسیتم از آبان ماه تا اوایل اردیبهشت است میزان بارندگی در منطقه بافق در کویر انجیره 5 میلیمتر در سال و در کوهپایه ها 100 میلیمتر و در ارتفاعات باجگان به 200 میلیمتر و ارتفاعات بن لخت به 300 میلیمتر در سال بالغ می گردد.
توزیع فصلی بخش اعظم بارش ها ( 52 درصد) در زمستان رخ می دهد و پس از آن بارندگی بهاره (28درصد) و پائیزه ( 19 درصد) قرار دارند. بارندگی های تابستانه فقط 1درصد محل بارندگی سالانه را در بر می گیرد.

نتیجه گیری
بنابراین می توان نتیجه گرفت:
جهت گیری ساختمان ها از نظر سیستم باد به سمتی است که از وجود بادهای ناموافق خشک و سوزان و بادهای غیر مطلوب در امان بوده و از طرف دیگر امکان بهره مندی از بادهای مطلوب را داشته باشد بافت شهر برای جلوگیری از نفوذ از گرمای تابستان و سرمای زمستان تا حد امکان باید فشرده و متراکم ساخته شده که چون مجموعه ای پیوسته ای می باشد که مسیر راهها همچون شیار و حیاط ها مانند سوراخهایی در دل آن تعبیه شده است بنابراین درطراحی مناسب است که از فضاهای سرپوشیده و متراکم وسطح باز وسیع کمتری استفاده گردد.
فضاهای عبوری دارای عمقی بیشتر میباشد که ضمن جلوگیری از نفوذ باد مزاحم، بیشترین سایه را نیز تامین می کند.
به علت خشکی های منطقه و جهت خنک نمودن آن می توان از باغچه ، فواره و حوض آب استفاده کرد فضاهای معماری در جبهه های طرح می شود که کمترین دریافت انرژی خورشیدی را درتابستان و بشترین دریافت انرژی را در زمستان دریافت می کند.

ب: شرایط انسانی
1-1- بنیان اولیه شهر بافق
براساس روایات و نقل و قولهایی که در سفرنامه ها و یا از زبان گذشتگان یا افسانه هایی درباره پیدایی بسیاری از شهرهای ایران از گذشته پهناورتا مرزهای فعلی نقل شده است که براساس آن می توان شهرهای بنیاد شده را بسیار دانست اما اگر به مرزهای تاریخی واقعی نظری داشته باشیم کمتر شهری را می یابیم که تاریخ احداث و جزئیات مربوط به جمعیت پذیری آن در هاله ای از ابهام نباشد اما مطالعه در تاریخ شهر بعد از دوران قاجار با توجه به مراجعه به کتب و پرسشگری از افراد مسن در شهر امکانپذیر است اما بر سر نحوه پیدایش و شکل گیری اولیه چیزی در دست نیست.
بنا به اقوال و نوشته های تاریخ برپا شدن بافق همزمان با " ایساتیس" یزد کنونی بوده است اما با توجه به نوشته و کتب دیگر سرزمین بافق تا دوره ظهور اسلام محل عبور کاروانهایی بود که مردم یزد به خراسان یا کرمان می رفتند و در این بیابان خشک و خالی از سکنه کاروان سرایی برپا شد که در محل فعلی امامزاده عبدالله واقع بوده است.
بعد از نشر اسلام در ایران عده ای نیز حاضر به پذیرش دین اسلام نبودند و مدتها به مردم و مسلک خود باقی مانند و جزیه می پرداختند و چون نمی توانستند با مسلمانان در یک محل زندگی کنند مناطق دور دست را انتخاب کرده که عده ای از آنان از شهر فعلی یزد "ایساتیس" به محل فعلی بافق آمده و در محلی سکنی گزیدند که هم اکنون بهرام آباد نامیده می شود و با توجه به این که مسلمان نبودند و زبان محلی به قلعه موجود " قلعه کافر" گفته میشود عده ای بر این عقیده اند که در همین زمان تعدادی از تازه مسلمانان یزد به دعوت و تشویق اهالی روستای بهرام آباد به منطقه آمدند و کمی بالاتر از بهرام آباد روستایی را احداث نمودند که به آن بوستان "بوستون" می گفتند که در محل قاضی میرجعفر فعلی و زمینهای اطراف آن بود.
بعد از مدتی بین ساکنان قلعه کافر (غیر مسلمان) و ساکنان روستای بوستون (مسلمان)درگیری به وجود می آید که عده ای بسیاری کشته می شوند و بسیار خون ریزی می شود که هم اکنون محلی به نام دشت خون نام گرفته که می گویند محل درگیری مسلمان با غیر مسلمان بوده است و پس از درگیری به مسلمانان تمامی غیر مسلمانان را کشته و قلعه آنان را نیز پاکسازی میکنند و در محله قلعه فعلی سکونت جدیدی را آغاز می کنند.
اما عده ای دیگر معتقدند که براثر خشک شدن آب قنات روستای بوستون مسلمانان به محل فعلی قلعه مهاجرت کرده و آنجا سکونت اختیار میکنند به هر حال محله قلعه سومین نقطه سکونت در شهر بافق است که محله ای با عناصر کالبدی متفاوت شکل می گیرد که می توان گفت از دو نقطه دیگر کامل تر بوده است.
2-1- وجه تسمیه بافق
در مورد علت نامگذاری بافق گفته های متفاوتی می باشد بنا به قولی اسم اصلی بافق بنا به تولیدات بافته ای که از خرما داشتند بافت بود. که بعدها به بافق تبدیل شده است که هم اکنون تعدادی از مردم به لهجه محلی بافت تلفظ می کنند عده ای می گویند بنا به کثرت فقه ها در این شهر به بافقه معروف و بعد تبدیل به بافق شده است.

3-1- القاب شهر بافق
شهر بافق را قصبه طیبه و دارالشجاعه نیز نامیده اند در مورد قصبه طیبه در قرآن کریم هر شهر و زمینی که روزی دارای حلال باشد یعنی قابل رویش گیاه و درخت و آب فراوان باشد بلاد طیبه می نامند و در منطقه کویری بافق این منطقه از این امکان برخوردار است که به آن قصبه طیبه می گویند وبنابرقولی محل گذر امام رضا بوده که به مبارکی قدم ایشان این شهر به قصبه طیبه لقب گرفته است.
داراالشجاعه
در اکثر جنگهای زمان صفویه شاه عباس از جنگجویان این منطقه در جنگ بهره می گرفت و به خاطر شجاعت و شهامت به داراالشجاعه لقب گرفته است.
4-1- موقعیت اداری- تعداد مراکز شهری و روستایی
شهرستان بافق براساس تقسیمات کشوری سال 1377 دارای 2 بخش (مرکزی- بهاباد) به 2 منطقه شهری ( بافق و بهاباد) و 6 دهستان به نامهای مبارکه، سبزدشت، کوشک، آسفیج، بنستان و جلگه است همچنین این شهرستان دارای 49 آبادی دارای سکنه و 422 آبادی خالی از سکنه بوده است.
5-1 تعداد آبادی های دارای 20 خانوار و بیشتر آنها از کل آبادیهای استان
از تعداد 40 آبادی مسکونی شهرستان بافق، تنها 2 آبادی دارای 250 خانوار و بیشتر و 109 آبادی کمتر از 20 خانوار جمعیت دارند که به ترتیب 1درصد و 73 درصد از کل آبادی و مسکونی شهرستان مذکور را تشکیل می دهند که این وضعیت نشان از وجود بیکاری شدید به دلیل محرومیت و شدت مهاجرت استو
جمعیت شهرستان بافق و سیر تحول آن
براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت در سالهای 1355 جمعیت شهرستان بافق برابر 2816 نفر بوده و در سال 1365 برابر با 5374 نفر بوده است.
جمعیت در سالهای 65-55 افزایش داشته است.
با این افزایش متوجه می شویم که طبق تحقیقات انجام شده بیشتر ناشی از مهاجرت به بافق بوده است که می تواند از بخشهای روستایی یا دیگر مناطق به این شهر باشد رشد جمعیت در شهرستان بافق در اوایل شروع کار سنگ آهن رو به افزایش بوده و با توجه به غیر بومی بودن متخصصان و کارشناسان وارد شده، در نقطه به عنوان شهرک آهنشهر مستقر می شوند که بیشتر خدمات نیز در همان شهرک برای آنها وجود داشته و کمتر با خود مرکز شهر بافق در ارتباط بوده اند.
با توسعه سنگ آهن نیروهای بیشتری به کار گرفته شد و بخشی نیز مهاجرت به خاطر همین مسئله است ولی با توجه به به گذشت زمان و روند طبیعی بهره برداری دیگر روند مهاجرت به بافق توقف نمود و با رشد جمعیت خود شهرستان به علت زمینه های مناسب جهت اشتغال و زمینه های فرهنگی و دانشگاهی جمعیت بیشتر به مرکز استان مهاجرت نموده است.
جمعیت شهرستان بافق براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375، 41835 نفر بوده که در مقایسه با جمعیت سال 1365 از نرخ رشد متوسط سالانه 5/1 درصد و نسبت به سال 1370، از نرخ رشد متوسط 1- درصد برخوردار بوده است ( 1درصد کاهش داشته است) در حالیکه میانگین نرخ رشد سالانه طی دوره 75- 65 برابر 9/1درصد و در دوره 75-70 برابر 7/1 درصد بوده است ( جدول شماره 1)
جدول 1- جمعیت و میانگین نرخ رشد سال 1375
شهرستان
جمعیت
میانگین نرخ رشد

75-1365
75-70
استان
750769
9/1
7/1
بافق
41835
5/1
0/1-
فاقد سرشماری عمومی نفوی و مسکن 1375
6-1- نرخ فعالیت و نرخ بیکاری شهرستان و مقایسه آن با کمیتهای مشابه در استان
براساس نتایج سرشماری عمومی و نفوس و مسکن 1375 ( جدول شماره 2) نرخ فعالی در شهرستان بافق 35 درصد بوده که از متوسط استان (39 درصد) پائین تر است همچنین نرخ بیکاری در این شهرستان 6/7 درصد بوده که از این لحاظ نسبت به سایر شهرستان ها بعد از شهرستان میبد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده است.
لازم به ذکر است متوسط نرخ بیکاری در این شهرستان از متوسط نرخ بیکاری در استان (2/5درصد) نیز بالاتر می باشد.

جدول 2: نرخ فعالیت و بیکاری سال 1375
شهرستان
نرخ فعالیت (درصد)
نرخ بیکاری(درصد)
استان
39
2/5
بافق
35
6/7
ماخذ: سرشماری عموی و نفوس و مسکن 1375
– سهم بخشهای مختلف اقتصادی- اجتماعی از نظر اشتغال و مقایسه با نسبتهای مشابه در استان
براساس نتایج سرشماری عمومی و مسکن 1375، 37 درصد شاغلان شهرستان بافق در بخشهای خدمات 48 درصد در بخش صنعت و 15 درصد در بخش کشاورزی فعالیت داشته اند. بدین ترتیب شهرستان بافق بعد از شهرستانهای اردکان، صدوق بیشترین درصد شاغلان در بخش صنعت و بعد از شهرستانهای تفت، مهریز، ابرکوه و صدوق بیشترین درصد شاغلان در بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده است.
7-1- صنایع دستی
در شهرستان بافق صنایع دستی نیز رونقی نسبی دارد که بیشتر در اقتصاد خانواده نقش ایفا می کند که می توان به قالیبافی -حصیر- گلیم و همچنین صابون پزی- بادبزن -طناب بافی ( که از الیاف درختان خرما بافته می شود) را نام برد.
قالی باقی نیز صنایع دستی شهر بافق می باشد که در اکثر خانه های بافق دار قالی موجود می باشد که بیشتر یا به عنوان استفاده شخصی یا جهت جهیزیه دخترانشان مورد استفاده قرار می گیرد. البته گاهی نیز جهت فروش به بازار عرضه می شود ولی بیشترین صنایع دستی را محصولات بافته شده از برگ درختان خرما تشکیل می دهد و بیشترین تولید به استان یزد و استانهای همجوار فرستاده می شود.
8-1- شبکه راههای ارتباطی
شهرستان بافق بنابر موقعیت جغرافیایی دارای راههای ارتباطی در سطح منطقه و در سطح ملی است این محورها جهت دسترسی بین شهرستان به سایر مناطق و بخش های شهرستان و مرکز استان و بنادر جنوبی کشور که مبادی ورودی و خروج کالا به کشور محسوب می شود. به غیر از محورهای با عملکرد ملی و استانی برای ارتباط درونی خود و از یکسو و اتصال به استانهای دیگر نیز به راههای دیگر متکی است با این حال ارتباط مهمی از نظر دسترسی به استانهای بزرگ و ملی محدود بوده و از این نظر فرصت لازم برای جاذبه و سرمایه گذاری را از دست می دهد.
9-1 راه آهن
مسیر راه آهن سراسری کشور که بنادر جنوبی را به شمال و تهران اتصال می دهد از این شهرستان می گذرد ولی این محور به دلیل امکانات سرمایه گذاری فقط به عنوان محل عبور بوده و به عنوان ایستگاه بین راهی عمل می کند.
خط آهن دیگری نیز جهت انتقال سنگ آهن نیز وجود دارد که در ارتباط با معدن چغارت بوده و به عنوان حمل و نقل باری از آن استفاده می گردد.

10-1 راههای زمینی
راه اصلی ارتباطی در شهرستان بافق بین محور استان یزد و بخش بهاباد بیشترین تردد را داشته و به عنوان راه اصلی این شهرستان عمل می کند راههای دیگر زمینی نیز وجود دارد که بیشتر به عنوان راههای فرعی می باشد و مورد استفاده منطقه ای و محلی بیشتر دارد و کمتر در سطح استانی از آن بهره گیری می شود که می توان به راه کوهبنان به کرمان و بافق به فوق از آن نام برد. به طور کلی می توان محورهای ارتباطی شهرستان را به دو دسته تقسیم بندی نمود.
1- راه اصلی ارتباطی محور یزد- بافق بهاباد
2- راه فرعی( منطقه ای) بافق- کوهبنان کرمان- بافق نوق
شبکه ارتباطی راههای شهرستان بافق از نظر مشخصات فنی وعرضی راهها شامل راههای اصلی معمولی فرعی و روستایی آسفالته میباشد براساس آمار موجود از مجموع 369 کیلومتر انواع راههای ساخته شده 87 کیلومتر به صورت راه اصلی معمولی، 85 کیلومتر راه فرعی و 197 کیلومتر راه روستایی آسفالته می باشد.
11-1 سیستم آبرسانی
سیستم آبرسانی در بافت توسط آب قنات که به وسیله مسیرهای در بافت عبور می کرده و در محلهای نیز امکان دسترسی داشته و در بعضی از خانه خای مسکونی نیز عبور می کرده به آن جوب گفته می شده
آب قناتهای موجود در بافت توسط قنات های متعددی چون طاهرآباد -جلال آباد و خیرآباد هنیه تامین می شده که در بعضی فضای عمومی شهر از جمله مسجد جامع نیز در خیاط پایینی امکان دسترسی به آن وجود داشته است که هم اکنون بسیاری از آنها خشکیده است که قنات هنیه و خیر آباد کمی آب دارد.
بنابراین طراحی شبکه آب به نحوی است که هر محله از نظر آب در مضیقه نبوده و ساکنان مسیر اطراف این آبراهه نیز آب را در دسترس داشته باشند آب مورد نیاز حمامها، کاروانسراها، مساجد و آب انبارها نیز از همین قنوات تامین می شد از اینرو عمق آب انبارها و حمام ها در داخل زمین به اندزه ای بود که آب قنات را بر آنها سوار کند.
آب انبار: آب انبارها از سیستم های اصلی در بافت های قدیمی شهرها می باشند که به آب انبار در زبان محلی حوض گفته می شود و بعضی از محلات نیز با مشخصه آب انبار آن محله شناخته می شود که می توان محل حوض بازو نام برد.
سیستم تغذیه آب انبارها به گونه ای بوده که از آب قنات پر شده و افرادی به نام میراب بر پر نمودن آنها کنترل داشته معمولاً شبها برای پرکردن آب انبارها استفاده می شده است.
12-1 شهرک آهنشهر
در این منطقه ایجاد مسکن مناسب برای کارکنان نیز که به طور فعال در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنعت فولاد کشور اشتغال دارند در نظر گرفته شده است برنامه های خانه سازی که جهت کارکنان معادن سنگ آهن به بافق از سال 1347 به مورد اجرا گذشته شده و تا سال 1365 از محل بودجه عمومی ادامه داشت که بعد آن در حجم کل از محل درآمدهای شرکت ملی فولاد ادامه یافت.
اماکن رفاهی و عمومی موجود در آهنشهر شامل دو دستگاه ساختمان مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان دخترانه و پسرانه، باشگاه، مهمانسرا، رستوران. مسجد، بازار، بیمارستان، دو دستگاه سینما، انجمن نمایش، استخر شنا، سونا، و دریاچه ای با ظرفیت 15000 متر مکعب و پارکی سرسبز به مساحت 90 هکتار که جهت تامین آسایش ساکنین و بالا بردن توان جذب نیروهای متخصص می باشد.

فصل سوم
مرور اجمالی در جهت آشنایی با شرکت سنگ آهن شهرستان بافق

1-1 تاریخچه سنگ آهن
معدن سنگ آهن چغارت بافق از قدیم شناخته شده بود تمام دامداران و مردم محلی کوه چغارت را به همین نام اسم می برده اند برای اولین بار استان (STAHL) در سال 1897 نقشه زمین شناسی از این منطقه تهیه نمود.
گزارش و اطلاعات بیشتری را ( BOHNE) طی سالهای (1932-1929) که به عنوان مشاور معدنی دولت ایران انجام وظیفه می نمود تهیه کرد و بایر (BATER) در سالهای (1940-1938) راجع به طبقات متامرف بین انارک تا بافق مطالعاتی انجام داده است.
سپس کومل( KumEl) در سال 1940، ( Diehl) در سال 1944 و لادام در سال 1945 گانسر(GANSSER) در سال 1955، والتر و گورستن و ونس لاف در سال 1969 مطالبی راجع به زمین شناسی ناحیه و ذخایر آن ارائه داشته اند شرکت دماک درسال 1961 چاپکین در سال 1964، فدرفسکی در سال 1966و به آیین در سال 1966 گزارشاتی در مورد زمین شناسی ارائه نموده اند.
این معدن مورد توجه مسئولان عالی رتبه کشور بوده است از ابتدای انقلاب اسلامی با خروج کارشناسان خارجی فعالیت اقتصادی به خود ادامه داده است.
پس از بررسی های مقدماتی روی کانسار چغارت از سال 1340 تا 1345 با همکاری وزرارت اقتصاد شرکت ملی ذوب آهن ایران و کارشناسان خارجی پس از حفر چند حلقه چاه ( 3100 متر حفاری) و همنچنین تونل و ترانشه گزارش اکتشافی مقدماتی تهیه و ذخیره زمین شناسی را 135 میلیون تن تعیین نموده و با توجه به این ذخیره کار احداث کارخانه ذوب آهن اصفهان شروع گردید.
ار سال 1345 تا 1354 مجدداً بالغ بر 1600 متر حفاری عمیق انجام شد و پس از اتمام عملیات ژئوفیزیکی گزارش اکتشافات تکمیلی تهیه و ارائه گردید که در آن ذخیره چغارت 216 میلیون تن برآورد گردید.
پس از انقلاب و بین سالهای 1366 -1369 به منظور شناخت دقیق تر کانسار 9 حلقه چاه عمیق (جمعاً 1827 متر) و 64 حلقه چاه کم عمق جمعاً (2446 متر) حفر و نمونه برداری گردید که پس از محاسبات و مطالعات لازم ذخیره معدن 2 میلیون تن از مقدار ذخیره اکتشافی قبلی کسر و به 196 میلیون رسید

2-1 مشخصات و معرفی شرکت سنگ آهن
این شهرستان از جمله معدن خیزترین شهرهای ایران است که از مهمترین معادن آن می توان سنگ آهن چغارت، سنگ آهن چاهگز، فسفات اسفوردی، سرب و روی کوشک، سنگ آهن سه چاهون، منگنز ناریگان و معدن مرمریت پیشه در را نام برد.
معدن سنگ آهن چغارت در 12 کیلومتری شمال شرق شهر بافق واقع گردیده است شهرستان بافق در فاصله 120 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان یزد قرار گرفته است و چون در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده دارای آب و هوای خشک بوده و درجه هوا در تابستان به 5/46 درجه سانتیگراد و رطوبت آن بسیار کم به طوریکه در ماههای مرداد و شهریور از 20% تجاوز نمی کند سنگهای متامرف اطراف چغارت تشکیل تپه های فرسوده و پستی را می دهند که بلندترین قله در بین آنها چغارت با ارتفاع اولیه 1280 متر ازسطح دریا و قله آن از سطح منطقه اطراف قبل از استخراج حدود 150 متر بوده است ذخیره این معدن 206 میلیون تن با عیار متوسط 5/75 آهن و 4% فسفر برآورده شده و کانسار معدن از منپتیت و هماتیت تشکیل شده که عناصری از آپاتیت و گلیسیت و پیریت در آن دیده می شود.

3-1 خلاصه عملکرد و فعالیتهای شرکت سنگ آهن
1- صادرات کشور به شکورهای پاکستان و چین:
یکی از اقدامات اساسی شرکت در سال 82 علاوه بر صادرات به پاکستان، انعقاد قرارداد به مزان 140000 تن با شرکت های ایتوچو ژاپن و هاروست کشور چین می باشد که در این راستا شرکت توانست مقدار 228328 تن سنگ آهن به کشور پاکستان و مقدار 120506 تن به کشور چین و مقدار 63842 تن به کره صارد نماید.
2- اقدامات و پروژه های عمرانی شرکت: 1- احداث بلوار چغارت به طول 10 کیلومتر به و صورت مجزا با امکانات چمنکاری فضای سبز مناسب با کاشت 35 هزارا صله و یازده گونه گیاهی درخت 2- احداث سنگ شکن 3- احداث خط لوله آب به طول 38 کلیومتر 4- نصب 15برج نور در شهرک و محدوده داخلی معدن 5- پرداخت دیون و تعهدات مالی شرکت و …
3- طرح کارخانه الگو مراسیون جهت اشتغالزایی جوانان جویای کار منطقه:
نظر به وجود تولیدات ریز دانه که بازار خرید آن کاهش یافته بود با هدف کسب درآمد بیشتر برای شرکت و همچنین ایجاد اشتغال و رفع معضل محرومیت منطقه این طرح به اجرا درآمد که در واقع 308 نفر در آن مشغول به کار هستند.
40000 احداث کارخانه فرآوری طرح برنامه توسعه صنعت خوب کشور با احداث صنایع جدید فولاد سازی و سرمایه گذاری در این بخش. ضرورت تامین مواد اولیه به عنوان پخش اصلی زنجیره صنعت را پیش از سایر بخش ها با اهمیت تر می کند وجود منابع غنی سنگ آهن در منطقه آهن دار بافق، معدن چغارت را در بدون شروع صنعت در کشور از 30 سال پیش متمایز کرده بود و همگام با توسعه صنعت، در بخش معدن نیز می بایست برنامه ریزی می شد که در برنامه های اقتصادی پنج ساله مورد مطالعه قرار گرفت. وضعیت خاص معدن چغارت به عنوان معدن غنی در سالهای اول بهره برداری ذوب آهن اصفهان، شرایط استخراج و دانه بندی سنگ آهن پرعیار را به همراه داشت لیکن طبیعی است که در این ارتباط سنگهایی با عناصر نامطلوب، مانند فسفر نیز استخراج می گردید. انباشت نزدیک به 25 میلیون تن سنگ آهن کم عیار و پرفسفر در ادامه حیات این معدن ضرورت احداث کارخانه فرآوری را قطعی نموده از سویی دیگر محدودیت برنامه استخراج برای ذوب آهن اصفهان و نیاز به کنسانتره شده و …

فصل چهارم
شهرداری بافق و منابع درآمدی آن

از آنجایی که شهرداری بخشی از درآمد خود را از شرکت سنگ آهن فراهم می نماید در این جا لازم به ذکر است به صورت اجمالی به معرفی شهرداری بافق و منابع درآمدی آن اشاره نمود.
– تاریخچه تاسیس شهرداری بافق:
با تشکیل انجمن شهر بافق متشکل از تعدادی افرادی سرشناس و خبره در زمینه های گوناگون در سال 1322 با توجه به جمعیت و وسعت شهر بافق مجوز تاسیس شهرداری بافق به عنوان سومین شهرداری تاسیس شده در استان یزد صادر و شهرداری بافق رسماً کار خود را در همان سال قریب به 12 نفر پرسنل ثابت و غیر ثابت آغاز نمود.
با توجه به قوانین حاکم بر شهرداری ها در آن زمان وظایف متعددی از قبیل کارهای عمرانی شهر، احداث معابر، نظافت و آب پاشی معابر، روشنایی معابر، ثبت املاک، ژاندارمری ، رسیدگی به وضع محرومین به عهده شهرداری بافق بود و البته منابع درآمدی متعدد و متنوعی جهت تامین هزینه های امور فوق پیش بینی گردیده بود که در بحث درآمدهای شهرداری بافق در آن زمان به تفصیل آورده شده است.

منابع درآمدی شهرداری بافق:
کمک های اعطایی دولت و سازمانهای دولتی
پس از انقلاب سالامی به ویژه در دهه اخیر سهم کمک های دولتی و سازمانهای دولتی از کل درآمد شهرداری ها به شدت سیر نزولی پیدا کرده که این امر مبتنی بر تصمیم دولت در سال 62 مبنی بر خودکفایی شهرداریها می باشد.
در این راستا کمک های مربوط به شهرداری ها به حدقل ممکن رسیده و به تعدادی از شهرداریها هیچ کمک مالی نگردیده است.
قابل توجه است که وصولی شهرداری ها از بخش دولتی طی سال های دهه 50 قریب به نیمی از درآمدهای آنها بوده است. همچنین ذکر این مطلب حائز اهمیت است که نوسان سهم کمک های دولت به شهرداری ها همواره با نوسان درآمدهای محلی شهرداری ها همراه بوده است و به موزات کاهش این کمکها شهرداریها ناگزیر به اتخاذ تصمیمات مختلفی از جمله افزایش عوراض محلی، فروش اموال و دارایی ها و اخذ عوارض جدید و سرمایه گذاری در طرح های درآمد زا و موارد مشابه بوده اند. همانطور که در جدول شماره- مشاهده می گردد طی سالهای مورد مطالعه به غیر از سال 1382 همواره کمک های اعطایی دولت به شهردای بافق کمتر از 5/1 درصد کل بودجه شهرداری بوده است و تنها در سال 1382 به علت اجرای لایحه تجمیع عوارض به ناگزیر رقم این کمک ها افزایش قابل ملاحظه یافت ولی به هر حال با توجه به سیاست های کلی دولت این امر استمرار نداشته است.

درآمد حاصل از خدمات و درآمدهای موسسات انتفاعی
این بخش از درآمد شهرداری بافق مشتمل بر مواردی چون حق آسفالت و ترمیم حفاریها، حق کارشناسی، درآمد اتوبوسرانی و مینی بوسرانی، آگهی های تجاری و سایر تاسیسات شهرداری می باشد. این منبع درآمدی نیز طی سالهای مختلف همواره کمتر از 3 تا 4 درصد کل درآمدهای شهرداری بافق را تشکیل داده و در بعضی مواقع این موضوع به کمتر از 1% کل درآمد شهرداری کاهش یافته است.
بررسی آمار موجود در سالهای 80 تا 84 نشان می دهد بیشترین درآمد شهرداری از این محل متعلق به سال 1383 به میزان 7/2 درصد و کمترین مقدار آن متعلق به سال 80 با 99% می باشد.
درآمد حاصل از وجوه و اموال شهرداری
مال الاجاره ساختمانها و تاسیسات شهرداری، درآمد حاصل از کرایه ماشین آلات و وسایط نقلیه ازجمله درآمدهای شهرداری بافق از محل وجوه و اموال می باشد. درآمد مذکور طی سالهای مورد مطالعه( 1380 تا 1384) به طور نسبی افزایش یافته است به نحوی که از نظر ریالی کمترین آن متعلق به سال 1380 و بیشترین مقدار آن متعلق به سال 1384 می باشد. این بخش از درآمد در شهرهایی بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان رقم قابل توجه ای از درآمد شهرداری را به خود اختصاص داده است ولی این رقم درشهرداری بافق همواره کمتر از یک درصد کل درآمد شهرداری را تشکیل داده است ک البته تعمیق و مطالعه در این فصل از درآمد می تواند به افزایش قابل ملاحظه آن کمک کند.

بررسی منبع درآمدی از محل دریافت وام
وام های پرداخت شده به شهرداریهای کشور، طبق آمار و اطلاعات موجود و بررسی آن در مقاطع مختلف زمانی، بسیار محدود بوده است. در سال 1352 وامهای دریافتی توسط شهرداریها از منابع دولتی و بانک مرکزی، 55/2% و در سال 1353 ، 82% درصد بوده است. در سال 1359 این رقم به 59/1% افزایش یافته و مجدداً در سال 1360 به 14/1% رسیده که درسالهای 1366 و 1367 نیز وام های دریافت شده از منابع دولتی توسط شهرداریها به ترتیب 46/1% و 08/1% از درآمدهای آنها را شامل می شده است.
درصد ناچیز سهم وام در درآمدهای شهرداریهای کشور به مفهوم وضعیت مالی خوب آنها و یا عدم نیاز شهرداریها به این نوع درآمد نبوده بلکه طی یکی از علل اصلی آن محدود بودن امکانات دستگاههای وام دهنده و همچنین محدود بودن میزان این وام ها و ضوابط و شرایط پیش بینی شده برای اخذ آنها بوده است. در سالهای قبل از انقلاب، بانک مرکزی وام هایی در اختیار برخی از شهرداریها قرار می داد و وام های وزارت کشور به شهرداریها نیز عمدتاً از طریق صندوق مشارکت شهرداریها که سرمایه آن با مشارکت خود شهرداریها تامین شده بوده جهت اجرای طرح های عمرانی و یا خدماتی ضروری، در اولویت پرداخت می شده است.
این ردیف درآمدی نیز با توجه به سیاستهای دولت نقش قابل ملاحظه ای طی سالهای اخیر درآمد کل شهرداری بافق نداشته است مضاف بر اینکه تلاش های به عمل آمده در جهت تخصیص این اعتبارات به شهرداری بافق به علل گوناگون تاکنون ناکام مانده است.
درآمدهای حاصل از اعانات، هدایا و دارائی هایی که به طور اتفاقی حاصل می گردد:
خودیاری شهروندان، جرائم کمیسیون ماده 100، تخلفات ساختمانی و شهری، حق امتیاز تاکسی. حق مشرفیت، عوارض قیطع درختان شهری و غرامت ها، جرائم سد معبر و درآمد حاصل از تغییر کاربریها از جمله بندهای این فصل از درآمد شهرداری بافق می باشد.
میزان این درآمد از مجموع درآمدهای شهرداری بافق رقم قابل توجهی بوده قریب به 5 درصد کل درآمد شهرداری را تشکیل می دهد که البته جرائم کمیسیون ماده 100 و تغییر کاربریها بیشترین مقدار این درآمد را تشکیل می دهد. در جدول شماره (4) درصد این درآمد از سالهای 80 تا 84 مشخص گردیده است.
نکته قابل توجه این است که جلب خودیاری مردم در پردخت ارقامی جهت اجرای برخی اقدامات عمرانی از قبیل آسفالت معابر البته با اخذ تدابیری مناسب در زمنیه مشارکت مردمی می تواند ضمن تقویت جنبه های محلی و مردمی بودن شهرداریها موجب افزایش درآمدهای ناشی از منبع مذکور گردد.
درآمد حاصل از فروش اموال منقول و غیر منقول و سیایر منابع تامین اعتبار:
این نوع عایدات شهرداری درآمدهایی است که از فروش اموال منقول و غیر منقول بدست می آید. همچنین سایر درآمدهای متفرقه نیز از قبیل درآمدهای حاصل از فروش اراضی، ساختمانها، فروش اموال اقساطی و فروش ماشینهای مستعمل نیز در این قسمت منظور گردیده است.
این بخش از درآمد در سالهای اخیر رشد خوبی داشته است که البته کاهش بعضی از منابع درآمد این امر بی تاثیر نبوده است. همانطور که در جدول شماره () مشاهده می گردد قریب به 12% از کل بودجه سال 84 شهرداری بافق از این محل تامین گردیده است.
ذکر به این نکته ضروری است که سهم شهرداریهای مختلف از این منبع دارای اختلاف قابل توجهی در شهرهای بزرگ، متوسط و کوچک می باشد.
درآمدهای ناشی از عوارض عمومی و اختصاصی
مهمترین بخش درآمدی شهرداریها از جمله شهرداری بافق بخش درآمد از طریق طیف وسیعی از عوارض می باشد. همزمان و همراه با افت و کاهش شدید کمک های دولت به شهرداریها و اعمال سیاستهای خودکفایی سازمانهای محلی، شهرداریها جهت تامین هزینه های شهر به شیوه های مختلفی متوسل شدند مهمترین و عمومی ترین شیوه وضع گستره ای از عوارض جدید و یا عوارض موجود بود. طی سالهای اخیر رشد قابل توجهی در میزان درآمدهای محلی شهرداریها از منابع مختلف درآمدی ایجاد شد اما این افزایش متوجه یک یا چند مورد محدود بوده و منابع مختلف، عواید محلی به نسبت یک سال افزایش یافته است. هر چند که آغاز کنندگان سیاست های خود کفایی شهرداریها، انجام این امر را بیشتر از طریق انجام سرمایه گذاری در طرح های درآمد زای شهرداریها پیش بینی می نمودند ولی در عمل به دلایل متعدد جبران کاهش و حذف کمک های دولت به شهرداریها، از طریق افزایش عوارض و وضع عوارض جدید دنبال گردید.
که بیانگر درآمدهای شهرداری از محل عوارض عمومی و اختصاصی درسال 84 می باشد نشانگر آن است که سهم عوارض ساختمانها و همچنین عوارض بر تولید یا فروش محصولات تولیدی و همچنین سهم شهرداری از عوارض وصولی متمرکز ( سهم شهرداری بافق از محل اجرای لایحه تجمیع قانون) بیشترین رقم درآمدی شهرداری را تشکیل می دهد. به گونه ای که این سه مورد رقمی معادل 6% کل سایر عوارض و منابع درآمدی شهرداری بافق را تشکیل می دهد.
توجه به این واقعیت کم رقم قابل توجه ای از درآمدهای شهرداری، وابسته به فعالیتهای بخش مسکن می باشد و با توجه به نوسانهای این بخش، طی سالهای گذشته با رونق و یا رکود ساخت و ساز در بخش مسکن این امر در کلیه فعالیتها و امور شهرداری موثر بوده است. افزایش سهم درآمدهای شهرداری از محل عوارض ساختمانها می تواند تبعات مثبت و منفی گوناگونی را از لحاظ تاثیر بر قیمت مسکن و موارد مرتبط در پی داشته باشد.
عوارض و درآمدهای حاصل از پروانه کسب و اصناف نیز از منابع درآمدی است که به نسبت درآمد قابل توجهی را نصیب شهرداریها می کند.
عوارضی که کمترین سهم را در درآمدهای شهرداریها و از جمله شهرداری بافق داشته اند عمدتاً شامل عوارضی هستند که می بایست بیشترین سهم را در درآمد شهرداری داشته باشد. از آن جمله، عوارض مربوط به آب، برق، تلفن و فرآورده های نفتی می باشد. در بسیاری از شهرداریها عوارض برقرار دادها، عوارض سطح شهر، کشتارگاهها و حمل و نقل نیز به عنوان کمترین منابع درآمدی شهرداریها ذکر شده اند. این در حالی است که در حال حاضر براساس قوانین موجود، سازمانهای مرتبط با تامین و توزیع آب، برق، تلفن و گاز مجاز به افزایش درصدی بر بهای خدمات خود می باشند و از این طریق مشکلات مالی خود را برطرف نموده و گاه درآمدهای کلانی نیز کسب می نمایند، حال آن که شهرداریها برخوردار از این گونه تسهیلات نمی باشند. سهم بسیار ناچیز شهرداریها از عوارض آب، برق گاز و تلفن در شرایطی است که بخش قابل توجهی از هزینه شهرداریها به طور مستقیم یا غیر مستقیم صرف خرابیها ناشی از این گونه تسهیلات می شود.
محصولات معدنی- تجمیع عوارض و 1% عوارض آلایندگی صنایع!
تا سال 1382 و قبل از اجرای لایحه تجمیع عوارض سهم عهده ای از درآمد شهرداری بافق متکی به درآمد حاصل از 4% عوارض فروش محصولات معدنی و عمدتاً شرکت سنگ آهن چغارت بود به گونه ای که قریب به 82% درآمد شهرداری بافق از این عمل تامین می گردید که البته این سهم بالای درآمد شهرداری باعث شده بود تا شهرداری بافق کمتر به سایر منابع درآمدی بپردازد.
پس اجرای لایحه تجمیع عوارض توجه به افزایش سهم سایر منابع درآمدی از جمله عوارض محلی مدنظر شهرداری بافق گردید که اثرات آن در ارقام درآمد سالهای پس از آن مشهود است. یکی از مواد لایحه مذکور برقراری1% عوارض بر صنایع و معادن آلاینده محیط زیست شهرها به نفر شهرداری می باشد.

فصل پنجم
فعالیت ها و طرحهای ایجاد شده بعد از احداث سنگ آهن و برنامه های آینده شهرستان

الف- فعالیت ها و طرحهای بهره برداری شده بعد از احداث سنگ آهن مرکزی بافق
بعد از احداث سنگ آهن به خاطر بهبود وضعیت درآمد شهرداری ها طرحهایی به بهره برداری رسیدند که عبارتند از:
1- احداث بلوار علی بن ابیطالب (ع)
طرح احداث ادامه خیابان مسجد جامع در سال 1377 به عرض 25 متر تهیه و به تصویب دفتر فنی رسیده بود که پس از مدتی در این راستا عرض خیابان از 25 متر به 36 متر و به صورت بلوار در نظر گرفته شد و بسیاری از قوسهای خیابان حذف گردید و با تلاش نیروها و پرسنل شهرداری در مدت چند ماه احداث گردید.
2- احداث میدان امام حسین (ع)
در طرح احداث این میدان حجم خاکبرداری مسیر اجرای طرح 12500 متر مکعب ، 18800 متر مکعب زیرسازی، 31300 متر مربع آسفالت و 6460 متر بلوگذاری می باشد. جهت روشنایی میدان برج نوری نیز تهیه شده است.
3- احداث خیابان پیرمراد
4- احداث میدان فاطمیه:
این میدان در محل تقاطع خیابان مهدیه و بلوار انقلاب بوده است که با توجه به تراکم و ترافیک زیاد و خطرناک بودن محل، ضرورت احداث میدان احساس گردید.

5- زیرسازی و آسفالت کوچه ها
6- آزاد سازی بلوار آیت الله میرغنی زاده
7- آزاد سازی بلوار کشاورز:
این بلوار در ادامه خیابان مهدیه و از میدان فاطمیه به طرف شمال شهر به طول تقریبی 3 کیلومتر و با عرض 45 متر آزاد سازی گردید که حجم خاکبرداری 3700 متر مکعب و 64000متر مربع زیرسازی بود.
8- آزاد سازی کنار گذر شمالی شهر:
این کنار گذر به طول تقریبی 11 کیلومتر حد فاصل کارخانه کاشی زمرد تا جاده یزد می باشد.که به عرض 50 متر آزاد سازی و مساحتی بالغ بر 90000متر مربع زیرسازی گردید.
9- احداث بلوار حدفاصل میدان ولیعصر (عج) تا چهارراه چهارده معصوم
10- سرمایه گذاری در کارخانه کاشی زمرد
سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال همواره مورد توجه بوده است که علت این سرمایه گذاری را می توان ایجاد اشتغال برای جوانان شهر و کسب درآمد برای شهرداری در سالهای آتی عنوان کرد تا از سود این سرمایه گذاری مقداری از هزینه های شهرداری تامین شود
11- خرید ماشین آلات مورد نیاز شهرداری
که این وسایل در جابه جایی شهروندان و اجرای پروژه های عمرانی شهر مورد استفاده قرار می گیرد.
12- ساخت مهمانپذیر
13- کمک به مدارس، مساجد، و تیم های ورزشی و…
که در جهت تشویق، ترغیب و ارتقاء سطح فرهنگی مذهبی مردم بوده است.
14- درختکاری و توسعه فضای سبز و…
15- طرح توسعه امامزاده عبدا… بافق
امازاده عبدا.. چون نگینی در دل شهر می درخشد و هر سال افراد زیادی از گوشه و کنار کشور جهت زیارت به این مکان مقدس وارد می شوند در نتیجه طرح توسعه امامزاده عبدا… در نظر گرفته شد. براساس مطالعات انجام شده در طرح مذکور، میدان به صورت مستطیلی پیش بینی شده و مساحت تقریبی آن 65 هزار متر مربع می باشد.
ب : پروژه های طراحی شده برای آینده شهر بافق
1- اجراء و ساماندهی معابر براساس طرح جامع
براساس این برنامه خیابانهای با مشکل ترافیک از جمله خیابان وحشی بافقی مهدیه و مسجد جامع تعریض و ساماندهی می شوند.
همچنین برنامه احداث خیابانهای جدید براساس اولویتها در روانسازی و هدایت ترافیک شهر مدنظر می باشد.
2- احداث ساختمان جدید شهرداری
3- احداث پارکها و فضای سبز
سرانه فضای سبز موجود شهر بافق شامل پارکهای جنگلی، شهری و محله ای، میادین و فوژ خیابان ها مزیت به 16 هکتار میباشد.
سرانه فضای سبز شهر بافق 5/4 متر مربع است که امید است با اجرای طرحهای توسعه فضای سبز و انجام زیر ساختمانهای لازم از جمله تکمیل پروژه جداسازی آب شرب از فضای سبز، تجهیز آب پارکهای جنگلی این مقدار حداقل به سرانه 9 متر مربع کشوری نزدیک شود
4- پروژه خیابان حد فاصل میدان معلم تا شهرک آهنشهر
این پروژه که براساس طرحهای هادی و جامع شهر بافق پیش بینی شده بود پس از مطالعات لازم توسط مهندسین مشاور، عملیات نقشه برداری و تهیه طرح آن انجام که پس از تصویب از سوی مراجع مربوطه، عملیات احداث آن آغاز گردد.
طرح شامل بلواری به طول 2/4 کیلومتر و عرض 36 متر می باشد که مسیر آن از میدان معلم آغاز و پس از اتصال به خیابان ولی عصر به شهرک آهنشهر متصل می گردد.
با احداث این پروژه انتظار می رود با تسهیل دسترسی ها به خیابان های شیخ محمد تقی ، مسجد جامع، شهدا، امام رضا وولی عصر در روانسازی ترافیک شهر تاثیر به سزایی به عمل آید.
5- بهبود خدمات رسانی عمومی
6- مکانیزاسیون امور شهری
7- ایجاد فضای های فرهنگی ورزشی
8- ساماندهی و مرمت و احیاء بافتهای تاریخی و جاذبه های فرهنگی جهت توسعه صنعت گردشگری

فصل ششم
نقش سنگ آهن در رشد شهرستان بافق (پرسشنامه)

جدول شماره (1) وضعیت سن:
گزینه
فراوانی
درصد
25 تا 15 سال
15
50
25-35 سال
7
23
35-45
3
10
45 سال به بالا
5
17
جمع
30
100

با مطالعه ی این جدول در می یابیم که از بین 30 نفری که به پرسشنامه مربوطه پاسخ داده 50 درصد در گروه سنی 25-15 ، 23 درصد بین گروه سنی 35-25، 10 درصد بین گروه سنی 25-45 و 17 درصد در گروه سنی 45 به بالا در جامعه آماری ما بوده اند.

جدل شماره (2) تحصیل:
گزینه
فراوانی
درصد
سیکل
4
13
دیپلم
20
67
لیسانس
6
20
فوق لیسانس
0
0
جمع
30
100

از بین 30 نفر جامعه آماری ما طبق این جدول 13 درصد دارای مدرک تحصیلی سیکل، 67 درصد دارای مدرک تحصیلی دیپلم، 20 درصد دارای مدرک تحصیلی لیسانس بوده اند و 0 درصد با مدرک تحصیلی فوق لیسانس به این سوال پاسخی نداده بودند.

جدول شماره (3) موفقیت سنگ آهن در فراهم آوردن زمینه اشتغال
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
18
60
زیاد
11
37
متوسط
1
3
کم
0
0
جمع
30
100

در این جامعه آماری 60 درصد خیلی زیاد، 37 درصد زیاد، 3درصد به میزان متوسط و 0 درصد کم معتقدند که سنگ آهن در ایجاد زمینه اشتغال با موفقیت عمل کرده است.

جدول شماره (4) بهبود زندگی ساکنان و رشد اقتصادی جامعه در نتیجه اشتغال
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
17
57
زیاد
4
13
متوسط
7
23
کم
2
7
جمع
30
100

در این جامعه آماری 57 درصد خیلی زیاد، 13 درصد زیاد، 23درصد به متوسط و 7 درصد کم معتقدند که اشتغال در شرکت سنگ آهن در رشد اقتصادی جامعه موثر بوده است.

جدول شماره (5) رضایتمندی مردم از امکانات رفاهی فراهم شده توسط سنگ آهن
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
17
57
زیاد
9
30
متوسط
4
13
کم
0
0
جمع
30
100
در این جامعه آماری 57 درصد خیلی زیاد، 30 درصد زیاد، 13درصد متوسط و 0 درصد رضایتمندی خود را از ایجاد امکانات رفاهی توسط شرکت سنگ آهن اعلام کرده اند.

جدول شماره (6) به کار گرفته شدن نیمی از درآمد سنگ آهن درشهرستان
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
6
20
زیاد
13
43
متوسط
7
24
کم
4
13
جمع
30
100

در این جامعه آماری 20 درصد خیلی زیاد،43 درصد زیاد،24درصد متوسط و 13درصد کم معتقدند که درآمد تامین از سنگ آهن در رشد شهر بافق به کار گرفته شده است.

جدول شماره (7) موفقیت شهرداری شهرستان در انجام وظایف خود
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
8
27
زیاد
10
33
متوسط
9
30
کم
3
10
جمع
30
100

در این جامعه آماری27 درصد خیلی زیاد، 33 درصد زیاد، 30درصد متوسط و 10درصد کم معتقدند که شهرداری با توجه به محدودیتهای شهرستان موفق عمل کرده است.

جدول شماره (8) تاثیر گذاری افراد غیر بومی در رشد فرهنگی و اجتماعی شهرستان:
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
7
23
زیاد
11
37
متوسط
10
33
کم
2
7
جمع
30
100

در این جامعه آماری 23 درصد خیلی زیاد، 37 درصد زیاد،33درصد متوسط و7 درصد کم معتقدند که افراد غیر بومی در رشد فرهنگی و اجتماعی شهرستان تاثیر گذار بوده اند.

جدول شماره (9) جوابگویی امکانات شهرستان به نیازهای مهاجرین
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
10
33
زیاد
10
33
متوسط
7
24
کم
3
10
جمع
30
100

در این جامعه آماری 33 درصد خیلی زیاد، 33 درصد زیاد، 24درصد متوسط و 10درصد کم معتقدند که امکانات شهرستان جوابگوی نیازهای افراد مهاجر در شهرستان بوده است.

جدول شماره (10) مطرح شدن شهرستان در سطح کشوری و استانی
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
11
37
زیاد
9
30
متوسط
8
26
کم
2
7
جمع
30
100

در این جامعه آماری37 درصد خیلی زیاد، 30 درصد زیاد، 26درصد متوسط و7درصد کم معتقدند که شهرستان با وجود منابع غنی توانسته در سطح کشوری و استانی مطرح شود.

جدول شماره (11) تاثیر گذاری شرکت در بهبود وضعیت آب، برق، راه آهن شهرستان
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
12
40
زیاد
10
33
متوسط
6
20
کم
2
7
جمع
30
100

در این جامعه آماری40 درصد خیلی زیاد،33 درصد زیاد،20 درصد متوسط و7درصد کم معتقدندکه شرکت سنگ آهن در بهبود وضعیت آب، برق، و راه آهن در شهرستان موثر بوده است.

جدول شماره (12) تاثیر شرکت سنگ آهن در رشد و توسعه شهرستان
گزینه
فراوانی
درصد
خیلی زیاد
14
47
زیاد
9
30
متوسط
5
16
کم
2
7
جمع
30
100

در این جامعه آماری 47 درصد خیلی زیاد، 30 درصد زیاد، 16 درصد متوسط و7درصد کم معتقدندکه سنگ آهن در رشد و توسعه شهرستان موثر بوده است

نمودار مربوط به جدول شماره 1

نمودار مربوط به جدول شماره 2

نمودار مربوط به جدول شماره3

نمودار مربوط به جدول شماره 4

نمودار مربوط به جدول شماره 5

نمودار مربوط به جدول شماره 6

نمودار مربوط به جدول شماره 7

نمودار مربوط به جدول شماره 8

نمودار مربوط به جدول شماره 9

نمودار مربوط به جدول شماره 10

نمودار مربوط به جدول شماره 11

نمودار مربوط به جدول شماره 12

نتیجه گیری
شهرداری شهرستان بافق در سال 1332 و سنگ آهن مرکزی درسال 1348 تاسیس شده است. باید خاطرنشان کرد که شهرداری بافق به عنوان دومین شهرداری تاسیس شده در استان یزد می باشد.
شرکت سنگ آهن در رشد و توسعه شهر چه صورت مستقیم و چه درصورت غیر مستقیم نقش مهمی را ایفا کرده است.
حال به موارد رشد و توسعهی شهرستان اشاره خواهد شد.
1-1- تاثیر سنگ آهن تا قبل از سال 1368 و حکم تنفیذی مقام معظم رهبری در خصوص پرداخت 4% عوارض شرکت سنگ آهن مرکزی ایران – بافق به شهرداری جهت توسعه و عمران شهر بافق به صورت غیر مستقیم بوده است.
1-2 بی شک ایجاد فضا و بستر مناسب استخراج معدن چغارت از بدو تاسیس و شروع به کار تا به حال در زمینه های مختلفی باعث رشد شهرستان شده است.
1-2-1- در زمینه اشتغالزایی: استقلال اقتصادی یکی از زیر بناهای اصلی خودکفایی هر جامعه ای است، با وجود وابستگی اقتصادی، هیچ کشوری نمی تواند ادعای استقلال و خودکفایی همه جانبه کند. از طرفی مهم ترین ملزومه رشد اقتصادی جامعه، اشتغال و به کارگیری افراد جویای کار در رشته های مختلف صنعتی، معدنی و کشاورزی است در تعاریف اقتصادی به فردی بیکار می گویند که جویای کار بوده اما آنرا بدست نمی آورد. منظور ار اشتغالزایی نیز کاهش افراد جویای کار و به کارگیری آنهاست زیرا به درستی که بیکاری یکی از معضلات امروزی جوامع بشری است که در صورت مهار شدن تبعات آن، بسیار مضر و زیان آور است که علاوه بر اینکه باعث ایجاد بزهکاری در جامعه می شود باعث از دست رفتن منابع عظیم مالی و انسانی از تبعات منفی نیز می شود. که شرکت سهامی خاص معادن سنگ مرکزی ایران درشهرستان بافق به سرمایه گذاری های عظیمی در زمینه صنایع جوار معدنی دست زده است که علاوه بر پیشرفتهای تکنولوژیکی معدنی و کیفیت و کمیت تولید سنگ آهن اشتغالزایی بسیار بالایی را در برخواهد داشت
1-2-2- ایجاد و تاسیس صنایع وابسته و کوچک
1-2-3- مهاجرت نیروی کار از گوشه و کنار کشور به بافق که به شدت در شکل گیری محیط جدید بافق تاثیر گذار بوده است.
1-2-4- در مورد بحث بافت شهری
با توجه به حجم عظیم نیروی غیر بومی شکرت سنگ آهن هم در خصوص رونق ساخت شهرک اختصاص کارکنان شرکت و فضاهای پیرامونی آن از قبیل پارک، درمانگاه و تاسیسات دیگری شامل بازسازی رستوران شرکت، بهسازی و توسعه مهانسرای شرکت و تاسیس باشگاه آهن تاثیر گذار بوده است که این تاثیر نمود ظاهری بیشتری دارد.

1-2-5- افزایش خیابان های شهر
قبل از احداث شرکت سنگ آهن جزء خیابان اصلی شهر ( خیابان وحشی بافقی) خیابان محمد تقی و خیابان مهدیه خیابانی وجود نداشت اما بعد از احداث شرکت سنگ آهن بر رشد و تعداد خیابان های شهر اضافه شده است.
1-2-6- فراهم آوردن امکانات زیر بنایی ماند آب( آبرسانی از زاینده رود به میزان 450 لیتر در ثانیه) و برق ( خط انتقال 230کیلو ولت از چادرملو) و راه آهن (سهولت دسترسی به راه آهن بافق مشهد و بافق- بندر عباس و جاده های داخلی منطقه)
1-3- اما تاثیر مستقیم شرکت سنگ آهن مرکزی در همان بحث 4% عوارض می باشد به گونه ای که پس از اجرایی شدن پرداخت آن و رونق وضع درآمدی شهردرای بافق پروژه های متفاوتی در سطح شهر بافق به بهره برداری رسید که در فصل 8 به آن پرداخته شده است.
اکنون تاثیرات شگرف معدن سنگ آهن چغارت را بر توسعه شهرستان بافق بر پایه ی سیستمهای علمی و منطقی ثابت کردیم مشاهده کردیم که چگونه در محیط سخت و مشقت را مردم خستگی ناپذیر در راه رسیدن به توسعه گرمای سوزان کویر را از یاد برده اند.
پس بهتر است با برنامه ریزی بخردانه و صحیح و اراده پولادین گامهای بعدی توسعه را محکم تر برداریم و این سرزمین معدن خیز را شکوفا کنیم و بر افتخارات ایران اسلامی بیفزاییم.

پیشنهادات
1- مهمترین راهکار و برنامه جهت توسعه و عمران شهر برنامه ریزی جهت تهیه طرح 5 ساله عمرانی به عنوان بستر راهنمای کلیه تصمیم گیری ها می باشد.
در کنار آن با شروع تهیه طرح تفصیلی شهرستان بافق که منطبق بر کلیات طرح جامع می باشد زیر بنای ساماندهی شهرستان براساس معیارهای کارشناسی شده اولویت ها و نیازها و… طراحی گردد.
2- از طریق افزایش درآمدی شهرداری ها می توان زمینه را برای سرمایه گذاری هر چه بیشتر در شهرستان فراهم آورد تا بدین طریق باعث ایجاد فضای مطلوب تر برای سکونت و زندگی شهرستان شود همچنین زمینه را برای اجرای طرح ها و پروژه هایی که برای زیبا سازی و رشد شهر در نظرگرفته شده است که این افزایش درآمد می تواند از طریق مواردی چند بدست آید که در صفحات بعدی بدان اشاره خواهد شد.
3- با ایجاد شرکت ها و بخش های متنوعی درشرکت سنگ آهن می تواند جمعیت بیکار و متقاضی کار در شهرستان را به کار مشغول داشت تا بدین طریق مشکل بیکاری درشهرستان از بین برود.
4- نتیجه این موارد باعث مهاجرت و افزایش جمعیت در شهرستان می شود که می توانند با داشتن تخصص و تجربه در شرکت سنگ آهن و دیگر مراکز شغلی به کار مشغول شوند علاوه بر رشد اجتماعی زمینه را برای رشد اقتصادی جامعه و شهرستان فراهم آورد.

اکنون می توانیم به راهکارهای افزایش منابع درآمد شهرداری اشاره نماییم:
1-1- افزایش درآمد از طریق جلب مشارکتهای مردمی
شهرداریها به عنوان سازمانهای محلی و کسب درآمدهای کافی خواهند بود که بتوانند مبتنی بر شیوه عمل خود و عملکرد مثبت در جهت جلب اعتماد مردم حرکت نمایند چنانچه هزینه های بی توجهی و عدم همکاری مردم با شهرداری فقط در جهت عدم رضایت نظافت شهر قابل محاسبه باشد ارقام قابل توجهی را در کل شهرداری نشان خواهد داد.
هزینه های انجام شده توسط شهرداری ها جهت مقابله با تخلفات ساختمانی، تنظیف نهرها و معابر، هزینه های اضافی جهت بازسازی و توسعه فضای سبز به هزینه های مربوط به رفع آلودگی و دهها مورد دیگر ناشی از عدم مشارکت مردم با شهرداری می باشد.
برقراری ارتباط منطقی با مردم شهر در رفع مشکلات با طرح های صحیح و موثر آموزشی و تبلیغی می تواند بسیار کارساز باشد.
1-2- افزایش درآمد از طریق قبول برخی وظایف جدید
در تدوین قانون جدید شهرداریها و اعمال ماده 136 قانون برنامه سوم توسعه می بایست امور مختلفی به شهرداریها واگذار شود که علاوه بر امکان اداره امور شهر، شرایط لازم جهت کسب درآمدهای لازم برای شهرداریها نیز میسر می گردد.
واگذاری امور برق، آب و فاضلاب شهری، امور اصناف، پست، گاز و… از جمله اینگونه امور می باشد.
3

-1- اجرای طرح های ایجاد ارزش افزوده متعلق به شهرداری
شهرداریها یا مالک برخی از اراضی شهر هستند یا امکان تملک آنها با هزینه های کمتری همراه است. شهرداریها می توانند مبتنی بر اجرای طرح های عمرانی مناسب در مجاورت این گونه اراضی موجب ارزش افزوده ان شوند.
4-1- کاهش هزینه ها
کاهش هزینه ها از ممکن ترین روش هایی اجرایی جعت تعدیل مشکلات مالی شهرداریها و بهبود وضعیت مالی آنها محسوب می شود.
کاهش هزینه های پرسنلی از طریق اتوماسیون اداری، واگذاری امور به بخش خصوصی، بهبود مدیریت و ارتقاء کیفیت نیروی انسانی و پرهیز از اجرای طرح های عمرانی غیر ضروری از جمله راهکارها در این زمینه می باشد.
5-1- طرح ایجاد کارخانه های آسفالت، مراکز بتون و موارد مشابه
6-1- طرح مکانیزاسیون تنظیف
7-1- افزایش درآمد از طریق فروش خدمات مناسب

منابع و ماخذ
1- دفتر برنامه ریزی و هماهنگی مطالعات معدن
2- سرشماری عمومی و نفوس و مسکن 1375
3- عملکرد سه ساله شورای اسلامی و شهرداری شهر بافق
4- غفاری سده- علی – مجله سفه، شماره 19و20
5- کارگران بافقی، رضا. تاریخ بافق، چاپ، پیام تهران، انتشارات نیکو روش، سال 1380
6- گزارش طرح جامع، مهندسین مشاور، طرح و کاوش، استانداری یزد
7- گزارش ماهیانه پروژه انتقال آب، شرکت مهندسین مشاور فرپاک، فروردین 1386
8- گزارش عملکردی شهرداری بافق سال 1384 و نیمه اول 1385
9- گزارش طرح توسعه مجتمع معدنی سنگ آهن چغارت،تیرماه 1384
10- مجله علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال هفتم، ویژه نامه جغرافیا و توسعه، شماره 13، اردیبهشت 1380، ص187
11- نور محمد زاده، حسین، طرح هادی بافق، استانداری یزد
12- وزارت معادن و فلزات، اداره کل معادن و فلزات، استان یزد، اردیبهشت 1374
13- سایت WWW.bafgh.ir

چکیده
در این تحقیق نقش معدن سنگ آهن چغارت در توسعه اقتصادی شهر بافق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است روش پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی است که شاخص های اقتصادی همچون اشتغال، درآمد، تولید و مهاجرت مورد ارزیابی قرار گرفته است نتایج و یافته ها حاکی از این است که معدن چغارت در کاهش بیکاری و مهاجرت، افزایش فرصتهای شغلی، افزایش سطح تولیدات توسعه شبکه حمل و نقل و گسترش صنایع جانبی نقش به سزایی داشته است. در حقیقت هزینه شدن درآمد کارکنان در شهر بافق، گسترش خطوط حمل و نقل به خاطر ارسال سنگ آهن، کاهش بیکاری هنگی عواملی هستندکه راه دشوار توسعه اقتصادی را در شهر بافق هموار کرده اند.

1