مبانی نظری ورزش و سلامت روان

مبانی نظری وپیشینه تحقیق ورزش وسلامت روان
فصل دوم
تعاریف سلامت روان 11
تاریخچه مختصری بر سلامت روان 12
اصول بهداشت روان 13
انجمن ملی بهداشت روانی (NIMH) 15
رابطه ورزش با سلامت روان 15
زنان و فعالیت بدنی 17
جمعیت مسن و فعالیت بدنی 18
تعاریف ورزش 19
تاریخچه مختصری بر ورزش هندبال 19
کاربرد ورزش هندبال در جامعه 20
نظریه های ارائه شده درباره ورزش توسط محققان 21
مکتب انسان گرایی 23
مکتب رفتار گرایی 23
مکتب شناخت گرایی 24
ورزش از دیدگاه اسلام 25
ورزش و درمان 25
پیشینه مطالعاتی در جهان 27
پیشینه مطالعاتی در ایران 29

فصل دوم
تعاریف سلامت روان
تاریخچه مختصری بر سلامت روان
اصول بهداشت روان
انجمن ملی بهداشت روانی NIMH
رابطه ورزش با سلامت روان
زنان و فعالیت بدنی
جمعیت مسن و فعالیت بدنی
تعاریف ورزش
تاریخچه مختصری بر ورزش هندبال
کاربرد روزش هندبال در جامعه
نظریه های ارائه شده درباره ورزش توسط محققان
مکتب انسان گرایی
مکتب رفتارگرایی
مکتب شناخت گرایی
ورزش از دیدگاه اسلام
ورزش و درمان
پیشینه مطالعاتی در جهان
پیشینه مطالعاتی در ایران

تعاریف سلامت روان
سلامت روان عبارت است از اینکه فرد چه احساسی نسبت به خود دنیای اطراف، محل زندگی، اطرافیان مخصوصاً با توجه به مسئولیتی که در مقابل دیگران دارد. چگونگی سازش وی با در آمد خود و تفاوت موقعیت مکانی و زمانی خویشتن (میلانی فر، 1373، ص 16).
علم سلامت روان شاخه ای از علم بهداشت است که با پیشگیری از اختلالهای روانی و حفظ شیوه های بهینه زندگی و بهداشت عاطفی سروکار دارد. علم سلامت روان فرایند همیشگی است که از بدو تولد تا هنگام مرگ ادامه می یابد این علم با چهار هدف شکوفایی توان بالقوه، شادکامی، رشد و تحولی هماهنگ، و زندگی موثر و کارآمد سعی می کند از طریق آموزش به کارکنان بهداشت روانی، پیشگیری، درمان اختلالهای روانی و حفظ و تداوم بهداشت روانی در اشخاص سالم شرایطی ایجاد کند که شهروندان جامعه بتوانند در خانه، مدرسه، جامعه، محیطهای کاری و نهایتاً با خویش سازگار شوند. (حسین شاهی برواتی؛ 1379؛ ص 1).
در اساسنامه سازمان بهداشت مصوب سال 1948 آمده است: "سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و ناتوانی" (اصفهانی، محمد مهدی، سال 1383، ص 7).
سلامت روان عبارت از رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذیرش واقعیتهای اجتماعی و قدرت سازگاری با آنها، ارضاء نیازهای خویشتن به طور متعاون و شکوفایی استعدادهای فطری خویش می باشد. (حاجی آقاجانی و اسدی نوقابی؛ 1378؛ ص 16).
تاریخچه مختصری بر سلامت روان:
بهداشت روانی از پیشینه ای به قدمت انسان متمدن و تاریخچه ای کوتاه، به لحاظ علمی، برخوردار است با اینکه فلاسفه هزاران سال در خصوص "سلامت" سخن می راندند، صرفاً در 1908 بود که نخستین جمعیت برای سلامت روان تاسیس گردید. در 1919، "جامعه و ملی سلامت و روان" تشکیل شد که به تدریج به "کمیته بین المللی سلامت روان" تبدیل شد و نشریه ای به نام "سلامت روان" منتشر نمود تا یافته های پیشرو و حتی سراسر جهان را گردآوری کند و ارتباط و همکاری دست اندرکاران این حوزه را تسهیل نماید. نمود کنونی سلامت را می توان در روانشناسی جامعه نگر و مراکز بهداشت روانی جامعه نگر یافت که با هدف سه نوع پیشگیری در سطح وسیع و اجتماعی فعالیت دارد. جلوگیری از بروز اختلالهای روانی (پیشگیری نخستین)، تشخیص و درمان زود هنگام اختلالها (پیشگیری ثانوی) و کمک به معضلات و مشکلات ناشی از ابتلاء به اختلالهای روانی (پیشگیری ثالث) در روانشناسی، علاوه بر اهمیتی که برای پیشگیری قایل می شویم، به دنبال دستیابی به ویژگیها و کیفیاتی هستیم که سالم، سازگار و در یک کلام مطلوب به شمار می آیند. مواردی که نمی توان صرفاً از طریق توجه محض به پیشگیری به آنها دست یافت کما اینکه این طرز تلقی با تعریف کامل بهداشت روانی نیز مطابقت بیشتری دارد. (حسین شاهی برواتی، حمید رضا، 1379، ص 1).
اصول بهداشت روان:
مشکل است بگوئیم یک شخص از لحاظ روانی سالم و طبیعی است زیرا میزان آن بر حسب تمدن، جامعه، زمان، مکان، فرهنگ و انتظارات هر جامعه تفاوت دارد. اما برای به سلامت روان انسان می توان اصولی را به شرح ذیل مدنظر قرار داد.
مشخصات شخصی که از لحاظ روانی سالم است:
* آنچه را که هست قبول کند و بداند که زندگی مطلوب و دلخواه خیالی بیش نیست و همیشه یک نوع ناتمامی و نقص در همه جا وجود خواهد داشت.
* به انجام یک کار معتقد است و پر توقع نیست و همیشه راهی را انتخاب می کند که می داند در آن راه امکان عملی شدن یک منظور بیشتر از راههای دیگر است.
* شخص سالم از استقلال فردی خود آگاه است. امکانات، خواستها، امیال و هدفهای خود را می داند و کیفیت و واقعیت وجود خویش و محیطش را درک کرده است و خود را با واقعیت هم آهنگ می کند.
* در برابر پیش آمدها و وقایع معمولی روزانه احساس قدرت می کند و زندگی را زیبا و سالم می بیند. هر چند که ممکن است در مقابل مشکلات و وقایع سخت، شخص احساس ناتوانی بکند.
* از زندگی بیشتر راضی است و اظهار خوشی می کند و کمتر ناراضی و دلگیر است.
* می تواند مناسبات دوستانه و صمیمانه با دیگران برقرار سازد که هم خود از این دوستی احساس رضایت کند و هم طرف مقابلش از دوستی او برخوردار باشد.
* شخص سالم عهده دار زندگی خویشتن است و انتظار ندارد که دیگران زندگی راحت و خوبی برای او تامین بکنند.
* خود و دیگران را دوست دارد و از محبت کردن به آنها لذت می برد.
* به ماهیت وجود خود پی می برد و از تاثیر رفتار خود روی دیگران آگاه است.
* در موارد به خصوص و حاد حق دارد که خشمگین و عصبانی شود.
* هم در میان جمع احساست خوشی می کند و هم در تنهایی.
* دیگران را تحقیر نمی کند و برای خود مزیت اضافی تامل نمی شود.
* قبول دارد که کشمکشها و ناسازگاریها همیشه وجود خواهد داشت، باید به هر صورتی با ناسازگاریها و کشمکشها مقابله کند.
* شخص سالم بذله گویی دارد که اغلب با آگاهی و خوش خلقی همراه است و از فرصت های عادی برای شادی و دور بودن از غصه و نگرانی استفاده می کند.
* آشفتگی و ناراحتی هایش را به نحوی ظاهر می کند که قابل قبول جامعه ای که در آن زندگی می کند باشد.
* تاثیر و آشفتگی خود را مهار می کند که باعث ناراحتی اطرافیان نشود و در بدترین شرایط با حقایق روبرو شده و از مبارزه با مشکلات، خصوصاً هنگامی که از گرفتاری به سوی موفقیت پیش می رود لذت می برد.
* با دیگران خوب تماس می گیرد، خود را به دیگران می فهماند و دوستان مخصوص را انتخاب شده دارد.
* خودمختار، متکی به خود و مستقل، آرام و روشن بین است.
* از موقعیت جدید احساس رضایت و لذت دارد.
* بردباری و مهارتی که فرد برای مسائل بروز می دهد و یا به عبارت دیگر احساس این که از عهده وضیفه محوله بر می آید.
* مسائل را در مرکز قرار می دهد، نه این که خود را در مرکز قرار دهد یعنی کارکردن روی مسئله نه روی خود.(حاجی آقا جانی، اسدی نوقابی، 1378، ص 25)
انجمن ملی بهداشت روانی "NIMH"
انجمن ملی بهداشت روانی (NIMH) در آمریکا در ارتباط با اثرات هیجانی و سودمندی ورزش و فعالیتهای ورزشی بر سلامت روانی و جسمانی به موارد ذیل اشاره می نماید:
معمولاً ورزش با کاهش حالت اضطراب همراه است.
ورزش و فعالیتهای ورزشی، باعث می شود که افسردگی به طور مناسبی کاهش یابد.
فعالیتهای طولانی مدت معمولاً با کاهش صفاتی همچون اضطراب و عصبانیت همراه است.
رابطه ورزش با سلامت روان:
پی آمدهای ورزش و فعالیتهای ورزشی در کاهش استرسهای مختلف نمایان می شود.
(راسخی، مهدی، 1380، ص 28)
فعالیت بدنی منظم، سلامت روانی را بهبود می بخشد، استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش می دهد. به پیشگیری و کنترل رفتارهای خطرآفرین، مانند استعمال دخانیات، الکل یا سایر موارد، مصرف رژیم غذایی نامناسب یا بروز خشونت خصوصاً در میان کودکان و جوانان کمک می کند. (حجت زاده؛ 1383؛ ص 13).
ورزش شدید و منظم با احساس فشار عصبی و اضطراب کمتر همراه است. اشخاصی که در برنامه های تناسب اندام و ورزش شرکت می کنند می گویند کارآیی آنان در محل کار و نگرششان، بهتر می شود مثلاً اشتباهات کمتری می کنند و همچنین شرکت منظم در فعالیت های بدنی دارند بهتر می توانند وزن خود را کنترل کنند، ظاهری بهتر دارند و فعالیت جسمی و ورزش را با توفیق انجام می دهند. (میرزایی الهه به نقل از فولکینزوسایم؛ 1384؛ ص 429).
ورزش کسالت و تنبلی را از انسان زدوده و به وی نشاط و شادابی بخشیده، او را برای انجام کارهای وظایف فردی و اجتماعی آماده نموده و اخلاقش را بهبود می بخشد. در انسان غریزه قدرت طلبی، برتری طلبی و مبارزه وجود دارد ورزش و مسابقات ورزشی اگر در محیط و جو سالم برگزار شوند زمینه اشباع این غریزه از طریق صحیح فراهم می سازند اگر این غریزه و سایر غرایز کنترل نشده و به مسیر صحیح، هدایت نشوند برای جامعه مشکل ساز و مسئله آفرین خواهند بود انسان مایل است با دیگران باشد و با آنان بیامیزد این غریزه یا تمایل شدید را می توان از طریق ورزش برآورده ساخت در ورزش در زمینه نیل به ارزشهای اجتماعی دیگری نیز چون کارگروهی، وفاداری و روحیه ورزشکاری می توان توفیق یافت محیط صمیمانه و مطلوب ورزشی، اغلب فرصتی مناسب برای ایجاد روابط انسانی و شکل گیری دوستی ماست. ورزش به انسان تحرک می بخشد و حرکت و تحرک به ویژه در کودکان لازمه رشد است اگر عضو نیرومندی از اعضای بدن یک ورزشکار را چندین ماه در گچ قرار دهند و تحرک را از آن سلب نمایند ضعیف و لاغر خواهد شد، اگر جنبش کم شود دفاع بدن کم و ضعیف می گردد و همچنان که داشتن تحرک و ورزش موجب سلامتی بدن و طول عمر می گردد. نداشتن تحرک نیز موج مرگ زودرس می گردد. (رضی؛ مهدی؛ 1384).
زنان و فعالیت بدنی:
دیابت بیش از 70 میلیون زن در دنیا را تحت تاثیر قرار داده است پیش بینی می شود تا سال 2025 این مقدار دو برابر شود مطالعات اخیر نشان می دهد که حتی فعالیت بدنی نسبتاً کم و تغییرات غذایی می تواند از بیش از نیمی از موارد دیابت غیر وابسته به انسولین جلوگیری کند فعالیت بدنی به پیشگیری و مراقبت استئو پوروز کمک بسیار زیادی می کند. احتمال ابتلای زنان به استئوپوروز به خصوص بعد از یائسگی بیش از مردان است. کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و انزواطلبی از طریق فعالیت بدنی به طور خاصی برای زنان مهم است زیرا در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه میزان افسردگی زنان تقریباً دو برابر مردان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. (حجت زاده، علیه، 1383، ص 14).

جمعیت مسن و فعالیت بدنی:
پیش بینی می شود تعداد افراد60 ساله در 20 سال آینده دو برابر شود که اغلب آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی خواهند کرد کاهش و به تعویق انداختن ناتوانی مربوط به سن، اقدامی بهداشتی برای عموم است و فعالیت بدنی می تواند نقش مهمی در ایجاد و حفظ رفاه در تمام سنین ایفا کند. نشان داده شده است که فعالیت بدنی برای بزرگسالان و افراد مسن، تعادل، قدرت هماهنگی، انعطاف پذیری، مقاومت، بهداشت روانی و عملکرد شناختی را بهبود می بخشد.
پیاده روی یا جلسات تمرین سازمان یافته که به طور مقتضی با سطح آمادگی افراد متناسب شده است می تواند فرصتی برای تعامل اجتماعی و کاهش احساس تنهایی فراهم کند. فعالیت بدنی اعتماد به نفس و خودکفایی را بهبود می بخشد. حتی اگر تمرینات منظم در زندگی دیر شروع شود، از مزایای فعالیت بدنی می توان لذت برد. اگر فعالیت از اولین سال های زندگی آغاز گردد به پیشگیری بسیاری از بیماریها کمک می کند. حرکت منظم و فعالیت بدنی در طول زندگی ناتوانی و درد همراه با بیماری های شایع در میان افراد مسن را که شامل بیماری های قلبی- عروقی، آرتریت، استئوپوروز، و فشار خون بالا است، تسکین می بخشد. (همان منبع ص 14).

تعاریف ورزش:
ورزش از نظر لغوی اسم مصدر است به معنای ورزیدن و برزیدن. مصدر آن یعنی کارکردن، عمل کردن، کوشیدن و پیاپی انجام دادن، ریاضیت کشیدن می باشد. تعریف اصطلاحی ورزشی در لغت نامه دهخدا چنین آمده است "اجرای مرتبط تمرینهای بدنی به منظور تکمیل". (فاطمه آزادمند به نقل از دهخدا، سال 1384، ص 32).
واژه "ورزش" در زبان فارسی، همانطور که از علامت مصدری آن (ش) مشخص می شود اسم مصدری است از فعل (ورزیدن) کلمه به طور کلی به معنی عمل کردن، انجام کار پیاپی به کار گماری فکری و جسمی و یا به معنی "اجرای مرتب تمرینهای بدنی و به منظور تکمیل قوای جسمانی و روانی" استعمال می شود از لحاظ کیفیت نیز اصطلاحات "ورزش حرفه ای" ، "ورزش آماتوری" ، "ورزش دانشگاهی" ، "ورزش همگانی" به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرد. (فاطمه آزادمند به نقل از پور افکاری، 1376، ص 33).
تاریخچه مختصری بر ورزش "هندبال"1:
پیدایش ورزش هندبال به گذشته ای دور، شاید به قبل از میلاد مسیح بر می گردد. در اواخر قرن نوزدهم در آلمان، این ورزش رواج بیشتری پیدا کرد. بعد از جنگ جهانی اول، هندبال توسط آقای هرمان2 در آلمان ارائه شد و مورد توجه گروه زیادی قرار گرفت. در سال 1920 مقرارت هندبال توسط یک نفر آلمانی به نام کارل شلنز3 تدوین گردید.
نخست این ورزش با یازده بازیکن و معمولاً روی زمین فوتبال بازی می شد بعدها رفته رفته شکل این ورزش تغییر کرد و در خیلی از کشورهای سرد سیر اروپایی به داخل سالن کشیده شد و تعداد بازیکنان آن از یازده نفر به هفت نفر کاهش یافت.
در سال 1931 این ورزش به مسابقات بین المللی المپیک راه پیدا کرد و در سال 1937 در مسابقات دانشجویی جهان، مسابقه هندبال نیز اجرا شد و آلمان به مقام اول دست یافت. هندبال به سبب خصوصیاتی که دارد. امروزه در سراسر جهان مورد توجه جوانان است و روز به روز تعداد علاقه مندان به این رشته ورزشی افزایش می یابد. رویهم رفته کشورهای اروپایی در این ورزش مهارت بیشتری دارند و در اکثر مسابقات پیروزی از آن آنهاست.
در ایران این ورزش به صورت نامنظم و پراکنده از سالها پیش بازی می شده است ولی رویهم رفته نظر جوانان را به خود جلب نکرده بود تا شکل جدید آن یعنی هندبال هفت نفره نخستین بار در سال تحصیلی 1948-1947 در مدارس تهران به دانش آموزان معرفی شد. از آن سال به بعد این ورزش در بین جوانان ایرانی مخصوصاً در آموزشگاهها طرفداران زیاد پیدا کرد به طوری که امروزه یکی از ورزشهای متداول در مدارس سراسر کشور است(نمازی زاده، سلحشور، 1363، ص 133).
کاربرد ورزش هندبال در جامعه:
هندبال به دلیل اینکه هم در داخل سالن و هم در فضای باز قابل اجراست از مزایای زیاد برخوردار است. در کشوری مثل ایران که مناطق مختلف آن دارای آب و هوایی متغیر است، رواج دادن این ورزش بسیار منطقی به نظر می رسد. با توجه به اینکه در این ورزش، ورزشکار مجبور است ترکیبی از مهارتهای سایر بازیهای توپی مثل فوتبال، بسکتبال و جز اینها را بیاموزد، لذا شرکت در این ورزش باعث تقویت و پرورش عضلات تمام بدن می گردد.
از مزایای دیگر هندبال پایین بودن هزینه آن است. تهیه وسائل شخصی آن آسان وکم خرج است، وانگهی اجرای آن در زمینه های فوتبال و سالنهای ورزشی با نصب دو دروازه براحتی مقدور است. از آن گذشته، مقررات هندبال ساده و فراگرفتن آن آسان است. همچنین چون تنوع مهارتها در آن زیاد است باعث تقویت صفاتی از قبیل سرعت، قدرت، انعطاف پذیری، استقامت و خصوصیات اخلاقی مثل گذشت، همکاری، صمیمیت و تفکر در شخص می گردد. (همان منبع ص 14).
نظریه های ارائه شده درباره ورزش توسط محققان:
انگیزه های ورزش های عادی و خود جوش نزد انسانها چیست.
نظریه های مختلفی توسط محققان ارائه شده که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از:
1- بهره گیری از انرژی اضافی- به عبارت دیگر جنب و جوش آدمی با مصرف انرژی اضافی توام است.
2- تفریح- از آن جا که ورزش برای آدمی خوشایند است.
3- جبران- گذشتگان ما تمام فعالیت هایشان به گونه ای با ورزش و کار بدنی توام بود، اما نسل فعلی که با استفاده از تکنولوژی روز از این موهبت محروم است. ورزش را به عنوان جبران کمبود فعالیت ها نیاز دارند.
4- عمل غریزی- این نظریه دیگری برای بیان انگیزه ورزش و حرکات طبیعی است که این فعالیت را به غریزه و فطرت آدمی نسبت می دهد. (اصفهانی؛ محمد؛ 1383؛ ص 7).

مکتب انسان گرایی
به نظر دی.پی شولتز (1977) فرانکل می گوید که انسانهای برخورداز از کارکرد آرمانی ویژگیهای زیر را دارند:
روی هم رفته در زندگی خود به معنا دست یافته اند.
در خصوص نحوه عمل خود احساس آزادی انتخاب می کنند.
در قبال زندگی خود مسئولیت شخصی را قبول می کنند.
باچیزی یا کسی فراتر از خودشان درگیر می شوند. (حسین شاهی برواتی، حمیدرضا، 1384، ص 42).
مکتب رفتارگرایی:
در این مکتب بی. اف اسکینر بیان می کند که سلامت روانی انسان سالم معادل با رفتار منطبق با قوانین و ضوابط جامعه است و چنین انسانی وقتی با مشکل روبه رو شود تا هنگامی که از طریق جامعه بهنجار تلقی شود از طریق شیوه اصلاح رفتار برای بهبود و بهنجار کردن رفتار خود و اطرافیانش به طور متناوب تلاش می کند به علاوه انسان سالم باید آزاد بودن خودش را نوعی توهم بپندارد و بداند که رفتار او تابعی از محیط است و هر رفتار توسط معدودی از عوامل محیطی مشخص می گردد انسان سالم کسی است که تایید اجتماعی بیشتری به خاطر رفتارهای متناسب از محیط و اطرافیانش دریافت می کند شاید معیار قدیمی دیگر در مورد خصوصیات انسان سالم از دیدگاه اسکینر این باشد که انسان باید از علم، نه برای پیش بینی بلکه برای تسلط بر محیط خویش استفاده کند. (خدارحیمی، 1374، ص 46).
مکتب شناخت گرایی:
در این مکتب به دیدگاه الیس و گلاسر به طور خلاصه می پردازیم آلبرت الیس اصول 3 گانه را به مشابه معیارهایی برای سلامت روان در نظر گرفته است که عبارتند از: نفع شخصی، رغبت اجتماعی، خود فرمانی، تحمل، انعطاف پذیری، پذیرش، عدم اطمینان، تعهد و تعلق نسبت به چیزی خارج از وجود خود، تفکر علمی، پذیرش خود، خطرنمودن، لذت گرایی بلند پایا. (خدارحیمی، 1374، ص 46).
ورزش از دیدگاه اسلام:
در بینش اسلامی بدن هدیه ای است الهی که برخلاف بسیاری از آئینهای دیگر، مورد تحقیر نیست. بدن آدمی بر اساس حس و کرامت آفریده شده است و ظرافت و شگفت انگیزی در آن به کار برده شده است که مطالعه و تامل در آن موجب افزایش معرفت انسان نسبت به خداوند متعال می گردد. از آنجائیکه بدن انسان ابزار تکامل روح اوست بدین جهت تحقیر بدن در حکم تحقیر شخصیت آدمی به حساب می آید. (ملا محمد، محمدرضا، 1379، ص 24).

پیامبر گرامی اسلام:
"ان ربک علیک حقه و ان یجسدک علیک حقاً ولاهیک حقاً"
پروردگارت بر تو حقی دارد و بدنت بر تو حقی دارد و خانواده ات نیز بر تو حقی دارد.
ان چه در این حدیث ارزنده قابل توجه است این است که پیامبر بزرگوار اسلام تا بدان پایه برای جسم و بدن ارزش و اهمیت قایل است که حق بدن را در حق پروردگار (آن هم بلافاصله بعد از آن) و در کنار حق خانواده (و حتی قبل از آن) ذکر می فرماید زمانی انسان می تواند حق پروردگار و خانواده خویش را به بهترین نحوی ادا کند که از بدنی سالم و نیرومند برخوردار باشد. ورزش کمک شایانی به ایجاد و تقویت سلامتی جسمانی و روانی می کند و افرادی که با روش صحیح ورزش می کنند و یا دارای کارهای با تحرک می باشند سالم تر بوده و عمرشان از افرادی که کارهای بدون تحرک دارند بیشتر است. (رضی، مهدی، 1384).
ورزش و درمان:
به طور کلی نقش ورزش در سلامتی انسان آن قدر زیاد است که امروزه بسیاری از بیماریها را با ورزش مداوا می کنند که به این روش و داوا ورزش درمانی گفته می شود. (رضی، مهدی، 1384).
متخصص (فیزیوتراپی)4: در بعضی از موارد، افرادی که به سکته مغزی دچار شده اند، قسمتی از بدنشان فلج می شود. روش معمولی مورد استفاده متخصصان توان بخشی، استفاده از تمرینهای ورزشی است که در ابتدا شدت کمتری دارد، ولی هر چه درمان پیشرفت می کند، این تمرین ها به تدریج شدت بیشتری می یابند و نیاز به قوای بیشتری دارند. (میرزایی، الهه، 1384، ص 62).

پیشینه مطالعاتی در جهان:
آقای بروان5و سایگل6 طی یک مطالعه حساب شده بر روی بیش از 200 دختر 15-11 ساله آمریکایی، دریافتند که امراض و ناخوشیها با استرس زندگی همراه می باشد اما این امراض عمدتاً با الگوهای فعالیت بدنی، نمایانتر می شوند. آنهایی که کمتر فعالیت می کنند استرس پایین تری دارند.
آقای گرابر7(1986) در بررسی ورزش و فعالیتهای بدنی و ارتباط آن با بهبود عزت نفس در کودکان، اثرات قطعی ورزش را بر روی عزت نفس پیدا نمود. مخصوصاً وی تجزیه وتحلیل بعدی خود را در 27 meta- analyeis مورد دنبال نمود ایشان از طریق meta analgeis درجه ای از مقدار اثر را معلوم می کند که در واحد انحراف معیار بیان می شود. تاثیر کلی را بر روی فعالیتهای بدین در روی عزت نفس 40 درصد پیدا نمود بدین معنی که دانش آموزانی که در فعالیت بدنی خود عزت نفس داشته تقریباً 5/1 برابر (از لحاظ انحراف معیار) بیشتر از دانش آموزان مشابه آنها که تحت کنترل بودند، برآورده شده اند.
واکر، نیدافروبوی (1977): رابطه زمان تمرکز حواس و شیرجه را در شیرجه زنان از لحاظ مدت تمرکز در سطح متوسطی قرار داشتند بازیکنانی در سطح مهارت کمتری قرار داشتند دارای زمان تمرکز کمتر و ضعیفتری اجرا از آن کسانی بود که از زمان طولانی تمرکز شیرجه می زدند.
هاتلن ونبت (1979): مطالعه ای در مورد کشتی گیران نخبه پی بردند که دو جنبه از تمرکز حواس ورزشکاران کیفی سه تیم کانادایی یا بازیکنانی که کیفی نبودند تفاوت داشت بازیکنان کیفی تمرکز حواس بیشتری به حرکات خاص کشتی داشته و عموماً توجه کمتری به تماشاچیان می کردند.

پیشینه مطالعاتی در ایران:
شیخی (1375) در پژوهش با عنوان "بررسی تاثیر حرکت درمانی بر میزان افسردگی بیماران افسرده بستری در مرکز روانپزشکی رازی" با استفاده از دو پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و سنجش افسردگی یک تعداد 37 مرد افسرده واجد شرایط تحقیق را از میان 46 بیمار انتخاب و با روش تصادفی مبتنی بر هدف به دوگروه 20 نفره مورد و 17 نفره شاهد تقسیم نمود وگروه مورد را به مدت 8 هفته، هفته ای سه جلسه تحت حرکت درمانی قرار دارد، پس از پایان جلسات اطلاعات حاصل از پیش آزمون و پس آزمون با روش آماری تی زوجی مورد تجزیه و تحلیل گرفتند که مقایسه میانگین افسردگی گروه مورد قبل و بعد از جلسات با 001P< معنادار بود. همچنین مقایسه میانگین نمره افسردگی دو گروه مورد و شاهد بعد از جلسات حرکت درمانی نیز با 001/0 P< اختلاف معناداری را نشان داده و بدین ترتیب فرضیه پژوهش وی اثبات گردید.
مجد (1374) در پژوهش با عنوان "تاثیر فعالیتهای ورزش بر روی افزایش توجه کودکان بیش فعال در مقایسه با کودکان بهنجار پرداخته است و از طریق اجرای آزمونهای نقطه گذاری، نقطه شماری تایپینگ با دست راست و با دست چپ به تحلیل از طریق عملیات آماری آنالیز کوواریانس، بررسی نمره های افزوده و آزمونهای t پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که تفاوت بین نمره های پیش تست و پس تست از هر یک از آزمونهای چهارگانه برای هر دو گروه بیش فعال و بهنجار از لحاظ آماری معنادار است.
به بیان دیگر می توان نتیجه گرفت که ورزش در افزایش توجه برای کودکان بیش فعال و چه برای کودکان بهنجار اثر مثبت داشته است و تاثیر ورزش در بین گروههای بیش فعال و بهنجار اثر مثبت داشته است و تاثیر ورزش در بین گروههای بیش فعال و بهنجار تقریباً یکسان است.
آزادمند (1384) در پژوهشی با عنوان مقایسه سطح سلامت روانی در بین ورزشکاران و غیر ورزشکاران در دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی و با روش تصادفی در دسترس بر روی 100 نفر از دانشجویان پرداخته و آزمودنیها را به دو گروه 50 نفره تقسیم نموده در هر گروه از 25 نفر ورزشکار و 25 نفر ورزشکار (گروه کنترل) استفاده نموده است پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روش آماری t (استیودنت) به تجزیه و تحلیل پرداخته و به نتایج زیر دست یافته است:
1- بین سلامت روان مردان ورزشکار با مردان غیرورزشکار با t<1/98 تفاوت معناداری وجود ندارد (t محاسبه شده در این پژوهش 5/78 می باشد).
2- بین سلامت روان زنان ورزشکار با زنان غیرورزشکار t<1/98 تفاوت معناداری وجود دارد (t محاسبه شده در این پژوهش 5/61 می باشد که با اطمینان %99 تفاوت معناداری وجود دارد).

منابع و ماخذ
1- برک لورای. روان شناسی رشد (از نوجوانی تا پایان زندگی) جلد دوم ترجمه یحیی سید محمدی، (1383)، تهران، انتشارات ارسباران، چاپ سوم.
2- حاجی آقا جانی، سعید، اسدی نوقابی، احمدعلی، (1378)، روان پرستاری (بهداشت روانی (1))، تهران، نشر تبلیغ بشری، چاپ الغدیر.
3- ساپینگتون؛ اندورا، بهداشت روانی، ترجمه حسین شاهی برواتی (1384) تهران، انتشارات روان، چاپ سوم.
4- سارا فینو؛ ادوارپ، روان شناسی سلامت، مترجمان، زیر نظر دکتر الهه میرزایی، دکتر سید علی احمدی ابهری؛ دکتر حسن افتخار اردبیلی؛ دکتر ابوالقاسم جزایری، دکتر فروغ شفیعی، دکتر پریوش قوامیان، دکتر غلامرضا گرمارودی، دکتر علی منتظری مقدم، دکتر ابوالحسن ندیم، دکتر سید مهدی نورایی (1384)، تهران، انتشارات رشد، چاپ اول.
5- شریفی؛ حسن پاشا شریفی، نسترن (1383)؛ روش های تحقیق در علوم رفتاری؛ تهران، انتشارات سخن؛ چاپ چهارم.
6- ملامحمد، محمدرضا (1379)؛ کلیدهای تربیتی برگرفته از کلام امیر سخن امیرالمومنین علی (ع) ویژه مربیان و ورزشکاران، تهران، انتشارات سازمان تربیت بدنی.
7- نمازی زاده؛ مهدی؛ سلحشور بهمن (1363)، تربیت بدنی عمومی انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
مجلات:
1- مجله ورزش و ارزش، وزارت آموزش و پرورش؛ معاونت پرورشی و تربیت بدنی، نشریه ماهنامه اداره کل تربیت بدنی، شماره 157 (1380)
2- مجله ورزش و ارزش؛ تربیت بدنی و بهداشت؛ وزارت آموزش و پرورش؛ معاونت تربیت بدنی و تندرستی؛ نشریه ماهنامه دفتر تربیت بدنی پسران، شماره 172 (1383)
سایت:
www.sport.com

1 . Hand ball
2 . Hermann
3 . Carl schelenz
4 . physicsl therpist
5 . brown
6 . sigel
7 . gruber
—————

————————————————————

—————

————————————————————