بسمه تعالی
طرح مسکن مهر: موانع و تنگناها
حسین فیض آبادی
اداره کل تعاون خراسان شمالی
به منظور ایجاد زمینه و بستر لازم جهت تامین مسکن مناسب برای آحاد ملت بخصوص اقشار کم درآمد و حذف قیمت زمین از قیمت تمام شده مسکن، طرح مسکن مهر در حال اجرا می باشد. در این طرح سازماندهی و نظارت برای ساخت یک میلیون و پانصد هزار واحد مسکونی پیش بینی شده است. طرح عظیمی که تلاش و کمک همه بدنه دولت، مسئولین و همکاری متقاضیان را می طلبد. برنامه ریزی برای اجرای این طرح در دولت نهم که در کشور بی سابقه بوده است در راستای برقراری عدالت و تاکید بر اصل 44 قانون اساسی صورت گرفته است. طرحی با این عظمت و وسعت قطعاً خالی از مشکلات نمی باشد. متاسفانه بعضی با بزرگنمایی مشکلات اجرای طرح بصورت مغرضانه در مورد طرح مسکن مهر قضاوت می کنند. به هرحال در اجرای طرح مسکن مهر موانع و تنگناهایی پیش بینی شده یا غیر قابل پیش بینی وجود دارد که می تواند در روند اجرای این طرح تاثیر گذار باشد. البته بروز موانع و مشکلات در طرحی با این وسعت و اهمیت کاملا طبیعی به نظر می رسد. برخی از این تنگناها و موانع در سطح کلان می باشد، مانند کمبود زمین دولتی مناسب در برخی شهرها، احتمال بالا رفتن قیمت مصالح ساختمانی یا کمبود آن، احتمال دخالت دلالان و واسطه ها در این طرح و…. از طرفی برخی موانع نیز در سطح خرد گریبانگیر اجرای این طرح عظیم می باشد. در ادامه موانع و مشکلات سطح خرد یکی در رابطه با متقاضیان و یکی هم در رابطه با مدیریت شرکتهای تعاونی مسکن بررسی شده است.
1- موانع موجود در رابطه با متقاضیان:
متقاضیان طرح مسکن مهر(استفاده از زمینهای 99 ساله) بایستی جهت ساخت 20 درصد واحد مسکونی حداقل 5 میلیون تومان آورده نقدی داشته باشند تا پس از آن با استفاده از 14 میلیون وام در نظر گرفته شده مابقی ساخت واحد مسکونی به اتمام برسد. مشکل اصلی و جدی در بین برخی متقاضیان این است که توان مالی برای پرداخت 5 میلیون آورده نقدی (در طول دوره ساخت واحدهای مسکونی) را ندارند. لذا کسانی که درآمدی نداشته و یا درآمد آنها ناچیز است نمی توانند از مزایای این طرح استفاده کنند. متاسفانه ذهنیت و نگرش برخی مردم ناخواسته به سمتی سوق داده شده که با آورده نقدی خیلی کم (که اصلا قابل مقایسه با 5 میلیون آورده نقدی نیست)می توانند صاحب خانه شوند. بنابراین دلیل عمده ریزش متقاضیان در حال حاضر و در آینده می تواند همین عامل باشد.
2- موانع موجود در رابطه با مدیریت شرکتهای تعاونی مسکن:
جدای از تعاونیهای کارمندی و کارگری، ساختار تعاونیهای آزادی که برای سازماندهی متقاضیان تشکیل شده و یا در حال تشکیل است دو حالت کلی دارد: الف- متقاضیان در قالب محلات، هیاتهای مذهبی، اقوام و آشنایان و… در شرکتهای تعاونی مسکن سازماندهی می شوند. ب- اعضاء شرکت از اقشار و گروههای مختلف بوده و نسبت به همدیگر آشنایی و شناخت ندارند.
به نظر می رسد شرکتهای نوع اول در سطح مدیریت با کمترین مشکلات روبرو باشند چرا که معمولا تعداد اعضاء این شرکتها کمتر بوده و به تبع آن مدیریت نیز راحتتر می باشد. همچنین از آن مهمتر آشنایی و شناخت اعضاء نسبت به هیات مدیره، اعتماد بیشتر اعضاء به مدیریت شرکت را موجب می شود. علاوه بر این شناخت مدیریت از اعضاء نیز باعث می شود مدیریت شرکت در تصمیم گیریها اشراف داشته باشند. اما در شرکتهای نوع دوم به لحاظ بالا بودن تعداد اعضاء و نامتجانس بودن متقاضیان ممکن است مدیریت شرکت با مشکلاتی روبرو شود و چون اعضاء در اولین مجمع آشنایی با هم ندارند ممکن است افراد توانمند برای مدیریت تعاونی انتخاب نشوند که باعث مضاعف شدن مشکلات مدیریتی این گونه شرکتها می گردد.
با توجه به مطالب بیان شده جهت کاهش مشکلات اجرای طرح پیشنهاد می شود:
1- جلساتی برای متقاضیان این طرح برگزار گردد و نسبت به شرایط متقاضیان و مخصوصا در رابطه با چگونگی و مقدار آورده نقدی توجیه شوند.
2- بهتر است تعاونیهای مسکن مهر در قالب محلات، هیاتهای مذهبی، آشنایان و اقوام و مانند اینها که اعضاء شرکت با هم آشنایی بیشتری دارند، تشکیل گردد.