نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: پنجم دبستان
فصل6 : اندازه گیری
درس2 : محیط دایره
مباحث و عناوین این فصل: مساحت لوزی و ذوزنقه، محیط دایره، حجم، گنجایش
مقدمه فصل6
این فصل، شامل چهار درس است. در درس اوّل مساحت لوزی و ذوزنقه در قالب فعالیت معرفی خواهد شد، درس دوم به اندازه گیری محیط دایره اختصاص یافته و ضمن آن عدد π به دانش آموزان معرفی می شود. درس سوم به معرفی حجم اختصاص داده شده است. در این درس مفاهیم بقای حجم، ضرورت نیاز به واحد دقیق برای اندازه گیری حجم اجسام و در نهایت دستور محاسبه حجم مکعب مستطیل ارائه می شود و از دانش آموز انتظار می رود حجم شکل های ترکیبی را نیز بتواند محاسبه کند.
درس پایانی این فصل به مفهوم گنجایش پرداخته و در واقع جمع بندی از مفاهیم مربوط به گنجایش که در پایه های تحصیلی پیشین مطرح شده است، ارائه می شود. در این فصل واحدهای اندازه گیری لیتر و سی سی (میلی لیتر، سانتی متر مکعب) معرفی می شود و توصیه می شود واحدهای دیگر اندازه گیری مثل مترمکعب مطرح نشود.
هدف از تصویر عنوانی فصل، جلب توجه دانش آموز به محیط اطراف و اشاره به مظاهری از کاربرد ریاضیات در طبیعت پیرامونی یا دست سازه های بشر است. با این هدف که دانش آموز، ریاضیات را چیزی بیگانه از زندگی نداند. از طرف دیگر سعی مولفین این کتاب بر این بوده است که در تنظیم محتوا نگاهی جامع به سراسر کشور داشته باشند. لذا صفحه عنوانی به معرفی میدان امام همدان به عنوان یکی از آثار ملی اختصاص یافت. طراحی این میدان به شکل دایره با 6 خیابان منشعب از آن است و به همین لحاظ، نماد شهرسازی مدرن قلمداد شده است.
در ادامه نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس برای تدریس درس محیط دایره آورده شده است.
نکات آموزشی و روش تدریس
* پیشبرد تدریس
شروع درس با ارائه فعالیتی است که با زندگی روزمره ارتباطی نزدیک دارد و علاوه بر آن مرور و یادآوری یادگیری های قبلی دانش آموز در مورد دایره مدنظر است.
هدف فعالیت شماره 2 نیز این است که دانش آموز متوجه شود با افزایش تعداد اضلاع چند ضلعی محاط داخل دایره، اندازه محیط چندضلعی به محیط دایره نزدیک تر می شود.
در فعالیت 3 پس از مرور اجزاء دایره، هدف ابتدا آشنایی با مقدار عدد π است و در نهایت به کمک جدول ارائه شده و اندازه های داخل آن و به کمک استفاده از ماشین حساب و تقسیم محیط دایره بر قطر آن، انتظار می رود دانش آموز به عدد تقریبی 3 اشاره کند.
در نهایت معلم مقدار دقیق تر این عبارت یعنی 14/3 را به عنوان عدد π به دانش آموزان معرفی می کند.
با مقایسه ستون دوم و سوم جدول انتظار می رود فرمول محیط دایره توسط دانش آموزان و با همکاری معلم قابل دستیابی باشد.
قسمت (ت) این فعالیت به این منظور طراحی شده است که دانش آموز متوجه شود تغییر واحد اندازه گیری از 2 سانتی متر به 2 متر، محیط را از سانتی متر به متر تبدیل می کند و محاسبه مجدد محیط دایره ضرورتی ندارد.
* بدفهمی های درس
مهم ترین بدفهمی این فصل به محاسبه محیط برمی گردد. لازم است با ارائه تمرین های مناسب تفاوت محیط شکل های زیر برای دانش آموز مشخص شود. به طور مثال محیط نیم دایره برابر است با نصف محیط دایره و محیط شکل برابر است با نصف محیط دایره + طول قطر دایره.
* اهداف درس
تمام اجزاء دایره را بشناسد.
فرمول محیط دایره را بداند و بتواند محیط دایره را محاسبه کند.
تا دو رقم اعشار با عدد π آشنا شود.
بداند که افزایش و کاهش اندازه شعاع، افزایش و کاهش محیط را موجب می شود.
مفهوم نیم دایره و ربع دایره را بداند.
بتواند محیط شکل های ترکیبی را محاسبه کند.
کار با ابزار هندسی نظیر خط کش و پرگار را بداند.
چگونگی تدریس(طرح درس شماره1)
* هدف کلی
آشنایی با نحوه ی اندازه گیری محیط دایره
* اهداف جزیی
فرمول محیط دایره را بیان نماید. (حیطه دانش)
نحوه اندازه گیری محیط دایره را توضیح دهد. (حیطه دانش)
پس از اندازه گیری دور دایره نتیجه را در یک جمله بیان کند. (حیطه دانش)
در انجام فعالیت گروهی از خود علاقه نشان دهد. (حیطه نگرش)
درهنگام کار با کاغذ رنگی احساس شادی کند. (حیطه نگرش)
در انجام فعالیت با حوصله و با سلیقه عمل می کند. (حیطه مهارت)
در هنگام اندازه گیری دور دایره ها با دقت عمل کند. (حیطه مهارت)
در هنگام کار با قیچی نکات ایمنی را رعایت کند. (حیطه مهارت)
با کاغذ رنگی و قیچی که سر و کار دارد دایره های زیبا و خوب برای گروه می سازد. (حیطه مهارت)
* کارهای مقدماتی
ورود به کلاس، سلام واحوالپرسی، حضور و غیاب، دقت در رفتارهای بچه ها.
* روش و الگوی تدریس
تفکر استقرایی، گروهی
* وسایل مورد نیاز
کتاب، قیچی، کاغذرنگی، نخ، متر، خط کش، پرگار
* ارزشیابی تشخیصی
پرسش از چند دانش آموز در مورد مفهوم محیط ( اندازه دور هر شکل را محیط آن شکل می گویند. )
سوال در مورد نحوه ی بدست آوردن محیط مستطیل یا مربع جهت یادآوری عمل اندازه گیری محیط
* ایجاد انگیزه
لحظه ی ورود به کلاس، وسایلی را که برای انجام تدریس برای گروه ها نیاز است با خودمان به کلاس می آوریم. از جمله یک دایره بزرگ و زیبا درست کرده و در دستمان گرفته و وارد کلاس می شویم.
با این کار بچه ها تعجب کرده و سوال برایشان ایجاد می شود که…
* اجرای تدریس
گام اول
گروه بندی با کاغذ های رنگی که بصورت پازل تهیه شده و در نهایت با کنار هم قرار دادن قطعات پازل ها شکل دایره بوجود می آید گروه های یک رنگ کنار هم قرار می گیرند. هر گروه 3 نفره یا 4 نفره
گام دوم
با در اختیار دادن کاغذهای رنگی از گروه ها می خواهیم با وسایلی دیگری که در اختیار قرار دارند دایره با اندازه های دلخواه درست کنند.
گام سوم
یک متر در اختیار آنها قرار می دهیم تا اندازه ی دور دایره ها را خود بدست آورند. و در پشت دایره یادداشت کنند.
گام چهارم
بعد از اندازه گیری به هر گروه می گوییم قطر دایره را نیز اندازه بگیرند و آن را نیز یادداشت کنند. سپس اندازه دور دایره را بر اندازه قطر تقسیم کنند و پاسخ را بدست آورند. و بعد از آن در محلی که پای تابلو مشخص شده گروه ها دایره را نصب کنند و اندازه ها را در جدولی که روی تخته سیاه کشیده ایم یا دداشت کنند.
گام پنجم
معلم می گوید: بچه ها اگر ما بطور دقیق دور دایره را اندازه گیری کنیم عدد 14/3 بدست می آید و اگر شما عددی کوچکتر یا بزرگتر از این عدد را بدست آورند در اندازه گیری دقت کمتری صورت گرفته است.
این عدد در کل دنیا ثابت است و دانشمندان آن را اندازه گیری کرده اند و عدد 14/3 بدست آمده است. به این عدد پی گفته می شود.
گام ششم
جمع بندی و نتیجه گیری: بچه ها می خواهیم برای دایره نیز مثل مستطیل یا مربع یک فرمول مشخص کنیم تا از این به بعد به راحتی محیط دایره هایی را که در اطراف ما قرار دارند را حساب کنیم. حالا خوب به جدول پای تابلو نگاه کنید و به اعداد توجه کنید. چه نتیجه ای می گیرید.
بچه ها: اندازه قطر را در عدد ثابت ضرب کنیم اندازه ی دور شکل بدست می آید.
معلم: آفرین بچه ها بله پس فرمول محیط دایره = اندازه قطر × 14/3
در پایان تدریس چند دایره پای تابلو با اندازه ی قطر ها متفاوت می کشیم و از گروه ها می خواهیم از طریق فرمول بدست آورند تا ببینیم تا چه حد در بکارگیری فرمول در بدست آوردن محیط دایره توانمند شده اند و موضوع درس را فهمیده اند.
* ارزشیابی تکمیلی
مراجعه به کتاب و حل تمرینات مربوط به این مبحث. بچه ها با توجه به قطرهای داده شده محیط دایره را بدست آورید. بعد از 5 دقیقه پاسخ ها را بررسی می کنیم اگر نقصی در کار بود دوباره توضیح می دهیم با کشیدن چند دایره در پای تابلو و توضیح بدست آوردن محیط دایره.
* تعیین تکلیف
بچه ها همه ی شما در منزل سینی های دایره ای شکل یا میز نهار خوری دارید ابتدا اندازه قطر آنها را بدست آورید و بعد محیط میز یا سینی را بدست آورید و در کاغذ نقاشی کنید و در کلاس گزارش دهید.
چگونگی تدریس(طرح درس شماره2)
اهداف
کلی
آشنایی با نحوه ی اندازه گیری محیط دایره
جزئی
و
رفتاری
الف: حیطه دانش
1، فرمول محیط دایره را بیان نماید.
2، نحوه اندازه گیری محیط دایره را توضیح دهد.
3، پس از اندازه گیری دور دایره نتیجه را در یک جمله بیان کند.
ب: حیطه نگرش
1، در انجام فعالیت گروهی از خود علاقه نشان دهد.
2، درهنگام کار با کاغذ رنگی احساس شادی کند.
ج: حیطه مهارت
1، در انجام فعالیت با حوصله و با سلیقه عمل می کند.
2، در هنگام اندازه گیری دور دایره ها با دقت عمل کند.
3، در هنگام کار با قیچی نکات ایمنی را رعایت کند.
4، با کاغذ رنگی و قیچی که سر و کار دارد دایره های زیبا و خوب برای گروه می سازد.
موضوع تدریس
تدریس درس محیط دایره
وسایل کمک آموزشی
کتاب، قیچی، کاغذرنگی، نخ، متر، خط کش، پرگار، پاورپوینت یا کلیپ آموزشی
روش تدریس
مدل کلاس
تفکر استقرایی، گروهی
به صورت گروهی با چیدمان مناسب
زمان
فعالیت های مقدماتی
فعالیت های مقدماتی
برقراری ارتباط
ورود به کلاس، سلام واحوالپرسی، حضور و غیاب، دقت در رفتارهای بچه ها.
ارزشیابی تشخیصی
پرسش از چند دانش آموز در مورد مفهوم محیط ( اندازه دور هر شکل را محیط آن شکل می گویند)
سوال در مورد نحوه ی بدست آوردن محیط مستطیل یا مربع جهت یادآوری عمل اندازه گیری محیط
ایجاد انگیزه
لحظه ی ورود به کلاس، وسایلی را که برای انجام تدریس برای گروه ها نیاز است با خودمان به کلاس می آوریم. از جمله یک دایره بزرگ و زیبا درست کرده و در دستمان گرفته و وارد کلاس می شویم.
با این کار بچه ها تعجب کرده و سوال برایشان ایجاد می شود که…
اجرای تدریس
اجرای تدریس
فعالیت ها
گام اول :
گروه بندی با کاغذ های رنگی که بصورت پازل تهیه شده و در نهایت با کنار هم قرار دادن قطعات پازل ها شکل دایره بوجود می آید گروه های یک رنگ کنار هم قرار می گیرند. هر گروه 3 نفره یا 4 نفره
گام دوم :
با در اختیار دادن کاغذهای رنگی از گروه ها می خواهیم با وسایلی دیگری که در اختیار قرار دارند دایره با اندازه های دلخواه درست کنند.
گام سوم :
یک متر در اختیار آنها قرار می دهیم تا اندازه ی دور دایره ها را خود بدست آورند. و در پشت دایره یادداشت کنند.
گام چهارم:
بعد از اندازه گیری به هر گروه می گوییم قطر دایره را نیز اندازه بگیرند و آن را نیز یادداشت کنند. سپس اندازه دور دایره را بر اندازه قطر تقسیم کنند و پاسخ را بدست آورند. و بعد از آن در محلی که پای تابلو مشخص شده گروه ها دایره را نصب کنند و اندازه ها را در جدولی که روی تخته سیاه کشیده ایم یا دداشت کنند.
گام پنجم :
معلم می گوید : بچه ها اگر ما بطور دقیق دور دایره را اندازه گیری کنیم عدد 14/3 بدست می آید و اگر شما عددی کوچکتر یا بزرگتر از این عدد را بدست آورند در اندازه گیری دقت کمتری صورت گرفته است.
این عدد در کل دنیا ثابت است و دانشمندان آن را اندازه گیری کرده اند و عدد 14/3 بدست آمده است. به این عدد پی گفته می شود.
گام ششم :
جمع بندی و نتیجه گیری :
بچه ها می خواهیم برای دایره نیز مثل مستطیل یا مربع یک فرمول مشخص کنیم تا از این به بعد به راحتی محیط دایره هایی را که در اطراف ما قرار دارند را حساب کنیم. حالا خوب به جدول پای تابلو نگاه کنید و به اعداد توجه کنید. چه نتیجه ای می گیرید.
بچه ها : اندازه قطر را در عدد ثابت ضرب کنیم اندازه ی دور شکل بدست می آید.
معلم : آفرین بچه ها بله پس فرمول محیط دایره = اندازه قطر × 14/3
در پایان تدریس چند دایره پای تابلو با اندازه ی قطر ها متفاوت می کشیم و از گروه ها می خواهیم از طریق فرمول بدست آورند تا ببینیم تا چه حد در بکارگیری فرمول در بدست آوردن محیط دایره توانمند شده اند و موضوع درس را فهمیده اند.
فعالیت های پایانی
ارزشیابی
مراجعه به کتاب و حل تمرینات مربوط به این مبحث. بچه ها با توجه به قطرهای داده شده محیط دایره را بدست آورید. بعد از 5 دقیقه پاسخ ها را بررسی می کنیم اگر نقصی در کار بود دوباره توضیح می دهیم با کشیدن چند دایره در پای تابلو و توضیح بدست آوردن محیط دایره.
تعیین تکلیف : بچه ها همه ی شما در منزل سینی های دایره ای شکل یا میز نهار خوری دارید ابتدا اندازه قطر آنها را بدست آورید و بعد محیط میز یا سینی را بدست آورید و در کاغذ نقاشی کنید و در کلاس گزارش دهید.
جمع بندی
پس از ارزشیابی پایانی، معلم نقاط ضعف دانش آموزان را شناسایی کرده و در صورت نیاز اقدام به رفع آن می نماید. در نهایت درس توسط معلم و با کمک دانش آموزان جمع بندی می شود.
6
1