اهداف اجتماعی جنبش نوین شهرسازی (New Urbanism)
اصول و روشهای طراحی شهری
استاد: دکتر قلعه نویی
دانشجو: محمدصادق نیلفروشان
آذرماه 1387
چکیده مقاله:
* جنبش نوین شهرسازی اکثراً در مورد ایده هایش پیرامون طراحی کالبدی مورد ارزیابی قرار میگیرد، در حالی که بررسی اهداف اجتماعی آن درتقاضای عده ای از پیروان این مکتب خلاصه میشود.
* این مقاله درصدد است نتایج ارزیابی ارتباط بین اصول طراحی کالبدی درNew Urbanism و 3 هدف اجتماعی در نظر گرفته شده را مورد بررسی قرار دهد.
* برقراری ارتباط بین اهداف اجتماعی و طراحی کالبدی به دو دلیل مشکل است:
1- کمیت ناپذیری اهداف اجتماعی
2- سستی طراحان شهری در لحاظ این اهداف در طراحی کالبدی
* در بررسی وضع موجود در دستیابی به اهداف اجتماعی جنبش شهرسازی نوین میتوان به این نتیجه رسیدکه بسیاری از منتقدین جنبش شهرسازی نوین معتقدند تاکنون جوامع بنا شده بر اساس اصول New Urbanism به اهداف اجتماعی خود نرسیده است. با در نظر گرفتن 2 مفهوم مهم" برآورده کردن اهداف اجتماعی" و "حل مشکلات اجتماعی" میتوان به این نتیجه رسید که عملاً حل مشکلات اجتماعی با راهکارهای شهرسازی ممکن نخواهد بود و باید تلاش نمود تا اهداف اجتماعی را در شهرهای جدید برآورده نمود و برای حل مشکلات موجود به سراغ راهکارهای دیگر رفت.
* 3 هدف اجتماعی New Urbanism از بین دیگر موارد به دلائل زیر انتخاب شده است:
1- همپوشانی بیشتر مشاکل اجتماعی
2- ارتباط بیشتر با موضوع برنامه ریزی فیزیکی و طراحی کالبدی
* این اهداف عبارتند از:
1- دستیابی به اجتماع،جامعه،امت یا Community
2- دستیابی به عدالت اجتماعی یا Social Equity
3- در نظر گرفتن مصالح عمومی یا Common Good
* Community (دستیابی به اجتماع،جامعه،امت): این هدف شامل 2 وجه متفاوت است:
جنبه های اجتماعی به معنای تعاملات اجتماعی
جنبه های فرامادی به معنای واکنش های روانشناختی
تعاملات اجتماعی: تشکیل شده از شبکه اجتماعی و پشتوانه های احساسی که در میان همسایه ها وجود دارد. اینگونه فعالیت ها شامل ارتباطات قوی اجتماعی مانند داد و ستد های کالایی و غیر آن تا ارتباطات اجتماعی ضعیف همانند احوالپرسی روزانه میشود.
واکنش های روانشناختی : شامل وجوه روانی اجتماع از قبیل مشارکت اجتماعی ، نیازها ،تاثیرات و احساسات مشترک اجتماعی میشود.
* Social Equity (دستیابی به عدالت اجتماعی)
تعریف:کیفیت نقش اجتماعی افراد جامعه-توزیع متناسب فضایی جمعیت و منابع-برابر نمودن دسترسی به منابع-کیفیتی که بر اساس آن هرکس به اندازه مساوی، فارغ از شرایط اقتصادی و سیاسی و اجتماعی، از مزایای عمومی بهره مند شود
* Common Good (در نظر گرفتن مصالح عمومی )
تعریف:اختصاص مزایای موجود در شهرها به همه ساکنین نه مختص گروهی خاص
به توصیه کارشناسان تمرکز بر حفظ حقوق افراد در برابر مصلحت و حقوق عمومی ،پاسخگویی افراد را در برابر اجتماع افزایش میدهد.
برای دستیابی به این هدف ، مصالح عمومی بر حقوق فردی اولویت میابد.
دستیابی به مصالح عمومی با تعهدات مدنی،پاسخگویی عمومی ، و دسترسی به کالاهای عمومی مثل بهداشت،امنیت و محیط سالم وابسته است.
تلاش برای پاسخگویی مدنی و اجتماعی به عنوان ساختار جامعه آرمانی و چیزی که میتواند جامعه مدرن را به موفقیت برساند.
* اصول New Urbanism
* اصول جنبش شهرسازی نوین در 27 اصل درسال 2000 میلادی تدوین شد این اصول در 3 محور تقسیم بندی شد:
1- منطقه: شامل کلانشهر، شهر و شهرک Region: Metropolis, City , and Town
2- ناحیه: شامل همسایگی ،ناحیه و مسیرها Neighborhood, District, and Corridor
3- بلوک : شامل خیابانها و ساختمانها Block, Street, and Building
هریک از این 27 اصل با یکی از این اهداف سه گانه مرتبط است.8 اصل به عدالت اجتماعی و 19 اصل مربوط به مصلحت عمومی است در حالی که هیچیک به طور مستقیم به هدف دستیابی به اجتماع مربوط نمیشود.
* آیا جنبش نوین شهرسازی میتواند ما را به هدف دستیابی به اجتماع برساند؟
اصولی که مربوط به این هدف میشود شامل دو مطلب است:
1- رشد هویت اجتماعی : در دستیابی به مصالح عمومی پیگیری میشود
2- رشد تعامل اجتماعی : تقویت شناخت همسایه ها از یکدیگر از طریق طراحی مناسب،تامین ایمنی،خیابانهای پیاده، …
نوع ساکنین در واحد همسایگی این کنش و واکنش اجتماعی را افزایش میدهد
وجود وابستگی بین دستیابی به تعامل اجتماعی و معیارهای طراحی مثل تراکم ،موقعیت فضاهای شهری وتسهیلات موجود در واحد همسایگی و..
به طور جدی باید به تاثیرات غیرمستقیم پدیده ها و آثار آن در جامعه توجه نمود.مثل تاثیر امنیت بر رشد و ارتقای کیفیت واحد همسایگی و
* آیا جنبش نوین شهرسازی میتواند ما را به هدف دستیابی به عدالت اجتماعی برساند؟
وصول به این هدف از طریق ایجاد دسترسی عادلانه و گسترش آن به منابع عمومی موجود میسر است.
راه دوم، توزیع متعادل تسهیلات و خدمات برای آسان نمودن دسترسی به آنهاست.
ارتباط بین New Urbanism با هدف دستیابی به عدالت اجتماعی از طریق 3 راه برقرار میشود:
1- فشرده سازی یا افزایش تراکم
2- کاربری مختلط،تنوع خانه سازی
3- گسترش حمل و نقل
فشرده سازی با درنظرگرفتن مسیر 5دقیقه ای برای دسترسی پیاده به تسهیلات مورد نیاز تاثیر زیادی در ایجاد عدالت برای سالمندان و کودکان و فقرا دارد. همچنین حمل و نقل عمومی را هم ممکن میسازد.
کاربری مختلط باعث کاهش مسیر دسترسی به خدمات و فعالیت های مورد نیاز روزانه شده و امکان استفاده از این خدمات بدون نیاز به ماشین را فراهم مینماید.
گسترش حمل و نقل با طراحی معابری که حقوق برابری را در استفاده با اتومبیل ، پیاده و دوچرخه فراهم میکند میسر است.یعنی امکان عبور و مرور بدون توجه به وسع شخص در استفاده از اتومبیل
* آیا جنبش نوین شهرسازی میتواند ما را به هدف دستیابی به مصالح عمومی برساند؟
این هدف ، اصلی ترین هدفی است که اکثر اصول بیان شده بر آن تاکید دارد.
دستیابی به این هدف به 2 امر وابسته است:
محافظت از منابع موجود در مقیاس بزرگ منطقه ای
ارتقای هویت مکان در فضاهای شهری در مقیاس همسایگی و بلوکهای شهری
محافظت از منابع موجود شامل محافظت از محیط و زمین های کشاورزی ، نگهداری از فضاها و بناهای تاریخی و گسترش حمل و نقل عمومی با هدف کاهش استفاده از اتومبیل میشود.
ارتقای هویت از طریق ایجاد مراکز شهری و مشخص بودن محدوده مورد نظر میسر خواهد شد.هویت بخشی باعث افزایش حس مشارکت و تعلق و در نتیجه حفاظت و نگهداری از محیط میشود.
اکثر اصولی که در مقیاس بلوک،خیابان و ساختمانها بیان شده ،مربوط به هدف دستیابی به مصلحت و خیر عمومی است.
* منابع:
The Social Goals Of New Urbanism
Emily Talen
University of Illinois at Urbana- Champaign – (c)2002
1