نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: مطالعات اجتماعی
پایـه: سوم دبستان
فصل1: من بزرگ تر می شوم
درس 1: من به دنیا آمدم
عنوان دروس این فصل: من به دنیا آمدم، من بزرگ تر شده ام، آیا ما مثل هم هستیم؟
مقدمه
در این فصل دانش آموزان با ابعاد مختلف رشد خود، مشخصات شناسنامه ای، کاربردهای شناسنامه آشنا می شوند و همچنین درباره استعدادها، توانایی ها و علاقه مندی های خود تامل می کنند. با توجه به آنکه بحث ارتباط با خود یکی از عرصه های موردنظر در برنامه درسی ملی است، موضوع شناخت خود و هویت یک موضوع مهم تلقی می شود. در این فصل همچنین با آشنایی با خط زمان و قرار دادن وقایع و مدارک و شواهد به ترتیب و به طور متوالی روی خط زمان، زمینه های آموزش تاریخ شکل می گیرد.
اهداف و انتظارات
* برخی کاربردهای شناسنامه را بیان کنند.
* فرم مشخصات شناسنامه ای خود را به طور صحیح پرکنند.
مواد و وسایل موردنیاز
کتاب درسی، کپی شناسنامه یک دانش آموز، شناسنامه معلم
پیشنهادهایی برای شروع و پیشبرد درس ها
* آماده کنید
* بهترین پیشنهاد برای شروع آموزش، داستان خود کتاب است. بهتر است معلم با صدای بلند و با ایجاد زیر و بم های مناسب در صدای خود، طوری داستان را بخواند که بچّه ها فضا را مجسم و احساس کنند نمایش را می بینند. بچه ها کتاب را می بندند و گوش می کنند.
* سپس معلّم سوالاتی درباره داستان می پرسد: چرا پدر حمید گفت زیر گردن بچه را بگیر؟ و شناسنامه چه فایده ای دارد؟ و…
* آموزش دهید
* با پرسش و پاسخ از بچه ها به ویژه کسانی که نوزاد تازه متولد شده در خانه دارند ویژگی های نوزادان مثل عدم توانایی در سخن گفتن، راه رفتن، نشستن، چیزی را با دست گرفتن و … را خاطر نشان کنید تا بچّه ها برای درس بعد هم آماده شوند.
* بهتر است معلم شناسنامه خود را به کلاس ببرد و به بچّه ها نشان بدهد و بندبند آن را توضیح دهد. برای مثال محل تولّد؟ محل صدور؟ شماره شناسنامه و …؟ هرکدام چیست و به چه معنا است؟
* تاکید کنید که روی شناسنامه آرم جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و این شناسنامه نشان می دهد که ما ایرانی هستیم و به کشور ایران تعلق داریم.
* با این کار معلم خود را در جلسه اول به دانش آموزان معرفی می کند و پیوند و نزدیکی عاطفی بیشتری بین معلم و دانش آموز به وجود می آید.
* به پایان ببرید
* بچه ها را راهنمایی کنید تا برای جلسه آینده برگه صفحه١ یعنی مشخصات شناسنامه ای خود را با کمک پدر و مادر تکمیل کنند و به کلاس بیاورند.
* از یک یا چند نفر از دانش آموزان بخواهید یک بار از روی داستان بخوانند و کاربردهای شناسنامه را مرور و جمع بندی کنید.
* در جلسه آینده بچّه ها باید کپی شناسنامه خود را به مدرسه بیاورند و یک بار در کلاس مشخصات شناسنامه ای خود را با توجه به برگه کپی کنترل کنند. (آوردن اصل شناسنامه به کلاس به صلاح نمی باشد. )
* محورهای عمده ارزشیابی
* متناسب با انتظارات یادگیری دانش آموز باید چند کاربرد شناسنامه را بیان کند. همچنین در صورتی که به دانش آموزان یک فرم خام بدهید باید بتواند فرم مشخصات خود را (به غیر از شماره ملّی که حفظ کردن آن به دلیل تعداد ارقام مشکل است) به درستی و از حفظ بنویسد و فرم را تکمیل کند.
ملاحظات تدریس و دانستنی های درس
* در هنگام کنترل برگه ها با کپی شناسنامه، محل صدور، محلّ تولد و فرق این دو را توضیح دهید. به ویژه در روستاها محل صدور شناسنامه با محل تولد فرق خواهد داشت زیرا شناسنامه در بخش، صادر و دریافت می شود.
* از بچه ها بخواهید برگه های خود را با هم مقایسه کنند و دانش آموزان مهاجر (کسانی را که در شهر یا روستای دیگری متولد شده اند) بشناسند و پی ببرند بچّه ها ممکن است در شهرها یا روستاهای مختلف متولد شده باشند.
* دانش آموزان باید بتوانند به صورت عددی، روز، ماه و سال تولد خود را بنویسند و بفهمند. برای مثال ١٥/ 8/ 1383 برای این منظور ماه های سال را روی تخته بنویسید و با آنها تمرین کنید که ماه هشتم، ماه دوم، ماه سوم و … کدام ماه است؟
* دانش آموزان را ترغیب کنید با مقایسه ماه تولد و سال تولد خود با سایر بچّه ها، میزان اختلاف سنی شان را محاسبه کنند.
چگونگی تدریس(طرح درس) نمونه اول
* هدف کلی
آشنایی با شناسنامه
* هدف های جزئی
– شناسنامه و کاربردهای آن را بشناسد.
– مشخصات خود را از روی شناسنامه پیدا کند و آنها را به ذهن بسپارد.
* هدف های رفتاری
– برخی کاربردهای شناسنامه را بیان کنند.
– فرم مشخصات شناسنامه ای خود را به طور صحیح پرکنند.
* الگوهای نوین درفرایند یادهی و یادگیری
الگوی یادسپاری، ادغام روش ها
* روش های تدریس
نمایشی، پرسش و پاسخ
* مواد و وسائل آموزشی
کتاب درسی، کپی شناسنامه دانش آموز، شناسنامه معلم، فیلم، عروسک
مدل کلاس و گروه آموزشی
یو شکل U
* فعالیتهای قبل از تدریس
سلام و احوالپرسی، حاضر وغایب، بازدید از تکالیف و کارهای جلسه قبل
ارزشیابی تشخیصی
با پرسیدن چند سوال ارزشیابی تشخیصی انجام می شود. به عنوان نمونه:
– کی میدونه کجا متولد متولد شده؟
– کی تاریخ تولدشو می دونو؟
– نام پدر و مادرتو بگو؟
* معرفی درس جدید و ایجاد انگیزه
– نمایش فیلم از یک نوزاد
– نشان دادن عکس نوزاد همراه با صدای گریه نوزاد
– خواندن داستان درس همراه با تقلید صدا
– بردن عروسک به کلاس با کف پای جوهری شده
* فعالیت ضمن تدریس
معلم شناسنامه خود را به بچّه ها نشان بدهد و سپس آن را توضیح دهد برای مثال محل تولّد؟ محل صدور؟ شماره شناسنامه و …؟ هرکدام چیست و به چه معنا است؟
تاکید کنید که روی شناسنامه آرم جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و این شناسنامه نشان می دهد که ما ایرانی هستیم و به کشور ایران تعلق داریم.
از یک یا چند نفر از دانش آموزان بخواهید یک بار از روی داستان بخوانند وپس از خواندن داستان کاربرد های شناسنامه را از دانش آموزان بپرسد.
* جمع بندی و نتیجه گیری
مرور درس با پرسیدن سوالاتی از شناسنامه
* ارزشیابی تکوینی و پایانی
جواب گویی به فعالیت با استفاده از کپی شناسنامه
* فعالیت خلاقانه دانش آموزان
درست کردن شناسنامه انجام در خانه
* تعیین تکلیف
پیدا کردن تاریخ تولد و محاسبه سن آنها با شناسنامه
چگونگی تدریس(طرح درس) نمونه دوم
* اهداف جزئی و رفتاری
– آشنایی و پر کردن فرم مشخصات از روی شناسنامه
– پرکردن فرم علایق و استعدادهای مربوطه به خود مقایسه فرم خود با هم کلاسی ها و پیدا کردن شباهت ها و تفاوت ها
– پیدا کردن مدارک و شواهدی دوباره تغییرات خود از زمان کودکی تاکنون (خط زمان)
– معرفی کامل خود و دوستان در جمع
– دانش آموز بعد از پایان این درس باید بتواند یک فرم خام شناسنامه را از روی شناسنامه پر کند.
* وسایل کمک آموزشی
شناسنامه معلم، عکس، فیلم، ویدیو پروژکتور
* ایجاد انگیزه و ارائه درس
پخش فیلم و تصاویری از نوزادان و کودکان
بعد نشان دادن تصاویر تدریس و با روش تدریس قصه گویی را شروع می کنیم. با لحن و آهنگ مناسب داستان کتاب را برای بچه ها تعریف کرده طوری که بجه ها فضای قصه را مجسم کنند.
همچنین می توان داستان را با تصاویر مناسب از روی اسلاید برای بچه ها تعریف کرد. در ادامه از تجربیات دانش آموزانی که نوزاد دارند استفاده کرده و بعد از آن از روی شناسنامه خود یا تصویری از یک شناسنامه درباره برخی از اطلاعات درون شناسنامه برای بچه ها توضیح داده مثلا:
محل تولد، محل صدور، شماره شناسنامه به آرم جمهوری اسلامی ایران نیز اشاره می شود.
* جمع بندی و نتیجه گیری
در پایان از دانش آموزان بخواهید درس را جمع بندی و یکی از دانش آموزان نیز از روی درس بخواند.
* فعالیت های تکمیلی و تعیین تکلیف
– برای جلسه آینده کپی شناسنامه خود را به همراه بیاورند و نیز آوردن تصاویر دانش آموزان از دوران کودکی
– انجام کاربرگه شماره 1 و 2
سوالات درس به همراه پاسخ
1- اولین کاری که پرستار بعد از تولد نوزاد انجام می دهد چیست؟
جواب: ثبت اثر کف پا
2- مشخصات یک نوزاد در بدو تولد بر روی چه چیزی ثبت می شود؟
جواب: نواری دور دست نوزاد
3- نوزاد تا چند ماهگی درست نمی بیند؟
جواب: دو ماهگی
4- شناسنامه ی هر شخص چه فایده ای دارد؟
جواب: نشان می دهد که او کیست، از چه خانواده ای است، همچنین نشان می دهد که ما ایرانی هستیم و مشخصات ی مثل تاریخ تولد، نام پدر و مادر و… را در شناسنامه می توانیم ببینیم.
5- در چه کارهایی از شناسنامه استفاده می کنیم؟
جواب: ازدواج، رای دادن، ثبت نام در مدارس و جاهای مختلف، گرفتن دفترچه ی بهداشتی و استخدام و…
6- چه چیز نشان می دهد که هر شخصی چه کسی است؟
جواب: شناسنامه
7- هویت ایرانی بودن از طریق چه چیزی مشخص می شود؟
جواب: شناسنامه