عنوان:
بهزیستی اجتماعی
فهرست مطالب
مقدمه
تعریف مفهومی وعملیاتی بهزیستی اجتماعی
بهزیستی اجتماعی
تعریف سلامت اجتماعی
ابعاد پنج گانه مقیاس سلامت اجتماعی
سلامت اجتماعی به مثابه جنبه ای از سلامت فرد
حمایت اجتماعی
حمایت اجتماعی به عنوان عامل موثر بر سلامت اجتماعی
حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی
تئوری ها و مدلهای مربوط به حمایت اجتماعی
رویکردهای سلامت اجتماعی
عوامل موثر بر سلامت اجتماعی
مهارت های ارتباطی در سلامت اجتماعی
سیاست اجتماعی و سلامت اجتماعی
پیشینه پژوهشی
منابع
مقدمه:
روان شناسی سلامت تحت عنوان علم مطالعه نقش روان شناسی در سلامت و تندرستی تعریف شده است. در این راستا، روان شناسی سلامت به بررسی باورهای سلامت و رخدادهای پیش بینی کننده سلامت در انسان ها می پردازد. روان شناسی سلامت همچنین به بررسی باورها درباره بیماری و چگونگی ادراک افراد از بیماری می پردازد. انسان موجود پیچیده ای است و بیماری ها حاصل عوامل متعددی هستند و تنها یک عامل مثلاً، ویروس یا باکتری علت بیماری نیست. روان شناسی سلامت تلاش می کند مدل ساده ای از سلامتی و عوامل چندوجهی مرتبط با بیماری جسمی ارائه کند (اگدن،2008).
سلامت و بیماری نتیجه تعامل میان نیروهای زیستی، روانی و اجتماعی است. دیدگاه کنونی درباره سلامت و بیماری، دیدگاهی وسیع است که شامل تاثیر متقابل جنبه های زیستی، روانی و اجتماعی زندگی شخص است. این دیدگاه جدید را الگوی زیستی-روانی-اجتماعی می خوانند. در این مدل، سلامت و بیماری محصول ترکیب عوامل زیر در نظر گرفته می شود:
الف)-ویژگی های زیست شناختی (مثلاً، زمینه های ژنتیکی)
ب)-عوامل رفتاری (مثلاً، سبک زندگی، استرس و باورهای سلامتی)
ج)-شرایط اجتماعی (مثلاً، تاثیرات اجتماعی، روابط خوشایندی و حمایت اجتماعی)(اگدن1،2008). فرد سالم از نظر اجتماعی، اجتماع را به صورت یک مجموعه معنادار، قابل فهم و بالقوه برای رشد و شکوفایی دانسته و احساس می کند که به جامعه تعلق دارد، از طرف جامعه پذیرفته می شود و در پیشرفت آن سهیم است. بین مفهوم سلامت روانی و سلامت اجتماعی فاصله نزدیکی وجود دارد. همچنین، نتایج مطالعات نشان داده اند که معیارهای (مقیاس های) سلامت اجتماعی همبستگی مثبت با معیارهای سلامتی روانی دارند (سام آرام،1389).
مفهوم سلامت اجتماعی، مفهومی است که در کنار ابعاد جسمی و روانی سلامت مورد توجه قرار گرفته است و جنبه اجتماعی آن را با محور قرار دادن فرد مورد بررسی قرار می دهد. سلامت اجتماعی در جوامع مختلف، دارای تعاریف متفاوتی است. مجموع نظرات درباره بعد اجتماعی سلامت را می توان در سه دسته یا سه رویکرد قرارداد:
1-سلامت اجتماعی به مثابه جنبه ای از سلامت فرد در کنار سلامت جسمی و روانی
2-سلامت اجتماعی به مثابه شرایط اجتماعی سلامت و بخش و
3-سلامت اجتماعی به مثابه جامعه سالم (رفیعی و همکاران،1389).
تعریف مفهومی وعملیاتی بهزیستی اجتماعی
3-6-1 تعریف مفهومی بهزیستی اجتماعی
کیز و شاپیرو (2004) معتقدند که سلامت اجتماعی، ارزیابی و شناخت فرد از چگونگی عملکردش در اجتماع و کیفیت روابطش با افراد دیگر،. نزدیکان و گروهای اجتماعی است که وی خود را عضوی از آن ها می داند. به عبارت دیگر، توانایی فرد در تعامل موثر با دیگران و اجتماع به منظور ایجاد روابط ارضاء کننده شخصی و به انجام رساندن نقش های اجتماعی است. اوستون و جیکوب (2005) سلامت اجتماعی را مهارت های اجتماعی، عملکرد اجتماعی، عملکرد اجتماعی و توانایی شناخت هر شخص از خود به عنوان عضوی از جامعه بزرگ تر (تمامیت شخص در شبکه اجتماعی او) دانسته اند.
4-6-1 تعریف عملیاتی بهزیستی اجتماعی
مجموع نمره ای است که آزمودنی از پرسشنامه بهزیستی اجتماعی کسب می نماید و نشان دهنده میزان بهزیستی اجتماعی او هست.
1-3-2بهزیستی اجتماعی
سلامت موضوعی مطرح در بسیاری از فرهنگ ها است. در واقع هر جامعه به عنوان بخشی از فرهنگ خود از سلامت مفهوم خاصی در نظر دارد. از میان تعریف هایی که هنوز هم به کار می رود، شاید دیرینه ترین تعریف آن باشد که:"سلامتی عبارت است از بیمار نبودن" در برخی از فرهنگ ها سلامت و هماهنگی مترادف یکدیگرند و هارمونی عبارت است از "سازگار بودن با خود، با جامعه، با خدا رو با جهان". آراء هندیان و یونانیان باستان در مفهوم سلامت مشترک بوده و بیماری را به اختلال تعادل بدنی نسبت به آنچه "اخلاط" منتسب می کردند. در فرهنگ وبستر سلامت وضع خوب و عالی بدن، اندیشه و روح و به ویژه بر کنار بودن از درد یا بیماری جسمی تعریف شده است. در فرهنگ آکسفورد به معنی وضع عالی جسم یا روح و حالتی که اعمال بدن به موقع و به گونه موثر انجام شود آمده است. جالینوس سلامت را عبارت از وجود نسبت معینی از عناصر گرمی، سردی، رطوبت و خشکی تعریف می کند. ابن سینا معتقد است: سلامت سرشت یا حالتی است که در آن اعمال بدن به درستی انجام می گیرد نقطه مقابل آن بیماری است (سجادی،:1383).
در سالهای اخیر با گنجانده شدن "توانایی داشتن یک زندگی مثمر از نظر اقتصادی و اجتماعی" این تعریف کامل تر شده است. سلامت بیشتر به عنوان ابزاری برای رسیدن یک هدف منظور شده است که می توان آن را از لحاظ کارکردی به صورت یک منبع بیان کرد؛ منبعی که به مردمان امکان می دهد به گونه فردی، اجتماعی و اقتصادی زندگی کنند. سلامت تنها زندگی کردن نیست، بلکه منبعی برای زندگی روزمره است؛ سلامت یک مفهوم مثبت است که بر منابع و امکانات اجتماعی و شخصی و همچنین توانایی های جسمانی تاکید دارد (سمیرا متقی و همکاران، 1392).
سازمان جهانی بهداشت، سلامت را حالت سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه صرف نبودن بیماری و یا رنجوری تعریف می کند. (WHO:146:100) بنابراین سلامت منبعی برای زندگی روزمره است و نه برای هدف زندگی (محمدی اصل، 1382).
2-3-2 تعریف سلامت اجتماعی
واژه سلامت اجتماعی بر گردان کلمه social wellbeing است، این واژه دو کلمه social به معنی "اجتماع" و wellbeing به معنی "زندگی خوب داشتن" است. که بیشتر ناظر به شادی و رضایت است و بر مفاهیم مثبت از سلامت تاکید دارد. این واژه در واقع شامل پاسخ های درونی فرد (احساس، تفکر، رفتار) است (عبدالله تبار، 173:1387)، که هم چگونگی احساس مردم و هم نحوه عملکرد آنها را در بر می گیرد.
کییز (1998) سلامت اجتماعی به عنوان گزارش شخصی فرد از کیفیت ارتباطش با دیگران تعریف می کند. سلامت اجتماعی در این مفهوم یعنی درک فرد از اجتماع به صورت یک مجموعه معنی دار، قابل فهم، دارای نیروی بالقوه برای رشد و شکوفایی همراه با این احساس که متعلق به جامعه است و خود را در اجتماع و پیشرفت آن سهیم بداند.
مفهوم سلامت اجتماعی، مفهومی است که در کنار ابعاد جسمی و روانی سلامت مورد توجه قرار گرفته است، جنبه اجتماعی آن را با محور قرار دادن فرد مورد بررسی قرار می دهد. بلوک و برسلو برای اولین بار در سال 1972 در پژوهشی به مفهوم سلامت اجتماعی پرداختند. آن ها مفهوم سلامت اجتماعی را با درجه عملکرد اعضاء جامعه مترادف کرده و شاخص سلامت اجتماعی را شناختند و تلاش کردند تا با طرح پرسش های گوناگون در ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی سلامت فردی، به میزان فعالیت و عملکرد فرد در جامعه برسند. این مفهوم را چند سال بعد دونالدو و همکارانش در سال 1978 مطرح کردند و استدلال آن ها این بود که سلامت فراتر از گزارش علائم بیماری، میزان بیماری ها و قابلیت های کارکردی فرد است. آن ها معتقدند که رفاه و آسایش فردی امری متمایز از سلامت جسمی و روانی است. بر اساس برداشت آنان سلامت اجتماعی در حقیقت هم بخشی از ارکان وضع سلامت محسوب می شود و هم می تواند تابعی از آن باشد. سنجش محتوای سلامت اجتماعی از ابتدا از طریق تمرکز بر فرد و در رابطه با تعاملات میان فردی (مثلاً ملاقات با دوستان) و مشارکت اجتماعی (مانند عضویت در گروه ها) مورد سنجش قرار گرفت و در اندازه گیری ارکان عینی (مثلاً تعداد دوستان) و ذهنی (کیفیت روابط دوستانه) هر دو تعریف منظور شده بود. حوزه ی سلامت اجتماعی از سال های 1995 به بعد علاوه بر نگرش کلی که بر کیفیت سلامت در میان تمام افراد دارد. سلامت اجتماعی را این گونه تعریف نموده است: "ارزش گذاری شرایط یک فرد و کارایی او در جامعه" که این بازتابی از "سلامت اجتماعی مثبت" است (کییز، 122:1998).
با توجه به تغییرات اجتماعی در چند دهه ی اخیر و تغییر الگوهای جامعه از سنتی به مدرن و تغییر نگرش در خصوص کارکردهای خانواده، پارسونز دو کارکرد برای خانواده"هسته ای منزوی" زمان خود قائل است، کارکرد اجتماعی کردن کودکان و کارکرد شکوفایی و ثبات شخصیت بزرگسالان. این دو کارکرد تنها در روابط صمیمی و محبت آمیز خانواده امکان پذیر است (اعزازی،174،1386). افزایش درصد طلاق و جدایی در بین خانواده ها؛ این پدیده ها در حال حاضر به صورت استثناء مطرح نیستند بلکه جزیی از واقعیت زندگی شده اند. با جدایی زن و شوهر رابطه ی والدین و فرزند تغییریافته و با پدیده ی جدیدی مانند مادر تنها و پدر تنها روبه رو هستیم (اعزازی،1386).
2-3-2 ابعاد پنج گانه مقیاس سلامت اجتماعی
کییز (1998) 5 ملاک را برای سلامت اجتماعی بر می شمرد که هم راستا با نظریه ی روان شناختی و جامعه شناختی اجتماعی بسط پیدا می کنند، به شرح نمودار زیر می شود.
شکل2-1- زیر مقیاس های بهزیستی اجتماعی
شکوفایی اجتماعی2:"شکوفایی اجتماعی عبارت است از ارزیابی توان بالقوه و مسیر تکاملی اجتماع و باور به اینکه اجتماع در حال یک تکامل تدریجی است و توانمندی های بالقوه برای تحول مثبت دارد که از طریق نهادهای اجتماعی و شهروندان شناسایی می شود افراد سالم تر در مورد شرایط و آینده اجتماع امیدوار هستند، آنها می توانند پتانسیلی را که در یک اجتماع به هم پیوسته وجود دارد را تشخیص دهند و باور دارند که جهان می تواند برای انسان هایی چون آن ها بهبود یابد"(کییز،2004: به نقل از فارسی نژاد، 1383).
همبستگی اجتماعی3: همبستگی یا انطباق اجتماعی در مقابل بی معنایی در زندگی قابل مقایسه است و شامل ارزیابی فرد از اجتماع به صورت قابل فهم، قالب پیش بینی و محسوس است و در حقیقت درکی است که فرد نسبت به کیفیت، سازمان دهی و اداره دنیای اجتماعی اطراف خود دارد و همچنین به معنای مفهوم تسلط بر محیط در مقیاس سلامت روان است. تسلط بر محیط یعنی احساس صلاحیت و توانمندی برای مدیریت محیط پیچیده و انتخاب یا خلق زمینه های مناسب شخصی است و متضاد پوچی و بی معنایی است و رد مجموع یعنی دنیا را به صورت منطقی، هوشمند، قابل درک و قابل پیش بینی دیدن است (تباردرزی،1386).
ترنر همچنین معتقد است یکی از عوامل تعدیل کننده میزان افسردگی و استرس، روابط اجتماعی است. یکی از شیوه های گسترش روابط اجتماعی عبارت است از عضویت در انجمن های داوطلبانه، افرادی که در این انجمن ها عضو می شوند. می توانند با افراد بیشتری تعامل برقرار کنند و از این طریق پیوندهای اجتماعی خود را گسترش دهند با گسترش دامنه روابط اجتماعی، فرد می تواند در هنگام بروز شرایط مقابله کند و همین امر باعث می شود که استرس روانی حاصل از این شرایط را کاهش دهد، عضویت در انجمن های داوطلبانه همچنین در افزایش رضایت اجتماعی و کاهش افسردگی نقش مهمی دارد. مشارکت از طریق روابط انجمنی احساس شادابی و خوشحالی را تقویت می کند و از این طریق به بهبود سلامت جسمی و روانی و اجتماعی کمک می نماید.
انسجام اجتماعی4: " انسجام اجتماعی در لغت به معنای یکی کردن و به هم پیوستن، ائتلاف، انضمام، یکپارچگی، اتحاد عناصر مختلف اجتماع است" این اصطلاح نسبتاً جدید است. ادغام در علوم اجتماعی، اغلب با توجه به تمایل طبیعی فکر انسان که دوست دارد با تکیه بر الگوهای کلی موجود در حیات از واقعیات جامعه شناختی سخن به میان می آورد مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان فرآیند انطباق جزء با کامل مد نظر قرار گرفته است. ادغام هم از نظر ریاضی و هم از نظر جامعه شناسی به معنای عمل وحدت بخشیدن به عواملی ناهمسان و حائز تمایل است (توسلی 68:1382 به نقل از کنگرلو 32:1386).
پذیرش اجتماعی5: افرادی که در این بعد از سلامت برخوردارند اجتماع را به صورت یک مجموعه کلی و عمومی که از افراد مختلف تشکیل شده درک می کنند. و به دیگران به عنوان افراد با ظرفیت و مهربان اعتماد دارند. پذیرش اجتماعی مصداق اجتماعی از پذیرش خود به عنوان یکی از ابعاد سلامت روان است. در پذیرش خود فرد نگرش مثبت و احساس خوبی در مورد خودش و زندگی گذشته دارد. و با وجود ضعف ها و ناتوانی هایی که دارد همه ی جنبه های خود را می پذیرد، در پذیرش اجتماعی فرد، اجتماع و مردم آن را با همه نقص ها و جنبه های مثبت و منفی باور دارد و می پذیرد (کییز، 2004، به نقل از کنگرلو، 34:1386).
پذیرش اجتماعی در واقع برآیند چندین پدیده اجتماعی همچون نفوذ اجتماعی، همنوایی، قضاوت اجتماعی و نگرش های افراد می باشد. لذا با توجه به زمینه ارائه شده می توان گفت پذیرش اجتماعی یعنی اینکه بیشتر مردم به منظور سازگار شدن با دیگران از زاویه دید آن ها بنگرند و مانند آن ها عمل کنند. این امر اغلب دیگران را از اینکه صادقانه خود واقعی شان را بروز دهند بازمی دارد (کیل6، 2006). هم چنین بر پاسخ ها و واکنش هایی دلالت می کند که برخی افراد تمایل دارند در اجتماع مورد پسند واقع شوند و مطلوبیت اجتماعی کسب کنند، این گونه پاسخ ها را از خود بروز می دهند (لانگ7،1997؛ نقل از باقری، 1385).
مشارکت اجتماعی8 مشارکت در لغت به معنای جبران ضرر وارده به یکی از شرکاء به وسیله سایرین، اعانه دادن پولی که برای مصارف عام المنفعه بدهد، شرکت، سهمیه، اعانه، هم بخشی و همکاری و تعاون و کمک است. از نظر دورکیم فقدان مشارکت و عدم جذب و یکپارچه شدن افراد به جامعه، به افزایش میزان انحرافات اجتماعی می انجامد. بنابراین راه حل برای کاهش انحرافات اجتماعی توسعه سازمان هایی است که به احیای ادغام و مشارکت افراد کمک می کنند (قبادی،38:1381 به نقل از کنگرلو، 35:1386).
در حقیقت مشارکت اجتماعی باوری است که طبق آن فرد خود را عضو حیاتی اجتماع می داند و فکر می کند چیز ارزشمندی برای عرضه به دنیا دارد این افراد تلاش می کنند که احساس دوست داشته شدن کنند و در دنیایی که صرفاً به دلیل انسان بودن برای آن ها ارزش قائل است سهیم باشند. مشارکت اجتماعی موازی با بعد هدف در زندگی (داشتن باورهایی که به زندگی هدف می دهد) از مقیاس های سلانت روانی نیز هست. مشارکت اجتماعی همچنین به مفاهیم مسئولیت پذیری و کارآمدی شبیه است. خود کارآمدی یعنی اینکه فرد می تواند رفتارهای معینی را انجام داد و مقاصد خاصی را به اتمام رساند (کییز، 1998).
کییز دو تحقیق انجام داد (یکی با استفاده از نظرسنجی تلفنی و دیگری با یک پرسشنامه خود نوشت) که اثبات گر 5 بعد از سلامت اجتماعی بودند: این تحقیقات شواهدی برای اعتبار همگرا میان مقیاس های سلامت اجتماعی و مواردی چون مشارکت اجتماعی، زاینده بودن فعالیت هدف درک محدودیت ها، رضایت از زندگی و خوشبختی ارائه کردند. کییز همچنین دریافت که سلامت اجتماعی به طور کلی با افزایش سن و بالا رفتن سطح تحصیلات افزایش می یابد و معتقد بود مهارت ها، منابع و تجربیات با بالا رفتن سن افزایش می یابند و به افراد کمک می کنند بهتر از چالش های اجتماعی برآیند. درحالی که این مقیاس های اجتماعی هم راستا با ملاک های سلامت روحی که به سلامت روانی می انجامد هستند، با آنها همپوشانی ندارند (کییز، 1998). به علاوه این مقیاس ها صرفاً به شکل حداقلی با خودش بین همبستگی دارند. لذا نتایجی که کییز می گیرد نشان می دهد که مقیاس های اجتماعی به حد کافی نشانگر میزان حل و فصل چالش های اجتماعی توسط افراد هستند. او معتقد است که "سلامت اجتماعی یک دستاورد است"(کییز 133:1998). اجرایی کردن سلامت اجتماعی به عنوان کارکردی روانی، جسمانی و اجتماعی می باید دیدگاهی کلان تر درباره تلقی افراد از میزان کارکرد مناسب خود در محیطشان ارائه دهد.
4-3-2سلامت اجتماعی به مثابه جنبه ای از سلامت فرد
لارسن (1996) سلامت اجتماعی را گزارش فرد از کیفیت روابطش با افراد دیگر، نزدیکان و گروه های اجتماعی که عضو آن هاست، تعریف می کند و معتقد است مقیاس سلامت اجتماعی بخشی از سلامت فرد را می سنجد و شامل آن دسته از پاسخ های درونی فرد (احساس، تفکر و رفتار) است که نشان دهنده ی رضایت یا نارضایتی فرد از زندگی و محیط اجتماعی اش هستند (لارسن، 183:1996).
کییز (2004) نیز مثل لارسن معتقد است سلامت روانی، کیفیت زندگی و عملکرد شخصی فرد را نمی توان بدون توجه به معیارهای اجتماعی ارزیابی کرد و عملکرد خوب در زندگی چیزی بیش از سلامت روانی و هیجانی و شامل تکالیف و درگیری های اجتماعی است. از این رو او سلامت اجتماعی را ارزیابی و شناخت فرد از چگونگی عملکردش در اجتماع و کیفیت روابطش با افراد دیگر، نزدیکان و گروه های اجتماعی که عضو آن ها است می داند. به اعتقاد او و شاپیرو آن چه بیشتر به زندگی غنا و معنا می بخشد، خویشاوندان، روابط و تجارب مشترک است. لذا او به توانایی فرد در تعامل موثر با دیگران و اجتماع به منظور ایجاد روابط ارضاکننده شخصی به انجام رساندن نقش های اجتماعی، عنوان سلامت اجتماعی می دهد.
اخیراً نیز کییز سلامت اجتماعی را شامل سطوح مهارت های اجتماعی، عملکرد اجتماعی و توانایی شناخت هر شخص از خود به عنوان عضوی از جامعه ی بزرگ تر دانسته اند و به شرایط اقتصادی و اجتماعی، رفاه و تمامیت شخص در شبکه اجتماعی او توجه کرده اند (کییز،2004).
مهم ترین نقد وارد بر این تلقی آن است که با توجه به تعاریف اخیر از سلامت روان، "سلامت اجتماعی بنابراین تعاریف" را می توان بخشی از سلامت روان دانست و به این ترتیب سلامت اجتماعی سازه ای حشو خواهد بود یا حداکثر بخش اجتماعی سلامت روان را تشکیل خواهد داد.
سلامت اجتماعی به مثابه شرایط اجتماعی سلامت بخش مطالعات نشان داده است در بین تعیین کننده های سلامت، سهم هر دسته از عوامل حدوداً به قرار زیر است: سهم نظام ارائه خدمات سلامت 25 درصد، سهم عوامل ارثی و زیستی 15 درصد، سهم عوامل مادی محیط زیست و عوامل رفتاری 10 درصد و سهم عوامل اجتماعی 50 درصدی (مرندی، 1385).
نقش قطعی عوامل اجتماعی و محیطی موثر بر سلامت از زمان های بسیار قدیم شناسایی شده است. فعالیت های بهداشتی قرن نوزدهم و بیشتر اقدامات زیربنایی بهداشت عمومی جدید، همگی نشان دهنده ی آگاهی از وابستگی بین موقعیت اجتماعی شرایط زندگی و پیامدهای سلامتی مردم است. تجزیه و تحلیل ها مشخص کرده اند اغلب کاهش های اساسی و جدیدی که مرگ ومیر ناشی از بیماری های عفونی مانند سل رخ داد، قبل از توسعه درمان های طبی موثر در این زمینه به وقوع پیوسته است که در واقع می توان گفت این قبیل کاهش ها در مرگ ومیر ریشه در تغییرات حاصل در سبد غذایی و شرایط زندگی داشته است .در کشور ما با وجود کاستی های موجود، به خصوص در مناطق محروم، برای سلامت جسمی افراد گام های مناسبی برداشته شده است. اما آن چه فقدان آن، در تمام عرصه های کشور محسوس است، توجه نکرد کافی به ابعاد روانی، رفتاری و اجتماعی افراد است. این بی توجهی در عصر ارتباطات و جهانی سازی، موجب آسیب پذیری افراد در ابعاد روانی، خودکشی، سیگار کشیدن، فرار از خانه، افت تحصیلی و سایر آسیب های اجتماعی می شود. واقعیت تحولات اجتماعی گویای آن است که چهره بیماری ها و اختلالات در حال دگرگونی است و پدیده ی انتقال همه گیر در حال وقوع است و به سرعت پیش می رود و موجب بیماری ها و اختلالات می شود. به نحوی که تا سال 2020 در همه جهان منشاء بر هم زننده سلامت، اختلالات و بیماری های روانی، رفتاری و اجتماعی خواهد شد (مرندی، 2039:1385). عوامل موثر بر سلامت، هم در درون شخص و هم در بیرون از او قرار دارند. این عوامل بر هم اثر می گذارند و از این تعامل ممکن است سلامت، ارتقا یا کاهش یابد. از این رو سلامت کل جامعه و افراد را می توان نتیجه ی تعامل های بسیار از جمله وراثت، محیط زیست، سبک زندگی، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، درآمد سرانه و… دانست.
سلامت اجتماعی با این تلقی در واقع همان" تعیین کننده های اجتماعی سلامت9" خواهد بود و بنابراین با وجود مفهوم مزبور بار دیگر سلامت اجتماعی به مفهومی زائد بدل خواهد شد.
5-3-2حمایت اجتماعی
حمایت اجتماعی به عبارتی بر دسترس بودن و کیفیت روابط با افرادی که منابع حمایتی را در مواقع مورد نیاز فراهم می کنند تاکید دارد، دوستان، آشنایان و خانواده، خدمات عینی و اطلاعاتی را فراهم می کنند که موجب می شود یک فرد احساس مراقبت، دوست داشته شدن، عزت نفس و ارزشمند بودن کند و خود را جزیی از شبکه ارتباطی بداند.
"حمایت اجتماعی احساس تعلق داشتن، پذیرفته شدن و مورد عشق و محبت قرار گرفتن است در واقع حمایت اجتماعی برای هر فردی یک ارتباط امن به وجود می آورد که احساس محبت و نزدیکی از ویژگی های اصلی این ارتباط است و همچنین یک کمک دو جانبه است که موجب خلق تصور مثبت از خود، پذیرش خویشتن، احساس عشق و ارزشمندی می گردد و تمام این ها فرصت خود شکوفایی و رشد می دهند".
1-5-3-2 حمایت اجتماعی به عنوان عامل موثر بر سلامت اجتماعی
حمایت اجتماعی، فرآیندی پویاست نیاز به حمایت، در طول زندگی تغییر پیدا می کند بعضی عوامل درون فردی، تعیین می کند که فرد، گیرنده یا دهنده حمایت باشد (بودهد و همکاران، 1983؛ ورتمن و دانکل، شتر، 1987، به نقل از میرزایی، 1384).
تعریف براندت و وینرت از حمایت اجتماعی شامل ایجاد تعلق، صمیمیت، یکپارچگی اجتماعی، فرصت و امکانی برای رفتارهای مثمرتر، تضمین مجدد ارزش انسان ها و ایفای نقش آنان، امکان کمک های اطلاعاتی و عاطفی و ابزاری است (فرانکلین و دیگران 2000، به نقل زا کنگرلو، 41:1386).
استری تر10 (1992) در مفهوم سازی اش از حمایت اجتماعی خاطرنشان می کند که غالب تحقیقات اجتماعی و فرمول بندی ها روی سه نوع حمایت اجتماعی تاکید دارند.
"حمایت ادراکی11"، "حمایت اجتماعی صورت گرفته12"، و " درهم فرورفتگی اجتماعی13" (اشاره به ارتباط واقعی افراد با دیگران مهم در زندگی شان دارد).
ابزارهایی که حمایت اجتماعی را به عنوان درهم فرورفتگی اجتماعی مفهوم سازی کرده اند بر شبکه اجتماعی تمرکز دارند یعنی ارتباطات مستقیم و غیرمستقیمی که افراد را با خانواده و دوستان و همسالانشان پیوند می دهد. در هم فرورفتگی اجتماعی به احساس تعلق فرد به جامعه مربوط می شود و بر فقدان از خود بیگانگی و انزوای اجتماعی دلالت دارد.
حمایت اجتماعی می تواند از منابع مختلفی ناشی شود: دوستان، همکاران، همکلاسان، و …. فقدان حمایت یکی از منابع می تواند از سوی سایر منابع جبران شود. در اینجا بایستی تمایز مهمی بین حمایت های غیررسمی دوستان و خانواده و حمایت های رسمی سیستم های خدماتی قائل گردید. این تمایز با میزانی که حمایت اجتماعی می تواند به صورت خو جوش صورت گرفته یا توسط سیستم های ارائه خدمات اجتماعی می تواند به صورت خودجوش صورت گرفته یا توسط سیستم های ارائه خدمات اجتماعی ایجادشده مرتبط است. گاریاینو خاطرنشان می کند که تمایز بین این امر اهمیت دارد که حمایت اجتماعی می تواند ایجاد شود یا به دست آید. حمایت رسمی غالباً از سوی موسسات و نهادهای خصوصی و دولتی ارائه می شود اما حمایت اجتماعی غیررسمی ساختار یافتگی کمتری داشته و به صورت آزادانه انجام می گیرد. این نوع حمایت از روابط با خانواده، دوستان و یا در هنگام وقوع بحران یا نیازها ناشی می شود (استری تر، 1992، به نقل از شریفیان، 104:1385).
2-5-3-2 حمایت اجتماعی و سلامت اجتماعی
مطالعه در این زمینه دارای سابقه ای نه چندان دور است، افرادی که دارای روابط اجتماعی بیشتری هستند احتمالاً از سلامت بهتری برخوردارند البته این معیار چندان طرفدار ندارد، چرا که تعداد روابط نمی تواند ملاک سلامت بیشتری باشد حتی ممکن است فردی روابط بیشتری داشته باشد ولی این روابط جنبه منفی و بیماری زا داشته باشد. مثلاً در مواقعی که انسان دچار ورشکستگی اقتصادی می شود تعداد روابط و ملاقات های او زیادتر می شود ولی این نوع افزایش رابطه، بیشتر استرس زاست تا اینکه در افزایش سلامتی کمک نماید. طبق تحقیقات لیندزی و تامسون تعداد روابط اجتماعی در سلامت روان نقش مثبت دارد. (لیندزی، تامسون14، 69:1988). همچنین ارتباط حمایت اجتماعی با مرگ ومیر نیز مورد بررسی قرار گرفته است و ثابت شده است که افرادی که از حمایت اجتماعی برخوردارند دارای مرگ ومیر کمتری هستند و از طرف دیگر سلامت روانی اجتماعی متاثر از حمایت اجتماعی است.
3-5-3-2 تئوری ها و مدلهای مربوط به حمایت اجتماعی
روابط اجتماعی حاملان حمایت اجتماعی اند و تئوری ها و مدل های حمایت اجتماعی، روابط اجتماعی را که رد قالب پیوندهای ضعیف و قوی در ساختارهای خویشاوندی، دوستی یا شبکه های اجتماعی، منابع حمایتی را تامین می کنند توصیف و توضیح می دهند. این تئوری ها و مدل ها در توصیف و توضیحشان هر کدام بنا به محدوده ای خاص از روابط اجتماعی افراد یا کل روابط اجتماعی آن ها، حمایت اجتماعی را از زوایای پیامد، آثار، مراحل زندگی، کسب منابع اجتماعی و نظایر آن می بینند.
در خصوص حمایت اجتماعی مدل ها و تئوری های گوناگونی ارایه گردیده است که می توان آن ها را به چهر دسته تقسیم کرد.
میزان حمایت اجتماعی
پیامدهای حمایت اجتماعی
چگونگی کسب حمایت اجتماعی
تغییرات مثبت و منفی حمایت اجتماعی.
1-3-5-3-2 مدل فقدان
گرهارد در سال 1989 مدلی را بیان می کند که حاکی از تاثیرگذاری عوامل اجتماعی بر سلامت است. این مدل که به مدل فقدان معروف است ویژگی افرادی را بیان می کند که در مواجهه با فقدان هایی نظیر از دست دادن شغل، فقدان همسر، از دست دادن منزلت اجتماعی و دوستان بسته به درجه آسیب پذیری که به ویژگی هایی نظیر طبقه، سن، جنس، نژاد و تحصیلات مرتبط باشد. سلامت اجتماعی شان تحت تاثیر قرار می گیرد کسانی که آسیب پذیرترند منابع حمایتی کمتری برای غلبه بر فقدان در اختیاردارند.
فرضیه انباشت هویتی15: تونیس سلامتی را در ارتباط با هویت های نقش در نظر می گیرد به طوری که هویت های افراد با نقش های اجتماعی آن ها پیوند دارد. نقش های اجتماعی به عنوان مجموعه انتظارات رفتاری از محیطی به دست می آید که فرد با دیگران تعامل دارد. انتظارات رفتاری پیش بینی پذیری را رد زندگی به وجود می آورد برآورده شدن انتظارات نقش ارتقاء عزت نفس را به دنبال دارد (شریفیان، 91:1385).
2-3-5-3 -2 مدل سپر و تاثیر کلی حمایت اجتماعی16
ساراسون معتقد است که شبکه اجتماعی ما مردمی را در بر می گیرد که می توانیم به آن ها تکیه کنیم، مردمی که به ما اجازه می دهند بدانیم آن ها نگران ارزش ها هستند و ما را دوست دارند. هرکس که متعلق به شبکه اجتماعی است حمایت اجتماعی را تجربه می کند. شواهد مبنی بر اینکه طرق غیر انطباقی تفکر و رفتار به طور نامتناسبی در میان افراد با حمایت های اجتماعی کم روی می دهد در حال افزایش اند. میزان کفایت حمایت اجتماعی موجود شخص هم در آسیب پذیری و هم در مقابله وی نقش دارد (شریفیان، 99:1385).
3-3-5-3 -2 مدل تاثیر مستقیم حمایت اجتماعی
این مدل عنوان می کند که صرف داشتن حمایت اجتماعی برای سلامتی مفید است و بر عکس نداشتن یا فقدان حمایت اجتماعی دارای تاثیرات منفی بر سلامتی است. طبق گزاره اصلی این مدل هر چه حمایت اجتماعی فرد بیشتر باشد او زا سلامت اجتماعی بیشتری برخوردار است. از این رو سلامتی متاثر از میزان داشتن حمایت اجتماعی است در مدل تاثیر مستقیم سلامتی تابعی از حمایت اجتماعی است به نحوی که افراد اگر دارای حمایت اجتماعی باشند از سلامت اجتماعی و روانی برخوردارند (فلمینگ به نقل از شریفیان، 1385).
4-3-5-3 -2 مدل تاثیر غیرمستقیم یا فرضیه گیر
مدل تاثیر غیرمستقیم یا فرضیه ضربه گیر، عنوان می کند حمایت اجتماعی عمدتاً هنگامی که سطح استرس بالاست بر سلامت اجتماعی و روان موثر است (ویلس، 1981؛ کب، 1978).
طبق این مدل، حمایت اجتماعی، افراد را در مقابل اثرات بیماری زا و رویدادهایی که فشار روانی را تشدید می کنند حفظ می کند. از نظر کوهن و ویلس حمایت اجتماعی حد فاصل بین رویدادهای استرس زا و واکنش نسبت به آن ها وارد عمل می شود و باعث تضعیف پاسخ نامناسب به استرس می شود. حمایت اجتماعی در این مدل تنها در برابر استرس، مزیت به حساب می آید. حمایت اجتماعی در این مدل تنها در برابر استرس، مزیت به حساب می آید. حمایت اجتماعی اثرات استرس زا را کاهش می دهد، اما هنگامی که استرس وجود ندارد، حمایت اجتماعی فاقد مزیت است فقدان حمایت همان طور که مدل تاثیر فقدان آن را برای سلامت روانی و اجتماعی آسیب زا در نظر می گیرد، تحت شرایط استرس بالا و حمایت کم آسیب و پریشانی روانی افزایش می یابد تا تحت شرایط استرس بالا و حمایت زیاد (صادقی و دیگران،48:1378).
6-3-2 رویکردهای سلامت اجتماعی
دو رویکرد بیماری محور و سلامتی محور برای تعریف سلامت وجود دارد
1-6-3 -2 رویکرد بیماری محور
سلامتی را به عنوان حالتی تعریف می کند که علائم نشان دهنده بیماری (چه فیزیکی و چه روانی) در فرد وجود نداشته باشد. به عنوان مثال، فردی سالم فرض می شود که علامتی از افسردگی های عمده در شخص وجود نداشته باشد.
2-6-3 -2 رویکرد سلامتی محور
سلامت به عنوان حالت برخورداری از درجه بالایی از بهزیستی به شمار می رود. طبق نظریه ی سلامتی، فردی سالم فرض می شود که درجات عالی شاخص های سلامت را دارا باشد. دو الگوی زیست شناختی و کلیت برای تعریف سلامت وجود دارد که عبارت اند از:
1-الگوی زیست شناختی سلامت: این الگو پایه نظریه میکروبی بیماری ها بود که در آغاز سده بیستم، اندیشه پزشکی را تحت الشعاع قرار داده بود و متخصصان جسم انسان را مانند ماشین و بیماری را به عنوان اختلال در کار ماشین در نظر می گرفتند. این
دیدگاه نقش عوامل تعیین کننده زیست محیطی، اجتماعی، روان شناختی را دست کم گرفته است. این الگو در حل بسیاری از مسائل اساسی بهداشتی انسان مانند اعتیاد، بیماری های روانی و … نارسا بوده است.
مطالعات مربوط به سلامت با استفاده از الگوهای زیستی بیشتر به وجهی خاصی از سلامت تاکید دارند ولی افراد در درون ساختارهای اجتماعی و ارتباط قرار دارند و با چالش ها و تکالیف اجتماعی بی شماری رو به رو هستند.
2-الگوی کلیت سلامت: الگوی کلیت سلامت، ترکیبی از همه عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، زیست محیطی و… را شناسایی می کند. از این دیدگاه، عوامل متعددی در تعیین سلامتی فرد دخالت دارد و سلامتی حالتی فراتر از تعادل کامل اعمال بدن به شمار می رود.
بهترین تعریف منطبق با الگوی کلیت و با به کارگیری رویکرد سلامتی محور، تعریفی است که سازمان بهداشت جهانی 17در سال 1948 در ژنو از سلامت ارائه داده است:
سلامت بارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط بیمار یا معلول نبودن18.
در این تعریف، سلامت اجتماعی در کنار سلامت فیزیکی و روانی قرار گرفته است. در تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامت کامل به معنای توانایی داشتن یک زندگی مولد از نظر اقتصادی و اجتماعی است.
بعد اجتماعی سلامت، در برگیرنده سطوح مهارت های اجتماعی، عملکرد اجتماعی و توانایی شناخت هر شخص از خود به عنوان عضوی از جامعه بزرگ تر است. به طور کلی از این دید، هرکس عضوی از افراد خانواده و جامعه بزرگ تر به حساب می آید. در سنجش سلامت اجتماعی، به نحوه ارتباط شخص در شبکه روابط اجتماعی توجه می شود.
از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی، سلامت یکی از حقوق عمده انسانی است و در نتیجه همه جانبه ی سلامت ایجاب می کند که همه ی نظام ها و ساختارهایی که شرایط اجتماعی-اقتصادی و محیط فیزیکی را در کنترل و تسلط خوددارند، مضامین فعالیت های خود را در رابطه با آثاری که بر سلامت و رفاه فرد و جامعه دارند در نظر بگیرند (سجادی و صدرالسادات، 15:1384).
دیدگاه لذت جویانه و کارکردی: سلامت اجتماعی از دو دیدگاه لذت جویانه و کارکردی مورد توجه قرار گرفته است (ریف و سینگر،2004). دیدگاه لذت جویانه، سلامت اجتماعی را با رضایت از زندگی و تعادل جنبه های مثبت و منفی بررسی می کند. از سوی دیگر دیدگاه کارکرد گرایانه، سلامت اجتماعی را با توجه به اهمیت فردی، هستی معنادار و میزان پتانسیل افراد برای ایفای وظایف خود می نگرد و لذا تاکید آن بر سلامت اجتماعی در یک بازه زمانی طولانی مدت تر است. تحقیقات مختلف که متمرکز بر مفهوم سلامت اجتماعی هستند، شامل تحقیقات درباره سلامت عاطفی بوده اند و بر مبنای یک مفهوم سازی لذت جویانه از سلامت اجتماعی صورت گرفته اند و کارکردگرایی مثبتی را بررسی کرده اند که به عنوان جزئی از سلامت اجتماعی و سلامت روانی مطرح بوده است (ریف و کییز، 1995). ریف و کییز معتقد بودند که سلامت چیزی بیش از رضایت زندگی و احساس خوشبختی است که در مفهوم لذت جویانه از سلامت مطرح می شود. امروزه سلامت اجتماعی را محصول عوامل شناختی، روانی و اجتماعی و هم معلول عوامل بیولوژیکی می دانند و این نگرش با یک رویکرد کلی تر به مقوله سلامت و بیماری و معالجه مشکلات آسیب زننده همراه می شود. این رویکرد جدید به سلامت منجر به استفاده از دامنه ای از واژه ها شد که باهم ارتباط درونی دارند از جمله: کیفیت زندگی، سلامت اجتماعی ذهنی و سلامت روانی (ریف و کییز،1995) کارکرد مثبت فردی سلامت عاطفی و سلامت اجتماعی (کییز، 1998). این مفهوم سازی گسترده از سلامت و سلامت اجتماعی اجازه می دهد تا بررسی جامع تری از عوامل روانی و شناختی داشته باشیم که مرتبط با درک افراد از میزان کارایی مطلوب خود در محیط اطرافشان است. این تاکید بر عوامل روانی مثبت که مرتبط با سلامت اجتماعی هستند را می توان به حوزه روانشناسی هم تعمیم داد.
کییز (1998) معتقد است که مفهوم سازی سلامت ذهنی می بایست آن قدر گسترده شود که سلامت اجتماعی را هم در بر گیرد. سلامت اجتماعی از دیرباز به عنوان فارغ بودن از حالت های اجتماعی منفی مثل از خود بیگانگی یا هرج ومرج تعریف شده است و نه الزاماً اینکه وجود شرایط روان شناختی اساس سلامت اجتماعی باشند (کییز، 133: 1998). درحالی که به سلامت اجتماعی در جنبه فردی توجه زیادی شده است (ریف، 1989) این عقیده هم مطرح شده است که می بایست توجه همسانی به ماهیت اجتماعی مقوله سلامت اجتماعی شود. به عقیده کییز سلامت اجتماعی و یا فقدان آن، دغدغه ای بارز در نظریه کلاسیک جامعه شناسی بوده است. علیرغم اهمیت مفاهیمی چون هرج ومرج، از خود بیگانگی که مورد توجه مارکس و دورکیم قرار داشته، آنها به بحث درباره ابعاد چندگانه سلامت اجتماعی مثبت هم پرداخته اند. از جمله فواید بالقوه زندگی اجتماعی، یکپارچگی و انسجام اجتماعی است که به معنای احساس تعلق و وابستگی درونی و احساس وجدان مشترک و سر نوشت جمعی می باشد (دورکیم، 1951). مزایای زندگی اجتماعی می تواند اساس و بنیان ارائه تعریفی جهانی از سلامت اجتماعی باشد.. سلامت اجتماعی عبارت است از تخمین شرایط و کارکرد یک فرد در جامعه. کییز در ادامه چالش های اجتماعی که ابعاد سلامت اجتماعی را تشکیل می دهند، توصیف می کند
سلامت اجتماعی این گونه تعریف شده است"ارزش گذاری شرایط یک فرد و کارایی او در جامعه" که این بازتابی از "سلامت اجتماعی مثبت" می باشد (کییز، 122:1998). این نشانگر این حقیقت است که سلامت اجتماعی بازتاب درک افراد از تجربیاتشان در محیط اجتماعی می باشد که در تضاد با ملاک های سلامت اجتماعی از حیث میان فردی قرار می گیرد یعنی ملاک هایی چون حمایت اجتماعی یا ملاک هایی که در سطح اجتماعی شکل اجرایی به خود می گیرند مثل ارزیابی های سرمایه اجتماعی.
7-3-2 عوامل موثر بر سلامت اجتماعی
پژوهش های اجتماعی به صورت خرد و کلان در حوزه سلامت روانی و اجتماعی به صورت منطقه ای، ملی و بین المللی انجام یافته است، این امر اثبات می نماید که تحت تاثیر دامنه بسیاری از عوامل جمعیت شناختی، اجتماعی، روانی و فرهنگی می توان عوامل موثر بر سلامت اجتماعی را مورد تامل و بررسی قرارداد و به نظر راسنفیلد19 یکسری از عوامل موثر بر سلامت اجتماعی و روانی شامل "پایگاه اجتماعی-اقتصادی (SES)، موقعیت تاهل، جنسیت، مهارت های ارتباطی، مذهب، سرمایه اجتماعی و… می باشد" (راسنفیلد، 1997. به نقل از حاتمی، 30:1389).
1-7-3-2 پایگاه اجتماعی-اقتصادی
این مولفه رابطه روشن و صریحی با سلامت از جمله سلامت اجتماعی دارد. در واقع هر چه فقر اقتصادی و شرایط نامناسب و وضعیت های درآمدی نامناسب تر باشند، پایگاه اجتماعی و اقتصادی افراد در نتیجه وخیم تر است، که این امر باعث می شود سبک زندگی افراد در تمام زمینه ها از جمله سلامت اجتماعی آنان به خطر افتد. با توجه به این مسائل از دیدگاه گراهام20 "سلامتی فرد به عنوان یک موضوع مهم نتیجه شرایط اقتصادی-اجتماعی است. افرادی که از لحاظ اقتصادی-اجتماعی در شرایط بهتری قرار دارند، به دلیل توانایی و دسترسی بهتر در وضعیت مطلوب تری قرار می گیرند؛ و در مقابل افرادی که به طبقات پایین جامعه تعلق دارند از سلامتی نامطلوب رنج می برند. به باور وی عواملی که باعث می شوند تغییرات در وضعیت اقتصادی-اجتماعی افراد بر سلامتی (جسمی، روانی، اجتماعی) تاثیر بگذارد. در سه مقوله مادی، رفتاری و روانی اجتماعی قرار می گیرند."(گراهام، 2001: 14 به نقل از هزارجریبی و همکار، 309:1391).
2-7-3-2 وضعیت تاهل
متاهل بودن همواره امری مرتبط با سلامت و ارتقای سلامت بالاخص سلامت اجتماعی به ویژه برای مردان بوده است.
لیلارد و وایت21 دریافتند که ازدواج باعث کاهش رفتارهای پرخطر در مردان می شود. ازدواج همچنین مرتبط با افزایش سطح (البته نه به صورت مطلق) پایگاه اقتصادی-اجتماعی است که به ویژه بر سلامت تاثیر می گذارد (وایت، 1996).
متاهل بودن فواید زیادی برای سلامتی (بالاخص از نوع اجتماعی) دارد مثلاً فرد را همراه کسی می کند که همسر اوست و این عالمی است که برای سلامت اجتماعی مردان حائز اهمیت است. فایده دیگر ازدواج تامین حمایت عاطفی و اخلاقی در لحظات اضطراب آفرین است. اما مجرد بودن هم فواید خاص خود را دارد. مارکس22 و لمبرت23 (1988) دریافتند که اگر چه ازدواج به طور کلی سلامت اجتماعی و روانی مردان و زنان را افزایش می دهد اما افراد مجرد برخی جنبه های ویژه از سلامت را تجربه می کنند که از همه مهم تر حس استقلال و رشد فردی بیشتر از افراد متاهل است.
3-7-3-2جنسیت
سلامت با توجه به جنسیت تفاوت هایی را پیدا می کند. مردان در مقایسه با زنان، بیشتر در معرض خطرات و ریسک های سلامت قرار دارند، از آن رو که جنسیت می تواند تا حد زیادی تعیین کننده میزان کنترل منابع اجتماعی-اقتصادی و شیوه رفتار با افراد در محیط اجتماعی شان باشد. زنان دو برابر مردان افسردگی دو قطبی را تجربه می کنند و نیز از خشونت های خانوادگی، اضطراب روانی، خشونت جنسی، فشارهای مربوط به سو گیری های جنسیتی و اجبار در ایفای نقش های چندگانه رنج می برند. مردان متاسفانه عمدتاً گرفتار اعتیاد به مواد مخدر، پرخاشگری و جامعه ستیزی می شوند و همچنین سه برابر احتمال دارد که شخصیت ضد جامعه در آنان شکل گیرد و این در حالی است که رایج ترین اختلال در میان زنان، اختلالات ترس است. مردان در مقایسه با زنان رفتار آسیب زننده تری دارند که سلامت آنان را به خطر می اندازد (سازمان بهداشت جهانی، 2005).
4-7-3-2 عوامل روانی و اجتماعی
درحالی که تاثیر عوامل روانی-اجتماعی بر سلامت از دیرباز موضوع مناقشه بوده است، اما این بار، در سالهای اخیر اعتبار پیدا کرده است. کاسیوپو24 خاطرنشان می سازد که بسیاری از مشکلات امروز در زمینه سلامت، مبناهایی متغیر از اضطراب، خشم و افسردگی گرفته تا احساس سرخوشی غیر واقعی ناشی از مصرف مواد مخدر است (کاسیوپو، 1050:2003).
سلامت روانی: سلامت روانی رسیدن فرد به این تصور است که زندگی اش منسجم و معنادار (ریف، 1989) است. مدل ریف برای سلامت ریف مدلی را برای سلامت روانی پیشنهاد می کند که از 6 بعد پذیرش خود، تسلط بر محیط، هدفمند بودن زندگی، رشد فردی، استقلال و روابط مثبت با دیگران تشکیل می شود و نمایانگر چالش هایی است که فرد در تلاش برای رسیدن به خود شکوفایی با آن ها روبرو می شود (ریف و کییز، 1995).
ریف و کییز (1995) یک مفهوم سازی نظریه محور از سلامت روانی ارائه می دهند که از کار نظریه پردازان اولیه الهام می گیرد. جنبه های سلامت روانی ریشه در مفهومی دارند که ارسطو ارائه می دهد مبنی بر اینکه سعادت نهایی در موجودیت بشر حاصل سعادتی است که محصول جانبی رسیدن به خود شکوفایی به شمار می رود. نظریه ریف و کییز هم راستا با کار نظریه پردازانی همچون راجرز25(1967)، ماسلو26(1968) است که عناصر مختلف سلامت روانی را طرح و شرح دادند.
ربر27 معتقد است که واژه خود شکوفایی نخستین بار توسط گلداشتاین28 به عنوان یک نظریه پرداز ارگانیسمی، مطرح شد تا توصیفی برای انگیزه ذاتی انسان ها برای رشد کامل توان بالقوهشان باشد. گلداشتاین معتقد بود که خود شکوفایی انگیزه اولیه انسان است و تمام انگیزه های دیگر زیرمجموعه آن قرار می گیرند. ریف اقدام به بررسی متون علمی کرد که کارکردهای روانی سطح بالاتری را مورد توجه قرار می دادند و ترکیب آنها به اجزای پایه ای اعتقادات رایج درباره رفاه روانی رسید. دیدگاه های نظری درباره کارکرد یک فرد بالغ که مورد توجه ریف قرار گرفتند عبارت اند از: خود شکوفایی که ماسلو (1968) مطرح می کند، مفهوم بلوغ که دیدگاه آلپورت29 است، دیدگاه فردیت که یونگ30 مطرح می کند و مفهوم کارکرد کامل فرد بزرگسال که راجرز نظراتی درباره آن دارد (ریف، 1989). ریف با کنار هم قرار دادن این رویکردها، به درون مایه های مشترکی می رسد که برای سلامت روانی مثبت نمونه هایی ذکر می کنند. این درون مایه ها شامل تحلیل های مثبت از خود فرد و دیگران، عقیده به معنادار بودن زندگی، داشتن روابط سالم با دیگران، ظرفیت مدیریت زندگی شخصی، خودشناسی و آگاهی از رشد دامنه دار فردی می شوند. ریف در واقع یک مقیاس برای سلامت روانی تعیین کرد (مقیاس PWB) که همراه با ادغام الگوهای نظری چندگانه درباره کارکردهای مثبت روانی بود. مدل PWB چندبعدی به عنوان معرف ابعاد روان شناختی "شکوفایی چالشی" توصیف شده است (ریف، کییز و شموتکین، 1008:2001).
ریف و کییز هر یک از ابعاد مدل سلامت روانی خود را تعریف کرده اند: پذیرش خود: پذیرش خود عبارت از قابلیت شناسایی و پذیرش خصوصیات مثبت و منفی یک فرد است (ریف، 1989) و کسانی که پذیرش خود را به خوبی انجام داده اند، نگرش و تصور مثبتی از خوددارند و هر دو جنبه شخصیت خود را می پذیرند و با گذشته خود مشکلی ندارند (ریف و کییز، 1995).
هدفمند بودن زندگی: بعد هدفمند بودن زندگی ریشه در این مفهوم دارد که افرادی که از نظر اجتماعی روانی بالغ هستند و زندگی هدفمندی دارند و اهداف مناسبی برای خود منظور می کنند و می توانند در هنگام نیاز جهت حرکت زندگی خود را تغییر دهند (ریف، 1989). منظور از هدفمند بودن زندگی، پذیرش این مسئله است که زندگی جهت و معنا دارد چرا که افراد اهدافی دارند که می خواهند به آن ها برسند (ریف، 1989). کسی که هدفی در زندگی دارد، زندگی را معنادار می بیند و عقایدی معنادار را در ذهن می پروراند و به شکل هدفمند زندگی می کند.
رشد فردی: منظور از رشد فردی این است که فرد در حال بهینه سازی توان بالقوه خود است (ریف، 1989) و کسانی که وضعیت مطلوبی در این بعد دارند به دنبال این هستند که همیشه از روز پیش خود گامی به جلوتر بردارند. آن ها همیشه از فرصت های تازه استقبال می کنند و قبول دارند که ارتقای فردی در گذر زمان رخ می دهد و خودشناسی بیشتر و تاثیرگذاری فردی همچنان در حال افزایش خواهند بود (ریف وکییز، 1995).
برقراری روابط مثبت با دیگران: این بعد به این دلیل مورد توجه ریف قرار گرفت که بیشتر نظریه های مربوط به کارکرد مثبت یا بالغ بر ارزش ایجاد روابط گرم و قابل اعتماد تاکید می کنند. مثلاً قائلین به خود شکوفایی بر اهمیت همدردی قوی با دیگران اشاره کرده اند (ماسلو، 1968). همچنین نظریه اریکسون (1959) نقش بلوغ در رشد فردی را مورد تاکید قرار می دهد که تا اندازه ای مبتنی بر نوع روابطی است که فرد با دیگران دارد. بعد رشد فردی مبتنی بر این مفهوم است که افراد بالغ و سالم، فرایند رشد دامنه دار توان بالقوه خود را پی می گیرند و رشدی درون فردی دارند (ریف، 1989). این بعد شامل برقراری روابط معنادار با دیگران می شود (ریف، 1989). کسی که در این زمینه عملکرد خوبی دارد، همیشه نگران سلامت اجتماعی دیگران است و می تواند با آن ها احساس همدردی می کند و بده بستان های روابط انسانی را درک نماید (ریف وکییز، 1995).
تسلط بر محیط: بعد تسلط بر محیط مرتبط با افراد سالم و بالغ است که قدرت انتخاب و یا خلق محیط مناسب برای شرایط روانی خود را دارند. ریف این عامل را مرتبط با نظریه های طول عمر می داند که قابلیت افراد بالغ برای کنترل محیطشان را مهم تلقی می کند. به طور خلاصه منظور از تسلط بر محیط، برخورداری از ظرفیت و درک کافی برای مدیریت موثر زندگی است. این بعد شامل آمادگی در برابر چالش هایی است که از طرف محیط به شکل روزمره در برابر فرد ایجاد می شوند. فردی که در این زمینه عملکرد خوبی دارد احساس می کند بر محیط خود مسلط است، در زندگی مشارکت دارد، فعالانه تلاش می کند بر چالش ها غلبه می کند و در جهت شکل دهی به محیط برای تامین زمینه های سلامت اجتماعی خود حرکت می نماید (ریف وکییز، 1995).
استقلال: قابلیت خوداتکایی، عدم وابستگی و توانایی نظم دهی شخصی به رفتار است. ریف این مفهوم را تا اندازه ای مبتنی بر نمونه هایی از افراد خود شکوفا که به شکل مستقل عمل می کنند، مطرح می کند. منظور توانایی فرد برای زندگی طبق ارزش های و سنت های خود است حتی اگر این ارزش ها باارزش های دیگران در تضاد قرار داشته باشند (ریف، 1989). فردی که مستقل است خود مسیر را تعیین می کند، بر خودش کنترل دارد و تن به کنترل توسط ارزش های دیگران نمی دهد و طبق استانداردهای خود زندگی می کند (ریف و کییز، 1995).
8-3-2 مهارت های ارتباطی در سلامت اجتماعی
یکی از جنبه های مهم رشد انسان، فرایند اجتماعی شدن اوست. انسان به عنوان موجودی اجتماعی، همواره ناگزیر است که با دیگران روابط متقابل داشته باشد. از طریق رفتار متقابل اجتماعی است که افراد شخصیت خود را می سازند و شیوه های زندگی جمعی و دانش، مهارت ها الگوهای رفتاری لازم را کسب می کنند. از طرفی به نظر می رسد که برقراری و حفظ یک ارتباط سالم و مستمر نیز مستلزم داشتن مهارت های اجتماعی و ارتباطی به خصوصی است که باید آن ها را مورد توجه و بررسی قرارداد.
در متون پژوهشی مفهوم مهارت های ارتباطی به صورت های مختلفی، تعریف شده است.
ماتسون (1990) معتقد است که مهارت های ارتباطی رفتارهایی هستند که رشد آنها می تواند بر روابط بین افراد از یک سو و سلامت اجتماعی آنان و نیز عملکرد مفید و موثر در اجتماع از سوی دیگر، تاثیر داشته باشد. اشنایدر و همکاران (1985) نیز مهارت های ارتباطی را به عنوان وسیله ارتباط میان فرد و محیط، تعریف می کنند که این وسیله برای شروع و ادامه یک ارتباط سازنده و سالم با همسالان، به عنوان بخش مهمی از سلامت، مورد استفاده واقع می شود.
ج) مذهب: از دیدگاه روان شناسی، مذهب بعضاً یک فعالیت فکری و احساسی و یک عمل ارادی است. مذهب چیزی بیش از یک تجربه ذهنی صرف است و همواره اشاره به یک موضوع مورد پرسش و ایمان دارد. مذهب یک ماهیت اشتراکی است که عقایدی را در بین مردم به صورت ساختارهای نهادی وابسته، عملیات اجرایی و واحدهای سیاسی سازمان می دهد. سیستم های عقیدتی درون فردی و بین فردی و سیستم های مذهبی همچنین می توانند تاثیر مخصوصی روی سیستم های تندرستی و حمایت های اجتماعی و عقاید منحصربه فرد آن ها داشته باشد. تعداد بررسی های زیادی ارتباط مذهب با سلامت را نسبت به سیستم اعتقادات مذهبی در دو دهه گذشته آزمایش نموده اند. اکثر تحقیقات نشان دادند که مذهب تاثیر سودمندی بر سلامت روانی و اجتماعی داشته است (سعیدی و همکاران،1388).
9-3-2سیاست اجتماعی و سلامت اجتماعی
سیاست اجتماعی و کاربرد آن در حوزه سلامت از جمله سلامت اجتماعی کلید اساسی و تحقق سایر حوزه های مرتبط با سلامت اجتماعی است. در واقع سیاست اجتماعی اشاره به کنش های اجتماعی شهروندان از جمله زنان در جهان زندگی اجتماعی می کند. بر این اساس توصیف این کنش ها هدفمند و موثر در ارتقای بهزیستی افراد جامعه نیز می باشد. به طور خلاصه باید گفت که "سیاست اجتماعی، مرتبط با رفاه با بهزیستی جامعه و اعضایش است و از سوی دیگر سیاست اجتماعی با سایر نزدیک به فعالیت های رفاه است، قلمرویی که در آن سیاست های دولت و خدمات اجتماعی به منظور ارتقای شهروندان یک کشور مورد استفاده قرار می گیرد. (سعیدی و همکاران،1388).
-2 پیشینه پژوهشی
در این قسمت برخی از پژوهش هایی که با موضوع پژوهش مرتبط می باشدآورده شده است.
1-5-2 تحقیقات صورت گرفته در زمینه پژوهش در داخل کشور
بررسی رابطه سبک های هویت با سلامت اجتماعی و خود کارآمدی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر پایه دوم دبیرستان های شهر تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، فارسی نژاد سال 1384. نتایج: میانگین نمرات سلامت اجتماعی در نمونه کل 95/2 می باشد که نمره پایینی است. نمره پسران 08/3 و دختران 82/2 می باشد که نشانگر بالا بودن نمره سلامت اجتماعی پسران نسبت به دختران است. با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت که به طور کلی نوجوانان مورد مطالعه از سلامت اجتماعی پایینی برخوردارند و علت آن را می توان به عدم مشارکت نوجوانان در فعالیت های اجتماعی و محدود بودن شرایط و فضا برای عملکردهای اجتماعی در سن نوجوانان نسبت داد. فارسی نژاد معتقد است همان گونه که افراد خود را سازنده سرنوشت خویش می دانند به اجتماع نیز به عنوان مجموعه ای از نیروهای بالقوه تاثیرگذار است و سازنده می نگرند و در واقع مقیاس رشد اجتماعی در برگیرنده ارزیابی فرد از نیروهای اجتماعی است و نه ارزیابی فرد از توانمندی های فرد در قبال اجتماع. همچنین محقق معتقد است که دختران نوجوان با توجه به اینکه بیشتر به شیوه اطلاع مدار با مسائل برخورد می کنند ارزیابی بهتری از نیروهای اجتماعی دارند (فارسی نژاد،1384).
جمعه نیا (1387) رابطه ی سلامت اجتماعی با سبک های هویت یابی و خودکارآمدی دانش آموزان دبیرستان های شهر گنبد را بررسی کرد. او 373 نفر از دانش آموزان دبیرستان های دولتی شهر گنبد را با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب کرد و در پژوهش خود، از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز (1998) و پرسشنامه ی سبک های هویت یابی بروزنسکی (1990) استفاده کرد. نتایج این تحقیق نشان داد بین دختران و پسران، از نظر سطح سلامت اجتماعی در ابعاد مشارکت و انسجام اجتماعی، تفاوت معناداری وجود دارد، درحالی که در پذیرش و شکوفایی اجتماعی و انطباق اجتماعی که از ابعاد دیگر سلامت اجتماعی است، در بین دختران و پسران تفاوت معناداری به دست نیامد. همچنین بین سلامت اجتماعی و سبک های هویتی ارتباط معنی داری وجود دارد (جمعه نیا، 1387).
گرماوردی و وحدانی نیا (1385) در مقاله پژوهشی به نام سلامت اجتماعی؛ بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان در فصلنامه پایش به مطالعه ای توصیفی-تحلیلی به صورت مقطعی به منظور بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه مقاطع راهنمایی و دبیرستان شهرستان کرج پرداختند و با استفاده از ابزار استاندارد( Gresham & Elliott نسخه والدین) با انجام پرسشنامه و مصاحبه عمیق صورت گرفت. در مجموع 1544 نفر از والدین دانش آموزان به سوالات پرسشنامه مهارت اجتماعی فرزندانشان پاسخ داده و امتیاز مهارت های اجتماعی در مورد 1410 نفر از فرزندان آن ها به دست آمد. میانگین سنی دانش آموزان 7/15 سال (3/1) انحراف معیار بوده و بیش ترین آن ها در مقطع دبیرستان به تحصیل اشتغال داشتند.. با توجه به نتایج به دست آمده میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان از سطح مطلوبی برخوردار نبوده و باید از طریق بازنگری در برنامه های آموزشی و تربیتی در سطح خانواده و مدرسه مهارت های اجتماعی آنان را ارتقاء داد.
بررسی اپیدمیولوژیک سلامت اجتماعی در ایالات متحده، مک آرتور، 1995؛ نتایج: تقریباً 40 درصد افراد بزرگسال در سنین 25-74 سال در سه مقیاس سلامت اجتماعی نمره بالایی کسب کرده اند. اما 60 درصد افراد بزرگسال در هیچ یک از مقیاس های سلامت اجتماعی نمره بالایی کسب نکرده اند. 10 درصد افراد در سه و بیشتر از مقیاس سلامت اجتماعی نمره بالا داشته اند. داده ها نشان داده اند که اکثریت افراد بزرگسال در ایالات متحده سلامت اجتماعی سطح متوسط تا بالا دارند. نسبت قابل توجهی از جمعیت، سلامت اجتماعی پایینی دارند که به تعبیر مک آرتور آن را می توان نوعی ناسالمی اجتماعی تعبیر نمود (کنگرلو،1387).
عبدالله تباردرزی (1386) در پژوهشی با عنوان بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان به بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی و ارتباط آن با متغیرهای دموگرافیک اجتماعی آنان پرداخت. نتایج نشان دادند میانگین سلامت اجتماعی در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد (22/72) بیشتر از دانشجویان مقطع کارشناسی (42/66) می باشد. همچنین بین متغیر سلامت اجتماعی با متغیر وضعیت تاهل، عضویت در انجمن ها و وضعیت اشتغال ارتباط معناداری وجود داشت (عبدالله تبار و دیگران، 1387).
لاروچ در سال 1998 مطالعه ای توصیفی را با عنوان سلامت اجتماعی روی 151 دانشجوی دانشگاه در بوستون ماساچوست انجام داد، هدف مطالعه تعیین ارتباط بین وضعیت سلامت اجتماعی، جنسیت، متوسط نمره تحصیلی و تعیین کننده های اصلی مرتبط و غیر مرتبط در سلامت با سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت آن ها بود. زنان دانشجو به نحو معنی داری در ابعاد تغذیه، روابط بین فردی، مسئولیت پذیری در مقابل سلامت و سبک زندگی ارتقاء دهنده ی سلامت رفتار بهتری از مردان داشتند (مامورت و همکاران، 1387).
سام آرام (1388) در مقاله ای به بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تاکید بر رهیافت پلیس جامعه محور می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین افزایش ناامنی اجتماعی و کاهش میزان سلامت اجتماعی در جامعه وجود دارد. همچنین شاخص سهم داشت اجتماعی یکی از ابعاد سلامت اجتماعی است که از مهم ترین عوامل تحقق هدف پلیس جامعه محور یعنی توانمندسازی اجتماع به منظور کمک به رفع و حل مشکلات افزایش جرم و بی نظمی در اجتماع است. بنابراین امکان تحقق اهداف پلیس جامعه محور در جامعه ای با افراد دارای سلامت اجتماعی بالا به دلیل سهولت مشارکت اجتماعی و افزایش اعتماد اجتماعی بیشتر است (سام آرام، 1388).
اعظم ابرهیم نجف آبادی در سال (1389) در پژوهشی با عنوان عوامل موثر بر میزان سلامت اجتماعی زنان جوان 15 تا 24 ساله ی شهر اصفهان. یافته های این تحقیق نشان می دهد که هر چه زنان جوان از میزان حمایت اجتماعی بالاتری برخورد از، متناسب با آن سلامت اجتماعی بالاتری نیز دارند. بر همین اساس، بین مولفه های سه گانه ی حمایت اجتماعی (حمایت ابزاری، عاطفی، اطلاعاتی) و سلامت اجتماعی رابطه وجود دارد.
پل در سال 2007، پژوهشی را به منظور بررسی رابطه ی بین عملکردهای ارتباطی، سلامت اجتماعی، معنوی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان، بین سنین 35 تا 80 انجام داد. نتایج این پژوهش نشان داد که سلامت معنوی عمده ترین عامل تاثیرگذار در کیفیت زندگی این افراد بوده است و سلامت اجتماعی در رتبه ی دوم قرار داشت (نجف آبادی، 1389).
سید احمد حسینی حاجی بکنده و ملیحه تقی پور در سال 1389، در پژوهشی به عنوان بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست پرداختند. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از این است که هر چه زنان سرپرست خانوار از حمایت اجتماعی بالاتری برخوردار بوده اند، متناسب با آن از سلامت اجتماعی بالاتری نیز برخوردار بوده اند. همین رابطه بین مولفه های سه گانه حمایت اجتماعی (عاطفی، ابزاری و اطلاعاتی) و سلامت اجتماعی نیز دیده می شود.
2-5-2 تحقیقات صورت گرفته در زمینه پژوهش در خارج کشور
کییز (1998) در تحقیق خود به بررسی رابطه ی بین سلامت اجتماع، از خود بیگانگی و ناهنجاری های اجتماعی پرداخته است. وی در مطالعه ی سلامت اجتماعی در ایالات متحده نتایج زیر را به دست آورده است: بین سلامت اجتماعی با رفتارهای اجتماع پسند و مسئولیت پذیری زندگی اجتماعی رابطه های مثبت زیادی مشاهده شد. همچنین سطوح سلامت اجتماعی به خصوص انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی در افرادی که با اطرافیان خود برای حل مسائل و مشکلات همکاری و همفکری می کردند در مقایسه با افرادی که با اطرافیان خود ارتباط نداشتند میزان بالاتری داشت.
بلانکو و دیاز31 (2007) در مقاله ای با عنوان (نظم اجتماعی و سلامت روانی با رویکردی به سلامت اجتماعی) سعی کردند تا ارتباط بین ابعاد سلامت اجتماعی را به عنوان شاخص منظم اجتماعی با جنبه های دیگری از سلامت مثل میزان افسردگی، عزت نفس، سلامت درک شده، محرومیت، میزان انومی و کنش های متقابل اجتماعی، احساسات مثبت ومنفی و رضایت را مورد بررسی قرار دهند.
بر اساس یافته های پژوهش کییز و شاپیرو (2004) وضعیت شغلی برای سلامت اجتماعی زنان مهم تر از مردان است. زنانی که وضعیت شغلی پایین تری داشتند، سلامت اجتماعی کمتری را در مقایسه با مردان با همان جایگاه شغلی گزارش کرده اند (کییز و شاپیر32و، 2004).
کیکوگنانی و همکاران (2008) در پژوهشی سعی کردند تا به ارزیابی ارتباط بین مشارکت اجتماعی، درک از اجتماع در میان دانشجویان ایتالیایی، آمریکایی و ایرانی و تاثیر این دو متغیر بر سلامت اجتماعی بپردازند. در این پژوهش جهت تهیه سوالات سلامت اجتماعی از پرسشنامه کییز (1998) استفاده گردید که شامل 33 گویه می باشد. نتایج نشان می دهد مشارکت اجتماعی، درک از اجتماع و سلامت اجتماعی در میان دانشجویان آمریکایی در سطح بالایی قرار دارد و همچنین مشارکت اجتماعی تنها در میان دانشجویان ایتالیایی به طور مثبتی سلامت اجتماعی را پیش بینی می کند.
کوردک33(1992) به مطالعه ی رابطه ی بین کیفیت روابط والدین-نوجوانان و سازگاری نوجوانان پرداخته و دریافته است که فقدان گرمی و مهارت های حل مسئله که از ویژگی های روابط پر تعارض هستند، رابطه ای منفی با مشکلات سلامتی و استفاده از مواد مخدر دارد.
هیر34 و همکاران (2009) در یک مطالعه طولی برسی کردند که چگونه کیفیت زندگی زناشویی در بین خانواده های سالم به طور متقابل بر کیفیت ارتباط والد-نوجوان برای پیش بینی سلامت جسمی، سلامت روانی، سوءمصرف مواد در میانه نوجوانی و اوایل بزرگسالی موثر است. نتایج نشان داد که نوجوانانی که والدینشان کیفیت ارتباط پایینی را داشتند و ارتباط ضعیفی با والدینشان داشتند کمترین نتایج سلامت را داشتند و نوجوانانی که والدینشان کیفیت ارتباط بالایی داشتند و ارتباط والد-نوجوان خوبی باهر دو والد داشتند، به طور موافق بهترین نتایج را داشتند.
منابع
1) ابوالقاسمی عباس، پورکرد مهدی و نریمانی محمد،1388. ارتباط مهارت های اجتماعی و خودکارامدی با گرایش به مصرف مواد در نوجوانان، فصلنامه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی سبزوار، 16(4)،ص 188-181.
2) احمدی سید احمد،1382.روانشناسی نوجوانان و جوانان.اصفهان:انتشارات مشعل.
3) ادیب راد نسترن، ادیب راد مجتبی و دهشیری غلامرضا،1384.مقایسه بین باورهای ارتباطی زنان مراجعه کننده به مراکز قضایی و زنان مایل به ادامه زندگی مشترک شهر تهران فصلنامه خانواده پژوهشی،2،ص42-27.
4) اصغرنژاد طاهره، احمدی ده قطب الدینی احمد، فرزاد ولی الله و خداپناهی محمد کریم، 1385. مطالعه ویژگی های روان سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر. مجله روان شناسی، سال دهم، شماره 3(39)، پاییز 1385،ص 274-262.
5) اعزازی شهلا،1386. جامعه شناسی خانواده با تاکید نقش ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر.نشر تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
6) اکبری ابوالقاسم،1387مشکلات نوجوانی و جوانی.تهران:انتشارات رشد و توسعه.
7) امامی سهیلا و محمدی محمدرضا، 1383. روشهای نوین در تربیت کودکان و نوجوانان.تهران:انتشارات نسل فردا.
8) اوبرین گوردن ای،1382. روان شناسی کار و بیکاری. ترجمه غضنفری احمد ، یزدانی فضل الله. تهران: آوای نور.
9) باباپور خیرالدین جلیل،1385.بررسی رابطه بین شیوه های حل تعارض ارتباطی و سلامت روانشناختی دانشجویان.فصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، 1،4،ص 46-33.
10) بارکر فیلیپ،1382.خانواده درمانی پایه.ترجمه دهقانی محسن و دهقانی زهره.تهران:انتشارات رشد
11) باقری نسترن،1385. تاثیر اروبیک در خودپنداره، تایید خویشتن، شادکامی و پذیرش اجتماعی زنان رشت. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
12) بکتاش ماری،1384. اثر گروه مواجهه در حل تعارض مادرها و دخترها 15-14 شهر تهران. تازه ها و پژوهش های مشاوره،4(15)،ص62-48.
13) بولتون رابرت، 1384. روانشناسی روابط انسانی(مهارت های مردمی).ترجمه سهرابی حمیدرضا، تهران، انتشارات رشد.
14) بیابانگرد اسماعیل،1384. روانشناسی نوجوانان دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
15) تباردرزی عبدالله،1386. بررسی ارتباط سلامت اجتماعی و متغیرهای دمگرافیک اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم بهزیستی و توانبخشی.
16) علی اکبر ثمری، احمد لعلی فاز، 1384. مطالعه اثر بخشی مهارتهای زندگی بر استرس خانوادگی و پذیرش اجتماعی.فصلنامه اصول بهداشت روانی، سال هفتم، بهار و تابستان 1384.
17) جباری حسن، خداپناهی محمد کریم و حیدری محمود.،1382. بررسی مقایسه ای دانشجویان از لحاظ مسند مهارگذاری، باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خود نظم داده شده. مجله روانشناسی سال هفتم.2، ص 226-218.
18) جوکار بهرام، 1378. بررسی ادراک نوجوانان از همبستگی و اقتدار در روابط خانوادگی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره پانزدهم ، شماره 1، پاییز 1378.
19) جمعه نیا سکینه،1387. بررسی رابطه ی سلامت اجتماعی با سبک های هویت یابی دانش آموزان دبیرستان های دولتی شهر گنبد، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشکده ی روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
20) چرخیان امیر و حیدرنیا احمد،1386. کیفیت رابطه ولی-فرزندی نوجوانان دچار اعتیاد و نوجوانان عادی. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 6، 25،ص 57-39.
21) حاتمی پریسا،1389. بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان با تاکید بر شبکه های اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
22) حجازی الهه و نقش زهرا،1387. الگوی ساختاری رابطه ادراک از ساختار کلاس، اهداف پیشرفت، خودکارآمدی و خودنظم بخشی در درس ریاضی. تازه های علوم شناختی،10(4)، ص 38-27.
23) حسینی حاجی بکنده، احمدی سید احمد، تقی پورملیحه، 1389. بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار. فصلنامه ی پژوهش اجتماعی، سال سوم، شماره هفتم، دوره تابستان..
24) خدایاری فرد محمد، 1380. مسائل نوجوانان و جوانان.تهران:انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
25) خسروی صدراله، 1389. اثر بخشی آموزش الگوی ارتباطی خانوادگی کثرت گرا بر میزان شادی،رضایت از زندگی زوجین و مهارت های اجتماعی فرزندان در دوره ابتدایی.پایان نامه دکتری رشته روان شناسی عمومی دانشگاه اصفهان.
26) خوی نژاد غلامرضا و رجایی علیرضا،1382. تعارض والد-نوجوان و بزه دیدگی رفتاری: یک مدل جدید در تبیین بزه دیدگی رفتاری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام.
27) داوود بهزاد1384. سرمایه اجتماعی بستری برای ارتقاء سلامت روان، فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره هشتم.
28) رجبی غلامرضا، عطاری یوسفعلی و شکرکن حسین،1382. اعتباریابی و مقایسه انتظارات و خودکارآمدی شغلی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 1 و 2، ص71-100.
29) رجبی غلامرضا، عطاری یوسفعلی، شکرکن حسین.،1383. اعتباریابی و مقایسه انتظارات و خودکارآمدی شغلی در دانشجویان دختر وپسر دانشگاه شهید چمران اهواز.مجله علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،1 ، 2، ص71،-100.
30) رحمتی عباس،1385. بررسی نگرش دانشجویان نسبت به سوءمصرف موادمخدر. مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
31) رضایی حسین،1387. مدیریت تعارض. مجله رشد(فنی و حرفه ای)، 3، 3، 87.ص.
32) رعیت رکن آبادی مهناز،1387. بررسی تاثیر آموزش رفتاری-ارتباطی بر تعارضات زناشویی زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره نیروی انتظامی استان یزد.پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی،دانشگاه اصفهان.
33) رفیعی حسن، سمیعی مرسده، امینی رارانی مصطفی و اکبریان مهدی،1389. سلامت اجتماعی ایران:از تعریف اجماع مدار تا شاخص شواهد مدار.نخستین هم اندیشی ملی سلامت اجتماعی.مجموعه مقالات و سخرانیها.وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی،دفتر سلامت روانی-اجتماعی و اعتیاد.
34) زابلی پریسا،1383. سنجش روان نمایشگری در بهبود مهارت های رفع تعارض مادران در دختران. تازه ها و پژوهشهای مشاوره، 4، 13،ص 93-81.
35) زارب ژانت،1386. ارزیابی و شناخت-رفتاردرمانی نوجوانان.ترجمه محمد خدایاری فرد و یاسمین عابدینی، تهران: انتشارات رشد
36) زمانی فاطمه،1385. تاثیر مشاوره شغلی به شیوه نظریه یادگیری-اجتماعی کرامبولتز بر رفتار تجارب خانگی در زنان شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره شغلی؛ دانشگاه اصفهان(چاپ نشده).
37) سام آرام عزت الله،1389. "بررسی رابطه سلامت اجتماعی با تاکید بر رهیافت پلیس جامعه محور"، فصلنامه علمی پژوهشی انتظام اجتماعی، سال اول، شماره 1.
38) سجادی حمیرا و سید جلال صدرالسادات، 1384. شاخص های سلامت اجتماعی، مجله علمی آموزشی اقتصادی-سیاسی اطلاعات، سال 1384، شماره 207.
39) سجادی حمیرا،1383. مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره ص207 – 208.
40) سرابی جماب ملیحه، حسن آبادی حسین، مشهدی علی و اصغری نکاح محسن، 1390. تاثیر آموزش والدین بر خودکارآمدی مادران کودکان مبتلا به درخودماندگی، مجله اصول بهداشت روانی، سال سیزدهم، شماره 1، ص 93-84.
41) سعیدی محمدرضا، تاج الدین محمدباقر،1388. برنامه ریزی اجتماعی. چاپ اول، موسسه فرهنگی و هنری راهدانه، تهران..
42) سوانسون جبن و فواد نادیا،1383. نظریه های جدید مشاوره شغلی و کاربرد. ترجمه رقیه موسوی، تهران: انتشارات اصلح.
43) شارف ریچارد اس،1381. نظریه های روان درمانی و مشاوره. ترجمه فیروز بخت، مهرداد.مشهد. آستان قدس رضوی.
44) شریفیان اکبر،1385. بررسی عوامل موثر بر خشونت خانگی. رساله دکتری جامعه شناسی،دانشگاه علامه طباطبایی.
45) شماعی زاده مرضیه، 1384. بررسی تاثیر مشاوره شغلی شناختی- اجتماعی بر افزایش خودکارآمدی کارآفرینی دانشجویان دانشگها اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره شغلی؛ دانشگاه اصفهان. (چاپ نشده).
46) شمسی میمندی م، ضیاءالدینی ح، شریفی یزدی ع، 1387. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین.. سال دوازدهم، شماره4پی درپی 49ص.
47) شهر آرای مهرناز،1383.روان شناسی رشد نوجوانان .تهران:نشر علم.
48) شولتز دوان سیدنی الن،1389. نظریه های شخصیت. ترجمه سید محمدی یحیی. تهران؛ نشر ویرایش.
49) شولتز دوان، 1384. نظریه های ششخصیت، مترجمان یوسف کریمی، فرهاد جمهریریال سیامک نقش بندی، بهزاد گودرزی، هادی بحیرایی، محمدرضا نیکخواه، تهران: نشر ارسباران، 1384،(تاریخ نشر کتاب به زبان اصلی، 1990).
50) صادقی محمود،1387. جایگاه دین در سلامت روان. انتشارات طریق کمال.
51) صفاری نیا مجید و تبریزی ،1391. آزمون های روان شناسی اجتماعی و شخصیت، انتشارات ارجمند. ص 57-63
52) صمدی شهین، 1388. بررسی تاثیر آموزش گروهی رویکرد هیجان محور بر تعارضات ارتباطی مادران و نوجوانان دختر شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه اصفهان.
53) ضیایی، سیده سلیل1388. اثر آموزش کنترل توجه بر کاهش تورش توجه وابستگان به مواد مخدر. (پایان نامه کارشناسی ارشد). مشهد: دانشگاه فردوسی.
54) عابدی احمدرضا، 1380. بررسی رابطه بین انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه شهر اصفهان با ویژگیهای خانوادگی و شخصیتی آنان. گزارش طرح تحقیقاتی سازمان آمزش و پرورش استان اصفهان(بدون انتشار).
55) عابدی محمدرضا،1384. ساخت، هنجاریابی و بررسی روانی و پایائی آزمون استعداد شناختی کارآفرینی در دانشگاه اصفهان، گزارش طرح تحقیقاتی مرکز کارآفرینی دانشگاه اصفهان.(بدون انتشار).
56) عبدالله تبار هادی، کلدی علیرضا، محققی کمال سید حسین، ستاره فروزان، آمنه و صالحی مسعود،1387. بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 30و31.
57) عراقی یحیی،1388. بررسی کیفیت رابطه والد-فرزندی دو گروه از دانش آموزان پسر پرخاشگر و غیر پرخاشگر دبیرستان های شهر تهران.فصلنامه مطالعات روانشناختی،4، 4، 113ص.
58) فارسی نژاد معصومه،1383. بررسی رابطه سبک های هویت با سلامت اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان دختر و پسر پایه دوم دبیرستان های شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی دانشگاه تهران.
59) فرجاد محمد حسین ، بهروش هما و وجد زهره ،1382. اعتیاد و شیوه های درمان آن برای خانواده . چاپ چهارم , تهران, مرکز مطبوعات و انتشارات قوه ی قضائیه، معاونت اجتماعی و پیشیگیری از وقوع جرم.
60) فیاضی مرجان، 1388. تعارض ادراک شده و سبک های مدیریت آن. پژوهش نامه مدیریت تحول، 1 ، 2،ص 25-18.
61) قلیلی زهره ، 1384. بررسی تاثیر شیوه های گفتگوی موثر و حل مسئله بر تعارض زناشویی زوجین شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه اصفهان.
62) کریم زاده منصوره و محسنی نیک چهره،1385. بررسی خودکارآمدی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر سال دوم دبیرستان شهر تهران. مطالعات زنان، 4 (2).ص 45-29.
63) کنگرلو مریم،1386. بررسی میزان سلامت اجتماعی دانشجویان شاهد و غیر شاهد دانشگاه علامه طباطبایی، پایان نامه کارشناسی ارشد مددکار اجتماعی.
64) کول کریس،1383. موفقیت ارتباط.ترجمه عبدالرحمید ابراهیمی، و.تهران:انتشارات طرح جامع پارسیان.
65) کونولی کولی دبلیو و کونولی جین کلوز، 1389.خانواده درمانی مثبت. ترجمه تبریزی مصطفی، قدرتی سیما و احمدی صدیقه، تهران: انتشارات ارسباران.
66) کیم هالفورد،1384. زوج درمانی کوتاه مدت(یاری به زوجین برای کمک به خودشان)، ترجمه مصطفی تبریزی و دیگران، نشر فراروان.
67) گرماوردی غلامرضا و وحدانی نیا مریم سادات،1385. سلامت اجتماعی، بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان، فصلنامه پایش، سال پنجم، شماره دوم، دوره بهار، ص 147-153.
68) گلدنبرگ ایرنه و گلدنبرگ هربرت،1386. خانواده درمانی.ترجمه شاهی برواتی، ح، نقشبندی، س و ارجمند،ا، تهران:انتشارات رشد.
69) گیتی پسند زهرا،آرین خدیجه و کرمی ابوالفضل،1387. اثر بخشی درمان راه حل مدار بر کاهش تعارضات والد-فرزندی در نوجوانان دختر شهر تهران. تازه ها و پژوهشهای مشاوره، 7(27)،ص 80-63.
70) لطفی بهناز،1387. تاثیر آموزش مهارت های هوش هیجانی بر کاهش تعارض های والد-فرزند در دختران نوجوان شهر کرمان تازه ها و پژوهش های مشاوره،7،18،ص13-17.
71) مارموت مایکل و ویلیکسون ریچارد،1387. مولفه های سلامت اجتماعی، ترجمه علی منتظری، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
72) متقی سمیرا ،سید ابراهیم حسینی نسب، عباس عصاری آرانی و لطف علی عاقلی،1392. بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در بخش سلامت کشور های عضو سازمان کنفرانس اسلامی(رویکرد اقتصادی- اجتماعی) فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه گذاری سال دوم،شماره ششم،ص123تا139.
73) محرری فاطمه ، سلطانی فر عاطفه ، خالصی حمید و اسلامی نجمه1391. بررسی تاثیر آموزش برنامه تربیت سازنده به مادران در بهبود روابط با فرزندان نوجوان؛مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ سال 55 ، شماره2 تابستان 91، ص116-123
74) محمدی اصل عباس،1382. سلامت اجتماعی در ایران؛ نشریه گزارش، شماره 145،
75) مرادی امید و ثنایی باقر،1385. بررسی تاثیر مهارت های حل مسئله بر تعارضات والد-فرزند دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر تهران. تازه ها و پژوهش های مشاوره،5،20،38-23.
76) مرندی سید علیرضا،1385. عوامل اجتماعی سلامت. تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
77) مسعودنیا ابراهیم،1386. خودکارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله در موقعیت های استرس زا، مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، 13(4)،ص67-57.
78) مصحف هایده،1384. بررسی تاثیر مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری و انتخاب شغل کرامبولتز بر تغییر نگرش و افزایش رفتار کارآفرینانه دانشجویان دانشکاه اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره شغلی، دانشگاه اصفهان(چاپ نشده).
79) مهاجری آتنا سادات، پوراعتماد حمیدرضا، شکری امید و خوشابی کتایون، 1392. اثربخشی درمان تعامل والد – کودک بر خودکارآمدی والدگری مادران کودکان دچار درخودماندگی با کنش وری بالا. فصلنامه روان شناسی کاربردی، سال هفتم، شماره 1، ص 38-21.
80) موحدی امین،1388. "بررسی تاثیر سلامت اجتماعی بر میزان کیفیت زندگی کارکنان بانک ملی ایران" پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: غلامرضا لطیفی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
81) موسوی رضا،1389.تاثیر آموزش خانواده با رویکرد راهبردی کوتاه مدت بر تعارض والد-فرزندی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر اردکان یزد. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده،دانشگاه اصفهان.
82) میرزایی محمد،1384. جمعیت و توسعه با تاکید بر ایران، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
83) میکوچی جوزف،1383. نوجوانان و خانواده درمانی(شکستن چرخه اختلاف و کنترل).تجمه یاسایی،م.تهران:انتشارات ققنوس.
84) منادی مرتضی، 1384.تاثیر شیوه های فرزند پروری والدین بر شخصیت اجتماعی و فرهنگی جوانان. فصلنامه خانواده و پژوهش(سال دوم، شماره 2، تابستان 1384).
85) ناصح اشکان،1386. اثربخشی شناخت-رفتار درمانگری گروهی نوجوانان همراه با مهارت آموزی والدین و جلسه های مشترک نوجوانان و والدین در کاهش نشانه های افسرده وار نوجوانان ایرانی. فصلنامه روانشناسی ایرانی،3، 12، 323ص.
86) نجف آبادی اعظم،1389. عوامل موثر بر میزان سلامت اجتماعی زنان جوان 15 تا 24 ساله ی شهر اصفهان. فصلنامه سلامت و روانشناسی، شماره 2.
87) نوابی نژاد شکوه1380. خانواده و فرزندان در دوره ی راهنمایی. تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
88) نیکبخت نصرآبادی اعظم،1389. بررسی تاثیر آموزش گروهی مهارت های ارتباطی/ حل مسئله و تحلیل رفتار متقابل بر تعارض والد-نوجوان دختران دبیرستانی منطقه جرقویه سفلی. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه اصفهان.
89) هارجی اون ، ساندرز کریستسن و دیکسون دیوید،1384. مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی.ترجمه بیگی، خ و فیروزبخت،م.تهران:انتشارات رشد.
90) هدایتی بنت الهدی،1388. بررسی تاثیر آموزش تربیتی اسلام محور به والدین بر نگرش و رفتار نوجوانان دختر شهر فریدون کنار. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه اصفهان.
91) هزارجریبی جعفر، صفری شمالی رضا1391. آناتومی رفاه اجتماعی،چاپ اول، موسسه انتشاراتی جامعه و فرهنگ تهران. بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی جوان 18 تا 29 ساله شهر نقده. منبع اینترنت. سایت انجمن رفاه اجتماعی.
92) هلجین ریچاردیی و ویتبورنریا سوزان کراسریا، 1387. آسیب شناسی روانی دیدگاه های بالینی درباره ی اختلا ل های روانی (جلد اول)، مترجم: یحیی سید محمدی، تهران، نشر روان.(تاریخ نشر کتاب به زبان اصلی، 2003).
93) همتی سجاد، 1391. تدوین و استاندارد سازی بسته آموزشی بومی مهارت های ارتباطی بر مبنای آسیب شناسی تعاملی والد- نوجوان در دانش آموزان مقطع متوسطه شهر اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه اصفهان.
94) وودجولیا،1388. ارتباطات میان فردی؛ روان شناسی تعاملی اجتماعی. ترجمه فیروزبخت،مهرداد.تهران:انتشارات مهتاب.
95) Alexander, K. L.(2000). Pro social behaviors of adolescents in work and family life: Empathy and conflict resolution with parent and peers. Retrieved From Dissertation & These: Full text.(Publication, aat9982514).
96) Bandura, A. (1989). theory Social learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
97) Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freemam.
98) Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An argentic perspective. Annu Rev Psychol, 52, 1-26.
99) Bandura, A. (2006). Health promotion by social cognitive means. Journal of Nutrition Education Behavior, 31, 64-131.
100) Bandura, A.(1986). Social foundation of thought and action: a social cognitive theory. Englewood cllifs, NJ: prentice Hall.
101) Blanco, Amalio & Diaz. Dario,(2007), social order and mental health: a social well-being approach, Autonoma university of Madrid, psychologe in spain, vol. 11(5).
102) Bondy, E. M. & Mash. E. J. (1999). Parenting efficacy, perceived control over caregiving failure, and mothers' reactions to preschool children's misbehavior [Absract]. Journal of Child Study, 29(3): 57-73.
103) Burke, D.(1994).The effects of a school.based cognitive problem-solving communications program on family communication adaptability, and cohesiveness for adolescents.Dissertation University of san Francisco.Retrieved from Dissertation & Theses:Full Text.
104) Burleson. A.. & Kaminer. Y. (2005). Self-efficacy as a predictor of treatment outcome in adolescent substance use disorders. Addictive Behaviors, 30, 17, 51-64.
105) Chao, R. K.(2001).Extending research on the consequence of parenting style for Chinese Americans and European Amercans. Child Development, 72(6): 1832-1843.
106) Cicognani, Elvira. Pirini, clodia. Keyes, cory.(2008). Social participation, Sense of Community and social well-being: A Study on American, Italian and Iranian University Students. 89:97-112.
107) Collins,A &LOURSEN, B. (1992).Conflict and relationship during adolescent,INC,U.Shantz, & W.W.Hartup. (Eds).conflict in child and adolescent development(216-241).New YORK: Cambridge university press.
108) Crawford, J, E, L (2006).Conflict resolution in the parent-adolescent dyad:perception of daily conflict and links of family function.Retrieved from Dissertation &Theses: Full Text.(publication No,NR23011).
109) Elaine shaw, N. B. A.(2008). The relationships between perceived parenting style, academic self-efficacy and college adjustment of freshman engineering students. Masters thesis. University of North Texas.
110) Eurlingbontekoe. E. (2005). Homesickness, personality and personality disorders: An overview and therapeutic considerations. Psychol aspects of geograph moves: Homesickness and acculturation Stress. 179-196.
111) Fitzpatrick, M, A, & Ritchie, L. D.(1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction, Human Communication Research, 20, 275-301.
112) Fitzpatrick, M. A.(2004).The family communication patterns theory:Observation on its development and application,The journal of family communication.4,167-179.
113) Foltz, Mc, B & Luzzo & Anthony. D.(1998).Increasing the career decision making self-efficacy of nontraditional college students. Journal of college counseling. 7(1). http: web3. Enpnet. Com/eitration.asp.
114) Forehand, R., Wells, K. McMahon. R. Griest. D., & Rogers, T. (1982). Maternal perception of maladjustment in clinic-referred children: An extension of earlier research. Journal of Behavioral Assessment, 4, 140-151.
115) Franques, P., Auriacombe, M., & Tignol, J. (2000). Addiction and personality. Journal of Encephale, 26, 68-78
116) Galanter, M. (2006). Innovations: Alcohol and drug abuse: Spirituality in alcoholics anonymous: A valuable adjunct to psychiatric services. Psychiatric Services, 5,3, 307-309.
117) Greene, B. A, Miller, R. B, Crowson, M, Duke, B, L, & Akey, K, L. (2004).
118) Gross, D., Fogg, L., Webster-Stratton, C., Garvey, C., Julion, W., & Grady, J. (2003). Parent training of toddlers in day care in low-income urban communities. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 71 (2): 261- 278.
119) Hair,E,More,K.,Hadley,A.,Kaye;K.,Day,R, & Other,D. (2009).Parent marital quality and the parent-adolesent relationship:Effect ion adolescent and young aduir health outcomes.from Academic Research libarary (Document ID:1836693871).
120) Hair,E,More,K.,Hadley,A.,Kaye;K.,Day,R, & Other,D.(2009).Parent marital quality and the parent-adolesent relationship:Effect ion adolescent and young aduir health
121) Hastings,R. P., & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3): 222-232.
122) Hill, C. G., Hawkins, D., Catalano, R. F., Abbott, R. D., & Guo, J. (2005). Family influences on the daily smoking initiation. Journal of Adolescent Health, 37(3), 202-210.
123) Jaffe, W, B, & Zarilla, T, J, D.(2003).Adolescent problem solving, parent problem solving and externalizing behavior in adolescent, Behavior Therapy,34,295-311.
124) Kazdin, A. E. (2005). Parent management training: Treatment for oppositional, aggressive, and antisocial behavior in children and adolescent. New York: Oxford University Press.
125) Keael, J.(2006). Urbon dictionary, Canada publishers.
126) Kelly, L, Keaten, J, A,Pinch,C,Duarte, I, H,Hoffinan,P, &, Michels, M, M.(2002).Family communication patterns and the development of reticence.communication Education.51.202-209.
127) Keyes, C, l, M. (2003). Complete mental health: an agenda for the 21 lst sentury.
128) Keyes, C, L, M.(2004). The nexus of cordioascular disease and depression revisited: The ncom-plete mental health perspective and the moderating role age and gender. Aging and mental ltealth, 8-266-274.
129) Keyes, C, L.M. (2005). Mental illness and or mental health? Investigating axioms of com- pellet state model of health. Journal of health. Journal of consoling and clinical psychology, 73(3), 539-548.
130) Keyes, C. L. M. (1998). Social well-being social psychology Quarteriy. 2, 121-140.
131) Keyes, C.M. and Shapiro, A. (2004), Social Well-being IN The U.S.: A Descriptive Epidemology, Orville Brim: Carol D. Ryff & Ronald C. Kessler (Eds), Healthing Are You? A National Study OF Well-being Of Midlife, University Of Chicago Press.
132) Keyes, COM.(1998), social well_being. Social psyciology quarterly.
133) Keyes,C.m. AND Shapiro, A.(2004), Social well-being IN The U.S.A.Descriptive Epidemology, Orville Brim: Carol D. Ryff & Ronald C.
134) Kim, Y. H. (2003). Correlation of mental health problem with psychological constructs in Adolescents. International. Journal of nursing studies, Vol, 40, p 115-124.
135) Kosten, M. S.(2004).Parent-adolescent conflict and adolescent functioning in a collectivist, eyhnically heterogenous culture: Malaysia, The Ohio state University.
136) Kurdek, l, a.(1992). The adjustment of adolescent in stepfather and stepmother families. Journal of marriage and The family, 54, 725-736.
137) Larsen, B .(1995). Conflict and social interaction in adolescent relationships. Journal of Research on Adolescent, 5, 55-70.
138) Larson, J. S. (1996) The world Heaith Organization Definition of Health: Social Versus Spiritual Health", social Indicators Researrch, 38: 181-192.
139) Larson, James,(1993), the measurement of social well-being social indicators Research 28, pp285-296.
140) Laursen,B, Coy, K. C, & Collins, W. A. (1998). Reconsidering changes in parent-child conflict across adolescence: Ameta-analysis. Child Development, 69, 817-832.
141) Lee, A. S.(2007).Young adults committed romantic relationships: A longitudinal study on the dynamics among parental divorce relationships with mather and father,and childrens committed romantic relationship.Unpublished for the degree of doctor the University of Arizona.
142) Lim, V. K. G, & Leng-Loo, G.(2001).Effeects of parental job insecurity and parenting behaviors on youths self-efficacy and work attitudes. Journal of vocational Behavior, 63(2):86-98.
143) Long, S.(2001). Problem-solving communication training and behavioral exchange for treatment of parent-adolescent conflict. Retrieved from Dissertation & These Full Text.(publication, AA73015544).
144) Luthans, F, Stajkovic, A (1998). Going Beyond traditional motivational and Behavioural approaches. Journal of organizational dynamics. Spring, 62-72.
145) Macdonald., E, M. Pica, S, Macdonald. S, Hayes, R, L. Baglioni, A. J.(1998). Stress and coping in early pasychosis: Role of symptoms, self-efficacy. And social support in coping with stress. British Journal of psychiatry. 172(133). 122-127.
146) Magid, V., Colder, C.R., & Stroud, L.R. (2009). Negative affect, stress and smoking in college students: Unique associations independent of alcohol and Marijuana use. Addictive Behaviors, 34, 11, 973-975.
147) Mussen, P.(2003). MCT theory-American population in D.W.(pp20-33). Pacific Grove. C. A: Brooks/cole.
148) May(2005).clinical psychology review.volume 25, issue3, pages341-363
149) Nakamuratani. T. (2005). Human personality traits are associated with individual environmental traits in male adolescents. Comprehensive Psychiatry, 46, 56- 60.
150) Newton, D., & Burgoon, J .(1999). The use and consequences of verbal influence strategies during interpersonal disagreements. Human Communicatin Research, 16, 477-518.
151) Nystul. M.(2003). Introduction to counseling and science perpective.second Edition. United state of America Ally and bacan.
152) Ogden,j.(2008).hwalth psychology:atextbook.buckingham:open university press.
153) Pearlin. L.I., Menaghan. E.G, Lieberman. M.A., Mullan. J.T. (1981). The stress process. J Health and Social Behav. 337-356.
154) Peterson, M ,&Green, S.(1999).Families firest keys to successful family communication.http://www.ext.vt.edu/pubs/family/
155) Pnagos, S, R. Dabois, D. (2000). Career self-efifcacy development and students with learning dis abilities. Learning disabilities Research & practice. 14(1). 25-34.
156) Rommer, D., & Hennessy, M. (2007). A biosocial-affect model of adolescent sensation seeking the role of affect evaluation and peer group influence in adolescent drug use. Society for Prevention Research, 8, 89-101.
157) Ryff, C. D. & Singer, B.(2000). Interpersonal flourishing: Appositive health agenda for the new millennium. Personality ans social psychology review, 4, 30, 44.
158) Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57, 1069-1081.
159) Semetana, J, G. Daddis, & Chuang, S, S. (2002)." Cean yur room" Alongiudinal investigation of adoleseent parent conflict and conflict resolution in middle class African American families. Journal of Adolesent Research, 18. 631-650.
160) Sherer, M., Maddux, J. E., Mercadante, B., Prentice Dunn, S., Jacobs, B. & Rogers, R. W. (1982). The self-efficacy scale: Construction and validation. Psychological Reports, 51,2,663-671.
161) Sofronoff, K., & Farbotko, M. (2002). The effectiveness of parent management training to increase self-efficacy in parents of children with Asperger syndrome, Journal of Autism, 6(3): 271-286.
162) Stenberg, L, & Morris, A, S.(2001).Adolescent annual,Review of psychology,52.83-110.
163) Street, E.(1998). Use of a job cloub to increase self-efficacy: A case study of return work. Journal of exployment counseling. 35(2). Fill://A/I.htm.
164) Teti, D., M., & Gelfand. D. M. (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: The mediational role of maternal self-efficacy,. Journal of Child Development, 62 (5): 918-929.
165) Tilson Elizabeth C, McBride Colleen M. Lipkus, Isaac M and Catalano Richard F. Testing the interaction between parent-child relationship factors and parent smoking to predict youth smoking. Journal of Adolescent Health. September 1998, Pages 167-180
166) Tilson, E., Colleen, M., Mcbride, I. M., Lipkus, R., & Catalano, F. (2004). Testing the interaction between parent-child relationship factors and parent smoking to predict youth smoking. Journal of Adolescent Health, 35(3), 182- 189.
167) Turner, sh. Lapan, R. T.(2000). Career self-efficacy and perception support in Adolescent career development. The career development Quarterly.51-45-55.
168) UNESCO. (1994). Prevention of drug abuse through education and information: an interdisciplinary responsibility within the context of human development. Prevention Education series 1
169) Vanvliet. A.J. (2001). Homesickness: Antecedents, consequences and mediating processes.
170) Whittingham, K., Sofronoff, K., Sheffield, J., & Sanders, M. R. (2009). Do parental attributions affect treatment outcome in a parenting program? An exploration of the effects of parental attributions in an RCT of Stepping Stones Triple P for the ASD population.. Journal of Research in Autism Spectrum Disorders, 3(1): 129-144.
171) WHO (2000) world Health Organization Report, www.who.int. connected ar june 2002.
172) World Health organization (WHO)1979, Health for all, sr. NO5.
173) Yamamoto, Y. Suzuki, S. & Holloway, S. (2006). Maternal involvement in preschool Childs's edition in Japan: Relation to parenting beliefs and socioeconomic status. Early Childhood Research Quarterly 21.332-346.
174) Zulla, R.(2008). Parental attachment, caretaking responsibilities and self-efficacy in the adjustment of Canadian immigrants. Masters thesis. University of Alberta.
معرفی پرسشنامه
پرسشنامه استاندارد بهزیستی اجتماعی کیز (1998)
این پرسشنامه دارای 33 سوال بوده و هدف آن سنجش میزان بهزیستی اجتماعی (همبستگی اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شکوفایی اجتماعی و پذیرش اجتماعی) می باشد.
تعریف مفهومی متغییر پرسشنامه
کیز (1998) بهزیستی اجتماعی را به عنوان گزارش شخصی افراد از کیفیت ارتبایات آنها با دیگران تعریف می کند. از ابتدا نیز بهزیستی اجتماعی به عنوان ادراک افراد از یکپارچگی آنها با جامعه، پذیرش دیگران، پیوستگی با اجتماع و احساس فرد از مشارکت با جامعه تعریف می شد (لارسون، 1996). چنانچه در سال 1948 سازمان بهداشت جهانی، بهزیستی اجتماعی را یکی از چند متغیر کلی سلامت فرد تعریف کرد.
تعریف عملیاتی متغییر پرسشنامه
در این پژوهش منظور از بهزیستی اجتماعی نمرهای است که کارکنان به سوالات 33 گویه ای پرسشنامه بهزیستی اجتماعی میدهند .
مولفه های پرسشنامه
بعد
سوالات مربوطه
همبستگی اجتماعی
33،29،22،20،13،11،1
انسجام اجتماعی
21،16،12،10،9،2
مشارکت اجتماعی
32،28،26،24،4،3
شکوفایی اجتماعی
30،25،18،17،15،7،5
پذیرش اجتماعی
31،27،23،19،14،8،6
مقیاس پرسشنامه
این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت (کاملاً مخالفم،1؛ مخالفم2؛ نظری ندارم،3؛موافقم،4؛ کاملاً موافقم؛5) میباشد
کاملا موافق
موافق
نظری ندارم
مخالف
کاملا مخالف
گزینه
5
4
3
2
1
امتیاز
کاملا مخالفکاملا موافق
پرسشنامه
اطلاعات شما روی نتیجه پژوهش موثر خواهد بود؛ پس لطفا با دقت و بدون جهت گیری به سوالات پاسخ دهید
سن
20-25
26-30
31-35
35 به بالا
میزان تحصیلات
دیپلم و پاینتر
فوق دیپلم
لیسانس
کارشناسی و بالاتر
سابقه خدمت
5 سال و کمتر
6 تا 10سال
11 تا15سال
بیشتر از 15 سال
جنسیت
زن
مرد
ایمیل
برای اطلاع از نتایج تحقیق( اختیاری)
ردیف
عبارات
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
1
2
3
4
5
1
احساس میکنم به چیزی که آن را جامعه می نامم، تعلقی ندارم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
2
دنیا برای من بیش از اندازه پیچیده است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
3
رفتار من بر رفتار سایر افراد جامعه اثر می گذارد .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
4
فکر می کنم چیز باارزشی برای ارائه دادن به دنیا دارم
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
5
معتقدم که پیشرفت جامعه متوقف شده است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
6
فکر می کنم دیگران غیر قابل اعتماد هستند .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
7
جامعه برای افرادی مثل من رو به توسعه نیست .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
8
معتقدم مردم مهربان هستند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
9
دانشمندان تنها کسانی هستند که می توانند چگونگی عملکرد دنیا را درک کنند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
10
نمی توانم بفهمم که در دنیا چه می گذارد.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
11
احساس می کنم بخش مهمی از جامعه ام هستم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
12
بیشتر فرهنگها آنقدر بیگانه اند که نمی توانم آنها را درک کنم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
13
معتقدم اگر حرفی برای گفتن داشته باشم ، افراد جامعه به من گوش خواهند داد.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
14
معتقدم مردم خود مدار هستند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
15
فکر نمی کنم نهاد های اجتماعی نظیر قانون و دولت بتوانند وضع زندگی مرا بهبود ببخشید.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
16
فکر می کنم فهمیدن دنیایی که در در آن زندگی می کنم، ارزشمند است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
17
به نظر من جامعه پیوسته در حال رشد است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
18
فکر می کنم جامعه ما برای همه، مکان مولدی است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
19
احساس می کنم مردم قابل اعتماد نیستند .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
20
با سایر افراد جامعه ام اساس صمیمیت و نزدیکی می کنم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
21
پیش بینی آنچه بعدا در جامعه اتفاق خواهند افتاد، برایم دشوار است.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
22
من جامعه ام را منبع آسایش و راحتی در نظر می گیرم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
23
فکر می کنم افراد فقط برای خودشان زندگی می کنند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
24
فعالیت های روزمره من نتیجه ارزشمندی برای جامعه ندارد.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
25
به نظر من چیزی به عنوان پیشرفت اجتماعی وجود ندارد.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
26
من وقت و انرژی ارائه هیچ چیزی به جامعه ام را ندارم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
27
معتقدم این روزها افراد متقلب تر شده اند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
28
فکر می کنم کار من ماحصل مهمی برای جامعه دارد.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
29
فکر می کنم اگر حرفی برای گفتن داشته باشم، جامعه آن را جدی نمی گیرد .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
30
فکر می کنم دنیا دارد مکان بهتری برای همه می شود.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
31
فکر می کنم افراد نگران مشکلات سایرین هستند .
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
32
احساس می کنم هیچ چیزی مهمی برای مشارکت در جامعه ندارم.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
33
معتقدم سایر افراد جامعه برای من به عنوان یک فرد ارزش قائلند.
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
مدل پرسشنامه
توجه شکل زیر یک مدل آماده بر تحقیق شما میباشد در صورتی که تحقیق شما از دو متغیر تشکیل شده است مدل خالی را با مشاهده مدل تکمیل شده پر کنید و در صورتی که تحقیق شما فقط یک متغیر دارد مدل خالی و فلش را پاک کنید.
نمره گذاری پرسشنامه
این پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت می باشد که از 1 تا 5 نمره گذاری شده است.
به دو طریق می توان از تحلیل این پرسشنامه استفاده کرد
A. تحلیل بر اساس مولفههای پرسشنامه
B. تحلیل بر اسا س میزان نمره به دست آمده
اما این شیوه نمره گذاری در مورد سوالات33،32،29،27،26،25،24،23،21،19،15،14،12،10،9،7،6،5،2،1 معکوس شده و به صورت زیر در خواهد آمد:
گزینه
کاملا مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
موافقم
کاملا موافقم
امتیاز
5
4
3
2
1
تحلیل بر اساس مولفه های پرسشنامه
به این ترتیب که ابتدا پرسشنامهها را بین جامعه خود تقسیم و پس از تکمیل پرسشنامهها داده ها را وارد نرم افزار اس پی اس اس کنید. البته قبل از وارد کردن داده ها شما باید پرسشنامه را در نرم افزار اس پی اس اس تعریف کنید و سپس شروع به وارد کردن داده ها کنید.
چگونگی کار را برای شفافیت بیشتر به صورت مرحله به مرحله توضیح می دهیم
مرحله اول. وارد کردن اطلاعات تمامی سوالات پرسشنامه ( دقت کنید که شما باید بر اساس طیف لیکرت عمل کنید مثلا اگر شخصی سوال 7 پرسشنامه را خیلی کم انتخاب کرده است شما باید در پرسشنامه در جلوی سوال 7 عدد 1 ( خیلی کم ) را بگذارید.
مرحله دوم. پس از وارد کردن داده های همه سوالات، سوالات مربوط به هر مولفه را کمپیوت(compute) کنید. مثلا اگر مولفه اول X و سوالات آن 1 تا 7 است شما باید سوالات 1 تا 7 را compute کنید تا مولفه x ایجاد شود.
به همین ترتیب همه مولفه ها را ایجاد کنید و پس از این کار در نهایت شما باید همه مولفه ها که ایجاد کردید را با هم compute کنید تا این بار متغیر اصلی تحقیق به وجود بیاید که به طور مثال متغیر مدیریت دانش یا … است.
مرحله سوم. حالا شما هم مولفهها را به وجود آورده اید و هم متغیر اصلی تحقیق را؛ حالا می توانید از گرینه آنالیز هر آزمونی که می خواهید برای این پرسشنامه( متغیر) بگیرید.
مثلا می توانید آزمون توصیفی( میانگین، انحراف استاندارد، واریانس) یا می توانید آزمون همبستگی را با یک متغیر دیگر بگیرید.
تحلیل بر اساس میزان نمره پرسشنامه
بر اساس این روش از تحلیل شما نمرههای به دست آمده را جمع کرده و سپس بر اساس جدول زیر قضاوت کنید.
توجه داشته باشید میزان امتیاز های زیر برای یک پرسشنامه است در صورتی که به طور مثال شما 10 پرسشنامه داشته باشید باید امتیاز های زیر را ضربدر 10 کنید
مثال: حد پایین نمرات پرسشنامه به طریق زیر بدست آمده است
تعداد سوالات پرسشنامه* 1 = حد پایین نمره
حد پایین نمره
حد متوسط نمرات
حد بالای نمرات
33
99
165
– در صورتی که نمرات پرسشنامه بین33 تا 66 باشد، میزان سرمایه اجتماعی در این جامعه ضعیف می باشد.
– در صورتی که نمرات پرسشنامه بین66 تا 99 باشد، میزان سرمایه اجتماعی در سطح متوسطی می باشد.
– در صورتی که نمرات بالای 99 باشد، میزان سرمایه اجتماعی بسیار خوب می باشد.
روایی و پایایی پرسشنامه
قابلیت اعتماد یا پایایی یک ابزار عبارت است از درجه ثبات آن در اندازه گیری هر آنچه اندازه میگیرد یعنی اینکه ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد.
کیز (1998) طی دو مطالعه بر روی دو نمونه 373و 2887 نفری در آمریکا با استفاده از تحلیل عوامل ، مدل5 بعدی به کار رفته در پرسشنامه خود را از نظر تجربی مورد تایید قرار داده است . او جهت بررسی اعتبار پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده کرد که میزان ضرایب آلفای کرونباخ در مطالعه اول برای ابعاد انسجام اجتماعی ، شکوفایی اجتماعی ، همبستگی اجتماعی ، مشارکت اجتماعی و پذیرش اجتماعی به تربیت برابر با 57/0، 69/0، 81/0، 75/0، 77/0و در مطالعه دوم به تربیت برابر با 64/0، 64/0، 73/0، 66/0، 41/0، به دست آمده که ضرایب قابل قبولی است.
حیدری و غنایی (1387) در ایران پرسشنامه بهزیستی اجتماعی را برروی 632دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای استان مرکزی هنجاریابی کردند . نتایج حاصل از پژوهش آنها نشان داده که اعتبار پرسشنامه با استفاده از ضرایب آلفای کرونباخ برابر با 83/0است و نتایج تحلیل اکتشافی موید ساختار پنج عاملی این پرسشنامه با تغییر در برخی گویه ها در جامعه دانشجویی بود.
ضریب آلفای کرونباخ نمره کلی مقیاس بهزیستی اجتماعی و مولفه های آن به تفکیک جنسیت
ضریب آلفای کرونباخ
زنان
مردان
کل
همبستگی اجتماعی
751/0
763/0
756/0
انسجام اجتماعی
762/0
777/0
77/0
مشارکت اجتماعی
742/0
746/0
744/0
شکوفایی اجتماعی
73/0
731/0
731/0
پذیرش اجتماعی
747/0
741/0
744/0
بهزیستی اجتماعی
75/0
775/0
761/0
روایی محتوا: نوعی روایی است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می شود و توسط متخصصان تعیین می شود. به منظور رواسازی مقیاس بهزیستی اجتماعی، نخست پرسشنامه مذکور به زبان فارسی ترجمه شده ، سپس ترجمه آن در اختیار مترجمی که به زبان انگلیسی تسلط کامل داشت، قرارداده شد تا نسبت به معادل بودن محتوای فارسی پرسشنامه با محتوای اصلی آن اطمینان حاصل شود. در مرحله بعد نسخه اصلی به همراه نسخه ترجمه شده در اختیار هشت نفر از اساتید گروه روان شناسی قرار گرفت تا از جهت روایی محتوا مورد ارزیابی قرار گیرد.
روایی سازه : جهت بررسی روایی سازه و میزان انسجام درونی پرسشنامه بهزیستی اجتماعی با مولفه های آن ، ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس ها و نمره کل مورد محاسبه قرار گرفت که خلاصه نتایج آن در جدول شماره 1 ارائه شده است.
جدول 1. ماتریس همبستگی نمره کلی بهزیستی اجتماعی و مولفه های آن
متغیر
همبستگی اجتماعی
انسجام
اجتماعی
مشارکت
اجتماعی
شکوفایی
اجتماعی
پذیرش
اجتماعی
بهزیستی اجتماعی
ضریب پیرسون
707/0
608/0
753/0
771/0
737/0
سطح معنی داری
0001/0
0001/0
0001/0
0001/0
0001/0
روایی عاملی : نوعی روایی می باشد که از طریق تحلیل عاملی به دست می آید . به منظور بررسی روایی عاملی و اینکه پرسشنامه بهزیستی اجتماعی در جامعه ایرانی برازش دارد، از روش تحلیل عامل تاییدی با استفاده از نرم افزار لیزرل5/8 استفاده شد که نتایج حاصل از بررسی برازندگی پرسشنامه بهزیستی اجتماعی در جدول شماره 2 ارائه گردیده است.
جدول2 . شاخص های نیکویی برازش الگوی اندازه گیری در کل آزمونی های پژوهش
(500= N)
شاخص نیکویی برازش
عدد به دست آمده
مجذور خی / درجه آزادی()
79/2
ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب ()
06/0
شاخص نیکویی برازش (GFI)
86/0
شاخص تعدیل شده نیکویی برازش (AGFI)
83/0
شاخص برازش تطبیقی (CFI)
91/0
شاخص برازش رشدی (IFI)
91/0
ریشه مجذورات میانگین باقیمانده (RMR)
07/0
منابع پرسشنامه
– مجید صفاری نیا؛ معصومه تدریس تبریزی؛مهناز علی اکبری دهکردی. رواسازی و اعتباریابی پرسشنامه بهزیستی اجتماعی در زنان و مردان ساکن شهر تهران فصلنامه اندازه گیری تربیتی شماره 18 ، سال پنجم ، زمستان 93.
1 Ogden,j.
2 Social actualization
3 Social cohesion
4 Social integration
5 Social acceptance
6 Keael
7 Launge
8 Social paricipation
9 Social Determinants of Health(SDH)
10 Streeter
11 Perceived support
12 Enacted social support
13 Embedeness
14 Lindys & Tamsoon
15 Identity accumulation hypothesis
16 DeficiencymModel
17 World Health Organization(WHO)
18 A state of complete physical, mental, and social well-being and not merely the absence of disase or infirmity(WHO, 1948)
19 Rasenfild
20 Graham
21 Waite
22 Marks
23 Lambert
24 Cacioppo
25 Rogers
26 Maslow
27 Reber
28 Goldstein
29 Allport
30 Yung
31 B lanco & Diaz
32 Keyes & Shapiro
33 Kurdek
34 Hair
—————
————————————————————
—————
————————————————————
58