رساله طراحی بیمارستان فوق تخصصی کلیه و مجاری ادراری

موسسه …………………..

پایان نامه کارشناسی ارشد

گرایش معماری
عنوان
طراحی بیمارستان فوق تخصصی کلیه و مجاری ادراری
نگارش:
………….
استاد راهنما
…………….
استاد مشاور:
………………………….

………………….

تقدیم به:
پدر ومادر فداکارم،
آنان که برای سعادت من لحظه ای فرو گذار نبودند و
وجود پر مهرشان همواره خاطرم را می آسود.

فهرست مطالب
Contents
طراحی بیمارستان فوق تخصصی کلیه و مجاری ادراری 1
چکیده: XI
مقدمه XI
فصل اول 1
پیشینه مراکز درمانی 1
1-1تاریخچه 1
نظام سنتی 5
1-1-2 نظام نوین 6
1-1-3 تحول مراکز درمانی : 6
1-2 تقسیم بندی بر حسب وظیفه در بیمارستان ها 7
1-3 بیمارستان های اولیه 12
1-3-1 بیمارستان سنت کراس در وینچستر 12
1-3-2بیمارستان سنت مری در چیچستر 12
1-3-3 بیمارستان فورد در کاونتری 12
1-3-4بیمارستان جرج هریت در ادینبورگ 13
1-3-5 بیمارستان منطقه ای کلمبوس 13
1-3-6 بیمارستان منطقه ای براک 15
فصل دوم 19
مبانی نظری 19
2-1 مراکز پزشکی ، بهداشتی ، مطب های جمعی 19
2-1-1-عوامل موثر در طراحی: 21
2 -2 بیمارستان ها 22
2 -3 انواع بیمارستان 23
2 -4 بررسی و برنامه ریزی احداث بیمارستان تخصصی کلیه 24
2-4-1 موقعیت جغرافیایی منطقه تحت پوشش بیمارستان تخصصی کلیه 25
2 -4-2 وضعیت جمعیت شناسی منطقه 25
2 -4 -3 وضعیت اقتصادی منطقه 26
2 -4 -4 وضعیت بهداشتی – درمانی مردم 26
2 -4 -5 وضعیت موسسات بهداشتی – درمانی 26
2 -4 -6 اطلاعات سرمایه گذاری 27
5-2:شاخص تخت 28
3-6 ـ بیمارستان از بعد منطقه ای 31
کلیه: 35
آناتومی کلیه 35
وظایف کلیه 36
دفع محصولات زائد متابولیک، مواد شیمیایی خارجی، داروها و متابولیت های هورمون ها 36
عملکرد کلیه: 39
تنظیم تعادل آب و الکترولیت ها 41
تنظیم فشار شریانی 41
تنظیم تعادل اسید و باز 42
تنظیم تولید گویچه های سرخ 42
تولید۱، ۲۵-دی هیدروکسی ویتامین دی۳ 42
ساخت گلوکز 42
چگونگی انجام کار کلیه ها 42
کلیه ها چگونه کار می کنند؟ 43
چگونگی انجام کار کلیه ها 43
بیماری کلیه 44
ده عامل اصلی بیماری کلیه 44
نشانه های هشدار دهنده بیماری های کلیوی و دستگاه ادراری. 45
چرا کلیه ها دچار مشکل می شوند؟ 47
دلایل ابتلا به بیماری های کلیوی 47
از کارافتادگی آنی کلیه 49
بیماری کلیوی مزمن 49
بیماری کلیوی وخیم 49
نشانه های بیماری کلیوی چیست؟ 49
با بیماری کلیوی چه باید کرد؟ 50
اگر کلیه ها از کار بیفتد چه می شود؟ 51
نقطه پایانی 51
اطلاعاتی درباره ی بیماری های کلیوی 52
سنگ حالب 58
اورتروسکوپی 58
اورتروسکوپ 60
نارسایی کلیه 60
علایم نارسایی کلیه چیست؟ 61
روشهای درمانی 61
همودیالیز 61
رژیم غذایی همودیالیز 62
چگونه دیالیز صفاقی عمل می کند؟ 63
روش درمان پیوند کلیه 64
عوارض احتمالی پیوند کلیه 65
رژیم غذایی پیوند کلیه 65
علت های عفونت کلیه چیست 66
علائم عفونت کلیه چیست؟ 67
عوارض عفونت کلیه چیست؟ 68
چگونه عفونت کلیه مشخص داده می شود؟ 68
عفونت کلیه چگونه درمان می شود؟ 69
نارسایی کلیه 70
انواع 71
نارسایی حاد 71
نارسایی مزمن 72
سنگ کلیه علل نارسایی کلیه 72
چند نوع سنگ کلیه وجود دارد؟ 74
چه راههایی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد؟ 75
امواج شوک: 76
جراحی از طریق تونل پوستی : 76
اورتروسکوپ: 77
سرطان کلیه 78
سرطان کلیه چیست؟ 78
علائم سرطان کلیه چیست؟ 80
چگونه سرطان تشخیص داده می شود؟ 82
درمان سرطان کلیه چیست؟ 82
بخش نارسایی مزمن کلیه 83
مراحل بیماری مزمن کلیه 84
مرحله اول: 84
علائم و نشانه ها همراه با بیماری مزمن کلیه: 85
بررسی و یافته های تشخیص 86
سرعت تضفیه گلومرولی(CRF) 86
مراقبت مداوم: 92
بخش ارولوژی 92
اورژانس های اورولوژی 92
Staging یا رده بندی ترومای کلیه 93
عوارض ترومای کلیه 95
ترومای حالب 95
ترمیم جراحی حالب 97
ترمای غیرنافذ 97
ترومای نافذ مثانه 97
برخورد با آسیب مثانه 98
آسیب اعضای تناسلی 100
آسیب آلت 100
آسیب بیضه 101
درد حاد ناحیه اسکروتوم 101
تورم اسکروتوم 102
معاینه 102
آزمایشگاه 103
پیچش حاد قلب: 103
پریاپیسم 104
اتیولوژی 105
بیماری کم خونی داسی شکل 105
تزریق داخل کاورنوس 105
اختلالات عصبی 106
بدخیمی 106
داروها 106
تروما 106
پاتوفیزیولوژی 107
تشخیص 107
درمان 107
پریاپیسم ایسکمیک: 108
عوارض پریاپیسم 108
عفونت مثانه چیست؟ 109
علائم عفونت مثانه چیست؟ 109
علل عفونت 109
درمان: 111
بی اختیاری ادرار 111
بی اختیاری همراه با فوریت (Urge incontinence) 112
بی اختیاری پارادوکس (Overflow incontinence) 112
مثانه بیش فعال (Overactive bladder) 112
علل و عوامل خطر 112
بی اختیاری ادرار در کودکان 114
مثانه عصبی 115
علل و عوامل خطر 116
علائم مثانه عصبی 116
علل وعوامل خطر برای سرطان مثانه 118
علائم سرطان مثانه 119
درمان 120
بطور کلی راه های درمان عبارتند از: 120
درمان تا چه زمانی ادامه دارد؟ 121
عفونت پروستات چیست؟ 122
چرا عفونت باکتریال مزمن پروستات ایجاد می شود؟ 122
چرا التهاب مزمن پروستات یا سندرم درد مزمن لگن ایجاد می شود؟ 123
علائم التهاب مزمن پروستات یا سندرم درد مزمن لگنی چیست؟ 124
چگونه عفونت یا التهاب پروستات تشخیص داده می شود؟ 124
چگونه التهاب یا عفونت مزمن پروستات درمان می شود؟ 124
بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟ 125
علت بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟ 127
چگونه بزرگی خوش خیم پروستات تشخیص داده می شود؟ 127
چگونه بزرگی خوش خیم پروستات درمان می شود؟ 130
آیا درمان دارویی هم برای بزرگی خوش خیم پروستات تجویز می شود؟ 130
سرطان پروستات 131
سرطان پروستات چیست ؟ 131
علامت بوجود آمدن سرطان پروستات چیست؟ 131
علائم و نشانه های سرطان پروستات چیست؟ 132
چگونه سرطان پروستات تشخیص داده می شود؟ 132
چگونه سرطان پروستات درمان می شود؟ 133
دیالیز چیست؟ 134
اقسام دیالیز : 135
2 – دیالیز شکمی (صفاقی) 135
چه زمانی بیمار به دیالیز نیاز دارد؟ 136
مراقبتهای پرستاری: 136
علائم CRF : 137
عوارض: 139
فصل سوم 141
استانداردهاو شناخت و بررسی عملکرد بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه 141
3-1 ـ طرح ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه و عملکرد بخشها 141
آزمایشگاه: 144
آسیب شناسی: 145
3-2 ـ بخش های بستری سنگ شکن 146
رادیولوژی 147
لاندری 149
. 149
مراحل انجام کار خشک کردن البسه و ملحفه در واحد لاندری: 151
مراحل انجام کار اتوکشی در واحد لاندری: 152
مراحل انجام کار بسته بندی و تحویل البسه و ملحفه در واحد لاندری: 153
مراحل شستشوی البسه پرسنل : 154
بخش همودیالیز 155
قوانین بخش همودیالیز : 157
پرستاری در بخش همودیالیز : 158
مهم ترین اهداف بخش همودیالیز: 158
بخشهای بستری کلیوی 158
بخش جراحی کلیه 161
جراحی پیوند کلیه 161
لاپاروسکوپی 162
جراحی چاقی 162
3-2-2 ـ ترتیب تختها 163
3-2-3 ـ درها و پنجره ها 164
3-2-4 ـ خدمات عمومی در بخش های بستری داخلی / جراحی 165
3-2-5 ـ سیستم های راهبری بیمارستان تخصصی کلیه در رابطه با بخش های بستری داخلی / جراحی 166
3-2-5-1 ـ توزیع خوراک و آشامیدنی بیماران 167
3-2-5-2 ـ آورد و برد بیماران بستری 168
2 ـ حمل و نقل بیماران در خارج از بیمارستان تخصصی کلیه 169
4-2-5-3 ـ رختکن کارکنان 170
3-2-5-4 ـ اتاق های معاینه و درمان 171
3-2-5-5ـ ملاقات بیماران 172
سیستم ملاقات دو مرحله ای : 172
3-2-6 ـ شرایط مناسب محیط بیمار 173
3-2-6-1 ـ نور ، منظره و تهویه طبیعی 174
3-2-6-2 ـ نور مصنوعی 175
3-2-6-3 ـ دما ، رطوبت و تهویه مکانیکی 176
3-2-6-4 ـ بهداشت محیط و کنترل عفونت 177
3-2-6-5 ـ ایمنی 177
3-2-6-6 ـ صدای مطلوب و نامطلوب 177
3-2-6-7 ـ تسهیلات آسایش و ایمنی بیماران 181
3-2-6-8 ـ رنگ و فضای معمولی 182
3-2-6-9 ـ امکانات مناسب برای معلولان 183
3-2-6-10 ـ حمام ها و سرویس های بهداشتی 184
3-2-7 ـ تهسیلات و فضاهای مورد نیاز پزشکان و پرستاران در بخش های بستری داخلی / جراحی 185
3-2-8 ـ رابطه " کنترل عفونت " با برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری داخلی / جراحی 188
3-2-9 ـ ایمنی 188
3-2-9-1 ـ ایمنی در برابر زلزله 194
3-2-9-2 ـ ایمنی بیماران در برابر خطرات فیزیکی داخلی بخش 195
قفل پنجره : 196
3-2-10 ـ ارتباط بخشهای بستری داخلی / جراحی در بیمارستان تخصصی کلیه 197
3-2-10-1 ـ ظرفیت یک بخش بستری داخلی / جراحی 199
3-2-10-2 ـ ارتباط بخش های بستری داخلی / جراحی با سایر بخشهای بیمارستان تخصصی کلیه 200
3-2-10-2-1 ـ آورد و برد بیماران 201
3-2-10-2-2 ـ آورد و برد ابزار و وسایل 203
3-2-11-2 ـ مکان ایستگاه پرستاری 207
3-2-11-3 ـ گروه بندی بیماران برحسب شدت و شرایط بیماری و خصوصیات روانی بیمار 208
3-2-11-3-1 ـ بیماران در شرایط سخت بیماری 208
3-2-11-3-2 ـ بیماران در شرایط متوسط بیماری 209
3-2-11-3-3 ـ بیماران در دوران نقاهت 209
3-2-11-4 ـ ظرفیت بخش بستری و مکان اتاق های بستری در رابطه با ایستگاه پرستاری 210
3-2-11-5 ـ فضاهای مشترک بین دو بخش بستری 211
3-3 ـ بخش های کمک تشخیص 212
3-3-1 ـ رادیولوژی سنتی 215
3-3-2-1 ـ تجهیزات 218
3-3-2-2 ـ بیمار 219
3-3-2-3 ـ مسیر حرکتی پرسنل 221
3-3-2-4 ـ مسیر حرکتی اطلاعات 221
3-3-2-5 ـ عملکرد 223
3-3-3 ـ اجزاء یک اتاق عکسبرداری تشخیصی 224
3-3-3-1 ـ اتاق انتظار 224
3-3-3- 2 ـ اتاق کار 225
3-3-3-3 ـ رختکن بیمار 225
3-3-3- 4 ـ منطقه کاری تکنسین 226
3-3-3-5 ـ خواندن و مشاوره 229
3-3-3-6 بایگانی فیلم 232
3-3-3- 7 پردازش فیلم 233
3-4ـ آزمایشگاه 239
3-4 ـ 1 نکاتی پیرامون تاسیسات آزمایشگاه 242
3-4 ـ 2 آزمایشگاه ها ، تشخیص عملکردی 243
3-5 ـ بخش جراحی 244
3-5 ـ 1 ارتباط عملی 247
3-5 ـ 2 تجهیزات 250
3-5 ـ 3 محل تماشا 250
3-5 ـ 4 اندازه اتاق 251
3-5 ـ 5 ساختمان و تجهیزات بخش اعمال جراحی 253
3-5 ـ 5 ـ 2 دیوارها ، کف و سقف اتاق عمل 257
3-5 ـ 6 تعداد اتاق های عمل نسبت به ظرفیت بیمارستان 258
3-5 ـ 7 سازمان دهی بخش جراحی 259
3-5 ـ 8 قسمت استریلیزاسیون 260
3-5 ـ 9 فضاهای اصلی عمل جراحی 261
3-5 ـ 10 امکانات پس از عمل 263
3-6ـ بخش مراقبت های ویژه 264
3-7 ـ بخش های خدمات و پشتیبانی 267
3-7ـ 1 محوطه خدمات رسانی 267
3-7ـ 1 ـ 1 فضاهای تدارکاتی 267
3-7 ـ 1 ـ 2 وسایل حمل و نقل 269
3-7 ـ 1 ـ 3 تدارکات متمرکز 269
3-7ـ 1 ـ 4 بخش های تاسیسات حرارتی ، سوخت زباله و برق اورژانس 271
3-7 ـ 1 ـ 5 محل استقرار و نصب دستگاه های زباله سوز 271
3-7 ـ 1 ـ 6 تدارکات فنی 273
3-7ـ 1 ـ 7 تهویه و گازها 273
3-7 ـ 1 ـ 8 واحد گرمایش مرکزی 274
3-7 ـ 1 ـ 9 سیستم های برق 274
3-7ـ 1 ـ 10 تامین مرکزی گاز 275
3-7ـ 1 ـ 11 کارگاه ها 275
3-7 ـ 1 ـ 12 بونکرها 275
3-7 ـ 1 ـ 13 آشپزخانه 276
3-7 ـ 1 ـ 13 ـ 1 سالن غذا خوری ( سلف سرویس ) 276
3-7 ـ 1 ـ 13 ـ 2 تدارک غذا 277
3-7ـ 1 ـ 13 ـ 3 آشپزخانه مرکزی 277
3-7 ـ 1 ـ13 ـ 4 بخش انبار مواد غذایی 278
3-7ـ 1 ـ 13 ـ 5 آشپزخانه و عملکرد آن 279
3-7ـ1 ـ 14 رختشویخانه 280
3-7 ـ 1 ـ 15 استریلیزاسیون مرکزی 282
3-7-1 ـ 16 داروخانه 285
3-7-1 ـ 16 ـ 1 پیچیدن نسخه 286
3-7ـ 1 ـ 16 ـ 2 ترکیب 288
3-7-1 ـ 16 ـ 3 ساخت 288
برنامه عملی داروخانه 290
3-7 ـ 1 ـ 17 تسهیلات کارکنان 290
3-7 ـ 1 ـ 18 بخش اداری بیمارستان 291
3-7 ـ 1 ـ 18 ـ 1 بخش نگهداری اسناد و مدارک پزشکی 291
3-7 ـ 1 ـ 18 ـ 2 ورودی اصلی 292
3-7 ـ 1 ـ 18 ـ3اتاقهای اداری 293
3-7 ـ 1 ـ 19 ورودی و خروجی 294
3-8 تصاویر استانداردها 295
فصل چهارم 304
نمونه موردی 304
مرکز فوق تخصصی تحقیقات بیماری های کلیه و مجاری ادراری 305
ماموریت 305
چشم انداز 307
بیمارستان تخصصی کلیه فوق تخصصی هاشمی نژاد 308
تاریخچه 309
دستاورد ها 312
در حوزه خدمات نوین فنی و تخصصی 313
بیمارستان امام خمینی 316
تاریخچه بخش نفرولو‍ژی 317
کروکی بخش کلیوی 319
معرفی بیماریهای شایع بخش ونحوه مراقبت های پرستاری: 328
پرستاری سندروم نفروتیک: 329
درمان هیپوناترمی: 338
تعبیه کاتتر ژوگولار: 340
بیوپسی کلیه : 342
مراقبتهای بعد از بیوپسی: 343
TAP مایع پلور یا آسیت 343
وسایل لازم جهت Tap 343
تعبیه فیستول Arterial venous fistula 344
مراقبت های بعد از تعبیه فیستول: 344
تعبیه کاتتر صفاقی 345
مراقبتهای بعد از عمل : 346
-1-نمونه موردی داخلی 351
4-1-1-دی بیمارستان تخصصی کلیه یاسوج 351
1 – روابط برون بخشی : 352
4-2-نمونه موردی خارجی 357
4-2-1- مرکز تشخیص سرطان 357
4-2-2- بیمارستان تخصصی کلیه obici 359
4-2-3- انستیتو سنت پیر 361
4-2-4- بیمارستان تخصصی کلیه آگاتاریه 367
4-2-5- بیمارستان تخصصی کلیه ویل اورر 371
فصل پنجم 375
مطالعات اقلیمی 375
5-1 جغرافیا و تاریخچه شیراز: 375
5-2 ویژگی های آب و هوای شیراز : 377
جدول مشخصات متوسط دماهای ماهانه شیراز 378
جدول متوسط میزان بارندگی ماهانه شیراز 378
مشخصات متوسط رطوبت نسبی ماهانه در شیراز 379
– گره های رطوبتی مختلف 380
5-2-1 تابش خورشید 381
5-3 بررسی معماری و بافت شیراز در ارتباط با مسائل اقلیمی 381
5-3-1 مطالعه تابش و سایه در دو حالت جهت گیری بنا 381
5-3-2 حالت چرخش 30 درجه بنا به سمت جنوب غربی 382
5-3-3 حالت چرخش 60 درجه بنا به جنوب شرقی 382
5-3-4 تاثیر باد در جهت گیری بناها 382
5-3-5 جهت قبله 383
فصل ششم 384
مکان یابی وتحلیل سایت 384
6-1- سایت مورد نظر در شهرک صدرا واقع می باشد. 385
6-2-دلایل انتخاب سایت: 385
6-3-تحلیل سایت: 387
6-3-1-مسیر دسترسی: 389
6-3-2-آلودگی صوتی: 390
6-3-3-نمایش کاربری اطراف 391
6-3-4-شرایط اقلیمی 392
فصل هفتم 393
معرفی سیستم سازه وتاسیسات 393
7-1-تاسیسات مکانیکی 394
7-1-2 تاسیسات حرارتی و برودتی بیمارستان تخصصی کلیه 394
7-1-3 سیستم مرکزی تهویه مطبوع و حرارت مرکزی 395
7-1- 4 سیستم های آبرسانی، فاضلاب، گازهای طبی 395
7-1-5 تاسیسات الکتریکی 395
7-1-5-1- فشار قوی 395
7-1-5- 2 فشار ضعیف 396
7-1-6 – سیستم های جریان ضعیف( ارتباطات) 396
7-1-7-خلاصه مشخصات تاسیسات 397
7-1-7-1-تجهیزات سرمایش،گرمایش و تهویه مطبوع:(تجهیزات مولد) 397
7-1-7-2- تجهیزات سرمایش،گرمایش و تهویه مطبوع:(تجهیزات تبدیل حرارت) 397
7-1-7-3-تجهیزات انتقال و توزیع: 398
7-2-سازه: 398
7-2-1- تقسیم بندی سازه ها از نظر مصالح و اجرا 398
7-2-2- مقایسه فنی انواع اسکلت ساختمانی 399
7-2-2-1- بارهای ثقلی 399
7-2-2-2- بار زلزله 399
7-2-3- انواع سیستم های باربر جانبی لرزه ای 400
7-2-4- مقایسه انواع اسکلت ها از نظر باربری و ایمنی در آتش سوزی 401
7-2-5-مشخصات پیشنهادی سازه: 402
فصل هشتم 403
عرصه بندی طرح و استاندارد ها و نقشه های طرح 403
8-1-برنامه فیزیکی 403
8-1-1 بخش اورژانس 403
8-1-2-پذیرش اصلی بیمارستان تخصصی کلیه 405
8-1-3-درمانگاه: 405
8-1-4-رادیولوژی: 406
8-1-5-آزمایشگاه: 407
8-1-6-تشخیص ویژه: 408
8-1-7-بخش اعمال جراحی: 409
8-1-8-بخش icu: 410
8-1-9-بخش اعمال زایمان: 411
8-1-10-بخش نگهداری کودک: 413
8-1-11-بخش بستری 17تخته: 414
8-1-12-استریل مرکزی: 415
8-1-13-کاخداری: 416
8-1-14-رختشورخانه: 416
8-1-15-اشپزخانه: 417
8-1-16-نگهداری جسد: 419
8-1-17-انبارها: 419
8-1-18-تعمیرات: 420
8-1-19-تاسیسات: 420
8-1-20-اداری: 421
8-2-نقشه ها 422
8-3-نقشه جزئیات 424
منبع ماخذ 429
منابع انگلیسی: 430

سپاسگزاری:
سپاس خداوند را که توانم بخشید و یاریم نمود ،
و
پدر ومادر عزیزم که مشوق من بودند،
و
با سپاس فراوان از زحمات استاد گرانقدر …………………… کار که دلسوزانه و مدبرانه در تمام مراحل مطالعات و طراحی این مجموعه مدد رسانم بودند و با تشکر از ….. ………………..

چکیده:
بیمارستان همواره به عنوان فضایی برای حفظ یا بازگرداندن تندرستی آدمیان مورد تدقیق و توجه بوده است ، عملیات پزشکی، رعایت اصول بهداشتی ، چه از جنبه های روانی و چه از لحاظ بدنی و بسیاری موارد دیگر ، مستلزم ساخت و برقراری ارتباط بین فضاها ، به گونه ای کاملا مشخص می باشد .
اما علاوه بر تمهید چنین فضاهایی که مستلزم و حتی نشانه ای از زندگی مدرن محسوب می شوند ، بیمارستان واجد ویژگی هایی است که قابلیتهای یک معماری را به مبارزه می طلبد و نهایتا آن را در معرض دید قرار می دهد.
هدف از انتخاب و بررسی چنین موضوعی، تحقیق، تمرین و ارائه طراحی یک بیمارستان با تمامی جزئیات عملکردی و رعایت استاندارد های دقیق مورد نیاز، همراه با توجه به قرارگیری فضاها، محدودیت ها و قابلیت های اجرائی، تجهیزات مورد نیاز (تاسیساتی، پزشکی و زیر بنایی ) علاوه بر واجد بودن تمامی خصوصیات یک بیمارستان، از دید خاص خود، به دلیل نوع عملکرد انجام شده در این فضا، چه از لحاظ روانی و چه از جنبه های عملکردی، واجد ویژگی های یگانه است، که امکان بالقوه آفرینش یک اثر معمارانه را فراهم می آورد.

کلید واژه ها: بیمارستان ،تندرستی ، پزشکی ،مدرن ، عملکرد

مقدمه
در چند سال گذشته و در پی گذراندن دروس دانشگاهی و آشنایی با مقوله طراحی مراکز درمانی این موضوع که پزشکی نیز گام به گام همراه با معماری تخصصی تر شده ولی در این بین ارتباط آن ها که در نقطه مراکز درمانی تلاقی پیدا می کند در کشور ما کاملا ضعیف می نماید و خصوصا ناتوانی مراکز تخصصی در این زمینه کاملا مشهود است.
از آن زمان این سوال کاملا ذهن مرا به خود مشغول ساخت و هر چه می گذشت بر تشویش ذهن من در این زمینه افزوده می شد.
چگونه می توان شکل عمومی بیمارستان ها را از حالت فعلی خارج نمود و به بیمارستان به عنوان یک فضایی کاملا حرفه ای چه از لحاظ غالب معماری و چه از لحاظ تخصص پزشکی نگریست و صرفا جنبه عملکردی این فضا مشهود و چشمگیر نباشد؟
آغاز راه دشوار و پایانش نامعلوم بود. در ابتدای امر متوجه موضوع مهمی شدم که دو طرف (معماری و پزشکی) به آن منتهی می شدند : انسان.
معماری : هنر و دانش طراحی ساختمان ها ست. تعریفی گسترده تر از معماری می تواند طراحی کلیه محیط ساخت و ساز، از سطح شهر سازی و محوطه سازی گرفته تا طراحی مبلمان و فرآورده ها را نیز در بربگیرد. معماری تجسم عینی و کاربردی کردن هنر در زندگی روزمره است. محیط اطراف ما را طبیعت زنده و ساختمان که ساخته معماری است فرا گرفته است.
بنابراین پزشکی از پر مسئولیت ترین مشاغل در ارتباط با انسانیت است و کسانی که معلوماتی را برای خدمت به انسانیت و نجات آدمی فرا می گیرند به درستی داروی مضر و کشنده و بیهوده تجویز نکنند و موازین شرعی، حقوقی و پزشکی را در ارتباط با بیمار خویش کاملا رعایت کنند و باز بر اساس همان سوگند نامه کهن، پزشک باید بیمار را مانند والدین خود فرض کند و در صورتی که محتاج باشد درآمد خود را با وی تقسیم و احتیاجات بیمار را بر طرف کند.
پر واضع است که در امر پزشکی و درمان مسئولیتی بر عهده دارد و عهده دار خدمتی است، وظیفه او الهی و انسانی است و اگر در انجام این مسئولیت رضای خدا و مقام قرب الهی را هدف قرار دهد حرکات و سکنات او عبادت خواهد بود.
لذا مهمترین چیزی که در پزشکی کاربرد اساسی دارد و از تاثیر شگرف برخوردار است اخلاق پسندیده و خدمت خالصانه به انسان ها و به ویژه انسان های بیمار و محتاج است و همانطور که گفته شد، پزشک باید بیمار را یکی از بستگان نزدیک خویش فرض کند و با روی گشاده با او مواجه شود و جدای از تجویز دارو به بیمار توصیه های علمی و آموزشی کند.
چنین نظام ساختاری، می تواند الگوی مناسبی در زمینه معماری های بیمارستانی باشد. یقین دارم که به مرور با افزایش معماران و طراحان که از توانایی خود در ایجاد – نه چندان دشوار – ساختمان و تسهیلات قابل دسترسی آسان آگاه می شوند، موانع غیر ضروری که مدتهای زیادی نا آگاهانه سد راه بهبود بیماران بوده است، از پیش پا برداشته خواهد شد.

فصل اول
پیشینه مراکز درمانی

1-1تاریخچه
بیمارستان نهادی است اجتماعی، که بر حسب ضرورت تداوم حیات و حفظ بقای انسان ها و بازگشت به تندرستی و معالجه امراض، به تدریج در تاریخ زندگی اجتماعی مردم، پدیدار گشته و همراه با تکامل و توسعه علوم و فنون مهارتها و شیوه زندگی، طی راهی طولانی در شکل امروزین خود، به عنوان یک نیاز، در جوامع بشری نمایان شده است بنابراین تاریخ بیمارستان با تاریخ پزشکی در هم آمیخته و در حقیقت رشد و پیشرفت بیمارستان، متاثر از پیشرفت و توسعه روزافزون دانش و تکنولوژی پزشکی (به ویژه در سده حاضر) است.
پزشکی از پر سابقه ترین نهادهای اجتماعی – فرهنگی است، که به علت پیوستگی و قرابت آن با حیات انسانی، از پدیده هایی است که انسان به طور مستقیم با آن در تماس میباشد و بدین لحاظ است که بررسی های تاریخی، ریشه های آن را در مذهب، اسطوره شناسی، سنتها و آداب و رسوم اجتماعات گوناگون نشان می دهد، بنابراین پزشکی به صورت بخشی از نیاز انسان و تمایل او به بقا، سابقه ای بس طولانی دارد.
مدارک تاریخی نشان می دهد، که تحولات مربوط به امر پزشکی در بابل، 6000 سال قبل، یعنی 4000 سال پیش از یونان آغاز گشته است. تاریخ پزشکی مصر نشان می دهد که این کشور وارث یکی از کهن ترین سنت های پزشکی بوده است. در 3500 سال پیش از میلاد، طبیب مشهوری به نام (ایمهوتپ) ،در مصر زندگی می کرد ، که به مقام الوهیت رسیده بود.
در شرق آسیا و در تمدن چین باستان (3216 سال پیش از میلاد)، طب، رونقی به سزا داشت. چینی ها (2637 سال پیش از میلاد)، کتابی به نام (نئی چینگ) یا قانون پزشکی، تالیف نمودند. قوانینی که از این دوران پدید آمده پیرامون پنج هزار سال، بی تغییر، به اخلاف آن رسیده است.
در منطقه دیگر آسیا، در سرزمین هندوستان، تاریخ طب، از قدمت بسیار برخوردار است. می توان گفت که هندوان از نخستین ملتهایی بوده اند، که به ساختن بیمارستان مبادرت ورزیده اند. نزدیک به پانصد سال پیش از میلاد در دوران بودا، بیمارستان های زیادی در هند ساخته شدند.
آریایی های قدیم، بهداشت و پیشگیری از بیماری ها را به وسیله روش های خاص خود، در صدر وظایف خویش می شناختند و می کوشیدند که با آیین ویژه کفن و دفن مردگان خود، از گسترش بیماری های که به وسیله اجساد انسان ها و جانوران، به موجودات زنده دیگر انتقال می یابد و تندرستی آنان را در معرض خطر قرار می دهد، جلوگیری کنند.
در کتیبه های مصری، داریوش را به سبب ایجاد بیمارستان ها، آموزشگاه، امور آبیاری، تسهیل حمل و نقل و تکمیل نخستین ترعه میان دریای سرخ و مدیترانه که همه از اقدامات ایرانیان بود، (نیکوکاران بزرگ)، لقب داده اند.
در زمان ساسانیان دانشگاه جندی شاپور پایه گذاری گردیدو در بیمارستان مشهور جندی شاپور ،پزشکان با روش های پزشکی، به مداوای بیماران و تدریس طب و تحقیق می پرداختند. پزشکی یونانی _طب یونانی از بعضی از جهات در دوره یونان باستان به پزشکی جدید شباهت داشت.
پزشکی یونان ،در عین حال وابسته به فلسفه و اعتقادات آن عصر بود(نظریه خون یا مزاج در نزد بقراط)،و نسخه های جادویی و مذهبی،در قرن پنجم و چهارم قبل از میلاد رواج داشت،اما حالت منطقی داشت و بررسی و مشاهده کامل بیمار مورد توجه بود. در این دوره بیماری وجهه ای ((انسانی)) پیدا می کند و از میزان بیگانگی آن با انسان کاسته می شود. به طور خلاصه ،در پزشکی یونان ،عقاید سنتی، درباره بیماری،تا حدودی طرد می شود و علت بیماری در اختال میان نیرو های طبیعی،جستجو می شود. در همین عصر مراکز دانشگاهی و درمانی در شهرهای مهم آن سرزمین و اسکندریه وجود داشتند.
پس از ظهور اسلام ،با رشد علوم و فنون و اهمیتی که این دین ،برای بهداشت قائل است و دستورات اکیدی که در باب نظافت و پاکیزگی، خوردن و آشامیدن ، لباس پوشیدن ، خواب و و استراحت و …. دارد،مردم شهر های اسلامی نیز در دوران شکوفایی خود، از پاکیزگی و بهداشت چشمگیری برخوردار شدند.
در عهد عضدالدوله دیلمی ،به تدریج خدمات بیمارستانی متداول تر شد.بیمارستان عضدی،در بغداد به سال 372 هجری افتتاح شد و به امر وی عده ای طبیب، مدیر و خادم به خدمت آن گماشته شدند . بیمارستان عضدی، تا مدتها یکی از مراکز بزرگ درمان بیماران و تدریس علم طب بود و لذا بیماران و طلاب زیادی را از اطراف و اکناف می پذیرفت . در بیمارستان عضدی ، اغلب شعب مربوط به درمانهای طبی ، جراحی، تبها (حمیات) ، چشم پزشکی (کحالی) شکسته بندی (ردادی)، و امثال آن وجود داشت.
این بیمارستان تا سال 630 بر پا و دایر بوده است . در وقع محاصره بغداد ،به سال 656 ،خود عمارت بیمارستان، گویا بر پا بود، ولی ظاهرا دیگر مریضخانه نبوده است. امروزه،دیگر اثری از بیمارستان عضدی باقی نیست.
بیمارستان نیشابور، که به فرمان خواجه نظام الملک، در نیشابور ساخته شد و به دست مغول ویران گشت بیمارستان اصفهان، که احتمالا در عهد آل بویه ساخته شده بود، در بیمارستان موصل که در شهر موصل و در قرن ششم وجود داشت. بیمارستان نصییین (در آسیای صغیر) بیمارستان انطاکیه و بیمارستان صغیر و بیمارستان کبیر در دمشق و سایر بیمارستان ها.
بر اثر کنفرانس صلح بین المللی که به سال 1279 هجری شمسی برابر سال 1900 میلادی، در پاریس منعقد شد و نماینده ایران نیز، قطعنامه آن را امضاء کرد، اولین مجلس حفظ الصحه دولتی، در سال 1284 (1904 م) در تهران تشکیل گردید و نظامنامه ای برای مجلس مزبور نوشته شد. این مجلس تا اواخر سال 1299 برقرار بود، تا اینکه در سال 1300 شمسی وزارت صحیه و امور خیریه تاسیس شد و چند ماهی بدین نام بود و سپس به نام (اداره کل صحیه مملکتی) نامیده شد و آن، ضمن تشکیلات وزارت کشور، اداره می شد.
در اواخر سال 1299 و اوایل سال 1300 شمسی، بنگاه پاستور ایران در تهران، تاسیس شد.
در سال 1300 مدرسه دارو سازی،وابسته به مدرسه طب دارالفنون شروع به کار کرد.
در سال 1310، موسسه رادیولوژی تهران، تکمیل شد و در سال 1313، بیمارستان فیروز آبادی، در تهران، و جذامخانه مشهد، بنیاد نهاده شدند و در سال 1320، اداره کل صحیحه مملکتی، به وزارت بهداری تبدیل شد.
در اروپا، در دوره قرون وسطی، دانش پزشکی نیز، تحت تسلط کلیسا در آمد، و به هر ترتیب بیمارستان، از دوره قرون وسطی تا کنون،( به ویژه در اروپا ) تحولاتی را پشت سر گذارد، که می توان آن را به سه دوره متمایز، تقسیم نمود :
نظام سنتی
دوره کمک به در ماندگان توسط مراکز نیکوکاری این دوره، تقریبا از قرون وسطی تا سال 1870، یعنی تا آستانه انقلاب کبیر فرانسه، ادامه می یابد. در این دوره نقش اساسی در مورد اداره امور مراکز بیمارستانی، با گروه های مرکزی بوده است.
در سال 1348 میلادی، نخستین کمیسیون بهداشتی و قرنطینه، در ونیز تاسیس شد.
در سال 1388 میلادی نخستین قانون بهداشتی، در زمان ریچارد دوم، در انگلستان تدوین گردید.
در قرن پانزدهم میلادی، در دوران رنسانس، در همه رشته های علوم و از جمله پزشکی، تغییرات بنیادی پدیدار گشت. پیشرفت های پزشکی در دوران رنسانس مرهون پیشرفت آناتومی و تشریح اجساد مردگان بود، کاری که به علت نفوذ و تسلط کلیسا ممنوع شده بود.
در سال 1524، نخستین بیمارستان دنیای جدید، در شهر مکزیکوسیتی بنیاد یافت. در سال 1543 نخستین کمیسیون بهداشت شهری به وسیله آندراداندلو در ونیز ایتالیا تاسیس شد. در حدود قرن هیجدهم، کشتارهای بیماری های همه گیر وحشتزا بود. در اروپا بیش از شصت میلیون نفر از آبله تلف شدند، از بهداشت، عملا خبری نبود.

1-1-2 نظام نوین
یکی از آثار مهم انقلاب کبیر فرانسه (1789)، که با پیدایش و ترویج افکار اصلاح طلبانه اقتصادی و اجتماعی همراه بود جایگزین شدن موسسات نیکوکاری (داراالایتام ها و داراالشفاهای وابسته به موسسات مذهبی)، به وسیله موسسات تامین رفاه اجتماعی بود. از آن پس بیمارستان ها می بایست، به صورت موسسات عمومی دولتی درآیند. با این وصف وضع مقررات خاص در این زمینه، حتی در خود فرانسه که انقلاب در آن روی داده بود، مدت زیادی به طول انجامید.
در سال 1862 فلورانس نایتینگل، اولین مدرسه پرستاری را، در بیمارستان توماس لندن بنیاد گذارد و بدین ترتیب پرستاری نوین شکل گرفت. از سوی دیگر محافل سیاسی و اجتماعی جهان با ترتیب کنفرانس ها در ایجاد تدابیری، جهت تامین سلامت مردم گام های اولیه را برمی داشتند.

1-1-3 تحول مراکز درمانی :
دگرگونی در ارائه خدمات بهداشتی درمانی، و اداره سازمان های ذیربط، به سال های پس از جنگ دوم جهانی مربوط می شود. از جنگ جهانی دوم به بعد،بسیاری از کشورها، در مسیر تحول، در شیوه سازماندهی و ارائه خدمات بهداشتی درمانی و به ویژه خدمات بیمارستانی قرار گرفتند و از طرفی، تحولات اجتماعی و علمی و روش زندگانی مردم، رشد و توسعه اقدامات بهداشتی را، در سطح بین المللی، ایجاب می نمود.
در حقیقت با پیدایش این جنگ و خاطرات تلخی، که از اپیدمی های بعد از جنگ اول به یاد مانده بود، ایالات متحده به منظور پیشگیری از مسائل گوناگون بهداشتی، در سال 1963، ایجاد سازمان رفاه بین المللی را پیشنهاد نمود، که با عضویت 44 کشور تشکیل گردید و مقدمات تشکیل سازمان بهداشت جهانی1 را فراهم آورد.
از سوی دیگر، پیچیدگی امر تشخیص و درمان، موجب تاسیس مراکز مجهز شده و مراکز عام المنفعه مذهبی، به علت پیدایش تخصص ها، از دخالت مستقیم در امور درمانی، کنار رفتند و با کاهش منابع مالی حاصله از کمک های مردم، که به عنوان اعانه برای اداره امور مراکز نیکوکاری پرداخت می گردید، دولت بیش از پیش در تامین هزینه های واحد های درمانی، موظف گردید. بنابراین هزینه های درمانی به تدریج در بودجه دولت ها منظور گردید.
به همین ترتیب، بیمارستان ها، که در واقع، ستون فقرات مراقبت های بهداشتی درمانی جوامع را تشکیل می دهند، از جنبه های فرهنگی، اخلاقی، علمی و تکنولوژیکی، متحول شده اند و در حقیقت، بیمارستان های صورت نوعی موسسه صنعتی و بازرگانی را نموده اند، بدین ترتیب که، بخش های پزشکی، تخصصی تر و فرعی تر شده و مهارت حرفه ای کارکنان آن بیشتر گردیده است. در کنار بخش های عمومی و بزرگ، شبکه ای، شامل خدمات مختلف تخصصی، توسعه می یابد. به تدریج، بیمارستان، سعی می کند که به درمان پیچیده تری بپردازد و از دستگاه های کاملتر و تکنولوژی پیشرفته تری، در تشخیص و درمان بهره گرفته و از دستگاه های الکترونیکی و کامپیوتر، برای اداره بیمارستان، کنترل مراقبت ها، حفظ و بایگانی مدارک پزشکی و تجزیه و تحلیل اطلاعات بیمارستانی، استفاده می شود.

1-2 تقسیم بندی بر حسب وظیفه در بیمارستان ها
بیمارستان ها بنابر ضرورت و نیاز های اجتماعی،بنیاد نهاده شده و به نسبت تغییرات نیازهای پزشکی مردم هر منطقه رشد گسترش و یا تغییر می یابند. بنابراین بیمارستان ها، بر حسب وظیفه خود، در درمان بیماری ها با یکدیگر تفاوت دارند.
به طور کلی، برحسب وظیفه بیمارستان،چهار نوع بیمارستان را، می توان از هم تمیز داد :
1- بیمارستان عمومی
2- بیمارستان تخصصی
3- بیمارستان آموزشی
4- بیمارستان صحرای
این قبیل بیمارستان ها، چنان که از نامشان پیداست، با اکثر بیماری ها و انواع مختلف امراض، سر و کار دارند و برای مقابله با امراض مختلف، دارای وسایل و بخش های تخصصی گوناگون می باشند. این بیمارستان ها، عمدتا دارای چهار بخش هستند و در پاره ای موارد ممکن است بخش های دیگر را نیز دارا باشند.
چهار بخش اصلی عبارتند از :
1- پزشکی عمومی (داخلی)، این بخش، شامل بیماری های قلبی، اختلالات دستگاه های گوارش و تنفس، بیماری های خونی و به طور کلی اختلالاتی که در متابولیسم بدنبه وجود می آید می گردد.
2- جراحی عمومی، این بخش شامل کلیه کارهایی است که به منظور درمان بیماری ها به کمک جراحی های مختلف اجزای بدن، انجام می گیرند. در بخش جراحی بیمارستان های عمومی ممکن است بخش جراحی استخوان و شکسته بندی و نیز برخی از جراحی های تخصصی تر، نظیر جراحی مغز و اعصاب و پیوند اعضاء وجود داشته باشد.
3- بخش زنان و زایمان، این بخش، مربوط به درمان اختلالاتی است که در دستگاه تناسلی بانوان پدید می آید و نیز مسایل زایمان و تولد نوزادان را در بر می گیرد.
4- بخش کودکان، این بخش، مربوط به امراض کودکان می گردد. همچنین، در بیمارستان های عمومی، برخی از تخصص ها، نظیر : پوست شناسی، جراحی گوش و حلق و بینی ، جراحی چشم و نیز روانپزشکی، ممکن است وجود داشته باشد. در بیمارستان، از تخصصهایی نظیر بافت شناسی، رادیولوژی، رادیوتراپی و … برای تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شود.
این بیمارستان ها با نوع خاصی از بیمار و امراض،سر و کار دارند و نوع تخصص آن ها، بستگی به بیماری های خاصی دارد، که در یک دوره زمانی معین، در یک کشور، وجود دارند. انواع مختلف بیمارستان های تخصصی، به شرح زیر است :
– بیمارستان های امراض عفونی : این بیمارستان ها، همان طوری که از نامشان پیداست، با بیماری های عفونی، نظیر سل، هپاتیت عفونی، دیفتری، بروسلوز، کزاز، تیفوئید و غیره سر و کار دارند. در کشورهای کم رشد و در حال توسعه جهان، که بیماری های عفونی، در آن ها رایج است، بهتر است که، با ایجاد چنین بیمارستان های تخصصی، این قبیل بیماران را از سایرین جدا نمود.
بیمارستان های کودکان،این بیمارستان ها، برای مقابله با بیماری های خاص کودک، ایجاد می گردد و درمان های تخصصی اطفال، در این بیمارستان ها انجام می شود. عملا این بیمارستان ها علاوه بر بیماری های کودکان، با اغلب امراضی که در بیمارستان های عمومی متداول است، سر و کار دارند.
بیمارستان های زنان : این بیمارستان ها، به منظور کارهایی نظیر زایمان، سقط جنین، بیرون آوردن رحم و انواع درمان ها و اعمال جراحی ویژه دستگاه تناسلی بانوان، می باشند.
بیمارستان های مخصوص سالمندان : بیمارستان سالمندان در اغلب موارد، برای دو منظور، به وجود می آید : در وهله نخست، این بیمارستان ها، برای درمان بیماری های مخصوص افراد پیر است و در وهله دوم، به عنوان خانه سالمندان، بکار می رود. علت این امر، آن است که در اغلب موارد، بیمار سالمند، آنقدر ضعیف و نحیف است، که حتی، پس از بهبودی از بیمار باشند، انجام این امر در خانه، به آسانی، میسر نیست و باعث بروز مشکلات می گردد.
بیمارستان های روانی : این بیمارستان ها، برای درمان امراض روانی، به خصوص بیمارانی که به تشخیص پزشکان، زندگی آنان، در خارج از آسایشگاههای روانی، به آسانی میسر نیست، به وجود آمده اند. با این وجود، روند کنونی در انگلستان و سایر کشورها، این است که، از ایجاد این قبیل بیمارستان ها، دوری جویند، زیرا، تشخیص داده شده است که، تمرکز فعالیت ها، برای درمان ناهنجاری افراد، در یک مکان خاص، احتمالا بهترین طریق معالجه نیست و حتی ممکن است، ناراحتی های روانی را، تشدید کند.
ایجاد بیمارستان های تخصصی، در هر کشور، تابع عوامل و شرایط متعددی، از جمله،بیماری های شایع، رشد دانش و تکنولوژی پزشکی، تعداد و نحوه فعالیت بیمارستان های عمومی، امکان توسعه بیمارستان ها و بالاخره ضرورت تاسیس آن هاستو ممکن است، بنابر وضعیت هر منطقه، بیمارستان های تخصصی دیگری، علاوه بر آنچه که نوشته شد، مانند بیمارستان های تخصصی قلب، سوانح و سوختگی، ارتوپدی، توانبخشی، چشم پزشکی، کودکان، سرطان، و … تاسیس گردند. ذکر این نکته لازم است که حتی در کلیه بیمارستان های تخصصی نیز، بخشهای تخصصی، برای درمان بیماری های خاص، وجود دارد. به عنوان مثال، در بیمارستان های مخصوص امراض عفونی، بخشهای مختلف، برای درمان بیماری های گوناگون عفونی وجود دارد و یا در بیمارستان های روانی، بیماران روانی، از نظر مدت و شدت بیماری در بخش های مخصوص، مراقبت و درمان می شوند.
بیمارستان های آموزشی شامل بیمارستان های عمومی و تخصصی شده و به تربیت پزشک، پرستار و … می پردازند.
بسیاری از مواد آموزشی در بیمارستان های عمومی تدریس و آموخته می شوند و بیمارستان های تخصصی برای آموزش سطوح بالاتر و تربیت متخصص مفیدتر و موثرترند.
بیمارستان صحرایی، بنابر ضرورت، و در مواقع بروز حوادثی چون جنگ، زلزله، سیل و … به منظور درمان سریع مصدومین و مجروحین در مناطق حادثه دیده، به فوریست، ایجاد می گردد. بیمارستان های صحرایی، مجهز به اتاق عمل، سایر تجهیزات، وسایل جراحی، بیهوشی و رادیولوژی می باشند. ظرفیت این بیمارستان ها تا حدود یک صد تختخواب را، شامل می شود. نقش این گونه بیمارستان ها، در نجات جان انسان های حادثه دیده در موقع بروز حوادث وسیع، پر اهمیت بوده و امکان درمان هر چه سریع تر بیماران را (به خصوص در مواقعی که بیمارستان های ثابت ویران شده و یا از منطقه بسیار دور هستند)، فراهم می آورند2.
بیمارستان، به مانند هر نهاد دیگری، در چند دهه اخیر، دستخوش تحولات بنیادین گشته، و همراه با پیشرفت های شگرف عملی و توسعه و رواج طب پیشگیری، نقش مهمی (به عنوان یک ضرورت اجتماعی)، در زندگی مردم، ایفا می نماید و امروزه، خدمات بیمارستانی، پس از خدمات بهداشتی، در سیستم مراقبت های بهداشتی درمانی کشور، ارزش و اهمیت واقعی را به دست آورده است.

1-3 بیمارستان های اولیه
1-3-1 بیمارستان سنت کراس در وینچستر
این بیمارستان، که از قدیمی ترین نوانخانه های انگلیس است، توسط اسقف هنری، از بلویس .در سال 1316،برای 13 نفر (عمدتا مساکین و افراد پیر) پایه ریزی شد.
بنای دیگری در سال 1445، توسط کاردینال با فورت،به آن الحاق شد. این بنا، شامل ساختمان ورودی کلیسای صلیبی شکل دوران اواخر نورمن و خانه مسول، سالن غذاخوری و مسکونی که به شکل مستطیل در کنار یکدیگر قرار گرفته اند، می شود.

1-3-2بیمارستان سنت مری در چیچستر
بیمارستان سنت مری، در ابتدا به عنوان صومعه ساخته شد و در سال 1562 برای استفاده 8 فرد فقیر مورد استفاده قرار گرفت. درب ورودی، به هال مرتبط شده و اتاق های محل سکونت، که به وسیله سقف بزرگ چوبی پوشیده شده، در اطراف هال واقع شده اند. در انتهای هال یک عبادتگاه قدیمی وجود دارد.

1-3-3 بیمارستان فورد در کاونتری
این بیمارستان، که در سال 1941، صدمه دید، پناهگاه قدیمی جالبی است، که برای 5 مرد و 1 زن فقیر ساخته بوده، و اتاق های نشیمن آن در اطراف حیاط داخلی شکل گرفته و خارج بنا، با تخته های سه گوشی که در سقف ساختمان قرار دارد و روی آن منبت کاری شده پوشیده شده است.

1-3-4بیمارستان جرج هریت در ادینبورگ
در قرن های 16 و 17 کاخ ها و عبادتگاه ها، بزرگ ترها و با طبقات بیشتر ساخته می شدند و پلان های آن ها یک نقشه عادی بود، مثل بیمارستان جرج هریت، که در اوایل قرن هفدهم ساخته شده و بنای زیبایی است ازاوایل دوران رنسانس، که کیفیت جزییات به خصوص در بخش ورودی اصلی بیمارستان، بسیار با ارزش هستند.

1-3-5 بیمارستان منطقه ای کلمبوس
کلمبوس، ایندیانا
گروه معماران رابرت ا.م . استرن
اگر چه بیمارستان شهر بارتولومو،در ایندیانای کلمبیا، در اصل طوری طراحی شده بود، که فقط یک مرکز جدید زایمان و یک بخش مراقبت سرطانی به آن اضافه شد، ولیکن کمی بعد، مسئولین بیمارستان دریافتند که چنین گسترش تدریجی، بیمارستان را برای رشد سریع آتی آن آماده نمی کند. به دلیل وجود رقابت بی سابقه، بین بیمارستان ها و همچنین تغییرات سریع تکنولوژی پزشکی، نیاز به نگرش کاملا نو در زمینه رشد و گسترش بیمارستان محسوس بود. در نتیجه با کمک گروه معماران رابرت ا. م. استرن، به همراه گروه معماران فالیک کلین، بیمارستان از نو ساخته شد. در این بازسازی یک پلان اصلی برای گسترش بیمارستان در نظر گرفته و در نتیجه طراحی جامع، پایه ریزی شد. همچنین با در نظر گرفتن یک استراتژی خاص برای بیمارستان، با تاکید بر جنبه بازاریابی، بیمارستان منطقه ای کلمبیا از نو متولد شد و اکنون بیمارانی از نواحی دوری مانند ایندیانا پولیس و لوئیس ویل جذب می کند.
اگر چه استرن قبلا بیمارستان طراحی نکرده بود شرکت مذکور لیستی از اسامی معمارانی را که در دست داشت که از طرف موسسه کامینز انجین معرفی شده بودند. این موسسه مدت 40 سال است که حمایت از طرح های با کیفیت بالا را بر عهده دارد و دستمزد معماران رده بالا که بر روی پروژه های عمومی کار می کنند را می پردازد. بعد از کار بر روی پلان اصلی، این معماران جهت بیمارستان را گونه ای طراحی کردند، که به سمت مرکز سایت که مانند پارک است، تغییر خواهد کرد و یک ورودی سواره و پیاده جدید، طرح ریزی خواهد شد. این طرح، یک برنامه ساختمانی را شروع می کند که می تواند اشاره به بخش جنوب شرق سایت، جایی که ساختمان قبلی بیمارستان در سال 1917 قرار داشت و ساختمان ها مانند ریشه هایی از دوره های مختلف، با شیوه ها و اندازه های متغیر، رشد کرده بودند باشد.
نتیجه گسترش به این شکل خاص وضعیت درهم و برهمی از 17 ساختمان بود که فقط بر مساحت 6 هکتار از یک سایت 34 هکتاری متمرکز شده بود.
در نتیجه با تغییر جهت دادن بنا به سمت غرب و افزودن یک ورودی سواره در همین جهت، این معماران، یک ساختمان جدید رو به مناظرhaw creek بنا کردند. این بیمارستان،با ترکیبی از استراکچر جدید نوسازی، پوشش جدید و تخریب به شکل یک سری ساختمان با یک سبک معماری متحد، تغییر فرم داده شد. با نگرش انتقادی نسبت به بیمارستان هایی با پلان گسترده، که مانع از رسیدن نور و هوابه اتق ها می شوند، این معماران دوباره بیمارستان های موجوددر قرن 18 و 19 که در آن سالن های بیماران رو به حیاط رو باز بودند تحقیقاتی انجام دادند. آن ها دریافتند که این فرم سالن ها نه تنها نور و هوا را به اتاق بیماران هدایت می کردند بلکه به دلیل دارا بودن پلان تکرار شونده و ساده این قابلیت را داشتند که با نیاز های متغیر تطبیق داده شوند. جان مک گینتی، معاون بیمارستان منطقه ای کلمبیا، می گوید : در این تحقیق ما بیمارستان هایی از دهه 1800 دیدیم که هنوز قابل استفاده بودند، ولی بخش هایی که در دهه 1950 به آن ها اضافه شد، غیر قابل استفاده بودند. در نتیجه معماران پلانی را طرح ریزی کردند که در آن یک سری سالن های جدید که توسط راهروهایی با ارتفاعی معادل دو طبقه به هم مرتبط می شدند، به داخل هسته مرکزی اتاق های عمل وصل شوند. این سالن ها دارای استراکچربتنی هستند که با مدول 24 در 24 فوت مربع به سادگی شکل داده شده و می توانند فرم های مختلفی از طرح های داخلی را در بر گیرند.
اگر نیاز های بیمارستان در آینده تغییر کند می توان یک سالن یا یک طبقه سالن را، بدون مختل کردن کارکرد بیمارستان بازسازی کرد. مرحله اول، ساخت دو سالن و یک بخش اضافی و همچنین بازسازی کامل بخش بیماران بستری را در بیمارستان شامل می شد. البته این بخش بیمارستان به جای اینکه به شکل افقی گسترش یابد دو طبقه به آن اضافه شد.
یک طبقه به عنوان اتاق بیماران و دیگری به عنوان انبار مکانیکی. برای ایجاد تناسب بیشتر با سالن ها و راهروهای جدید، بخش بسط داده شده بیماران از بالا تا پایین با استفاده از آجر نخودی رنگ، که در ساختمان های جدید به کار گرفته شده، پوشش داده شد. داخل بیمارستان راهروهای پیچ و خم دار به ملاقات کنندگان و بیماران، در پیدا کردن جهت کمک می کنند. در هر سالن و بخش اصلی یک میز اطلاعات و اتاق انتظار وجود دارد که پذیرای ملاقات کنندگان است، که در طول راهرو در گذر هستند، و پنجره های وسیع در طول بخش غربی نما، بخش های داخلی را به سایت مرتبط می کند. این ارتباط توسط یک سالن غذا خوری، که رو به یک تراس است. تشدید می شود. فضاهای عمومی دارای چند ردیف صندلی با نام تجاری استرن بر رویشان و همچنین اثاثیه مورد نیاز بیماران یا ملاقات کنندگان است. یات می گوید : هدف ما ایجاد حس یک هتل یا منزل بزرگ در بیمارستان بود نه یک کارخانه مراقبت های درمانی.

1-3-6 بیمارستان منطقه ای براک
معمار گونتر دومنینگ
طرح یک بیمارستان، پس از مسابقه ای که در سال 1965 برای طراحی بیمارستان 500 تختخوابی جدیدی در کنار بیمارستان منطقه ای قدیمی شهر کوچک استیریا برگزار شده بود، اجرا گشت و به جای طرح بنیادی جدید هزینه، تنها صرف گسترش بیمارستان شد تا اینکه در سال 1987، مسابقه دیگری به دلیل کمبود فضا برگزار شد و دفتر کار دومینینگ برنده شد. این بنا در سال 1994 مورد بهره برداری قرار گرفت.
طرح جدید یک بیمارستان 335 تختخوابی و 7 اتاق عمل است چرا که به دلیل اقتصادی انجام این کار لازم می نمود. این بنا شامل بخش های مراقبت های شدید و ویژه واحد دیالیز و بسیاری واحدهای تخصصی دیگر است. این بنا شامل فروشگاه ها کلیسا و … مربوط به خود می باشد. یعنی تقریبا یک شهر است که در حاشیه تپه واقع شده و از آرامش هوای پاک و دید و منظر خوب نیز برخوردار است. در وهله اول، وجود چنین فضاهایی قدری شگفت انگیز می نماید ولی پس از مطالعه نقشه ها آنچه که مشخص می شود این است که با دقت و مهارت بسیاری طراحی شده است. به طور اساسی دو بال خطی بنا به صورت مثبت وجود دارد که یک فضای مهم را در میان خود ایجاد کرده است.(فضای منفی)
در جبهه جنوبی، یک بال افعی مانند، به طول 240 متر، وجود دارد که انحناهای آن مناسب با حرکت سایت شکل گرفته است و به گونه ای در جبهه شرقی خم شده که ورودی را تحت پوشش قرار می دهد. این منحنی ها باعث می شوند که دیدها و افقهای گوناگونی برای اتاق ها ایجاد شوند و همچنین راهروها را طولانی تر می نمایاند. همچنین کمک می کنند که مقیاس بنا کوچک تر به نظر برسد.
در جهت دیگر این بال منحنی، یک ساختمان صاف و طولانی با 3 عملکرد وجود دارد این بخش شامل کلیه اتاق های درمانی (قسمت های برون بخشی) می شود.
در قسمت انتهای ورودی در طبقه همکف بخش اداری قرار دارد و در جبهه مخالف در انتهای سمت غربی، بخش امور روزانه یا ورودی خاص خود جهت آمبولانس در نظر گرفته شده است.
بلوک بخش اصلی اعمال جراحی با سالن های مشاهده که شامل 5 اتاق است در طبقه اول قرار دارد که بالای آن پوشیده نشده است.
این قسمت قلب ساختمان است و نقش تقسیم فضاها را بر عهده دارد و تعیین کننده سیر کولاسیون و مسیرهایی که هر یک به بخش های مختلف منتهی می شوند می باشد. این بخش شامل فضاهای انتظار چایخانه فروشگاه های متعدد و سایر امکانات عمومی می باشد و یک فضای گلخانه مانند در قسمت انتهای شرقی ورودی اصلی قرار دارد و در جبهه غربی فضای کلیسا مانند قرار دارد. جبهه جنوبی آن به یک حیاط که در قسمت تقریبا پایین بال قرار دارد و همچنین به محوطه سازی باز می شود.
برای ملاقات کننده های روزانه، اولین و مهم ترین امتیاز این بیمارستان، مشخص بودن فضاهای آن است.یعنی ملاقات کننده احتیاج به پرسش جهت کسب اطلاع ، از محل قرار گیری بخش های مختلف را ندارد و به راحتی مسیر خود را می یابد و این باعث می شود که ملاقات کنندگان یا اشخاص دیگر با فضا ها یا جایگیری های غیر ضروری در داخل بیمارستان سرگردان نشوند حتی علائم و جهت گیری ها به گونه ای است که به راحتی انسان را به مسیر مورد نیاز هدایت می کند و مجددا به گونه ای به سر سرای مرکزی بر می گرداند. همچنین انحناها و مسیرهای سوارهو پیاده نیز بسیار مشخص می باشند برای آن ها که قصد توقف موقت دارند به یک روش و برای آنان که قصد توقف طولانی تر دارند به روشی دیگر پارکینگی در جبهه شرقی به حد کفایت وجود دارد و حتی از این جبهه نیز مسیر ورودی اصلی به سادگی خوانده می شود.
یک پل، با دو جدار شیشه ای ملاقات کنندگان را جمع کرده و به سمت بالا هدایت می کند. اولین راه پله اصلی که به بنای دو طبقه راه دارد حالت بسیار زیبا و دعوت کننده ای به سوی خود دارد و در انتهای آن پلکان دوم با عرض کمتر به سمت بالا هدایت می کند بنای سمت چپ در کنار منحنی به گونه ای طراحی شده که این امکان را ایجاد می نماید که جبهه راست سرسرا با فضاهای انتظار برای بیماران برون بخشی و … اشغال گردد این در حالی است که فروشگاه ها و چایخانه از جبهه چپ به حیاط سر پوشیده جبهه جنوبی دید دارند.
فروشگاه ها و کلیسا زبان معمارانه خود را دارند بدون اینکه به دلیل قرارگیری در کنار بنایی با چنین عملکردی لزوما تحت الشعاع قرار گیرند. دارای زندگی و حیاط می باشند. در قسمت هایی از بنا، نور خورشید به حد لزوم با نور گردان های مخصوصی میزان تابشی را کنترل می نمایند و این حالت در بعضی قسمت ها با کم کردن ارتفاع سقف ها صورت می پذیرد.
اکپر اتاق ها 4 تختی هستند ولی اتاق های انفرادی نیز دیده می شوند. بیماران دید بسیار زیبایی به سمت محوطه سازی و فضای خارجی دارند و با نور گیری های خاص نور خورشید تنظیم می گردد بخش بستری دارای راهروهایی با علائمی بیاد ماندنی و ایستگاه های پرستاری زیباست. هر کجا که پلان اجازه داده، تراش های سقفی وجود دارد.
بنابراین بیمارستان نه تنها به خوبی نیازهای عملکردی را پاسخگو می باشد، بلکه دلچسب و زیبا نیز هست و جلب رضایت بیمار در آن بسیار در نظر گرفته شده است.

فصل دوم
مبانی نظری

2-1 مراکز پزشکی ، بهداشتی ، مطب های جمعی
مراقبت های اولیه باید در وهله اول، در مجتمع هایی که اعضای جامعه با کارکنان آن مجتمع بهداشتی در تماس هستند به عمل آید. در گذشته مردم یا پزشکان را به خانه می آوردند و یا ایشان را در اتاق جراحی پزشک ملاقات می کردند. در صورت نیاز هم به متخصصان مراجعه می کردند تا درمان شوند. اما تخصص گرایی در میان پزشکان راه را برای ایجاد مراکز پزشکی و تشخیصی که خدمات پزشکی گسترده ای را ارائه می دهند هموار کرده است مزیت این مراکز برای بیماران کوتاه بودن زمان انتظار و امکان تشخیص و درمان بهتر بدون مراجعه به پزشک دیگر است مزیت این مراکز برای پزشک نیز تخصیص ساعت های کاری منظم تر و توانایی تبادل و بهره گیری از تجربیات سایر پزشکان است . ساده ترین مراکز مراقبتی مطب های جمعی است در این مطب ها دو یا سه پزشک با مشارکت در خدمات کارمندی و منشی گری کار می کنند.
اگر چه هسته اصلی خدمات مراقبت طبابت عمومی است اما مراکز مراقبت پزشکی مدرن به طور فزاینده ای متشکل از کارکنان پرستاری و سایر تخصص های تیم های مراقبت درمانی است که نقش آن ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
به عنوان مثال تیم های پرستاری، مامایی (پرستار قسمت درمانی، ویزیت کننده بهداشت، پرستار بخش، ماما، پرستار روانشناس و پرستار مدرسه ) و غیره به همراه مداوا گران در رشته های خاص می توانند وجود داشته باشند اعضای تیم به طور مستقل با هم کار می کنند اگر چه هر یک دارای نقش خاص خود به صورت کاملا مشخص هستند.
همچنین کارکنان اداری نیز عهده دار اداره مرکز هستند (مثلا مدیریت، پذیرش، کارکنان بایگانی و منشی ) مدد کاران اجتماعی و دندانپزشکان نیز ممکن است از این امکانات استفاده کنند.
به این ترتیب مرکز مراقبت پزشکی اولیه ارائه کننده مجموعه ای از خدمات پزشکی مپل مشاوره جراحی جزئی و تعلیم بهداشت است گاهی این مراکز می توانند در بر گیرنده فیزیوتراپی روزانه کار درمانی و درمان اورژانس بیماران سرپایی نیز باشند. در برخی موارد ممکن است تخت های برای اقامت کوتاه بیماران بستری وجود داشته باشد. این مراکز می توانند انعطاف پذیری زیادی داشته و در خدمت جمعیتی بین 1000 تا 30000 نفر باشند.
هر یک از این نوع ساختمان ها ممکن است شامل متخصصان پزشکی عمومی، دندانپزشکان، متخصصین چشم پزشک و دارویی، خدمات پرستاری همچون روان درمانی و گفتار درمانی ماخذ امکانات خارج از ساعات کار برای پزشکان و امکانات جراحی های جزئی باشند.

2-1-1-عوامل موثر در طراحی:
عوامل چندی وجود دارند که باید در طرح ساختمان های بهداشتی اولیه در نظر گرفت. این عوامل عبارتند از:
محل ساختمان: باید برای مردمی که به آنها خدمات ارائه می دهند مناسب باشد.
رفت و آمد: ورودی و رفت و آمد در داخل ساختمان باید افرادی را که بر صندلی چرخ دار می نشینند والدین و کودکانشان معلولین ناتوان و غیره را در نظر داشته باشند.
منطقه بندی موثر لازم است یعنی قسمت عمومی ،قسمت کلینیک وقسمت کارکنان.
حریم خصوصی افراد از اهمیت بالایی بر خوردار است به خصوص بر سر میز پذیرش و اتاق های کلینیک در طول مشاوره و درمان.
امنیت و نظارت لازم است که این امر شامل حفاظت کارکنان و تجهیزات امنیتی در برابر دزدی، سرقت و خراب کاری است.
به خاطر هزینه های اداری و راهبردی کارکنان کار آرا باید صرفه جویی در انرژی و ابزارهای با عمر طولانی و یا حداقل حفظ و نگهداری آنها را مدنظر داشته باشند.
انعطاف و توسعه را باید پذیرا بود.انعطاف در استفاده از برخی فضاها و توان گسترش ساختمان در آینده فضاهای زیر را باید در نظر گرفت.در طرح تعداد و مساحت متر مربع هر یک از این فضاها باید چندین عامل را در نظر داشته باشند از جمله کارکنان نوع و تعداد افرادی که ساختمان به آن ها سرویس می دهد تجهیزات و اثاثیه و در ارتباط با محتوای وظیفه ساختمان شرایط محلی راهنما های طرح فضاهای پارکینگ اتومبیل، ورودی اصلی، محوطه پذیرش، بایگانی ،اساس اداری و دفتری ،محل های انتظار، اتاق های مشاوره ،پذیرش، اتاق های درمان ،فضاهای جراحی جزئی ،سوئیت های دندانپزشکی ، اتاق های چند منظوره ،اتاق های مصاحبه ،wc های مخصوص بیماران ،wc های مخصوص کارکنان، امکانات مخصوص کارکنان، امکانات مشاوره و تشخیص بیماران سر پایی تخت ها ،امکانات آموزشی ،انبار برای هر یک از خدمات.
مقررات حرفه ها را باید در کشور ها در نظر داشت زیرا در بعضی شرایط ممکن است از بعضی معالجات محلی جلوگیری کنند.

2 -2 بیمارستان ها
هزینه های مربوط به ساخت یک بیمارستان بسیار بالا است بنابر این مدیریت پروژه و طراحی مجموعه ضروری است و به حداقل رساندن هزینه های پروژه و کارکنان باید یک اولویت باشد.
طراحی پروژه باید در بر گیرنده مشاوره های فشرده با مشتریان ،پزشکان، مهندسین معمار طراحان و کارشناسان بیمارستانی در طول مراحل اولیه باشد تا خطر تصمیمات نا مطلوب سرمایه گذاری و افزایش نا خواسته هزینه های عملیات را از میان بر دارد.
بر اهمیت همکاری میان مهندسین معمار، مدیران و کارشناسان فنی نمی توان تاکید بیش از اندازه کرد.
پس از طراحی شکل کلی پروژه مرحله طراحی ساختمان که تعیین کننده سازه و شکل بیمارستان و نیز تدارک خدمات و سیستم های مهندسی و جزئیات امکانات و تجهیزات پزشکی است مورد نیاز می باشد.
موسسات و سازمان های پزشکی ارائه کننده درمان و مراقبت از بیماران با شرایط مزمن و حاد است هدف های مراقبت پزشکی از نظر ماهیت و میزان گوناگون است و باید دقیقا مشخص باشند .بنابراین بیمارستان ها از نظر تعداد تخصص ها دپارتمان های3 تخصصی و امکانات درمانی تدارک و تهیه داروهای شفا بخش دارو های باز دارنده و نقاهت معاینه و درمان میزان مراقبت استاندارد پذیرش و میزان آسایش و رفاه مراقبت روانی فعالیت های آموزشی و پژوهشی متفاوت هستند.
در حالی که پبش از این بیمارستان ها را با آگاهی طراحی می نمودند امروزه تمایلی را می توان نسبت به راحتی روز افزون امکانات مشاهده کرد.در بیمارستان های مدرن مسئله بهداشت نسبت به بیمارستان های قدیمی از اهمیت بیشتری برخوردار است طول اقامت بیماران به شدت کوتاه تر می شود و اتاق های یک یا دو تخته( به خصوص برای بیمارن خصوصی ) ترجیح داده می شوند.
بیمارستان های عمومی به قسمت های عملیاتی مراقبت ، معاینه و درمان تدارک قسمت اداری و تکنولوژی تقسیم می شوند علاوه بر اینها قسمت های مسکونی و احتمالا اموزش وتحقیق و پشتیبانی عملیات خدما تی نیز وجود خواهد داشت همه این قسمت ها در داخل بیمارستان دقیقا مشخص می شوند این گزینه ها با در نظر گرفتن ترتیب قسمت های مختلف از تنوع زیادی بر خوردارند اما حفظ کوتاه ترین ارتباط افقی و عمودی همزمان با تعیین حدود هر بخش عملی مهم است و تا حد امکان انجام می شود.

2 -3 انواع بیمارستان
بیمارستان ها را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد: کوچکترین (تا 50 تخت) کوچک (تا 150 تخت) استاندارد( تا 600 تخت) و بزرگ. تعداد کمی از کوچکترین نوع و نوع بزرگ در زمان های اخیر ساخته شده و به نظر می رسد که در آینده بیمارستان های استاندارد بیشتری احداث شود.در حقیقت اصلاحات بهداشتی مدرن ، سبب کاهش قابل توجه تعداد کوچکترین بیمارستان ها شده است . تضمین کنندگان ممکن است از افراد عمومی ، نیکوکار، خصوصی ویا ترکیبی از اینها باشد .
بیمارستان ها بر حسب عملکرد به عمومی ،تخصصی و دانشگاهی تقسیم می شوند.
بیمارستان های دانشگاهی با حداکثر تدارک را باید برابر با آکادمی های پزشکی و برخی بیمارستان های بزرگ در نظر گرفت. این بیمارستان ها از امکانات به خصوص تشخیصی و درمانی برخوردارند و به طور سیستماتیک به کار پژوهش و آموزش نیز مشغولند تالار های سخنرانی و اتاق های تشریح و توضیح باید به گونه ای در نظر گرفته شوند که ناظرین باعث قطع عملیات نشوند. اتاق های بیماران را باید بزرگ تر طراحی کرد تا پذیرای عیادت کنندگان و ناظرین نیز باشند.
شرایط خاص بیمارستان های دانشگاهی گاه و بیگاه نیازمند مجموعه ای از اتاق هاست که به صورت خاصی طراحی شده اند.

2 -4 بررسی و برنامه ریزی احداث بیمارستان تخصصی کلیه
ضرورت تاسیس طراحی و ساخت بیمارستان تخصصی کلیه قبل از هر چیز نیاز به بررسی و برنامه ریزی داشته و می بایست مسائل و محدودیت های مختلف از زوایای گوناگون مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرند. هر گاه مسئولان بدون برنامه ریزی مناسب و برآورد نیازهای واقعی مردم اقدام به تاسیس یک بیمارستان تخصصی کلیه نماید آن بیمارستان تخصصی کلیه به خوبی پاسخگوی نیازهای درمانی جمعیت ( مردم ) تحت پوشش نبوده و خدمات مورد تقاضای آنان را ارائه نخواهد داد. بنابراین، ضروری است که موضوعات زیر مورد مطالعه واقع شده و اطلاعات لازم در همه موارد توسط گروه کارشناسان ذیربط، گردآوری، تجزیه و بررسی گردند :

2-4-1 موقعیت جغرافیایی منطقه تحت پوشش بیمارستان تخصصی کلیه
میزان پراکندگی یا تراکم شهرها، بخش ها و روستاهای منطقه (تا شعاع حدود 60 کیلومتر)
تعداد شهرها، شهرک ها، بخش ها و روستاهای مجاور، تا شعاع حدود 60 کیلومتر
دوری یا نزدیکی منطقه از شهرهای بزرگ مجاور
وضعیت راههای شهری
وضعیت راههای روستایی
وضعیت اقلیمی و آب و هوای منطقه

2 -4-2 وضعیت جمعیت شناسی منطقه
تعداد کل جمعیت منطقه تحت پوشش
تعداد جمعیت شهری به تفکیک زن و مرد
تعداد جمعیت روستایی به تفکیک زن و مرد
تراکم و پراکندگی جمعیت
ساختمان سنی جمعیت
ساختمان شغلی جمعیت
متوسط رشد جمعیت در سال
نرخ زاد و ولد
نرخ مرگ و میر عمومی
وضعیت سواد جمعیت
مسائل خاص فرهنگی – اجتماعی و سیاسی جمعیت
مهاجرت ها

2 -4 -3 وضعیت اقتصادی منطقه
مراکز صنعتی، کارخانجات و نوع فعالیت آن ها
مراکز کشاورزی و دامداری
میزان درآمد سرانه در سال
نرخ اشتغال و توزیع آن به نسبت مشاغل اصلی موجود در جامعه
سودهای حاصله از بیمه خدمات بهداشتی درمانی

2 -4 -4 وضعیت بهداشتی – درمانی مردم
نرخ مرگ و میر و ابتلای به بیماری، بر حسب علل بیماری ها، سن و جنس
وسعت علل اساسی مرگ و میرها و بیماری ها و میزان تاثیر آن ها بر تقاضا برای مراقبت های بهداشتی درمانی (بیمارستان تخصصی کلیه) و مقدورات اجتماعی
میزان آسیب پذیری نسبت به بیماری های شایع منطقه
امید به زندگی
میزان مصرف سرانه دارو

2 -4 -5 وضعیت موسسات بهداشتی – درمانی
تعداد خانه های بهداشت، مراکز بهداشتی درمانی و روستایی و شهری
تعداد بیمارستان تخصصی کلیه های منطقه به تفکیک تعداد تخت، فعالیت هر بخش و تخصص های مربوط به سال تاسیس تعداد کلینیک ها و پلی کلینیک ها
شاخص تخت (نسبت تخت کل بیمارستان تخصصی کلیه ها به جمعیت)
ضریب (درصد) اشغال تخت
متوسط طول اقامت بیماران در بیمارستان ها
نرخ مرگ و میر بیمارستانی
تعداد بیمارستان های مجهز و یا تخصصی در شهرهای مجاور با تعیین تخصص مربوط
بررسی طرح های توسعه بیمارستان های موجود
امکان یا عدم امکان اضافه نمودن تخصص های مورد نیاز، به بیمارستان های فعلی
بررسی وضعیت و تکنولوژی دستگاه های موجود در بیمارستان ها

2 -4 -6 اطلاعات سرمایه گذاری
هزینه توسعه تجهیز یا تعمیرات اساسی بیمارستان های فعلی
مقایسه هزینه های اجرای اقدامات بهداشتی موثر و جانشین به جای ارائه خدمات بیمارستانی
متوسط هزینه هر تخت در سال در بیمارستان های موجود
میزان سرمایه گذاری لازم برای احداث بیمارستان تخصصی کلیه
برآورد بازگشت سرمایه
روش گردآوری و تامین منابع مالی لازم
پیش بینی هزینه سرمایه گذاری در بودجه عمرانی منطقه
تجزیه و تحلیل بهره دهی و اثر بخشی هزینه سرمایه گذاری
پس از آن که اطلاعات اولیه جمع آوری گردید و بررسی وتجزیه و تحلیل مقدماتی صورت پذیرفت، بیمارستان تخصصی کلیه باید از لحاظ عملکرد منطقه ای و سایر عملکرد ها مورد مطالعه قرار گیرد و از آنجا که مهمترین روش بررسی (به ویژه در گسترش شبکه های خدمات بهداشتی درمانی) از بعد فراگیر منطقه ای است لذا این روش تشریح می گردد ولی پیش از آن توضیح و تعریف چند رابطه و معیار محاسباتی شاخص تخت ضروری به نظر می رسد.

5-2:شاخص تخت
این شاخص عبارت است از نسبت تعداد تخت در یک محدوده جغرافیایی به ازای هر 1000 نفر در همان محدوده البته معیارهای خاصی برای برآورد نیازهای یک کشور متوسط یا پیشرفته به بیمارستان عمومی وجود دارد برآورد می شود که نیاز به تخت های بیمارستانی برای اقامت کوتاه مدت بین 3 تا 6 تخت به نسبت هر 1000نفر جمعیت متغیر است وقتی کل تخت های بیمارستان شامل : بیماریهای روانی ، بیماریهای مزمن ، سل و تخت های سالمندان در نظر گرفته می شوند . این رقم می تواند بین 11 تا 16 تخت ، به ازای هر 1000 نفر جمعیت متغیر یابد در انگلستان به طور کلی برای شاخص تخت های بیمارستانی به ازای هر 1000 نفر جمعیت 3 تخت در نظر گرفته می شود .
یکی از روشهای محاسباتی در تعیین شاخص تخت روشی است که توسط پاپف 4 در کشور شوروی به کار رفته است . این روش بر حسب درجه ابتلا به بیماری یا به عبارت دیگر بیماردهی جامعه مورد نظر به وسیله کارشناسان ذیربط مطالعه و ابداع شد و به قرار زیر است :

که اجزای فرمول فوق عبارتند از :
تعدا متوسط تخت های بیمارستان مورد نیاز ، به ازای هر هزار نفر جمعیت ( شاخص تخت )
درجه ابتلا به بیماری به ازای هر 1000 نفر جمعیت A =
درصد افراد مورد بستری از تعداد A R =
متوسط طول اقامت بیماران در بیمارستان P =
تعدا متوسط تخت های بیمارستانی فعال موجود در منطقه مورد مطالعه در طی یک سال ( 365 روز ) N =
به عنوان مثال هرگاه در جامعه مفروضات زیر برقرار باشد :
به ازای هر 1000 نفر A = 360
20 درصد از 360 نفر نیاز به بستری شدن نگه داشته باشد R = 20%
14 روز P =
تخت 400 N =

( به ازای هر 100 نفر جمعیت )
در فرمول پاپف ، دو فرضیه ، در نظر گرفته شده است : اول آنکه تعداد تخت های موجود ، برابر با تعداد تخت های مورد تقاضا است ، دوم آنکه تقاضا برای تخت ، انعکاسی از بیمار بستری می باشد .
روش مشابه دیگری که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد به ترتیب زیر است :
متوسط طول اقامت × تعدا جامعه بیمار ده به ازای هر هزار نفر
ضریب اشتغال تخت × 365
متوسط طول اقامت عبارتست از : متوسط تعداد روزهایی که بیمار در بیمارستان اقامت می نماید .
تعداد جامعه بیمار ده افراد بیماری هستند که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند و این بستگی به عوامل متعددی از جمله هرم سنی جامعه مورد مطالعه دارند که متوسط هر یک در نظر گرفته می شود .
ضریب اشتغال تخت عبارت است از نسبت تخت های اشغال شده به کل تخت های بیمارستان در یک دوره معین که آن را با درصد مشخص می سازند برای نمونه اگر شاخص تخت معادل 4 باشد مراحل زیر در پیدایش آن موثر هستند :
متوسط مدت اقامت بیمار = 14 روز
ضریب متوسط اشغال تخت = 85 درصد
( نفر ) بیمار ، بازدهی هر تخت در سال
تعدا جامعه بیمار ده به ازای هر 100 نفر44/88 =4 × 16/22 یا به عبارت دیگر :
شاخص تخت
به هر صورت همانطوری که قبلا اشاره شد شاخص تخت بر حسب درجه یا رشد اقتصادی اجتماعی و فرهنگی هر کشور می تواند متغیر باشد ولی معمولا در محاسبات این شاخص برابر 3 عدد تخت به نسبت هر 1000 نفر جمعیت در نظر گرفته می شود . البته باید توجه داشت که کیفیت نیاز به تخت بیمارستان در یک جامعه پیشرفت و دارای امکانات رفاهی با کیفیت نیاز به تخت در یک جامعه در حال توسعه از جنبه های گوناگون متفاوت است .

3-6 ـ بیمارستان از بعد منطقه ای
بیمارستان به عنوان یک عامل ارائه دهنده خدمات در حوزه جغرافیایی خود باید با یک ظرفیت متناسب در دسترس حداکثر جمعیت قرار داشته باشد .
ظرفیت بیمارستان مطابق زیر قابل محاسبه است :
(تخت)بیمارستان ظرفیت=(پوشش تحت جمعیت تعداد)/1000×تخت شاخص
تجربه نشان داده است که : ظرفیت بیمارستان ،( تعداد تخت ها = N ) هنگامی رضایتبخش خواهد بود که ، سه برابر ریشه دوم تعداد محاسبه شده به آن اضافه گردد :
بنابراین هرگاه تعداد تختهای مورد نیاز هر منطقه برابر 100 تخت باشد ظرفیت محاسبه شده برابر است با :

تخت
بدین ترتیت اگر دو بیمارستان ، هر یک با ظرفیت متوسط 100 تخت مورد تقاضای منطقه ای باشد هر یک می باید شامل 242 تخت باشد و ظرفیت مجموع آنها 484 تخت است . در حالی که اگر یک بیمارستان 400 تختی در نظر داشته باشد ظرفیت آن 460 تخت باشد
در محاسبات دیگر اگر در نظر گرفته شود که یک چهارم از تعدا بیماران مورد پذیرش با برنامه قبلی باشند بنابراین از عوامل موثر در تغییرات احتمالی محاسباتی کنار گذاشته می شوند و ظرفیت بیمارستان عبارت خواهد بود از :
در مورد جمعیت تحت پوشش شعاع دسترسی ( حداکثر تا 60 کیلومتر مسافت ) یا یک تا یک و نیم ساعت فاصله زمانی در نظر گرفته می شود با توجه به معیار شاخص تخت ملاحظه می شود که هر قدر میزان تراکم جمعیت در منطقه ای بیشتر باشد از یک سو امکان افزایش تعداد بیمارستان ها بیشتر شده و از سوی دیگر شعاع دسترسی به آنها کوتاه تر میگردد برای نمونه به دو مثال زیرتوجه می نماییم :
مثال (1) ـ ظرفیت بیمارستانی در منطقه با شعاع متوسط60 کیلومتر و جمعیت تحت پوشش 80000 نفر و شاخص تخت 3 برابر با 240 تخت خواهد بود .
تخت
مثال (1) ـ هرگاه در حوزه فوق جمعیت 4 برابر باشد و باز ، شاخص تخت برابر با 3فرض شود ملاحظه می شود که تعداد تخت بیمارستانی برابر با 960 تخت خواهد شد که هرگاه تعدا تخت های هر بیمارستانی 240 فرض شود در منطقه می بایست 4 بیمارستان احداث گردد :
تخت
تعداد 4 بیمارستان

وقتی تراکم جمعیت در منطقه متفاوت باشد شعاع دسترسی به نسبت موقعیت بیمارستان ها نیز متفاوت است بدین ترتیب که هر قدر تراکم جمعیت کمتر باشد شعاع دسترسی به منظور پوشش حداکثر جمعیت در مقابل حداقل ظرفبت بیمارستان تخصصی کلیه بیشتر می شود.

( تراکم جمعیت ×14/3×2(حداکثر شعاع دسترسی)
شاخص تخت × = حداقل ظرفیت بیمارستان تخصصی کلیه
100
با توجه به مطالبی که عنوان گردید عوامل موثر در عملکرد بیمارستان تخصصی کلیه ، به شکل زیر باید طرح و ارزشیابی گردند:
بنابراین سوالات زیر مطرح می شود:
1-نسبت به حوزه های درمانی کمبود تخت به چه میزان است؟
2- نسبت به کمبودهای تخت بیمارستانی موجود چقدر است؟
3-جبران کمبودها به چه ترتیب امکان پذیر است؟
بدین ترتیب که چه مقدار از کمبودها می توانند با توسعه بیمارستان تخصصی کلیه برطرف گردند و چه میزان می توانند توسط بیمارستان حوزه مرکزی پاسخ داده شوند.
پس از آنکه وضع موجود منطقه از دیدگاه خدمات بیمارستانی ،بررسی و مورد ارزشیابی قرار گرفت باید منطقه به لحاظ جمعیت شناسی مورد بررسی واقع شده و عوامل موثر در تغییرات آن در آینده شناسایی شوند.
پس از شناسایی منطقه از نقطه نظر جمعیت شناسی و پیش بینی تغییرات در جمعیت و نیازهای آن عوامل متعددی که در توزیع خدمات بیمارستانی نقش دارند به ترتیبی که شرح داده خواهد شد باید بررسی گردند .
بر اساس گرایش و رشد جمعیت نسبت به عوامل اقتصادی
امکانات موجود و بهبود آن در رابطه با یکدیگر
برنامه های آتی بیمارستان تخصصی کلیه
عوامل کنترل کننده نسبت به حد پاسخگویی به نیازها
بودجه دولت و میزان تخصیص آن به درمان
امکان جذب فعالیت های عمرانی در منطقه
امکان تولید نیروی انسانی مورد لزوم
امکان خدمات زیر بنایی جهت دسترسی ها
امکانات خدمات رفاهی جدید در منطقه از نظر جذب نیروی انسانی
تاثیر رشد متعادل نرخ تورم اقتصادی در رابطه با اهداف کار در منطقه
تاثیرات منطقی و متقابل بخش های مختلف در جامعه
پس از بررسی اطلاعات تجزیه و تحلیل و ارزشیابی نقش بیمارستان تخصصی کلیه در منطقه نحوه عملکرد بیمارستان ها از نظر بهبود وضعیت نو سازی تجهیز و گسترش در زمان حال و آینده مشخص شده و مسائل زیر روشن می گردد :
بیمارستان های جدید در چه مکان هایی مستقر گردند.
هر یک از بیمارستان های جدید با چند تخت فعالیت نمایند.
هر یک از بیمارستان های جدید با چه تخصص هایی فعالیت نمایند.
بیمارستان های موجود تا چه اندازه می توانند خود را نسبت به شرایط جدید تطبیق دهند.
بیمارستان های جدید متناسب با بار کاری (work – load) خود از چه نوع استاندارد هایی بهره مند باشند.
توزیع خدمات درمانی نسبت به سیستم شبکه بهداشتی درمانی بر اساس چه روش و سیاستی انجام گیرد.
حرکت کلی جامعه بیمار ده نسبت به سیاست و سیستم شبکه درمانی چگونه صورت گیرد.
سطح زیربنای متناسب در هر بیمارستان به چه میزان باشد.
هزینه سرمایه گذاری جهت احداث بیمارستان به چه میزان پیش بینی شود.
میزان بازدهی بیمارستان به چه صورت میسر است.
بدین ترتیب وقتی مشخصات کلی هر بیمارستان روشن گردید و امکان توسعه و نوسازی بیمارستان های فعلی و یا احداث بیمارستان های جدید برآورد گردید مرحله برنامه ریزی فیزیکی بیمارستان آغاز می گردد.

کلیه:
کُلیه یا قلوه (به فارسی: گُرده)*[۱] یکی از اندام های درونی بدن انسان و برخی دیگر از جانداران است.
کلیه یک نام عربی است که به زبان فارسی و هندی وارد شده است.
آناتومی کلیه
کلیه ها یک جفت عضو لوبیای شکل و قهوه ای رنگ می باشند که در طرفین ستون فقرات و در موازات اصلی مهره 1 تا 3 کمری قرار دارند.[۲] کلیه ها در انسان بر روی جدار خلفی شکم و بیرون از حفره صفاق قرار دارند. وزن هر کلیه در بالغین ۱۵۰ گرم می باشد و اندازه آن تقریباً با مشت بسته برابر است. میانه کلیه دارای فرورفتگی به نام ناف است که شریان و ورید کلیوی، اعصاب، عروق لنفاتیک و حالب از آن می گذرند. حالب ادرار نهایی را به مثانه می برد تا ذخیره شده و سپس دفع گردد. کلیه از کپسولی پوشیده شده است تا از آن، محافظت شود.
در صورت برش طولی، دو ناحیه عمده دیده می شود که عبارتند از قشر که در بیرون قرار گرفته است و قسمت مرکزی که ناحیه داخلی است. قسمت مرکزی به بافت مخروطی شکل به نام هرم های کلیه تقسیم شده است. قاعده هر هرم بر روی لبه های بین قشر و قسمت مرکزی قرار گرفته است و راس آن در پاپیلا است که به درون فضای لگنچه کلیه، برجسته می شود. لگنچه استطاله قیفی شکل انتهای بالایی حالب است. لبه خارجی لگنچه به دو حفره به نام کالیس های بزرگ تقسیم می شود که رو به پایین امتداد می یابند و به کالیس های کوچک تقسیم می شوند. کالیس های کوچک ادرار لوله های هر پاپیلا را جمع آوری می کنند. کالیس ها، لگنچه و حالب، ادرار را به سمت مثانه پیش می برند و تا زمان دفع در آن جا ذخیره می شود.
وظایف کلیه
یکی از اصلی ترین وظایف کلیه بیرون راندن مواد زاید تولید شده بر اثر متابولیسم و یا خورده شده، می باشد. کنترل حجم و ترکیبات مایعات بدن نیز از کارکردهای کلیه می باشد. قسمت عمده حفظ تعادل بین میزان دریافت و میزان دفع در مورد آب و تقریباً تمام الکترولیت های بدن بر عهده کلیه ها می باشد.
کلیه ها مهم ترین وظیفه خود را با تصفیه پلاسما و برداشت مواد از فیلترا بسته به نیازهای بدن انجام می دهند. کلیه های با دفع مواد ناخواسته به توسط ادرار بدن را تمیز کرده و مواد مورد نیاز را به خون بازمی گردانند.

دفع محصولات زائد متابولیک، مواد شیمیایی خارجی، داروها و متابولیت های هورمون ها
دفع محصولات زائد متابولیسم که در بدن نیاز نیستند، عمدتاً بر عهده کلیه ها می باشد. اوره، کراتینین، اسیداوریک، محصولات نهایی تجزیه هموگلوبین و متابولیت های هورمون های مختلف از این دسته می باشند.

رونگاره و شمای کلیه.
۱. بافت های مخروطی کلیوی
۲. سرخرگ های میان بافتی
۳. سرخرگ کلیوی
۴. سیاه رگ کلیوی
۵. ناف کلیه
۶. لگنچه کلیوی
۷. میزنای
۸. فرورفتگی فرعی
۹. کپسول کلیوی
۱۰. بخش پایینی کپسول کلیوی
۱۱. بخش بالایی کپسول کلیوی
۱۲. سیاه رگ میان بافتی
۱۳. نفرون
۱۴. فرورفتگی فرعی
۱۵. فرورفتگی اصلی
۱۶. برآمدگی کلیوی
۱۷. ستون برتین یا ستون کلیوی
کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که در دو طرف ستون مهره ها و زیر دنده های قفسه سینه قرار دارند. ضخامت هر یک از آنها 5/2 سانتیمتر، طولشان 10 سانتیمتر و پهنایشان 5 سانتیمتر می باشد.
هر یک از کلیه ها به وسیله یک میزنای(حالب) به مثانه وصل می شود. ادرار تولید شده در کلیه به وسیله حالب ها وارد مثانه شده و از طریق پیشابراه به بیرون دفع می شود.
واحد عملکردی کلیه نفرون نام دارد. در حقیقت کار تصویه خون و تولید ادرار بر عهده نفرون ها می باشد.

هر کلیه حدود یک میلیون نفرون دارد. خون از طریق شریان کلیوی وارد کلیه شده و به شریانچه های متعدد تقسیم شده و هر شریانچه به طرف یک نفرون می رود.
ابتدای نفرون کپسول بومن نام دارد که مانند یک قیف مواد زائد را به طرف خود جذب کرده و به صورت ادرار در می آورد. ادرار تولید شده از قسمت های مختلف نفرون عبور کرده تا به حالب ها برسند. حالب ادرار تولید شده را وارد مثانه می کند. هر گاه مثانه به اندازه کافی پر شد احساس دفع ادرار ایجاد شده و ازطریق پیشابراه تخلیه می شود.
عملکرد کلیه:
کلیه در بدن وظایف زیادی بر عهده دارد.
از مهمترین وظایف آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. دفع مواد زائد بدن( مثل مواد زائد ناشی از سوخت و ساز مواد غذای و داروها).
2. تنظیم میزان آب و مایعات بدن(تولید ادرار زیاد در موقع مصرف زیاد آب و کاهش ادرار در مواقع کم آبی).
3. تنظیم فشار خون(با استفاده از دفع و بازجذب نمک و آب).
4. تنظیم نمک و مواد معدنی(مثل کلسیم، پتاسیم، سدیم، فسفر و…).
5. تنطیم محیط شیمیایی بدن(اسیدی و بازی شدن خون).
6. کمک به ساخته شدن خون(با کنترل غلطت اکسیژن خون).
7. کمک به فعال شدن ویتامین D(برای استحکام استخوان ها).
8. کمک به سیستم ایمنی بدن(با فعال کردن فعالیت های ایمنی بدن).
کلیه ها میزان آب بدن را کنترل می کنند. وقتی به هر علتی آب بدن کاهش یابد(مثل تعرق، استفراغ، کمبود آب و…) کلیه ها با تغلیظ ادرار، آب بدن را تا حد زیادی جبران می کنند. هر گاه آب بیش از حد نیاز وارد بدن شود(مثل نوشیدن آب زیاد و یا دریافت سرم و …) کلیه ها با تولید ادرار زیاد و رقیق، آب اضافی را از بدن دفع می کنند.
در هنگام کاهش فشار خون کلیه ها با تولید ماده ای به نام رنین باعث فعال شدن ماده ای در بدن به نام آنژیونانسین می شوند. این ماده هم باعث تنگی عروق می شود و هم با افزایش دادن بازجذب آب و نمک از ادرار تولید شده باعث افزایش فشار خون می گردد.
غذایی که ما می خوریم دارای نمک و املاح معدنی فراوانی می باشد. این مواد بعد از جذب شدن در روده، وارد خون می گردد. اگر کسی مقدار زیادی نمک در رژیم غذایی خود مصرف کند، این نمک باعث تشنه شدن او وبه تبع آن مصرف مقادیر زیادی آب می گردد. اگر کلیه ها سالم باشند، نمک و آب اضافی از طریق کلیه ها به شکل ادرار دفع می شود. اما اگر کلیه ها به هر دلیلی نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، نمک و آب اضافی در بدن افزایش یافته و آب اضافی در دستها یاها و حتی در ریه جمع می شود. این احتباس آب و نمک در بدن را ادم گویند.
به غیر از نمک طعام، غلظت نمک های دیگر مثل پتاسیم نیز توسط کلیه ها کنترل می شود. بالا رفتن پتاسیم در خون باعث اختلالات قلبی و حتی با عث ایست قلبی می شود.
غذایی که مصرف می کنیم بعد از سوختن در بدن باعث تولید مواد زائد در بدن می گرددند که این مواد زائد برای بدن خطرناک بوده و باید از بدن دفع شوند. مهمترین مواد زائد تولید شده از سوخت وساز مواد غذایی دربدن، اوره و کراتینین می باشند که به وسیله کلیه ها دفع می شوند. افزایش این مواد در بدن باعت ایجاد حالت تهوع، بی اشتهایی اختلال در کار کبد، خون و مغز می گردد.
در حین فعالیت، سلولهای بدن مواد زائد اسیدی تولید می کنند که این مواد بوسیله کلیه ها دفع می شوند. بالا رفتن مقدار جزعی از غلظت اسید در بدن(رنج نرمال آن35/7 تا45/7 می باشد) به خاطر نارسایی کلیه باعث اختلال در کار تنفس، عضلات، قلب و مغز می گردد.
کلیه ها در تولید گلبولهای قرمز خون نقش مهمی دارند. به این نحو که در هنگام کم خونی بدن، کلیه ها با تولید ماده ای بنام اریتروپویتین باعث افزایش گلبولهای قرمز خون در مغز استخوان می شوند. بنابر این در بیماران دچار نارسایی کلیه کم خونی ممکن است ایجاد شده و باعث کاهش فعالیت فرد در فعالیت های بدنی می شود.
قسمت اعظم استخوان از کلسیم تشکیل شده است. کلسیم به مقدار زیادی در در شیر و لبنیات و غذا های روزمره یافت می شود. پس از خوردن غذا، کلسیم به کمک ویتامین D از طریق روده ها جذب می شود. وقتی کار کلیه مختل می شود، فعال شدن ویتامین D نیز مختل شده و کلسیم کمتری جذب بدن می شود که این کاهش کلسیم سبب پوکی وبیماریهای استخوانی می شود.
سیستم ایمنی بدن نیز وابسته به کار کلیه می باشد. فعالیت قسمتی از سیستم ایمنی بدن به نام کمپلمان که برای مقابله با عفوت ها و میکروب ها ضروری است برای فعال شدن نیاز به فعالیت کلیه دارند.
بنابر این کلیه نقش بسیار مهمی در حفظ حیات بدن دارند.

تنظیم تعادل آب و الکترولیت ها
لازمه برقراری هومئوستاز این است که دفع آب و الکترولیت ها دقیقاً مطابق با دریافت آن ها باشد.
تنظیم فشار شریانی
کلیه ها با دفع مقادیر متغیر سدیم و آب، نقش بارز در تنظیم بلندمدت فشار شریانی دارند. علاوه بر آن ها، با ترشح هورمون ها و یا مواد موثر بر عروق مثل رنین در تنظیم کوتاه مدت فشار شریانی نیز نقش دارند. رنین باعث ساخت محضولات موثر بر عروق به مانند آنژیوتانسین ۲ می شود.
تنظیم تعادل اسید و باز
کلیه ها با دفع اسیدها و تنظیم ذخایر بازی مایعات بدن، تعادل اسید و باز را با هم کاری ریه ها تنظیم می کنند.
تنظیم تولید گویچه های سرخ
کلیه ها اریتروپوییتین ترشح می کنند که تولید گویچه های سرخ از سلول های بنیادی خون ساز در مغزاستخوان را تحریک می کنند. تقریباً تمام اریتروپوییتین که در افراد سالم به خون ترشح می شوند، از کلیه ها است.
تولید۱، ۲۵-دی هیدروکسی ویتامین دی۳
کلیه ها با هیدروکسیلاسیون ویتامین دی در کربن شماره ۱، شکل فعال ویتامین را تولید می کنند.
ساخت گلوکز
کلیه ها در گرسنگی طولانی مدت از اسیدهای آمینه و سایر پیش سازها، گلوکز می سازد، این روند گلوکونئوژنز نام دارد.
چگونگی انجام کار کلیه ها
۱- خون از طریق سرخ رگ از قلب به کلیه وارد می شود.
۲- خون با گذشتن از میلیون ها صافی کوچک، تمیز می شود.
۳- مواد دفعی از طریق میزنای (حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می گردد.
۴- خون تصفیه شده از طریق سیاه رگ ها به جریان خون بر می گردد.
۵- هنگامی که مثانه پر از ادرار می شود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج می شود.
کلیه ها هر ۲۴ ساعت جمعاً حدود ۲۰۰ لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند. حدود ۲ لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقی مانده یعنی حدود ۹۸ لیتر به بدن باز می گردد. ادرار دفع شده تقریباً ظرف مدت ۱ تا ۸ ساعت در مثانه ذخیره شده است. [۳]
کلیه ها چگونه کار می کنند؟
هر فرد در بدن خود دو کلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد که در دو طرف ستون مهره ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند، اگر چه کلیه ها کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام می دهند که کل بدن را متعادل نگه می دارند. برای مثال کلیه ها:
– در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند.
– خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.
– تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.
– ویتامین های موثر در رشد را می سازند.
– هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.
– در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می کنند.
چگونگی انجام کار کلیه ها
1- خون از طریق یک سرخرگ از قلب به کلیه وارد می شود.
2- خون با گذشتن از میلیون ها صافی کوچک، تمیز می شود.
3- مواد دفعی از طریق میزنای ( حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می گردد.
4- خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ ها به جریان خون بر می گردد.
5- هنگامی که مثانه پر از ادرار می شود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج می شود.
کلیه ها هر 24 ساعت جمعاً حدود 200 لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند حدود 2 لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقیمانده یعنی حدود 98 لیتر به بدن باز می گردد. ادراری که ما دفع می کنیم تقریباً ظرف مدت 1 تا 8 ساعت در مثانه ذخیره شده است.
بیماری کلیه
اگر چه کلیه ها، عضوهای کوچکی هستند ، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند که در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید کلیه، ممکن است منجر به نارسایی کامل آن شود، که نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند کلیه برای جلوگیری از مرگ است . اگر چه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای کلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی دانند که بیماریهای کلیه قابل پیشگیری اند.
ده عامل اصلی بیماری کلیه
معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه ها( یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت( دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب وسکته پیشگیری می کند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملکرد کلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت( بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.
برخی از بیماریهای دیگری که ممکن است بر کلیه اثر بگذارند شامل عفونت ها، سنگ های کلیوی و بیماریهای ارثی، می شوند. استفاده بیش از اندازه قرص های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین می تواند به کلیه ها صدمه بزند . برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان می تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و طول عمر را افزایش دهد.
مرحله نهایی بیماری کلیه زمانی رخ می دهد که حدود 90 درصد از عملکرد کلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است دچارتهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشکل در تمرکز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی کلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است.
نشانه های هشدار دهنده بیماری های کلیوی و دستگاه ادراری.
1- فشار خون بالا
2- پیدایش خون با پروتئین در ادرار.
3- آزمایش کراتینین خون، بالاتر از 2/1 میلی گرم در دسی لیتر در زنان و 4/1 میلی گرم در دسی لیتر در مردان(کراتینین ماده دفعی است که توسط کلیه های سالم از خون خارج می شود. ) در بیماریهای کلیوی ، سطوح کراتینی در خون ممکن است افزایش یابد.
4- تکرار ادرار به ویژه در شب .
5- مشکل در ادرار کردن یا ادرار درد آور.
6- تورم در چشم ها، تورم دست ها و پاها به ویژه در کودکان

چرا کلیه ها دچار مشکل می شوند؟
بیشتر بیماری های کلیوی به نفرون ها که بخش های کوچک تصفیه کننده در کلیه ها هستند، حمله می کنند و قدرت تصفیه را از آن ها سلب می کند. ویژگی نفرون ها این اسـت کـه در اثر جراحـت یـا مسمومیـت به سرعت آسیب می بینند. حال آن که بیشتر بیماری های کلیوی، نفرون ها را به آرامی و در سکوت از بین می برند و با این که در هر دو کلیه پیش رفته اند، پس از سال ها و حتی دهه ها خود را نشان می دهند.
دیابت و فشار خون بالا، دو دلیل عمده ی بیماری های کلیوی هستند، پس اگر در خانواده ی شما، سابقه ی ابتلا به دیابت و فشار خون بالا وجود داشته باشد، ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی قرار بگیرید.
دلایل ابتلا به بیماری های کلیوی
1- بیماری نفرونی دیابتی
دیابت بیماری است که بدن را از استفاده کافی گلوکز (قند خون) باز می دارد و اگر گلوکز اضافی در خون باقی بماند، به عنوان یک سم عمل می کند.
در حقیقت بیماری نفرونی دیابتی (تصویر روبرو) همان آسیب به نفرون ها در اثر قند استفاده نشده در خون است که اگر سطح گلوکز خون فرد پایین نگه داشته شود، می تواند تاثیر بیماری دیابت را در بروز بیماری نفرونی به تاخیر بیندازد.
2- فشار خون بالا
فشار خون بالا می تواند به مویرگ های کلیه ها آسیب برساند که در این صورت کلیه ها نمی توانند مواد اضافی بدن را دفع کنند. بنابراین پزشکان توصیه می کنند که افراد مبتلا به دیابت یا کم کاری کلیوی، باید فشار خون خود را پایین نگه دارند.
3- بیماری های گلومرولی
همان طور که از نام آن هم پیدا است، بیماری گلومرولی به مویرگ های درون کلیه ها حمله می کند که ابتدایی ترین آن را می توان بیماری نفرونی بافتی دانست. از نخستین نشانه های این بیماری می توان به وجود پروتئین، خون یا هر دو در ادرار اشاره کرد. بیماری گلومرولی به آهستگی به ساختار کلیه آسیب می رساند و برای کنترل و درمان آن، راهکارهایی مانند کنترل فشار خون و استفاده از داروهای تقویت کننده سیستم ایمنی بدن و استروئیدها وجود دارد.
4- بیماری های کلیوی ارثی و مادرزادی
برخی بیماری های کلیوی ناشی از مسایل ژنتیکی است. از طرفی برخی مشکلات کلیوی ممکن است هنگامی ایجاد شوند که نوزاد هنوز در رحم مادر است. به هر حال از نخستین نشانه های مشکلات کلیوی می توان به فشار خون بالا، کمبود گلبول قرمز در خون، وجود خون یا پروتئین در ادرار اشاره کرد.
5- دیگر دلایل ابتلا به بیماری های کلیوی
مسموم شدن و جراحت می توانند منجر به ایجاد بیماری کلیوی شوند.
برخی از داروهایی که به راحتی و بدون نسخه ی پزشک در دسترس مردم قرار دارند، اگر به طور مداوم و برای مدت طولانی استفاده شوند، می توانند به کلیه ها آسیب برسانند. داروهایی مانند آسپیرین، استامینوفن و ایبوپروفـن از خطرناک تریـن عوامـل ایجاد بیمـاری بـرای کلیـه هـا به شمار می روند و استفاده مداوم از آرام بخش ها، به کلیه ها آسیب جدی می رساند.
از کارافتادگی آنی کلیه
ایجاد وقفه های ناگهانی در کار کلیه را "از کار افتادگی آنی کلیه" می گویند که تصادف، از دست دادن مقدار زیادی خون یا برخی داروها یا سموم، نمونه هایی از عوامل ایجاد کننده ی آن هستند. این نوع بیماری می تواند در بلند مدت به از کار افتادگی دائمی کلیه ختم شود.
بیماری کلیوی مزمن
بیشتر مشکلات کلیوی به آرامی رخ می دهند و ممکن است فرد برای سال ها مبتلا به بیماری کلیوی خاموش باشد. از کار افتادن تدریجی کلیه را بیماری کلیوی مزمن (CKD) یا نارسایی مزمن کلیوی می نامند و افرادی که مبتلا به آن هستند، ممکن است دچار از کارافتادگی کلیوی دایمی شوند. در این نوع بیماری کلیه، درصد بالایی از خطر مرگ بر اثر سکته قلبی وجود دارد.
بیماری کلیوی وخیم
از کار افتادگی کامل یا تقریبا کامل کلیه، بیماری کلیوی وخیم (ESRD) نام دارد. افراد مبتلا به این بیماری برای ادامه حیات، باید دیالیز یا پیوند کلیه شوند.
نشانه های بیماری کلیوی چیست؟
افراد در مراحل اولیه ابتلا به بیماری کلیوی به هیچ وجه احساس مریضی نمی کنند، ولی با وخیم تر شدن بیماری، بیش از همیشه ادرار می کنند. ممکن است احساس خستگی کنند. شاید اشتهای خود را از دست بدهند و دچار استفراغ و درد و ورم شکم شوند. دست و پاهای شان امکان ورم یا بی حسی دارد. ممکن است احساس خواب آلودگی کنند، یا تمرکز حواس برای شان مشکل شود. بیماران کلیوی پوست شان تیره شده و دچار گرفتگی عضلات می شوند.
با بیماری کلیوی چه باید کرد؟
متاسفانه بیماری کلیوی مزمن اغلب قابل درمان نیست، اما اگر فرد در مراحل ابتدایی بیماری کلیوی باشد، شاید بتواند با عمل به توصیه های زیر کاری کند که کلیه هایش برای مدت بیشتری دوام بیاورند:
* اگر فردی مبتلا به دیابت است، باید به دقت مراقب قند خون خود باشد و آن را پایین نگه دارد.
* از مصرف قرص های آرام بخش که می توانند بیماری کلیوی را بدتر کنند، پرهیز کند.
* افرادی که دچار نارسایی کلیوی هستند، باید فشار خون خود را مرتبا چک کنند.
* افراد دچار نارسایی کلیوی باید بدانند که بخشی از رژیم غذایی معمولی آن ها ممکن است به از کار افتادگی کلیه ها سرعت ببخشد که شامل موارد زیر است:
– پروتئین برای بدن لازم است، زیرا به بدن کمک می کند تا ماهیچه ها را ترمیم کند و با بیماری بجنگد. همان طور که گفته شد، کلیه های سالم مواد زاید را از خون می گیرند، به جز پروتئین. حال آن که کلیه های بیمار ممکن است در جداسازی پروتئین از مواد زاید خون دچار مشکل شوند، بنابراین برخی پزشکان از بیماران خود می خواهند مقدار پروتئینی را که می خورند، کم کنند تا بدین وسیله کلیه ها کمتر کار کنند.
– مشکل دیگری که ممکن است با از کار افتادگی کلیوی مرتبط باشد، مصرف زیاد کلسترول است که از رژیم های غذایی پرچرب ناشی می شود. کلسترول اضافی می تواند در دیواره ی رگ ها انباشته شود و گردش خون در آن ها را دشوارتر کند و منجر به بروز سکته قلبی شود.
– سیگار کشیدن، نه تنها خطر بیماری کلیوی را افزایش می دهد، بلکه به مرگ های ناشی از سکته قلبی افراد مبتلا به بیماری کلیوی مزمن، می افزاید.
– سدیم (نمک) ممکن است فشار خون فرد را بالا ببرد، بنابراین غذاهایی مانند غذاهای کنسروی و آماده که دارای مقدار زیادی سدیم هستند، باید به مقدار کم مصرف شوند.
– پتاسیم ماده ای معدنی است که به طور طبیعی در اکثر میوه ها و سبزیجات یافت می شود. کلیه های سالم پتاسیم خون را اندازه گیری و اضافی آن را دفع می کنند، در حالی که کلیه های بیمار ممکن است نتوانند این کار را بکنند و فرد را به تپش قلب مبتلا کنند.
– کم خونی وضعیتی است که در آن خون فاقد گلبول های قرمز کافی است. این گلبول ها از آن جا که حامل اکسیژن در سر تا سر بدن هستند، مهم می باشند. اگر فردی مبتلا به کم خونی باشد، احساس خستگی می کند و رنگ پریده است. کلیه های سالم هورمون اریتروپویتین را ترشح می کنند که در ساخت گلبول های قرمز خون نقش دارد. کلیه های بیمار ممکن است نتوانند این هورمون را به اندازه کافی ترشح کنند که در این صورت نیاز به تزریق نوع انسانی آن است.
اگر کلیه ها از کار بیفتد چه می شود؟
از کار افتادگی کامل کلیه ها، گاهی اوقات "بیماری کلیوی وخیم" نامیده می شود. اگر کلیه ها به طور کامل از کار بیفتند، بدن پر از آب و مواد اضافی و در اصطلاح "اومیا" می شود، دست ها و پاها ورم می کنند، احساس ضعف و خستگی به فرد دست می دهد و همه به این دلیل است که بدن برای درست کار کردن به خون تمیز و تصفیه شده نیاز دارد.
نقطه پایانی
با پیشرفت بیماری کلیوی، دو راه برای بیماران وجود دارد: دیالیز و پیوند کلیه.
در واقع پیوند کلیه، آخرین امید بیماران کلیوی است. کلیه پیوندی ممکن است از سوی فردی ناشناس که دچار مرگ مغزی شده، یا فردی زنده اهدا شود. کلیه ای که پیوند زده می شود، باید با بدن بیمار سازگار باشد تا دستگاه ایمنی بدنش کمتر آن را پس بزند.
جالب این که سیستم ایمنی بدن فرد بیمار، با حمله به هر آن چه که به عنوان عضو طبیعی بدن، برایش شناخته نشده است، از بیمار مراقبت می کند. بنابراین سیستم ایمنی بدن فرد، به کلیه ای که بسیار"غریبه" به نظر می رسد، حمله می کند و فرد پذیرنده کلیه مجبور است داروهای خاصی را مصرف می کند تا از پس زدن کلیه به وسیله سیستم ایمنی بدنش جلوگیری کند.

اطلاعاتی درباره ی بیماری های کلیوی

بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در جهان از انواع آسیب های کلیوی رنج می برند و سالانه میلیون ها نفر به خاطر حملات قلبی و مغزی ناشی از بیماری های مزمن کلیوی جان خود را از دست می دهند.
از آنجا که بیماری کلیوی یک بیماری خاموش است و اغلب دیر تشخیص داده می شود، بسیاری از سیستم های بهداشتی در کشورهای مختلف جهان، نسبت به این بیماری هوشیار شده اند و به این نتیجه رسیده اند که اگر امروز وارد عمل نشویم، تعداد زندگی هایی که در نتیجه بیماری های کلیوی از دست خواهیم داد، بیشتر خواهد شد.
در کشورهای در حال توسعه تعداد بیمارانی که برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهند داشد، طی دهه بعدی دو برابر می شود، در حالی که در بسیاری از این کشورها برای بیشتر بیماران، امکان پیوند و دیالیز به علت هزینه های بالای آنها وجود ندارد. مثلا در هند فقط ۱۰ درصد بیماران می توانند از دیالیز یا پیوند کلیه استفاده کنند.این در حالی است که تشخیص بیماری مزمن کلیه در مراحل اولیه می تواند تا حد زیادی از رشد و پیشرفت آن جلوگیری کند و مرگ و میر ناشی از این بیماری را کاهش دهد.
● کلیه، اندام حیاتی
کلیه یکی از اندام های درونی بدن است که وظایف حیاتی زیادی را به عهده دارد، به طور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یک طرف ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز مایل به قهوه ای و از نظر شکل شبیه لوبیا هستند.مهم ترین وظیفه کلیه ها برداشت مواد زاید خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن است.
بسیاری از مواد باید به اندازه مناسب در خون و مایعات بدن وجود داشته باشند تا بدن بتواند عملکرد طبیعی اش را حفظ کند. برای مثال سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی به دست می آیند و برای سلامتی بدن ضروری اند اما باید در حد معینی نگه داشته شوند، زمانی که کلیه ها به درستی فعالیت می کنند، مقدار اضافی این مواد توسط ادرار از بدن خارج می شود.وظیفه اصلی دیگر کلیه ها تنظیم آب بدن است. کلیه ها با برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت، آب مورد نیاز بدن را تنظیم می کنند. هورمون سازی هم یکی دیگر از وظایف کلیه هاست. هورمون هایی که توسط کلیه ها ساخته می شوند وارد جریان خون می شوند و بعضی از عملکردهای بدن مثل فشار خون، ساخت گویچه های قرمز و برداشت کلسیم از روده ها را تنظیم می کنند.
● بی سر و صدا
بیماری کلیوی تا مدت ها بی علامت است، یعنی پیش از ایجاد هر گونه شکایت، موجب تخریب قسمت عمده ای از فعالیت و عملکرد کلیه می شود. اما با انجام آزمایش های ساده و ارزان ادرار و خون می شود این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد.
افرادی که دارای بیماری دیابت یا پرفشاری خون هستند در اولویت جدی ابتلا به بیماری های کلیوی قرار دارند. همین طور افراد چاق و سیگاری و افراد بالای ۵۰ سال باید برای انجام تست های پیشگیری اقدام کنند. کسانی که سابقه فامیلی دیابت، پرفشاری خون یا بیماری های کلیوی دارند هم باید مرتب تست های پیشگیری را انجام دهند.
اما بعضی از علائمی که می توانند نشانگر بیماری کلیوی باشند عبارتند از: خستگی، پرفشاری خون، ورم چشم ها، دست یا پا، دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای، شب ادراری (بیشتر از یک بار در موقع خواب)، کاهش اشتها و کاهش وزن و خارش سراسری پایدار.
اغلب منظور از بیماری کلیوی همان نارسایی مزمن کلیه است که باعث می شود مواد زائد در بدن تجمع کنند و بیمار نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه پیدا کند. اما انواع دیگری از بیماری های کلیه هم وجود دارند که ممکن است در نهایت به نارسایی کلیه منتهی شوند از جمله سنگ کلیه، عفونت کلیه و ورم کلیه.
● نارسایی کلیه
نارسایی کلیه یکی از عوارض مهم دیابت قندی و پرفشاری خون است. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که آسیب به کلیه ها آنقدر شدید می شود که کارکرد این اندام ها به کمتر از ۱۰ درصد حد طبیعی می رسد. هنگامی که چنین وضعیتی رخ می دهد کلیه ها تقریبا دیگر نمی توانند مواد زائد بدن را دفع و مایعات بدن را تنظیم کنند.
برای درمان نارسایی کلیه چند گزینه درمانی وجود دارد که عبارتند از دیالیز در بیمارستان تخصصی کلیه، دیالیز در منزل یا پیوند کلیه.دیالیز عمل فیلتر کردن مکانیکی است که خون را از مواد زائد پاک می کند، مایعات اضافی را حذف و شیمی بدن را تنظیم می کند.
اگرچه دیالیز یکی از راه های اصلی درمان نارسایی کلیه است اما بیماران دیالیزی در دراز مدت با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند. افسردگی شایع ترین شکایت روانی در بیماران دیالیزی است. تظاهرات این افسردگی به شکل خلق افسرده پایدار، تصور و نگرشی ضعیف از خود و احساس ناامیدی بروز پیدا می کند که در صورت عدم شناسایی یا درمان می توانند منجر به خودکشی یا قطع دیالیز شود.سوءتغذیه هم یک مساله نسبتا رایج در بیمارانی است که به مدت طولانی دیالیز می شوند که می تواند ناشی از دریافت غذای کم یا افزایش از دست دادن پروتئین باشد.
عوارض سوءتغذیه، افزایش مرگ و میر، دفعات بستری در بیمارستان تخصصی کلیه و خستگی و بازتوانی ضعیف است.اما عارضه دیگر افزایش فشار خون است که به عنوان علت اصلی بستری و مرگ بیماران دیالیزی در نظر گرفته می شود. پرفشاری خون در این بیماران خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.اما یک پیوند کلیه موفقیت آمیز درمان بهتری برای بیماران مبتلا به بیماری کلیوی حاد است.دو نوع پیوند کلیه وجود دارد که شامل دریافت کلیه از فرد زنده و یا بیمار دچار مرگ مغزی شده است. اکثر کلیه ها از دهندگان فوت شده تهیه می شود در حالی که دهنده ایده آل، دهنده زنده است.
● سنگ کلیه
یکی دیگر از بیماری های شایع کلیه، سنگ کلیه است. سنگ کلیه بیماری جدیدی نیست و حتی می گویند فرعون هم مبتلا به این بیماری بوده و یکی از ویژگی های طبیب مشهورش، سینوهه، توانایی درمان درد سنگ کلیه بوده است. با پیشرفت علم پزشکی، درمان های پیشرفته تری برای این بیماری کشف شده که سنگ کلیه را جزو بیماری های ساده دنیا کرده است اما هنوز هم درد سنگ کلیه اگر نگوییم طاقت فرسا ترین، دست کم یکی از وحشتناک ترین دردهایی است که تاکنون بدن انسان تحمل کرده است.
دکتر سیدکاظم فروتن، جراح و متخصص کلیه و مجاری ادرار درباره این بیماری می گوید: سنگ کلیه می تواند بدون علامت باشد تا زمانی که کلیه ها را از کار بیندازد، یعنی ممکن است کلیه سنگ بسازد، علائم هم ندهد و کسی هم متوجه نشود و در نهایت یک روز کلیه را نارسا کند.اما یکی از مهم ترین علائم سنگ کلیه درد است که معمولا شب ها شروع می شود و فرد را از خواب بیدار می کند.
این درد شدید و غیر قابل تحمل است و خانم هایی که تجربه زایمان داشته اند و سنگ کلیه هم دارند می گویند درد زایمان قابل مقایسه با درد سنگ کلیه نیست. یکی دیگر از علائم سنگ کلیه تغییر رنگ ادرار به صورت خونی یا رنگ چای شدن است، بعضی از بیماران سنگ کلیه با علامت عفونت مراجعه می کنند. در این موارد سنگ کلیه جزو اورژانس های پزشکی است و باید فورا هم به آن رسیدگی کرد".
به گفته او تشخیص سنگ کلیه در کسانی که تاکنون سنگ کلیه نداشته اند، هیچ علامتی هم ندارند مشکل است، از طرفی نمی توان به همه افراد جامعه توصیه کرد، که بروند و سونوگرافی و رادیولوژی بشوند ولی توصیه می شود کسانی که در فامیل درجه یکشان سابقه سنگ کلیه وجود دارد، هر سال یا هر دو سال یک بار برای این بررسی ها به پزشک مراجعه کنند.
علت این بیماری بالا رفتن غلظت موادی مثل کلیسم در ادرار است که در نهایت به حالت فوق اشباع در می آیند و به کریستال تبدیل شده و رسوب می کنند.
اما این که چرا کلیه بعضی افراد سنگ ساز است سوالی است که هنوز جواب مشخصی برای آن پیدا نشده است، فقط در برخی موارد زمینه های ارثی برای تشکیل سنگ مشاهده شده است.
دکتر فروتن به کسانی که سنگ کلیه دارند یا زمینه خانوادگی کلیه سنگ ساز دارند توصیه می کند که از مصرف نمک پرهیز کنند چون نمک عاملی است که به ساخته شدن سنگ های کلسیمی کمک می کند.
برخی از تحقیقات نشان می دهد که غذاهای پر چاشنی مثل کاری و فلفل نیز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. این امر از طریق مشاهده آداب غذایی فیجی قابل اثبات است.
افراد این منطقه معمولا از خوراک های بی طعم و شیرین استفاده می کنند و بیماری سنگ کلیه به ندرت در آنها دیده می شود. در حالی که مردم هندوستان که از غذاهای تند و کاری دار استفاده می کنند معمولا از سنگ کلیه رنج می برند. نوشیدن آب زیاد هم یکی از عوامل پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه است.تا پیش از سال ۱۹۸۰ برای برداشتن سنگ کلیه از عمل های جراحی ماژور استفاده می شد اما امروز درمان از طریق اشعه های مافوق صوت انجام می شود.

سنگ حالب

سنگ های کلیه معمولاً بدون علامت هستند و درمان نیاز ندارند منشاء سنگ های حالب، سنگ های کلیه هستند که به سمت پایین حرکت می کنند.
سنگ ممکن است به قطعات کوچکتر شکسته شود و یا در داخل حالب گیر کند و ایجاد انسداد کند بیشتر سنگ ها وقتی وارد حالب می شوند کوچک هستند و توانایی خارج شدن از طریق جریان ادرار را دارند ولی در صورتیکه سنگ بزرگ باشد در حالب گیر کند ایجاد انسداد می کند.وموجب تورم حالب می شود تورم حالب علامتهای زیر را ایجاد می کند :
– تهوع واستفراغ
– تکرر ادرار
– دردوسوزش در حین ادرار کردن
انسداد سنگ در حالب ممکن است موجب عفونت کلیه شود که در این صورت علایم زیر ایجاد می شود:
– تب ولرز
– دردپهلووپشت
– تهوع واستفراغ
– اسهال
– ادرار بدبووکدر
– تکررادرار
– سوزش ودرد هنگام ادرار کردن
در این صورت درمان ضروری است. برای بعضی از سنگ ها اورتروسکوپی بهترین درمان می باشد

اورتروسکوپی

در این روش هیچ برش جراحی داده نمی شود. در این روش جراح یک وسیله نوری که اورتروسکوپ نامیده می شود از طریق پیشابراه ومثانه، وارد حالب می کند. و محل سنگ را پیدا کرده بوسیله ابزار سبد مانندی آنرا خارج می کند و یا توسط وسیله ای که امواج شوکی ایجاد می کند سنگ فوق را خرد می کند.
یک لوله و یا استنت را جراح ممکن است برای چند روز برای برقراری جریان ادراری در حالب قرار دهد.
شکل زیر نحوه انجام اورتروسکوپی را نشان می دهد.

سنگ حالب
image at: www.urosd.com/KidneyStoneInst/MET.

اورتروسکوپ

نارسایی کلیه

تعریف بیماری مزمن کلیه : به کاهش تدریجی و پیش رونده عملکرد کلیه در طی سالیان متوالی که منجر به نارسایی کلیه می شود گفته می شود.
در بدن انسان کلیه ها مسئول پاکسازی مواد زاید و خارج کردن آب اضافی می باشند همچنین کلیه ها هورمونهایی را می سازند که موجب قوی شدن استخوانها و فرآیند خون سازی می شوند.
هنگامی که عملکرد کلیه شما کاهش می یابد مواد زائد و آب اضافی در بدن شما تجمع می یابد، فشار خون بالا می رود، گلبولهای قرمز خون به مقدار کافی ساخته نمی شود و سلامتی شما به خطر می افتد. و به طور کلی کاهش عملکرد کلیه موجب اختلالاتی در سیستم اسکلتی، اعصاب، پوست، مفاصل و خون شما می شود. در این صورت شما نیاز به روشهای درمانی برای جایگزینی عملکرد کلیه تان هستید.

علایم نارسایی کلیه چیست؟
– بالا رفتن اوره خون که درنتیجه دهیدراتاسیون ناشی از اسهال واستفراغ ناشی می شود.
– تهوع
– کاهش وزن
– ادرار کف ا لود
– خون در ادرار
– بالا رفتن فسفات خون که موجب خارش ،تخریب استخوان و درد عضلانی می شود.
– بالا رفتن پتاسیم خون که موجب به هم خوردن ریتم ضربان قلب و فلج عضلانی می شود.
– تجمع اب در بدن که موجب تورم در پاها ، مچ پا ، دست و صورت و ادم ریه می شود.
– درد پشت وپهلو
– کم خونی که در نتیجه کاهش هورمون اریتروپویتین که توسط کلیه ها ساخته می شود ایجاد می شود .
– احساس خستگی وضعف
– احساس گیجی وکاهش اشتها
– اشکا ل در خواب

روشهای درمانی
همودیالیز

دستگاه همودیالیز، مواد سمی، مایعات اضافی، مواد زاید خون شما را پاکسازی می کند. در نتیجه فشار خون بدن کنترل می شود و تعادل سدیم، پتاسیم و کلسیم و بی کربنات بدن تنظیم می شود.
بدین ترتیب همودیالیز جایگزین قسمتی از عملکرد کلیه تان می شود. دارو، رژیم غذایی و محدودیت مایعات معمولاً مورد احتیاج است.

image at: jdlong.wordpress.com

رژیم غذایی همودیالیز
برای موثر بودن عملکرد دیالیز، بیماران باید در رژیم غذایی خود موارد زیر را رعایت کنند:
• مصرف متعادل منابع پروتئینی مثل گوشت، مرغ، ماهی
• کنترل مقدار پتاسیم غذایی
پتاسیم یک ماده معدنی است که در نمک های جایگزین، در میوه هایی مثل موز و پرتقال، سبزیجات، شکلات و آجیل ها وجود دارد. مصرف زیاد پتاسیم برای قلب شما خطرناک است.
• محدود کردن نوشیدنی ها. مصرف زیاد مایعات در زمانیکه عملکرد کلیه های شما کم می باشدموجب تورم بافتی و منجر به افزایش فشار خون مشکلات قلبی می شود.
• پرهیز از مصرف نمک
• محدود کردن مصرف شیر، پنیر، آجیل، حبوبات، نوشابه زیرا مواد فوق دارای مقدار زیاد فسفر هستند.
روش درمانی دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی یک روش دیگر برای خروج مایعات و مواد زائد اضافی از بدن می باشد این روش دیالیز از طریق شکم و غشای پریتوئن صورت می گیرد.

چگونه دیالیز صفاقی عمل می کند؟
در این روش، محلول دیالیز که شامل مخلوطی از مواد معدنی و قند که در آب حل شده است از طریق کاتتر وارد شکم می شود. قند محلول که دکستروز نامیده می شود موجب کشیده شدن مواد شیمیایی و آب اضافی از عروق نازک غشای پریتوئن شما به داخل محلول دیالیز می شود.
بعد از چند ساعت، محلول دیالیز را از طریق تیوپی از شکم شما خارج می کنند و بدین ترتیب مواد زاید و آب اضافی خون شما از بدنتان از طریق این فرآیند تعویض خارج می شود.

دیالیز صفاقی image at: www.wirralchesterkidney.nhs.uk/therapy
روش درمان پیوند کلیه
در این روش یک کلیه سالم از شخص دیگر به بدن شما پیوند می شود که این کلیه می تواند به جای کلیه نارسایی که در بدن شما وجود داشت عمل کند.
پیوند کلیه می تواند کلیه از یک اهداء کننده زنده و یا کلیه اهداء کننده ای که به تازگی فوت کرده است صورت گیرد.
اهداء کننده زنده می تواند از فامیل یا غریبه باشد.
در افراد گیرنده پیوند و دهنده پیوند کلیه موارد زیر چک می شود.
• گروه خونی
• HLA
• Cross-Match Antigen

عوارض احتمالی پیوند کلیه
علیرغم بررسی موارد فوق در افراد دهنده کلیه و گیرنده ممکن است رد پیوند کلیه توسط بدن صورت گیرد که علت شایع برای رد پیوند می تواند عدم استفاده از داروهای تجویز شده می باشد.
پزشکان برای جلوگیری از رد پیوند توسط سیستم ایمنی بدن از داروهای ایمونوساپرسیو استفاده می کنند این داروها باید تا موقعی که عملکرد کلیه طبیعی شود مورد استفاده قرار گیرد.
از عوارض داروهای ایمونوساپرسیو مستعد شدن بدن شما برای عفونتهای ویروسی و باکتریال می باشد بنابراین در این مدت زمان مراقبت بیشتری برای پیشگیری از بیماریها نیاز دارید.
رژیم غذایی پیوند کلیه
محدودیت های مواد غذایی در پیوند کلیه نسبت به همودیالیز کمتر می باشد. اگرچه شما هنوز باید رژیم غذایی داشته باشید.
این رژیم توسط پزشکتان با توجه به داروهای مصرفی، فشار خون، وزن شما تغییر می کند.

عفونت کلیه (پیلونفریت)

علت های عفونت کلیه چیست؟

• عفونت مثانه
• احتباس ادرار
• کاتتر و یا سوند ادراری
• سیستوسکوپی
• جراحی روی مجاری ادراری
• بزرگی پروستات
• سنگ کلیه
• مشکلات مادرزادی یا اکتسابی مجاری ادراری که موجب انسداد در مجاری ادراری می شود.

image at: www.healthline.com/sw/khs-urinary-tract-infec

image at: www.biotech-weblog.com/50226711/genetic basic
علائم عفونت کلیه چیست؟

• درد پشت یا پهلو
• تب
• تهوع و استفراغ
• درد عضلانی و بی حالی
• در درصدی از افراد علایم ادراری مثل سوزش ادرار، احساس فوریت ادرار، تکرر ادرار، خون در ادرار

عوارض عفونت کلیه چیست؟

عفونت مکرر و شدید کلیه ممکن است منجر به آسیب کلیه و بیماری مزمن کلیه شود. در بعضی موارد، عفونت کلیه می تواند وارد جریان خون شود و در فرد شرایط خطرناکی به نام سپسیس ایجاد کند. بنابراین تشخیص به موقع و درمان عفونت کلیه به طور کامل ضروری می باشد.
از عوارض دیگر عفونت کلیه تجمع چرک در کلیه و ایجاد آبسه کلیه می باشد.

چگونه عفونت کلیه مشخص داده می شود؟
آزمایش ادرار برای تشخیص باکتری به وجود گلبولهای سفید، وجود کست (cast) انجام می شود. در صورتی که عفونت کلیه به درمان مقاومت نشان داد عکس های رادیولوژی و CT اسکن برای بررسی مشکلات کلیوی مثانه و حالب انجام می شود.

image at: www.aafp.org/afp/20050315/1153.html
وجودکست در ادرار

عفونت کلیه چگونه درمان می شود؟

اولین روش درمان عفونت کلیه، آنتی بیوتیک برای چند هفته می باشد. مشکلات آناتومیکی شاید به درمان طولانی تر و یا روشهای جراحی نیاز باشد. که با توجه به شرایط و حال عمومی بیمار پزشک برای درمان تصمیم گیری می کند.
• مسکن ها برای کاهش تب و درد بیمار

منابع

1-The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)
2-Smith's General Urology(2008)
3- www.cks.nhs.uk/patient_information_leaflet
نارسایی کلیه

نارسایی کلیهیا نارسایی کُلیَوی در پزشکی به شرایطی که در آن کلیه نتواند به طور بایسته عمل کند گفته می شود و به معنی کاهش شدید عملکرد کلیه است. کلیه نقش مهمی در دفع مواد زائد و تعادل آب والکترولیتها در بدن دارد. نارسایی حاد کلیوی (ARF) در اثر تخریب کلیه ها پدید می آید و با فقدان سریع عملکرد کلیوی مشخص می شود. این بیماری منجر به ناهنجاری های الکترولیتی و بر پایه اسید و احتباس فراورده های زاید نیتروژنی از قبیل اوره و کراتینین می گردد.[۱] علت اصلی بیماریهای کلیه مانند سندرم های نفروتیک یا نفریتیک هستند. نارسایی کلیوی دو نوع مزمن و حاد تقسیم می گردد. هر یک از این دو نوع خود می تواند در نتیجهٔ شمار زیادی از دیگر معضلات بدنی پدید آمده باشد. در مراحل انتهایی درمان نگهدارنده، دیالیز ( صفاقی یا عروقی) و پیوند کلیه است.[

دستگاه دیالیز برای پالایش خون بیمار دارای نارسایی کلیه

انواع
نارسایی کلیه به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود. نارسایی حاد در صورت درمان می تواند به کلی بهبود یابد اما نارسایی مزمن کلیه معمولا بدون انجام دیالیز یا پیوند کلیه قابل درمان نیست.
نارسایی حاد
وجود نشانه های نارسایی شامل کاهش شدید ادرار٬ تجمع ازت و افزایش حجم مایع برون سلولی و ادم(خیز) به سه زیرگروه تقسیم می شود:
* پیش کلیوی: ناشی از نقص در پرفیوژن خون به کلیه(گلومرول ها) بدلیل کاهش در برون ده قلبی٬ کاهش حجم خونی و افزایش در مقاومت رگ ها
* کلیوی: ناشی از آسیب های شدید به پارانشیم کلیه
* پس کلیوی: پی آمد هرنوع بسته شدن(انسداد) در مسیر دفع ادرار
نارسایی مزمن
با نشانه های عمده همچون تجمع سموم دفعی از ادرار در بدن و نقص در تعادل فیزیولوژیک.
در اغلب موارد،بیمار سالها به این بیماری مبتلاست بدون آنکه خودش خبر داشته باشد و نهایتا وقتی علائم این بیماری بروز می کند که چاره ای جز انجام مکرر دیالیز یا پیوند کلیه نیست.بنابراین افرادی که در معرض ابتلا به این بیماری هستند(مثل افراد دیابتی یا فشارخونی) باید بطور دوره ای آزمایشهای مربوط به عملکرد کلیه شان را انجام دهند تا نارسایی کلیه شان در مراحل اولیه کشف شود؛ چون در این صورت می توان با دارو و رژیم غذایی سرعت پیشرفت نارسایی کلیه را کند کرد. از علت های عمده نارسایی مزمن می توان به دیابت٬ گلومرونفریت٬ کیست و بیماری های دستگاه ادراری اشاره نمود.

سنگ کلیه علل نارسایی کلیه
دیابت و پرفشاری خون از مهم ترین علل بروز نارسایی مزمن کلیوی هستند. عفونتهای مکرر، خودایمنی(نوع حاد) نیز می تواند موجب نارسایی کلیه شود.مسمومیتهای دارویی و سم مار از علل نارسایی حاد کلیه هستند. کنترل نکردن این بیماری به از بین رفتن کامل عملکرد کلیه ها منجر می شود که در این شرایط، انجام دیالیز(تراکافت) و یا پیوند کلیه برای ادامه حیات بیمار ضروری خواهد بود.[

اگر شما داراری سنگ کلیه هستید اطلاعاتی که ما در اختیارشما قرار می دهیم در بهبود بیماریتان موثر خواهد بود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنید؟
در صورتیکه هر یک از علامات زیر را داشته باشید نیاز به مراقبت پزشکی دارید:
درد شدید و طول کشیده در پهلو و پشت
خون در ادرار
تب و لرز
استفراغ
بوی بد ادراری یا ادرار کدر
احساس سوزش در هنگام ادرار کردن

image at: www.decodeme.com/kidney-stones-details

سنگ کلیه چیست؟
یک سنگ کلیه ، یک تکه جامد است که از مواد داخل ادرار تشکیل می شود. سنگ کلیه می تواند داخل کلیه مستقر شود یا شکسته شود و وارد مجاری ادراری شود.
سنگ کوچک کلیه معمولاً می تواند بدون درد زیادی دفع شود ولی سنگهای بزرگتر در حالب ، مثانه و یا پیشابراه گیر می کند و ممکن است جلوی جریان ادرار را بگیرند و درد زیادی را ایجاد کنند.

image at: www.webmed.com/kidney-stones/understanding-kid
چند نوع سنگ کلیه وجود دارد؟

پزشکان 4 نوع اصلی سنگ کلیه را تشخیص داده اند که شامل زیر است:
1. شایع ترین نوع سنگ ، سنگ های کلسیمی هستند . کلسیم قسمتی از رژیم غذایی ماست. کلسیمی که توسط استخوان و یا عضله استفاده نشود وارد کلیه می شود و در بیشتر افراد این کلسیم ازطریق ادرار خارج می شود در بیمارانی که سنگ کلیه دارند کلسیم را در کلیه هایشان نگه میدارند . این کلسیم می تواند با مواد دیگری نیز ترکیب شود که شایع ترین سنگ کلسیمی ترکیبی ، سنگ کلسیمی اگزالاتی است.
2. سنگ استرووایت: این سنگ ها معمولاً به دنبال عفونت در سیستم ادراری شکل می گیرند این سنگ ها در ساختار خود منیزیم معدنی و محصولات آمونیوم را دارند.
3. سنگ اسید اوریک: این سنگ ها وقتی تشکیل می شوند که اسیدیته ادرار زیاد می شود . در افرادی که سابقه سنگ اسید اوریک دارند باید مصرف گوشت قرمز در این افراد محدود شود .
4. سنگ سیستین : سنگ های سیستین نادر هستند سیستین در تشکیل ساختار عضله ، عصب و سایر قسمت های بدن شرکت دارد. بیشتر بیماریهایی که موجب ساخت سنگ سیستئی می شوند ارثی می باشند.

انواع سنگ های کلیه
image at: knol.google.com

چه راههایی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد؟

در گذشته تنها راه برای درمان سنگ کلیه، روش جراحی بوده است ولی امروزه پزشکان از راه حل های دیگری برای درمان استفاده می کنند.

امواج شوک:
در این روش پزشکان از دستگاهی استفاده می کنند که بطور مستقیم امواج شوکی را به سمت سنگ کلیه می فرستند این امواج یک سنگ بزرگ را به تکههای کوچکتر که قابلیت عبور از سیستم ادراری را دارد تبدیل می کند.

امواج شوکی
image at: blog.targethealth.com

جراحی از طریق تونل پوستی :
در این روش پزشک یک برش کوچک در قسمت پشت ایجاد می کند و از طریق تونلی از پوست به سنگ کلیه می رسد بوسیله ابزار ویژه ای داخل تونل می رود سنگ را خارج می کند . اسم تکنیکی برای این روش percutaneous nephrolithomy می باشد .

اورتروسکوپ:
اورتروسکوپ به صورت سیم بلندی می ماند که پزشک از طریق پیشابراه آنرا وارد مثانه می کند و بعد وارد حالب می نماید.
اورتروسکوپ دارای دوربینی می باشد که به پزشک اجازه می دهد که سنگ داخل حالب را ببیند تا با ابزار ویژه ای سنگ را خارج نمایند.

چگونه می توانید متوجه شوید که سنگ کلیه تان از چه نوع است؟

بهترین روش برای تعیین سنگ کلیه ، آزمایش روی سنگ دفعی می باشد وقتی متوجه شدید که سنگ را می خواهید دفع کنید سعی کنید آنرا گرفته و برای آزمایش ارسال کنید.
همچنین پزشکان از نمونه خون و یا ادرار 24 ساعته برای تعیین نوع سنگ استفاده می کنند.

image at: www.steadyhealth.com/articles/Kidney_Stone_Fl…

منابع
1-The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)
2-Smith's General Urology(2008)
3-http://en.wikipedia.org/wiki/Kidney_stone

سرطان کلیه

سرطان کلیه چیست؟

شایع ترین نوع سرطان کلیه "Renal cell cancer" می باشد که تحت عنوان "renal adenocarcinoma تا renal cell carcinoma و یا Hyper nephroma نامیده می شوند.
انواع دیگر سرطان کلیه شامل
1. Transitional cel cancer : خواستگاه این نوع سرطان سلولهای به نام سلولهای ترانزیشنال می باشند این نوع سلولها در حالب، لگنچه کلیه و مثانه وجود دارند این نوع سرطان بیشتر مثانه را درگیر می کند ولی در مواردی نیز لگنچه کلیه را نیز در گیر می کند.
2. Wilms tumor: این نوع سرطان دراطفال ایجاد می شود.
با رشد تومور کلیه ، کلیه بزرگتر می شود و سلولهای تومورال از طریق دیواره کلیه به ارگانهای مجاور سرایت می کند و احتمال کاشته شدن و رشد تومور در این ارگانها می شود.
رشد تومور در ارگانهای مختلف از طریق خون و جریان لنفاوی نیز امکان پذیر است.
Renal cell carcinom بر اساس بررسی های میکروسکوپی به دو گروه زیر تقسیم می شود
1. نوع بیشتری از این سرطان به نامcell cancer clear cell Renal
2. نوع دیگر به نام sarcomatoid or granular Renal cell cancer
شناخت نوع سرطان کلیه در نحوه درمان و پاسخ درمان ضروری است.

image at: www.urology.com.sg/eng/conditions_kidney_canc…
عوامل خطر(عواملی که موجب افزایش احتمال بروز سرطان کلیه می شود) چیست؟

• سن:افزایش سن
• سیگار
• مواد شیمیایی مثل آزبست ، کادمیوم
• حاملگی
• همودیالیز
• همودیالیزبه مدت طولانی
• فشار خون
• فاکتورهای ژنتیکی
• نژاد: مطالعات نشان داده است که در نزاد افریقایی سرطان کلیه بیشتر دیده شده است.
• بیماری von Hippel-Lindau : افرادی که به این بیماری مبتلا هستند در قسمت های مختلف بدن که شامل چشم ها مغزونخاع وپانکراس وسایر ارگان ها می باشد دارای توموروکیست های متعدد می باشند همچنین دارای یک نوع تومور مربوط به غدد ادرنال به نام فئوکروموسیتوم هستند که این وضعیت به خاطر جهش در ژن VHL ایجاد می شود.
• دیورتیک ها: داروهایی هستند که برای درمان فشارخون تجویز می شوند وبا دفع نمک ومایعات از بدن موجب کاهش فشارخون میشود .مطالعات اخیر نشان داده است که کارسینوم کلیه با مصرف دیورتیک ها ارتباط دارد البته به طور قطع ثابت نشده است که عامل خطر برای سرطان کلیه ،فشار خون بالا می باشد ویا مصرف دیورتیک می باشد.
اگر پزشک شما برای درمان بیماریتان دیورتیک تجویز کرده است شما باید این دارو را مصرف کنیدونباید برای کاهش خطر سرطان کلیه از مصرف ان اجتناب کنید.

image at: https:/…/Kidney%20cancer/index.php
علائم سرطان کلیه چیست؟
هنگامی که تومور کوچک است بسیاری از بیماران بی علامت هستند وقتی که تومور رشد می کند علائم زیر ایجاد می شود.
• خون در ادرار بدون درد
توجه: خون در ادرار در بسیاری از بیماریها از جمله عفونت کلیه و مثانه ، التهاب کلیه، سنگ کلیه نیز وجود دارد.

خون در ادرار

• احساس درد یا ناراحتی در پشت یا پهلو
• تب و تعریق
• تورم در اطراف کلیه
• کم خونی با علائمی مثل بی حالی ، خستگی ، رنگ پریدگی
در بعضی از انواع سرطان کلیه هورمونهایی به صورت غیر طبیعی ساخته می شود که موجب علامی مثل افزایش سطح کلسیم خون، افزایش گلبولهای قرمز ، فشار خون بالا می شود.
• کاهش وزن و بی حالی
• علائم مربوط به درگیری ارگانهای درگیر

چگونه سرطان تشخیص داده می شود؟
اسکن لولتراسوند برای تشخیص سرطان کلیه انجام می شود وجز اولین تست های تشخیص سرطان کلیه می باشد.
در این تست از امواج صوتی برای بررسی ارگانها و ساختارهای داخل بدن استفاده می شود .وقتی سرطان کلیه تشخیص داده شد پزشک برای بررسی میزان گسترش سرطان کلیه تست های دیگری را انجام می دهد که شامل MRI,CT Scan از شکم ، سینه و Chest x Ray تست های خونی می باشد.
درمان سرطان کلیه چیست؟
• جراحی
• رادیوتراپی
• آمبولیزه کردن شریان
• ایمونوتراپی
در هر حال انتخاب نوع درمان به حال عمومی و شرایط بیمار و اینکه سرطان کلیه در چه مرحله ای است بستگی دارد.

image at: www.answers.com/topic/renal-cell-carcinoma

بخش نارسایی مزمن کلیه

مقدمه: اصطلاح نارسائی مزمن کلیه (crf ) به از بین رفتن پیشروند ه وغیر قابل برگشت عملکرد کلیه گفته می شود .این نارسایی پیشرونده با افزایش پلکانی غاظت کراتینین سرم به موازات کاهش فیلتر اسیون گلومردلی مشخص می شود.بطور کلی هدف در درمان مدرن برقراری درمان جایگزین کلیه بوسیله دیالیز یا پیوند کلیه است .قبل از انکه بیمار علائمی پیشرفته اورمی را پیدا کند .بنابراین بیمارانی که به بیماری مرحله آخر کلیه (ESRD)یا End Stage disease رسیده اند. در این سطح پایین عملکرد کلیه پزشک می تواند با اطمینان قابل قبول پیش بینی کند که بدون درمان جایگزین اورمی عارض خواهد شد
در حال حاضر در ایالات متحده تقریباً200000 بیمار دیالیز و پیوند کلیه وجود داردو سالانه تقریباً10 درصد به این میزان اضافه می شود. میزان وقوع سالانه ESRD تازه تشخیص داده شد.تقریباً به هر یک میلیون نفر است.میزان وقوع کلی در سیاهپوستان وHISPAnies چهار برابر بیشتر ازسفید پوستان است واین میزان با افزایش سن بالا می رود.
پاتوفیزپولوژی: با کاهش عملکرد کلیوی ،محصولات نهایی متابولیسم پروتین که بطورطبیعی( از طریق ادرار دفع می شوند)در خون تجمع می یابند .در نتیجه اورمی ایجاد می شود
به تمام سیستم های بدن تاثیر مضر می گذارد . هر چه تجمع موارد زاید بیشتر باشد .نشانه ها شدید خواهد بود .
نارسائی مزمن کلیه ، سه مرحله شناخته شده دارد : کاهش ذ خایر کلیوی ، نارسایی کلیه و ESRD ،سرعت کاهش عملکرد کلیوی و پیشرفت نارسائی مزمن کلیه بستگی به اختلاف زمینه ای ،دفع ادراری پروتیین و وجود هیپرتانسیون دارد.در بیمارانی که مقادیر بیشتری پروتین دفع می کنند یا فشار خون بیش از نرمال دارند . تمایل به پیشرفت ،سریعتر بیماری ،بیشتر است.
مراحل بیماری مزمن کلیه
مرحله اول:
کاهش ذخایر کلیوی 75-40% عملکرد نفرونها از بین می رود . بیمار معمولاًهیچ نشانه ای ندارد زیرا نفرون های باقیمانده می توانند عملکردکلیه را حفظ کنند.
مرحله دوم :
نارسائی کلیه وقتیکه 90-75% عملکرد نفرون های از بین می رود. این مرحله شروع می شود .در این دوره کراتین و BUN بالا میرود کلیه توانایی خود را برای تغلیظ ادرار از دست می دهد و آنمی ایجاد می شود بیمار ممکنست پرادراری وشب ادراری را گزارش کند.

مرحله سوم:
مرحله آخر بیماری کلیوی ESRD – مرحله نهایی نارسائی مزمن کلیه است .وقتی اتفاق می افتد که کمتر از 10%عملکرد نفرون ها باقی باشد . تمام عملکردهای نرمال تنظیم ،ترشحی و هورمونی کلیه ،شدیداً آسیب می بینند ESRD با افزایش BUN و کراتین خون و عدم تعادل الکترویتی مشخص می شود وقتیکه بیمار این نقطه میرسد معمولاً دیالیز لازم است . اکثر نشانه های اورمی دیالیز قابل برگشت است
تظاهرات بالینی: از انجا که اکثر سیستم های بدن تحت تاثیر اورمی ناشی از نارسایی مزمن کلیه قرارمی گیرند ، بیمار علائم و نشانه ها متعددی دارد. شدت این علائم و نشانه ها بستگی پیشرفت اختلال ، سایر بیمارهای زمینه ای و سن بیمار دارد.
تظاهرات قلبی – عروق: هیپرتانسیون( در اثر احتساب آب و سدیم ناشی از فعالیت سیستم رنین آنژیوتانسیون – آلدسترون) ، نارسائی احتقانی قلب وادم ریوی (در اثراضافه حجم مایعات ) وپریکاردیت(بعلت تحرک پریکارد توسط سموم اورلیک از جمله مشکلات قلبی – عروقی هستند که در بیماران ESRD دیده می شود.
نشانه های جلدی:خارش شدید شایع است . امروزه انجماد اورمیک (رسوب بلورها اورمیک از پوست) بعلت درمان زودرس و گسترده ESRD بوسیله دیالیز، کمتر شایع است.
تظاهرات سیستمیک: نشانه گوارش بصورت بی اشتهائی ،تهوع،استفراغ و سکسکه شایع هستند. تغییرات نورولوژیک شامل اختلال سطاح هوشیار ی ،عدم توانایی تمرکز ،انقباضات عضلانی و تشنج دیده می شوند. مکانیسم های اصلی بیشتر این تظاهرات ،شناخته نشده اند . اما معمولاً چنین تصور می شود که تجمع مواد زاید اورمیک ،علت احتمالی این علائم و نشانه هاست.
علائم و نشانه ها همراه با بیماری مزمن کلیه:
نورولوژیک: ضعف و خستگی ،گیجی ،ناتوانی در تمرکز ،اختلال جهت یابی ،تشنج، بیقراری پاها،سوزش کف پا ، تغییرات رفتاری
پوستی: رنگ پوست خاکستری برنزه ،پوست خشک و فلسی ، خارش ،کبودی،پورپورا،ناخن های نازک و شکننده ،موهای خشن و باریک
قلبی وعروق : هیپرتانیسون ،ادم گوده گذار،ادم اطراف اربیت مالش پریکاردی،احتقان وریدی گردن ،پریکاردیت،افوزیون پریکارد،تامپوناد پریکاردی .هیپر کالمی ،هیپر لیپیدمی
تنفسی: رال تنفسی ،خلط زیاد و غلیظ تضعیف رفلکس سرفه ،کوتاهی تنفسی ،تندی تنفس، تنفس کاسمال ،پنومونی اورلیک (ریه اورمیک)
گوارشی : بوی آمونیاک در تنفس ،مزه فلز دردهان ،زخم و خونریزی دهان ،براشتهائی ،تهوع و استفراغ ،سکسکه،یبوست یا اسهال ،خونریزی گوارشی.
خونی:کم خونی ،ترومبوسیستوپنی
تناسلی: قطع قاعدگی ،آترونی بیضه ها ،عقیمی ،کاهش انرژی جنسی
عضلانی -اسکلتی: کرامپ عضلانی ،از داست دادن قدرت عضلانی ،استئودیستروفی کلیوی ،درد استخوانی ،شکستگی استخوانها،افتادگی پا.

بررسی و یافته های تشخیص

سرعت تضفیه گلومرولی(CRF)

با آنالیز ادرار 24 ساعته و اندازگیری کلیر انس کراتنین می توان کاهش GFR را تشخیص داد. با کاهش GFR(در اثر عدم کارایی گلومرول ها) کلیر انس کراتینین نیز کاهش می یابد ،حال انکه کراتینین و BUN سرم افزایش می یابد .
کراتینین سرم، حساس ترین عملکرد کلیوی است زیرا بطور ثابت در بدن تولید می شود

عوارض:
عوارض احتمالی نارسایی مزمن کلیه که به توجه پرستار ومراقبت گروهی نیاز دارند،عبارتند از :
*هیپرکالمی دراثر کاهش دفع، اسیروزمتابولیک، کاتابولیسم و مصرف زیاد پتاسیم (رژیم غذایی،داروها ومایعات)
*پریکاردیت،افوزیون: پریکاردوتامپونا (پریکاردی در اثر احتباس مواد زاید اورمیک ودیالیز ناکافی
*هیپرتانیسون بعلت احتباس آب وسدیم و بدی عملکرد سیستم رنین-آنژیوتانین-آلدوسترون
*آمنی بعلت کاهش اریتروپوتین، کاهش طول عمر RBC، خونریزی گوارشی بعلت سموم محرک و دفع خون از طریق همودیالیز.
بیماریهای استخوانی و کلیدفیکاسیون های متاستاتیک در اثر احتباس فسفرو کاهش سطوح کلسیم، متابولیسم غیرطبیعی ویتامین D و افزایش سطوح آلومینیوم .
دارو درمانی:
با تجویز داروهایی همچون ضدفشارخون ها اریتروپوتین،آهن حمایتی،عوامل ترکیبی فسفات وکلسیم حمایتی می توان از عوارض پیشگیری کرده یا آنها را به تعویق انداخت. همچنین ضروری است که بیمار برای کاهش سطح سموم اورمیک درخون، به اندازه کافی تحت دیالیز قرار بگیرد.
آنتی اسیدها:
با تجویز آنتی اسیدهای حاوی آلمینیوم که با فسفر غذایی موجود در لوله گوارش باند می شوند می توان هیپرفسفاتمی وهیپوکلمی را درمان نمود. اما نگرانی درباه سمیت احتمالی دراز مدت آلمینیوم و توام بودن سطوح بالای آلمینیوم با نشانهای نورولوژیک و استئومالای (نرمی استخوان) پزشکان را برآن داشته است که به جای دوزهای بالای آنتی اسیدهای آلمینیومی، ار کربنات کلسیم استفاده کنند، این دارو نیز با فسفر غذایی موجود در لوله گوارش ترکیب می شودو سبب میشود تا دوزهای کمتری ازآنتی اسید مورد استفاده قراربگیرد. هم کربنات کلسیم و هم آنتی اسیدهای ترکیبی با فسفر باید از طریق غذا تجویز شوند تا موثر باشد. از آنتی اسید حاوی منیزیم بعلت احتمال سمیت منیزیم استفاده نمی شود.
عوامل ضدفشارخون و قلبی عروقی:
با کنترل حجم داخل عروقی و مصرف داروهای مختلف ضدفشارخون می توان هیپرتانسیون را درمان کرد. نارسایی احتقانی قلب و ادم ریوی نیز ممکن است نیاز به درمان از طریق محدودیت مایعات، رژیم غذایی کم سدیم، دیورتیک ها عوامل اینوتروپ مثل دیژیتال ها یا دوبوتامین ودیالیز داشته باشند. اسیدوز متابولیک ناشی از نارسایی مزمن کلیه هیچ نشانه ای ایجاد نمی کند ونیاز به درمان ندارد اما استفاده از بیکربنات سدیم حمایتی یا دیالیز برای موارد نشان دار اسیدوز لازم است.
داروهای ضد تشنج:
احتمال وقوع آنرومالی های نورلوژیک وجود دارد بنابراین بیمار باید از نظر شواهد اولیه سفتی های عضلانی،سردرد، هذیان یا فعالیتهای تشنجی مورد مشاهده قرار بگیرد اگر تشنج ایجاد شود شروع آن نوع تشنج زمان و اثرات عمومی آن بربیمار ثبت می گردد فورا" به پزشک اطلاع داده می شود معمولا" برای کنترل تشنج از دیازپام وریدی یا فنی توئین استفاده می شود ممکن است برای حفاظت از بیمار استفاده از نرده های کنار تخت لازم باشد. اقدامات پرستاری برای بیماران تشنجی در فصل 57 کتاب اصلی مورد بحث قرار گرفته است.
اریتروپوتیین:
آنمی توام با نارسایی مزمن کلیه به وسیله اریتروپوتیین انسانی درمان می شود بیماران کم خون(هماتوکریت زیر30درصد) در ابتدا نشانه های غیراختصاصی همچو بی حالی،خستگی عمومی وکاهش تحمل فعالیت را تجربه می کنند. اپوژن درمانی شروع می شود تا هماتوکریت به حدود 33 تا 38 درصد برسد آنگاه نشانه های آنمی تسکین می یابند.
اپوژن به صورت وریدی یا زیرجلدی سه بار درهفته تجویز می شوند برای افزایش هماتوکریت ممکن است 2 تا6 هفته وقت لازم باشد بنابراین اپوژن برای بیمارانی که نیازفوری به اصلاح آنمی دارند تجویز نمی شود. اثرات جانبی اپوژن درمانی عبارتند از هیپرتانسیون (بخصوص در مراحل اولیه درمان) تشکیل لخته های خون در محل ابزار عروقی، تشنج وتخلیه ذخایر آهن بدن.
تغذیه درمانی:
با اختلال عملکرد کلیوی مداخلات تغذیه ای مورد نیاز هستند این مداخلات عبارتند از تنظیم دقیق مصرف پروتئین، مصرف مایعات متعادل با میزان دفع مایع،مصرف سدیم مطابق بادفع سدیم وتا حدودی محدودیت پتاسیم در همین زمان مصرف کالری کافی و ویتامین های حمایتی تشویق می شود. مصرف پروتئین محدود می گردد زیرا اوره- اسیداوریک و اسیدهای ارگانیک محصولات ناشی از تجزیه پروتئین غذایی و پروتئین بافتی با اختلال عملکرد کلیوی سریعا" در خون انباشته می شود.پروتئین های مصرفی باید از ارزش بیولوژیکی بالا برخوردار باشند .پروتئین های با ارزش بیولوژیک بالا پروتئین های کامل هستند و اسیدهای آمینه ضروری راکه برای رشد و ترمیم سلولی مورد نیاز است دارا می باشند معمولا" مقدار مصرف مایع 600-500 میلی لیتر بیشتر از برون ده اداری 24 ساعت قبل می باشد. با مصرف کربوهیدرات ها و چربی ها، کالری مورد نیاز تامین می شود.
استفاده از ویتامین های حمایتی لازم است زیرا رژیم درمانی محدود از پروتئین ویتامین های مورد نیاز بدن را

تامین نمی کند علاوه براین بیمار تحت دیالیز ممکن است ویتامین های محلول درآب ازطریق خون ازدست بدهد.

اقدامات پرستاری

بیمار با نارسایی مزمن کلیه برای پیشگیری ازعوارض کاهش عملکرد کلیوی و استرس و اضطراب ناشی از تغییرات شیوه زندگی معمولا نیازبه مراقبت دقیق پرستاری دارد مثال هایی ازتشخیص های پرستاری احتمالی برای این بیمار عبارتند از:

* اضافه حجم مایع بعلت کاهش برون ده اداری مصرف اضافی دررژیم غذایی واحتباسآب وسدیم.
* اختلال تغدیه ای برای : کمتر ازنیازهای بدن بعلت بی اشتهایی ؛ تهوع و استفراغ محدویت های غذایی و اختلال درقشاهای مخاطی دهان.
* کمبود آگاهی درباره بیماری ورژیم درمانی
* عدم تحمل فعالیت بعلت خستگی کم خونی احتباس مواد زاید و دیالیزی
* اختلال دراعتماد به نفس بعلت وابستگی تغیرات نقش تصویر بدن و اختلال عملکرد جنسی

مراقبت های پرستاری مستقیما برروی بررسی وضیعت مایع وشناسایی منابع احتمالی عدم تعادل اجرای برنامه صحیح رژیم غذایی به منظور مصرف مناسب مواد غذایی ومحدودیت های توصیه شده وتامین احساس مثبت در بیمار ازطریق تشویق به مراقبت از خود و استقلال بیشتر تاکید می کند توضیح دادن و تامین اطلاعات بیمار و خانواده درمانی او درباره ESRD ادقامات درمانی و عوارض احتمالی اهمیت دارد. بعلت تغیرات زیادی که بیمار و خانواده اثر تحمل می کنندمعمولا نیاز به حمایت عاطفی شدید می دارند ملاحظات خاص همراه با علت مراقبتها و معیارهای ارزیابی به تحلیل درطرح مراقبت پرستاری 1- 3 توضیح داده شده اند.

تامین مراقبت درمنزل و جامعه – آموزش بیماران برای مراقبت از خود :

پرستار درامر آموزش بیماران ESRD نقش فوق العاده مهمی را باز ی می کند بعلت نیاز این بیماران به آموزش گسترده پرستار مراقبت های منزل پرستار دیالیز و پرستار بخش سرپایی؛ درضمن کنترل پیشرفت بیمارو همکاری او با رژیم درمانی او را آموزش می دهند ارجاع به کارشناس تغذیه و توضیحاتی درباره نیازهای غذایی مفید است زیرا تغیرات تغذیه ای زیادی دراین بیماران ایجاد می شود. به بیمارآموزشی داده می شود که چگونه بازبودن ابزار عروقی خود راچک کند و احتیاطات لازم را درمورد آن اجرا نماید. بعنوان مثال ازبازوی دستی که دیالیز می شودفشارخون را کنترل نکرده ونمونه خون نگیرند. علاوه براین بیمار و خانواده برای فائق آمدن برمشکلات دیالز و مسئولیت های دراز مدت خود نیاز به کمک و حمایت قابل توجهی دارند. دراین بیماران لازم است درمورد نشانه ها و مشکلاتی که باید به مراقبین بهداشتی یا پزشک گزارش شوند بحث شود بعنوان مثال :
* تشدید علائم نارسایی کلیوی (تهوع ؛استفراغ تغیرات برون ده اداری ؛ بوی آمونیاک درحین تنفس)
* علائم هیپرکالمی ( ضعف عضلانی ؛ اسهال کرامپ شکمی )
* علائم و نشانه های مشکلات ابزار عروقی ( فیستول یا گرانت لخته شده عفونت)
علائم فوق الذکر مبنی بر تشدید نارسایی کلیوی بعلاوه افزایش سطوح BUN و کراتینین خون ممکن است نیاز به دیالیز را مطرح کند. پرستار کلینیک دیالیز همچنین درهرجلسه دیالیز ؛ آموزش و حمایت بیمار را تامین می نماید.

مراقبت مداوم:
اهمیت پیگیری درمان بعلت تغیرات وضیعت فیزیکی عملکرد کلیوی ونیاز به دیالیز برای بیمار و خانواده او مورد تاکید قرار می گیرد ارجاع به بخش مراقبتهای منزل فرصتهایی را برای بررسی محیط بیمار ؛ وضیعت عاطفی و استراتژیهای سازگار ی مورد استفاده توسط بیمار و خانواده او برای غلبه برتغیرات نقش خانوادگی دراختیار پرستار قرار میدهد.پرستارمنزل همچنین بیمار را ازنظر نشانه های فرآیند ؛ نارسایی کلیوی و عوارض ناشی از اختلال کلیوی اولیه منجر به نارسایی و همکاری با استراتژهای درمانی (مثل دیالیز ؛ داروها محدویت های غذایی ؛ بررسی می کند. اکثر بیماران نیاز به آموزش ویادآوری محدویت های غذایی روزانه شامل محدویت مایعات سدیم پتاسیم وپروتئین دارند.

بخش ارولوژی
اورژانس های اورولوژی
سیستم ادراری بدلیل کالبدشناسی خاص بدن، کمتر در معرض آسیب می باشد. برای مثال کلیه که شایع ترین محل ترومای سیستم ادراری بوده، از خلف توسط عضلات پسواس و کوادراتوس لومباروم و نیز دنده های 11 و 12 و از قدام توسط عضلات شکم و احشای داخل صفاق محافظت می شود. علاوه بر این دور کلیه دو لایه محافظ و ضربه گیر چربی پری رنال و پارارنال قرار دارند.
در دو نوع ترومای مبتلا به سیستم ادراری، خونریزی های با خطر مرگ وجود دارد، یکی خونریزی های ناشی از ترومای کلیه و دوم ترومای مثانه و لگن، در خونریزی های شدید لگنی نیست و تنها با پایدار کردن لگن توسط همکاران ارتوپد خونریزی پایان می یابد.
ترومای کلیه
شایع ترین ترومای سیستم ادراری، ترومای کلیه است.
ترومای بلانت معمولا توسط تصادفات با وسایل نقلیه، افتادن از ارتفاع و تهاجمات ایجاد می شود. آسیب های کلیوی و مخصوصا در ناحیه ناف کلیه، بدون ترومای مستقیم و تنها در اثر کاهش سریع سرعت رخ می دهد. تروماهای نافذ کلیه توسط شلیک گلوله یا اجسام برنده مثل چاقو است. 6/94% بیماران با ترومای نافذ کلیه همزمان ترومای ارگان های دیگر را نیز دارند.
در موارد زیر احتمال وجود ترومای کلیه، بالاست:
1- شکستگی دنده 11 و 12
2- آسیب مهره ها یا زاویه مهره های توراسیک تحتانی یا لومبار فوقانی
3- هماتوم یا خراشیدگی ناحیه پهلو و پشت در شرح حال (ترومای کاهش سرعت شدید، سقوط از ارتفاع بیشتر از 4 متر، تصادف عابر پیاده یا دوچرخه با وسایل موتوری با سرعت بالا، برخورد شدید ورزشی) علیرغم هماچوری میکروسکوپی تصویربرداری انجام می شود.
تصویربرداری ارجح در ترومای سیستم ادراری سی تی اسکن معمولی با کنتراست (در صورت امکان هم خوراکی و هم تزریقی) خواهد بود. در سی تی اسکن اسپیرال به دلیل سرعت زیاد انجام آن، قبل از ترشح کنتراست، سی تی اسکن پایان می یابد. لذا 10 دقیقه بعد مجددا باید تکرار شود. این مشکل در موارد سی تی اسکن معمولی وجود ندارد. در صورت وریدی با دوز کنتراست 30%cc/kg2 با عکس های 1 و 5 و 15 و 30 دقیقه استفاده کرد.
سونوگرافی در ترومای کلیه دقیق نیست و تنها برای تشخیص هماتوم و مطمئن شدن از وجود 2 کلیه انجام می شود.
Staging یا رده بندی ترومای کلیه
علایم آسیب های جدی در سی تی اسکن عبارتند از:
1- ترشح کافی سیستم و افزایش کنتراست پارانشیم به همراه هماتوم مدیا و نزدیک ناف، نشان دهنده سلامت شریان ولی آسیب دیدگی ورید کلیه است.
2- خروج ادرار در ناحیه مدیال کلیه که نشانه آسیب سیستم ادراری در ناحیه لگنچه و احتمال آسیب پدیکول است.
3- عدم افزایش کنتراست در پارانشیم کلیه یا حاجب شدن ضعیف در این موارد بیمار جهت بررسی عدم ترشح کافی باید تحت آرتویوگرافی قرار گیرد. در این موارد شایع ترین علت، ترومبوز شریان است ولی علل دیگری مثل شوک، اسپاسم شریان کلیه، آسیب شریان کلیه نیز مطرح است.
آرتویوگرافی در موارد مشاهده نشدن کلیه در IVP، افزایش کنتراست ناچیز کلیه در سی تی اسکن و موارد دیگر شک به آسیب شریان انجام می شود و گاه به عنوان یک مداخله درمانی جهت آمبولیزه کردن شریان مطرح می گردد.
برخورد نهایی و درمان ترومای کلیه
اکثر تروماهای کلیه از نظر شدت در درجات پایین هستند، به طور یکه 98% موارد ترومای غیرنافذ بدون جراحی بهبودی می یابند. عامل اصلی تعیین پروگنوز و نتیجه درمان نهایی در ترومای کلیه، شدت و نوع ارگان درگیر همراه کلیه است. ترومای اطفال اکثرا از نوع مینور بوده حتی در تروماهای با گرید بالا نیز در اغلب موارد می توان با درمان نگه دارنده و انتظار، بیمار را درمان کرد.
موارد مرحله I-I تقریبا همیشه با درمان صبر و انتظار بهبود می یابند. در موارد مرحله IV و V ترومای غیرنافذ تصمیم گیری فرد به فرد انجام می شود. اکستراوزیشن ادرار معمولا تنها بهبود می یابد ولی در حضور یک هماتوم بزرگ، امکان تبدیل به آبسه زیاد است. وجود نسج نکروز بیش از 20% در سی تی اسکن کلیه در صورت وجود همراهی با آسیب کورتکس یا یورینوم یا آسیب شریان سگمنتال احتمال زیادی برای تبدیل به آبسه دارد و غلبه توصیه به اکسپلور می شود.
در صورت درمان انتظاری، بیمار بایستی تا رفع هماچوری، استراحت مطلق و تحت نظر باشد و هماتوکریت به شکل دوره ای اندازه گیری شود. در موارد درجه 3 و بالاتر، سونوگرافی هفتگی انجام می شود. چه جراحی شود یا نشود باید 3 هفته بعد سی تی اسکن پیگیری، انجام شود.
ترومای نافذ مرحله I و یا بالاتر، اکسپلور می شود. در بیماران با ترومای غیرنافذ کلیه که در سی تی اسکن، ترومای مرحله بالا دارند، وجود وضعیت ناپایدار حیاتی یا خونریزی دائم، اندیکاسیون قطعی اکسپلور است.
در موارد که بدون بررسی تصویربرداری قبل از عمل، بیمار (به علت وضع حیاتی ناپایدار یا علل دیگر) تحت لاپاروتومی اورژانس به دنبال تروما قرار گرفته است، حین عمل، وجود هماتوم خلف صفاق در حال بزرگ شدن یا نبض دار، اکسپلور کلیه ها را ضروری می سازد و در سایر موارد هماتوم خلف صفاق باید حین عمل جراحی 10 دقیقه پس از تزریق اروگرافین وریدی (cc/kg2) KUB اخذ شود و در صورت IVP غیرطبیعی یا حتی نزدیک طبیعی کلیه آسیب دیده اکسپلور شود و تنها بیمار با IVP طبیعی نیاز به اکسپلور کلیه ندارد. آسیب شریان اصلی اگر طی کمتر از 8 ساعت تشخیص داده شود، باید اکسپلور شود.
عوارض ترومای کلیه
1- نشت ادراری 2- خونریزی تاخیری 3- آبسه 4- فشار خون بالا 5- شنت شریانی- وریدی

ترومای حالب
ترومای حالب به دو دسته تروماهای خارجی و آسیب های ناشی از اقدامات پزشکی تقسیم می شود. قسمت اعظم ترومای حالب ناشی از اقدامات پزشکی است و ترومای خارجی حالب به ندرت مشاهده می شود.
ترومای خارجی حالب
شایع ترین ترومای خارجی که حالب را درگیر می کند آسیب گلوه است که همیشه همراه آسیب ارگان های دیگر است. در موارد ترومای غیرنافذ، شکستگی مهره های توراکولومبار یا شکستگی زائده عرضی مهره کمری یک نشانه خوب برای فکر کردن به ترومای حالب است. یکی از موارد آسیب حالب که معمولا مورد توجه قرار نمی گیرد، قطع شدن محل اتصال حال به لگنچه است که نه حین عمل لمس می شود و نه هماچوری ایجاد می کند. به همین خاطر در موارد کاهش سرعت شدید، به سی تی اسکن یا IVP توصیه می شود، حتی اگر هماچوری وجود نداشته باشد.
آسیب های حالب ناشی از اقدامات پزشکی
حالب عضوی است که به طور شایعی در اعمال جراحی ارگان های دیگر آسیب می بیند. به ترتیب شیوع، متخصصین زنان زایمان، سپس ارولوژیست ها (در هنگام یورتروسکوپی) و درنهایت جراحان عمومی در اعمال جراحی عروق بزرگ و کولون، باعث آسیب حالب می شوند.
شایع ترین جراحی زنان که منجر به ترومای حالب می شود، هیسترکتومی ابدومینال است. شایع ترین نشانه های بروز شامل درد پهلو، اورمی و بی اختیاری ادراری (ناشی از فیستول یوروژنیتال) خواهد بود.
تصویربرداری در ترومای حالب
هماچوری در ترومای حالب زیاد کمک کننده نیست. لذا تصویربرداری تنها ابزار تشخیص در دسترس است.
در IVP علیرغم ترشح کلیوی در حالب آسیب دیده، کنتراست تزریق شده مشاهده نمی شود. در سی تی اسکن عدم مشاهده حال، مشاهده نشت کنتراست در پایین تر از کلیه و نیز نشت ادرار مدیال کلیه (آسیب UPJ) نشانه آسیب حالب هستند. مواردی که با IVP و سی تی اسکن به تشخیص نهایی و یا شدت آسیب پی نبرده ایم، رتروگراد حالب انجام می شود.
بعد از تشخیص و اطمینان از آسیب دیدن حالب، گروهی با توضیح اینکه هر چه از زمان عمل بیشتر بگذرد، التهاب و عوارض بیشتر می شود، بیمار را بلافاصله عمل می کنند و گروهی به دلیل امکان بهبودی با درمان های نگهدارنده و با تهاجم کمتر، اعمال جراحی تاخیری را توصیه می کنند.
در صورتی که تصمیم بر اقدام با تهاجم کمتر گرفته شد، ابتدا از طریق رتروگراد یا آنتی گراد برای بیمار سوند حالب گذاشته می شود که 6 هفته تا 2 ماه بعد خارج خواهد شد. تنها در صورت تنگ یا ادامه نشت ادرار، جراحی تاخیری انجام می شود.

ترمیم جراحی حالب
در ترمیم آسیب های لوکانیزه حال پروگزیمال، آناستوموز حالب به لگنچه یا حالب به حالب و یا در صورت تخریب وسیع لگنچه، حالب به کالیس تحتانی توصیه می شود.
در مورد حالب میانی، آناستوموز حالب به حالب یا حالب به حالب مقابل و در حالب تحتانی بواری فلاپ و آناستوموز مستقیم به مثانه راه های درمانی هستند.
در موارد آسیب طولانی حالب، پیوند مجدد کلیه بر خود فرد و نیز استفاده از سگمان های روده ای توصیه می شود.
ترومای مثانه
مثانه عضوی از بدن است که داخل محفظه لگنی قرار دارد و معمولا در تروماهای معمولی دچار آسیب نمی شود لذا وجود آسیب، نشان دهنده شدت ضربه وارده بوده و اکثرا همراه آسیب های دیگر است و مرگ و میر بالایی دارد.
بنابراین 2 اصل اساسی در برخورد با ترومای مثانه عبارتند از: 1- بیمار دچار آسیب شدید و در خطر است و نیازمند رسیدگی دقیق خواهد بود. 2- باید به فکر آسیب های ارگان های دیگر باشیم چون ترومای ایزوله مثانه نادر است.
ترمای غیرنافذ
بیماری که دچار شکستگی لگن شده است، در صورت وجود هماچوری حتی میکروسکوپی (بیشتر از 5 عدد گلبول قرمز در میدان میکروسکوپ) باید از لحاظ مثانه بررسی شود. در صورتی که بیمار توانایی ادرار کردن ندارد یا خون در نوک مه آ بود، از لحاظ آسیب های وارده بر مجرا هم باید بررسی شود.
ترومای نافذ مثانه
هر ضایعه نافذ لگن یا زیر شکم با هر مقدار هماچوری باید تحت سیستوگرافی قرار گیرد. ترومای مثانه گاه تنها با نداشتن خروجی ادرار مشخص می شود و در صورت عدم تشخیص با درد شکم و تب و افزایش اوره و کراتینین مشخص می شود.
آسیب مثانه به دو دسته داخل صفاقی و خارج صفاقی، تقسیم می شود. در نوع داخل صفاقی، ماده حاجب بالا رفته و بین لوپ های روده، خود را نشان می دهد و در صورت خارج صفاقی، بودن، ماده حاجب در ناحیه لگن محدود می ماند.
برخورد با آسیب مثانه
فردی که ترومای ناحیه اورژنیتال دارد و آسیب مثانه و مجرا و کلیه درآورده می شود، تنها کوفتگی مثانه دارد و به درمان نیاز ندارد.
در پارگی خارج صفاقی مثانه: در این موارد معمولا به جراحی نیاز نبوده و تنها یک سوند فولی با درناژ مناسب کافی است.
اندیکاسیون جراحی در پارگی های خارج صفاقی مثانه
الف- مواردی که فرد به دلیل دیگری جراحی می شود.
ب- فردی که مکررا به دلیل کوفتگی سوند مجبور به تعویض سوند یا شستشوی مثانه می شود.
ج- شکستگی های باز لگن
د- پارگی رکتوم
ه- فرو رفتن قطعه استخوانی داخل مثانه
درمان پارگی های داخل صفاقی مثانه: همیشه بیمار باید تحت عمل چراحی و ترمیم مثانه قرار گیرد.
آسیب مجرای ادراری
ترومای مجرای قدامی نادر و در اثر ضربه نافذ مستقیم یا ضربه غیرنافذ (ضربه غیرنافذ مستقیما به پرینه برخورد می کند.) ایجاد شده ولی ترومای مجرای خلفی شایع تر و در اثر شکستگی لگن است.
در صورت همراهی با شکستگی لگن، امکان خونریزی های شدید و به خطر افتادن بیمار وجود لذا در اولین قدم باید با کلیشه های واضح لگنی، شکستگی لگن رد شود.
– آسیب مجرای خلفی: علامت آن، عدم توانایی ادرار کردن و خون در سر مه آتوس آلت است و گاهی نیز به طور دائم خون از مجرا در حال خارج شدن خواهد بود.
1- اگر خونریزی از مجرای بیمار شدید است و کنترل نمی شود، پانسمان فشاری در ناحیه پرینه، اولین اقدام است. در صورت عدم کنترل خونریزی با یک گاز که دور آلت گره زده می شود، خونریزی کنترل خواهد بود.
2- در مرحله بعد در صورت وضعیت مناسب بیمار، از بیمار کلیشه رتروگراد اورتروگرافی لترال گرفته می شود.
3- بعد از تشخیص آسیب مجرا حتی اگر مجرا کاملا قطع باشد، اورلوژیست می تواند به آرامی یک سوند باریک f12 یا f14 را عبور دهد، در صورت مقاومت، به کار پایان داده می شود و در صورت عبور سوند مزبور، 3 هفته نگاه داشته می شود.
4- در صورت عدم عبور سوند، 2 تصمیم متفاوت می توان اتخاذ کرد، اولین تصمیم گذاشتن سیستوستومی و ترمیم تاخیری مجراست.
تصمیم دیگری که می توان اتخاذ کرد، درمان اندوسکوپیک حاد است.
این روش در مواردی که فرد به دلیل دیگری مثل ترومای شکم یا جهت فیکس کردن شکستگی لگن بیهوش می شود، انجام می گردد. درمان اندوسکوپیک و realignment اولیه در ترومای مجرای خلفی با کاهش میزان تنگی و کاهش عوارض بعدی همراه است.
در صورت کاندید شدن بیمار جهت سیستوستومی و درمان تاخیری، معمولا 3 ماه بعد از تروما، بیمار آماده جراحی است.
عوارض آسیب مجرا عبارت است از: اختلال عملکرد جنسی، تنگی مجدد، بی اختیاری ادرار و عدم خروج مایع منی است. بیشتر این عوارض در زمان شکستگی لگن به علت قطع عروق و عصب ایجاد می شود.
آسیب های مجرای قدامی نادر است و برخلاف مجرای خلفی اکثرا به تنهایی دیده می شوند. در افراد با ترومای نافذ مجرای پنایل توسط گلوله با سرعت بالا که آسیب وسیع می دهد، اولین کار دبریدمان و هموستاز است و تا آنجا که امکان دارد باید طول آلت حفظ شود. درمان تاخیری توصیه می شود. در گلوله با سرعت کم یا آسیب های لوکالیزه باید درمان براساس درمان اولیه و مجرا، آناستوموز و سوند مجرا، فیکس شود.

آسیب اعضای تناسلی
آسیب آلت
قطع آلت: اکثر این موارد در اثر آسیب خود فرد مضروب است و به پیش زمینه بیماری ها و اختلالات روانی شدید نیاز دارد لذا هر چند فرد مبور با پیوند مجدد آلت مخالفت کند، باید انجام شود. در این موارد برای رساندن آلت به یک مرکز مجهز ابتدا شستشو داده شده و داخل یک ظرف که حاوی نرمال سالین است قرار می گیرد، سپس ظرف مزبور داخل یخ قرار می گیرد. در صورت ایسکمی سرد حدود 24-16 ساعت و در صورت ایسکمی گرم، 6 ساعت فرصت برای آناستوموز است.
آسیب های نافذ آلت: در هر آسیب نافذ آلت باید رتروگراد اورتروگرافی جهت بررسی سلامت مجزا انجام شود. در موارد آسیب متوسط تا کم، بیمار مورد ترمیم کامل قرار می گیرد (حتی مجرا) و در مورد آسیب های وسیع باید تحت عمل جراحی تاخیری قرار گیرد.
شکستگی آلت: مکانیسم اتفاق افتادن آن، ایجاد فشار خم کننده بر روی آلت در حالت نعوذ است که در این حالت فاسیای باک پاره می شود و خون خارج شده از اجسام غاری ایجاد هماتوم می کند. تشخیص با علایم بالینی است. به دنبال تروما در حالت نعوذ، صدای کلیک شنیده شده، آلت بلافاصله به حالت شل درمی آید و دچار تورم و هماتوم می شود.
عمل باید در اولین فرصت ممکن انجام شود و اعمال جراحی تاخیری یا عدم جراحی با ایجاد کوردی یا دیورتیکول در آلت همراه هستند. سپس بیمار به دوری 2 تا 3 ماه از نزدیکی توصیه می شود.
آسیب دیدن و کنده شدن مقداری از پوست آلت: در موارد استفاده از واکریوم، گاز گرفتگی انسان و حیوانات دیده می شود. شستشو، دبریدمان و آنتی بیوتیک و واکسن کزاز و ایمونوگلوبین تتابولین تجویز می شود و در صورت تمیز بودن می توان به ترمیم بلافاصله آن اقدام کرد. احتمال عفونت های شدید دارد لذا باید تحت نظر باشد.
آسیب بیضه
شایع ترین ترومای بیضه، ترومای غیرنافذ و در اثر ضربه مستقیم به بیضه است. تشخیص نهایی در این موارد سونوگرافی و معاینه است و اندیکاسیون عمل جراحی آن پاره بودن تونیکا در سونوگرافی، هماتوم بزرگ داخل بیضه علیرغم سالم بودن تونیکا و نیز معاینه بالینی مبتنی بر آسیب وسیع و هماتوم بزرگ بیضه است. برخورد با ترومای نافذ هم به همین صورت خواهد بود.
پوست اسکروتوم در صورت آسیب کمتر از 50% به هم رسانده می شود. حتی گاه این کار با قرار دادن بیضه در محل بالاتر انجام می شود. اگر مقداری از اسکروتوم که باقی مانده نمی تواند بیضه را بپوشاند از فلاپ های موضعی استفاده می شود. در صورتی که وضعیت بیمار اجازه این کار را نمی دهد، بیضه در زیر پوست ران دفن خواهد شد. وجود عفونت و التهاب مستلزم بازگذاشتن ناحیه و پانسمان مرطوب و مکرر است.
درد حاد ناحیه اسکروتوم
درد حاد ناحیه اسکروتوم باید یک فوریت جدی در نظر گرفته شده و به دقت بررسی شود. پیچش حاد طناب بیضه به عنوان مهم ترین تشخیص افتراقی درد حاد بیضه در صورت عدم توجه می تواند منجر به از بین رفتن بیضه شود. به خصوص در سن کودکی و نوجوانی به علت شرم از ابراز مشکل، گاه مراجعه دیر انجام می شود.
نکات مهم در تشخیص افتراقی
1- پیچش حاد طناب بیضه 2- پیچش ضمائم بیضه 3- التهاب عفونی اپیدیدیم/ و بیضه
4- هیدروسل 5- فتق اینگوینال 6- ضربه/ گزش حشرات 7- واسکولیت های التهابی (پوپورای هنوخ) 8- تومورها 8- واریکوسل 9- اسپرماتوسل 10- دردهای راجعه (کولیک کلیوی)
شکل درد: درد پیچش حاد بیضه معمولا شروع ناگهانی دارد و گاهی فرد را از خواب بیدار می کند و معمولا شدید است. گاهی شروع درد متعاقب ضربه به بیضه یا ورزش رخ می دهد. در اپیدیدمیت شروع درد، تدریجی است و زمان مشخصی را ذکر نمی کند. سابقه دردهای متناوب قبلی در پیچش متناوب طناب بیضه، فتق اینگوینال و واریکوسل دیده می شود. علایم همراه: سوزش ادرار، سابقه ترشح چرکی از مجرا و تب به نفع اپیدیموراکیت است. در مواردی که پیچش طناب بیضه تشخیص داده نشود نیز ممکن است روزهای بعد بیمار با علایم تب و عفونت بیضه گانگرنه مراجعه نماید. کولیک کلیوی در اثر دفع سنگ، با درد پهلو که به بیضه تیر می کشد و تهوع و استفراغ همزمان مشخص می گردد. وجود خون در ادرار تشخیص را تایید می گند. گاهی در موارد پیچش طناب بیضه درد ربع تحتانی همان سمت شکم و تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد.
تورم اسکروتوم
: در موارد اپیدیدموارکیت، فتق، هیدروسل و پیچش طناب بیضه طول کشیده دیده می شود. تورم پوست اسکروتوم همراه با بثورات پورپورایی تورم مفاصل، مطرح کننده پورپورای هنوخ شوئن لاین HSP است.
معاینه
نگاه: شکل قرار گرفتن بیضه در حالت عادی، قرینه است بیضه چپ ممکن است در شرایط طبیعی کمی پایین تر باشد. در موارد پیچش طناب، بیضه بالا کشیده می شود و به صورت افقی قرار می گیرد. اپیدیدیم که به طور طبیعی در خلف است، به سمت جلو می آید.
بازتاب کرماستر: در حالت طبیعی با خراش قسمت داخل ران یا سرفه، بیضه ها بالا کشیده می شود ولی در پیچش طناب بیضه، این بازتاب در سمت گرفتار دیده نمی شود.
لمس: تندرنس موضعی روی اپیدیدیم در اپیدیدموراکیت دیده می شود و همچنین در پیچش ضمائم بیضه یا اپیدیدیم نیز تندرنس موضعی وجود دارد. در این موارد گاهی می توان رنگ آبی تیره ضمیمه پیچ خورده را از روی پوست نازک اسکروتوم کودک دید. با بالا بردن بیضه در موارد اپیدیدموارکیت، درد ممکن است کاهش یابد. در نهایت مواقعی که شرح حال به نفع پیچش حاد طناب بیضه است حتی خبره ترین جراحان نیز گاهی نمی توانند با معاینه، پیچش حاد طناب بیضه را رد کنند.
آزمایشگاه
در موارد مشکوک به اپیدیدمیت، وجود گلبول سفید یا باکتری در ادرار به نفع تشخیص است. وجود خون در ادرار با علایم همراه، درد راجعه از کلیه را مطرح می کند در موارد مشکوک سونوگرافی داپلر هسته ای به کمک تشخیص می آیند اما موارد مثبت و منفی کاذب به خصوص در اطفال وجود دارد. عدم مشاهده جریان خون شریانی در سونوگرافی داپلر به نفع پیچش طناب بیضه است. در اپیدیدیموارکیت، افزایش جریان خون در سونوگرافی داپلر مشاهده می شود. در اسکن هسته ای کاهش برداشت ماده رادیونوکلئوتید در سمت مبتلا به نفع پیچش طناب بیضه است. انجام بررسی های تصویربرداری در مواردی که شرح حال و معاینه به نفع پیجش حاد بیضه باشد، موجب اتلاف وقت و غیرضروری است.
پیچش حاد قلب:
پیچش حاد قل یک اورژانس واقعی ارولوژی با میزان بروز یک در 4000 مرد زیر 25 سال است. در افراد مستعد در اثر اتصال کم بیضه و اپیدیدیم به عناصر فاشیایی و عضلانی نگهدارنده اطراف، آزادی حرکت بیضه بیش از معمول می شود و ممکن است حول محور طناب بیضه بچرخد. این چرخش موجب انسداد عروق طناب بیضه و در نهایت ایسکمی بافت بیضه می شود. در صورت عدم اصلاح تا 4 ساعت آسیب بیضه شروع خواهد شد و در صورت تاخیر بالای 8 ساعت، آسیب جدی به بیضه محتمل است.
شرح حال
معمولا شروع علایم حاد، گاهی به دنبال ورزش یا ضربه خفیف و گاهی حین خواب و یا درد شدید شروع می شود. درد گاهی در ناحیه ربع تحتان همان سمت شکم حس می شود و ممکن است با آپاندیسیت حاد اشتباه شود. تهوع و استفراغ نیز ممکن است رخ دهد. گاهی بیمار سابقه دردهای متناوب مشابه که خود به خود رفع می شده را ذکر می کند. تب، سوزش ادرار، وجود خون در ادرار به ضرر این تشخیص است.
معاینه: اغلب بحث برانگیز است اما به طور کلاسیک بیضه مبتلا بالاتر از طبیعی دیده می شود، قرار عرضی دارد و گاهی اپیدیدیم را در قدام می توان لمس کرد. بازتاب کروماستر مشاهده نمی شود. با گذشت زمان تورم واکنشی ایجاد شده معاینه را مبهم می کند و افتراق از علل دیگر مانند اپیدیدیمیت مشکل می شود. زمان تورم توصیه می کنند حین معاینه جهت بازگرداندن بیضه به حالت طبیعی تا رسیدن بیمار به اتاق عمل اقدام شود.
برای این کار باید بیضه را از داخل به سمت خارج و همزمان به سمت پایین چرخاند، در این حالت بیضه به کف اسکروتوم می افتد. این بیماران نیز بایستی در اولین فرصت تحت جراحی ثابت سازی بیضه قرار گیرند.
آزمایشات تصویربرداری: در بحث درد حاد بیضه مطرح شد.
درمان: عمل فوری جهت آزادسازی طناب بیضه و بازگرداندن جریان خون در اسرع وقت باید انجام شود. پس از آن بیضه را باید با دو یا سه بخیه نخ غیرقابل جذب ظریف، به بافت های اطراف محکم کرد. بهتر است در عضله دارتوس یک فضا (پاچ) ایجاد کرد و بیضه را برای اطمینان از عدم پیچش، داخل آن قرار داد. اغلب جراحان توصیه می کنند با توجه به وجود اتصال غیرطبیعی در سمت مقابل، بیضه سالم نیز در همان جلسه عمل شده و به اسکروتوم ثابت شود.
عوارض:
توافق عمومی در مورد گاهش باروری به دنبال پیچش یک طرفه بیضه وجود ندارد ولی پیچش دو طرفه یکی از علل نارسایی بیضه است.
پریاپیسم
نعوذ طول کشیده که با تحریک جنسی همراهی ندارد را پریاپیسم گویند.
از علایم دیگر ان در نوع ایسکمیک، درد آلت و تندرنس است. شیوع آن بسته به جوامع مختلف تفاوت دارد و در تمام دوره های سنی دیده می شود البته در سن 10-5 سال و 50-20 سال شایع تر است. اکثرا در حین خواب و گاه در حین تحریک مداوم جنسی یا ثانویه به مصرف دارو یا نیش حشره بروز می کند. در اطفال شایع ترین دلیل، کم خونی داسی شکل و بدخیمی و در بزرگسالان ثانویه به داروها و یا ایدیوپاتیک است.
تقسیم بندی
دو نوع اولیه یا ایدیوپاتیک و ثانویه است. از نظر همودینامیک هم به دو دسته ایسکمیک و غیرایسکیک تقسیم می شود. فرم ایسکمیک شایع تر است و اغلب دردناک خواهد بود. این نوع اگر بیش از 4 ساعت طول بکشد، نوعی سندرم کمپارتمان بوده و باید درمان شود.
فرم ایسکمیک ناشایع بوده و ثانویه به تروما به ناحیه پرینه است. اغلب شدت سفتی آلت در آن کمتر از فرم ایسکمیک بوده و درد ندارد. برای افتراق این دو نوع از روش های مختلف می توان استفاده کرد. در حالت شل، فشار گازهای خونی داخل آلت مثل ورید است. در شروع نعوذ، این فشارها به سطح شریانی افزایش می یابد ولی در ادامه کم می شود. در پریاپیسم ایسکمیک، فشار گازها در شرایط وریدی و در نوع غیرایسکمیک در شرایط شریانی باقی می ماند و از رو اندازه گیری گاز خون آلت، می توان آن را تشخیص داد. از سونوگرافی داپلر، کاورنوزوگرافی و انزیوگرافی شریان آلت هم می توان در تشخیص استفاده کرد.
اتیولوژی
بیماری کم خونی داسی شکل
داسی شکل و به هم چسبیدن گلبول های قرمز در شرایط اسیدوز خفیف حین خواب یا ترومای ناشی از نزدیکی و اتصال آن به عضلات صاف باعث انسداد وریدهای ساب تونیکال شده و پریاپیسم ایجاد می کند. در بزرگسالان منجر به عوارض شده ولی در اطفال اغلب بدون عارضه ای خوب می شود البته خاصیت آن عود مکرر است.
تزریق داخل کاورنوس
یکی از شایع ترین علل پریاپیسم در حال و آینده است. پاپاورین در این زمینه با پانس حدود 5%، از مهمترین عوامل تزریقی است که منجر به پریاپیسم می شود. دلیل آن دوز زیاد تزریق یا افزایش حساسیت بافت خواهد بود.
اختلالات عصبی
اختلالات عصبی مثل آسیب های نخاعی، سندرم دم اسب، تنگی کانال نخاعی و هرنی دیسک می تواند پریاپیسم بدهد. دلیل آن ترشح زیادتر نروترانسمیترهای تحریکی از اعصاب پاراسمپاتیک و یا کاهش فعالیت سیستم ادرنرژیک است.
بدخیمی
از بین بدخیمی ها، لوکمی، سرطان پروستات، کلیه و ملانوم از طریق متاستاز باعث انسداد وریدی شده و استاز و پریاپیسم می دهند.
داروها
ضد افسردگی ها مثل ترازودون، ضد سایکوزها، ضد فشار خون ها مثل پرازوسین، هیدرالازین و گوانیتیدین از داروهایی هستند که باعث پریاپیسم می شوند. مکانیسم پریاپیسم بلوک آدرنرژیک یا تحریک گیرنده های سروتونین است.
تغذیه وریدی (TPN)
استفادهت از محلول های 20% چربی برای تغذیه می تواند با مکانیسمی شبیه بیماری داسی شکل باعث پریاپیسم شود. مکانیسم ایجاد پریاپیسم شامل آمبولی چربی، افزایش تمایل به ایجاد لخته در خون و تاثیر سوء روی عوامل سلولی خون است. برای اجتناب از آن از محلول 10% به شکل تزریق آرام و یا رقیق کردن ان توسط سرم دکستروز استفاده می شود.
تروما
له شدن شریان های آلت و شریان کاورنوس و شاخه های آن می تواند منجر به پریاپیسم غیرایسکمیک شود. پریاپیسم غیراسمیک تاخیری بوده و پس از ضربه رخ نمی دهد. معمولا در جریان نعوذ در خواب، محل له شده پاره و خون شریانی بدون کنترل وارد اجسام غاری می شود و نعوذ ایجاد می کند. در این نوع پریاپیسم میزان سفتی کمتر از نوع ایسکمیک است.
پاتوفیزیولوژی
در شرایط ایسکمی و پریاپیسم طولانی، ادم، افزایش ضخامت و فیبروز بافت اجسام غاری مشاهده می شود. 12 ساعت پس از پریاپیسم ادم بافت بینابینی ترابکولاها، پس از 24 ساعت تخریب اندوتلیوم و ظاهر شدن غشای پایه زیر آن و اتصال پلاکتها و پس از 48 ساعت ترومبوس و فیبروز و نکروز مشاهده می شود. در شرایط ایسکمی پاسخ بافتها و عضلات صاف داخل اجسام غاری به آدرنالین کاهش یافته و انقباضات خود به خود این بافتها کم می شود. در بعضی مواقع فرد دچار پریاپیسم عودکننده می شود که دلیل آن را تغییراتی در اندوتلیوم وس یستم آدرنرژیک یم دانند که باعث استعداد به عود پریاپیسم می شود.
تشخیص
از روی معاینه یا شرح حال و آزمایشات است. افتراق انواع ایسکمیک از غیراسکمیک از روی معاینه و پریاپیسم اغلب درگیر نشده و شل هستند.
آزمایشات لازم شامل U/C، U/A، آزمایش خون برای تشخیص کم خونی داسی شکل و لوکمی است. استفاده از اندازه گیری گاز خون آلت بسیار مفید است ولی چون در ابتدای شروع پریاپیسم در هر دو شرایط گازهای خون در سطح شریانی است لذا گاه کمک کننده بوده، به طوری که در فرم با جریان کم تخلیه ماده حاجب تاخیری و در فرم با جریان بالا سریع است. به هر حال در مواردی که از روی تاریخچه و معاینه نتوان این دو را از هم افتراق داد. روش تصویبرداری ترجیحی برای این منظور، سونوگرافی دپلر دوپلکس است. در نوع ایسکمیک جریان خون شریانی بسیار کم و در نوع غیرایسکمیک جریان بالا و شریان پاره است.
درمان
شامل درمان دارویی و جراحی است. ابتدا باید درمان دارویی انجام گردد و اگر موفق نبود، از درمان جراحی استفاده می شود. عوارض پریاپیسم شامل فیبروز و ناتوانی جنسی است که وابسته به زمان بوده و اگر درمان زودرس و قبل از 24 ساعت شروع شود، شانس ناتوانی بسیار کم است.
درمان دارویی

پریاپیسم ایسکمیک:
هدف درمان در مرحله اول، رفع علت پریاپیسم در صورت تشخیص آن و برطرف کردن نعوذ و درد است. درمان دارویی جهت کاهش جریان خون شریانی و افزایش جریان خون وریدی انجام می گیرد. قدم اول درمان دارویی، تخلیه و آسپیره کردن خون داخل اجسام غاری با سرنگ و شستشوی اجسام غاری با نرمال سالین و به همراه تزریق آدرنرژیک ها مانند اپی نفرین افدرین، سودوافدرین و فنیل افرین است. فنیل افرین 500-250 میکروگرم استفاده می شود که آن را ا رفع نعوذ می توان چند بار تکرار کرد. تقریبا تمام پریاپیسم هایی که کمتر از 12 ساعت طول کشیده اند، به این درمان پاسخ می دهند. در بیماری داسی شکل که در اطفال تا 60% موارد پریاپیسم و در بزرگسالان تا 28% موارد را شامل می شود، باید درمان حتی الامکان نگهدارنده و دارویی باشد، چون بیماری عودکننده است. درمان شامل هیدراتاسیون، دادن اکسیژن و قلیایی کردن سرم برای جلوگیری و کاهش sickling خواهد بود. قدم بعدی در صورت عدم پاسخ درمانی سوپرترانسفیوژن، اریتروفورزیس است. بلوکر به همراه شستشوی داخل اجسام غاری باید سریع شروع شود. پریاپیسم عودکننده در فردی که از نظر جنسی فعال است، با تزریق آدرنرژیک نظیر فنیل افرین توسط خود بیمار و اگر از نظر جنسی فعال نیست، از آنالوگ GnRH استفاده می شود.
پریاپیسم با جریان زیاد: درمان آن عمدتا آمبولیزاسیون شریانی از طریق آنژیوگرافی است. ندرتا در مراحل اول با کمپرس یخ جواب می دهد.
عوارض پریاپیسم
عوارض پریاپیسم شامل فیبرو داخل کورپورا و ناتوانی جنسی است که شدیدا وابسته به زمان و طول مدت پریاپیسم است. طی 24-12 ساعت اگر درمان انجام شود، این عارضه تقریبا دیده نمی شود و پس از 36 ساعت درجاتی از فیبروز را همه بیماران دارند.
جراحی
امروه ندرتا برای درمان پریاپیسم از جراحی استفاده می شود و عمده بیماران در فرم ایسکمیک با درمان شستشوی داخل کاورنوس و تزریق آدرنرژیک و نوع غیرایسمکیک با آمبولیزاسیون درمان می شوند. د صورت عدم پاسخ به درمان دارویی در فرم ایسکمیک از شنت بین کاورنس و اسپونژیوزا با روش های مختلف استفاده می شود. ساده ترین آن شنت ترانس لانولار است که یا به شکل سوزنی و یا جراحی باز با تکنیک الغراب انجام می شود. در مواردی که شنت دیستال باعث بهبودی نشود، از شنت پروگزیمال از طریق شکاف پرینه و ایجاد شنت های متعدد در سطوح مختلف بین اسپونژیوزا و اجسام غاری استفاده می شود. پریاپیسم با جریان بالا اگر با آمبولیزاسیون خوب نشود، از جراحی باز و بستن شریان پاره شده و یا شاخه های آن استفاده می شود.

عفونت مثانه چیست؟

نوعی عفونت باکتریایی است که در مثانه ایجاد التهاب می کند . این حالت سیستبت نامیده می شود.

علائم عفونت مثانه چیست؟

– درد و سوزش در هنگام دفع ادرار
– درد در قسمت تحتانی شکم
– تکرر ادرار
– فوریت ادرار
– خون در ادرار
– درد به هنگام مقاربت

علل عفونت

معمولاً توسط باکتریهایی که در اندام گوارشی،محبل و اطراف ناحیه تناسلی ما وجود دارند ، بوجود می آید. غالباً این باکتریها از طریق مجرای ادرار به مثانه و کلیه راه پیدا می کند ولی در بیشتر مواقع توسط بدن دفع می گردند و بدن هیچ علائمی نشان نخواهد داد.
*زنان و افراد مسن درمعرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت مثانه قرار دارند.
آیا می توان از عفونت ادراری پیش گیری کرد؟
برای پیشگیری می توانید اقدامات زیر را بکار برید:
– روزانه مقدار زیادی آب بنوشید (8-6لیوان)
– مصرف ویتامینC باعث افزایش اسیدیته ادرار می گردد و در نتیجه محیط را برای رشد باکتریها نامناسب می سازد.
– هر زمان که احساس می کنید نیاز به دفع ادرار دارید از دستشویی رفتن امتناع نکنید و هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
– پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار نمایئد و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.
– بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری های مدفوع به مجاری ادرا ر جلوگیری شود .
– از لباس زیر نخی و مناسب ( تنگ نباشد) استفاده کنید تا جریان هوا نا حیه را خشک نگه دارد .
– خانمهایی که بطور مکرر دچار عفونتهای ادراری می شوند بهتر است روشهای جلوگیری از بارداری مانند دیافراگرام را بکار نبرند و ترجیحاً از کاندوم استفاده کنند.
– خانمهایی که مستعد عفونتهای ادراری هستند از دوش حمام بجای وان استفاده نمایند.
– از فراورده های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون های قوی که باعث تحریک دستگاه تناسلی می گردند خودداری نمایند.
خطر ابتلا به عفونت مثانه در چه کسانی بیشتر است؟
– وجود هر گونه مورد غیر طبیعی درساختمان مجاری ادرار که منجر به انسداد جریان ادرار گردد.
– مردانی که پروستات بزرگی دارند.
– استفاده از سوند
– ابتلا به دیابت و سایر بیماریهایی که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می شوند.

درمان:

برای درمان عفونت مثانه، آنتی بیوتیک به مدت 5-3 روز تجویز می شود. اگرعفونت مثانه تکرار شود و شدید باشد، آنتی بیوتیک به صورت طولانی مدت تجویز می گردد. نوشیدن آب به مقدار زیاد برای درمان عفونت مثانه توصیه می شود. حداقل نوشیدن 2 لیتر آب در روز برای سلامتی مفید خواهد بود هر چند شواهد کافی برای آن در دسترس نیست.
منابع:
1-کتاب اورولوژی اسمیت 2008
2-http://kidney.niddk.nih.gov
3- http://www.healthscout.com/ency/68/142/main.html

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار به معنای از دست دادن کنترل دفع ادرار است بطوری که قبل از رسیدن به توالت ادرار نشت خواهد کرد. انواع مختلفی از بی اختیاری ادرار وجود دارد.
بی اختیاری استرسی (Stress incontinence)
شایعترین نوع بی اختیاری است و در هنگام سرفه کردن- عطسه- بلند خندیدن، تمرینات ورزشی اتفاق می افتد. در خانمها زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های لگن و اسفنکتر ضعیف هستند.

بی اختیاری همراه با فوریت (Urge incontinence)
بیمار به محض احساس ادرار دچار ریزش ادرار می شود و قادر به کنترل ادرار تا رسیدن به دستشویی نمی باشد. این نوع بی اختیاری بیشتر در اثر آسیب عصب در بیماران دیابتی، سکته مغزی، عفونتها و غیره اتفاق می افتد.

بی اختیاری پارادوکس (Overflow incontinence)
بعلت احتباس مزمن ادرار ایجاد می شود و ادرار بطور مداوم و قطره قطره دفع می گردد.

مثانه بیش فعال (Overactive bladder)
اگر روزانه 8 بار یا بیشتر یا در هنگام شب بیشتر از دو بار جهت دفع ادرار به توالت می روید احتمالاً به مثانه بیش فعال مبتلا هستید.

علل و عوامل خطر
یک سری عوامل بطور موقت در فرد ایجاد بی اختیاری ادراری می کنند مانند عفونتهای مجاری ادرار- تحریکات یا عفونتهای دستگاه تناسلی- یبوست- چاقی- سیگار کشیدن- تاثیر داروها- تمرینات ورزشی فشرده.
یک سری عوامل نیز بطور غیرموقت ایجاد بی اختیاری ادراری می کنند از جمله:
– افزایش سن
– ضعف در ماهیچه های نگهدارنده مثانه و همچنین بافت مثانه
– مصرف الکل- قهوه و داروها
– ضعف در ماهیچه های دریچه خروجی ادرار
– ضعف در ماهیچه های لگنی به دنبال زایمان طبیعی سخت
– بیش فعالی ماهیچه های مثانه
– انسداد مجرای خروجی ادرار (مثلاً به علت بزرگی پروستات در مردان)
– اختلالات هورمونی در خانمها
– اختلالات عصبی
– افتادگی رحم
– غیرطبیعی بودن ساختمان مجرا
– عدم تحرک به مدت طولانی
– دیابت
– بالا بودن سطح کلسیم خون
بی اختیاری به صورت شایع تری در زنان نسبت به مردان وجود دارد. این موضوع می تواند به علت زایمان های سخت واز دست دادن هورمونهای زنانگی بدنبال یائسگی باشد.

چگونه می توان بی اختیاری ادراری را بهبود بخشید؟
– انجام تمرینات ورزشی که منجر به تقویت عضلات لگنی می شود. مانند ورزش های Kegel که می توان آن را در طی روز در هنگام دراز کشیدن- ایستادن یا حتی زمانی که بر روی صندلی نشسته اید بطور مرتب انجام دهید.
برای انجام این ورزش باید عضلات دور مهبل و مقعد را سفت کنید (درست مثل زمانی که می خواهید جلوی جریان ادرار را بگیرید) و 8 تا 10 ثانیه نگهدارید و سپس آزاد کنید. در هر بار انجام ورزش 10 انقباض انجام دهید. این عمل را به تعداد 3 بار در روز برسانید.

شکل-1 شما میتوانید تمرینات کگل را در حالت خوابیده، نشسته یا حتی هنگامی که ایستاده اید انجام دهید
– تغییر عادات به عنوان مثال بعد از ساعت 8 شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
– تغییرات در رژیم غذایی
– کاهش وزن
– درمان دارویی (در موارد بیش فعالی مثانه)
– تحریک عصب
– جراحی (در موارد بی اختیاری استرسی)
– استفاده از سوند برای تخلیه ادرار
بی اختیاری ادرار در کودکان

شکل 2
شب ادراری یا ناتوانی در کنترل ادرار (Enuresis)، یکی از اختلالات رایج دوران کودکی است. این واژه زمانی به کار می رود که حداقل 2 بار در هفته و به مدت 3 ماه متوالی در کودکان 5 سال به بالا اتفاق افتد. شب ادراری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود. کودکانی که از دوران شیرخوارگی هیچگاه برای مدتی کنترل ادرار خود را به دست نیاورده اند به عنوان شب ادراری اولیه تلقی می شوند و کودکانی که حداقل برای مدت شش ماه شب ادراری نداشته و بعدها دچار شب ادراری گشته اند به عنوان شب ادراری ثانویه تلقی می شوند.

مثانه عصبی

مثانه عصبی یکی از اختلالات عملکرد مثانه می باشد که بدنبال آسیب سیستم عصبی ایجاد می شود. براساس محل درگیری و نوع درگیری عصبی به دو نوع تقسیم می گردد:
– مثانه بیش فعال یا انقباضی
– مثانه شل
کسانی که مثانه بیش فعال مبتلا هستند، بسیار کم یا اصلاً کنترلی به عملکرد مثانه ندارند. مثانه بطور خودبه خود و مکرر تخلیه می گردد و تخلیه بطور کامل انجام نمی گیرد. به همین دلیل خطر ابتلا به عفونتهای ادراری در این افراد افزایش می یابد.
مثانه شل خصوصیات متفاوتی دارد. در این افراد قسمتی از سیستم عصبی که وظیفه خبررسانی به مغز هنگام پرشدن مثانه، را دارد، دچار اختلال شده است در نتیجه با افزایش اندازه و ظرفیت مثانه روبرو خواهیم شد. زمانی که فشار ادرار در مثانه به اندازه ای برسد که ماهیچه های دریچه خروجی ادرار توانایی غلبه بر آن را نداشته باشد، ادرار شروع به ریزش می کند. در این نوع اختلال مثانه نیز مانند مثانه انقباضی، مثانه بطور کامل تخلیه نمی گردد.

علل و عوامل خطر

مثانه عصبی در هر سنی می تواند بروز کند ولی بیشتر در افراد مسن اتفاق می افتد.

علل ایجاد مثانه عصبی
– آسیب به طناب نخاعی که منجر به فلج شود.
– تومورهای سیستم عصبی مرکزی
– بیماریهایی مانند سیفلیس- دیابت- سکته مغزی- پارگی یا فتق دیسک بین مهره ای
– بیماریهای عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیز
– بیماریهای مادرزادی مانند spina bifida
– جراحیهای طنای نخاعی
– مسمومیت با فلزات سنگین
– اثرات طولانی مدت ناشی از مصرف الکل

علائم مثانه عصبی

* شایعترین علامت عدم توانایی در کنترل ادرار می باشد.
– بی اختیاری ادرار
– تکرر ادرار (احساس نیاز به دفع ادرار به میزان 8 بار یا بیشتر در روز)
– احساس عدم تخلیه مثانه علیرغم ادرار کردن
– سوزش و درد هنگام دفع ادرار
– از دست دادن قدرت نعوظ در مردان

درمان

– رفتار درمانی
– تحریک الکتریکی
– درمان عفونتها
– دارو درمانی
– جراحی
– طب سوزنی
– قطع ریشه های عصبی
– سونداژ متناوب تمیز
– کاتاتریزاسیون مداوم و موقت

منابع:
1-کتاب اورولوژی اسمیت 2008
2- مثانه عصبی در بیماران مبتلا به آسیب نخاعی (ویژه پرستاران)- دکتر سید محمد مهدی حسینی مقدم-زمستان 1384
3-http://kidney.niddk.nih.gov

سرطان مثانه

شکل-1
مثانه عضوی است تو خالی که درون حفره لکن خاصره وجود دارد و دیواره های ماهیچه ای و قابلیت انعطاف آن موجب می شود تا حدود 2 پیمانه ادرار در آن جمع آوری گردد.
ادرار در کلیه ها ساخته شده و توسط دو لوله باریک (حالب) وارد مثانه شده ، دیواره مثانه چندین لایه دارد که بر اساس درگیری هر کدام از این لایه ها سرطان مثانه را مرحله بندی می کنند . تومور مثانه به علت رشد سلولهای سرطانی در دیواره مثانه بوجود می آید که بیشتر موارد به شکل یک توده گل کلمی پایه دار است.
رشد سلولهای سرطانی می تواند به خارج مثانه نیز گسترش یابد و یا حتی به اعضا دور دست ، دست اندازی کند.

علل وعوامل خطر برای سرطان مثانه

– سیگار یکی از مهمترین عوامل خطر برای سرطان مثانه می باشد ( به میزان 5-4 برابر افراد عادی ) حتی در کسانیکه در معرض دود سیگارهستند نیز احتمال خطر بالاست.
– قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی ( مانندلاستیک ، صنایع رنگ، صنایع چاپ ، تولیدات گاز و قیر، صنایع پردازش آلومینیوم و آهن )
– عفونت طولانی مدت با کرم انگلی "شیستوزما هماتوبیوم"
– عفونتهای طولانی مدت یا مکرر در ناحیه مثانه
– افزایش سن ( این بیماری در افراد زیر 40 سال نادر است)
– جنسیت : این بیماری در مردان حدود 3 برابر بیشتر از زنان اتفاق می افتد
– نژاد: در افراد سفید پوست بیشتر از سیاهپوستان اتفاق می افتد.
– مصرف میوه و سبزیجات احتمال خطر را کاهش می دهد و بر عکس نوشیدن قهوه زیاد احتمال خطر را افزایش می دهد.
– سابقه رادیوتراپی یا شیمی درمانی باعث افزایش خطر می شود.

علائم سرطان مثانه

– وجود خون در ادرار
– سوزش و درد هنگام دفع ادرار
– احساس نیاز به دفع ادرار علیرغم نداشتن ادرار
– اشکال در دفع ادرار
–
و در صورت عدم تشخیص به موقع:
– کاهش وزن
– کاهش اشتها
– تب
– دردهای استخوانی ودردهای ناحیه مقعد و یا ناحیه لگن
درمان
درمان تومور مثانه به مهاجم یا غیر مهاجم بودن آن بستگی دارد. برای تومور های غیر مهاجمی که زود تشخیص داده می شوند پزشک سعی می کند تومور را از طریق یک اشعه الکتریکی شدید که به وسیله سیستوسکوپ وارد مثانه می شود تخریب کند,این روش درمانی فولگوریشن نامیده می شود؛برای تومور های کوچک این روش تنها روش لازم است و نیاز به سایر اقدامات نمی باشد.یک روش درمانی دیگر شامل ریختن داروهای شیمی درمانی در درون مثانه است. این روش درمانی هیچ عارضه خاصی را برای شما ایجاد نمی کند.
تومورهای بزرگتر که به درون عضلات دیواره مثانه راه یافته اند باید به وسیله عمل جراحی برداشته شوند. بعضی اوقات قسمتی از مثانه یا تمام آن برداشته می شود,این عمل جراحی سیستکتومی نام دارد .اگر کل مثانه برداشته شود تحت بیهوشی, عمل صورت می گیرد. حالب ( مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه هدایت می کند )به قسمتی از روده کوچک که ایلئوم نامیده می شود, متصل می شود تا ادرار از کلیه به ایلئوم هدایت شود. سپس سوراخی بر روی شکم ایجاد می شود تا ادرارازطریق این مجرااز روده خارج شود.یک کیسه پلاستیکی مخصوص نیز به این سوراخ متصل می شود.
سایر اقدامات درمانی برای تومور های مهاجم شامل رادیو تراپی وشیمی درمانی برای تومور هایی است که سلول های آن ها به خارج مثانه دست اندازی کرده اند.
ممکن است درمان شما ترکیبی از درمان های ذکر شده باشد.
بطور کلی راه های درمان عبارتند از:
الف) کموتراپی داخل مثانه ای: از طریق سوند مواد شیمیایی به مثانه وارد می شود. این کار نقش پیشگیرانه و درمانی جهت جلوگیری از عود و از بین بردن بقایای سلول های تومورال سطحی دارد، که هفته ای یک بار و برای مدت 6 هفته استفاده می شود. شایع ترین داروهای مصرفی در کموتراپی سرطان مثانه عبارتند از میتومایسین- C، تیوتپا، دوکسی روبیسین و BCG که BCG داروی انتخابی می باشد.
ب) رزکسیون (برداشتن تومور از راه مجرا): از طریق مجرای ادرار با دستگاه رزکتوسکوپ وارد مثانه شده و تومورهای سطحی را بر می دارند.
ج) پارشیال سیستکتومی (برداشت ناکامل مثانه): که در آن قسمتی از مثانه با عمل جراحی برداشته می شود که این کار به طور معمول در تومورهای منفرد بیشتر انجام می شود.
د) رادیکال سیستکتومی: این روش در واقع برداشتن ارگان های مختلف واقع در قدام لگن است که در مردان شامل مثانه با چربی اطراف، پریتوئن روی آن، پروستات و سمینال وزیکول می باشد.
هـ) رادیو تراپی
و) شیمی درمانی: مهم ترین دارو در شیمی درمانی سپس پلاتین است که به تنهایی می تواند باعث درمان 30 درصد از سرطان ها باشد.
ز) درمان های ترکیبی

درمان تا چه زمانی ادامه دارد؟

مانند سایر فرم های سرطان ,درمان سرطان مثانه نیز زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که قبل از انتشار آن به سایر قسمت های بدن درمان شروع شود وبه همین دلیل است که سرطان باید هرچه زود تر تشخیص داده شود؛ بنابراین اگر علائمی از سرطان مثانه را دارید هرچه زود تر به دکتر خود مراجعه کنید. اگر تومور شما غیر مهاجم است شانس درمان شما بسیار عالی است,اگرچه باید به صورت منظم تست سیستوسکوپی را انجام دهید چون تومور های کوچک اغلب اوقات برگشت پذیرند و احتمال گسترش و دست اندازی تومور جدید وجود دارد.
برداشتن تومور مهاجم به همراه قسمتی از مثانه باعث کوچک شدن سایز آن می شود.و این به این معنی است که حفره مثانه مفدار کمتری از ادرار را می تواند در خود جای دهد بنابرین دفعات رفتن به دستشویی افزایش پیدا می کند

عفونت پروستات چیست؟

پروستاتیت یا عفونت پروستات به معنی التهاب غده پروستات است. برای تشخیص عفونت مزمن پروستات علائم باید حداقل 3 ماه وجود داشته باشند.
دو نوع پروستاتیت وجود دارد.
1- عفونت باکتریایی مزمن پروستات
2- التهاب مزمن پروستات یا CPPS

قابل دسترس در: www.levaquin.com/levaquin/infection_genitouri
چرا عفونت باکتریال مزمن پروستات ایجاد می شود؟

عفونت باکتریال مزمن پروستات یک نوع عفونت غده پروستات است که در اثر باکتریها ایجاد می شود. باکتری های ایجاد کننده آن همان باکتریهای تولید کننده عفونت ادراری هستند.

چرا التهاب مزمن پروستات یا سندرم درد مزمن لگن ایجاد می شود؟

علت ایجاد این بیماری ناشناخته است. تئوری های مختلفی برای علت این بیماری وجود دارد از جمله اینکه علت آن می تواند یک میکروب ناشناخته باشد یا بعلت یک مسئله عصبی باشد که پروستات را تحت تاثیر قرار می دهد یا در اثر آنتی بادی هایی می باشد که بر علیه سلولهای پروستات عمل می کنند.

علائم عفونت باکتریال مزمن پروستات چیست؟

احساس درد و ناراحتی بخصوص در ناحیه مقعد و آلت تناسلی یا در ناحیه پایین کمری از علائم این عفونت است. همچنین ممکن است علائمی مانند سوزش و درد هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار و فوریت در دفع ادرار داشته باشد.

قابل دسترس در : http://www.themedguru.com
علائم التهاب مزمن پروستات یا سندرم درد مزمن لگنی چیست؟

این علائم حداقل باید 3 ماه وجود داشته باشند:
1- درد در ناحیه آلت تناسلی، مقعد، قسمت زیر شکم و پایین کمر که شدت آن روز به روز تفاوت دارد.
2- علائم ادراری مانند درد در هنگام ادرار کردن، فوریت در دفع ادرار، تاخیر در شروع ادرار و جریان ضعیف ادراری
3- ناتوانی جنسی، ممکن است با درد بعد از فعالیت جنسی همراه باشد.
4- سایر علائم: احساس خستگی یا درد عمومی

چگونه عفونت یا التهاب پروستات تشخیص داده می شود؟

1- معاینه انگشتی از طریق مقعد: در این روش پزشک می تواند پروستات حساس و متورم را لمس کند.
2- آزمایش ادرار: از طریق مطالعه آزمایشگاهی آزمایش ادرار نیز می توان عفونت را تشخیص داد. یا می توانند از طریق کشت ادرار نوع عفونت را تشخیص دهند.
برای تشخیص التهاب مزمن پروستات یا درد مزمن لگنی پزشک باید سایر علل علائم ادراری مانند سنگ کلیه، اختلالات مثانه و عفونت ها را رد کند تا به تشخیص این بیماری برسد.
برای رسیدن به تشخیص این بیماری ممکن است روشهای مختلفی مانند MRI، نمونه برداری پروستات، آزمایش خون و تست های عملکرد مثانه لازم باشد.

چگونه التهاب یا عفونت مزمن پروستات درمان می شود؟

عفونت مزمن باکتریال پروستات نیاز به درمان طولانی مدت دارد. گاهی اوقات پزشکان دوز بسیار کمی از آنتی بیوتیک را جهت پیشگیری از عفونت مجدد بمدت شش ماه تجویز می کنند.
اگر بیمار در فرآیند تخلیه مثانه دچار مشکل باشد، ممکن است نیاز به داروی خاص یا جراحی داشته باشد.
در درمان التهاب مزمن پروستات یا درد مزمن لگنی معمولاً آنتی بیوتیک ها تاثیری ندارند. تغییر دادن رژیم غذایی، حمام گرفتن با آب گرم و پرهیز کردن از مواد غذایی مانند الکل، نوشیدنی های حاوی کافئین و غذاهای تند و ادویه دار می تواند در درمان موثر واقع شوند. مصرف زیاد مایعات نیز می تواند کمک کننده باشد.

منابع:
http://www.mdconsult.com
http://kidney.niddk.nih.gov
http://www.patient.co.uk

بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟

بزرگی خوش خیم پروستات به معنای افزایش سایز غده پروستات بدون وجود بدخیمی است. بزرگی خوش خیم پروستات به معنی یک تغییر نرمال با افزایش سن در مردان است. اگر چه غده پروستات در طول زندگی مردان به تدریج رشد می کند، اما این افزایش سایز به ندرت باعث ایجاد علائم در مردان تا قبل از 40 سالگی می شود.

قابل دسترس در: www.meb.uni-bonn.de/cancer.gov
علائم بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟

علائم این بیماری بسیاری متفاوت است ، اما اکثر علائم ناشی از مسائل ادراری است
شایع ترین علائم بزرگی خوش خیم پروستات به شرح زیر است:
– جریان تاخیری ، منقطع و ضعیف ادرار
– فوریت در دفع ادرار یا قطره قطره آمدن جریان ادرار
– تکرر ادرار بخصوص در شبها
– احساس دفع ناکافی ادرار
– بی اختیاری ادرار
– دفع دردناک ادرار

علت بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟

علت اصلی این بیماری شناخته شده نیست. برخی محققان باور دارند که فاکتورهای مربوط به افزایش سن و همچنین فاکتورهای مربوط به بیضه ها می توانند باعث گسترش این بیمار می شوند . همچنین هورمونهای مردانه یا آندروژن ها نیز نقش مهمی در بزرگی خوش خیم پروستات ایفا می کنند.

چگونه بزرگی خوش خیم پروستات تشخیص داده می شود؟

در مرتبه اول علائم این بیماری ممکن است توسط خود فرد احساس شود یا اینکه پزشک در جریان معاینات منظم متوجه بزرگی پروستات شود. زمانی که احتمال وجود این بیماری داده می شود بیمار باید به متخصص بیماریهای کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنند .
پزشکان متخصص از روشهای متعددی جهت تشخیص این بیماری استفاده می کنندو بر اساس آن تصمیم می گیرند که بیمار به جراحی نیاز داردیا خیر.

شایع ترین روشهای تشخیصی مورد استفاده برای بزرگی خوش خیم پروستات به شرح زیر است:
-1معاینه انگشتی مقعد : این معاینه معمولا اولین روش تشخیصی مورد استفاده است. در این روش پزشک با وارد کردن انگشت به داخل مقعد بیمار پروستات را لمس می کند.

2- بررسی آزمایشگاهی از نظر آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA :
PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات پروتئینی است که ازسلولهای پروستات آزاد می شود و در بیماران خون بیماران مبتلا به سرطان پروستات سطح بسیار بالایی داردبه همین دلیل پزشک ممکن است این آزمایش را جهت رد تشخیص سرطان پروستات پیشنهاد کند.

3- سونوگرافی ازطریق مقعد و نمونه برداری پروستات:
درمواردی که پزشک مشکوک به سرطان پروستات است ممکن است سونوگرافی را پیشنهاد کند و اگرناحیه ای مشکوک در پروستات در سونوگرافی مشاهده شودنمونه برداری به کمک سوزن ازاین ناحیه جهت برداشتن قسمت کوچکی از بافت پروستات و مشاهده زیر میکروسکوپ انجام می شود.

قابل دسترس در:www.urologyassociates.com.au/we-treat
-روش سیستوسکوپی
در این روش یک لوله کوچک از طریق سوراخ پیشابراه واردمی شود. این لوله که به نام آندوسکوپ است دارای یک لنزو یک لامپ است و به پزشک اجازه می دهد که سایزغده پروستات و میزان انسداد مجرا که ناشی از بزرگی پروستات است را تشخیص دهد.

چگونه بزرگی خوش خیم پروستات درمان می شود؟

پزشک ممکن است در ابتدا پیشنهاد دهد که بیمار منتظر بماند بدون آنکه درمانی انجام دهد زیرا علائم خفیف ممکن است خود بخود برطرف شوند . اما اگر علائم بدترشوند حتماً باید درمان انجام گیرد .جراحی بعنوان موثرترین روش درمانی برای درمان این بیماری شناخته شده است و اغلب در مردان با علائم شدید و پایدار بکارمی رود . جراحی ازناحیه مجرا یا پیشابراه انجام می شود بدون اینکه جای زخم از خود باقی بگذارد . اما جراحی با عوارضی از قبیل خونریزی ، عفونت و ناتوانی جنسی همراه است اما ریسک ایجاد این عوارض اندک است.

آیا درمان دارویی هم برای بزرگی خوش خیم پروستات تجویز می شود؟

داروی finasteride که درسال 1992 و داروی dutasteride که در سال 2001 توسط FDA تایید شده اند داروهای مورد استفاده برای این بیماری هستند که مانع بزرگی غده پروستات می شوند.
همچنین FDA داروی terazosin را در سال 1993 ، doxazosin را در سال 1995، tamsulosin درسال 1997 و alfuzosin را در سال 2003 در مان بزرگی پروستات تایید کرده است. این 4 دارو باعث شل شدن عضلات صاف، پروستات و گردن مثانه میشود و جریان ادراری را بهبود می بخشد.
منابع:
http://www.mdconsult.com
http://kidney.niddk.nih.gov
http://en.wikipedia.org
http://www.patient.co.uk

سرطان پروستات

سرطان پروستات چیست ؟

سرطان پروستات یک تومور بدخیم است که از قسمت خارجی غده پروستات شروع به رشد می کند، بتدریج که بزرگتر می شود به قسمت داخلی غده پروستات و بعد از آن به سایر نقاط بدن منتشر می شود . سرطان پروستات در مراحل اولیه بدون علامت است، اما بتدریج که رشد می کند باعث فشار بر روی پیشابراه و علائم ادراری می شود.
علامت بوجود آمدن سرطان پروستات چیست؟

علت اصلی سرطان پروستات نا شناخته است . اما تعدادی فاکتورهای خطر وجود دارد که شانس ابتلا به این بیماری را بالا می برد که شامل:
1-افزایش سن : اکثر موارد سرطان پروستات در افراد مسن اتفاق می افتد
2-سابقه خانوادگی و ژنتیک: اگر پدر یا برادر شما در سنین زیر 60 سال مبتلا به این بیماری شود ، شانس ابتلا به سرطان پروستات در شما بسیار افزایش می یابد
3-نژاد: این بیماری در تژاد آفریقایی شایع تر از نژاد آسیایی است .
4-رژیم غذایی: رژیم غذایی که حاوی چربی بالا باشد و مصرف میوه و سبزیجات در آن کم باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات را بالا می برد.
5-تماس با کادمیوم

علائم و نشانه های سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته باشد اما بتدریج که رشد میکند و بر روی پییشابراه فشارمی آورد، باعث ایجاد علائمی می شود به شرح زیر:
– افزایش تعداد نیاز به دفع ادرار بخصوص شبها
– مشکل در دفع ادرار
– درد یا سوزش در حین ادرار
– مشاهده خون در ادرار
– جریان ادراری ضعیف می شود بطوریکه مدت زمان بیشتری طول می کشد تا مثانه تخلیه شود.
– تاخیر در شروع ادرار
– احساس نیاز به دفع ادرار بصورت فوری
در مراحل اولیه سرطان پروستات بی علامت است ، تنها راه تشخیص این بیماری معاینات منظم و دوره ای است.زمانی که سرطان پروستات به نقاط دیگر بدن گسترش یابد باعث ایجاد علائم دیگری می شود.
شایع ترین محل برای گسترش سرطان ، استخوانها به خصوص استخوانهای لگن و ستون مهره ها است. در نتیجه گسترش سرطان، استخوانها دردناک و حساس می شوند .
گاهی اوقات اولین علامت تشخیص سرطان پروستات درد استخوانی ناشی از گسترش سرطان به این ناحیه است.
چگونه سرطان پروستات تشخیص داده می شود؟

یکی از راههای تشخیص این بیماری معاینه انگشتی از راه مقعد است که پزشک به کمک آن سطح پروستات را لمس می کند .
راه دیگر تشخیص اندازه گیری آزمایشگاهی سطح PSA یا آنتی ژن اختصاصی پروستات در خون است زمانی که سطح PSA بالا باشد و معاینه انگشتی نیز غیر نرمال باشد 60 درصد احتمال وجود سرطان پروستات وجود دارد . در مواردی که احتمال وجود سرطان بالاست تستهای تشخیص بیشتری لازم است از جمله نمونه برداری سوزنی از پروستات که با این روش قسمت کوچکی از پروستات را برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می کند .اگر نتیجه نمونه برداری از نظر سرطان پروستات مثبت باشد، باید تست های تکنیکی مانندCT اسکن و MRI جهت بررسی گسترش این بیماری به سایر نقاط بدن لازم است.

قابل دسترس در: www.health.nytimes.com/health/guides/disease/pros
چگونه سرطان پروستات درمان می شود؟

درمان اصلی سرطان موضعی پروستات جراحی و رادیوتراپی است. با کمک جراحی بخش در گیرغده پروستات بهمراه غدد لنفاوی ناحیه ای برداشته می شود . در رادیو تراپی شعاع های اشعه بر ناحیه درگیر تابیده می شود . بعلت اینکه سرطان پروستات به کندی رشد می کند گاهی اوقات اگر بیمار سن بالایی داشته باشد و بیماری در مراحل اولیه باشد ، هیچ درمانی برای بیمار انجام نمی شود و فقط تحت کنترل قرار می گیرد.

دیالیز چیست؟

دیالیز نوعی درمان است . زمانی که کلیه ها فعالیتهای طبیعی خود را انجام ندهند به دیالیز احتیاج دارند یعنی زمانی که کلیه ها دیگر فعال نبوده و یا نود درصد از کار افتاده اند. دیالیز به ماشین خون شویی نیز شهرت دارد و در لغت به معنی تجزیه و جدا کردن است.
کلیه ها مسئول فیلتر و تصفیه کردن مواد زائد از خون هستند و همچنین تنظیم توازن آب بدن دیالیز عملیاتی است که جایگزینی برای بسیاری از وظایف و مسئولیت های طبیعی کلیه ها می باشد و به افراد این امکان را می دهد با اینکه دیگر کلیه هایشان به خوبی کار نمی کند، بتوانند زندگی خوب و مفیدی را بگذرانند.

نقش دیالیز چیست؟
دیالیز شبیه کلیه های سالم کار می کند و تمام اعمالی که یک کلیه در تعادل بخشیدن بدن انجام می دهد را اعمال می کند.
1 – میزان مواد در خون مانند: سدیم، بی کربنات و پتاسیم را ثابت نگاه می دارد.
2 – دیالیز شبیه صافی بوده تمامی مواد زاید را از بدن دفع می کند.
3 – دیالیز آب اضافی بدن را رد می کند.
4 – فشار خون را تنظیم می کند.

اقسام دیالیز :
1 – دیالیز خونی یا همودیالیز که تصفیه خون توسط ماشین صورت می گیرد و وظیفه کلیه را جانشین می شود، مواد زائد، مواد شیمیایی و مایعات اضافی را از خون جدا و تصفیه می کند. در این روش اغلب بیماران به 12 – 9 ساعت دیالیز در هفته نیاز دارند. این ساعات با زمانهای مساوی در دو یا سه نوبت طی هفته انجام می شود.
در همودیالیز ، خون بدن بیمار از یک فیلتر در دستگاه دیالیز که غشای دیالیز نامیده می شود عبور می کند. در این عملیات، یک لوله پلاستیکی خاص بین یک سرخرگ و سیاهرگ در دست یا پا قرار داده می شود. گاهی اوقات، یک ارتباط مستقیم بین سرخرگ و سیاهرگ در دست برقرار می شود. این عملیات Cimino Fistula نامیده می شود. سوزن ها بین این پیوند قرار داده شده و خون از طریق دستگاه فیلتر به داخل دستگاه دیالیز و دوباره به داخل بدن بیمار رانده می شود. در دستگاه دیالیز، محلولی در آن طرف فیلتر مواد زائد را از بدن بیمار دریافت می کند.
2 – دیالیز شکمی (صفاقی)
در این نوع دیالیز، خون در درون بدن تصفیه می شود که این عمل توسط یک کاتتر که در درون شکم جا سازی شده انجام می گیرد.
مایع دیالیز به شکل سرم توسط کاتتر داخل شکم شده و بعد از چهل و پنج دقیقه توسط کاتتر دیگر از شکم خارج و داخل کیسه سرم خالی جریان پیدا می کند این نوع دیالیز چهار الی پنج نوبت در روز طبق نظر پزشک صورت می گیرد.
مزیت آن بدون ماشین بوده و بیمار می تواند این نوع دیالیز را در خانه و در موقع کار انجام دهد. عیب آن اینکه هر روزه باید انجام شود و همچنین حمل کیسه های دیالیز در هنگام مسافرت مشکل زا ست و همچنین مشکل عمده آن عفونی شدن مجرای کاتتر در شکم می باشد. دیالیز شکمی (صفاقی) CAPD نیز نامیده می شود.

چه زمانی بیمار به دیالیز نیاز دارد؟
معمولا زمانیکه مواد زائد بدنشان آنقدر زیاد می شود که به خاطر آن ناراحتی در بدنشان ایجاد می گردد دو مورد از مهم ترین مواد شیمیایی موجود در خون که اندازه گیری می شوند، کراتینین و نیتروژن اوره خون است. وقتی مقدار این دو ماه در خون بالا می رود، نشان دهنده این است که توانایی کلیه کاهش یافته است.
معمولا وقتی آزمایش تصفیه کراتینین 10-12cc/min پایین می آید بیمار به دیالیز نیاز دارد پزشک از شاخص های دیگر نیز برای تعیین وضعیت بیمار استفاده می کند تا در مورد نیاز او به دیالیز تصمیم بگیرد. اگر بیمار ناتوانی عمده ای در استخراج مواد زائد از بدن داشته باشد، یا اگر دچار بیماری های قلبی، ریه، معده و از این قبیل بود، یا با حس چشایی یا حس در پاهای خود مشکل داشت با وجود اینکه ممکن است تصفیه کراتینین تا میزان ذکر شده پایین نیامده باشد، باز دیالیز توصیه می شود.

مراقبتهای پرستاری:
همودیالیز در نارسایی مزمن کلیه (Chronic Renal Failure) CRFکه در آن 90 – 80 درصد بافت کلیه از بین رفته و توانایی بدن برای حفظ آب و الکترولیت ها و وضعیت شیمیایی بدن مختل می شود. در نهایت به اوره کشنده (احتباس مقدار زیادی اوره و سایر مواد نیتروژنی در خون) منجر می شود. علل ایجاد کننده CRF عبارتند از: گلومر و لونفریت، دیابت شیرین، افزایش فشار خون کنترل نشده، کلیه پلی کیستیک، پیلونفریت و انسداد مجاری ادراری.

علائم CRF :
بارزترین علائم آن خواب آلودگی (لتاژی)، گیجی، تشنج و … می باشد. بی اشتهایی، تهوع، هیپرولمی، ادم، هیپرتانسیون، آنمی، لکوسیتوز، کاهش برون ده ادراری، کاهش وزن مخصوص ادرار پروتئین اوری، تنگی نفس، نازایی، کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی، اختلال در قاعدگی، رنگ پریدگی و خارش بسیار شدید پوستی می باشد.

پرستار باید به علائم بیمار توجه نماید
– از فیستول شریانی – وریدی (شانت) مراقبت نماید (به علائم قرمزی، تورم ، حساسیت، ترشح توجه شود)
– به بیمار تذکر دهد که از پوشیدن لباسهای تنگ و زیورآلات خودداری نماید.
– تا بهبودی محل برش فیستول (14- 10 روز پس از جراحی) از بلند کردن اجسام سنگین با اندام مربوطه و یا قرار دادن کیف سنگین بر دوش خودداری نماید.
– در صورت بروز علائم ….. دست (درد در حین فعالیت، درد در هنگام استراحت، ایجاد زخم های غیر قابل درمان و سردی دست) فورا به پزشک مراجعه شود.
– از خوابیدن روی دست دارای فیستول ، بستن تورنیکت یا کاف خودداری شود. خونگیری از این عضو نباید انجام شود و همچنین این عضو نباید به صورت مداوم بی حرکت بماند.
– از به کار بردن تیغ برای زدودن مو در عضو دارای فیستول و از کندن پوسته های زخم پرهیز شود.
– برای برجسته شدن عروق فیستول انجام ورزش های زیر به بیمار و خانواده وی آموزش داده شود:
– دست پایین تر از قفسه سینه قرار گیرد.
– بیمار توپی قابل ارتجاع در دست قرار داده و با فشار آن را باز و بسته نماید. این کار را 20 بار انجام دهد و سپس استراحت نماید این کار را چندین بار انجام دهد.
مراقبت از شانت شریانی – وریدی : عضو شانت گذاشته شده برای 10 روز ثابت و بی حرکت باشد تا زخم التیام یابد در صورتی که شانت در پا باشد توصیه می شود برای جلوگیری از فشار پتو بر روی پا از یک مکان فلزی استفاده شود. عضو بالاتر از سطح بدن قرار گیرد تا ورم از بین رود برای بالا بردن گردش خون انتها ها توصیه می شود عضوی که شانت دارد گرم نگه داشته شود. توصیه می شود به منظور پیشگیری از خونریزی زیاد در حین پاره شدن شانت دو گیره در دسترس باشد تا به محض پارگی شانت دو سر لوله شانت کلمپ شود سه روز بعد از شانت به بیمار توصیه می شود که در صورتی که بیمار همودیالیز شود برای هپارینه کردن شانت به واحد دیالیز مراجعه نماید. توصیه می شود محل عمل از نظر خونریزی کنترل شود باز بودن مجرای شانت باید مکررا از طریق لمس شانت (احساس لرزش در زیر انگشتان )کنترل گردد.
محل شانت از نظر عفونت (شانت منبع بالقوه عفونت است) کنترل شود در صورت بروز هر گونه علائم مربوط به عفونت مانند درد یا قرمزی، تورم و یا گرمی بیش از حد در ناحیه شانت فورا به پزشک مراجعه شود.

عوارض:
از جمله عوارضی که بیمار دیالیزی را تهدید می کند، کاهش فشار خون است. لذا توصیه می شود در صورت مشاهده علائمی مثل تهوع، استفراغ، دلشوره، بی قراری، سرگیجه، گرفتگی عضلانی و رنگ پریدگی بلافاصله به پزشک مراجعه شود. (کاهش فشار خون می تواند شانت شریانی وریدی را از کار بیندازد) در صورت بروز گرفتگی عضلانی از کمپرس گرم و ماساژ عضلانی اندام مبتلا استفاده شود به منظور پیشگیری از خونریزی (به دلیل دریافت هپارین حین دیالیز توصیه می شود) برای نظافت دندان ها از مسواک نرم و برای تراشیدن موهای زائد بدن از ریش تراش برقی استفاده شود از وارد کردن هر گونه صدمه به پوست اجتناب شود. از مصرف آسپرین خودداری شود و در صورت بروز خونریزی از ناحیه دسترسی به عروق ناحیه را با یک گاز استریل فشار داده و در صورت ادامه خونریزی فورا به واحد دیالیز یا اورژانس بیمارستان مراجعه شود. به منظور کاهش آسیب پوست در اثر خارش و به علت تجمع سموم (ورمیک) ناخن ها کوتاه شود از به کار بردن اجسام سخت برای خاراندن پوست اجتناب شود. برای کاهش خشکی پوست و خارش آن از به کار گیری صابون های معطر و حمام کردن زیاد خودداری شود. از صابون های مرطوب کننده جهت شستشوی پوست و همچنین از کرم ها و لوسیون ها جهت نرم و مرطوب کردن پوست استفاده شود. از قرار گرفتن در محیط های با درجه حرارت بالا خودداری شود. در صورت وجود ادم از ایجاد فشار مداوم بر روی ناحیه اجتناب شود به منظور رعایت بهداشت دهان و دندان توصیه می شود بعد از مصرف مواد غذایی دندان ها مسواک زده شوند. دهان با محلول سرکه رقیق شستشو داده شود (به کاهش بوی آمونیاک دهان و رفع حالت بی اشتهایی و تهوع و استفراغ) کمک می کند. جهت مرطوب نگه داشتن لب ها توصیه می شود از قطعات یخ و یا پماد نرم کننده استفاده شود. به منظور کاهش خستگی توصیه می شود فعالیت ها و برنامه ورزشی در اول صبح صورت گیرد و دوره های استراحت در طی روز برنامه ریزی شوند برای رفع بی خوابی اقداماتی مانند حمام با آب ولرم ، مصرف نوشیدنی های گرم، انجام فعالیت های سبک، (پیاده روزی یا قدم زدن در یک پارک) در یک یا دو ساعت قبل از خواب ماساژ پشت و اندام ها سودمند است.

پیگیری درمان ضروری است: (برنامه های دیالیز، آزمایشات ، ویزیت پزشک و …)
در صورت بروز علائم اورمی (مانند کاهش یا فقدان برونده ادراری، افزایش ناگهانی وزن، تورم پاها و زانوها، تب، مشکلات تنفسی) فورا به پزشک مراجعه شود. استفراغ ، اسهال و کار یا بازی در یک محیط گرم ممکن است سبب دفع مایعات از بدن شود لذا توصیه می شود در صورت بروز هر کدام از مسائل فوق دریافت مایعات بیشتر شود و به علائم کم آبی مانند (خشکی مخاط و لب ها، تشنگی، کاهش برونده ادرار، سرگیجه) توجه شود. در صورت بروز پبوست شدید از داروهای ملین دار مانند پودر میسیلیوم استفاده شود. مقدار مایعات دریافتی همراه این داروها ثبت شود فشار خون، وزن، جذب و دفع مایعات باید روزانه کنترل شود. افسردگی شایع ترین شکایت روانی در بیماران دیالیزی است. که پاسخی به واقعیت، ترس یا فقدانی موهوم است. تظاهرات آن شامل خلق افسرده پایدار ، تصور و نگرشی ضعیف از خود و احساس ناامیدی است و همچنین در صورت عدم درمان می تواند منجر به خودکشی یا قطع دیالیز شود. سوء تغذیه نیز یک مسئله رایج در بیمارانی است که به مدت طولانی دیالیز می شوند و تقریبا 1/3 بیماران دیالیزی (همودیالیزی و دیالیز صفاقی) دچار آن هستند سوء تغذیه می تواند ناشی از دریافت غذای کم، افزایش از دست دادن پروتئین باشد. افزایش فشار خون نیز علت اصلی بستری و مرگ و میر بیماران دیالیزی می باشد. از عوارض دیگر می توان به اختلالات خونی، اختلالات آندوکرین، بیماری استخوان و …اشاره کرد.

فصل سوم
استانداردهاو شناخت و بررسی عملکرد بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه

3-1 ـ طرح ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه و عملکرد بخشها
طرح یک بیمارستان تخصصی کلیه ، ضمن پیچیدگی ، کار دشواری است . پیشرفتهای سریع علم پزشکی و رشد روز افزون تکنولوژی ، در تمامی ابعاد زندگی انسان ، تاثیر نموده و تقریباً ، طرح ساختمانهای بیمارستانی را ، با اشکال مواجه کرده است ، چرا که رفع نیازهای خدمات پزشکی امروز ، برای فردا ، نا مناسب و نا کافی ، خواهد بود.
ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه ، از برنامه ریزی ، طرح تا اجرا زمان زیادی وقت می گیرد . بدین معنی که ، شیوه های جدید تکنولوژی مراقبت پزشکی از بیماران ، همراه با نیازهای غیرقابل پیش بینی سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و سیاست گذاری های جدید ممکن است ، موجب شود که بیمارستانی که ساخته می شود ، واقعاًمتناسب با نیازهای"روز" نباشد .
طراحی بیمارستان تخصصی کلیه ( مانند سایر ساختمانها ) با توجه به اوضاع اقلیمی و نیازهای بهداشتی و درمانی هر منطقه از کشور ، متفاوت است و اکثر کشورها با توجه به شرایط اقلیمی ، فرهنگی ـ اجتماعی ، موادساختمانی ، بهداشتی و مسائل تامین اجتماعی خویش ، استانداردهای حداقلی را ، در ساخت بیمارستانهای خود ، تعیین و رعایت می کنند.
پس از آنکه در برنامه ریزی مشخص گردید که بیمارستان تخصصی کلیه چه حوزه ای را باید در بر گیرد ، به عبارت دیگر ، آیا بیمارستان تخصصی کلیه یک محدوده کوچک را پوشش می دهد ، یا آنکه در سطح میانی ، خدمت ارائه می کند ، که در این صورت ، عملکرد گسترده تری ، از حالت نخست دارد و یا آنکه ، در سطح نهایی ، خدمت ارائه می دهد و منطقه بسیار بزرگی را پوشش می دهد ، و محل جغرافیایی آن در برنامه ریزی ، تعیین شد ، سپس مکان ساخت بیمارستان تخصصی کلیه ، باید با دقت برگزیده شده و از سر و صدا و آلودگی هوا تا حد امکان به دور باشد . ضمن آنکه موقعیت مکانی بیمارستان تخصصی کلیه طوری انتخاب می شود که از ترافیک به دور باشد ، باید مردم تحت پوشش بتوانند ، به راحتی و با وسایل حمل و نقل عمومی به آن دسترسی یابند .
اولین ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه باید حداقل از جاده اصلی و راه آهن 80متر و از خیابان 40 متر فاصله داشته باشد . زیربنای ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه ، به ازای هر تخت ، باید برابر یا بزرگتر از 75 متر مربع باشد . در صورتی که به صورت گسترده ساخته شود ، این رقم به بیش 150 متر مربع ، به ازای هر تخت می رسد . ( که البته ساختمان این نوع بیمارستان ها ، امروزه متداول و مقرون به صرفه نیست ) برای ساختمان بیمارستانهای چند طبقه ( عمودی ) ، حدود 75 مترمربع یا کمتر ، به ازای هر تخت ، کافی خواهد بود .
با توجه به شرایط و محور زمین و تشخیص یا سلیقه مهندسین سازنده بیمارستان تخصصی کلیه و با مشورت سایر کارشناسان ، بیمارستان تخصصی کلیه در یکی از اشکال ( T ) ، ( H ) ، ( I ) ، ( X ) ، ( Y ) ، ( عمودی یا افقی ) ، ساخته می شود . مجموع شکلها ، بیمارستانهایی را با طرح های ( T ) ، ( H ) و ■(H@H) نشان می دهند . در این نوع طرح ، بالهای بیمارستان با 1 ، 2 یا بخش بستری ( خوابگاهی ) ، در هر طبقه و بخش خدمات در طبقه پایین با آسانسور مستقیم به بخش و اتاقهای تشخیص و درمان پیش بینی شده و در واقع بخشهای تشخیص و درمان در یک بال و مجزا از بال بستری قرار دارند .
همانگونه که در شکلها مشخص گردیده ، در طراحی این نوع بیمارستانها ، بخش تشخیص ( آزمایشگاهها ، رادیولوژی ، اندوسکوپی و . . . ) و بخش درمان ( واحد جراحی ، واحد زایمان ، رادیوتراپی ، الکتروتراپی و . . . ) در یک بال قرار داشته و از طریق راهروهای مرکزی ، ارتباط افقی و توزیع کادر درمانی ، به بخشهای بستری صورت می پذیرد ، طرح توسعه بیمارستان نیز در این سبک امکان پذیر می باشد .
در مجموعه شکلهای ذکرشده ، انواع دیگر بیمارستانهای عمودی ، در طرحهای کلی X و I و Y دیده می شود . در این گونه بیمارستانهای عمودی ، قسمت خدمات و دستگاه های مربوط به آن ، در زیرزمین و بخشهای تشخیص و درمان ، در طبقه فوقانی و بخشهای بستری ( خوابگاهی ) ، در طبقات بالا ، قرار می گیرند . البته باید توجه داشت گسترش و توسعه این بیمارستانها ، به دلیل وضعیت خاص طرح ساختمانی آنان ، مشکل است .
طرح ساختمان بیمارستان های عمومی ، از سایر بیمارستانها پیچیده تر و مشکل تر است ، زیرا در بیمارستان عمومی ، امیخته ای از تخصص ها و تکنولوژی ها و نیازهای درمانی متفاوت ، وجود دارد . بیمارستانهای عمومی بزرگ ، معمولاً با ظرفیتی بیش از 5000 تخت خواب و بیمارستانهای عمومی کوچک ، با ظرفیتی کمتر از 500 تختخواب ساخته می شوند . بیمارستانهای عمومی و منطقه ای ، از 600 تا 1200 تختخواب را دارا هستند و مجهز به بخشهای تخصصی می باشند و همچنین به بیمارستانها و درمانگاههای کوچکتر ، خدمات مختلف ارائه نموده و امکاناتی را برای آموزش و پرورش در اختیار دارند .
بیمارستانهای تخصصی ( فرعی ) اختصاص به مواردی نظیر : طب کودکان ، طب سالمندان ، بیماری های زنان و زایمان ، بیماری های عفونی و مسری ، سل ، سرطان ، بیماریهای روانی و . . . دارند و البته امروزه سعی بر این است که ، فعالیت بیمارستانهای فوق ، در داخل بیمارستانهای منطقه ای و به عنوان بخشی از آنها صورت گیرد .
بیمارستانهای کوچک ( کمتر از 100 تختخواب ) معمولاً غیر اقتصادی بوده و نامجهز هستند . از سوی دیگر بیمارستانهای بزرگ نیز ، به مشکلات اداری و خدماتی عمده ای دچارند ، که امروزه کوشش می شود ، از ساختن بیمارستان های بسیار بزرگ پرهیز شده و بجای آن دو یا سه بیمارستان ، در مکانهای مجزا ، با ظرفیت های متوسط ساخته شود .
آزمایشگاه:

• خون شناسی: آزمایشاتی از قبیل شمارش کامل گلبول ها، رتیکولوسیت ها، اسمیر خون محیطی، آنالیز مایعات بدن
• انعقاد: آزمایشاتی از قبیل تعیین وضعیت انعقادی (PT, PTT, FDP, فیبرینوژن)
• بیوشیمی: آزمایشاتی از قبیل تعیین وضعیت متابولیک، کارکرد کلیه، کارکرد کبد، آنزیم های قلبی، گازهای خونی، الکترولیت ها، تومور مارکرها
• میکروب شناسی: آزمایشات مستقیم و کشت ها، تعیین میزان حساسیت به آنتی بیوتیک ها، تست های خاص ویروسی، انگلی، باکتری ها و قارچ ها
•ایمونولوژی: آزمایشاتی از قبیل اندازه گیری سطح کمپلمان ها، آنتی بادی ها، تست های سرولوژیک
• اندازه گیری سطح داروها در خون: سنجش سطح خونی داروها با روش TDX ، از قییل سیکلوسپورین، لیتیوم، فنوباربیتال، افدرین، آمفتامین
•اندوکرین: اندازه گیری سطح هورمون ها از قبیل تست های تیروئیدی، پاراتیروئیدی، انسولین و تست های مرتبط با نازائی

آسیب شناسی:

• آسیب شناسی جراحی: بررسی و تفسیر نمونه های ارسالی خصوصا در حوزه دستگاه ادراری، تناسلی. این مرکز با تفسیر بیش از 1000 مورد نمونه در سال یکی از مراکز ارجاعی نمونه ها را در کل کشور تشکیل می دهد.
• ایمونوهیستوشیمی: مطالعات ایمونوهیستوشیمی از قبیل HLA ، آزمایشات سازگاری گیرنده و دهنده کلیه پیش از عمل پیوند
• سیتوپاتولوژی: ارزیابی میکروسکوپی سلولی ادرار

3-2 ـ بخش های بستری سنگ شکن
پیشگیری، تشخیص و درمان کلیه سنگ های ادراری در این مرکز با آخرین فناوری دانش پزشکی صورت می گیرد. در درمان بیش از 90% سنگ های ادراری از روش های غیر تهاجمی سنگ شکنی (ESWL) و کمتر تهاجمی (PCNL,TUL) استفاده می گردد.

دستگاه سنگ شکن توسط امواج، سنگ های درشت را به ذرات شن ریزه قابل دفع تبدیل می نماید. این روش غالبا اولین خط درمانی رادر مبتلایان به سنگ کلیه تشکیل می دهد.
در سایر موارد نیز سنگ های کلیه و مجاری ادراری توسط روش های کمتر تهاجمی اندویورولوژیک در یک جلسه بدون نیاز به جراحی باز درمان می شوند

رادیولوژی

.

این مرکز در زمینه خدمات تصویر برداری دارای تجهیزات زیر می باشد:

♦ این مرکز در زمینه خدمات تصویر برداری دارای تجهیزات زیر می باشد:
♦ دستگاه MRI مدرن 1/5 تسلا HD که آماده انجام MRI از کلیه اندامها و بافتها و مفاصل و عروق اندام با کیفیت بالا و تعرفه دولتی می باشد.
♦ CT اسکن
♦ سه دستگاه رادیولوژی دیجیتال Dbr و فلورسکوپی دیجیتال و یک دستگاه رادیوگرافی عمومی و با استفاده از سیستم Cr و Pacs کلیه رادیوگرافی های عمومی و تخصی رنگی ارولوژی مانند IVP، VCUG، RUG، RPG ، آنتی گرید، رتروگرید، سیستوگرام و غیره بیماران بستری و سرپایی را سرویس دهی می نماید.
♦ با استفاده از پنج دستگاه سونوگرافی شامل؛ سه دستگاه داپلر رنگی پیشرفته و دو دستگاه سونوگرافی عمومی کلیه سونوگرافی ها از جمله سونوگرافی اندام، داپلر عروق کلیه، داپلر کلیه پیوندی، داپلر کلیه Native، سونوگرافی ترانس رکتال، داپلر عروق اندام و غیره را برای بیماران بستری و سرپایی انجام می دهد.

همچنین اعمال مداخله ای شامل انجام بیوپسی های تحت گاید سونوگرافی مانند بیوپسی کلیه، بیوپسی کبد، بیوپسی ترانس رکتال پروستات و درناژ تجمعات ارگان ها در بدن تحت هدایت سونوگرافی در این مرکز انجام می گیرد

لاندری

.

1- البسه و ملحفه را از پرسنل بخش تحویل گرفته پس از تفکیک و شمارش در دفتر مخصوص ثبت نمایید . در حین شمارش حتماٌ از دستکش و ماسک استفاده کنید. دقت کنید لباسهایی که لکه های خونی دارند حتماٌ درون کیسه تحویل داده شوند.

2- البسه و ملحفه های عفونی را که در کیسه های زردرنگ با برچسب عفونی تحویل داده می شوند به ماشین مخصوص عفونی منتقل و تخلیه نمایید.
3- البسه و ملحفه بخش ها را درسایر ماشینها تخلیه نمایید( توجه نمایید هیچ یک از ماشینها بیش از حد پر نشوند)
4- پودر شوینده را در بخش مخصوص تخلیه نمایید . جهت ماشین عفونی و ماشینی که البسه اتاق عمل در آن شسته میشود پودر بیشتری بریزید.
در ماشینهای لباسشویی غیر اتوماتیک :
1- زمان شستشو را روی 20 الی 30 دقیقه تنظیم نمایید.
2- پس از شستشو ماشین را در حالت آبکشی قرار دهید (2بار آبکشی الزامی است)
3- در حین آبکشی دوم یک پیمانه مایع نرم کننده لباس اضافه نمایید.
4- پس از آبکشی ماشین را روی حالت آبگیری (60%) قرار دهید.
5- پس از آبگیری البسه را به ماشین آبگیری منتقل نمایید( توجه کنید ماشین عفونی و اتاق عمل بصورت جداگانه در آبگیر تخلیه شوند)
6- پس از 15 دقیقه آبگیری البسه را به خشک کن منتقل نمایید.
در ماشینهای لباسشویی اتوماتیک :
1- در قسمت جا پودری علاوه بر پودر شوینده به میزان لازم مایع نرم کننده لباس بریزید.
2- برنامه ی شستشوی مورد نظر را انتخاب نمایید.
3- پس از اتمام شستشو موارد شسته شده را به دستگاه خشک کن منتقل نمایید.
* در پایان هر شیفت همه ماشینهای لباسشویی را با آب و مواد شوینده به مدت 10 دقیقه ضد عفونی نمایید.

مراحل انجام کار خشک کردن البسه و ملحفه در واحد لاندری:

البسه و ملحفه را بطورجداگانه در داخل خشک کن بریزید.

در دستگاههای خشک کن غیر اتوماتیک :
1- زمان لازم برای خشک شدن ملحفه 30 دقیقه و درجه حرارت لازم 60 الی 70 درجه سانتی گراد میباشد.
2- زمان لازم برای خشک کردن البسه 20 دقیقه و درجه حرارت لازم 30 درجه میباشد.

در دستگاههای خشک کن اتوماتیک :
1- لباسها و ملحفه ها را به طور جداگانه در خشک کن بریزید.
2- برنامه مورد نظر را انتخاب نموده و دستگاه را روشن نمایید.

مراحل انجام کار اتوکشی در واحد لاندری:

1- اتو غلطک : برای اتو کردن ملحفه از اتو غلطک استفاده می شود.
الف: ابتدا اتو را روشن نموده و برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد دستگاه و آسیب رسیدن به ملحفه ها دمای آنرا روی 140 درجه تنظیم نمایید.
ب : دور دستگاه را نیز روی عدد 4 تنظیم کنید.
ج : ملحفه ها را پس از اتو شدن روی میز مخصوص تا کنید .

2- اتو پرس : برای اتو کردن البسه از اتو پرس استفاده می شود.
– دستگاه را روشن نمایید درجه بخار روی 2 الی 4 تنظیم شده است توجه کنید نشانگر از عدد 5 عبور نکند. درجه تنظیم پمپ باد روی عدد 4 می باشد که نشانگر دستگاه نباید از عدد 8 بگذرد . چون باعث آسیب دستگاه می شود.

مراحل انجام کار بسته بندی و تحویل البسه و ملحفه در واحد لاندری:

1- بسته بندی ملحفه : ملحفه ها را به تفکیک بخش در بسته های 2 یا 3 تایی درون کیسه های پلاستیکی شفاف گذاشته و با دستگاه دوخت درب کیسه را ببندید
2- بسته بندی البسه : لباسها را به تفکیک لباسهای مردانه و زنانه ( مردانه آبی ، زنانه صورتی ) بسته بندی کرده و پس از قرار دادن درون کیسه های پلاستیکی شفاف با دستگاه دوخت درب آنراببندید.
3- بسته بندی روتختی و پتو :روتختی ها و پتوها را در بسته های یک عددی درون کیسه پلاستیکی شفاف گذاشته و با دستگاه دوخت درب آنرا ببندید.
4- لباسها و ملحفه ها را به تفکیک بخش درون قفسه های مخصوص قرار داده و در ساعت تعیین شده با توجه به تعداد البسه و ملحفه های ثبت شده دردفتر مخصوص به پرسنل بخش تحویل دهید.
* توجه کنید که پرسنل بخش برای تحویل گرفتن البسه و ملحفه حتماً با سبد مخصوص مراجعه نمایند.

مراحل شستشوی البسه پرسنل :

1- البسه پرسنل را در ساعات تعیین شده تحویل گرفته پس از ثبت مشخصات در دفتر مخصوص قبض تحویل را صادر نمایید.
2- پشت یقه لباس نام و نام خانوادگی فرد را الصاق نمایید.
3- البسه را بر اساس رنگ تفکیک کنید.
4- البسه را در ماشین مخصوص لباس پرسنل تخلیه کرده و با اضافه کردن پودر شوینده ماشین را روی برنامه 90درجه یا 60درجه تنظیم کنید.
5- در هنگام آبکشی 90 تا 100 سی سی مایع نرم کننده لباس را درجای مخصوص بریزید.
6- لباس ها را به خشک کن منتقل نموده و پس از خشک شدن اتو نمایید.
7- لباسها را بوسیله چوب رختی در جای مخصوص آویزان کنید(دقت کنید تمامی لباسها کاور داشته باشند).
8- لباس پرسنل را با دریافت قبض به آنها تحویل دهید.
بخش همودیالیز

دربخش همودیالیز از مددجویانی که دچار نارسایی حاد و مزمن کلیوی شده ودرمرحله ESRD قراردارند، تحت درمان با همودیالیز قرار گرفته که باعث ارتقا سلامت و بهبود کیفیت زندگی مددجویان می گردد.
بخش همودیالیز درضلع شمال غربی بیمارستان درطبقه همکف ساختمان ریاست قرارگرفته که شامل سالن اصلی همراه با ایستگاه پرستاری، اتاق RO، انباردارویی، اتاق معاینه، رختکن پرسنل ، آبدارخانه ، سالن انتظار ،سرویس بهداشتی پرسنل ومددجویان می باشد.
این بخش دراسفند سال1384 با سه تخت فعال دردوشیفت تاسیس گردیده ودرحال حاضربه هشت تخت فعال درهر شیفت درحال خدمت رسانی به مردم شهرستان می باشد.
مسئول بخش همودیالیز: آقای رضا صالحی نژاد با 9 سال سابقه کار که ازابتدای تاسیس بخش به عنوان سرپرستار انجام وظیفه نموده است.
پرستاران بخش :
1- خانم رویا شریفی :با 17سال سابقه کار که سابقه سرپرستاری دربخشهای داخلی – جراحی واطفال را دارند.
2- خانم صدیقه محمدی نژاد گنجی :با 11سال سابقه کار
3- خانم مهدیه نوروزی : با 9سال سابقه کار
تمام پرسنل پرستاری این بخش مدرک باز آموزی همودیالیز را دارا می باشند.
مددجویان این بخش، تحت نظر متخصصین داخلی بیمارستان می باشند.
پذیرشی بیماران بخش همودیالیز شامل :
· بیماران تمامی بخش های درمانی که نیاز به همودیالیز پیدا می کنند
· بیماران همودیالیزی سرپایی ثابت این مرکز
· بیماران همودیالبزی مهمان
امکانات بخش:
1- هشت تخت فعال
2- یک دستگاه standby
3- دستگاه RO
قابل توجه: دستگاه همودیالیز شامل 6دستگاه BB و3 دستگاه FR می باشد.
تجهیزات بخش :
-ترالی کد – دستگاه فشارسنج
-کپسول اکسیژن – دستگاه ECG
-ساکشن – ترازوی دیجیتال
– گوشی معاینه – دستگاه UPS
-آویز سرم – پمپ دکوسپت همراه محلول دکوسپت
-میز بیمار – دستگاه استابلایزر
-چهار پایه کنار تخت – دستگاه الکتروشوک
-ترالی دارو – ترالی پانسمان
– یخچال دارو
قوانین بخش همودیالیز :
پذیرش و ترخیص مستقیم در بخش همودیالیز صورت می گیرد به جز بیماران ارجاعی از بخش های بستری و اورژانس
1- درهنگام اولین نوبت پذیرش معرفی نامه – دفترچه بیماران خاص – آزمایشات آنتی ژن وسایر آزمایشات از بیمار دریافت می گردد.
2- در هنگام اولین نوبت پذیرش اطلاعات لازم درمورد ساعت دیالیز – روزهای دیالیز -داروها و… آموزش داده می شود.
در هنگام اولین نوبت پذیرش دسترسی عروقی بیمار مورد بررسی قرار گرفته وآموزش های لازم داده می شود.
پرستاری در بخش همودیالیز :
بهبودی و ارتقا کیفیت زندگی بیماران و خانواده آنها مهمترین رسالت این بخش بوده که توسط پرستاران با تجربه و کارامد بخش دیالیز انجام می گردد. مراقبت های حساسی که وابسته به زندگی بیماران است.تجربه، مهارت، مراقبت در کار و انگیزه و امید پرستاران به بهبود بهتر بیماران و اقدامات هدفمند آنان عامل اصلی در موفقیت درمان و بازتوانی بیماران همودیالیز محسوب می شود. پرستاران این بخش در تمام مدت در کنار بیماران هستند و بیماران را نه تنها ازنظر جسمی بلکه از نظر روانی وروحی واجتماعی و خانوادگی حمایت کرده و بیماران واجد شرایط رابه سمت پیوند سوق می دهند.
آموزش دربخش همودیالیز :
1- آموزش مراقبت ازمحل دسترسی عروقی
2- آموزش رژیم غذایی
3- آموزش مصرف دارو
مهم ترین اهداف بخش همودیالیز:
1- تکریم ارباب رجوع
2- افزایش درامد
3- کاهش هزینه با اصلاح الگوی مصرف
4- کاهش عفونت های بیمارستانی

بخشهای بستری کلیوی
بخش خوابگاهی مکانی است که بیماران ، جهت درمان ، در آن بستری می گردند . معمولاً در هر بخش خوابگاهی ، 35 تخت قرار دارد ، و برای بیماری های سبک تر ، می توان تا 50 تختخواب درنظر گرفت . در بیمارستان های قدیمی ، معمولاً بخش خوابگاهی ، عبارت از سالنی بود که حدود 40 تختخواب ، به صورت دسته جمعی در آن قرار داشت ، این روش از لحاظ اقتصادی و مراقبت پرستاری ، مقرون به صرفه است ولی مشکلات خاص خود را دارد ، که امروزه از این روش استفاده نمی گردد . در بیمارستانهای کنونی برای حفظ آرامش و آسایش بیماران و اجتناب از بروز مشکلات در مراقبت های بیمارستانی ، اتاقهای عمومی با کمتر از 10 تخت در نظر گرفته می شوند و معمولاً دارای 4 تخت هستند . هر واحد پرستاری ، دارای یک اتاق ایزولاسیون با بیش از یک تخت باید باشد .
تقسیم بندی بخشها برحسب موارد زیر می تواند صورت گیرد :
1 ـ برحسب جنسیت : مردان ـ زنان در طبقات مختلف
2 ـ برحسب سن بیماران
3 ـ برحسب طبقه اجتماعی بیماران :
الف ـ بخش عمومی
ب ـ بخش نیمه خصوصی ، اتاقهای یک تخته و دو تخته
ج ـ بخش خصوصی ، اتاقهای خصوصی با وسایل استحمام ، فضای بزرگ و وسایل برای آسایش بیشتر
4 ـ برحسب نوع بیماری :
الف ـ بخش جراحی :
ـ جراحی عمومی
ـ زنان و زایمان ( بزرگ )
ـ اختصاصی : گوش ، حلق و بینی ـ چشم ـ اشعه تراپی فک و دندان ( کوچک )
ـ ایزولاسیون (جراحی های عفونی ) ( خیلی کوچک )
ب ـ بخش داخلی :
ـ عمومی
ـ قلب و عروق
ـ بیماری های پوست
ـ بیماری های عفونی
ـ سل
ـ اعصاب و روان
ـ کودکان
نسبت ظرفیت هر بخش بر حسب جنسیت ، عمدتاً به عوامل زیر بستگی دارد :
الف ـ بیماری های ادراری و ناراحتی های شکمی : معمولاً زنان 4 برابر مردان ، دچار این گونه بیماریها می شوند .
ب ـ حوادث و سوانح : مردان 4 برابر زنان دچار می گردند .

3-2-1 ـ تناسب بیمارستان تخصصی کلیه با ظرفیت بخش خوابگاهی
با توجه به اینکه ، بخش محلی است ، که بیمار در آن نگهداری می شود ، و باید دارای امکانات پرستاری و مراقبت کافی باشد ، معمولاً ظرفیت بیمارستان تخصصی کلیه ، مضربی از ظرفیت بخش ، یا به عبارت دیگر ، مضربی از 20 ، 30 و یا 40 تخت ، نرمال می شود .
بنابراین بیمارستان تخصصی کلیه تا ظرفیت 140 تخت ، باید مضربی از 20 تخت ( در هر بخش ) و از 150 تا 290 تخت ، مضربی از 30 تخت (در هر بخش ) و از 400 تا 720 تخت ، مضربی از 40 تخت ( در هر بخش ) باشد .
هر بخش از اجزای زیر تشکیل می گردد :
1 ـ قسمتهای استراحت بیمار
2 ـ خدمات پزشکی
3 ـ خدمات اداری پزشکی
4 ـ قمستهای سرویس بهداشتی
5 ـ قسمتهای خدمات تدارکاتی
6 ـ قسمتهای عیادت کننده
7 ـ قسمتهای ارتباطی ( نظیر راهروها )
هر بخش ، با ظرفیت تختی 30 تا 40 تخت ، دارای یک پرستار و هر واحد نگهداری بیمار ( با ظرفیت 15 تا 20 تخت ) دارای یک پرستار مسوول است . هر قدر مسیرهای بین اتاقهای بیمار خدمات کوتاه تر باشد ، بازده پرستاری بیشتر می شود .
بخش جراحی کلیه

جراحی پیوند کلیه

بخش جراحی پیوند کلیه عرفان، با برخورداری از متخصصین با تجربه، وجود تجهیزات پیشرفته و اختصاص فضای فیزیکی مناسب، فعالیت ارزنده ای در این زمینه از جراحی کلیه دارد.
یکی از ویژگی های برجسته آن، انجام جراحی پیوند کلیه به روش لاپاروسکوپی می باشد که در این بخش با موفقیت بالایی صورت می پذیرد. در روش لاپاروسکوپی عمل های جراحی بدون شکاف بزرگ پوستی و تنها با چند بخیه انجام می شود. علاوه بر این زیبایی پوست، درد کمتر، مدت بستری کمتر در بیمارستان تخصصی کلیه و بازگشت سریع به زندگی روزمره، از محاسن لاپاروسکوپی نسبت به عمل جراحی باز است.
لاپاروسکوپی
جراحی لاپاروسکوپی یک روش جراحی نوین است. در این روش، بیمار دوران نقاهت کوتاه تری داشته و عوارض بعد از جراحی نسبت به جراحی باز کمتر می باشد. در اعمال جراحی لاپاروسکوپیک، ابزارهای جراحی مخصوص از طریق برش های کوچکی بر روی شکم وارد ناحیه داخل شکم می شود. جراح در طول جراحی می تواند از طریق دوربین های ویدیویی (لاپاروسکوپ) و نمایشگرها، داخل شکم بیمار را مشاهده کرده و عمل جراحی را انجام دهد. از آنجا که برش های روی بدن کوچک هستند، بهبودی بسیار سریع تر از زمانی است که برش های معمولی ایجاد می شود. همچنین مدت زمان بستری بیمار کمتر بوده و ناتوانی کمتری برای فرد دارد. تقریباً تمامی اعمال جراحی داخل شکم را می توان به طریق لاپاروسکوپی انجام داد.
در بیمارستان تخصصی کلیه عرفان به دلیل حضور جراحان متخصص لاپاروسکوپی، بسیاری از جراحی ها با این روش انجام می شود. از اعمال جراحی لاپاروسکوپی می توان به موارد زیر اشاره نمود.
جراحی چاقی
ریفلاکس مری
جراحی معده
برداشتن کیسه صفرا
برداشتن طحال
آپاندکتومی
ضایعات کبد
برداشتن روده کوچک و بزرگ
برداشتن غدد فوق کلیوی
برداشتن کیست های کلیوی
انواع فتق های شکم و کشاله ران
برداشتن کیست های تخمدان
برداشتن رحم
بستن لوله های رحمی
جراحی توراکس
مزایای جراحی لاپاروسکوپی
لاپاروسکوپی فواید زیادی نسبت به روش باز دارد که از جمله می توان موارد زیر را بر شمرد.
کاهش میزان درد
کاهش زمان بهبودی
کاهش چسبندگی
کوتاه تر شدن دوره بستری
کاهش خونریزی
کاهش عفونت
کاهش مدت زمان بیهوشی
کاهش مدت زمان جراحی

3-2-2 ـ ترتیب تختها
یک ردیف تخت با راه عبور یک طرفه ، و یا دو ردیف ، با یک راه عبور مرکزی در عرض اتاق ، می توان در نظر گرفت. تختها می توانند ، موازی یا عمود بر محور اتاق ، قرار داده شوند . در اطراف تخت ، فضای کافی برای انجام حرکات مختلف و ارائه خدمات پزشکی و پرستاری ، باید در نظر گرفته شود .
نحوه قرار دادن تختها طوری است که ، از نور طبیعی استفاده می گردد . فاصله این تختها ، با توجه به موارد زیر تعیین می شود :
ـ میز بیمار و صندلی ملاقات کننده
ـ ترویلی 5 غذا و سایر خدمات
ـ ویزیت پزشک و پرستار
ـ تغییر مکان و جابه جایی تخت
فاصله تخت از دیوار و جوانب :
ـ فاصله از دیوار ، در طرف میز غذا ، 6/0 تا 10/1 متر .
ـ فاصله سر تخت از تخت مجاور 4/0 تا 6/0 متر و از دیوار 45/0 متر .
در صورتی که جابه جایی تختها ، زیاد صورت گیرد ، راهرو بین تختها ، باید حدود 2/1 تا 65/1 متر در نظر گرفته شود .

3-2-3 ـ درها و پنجره ها
درها باید کلاً خوب بسته شوند و عرض آنها باید حداقل 10/1 متر و ترجیحاً 20/1 متر باشد .
برای راهروها ، درهای چرخشی با عرض 8/0 متر باید در نظر گرفت .
عرض در سرویس ها ، یک متر است .
معمولاً درهای چوبی با چهارچوب فلزی ( برای جلوگیری از ضربه ) و درزگیری لاستیکی ، در عمل خوب هستند .
تمامی اتاق ها باید از نور طبیعی خورشید بهره مند باشند .
زاویه تابش خورشید به اتاق از پنجره ها یا بالکن ها باید حداقل 20 درجه باشد .
اندازه پنجره ها برای تامین نور و روشنایی کافی باید حداقل یک پنجم سطح کف اتاق باشد .
اندازه پنجره در اتاق های یک نفر حداقل 2 متر مربع و برای اتاق های عمومی ، 20 تا 50 درصد مساحت کف است .
از سوی دیگر محل پنجره ها باید طوری طرح ریزی شوند که در موقع لزوم ، هوا را به راحتی جریان داده و از دید مستقیم و نور خورشید باز دارند .

توضیح : عددهایی که داخل دایره نشان داده شده معرف درجه تحصیلات و سابقه کار مفید هر یک می باشد.
3-2-4 ـ خدمات عمومی در بخش های بستری داخلی / جراحی
خدمات عمومی بیمارستان تخصصی کلیه به بخش های بستری داخلی / جراحی ، خدماتی است که توسط رده های مختلف کارکنان بیمارستان تخصصی کلیه به بیماران ( از هنگام پذیرش آنها در بخش تا هنگام ترخیص آنها ) داده می شود . این خدمات به طور کلی شامل : ارزیابی ، تشخیص بیماری ، درمان ، مراقبت های پرستاری ، توان بخشی ، و پشتیبانی می باشد . بخشی از این خدمات در داخل بخش بستری به بیماران داده می شود و قسمتی دیگر در خارج از بخش بستری ، در بخش های درمانی ، تشخیصی و پشتیبانی انجام می شود. این خدمات توسط گروه های زیر انجام می گیرد :
ـ گروه پرستاری
ـ گروه پزشکی
ـ گروه تکنسین های پزشکی
ـ گروه اداری
ـ گروه بهداشت
ـ گروه پشتیبانی

3-2-5 ـ سیستم های راهبری بیمارستان تخصصی کلیه در رابطه با بخش های بستری داخلی / جراحی
این مبحث شامل ارزیابی آن دسته از سیستم ها و سیاست های راهبری کل بیمارستان تخصصی کلیه می باشد که در رابطه با بخشهای بستری است و در برنامه ریزی ، طراحی و راهبری بخش های بستری موثر می باشد . در این مبحث فقط سیستم هایی مورد بحث قرار می گیرند که در زمان برنامه ریزی و طراحی بخشهای بستری داخلی / جراحی باید تصمیم گیری شوند . زیرا نیاز به فضای مشخص در بیمارستان تخصصی کلیه دارند که در طرح باید در نظر گرفته شوند . سیاست های راهبری بیمارستان تخصصی کلیه که در موقع بهره برداری توسط هیات مدیره بیمارستان تخصصی کلیه تصمیم گیری می شوند ، خارج از موضوع این بحث است .
سیستم هایی که در زمان برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری باید تصمیم گیری شوند عبارتند از :
ـ توزیع خوراک و آشامیدنی بیماران
ـ آورد و برد بیماران بستری
ـ رختکن کارکنان
ـ اتاق های معاینه و درمان
ـ ملاقات بیماران
ـ فضای مشترک بین بخش ها
ـ مواد مصرفی در بخش های بستری

3-2-5-1 ـ توزیع خوراک و آشامیدنی بیماران
سیستم توزیع خوراک و آشامیدنی بیماران به دو صورت می تواند انجام گیرد :
ـ سیستم متمرکز
ـ سیستم غیر متمرکز
سیستم تمرکز :
در این سیستم توزیع خوراک و آشامیدنی برای کلیه بخش های بستری ، در آشپزخانه مرکزی انجام می شود و در ترولی های گرم به بخش ها برده میشود و توزیع می گردد . بعد از صرف خوراک توسط بیماران ، ظروف کثیف به ظرفشویی مرکزیآشپزخانه برده شده و در آنجا شسته و انبار می شوند .
در ایران سیستم توزیع متمرکز خوراک مورد تائید بسیاری از کارکنان و بیماران نیست . در نقد این سیستم موارد زیر را می توان عنوان نمود :
ـ این سیستم نیاز به مدیریت کارآیی در آشپزخانه دارد که در لحظه توزیع خوراک ، اطلاعات کاملی از وضعیت بیماران داشته باشد .
ـ این سیستم نیاز به تکنولوژی پیشرفته ای دارد که اغلب اجزای آن در ایران ساخته نمی شود و ناگزیر باید از کشورهای دیگر وارد شود .
ـ در این سیستم سطح بزرگی در آشپزخانه جهت توزیع خوراک و شستشوی ظروف لازم است در عین حال برای صبحانه و خوراک های بین روز و سایر آشامیدنی ها ، هربخش بستری نیاز به آبدارخانه دارد .
ـ در این سیستم امکان دیر رسیدن خوراک به بیماران زیاد است و درصدد اشتباه بالاست .
ـ ترافیک حمل و نقل ( ترولی سینی های خوراک و ترولی ظروف کثیف ) در راهروها و آسانسورهای بیمارستا زیاد است .
ـ با توجه به موارد بالا سیستم متمرکز توزیع خوراک رد شرایط کنونی ایران توصیه نمی شود .
سیستم غیر متمرکز :
در این سیستم خوراک بیماران هر بخش در ترولی های مخصوص از آشپزخانه و آبدارخانه ، به بخش های بستری حمل می شود . انواع خوراک در این ترولی ها ، در ظرف های بزرگ قرار می گیرد . این ترولی ها ، در زمان پارک در آشپزخانه یا آبدارخانه بخش ها ، به پریز برق متصل و گرم نگه داشته می شوند و همراه با ترولی گرم یک ترولی غذای سرد و یک ترولی غذای رژیمی نیز به آبدارخانه بخش های بستری وارد می شود.
توصیه می شود ابعاد و ظرفیت آبدارخانه در هر بخش متناسب با میزان سرویس دهی به آن بخش طراحی شود و مکان قرار گیری آن در ابتدای ورودی آن بخش باشد .
آبدارخانه به سه قسمت مرتبط به هم تقسیم می شود :
ـ قسمت سینی چینی و نگهداری مواد غذایی
ـ قسمت ظرفشویی
ـ قسمت انبار ظروف تمیز

3-2-5-2 ـ آورد و برد بیماران بستری
در روند تشخیص و درمان بیماران بستری بخش های داخلی / جراحی نیاز به انتقال آنها به سایر بخش های بیمارستان تخصصی کلیه مانند بخش اعمال جراحی ، بخش فیزوتراپی ، بخش رادیولوژی و غیره می باشد . در بعضی موارد ، بنا به تشخیص پزشکان ، بیماران به سایر بیمارستان ها حمل می شوند . دو نوع سیستم برای این منظور می تواند وجود داشته باشد :
ـ سیستم متمرکز
ـ سیستم غیر متمرکز
سیستم متمرکز :
در این سیستم واحدی در بیمارستان تخصصی کلیه تشکیل می شود بنام واحد آورد و برد بیماران و کلیه امور حمل و نقل بیماران توسط این واحد انجام می گیرد و برد بیماران شامل :
1 ـ حمل و نقل بیماران در داخل بیمارستان
در داخل بیمارستان تخصصی کلیه این واحد وظیفه دارد ، انتقال بیماران را از بخشهای بستری داخلی / جراحی به سایر بخش های درمانی و تشخیص به عهده گیرد و بعد از اتمام کار ، آنها را به بخش برگرداند و به سرپرستار بخش تحویل دهد . این سیستم به علت اینکه انتقال بیماران توسط کارکنان گروه پرستاری انجام نمی شود و تحت کنترل سرپرستار بخش نیست ، توصیه نمی شود .

2 ـ حمل و نقل بیماران در خارج از بیمارستان تخصصی کلیه
انتقال بیماران به سایر بیمارستان ها ، مراکز درمانی و بالعکس توسط آمبولانس از وظایف این واحد است .
3 ـ در سیستم متمرکز ، واحد آورد و برد ، نیاز به محلی در بیمارستان دارد که در زمان برنامه ریزی و طراحی پروژه باید پیش بینی شود .
سیستم غیر متمرکز :
در سیستم غیر متمرکز ، انتقال بیماران از بخش های بستری داخلی / جراحی به سایر بخش های درمانی ـ تشخیص و بالعکس ، توسط گروه پرستاری بخش مانند بهیاران و کمک بهیاران انجام می گیرد . این سیستم مورد تایید بسیاری از مدیریت های پرستاری بیمارستانها می باشد . مزایای این سیستم عبارتند از :
1 ـ حفظ مسئولیت گروه پرستاری ، بیماران در حوزه مسوولیت سرپرستار بخش و گروه پرستاری بوده و حمل بیماران به بخش های درمانی ـ تشخیصی تحویل آنها و بازگرداندن آنها با مسوولیت گروه پرستاری انجام می گیرد .
2 ـ آشنایی با روحیه و شرایط بیماری بیماران
3 ـ در مورد انتقال بیماران با سایر مراکز درمانی ، بیمار همراه یکی از اعضای گروه پرستاری بخش بستری با آمبولانس به بیمارستان دیگر فرستاده شده و به مسئول مربوطه تحویل داده می شود .

4-2-5-3 ـ رختکن کارکنان
رختکن کارکنان زن و مرد در بیمارستان ها به سه سیستم برنامه ریزی و طراحی می شود :
ـ سیستم رختکن مرکزی
ـ سیستم رختکن منطقه ای
ـ سیستم رختکن محلی
سیستم رختکن مرکزی :
در این سیستم ، رختکن کارکنان با تفکیک رختکن کارکنان درمانی زن و مرد و کارکنان خدماتی زن و مرد در محل واحدی ، در بیمارستان تخصصی کلیه قرار می گیرد . توصیه می شود در بیمارستانهای ناحیه ای تا 300 تختخواب ، از سیستم رختکن مرکزی کارکنان استفاده شود . رختکن کارکنان بخشهای بستری داخلی / جراحی در این سیستم در رختکن مرکزی بیمارستان خواهد بود .
سیستم رختکن منطقه ای :
در این سیستم ، در زمان برنامه ریزی و طراحی بیمارستان تخصصی کلیه ، طرح به چند منطقه تقسیم می شود . در مرکز هر منطقه ، رختکن کارکنان با حفظ تفکیک زن و مرد و کارکنان خدماتی و درمانی قرار می گیرد . این رختکن ها مخصوص کارکنان بخش های واقعی در آن منطقه خواهد بود . یکی از آن مناطق ، منطقه بخش های بستری است . رختکن کارکنان بخش های بستری داخلی / جراحی با تفکیک زن و مرد در منطقه بخش های بستری خواهد بود . توصیه می شود سیستم رختکن منطقه ای در بیمارستانهای منطقه ای و قطبی که ظرفیت آنها از 300 تختخواب تا 600 تختخواب می باشد استفاده شود .

سیستم رختکن محلی :
در این سیستم ، هر بخش بیمارستان تخصصی کلیه دارای رختکن جداگانه ای برای کارکنان آن بخش است ، برای کارکنان هر دوتا سه بخش بستری داخلی / جراحی رختکن زنانه و مردانه با سرویس بهداشتی مربوطه پیش بینی میشود .
محل رختکن در فضای مشترک بین بخش های بستری خواهد بود . توصیه می شود سیستم رختکن محلی در بیمارستان های قطبی و کشوری با ظرفیت 600 تا 1000 تختخواب استفاده می شود .

3-2-5-4 ـ اتاق های معاینه و درمان
کلیه علمکردهای درمانی که نمی توانند در اتاقهای چند تختخوابی انجام گیرند ، در اتاق های معاینه و درمان انجام می شوند دو سیستم برای این منظور وجود دارد :
هر بخش بستری داخلی / جراحی یک اتاق معاینه و درمان داخل بخش دارد . در این اتاق پزشک ، عملیات معاینه و درمان را با حضور پرستار مسئول ، مخصوصاً در مورد بیماران جراحی شده ، انجام می دهد . در برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری این سیستم توصیه می شود .
در این سیستم یک واحد مستقل از اتاق های معاینه و درمان در یمارستان پیش بینی می شود که در رابطه با درمان گاههای سرپایی باشد . بخش های بستری ، بیماران را برای اعمال درمانی به این واحد اعزام می دارند . اجرای این سیستم توصیه می شود .

3-2-5-5ـ ملاقات بیماران
ملاقات بیماران در بخش های بستری را با دو سیستم می توان برنامه ریزی و طراحی نمود :
ـ سیستم ملاقات یک مرحله ای
ـ سیستم ملاقات دو مرحله ای
سیستم ملاقات یک مرحله ای :
انتظار عیادت کنندگان در ورودی بیمارستان تخصصی کلیه پیش بینی می شود . عیادت کنندگان به نوبت با دریافت برگه مخصوص از کانتر اطلاعات به بخش های بستری رفته و بعد از ملاقات بیمار ، برگه به کانتر اطلاعات عودت داده می شود . هر بار برای ملاقات یک بیمار دو نفر مجاز به حضور یافتن در کنار تخت بیمار می باشند . بعد از بازگشتن آن دو نفر ، دو نفر دیگر با برگه مخصوص مجاز به ملاقات همان بیمار خواهند شد . توصیه می شود این سیستم برای بیمارستان های با ظرفیت 300 تختخواب بکار برده شود .

سیستم ملاقات دو مرحله ای :
توصیه می شود برای بیمارستان های با ظرفیت 300 تا 1000 تختخواب سیستم ملاقات دو مرحله ای پیش بینی شود . برای این منظور علاوه بر فضای انتظار اصلی در ورودی اصلی بیمارستان ، در فضای مشترک بین هر دو بخش بستری نیز فضای انتظار فرعی با پیشخوان اطلاعات پیش بینی می شود . در این محل کنترل رفت و آمد عیادت کنندگان صورت می گیرد ، به طوریکه درهر بار بیش از دو نفر از عیادت کنندگان نتوانند در کنار تخت بیمار حضور یابند.
یکی از روش های صرفه جویی زیربنایی بیمارستان تخصصی کلیه ، تعداد کارکنان و تجهیزات ، مشترک کردن بعضی از فضاها بین بخشهای بستری داخلی / جراحی است . فضاهایی که توصیه می شود بین بخش های بسترک مشترک باشند به شرح زیر است :
ـ آبدارخانه
ـ رختکن کارکنان و سرویس های بهداشتی کارکنان ( در بیمارستان های با ظرفیت بین 600 تا 1000 تختخواب )
ـ انتظار فرعی عیادت کنندگان و پیشخوان اطلاعات ( در ظرفیتهای بین 3000 تا 1000 تختخواب )
ـ فضاهای آموزشی ( در بیمارستان های آموزشی )

3-2-6 ـ شرایط مناسب محیط بیمار
یک قرن پیش فلورانس نایتینگل تاکید کرد که محیط مناسب در بهبود بیماران نقش مهمی دارد . امروزه طراحان ساختمان بیمارستان و مدیرانی که راهبری بیمارستان به عهده آنهاست کوشش زیادی در ایجاد محیط مناسب برای بیماران دارند .
طراحان در برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری داخلی / جراحی لازم است توجه خاصی به ایجاد محیط مناسب برای بیماران داشته باشند . بعد از اجرای طرح ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه در زمان بهره برداری نیز سیاست های راهبری بخش های بستری توسط هیات مدیره بیمارستان تخصصی کلیه ، مدیریت پرستاری و گروه پرستاری ، نقش اساسی در ایجاد محیط مناسب برای بیماران دارند .
مواردی که موجب ایجاد محیط مناسب برای بیماران می شود :
مواردی در برنامه ریزی ، طراحی و اجرای بخش های بستری داخلی / جراحی جهت ایجاد محیط مناسب برای بیماران مورد ملاحظه قرار می گیرد عبارتند از :
ـ نور ، منظره و تهویه طبیعی
ـ دما ، رطوبت و تهویه مکانیکی
ـ بهداشت محیط و کنترل عفونت
ـ ایمنی
ـ صدای مطلوب و نامطلوب
ـ تسهیلات آسایش و ایمنی بیماران
ـ رنگ و فضای معماری
ـ امکانات مناسب برای معلولان
ـ حمام ها و سرویس های بهداشتی

3-2-6-1 ـ نور ، منظره و تهویه طبیعی
برای برآوردن نیاز بیماران به نور ، منظره و تهویه طبیعی در اتاق های بستری ، پنجره نقش اساسی دارد . پنجره های اتاق های بستری می توانند دارای ویژگی های زیر باشند :
ابعاد پنجره ها در اتاق های بستری ، متناسب با شرایط اقلیمی باشد . در اقلیم های گرم و مرطوب ، گرم و خشک و سرد ابعاد پنجره کوچک انتخاب شود . سطح پنجره از 20 درصد سطح دیواری که دارای پنجره است ، بزرگتر نباشد . در اقلیم معتدل و بارانی ابعاد پنجره ها می تواند بزرگتر انتخاب شود . ( حدود 30 درصد سطح دیواری که دارای پنجره است . )
در اتاق های بستری چند تختخوابی ، که تختخواب های بیماران روبروی یکدیگر هستند ، محل پنجره ها در وسط اتاق ، روبروی در ورودی اتاق باشد ، تا هر دو دسته بیماران اتاق بتوانند به راحتی منظره بیرون را تماشا کنند .
در اتاق های بستری یک یا د و سه تختخوابی که تمام تختهای بستری در یک طرف قرار دارند مکان پنجره ها در پایین تخت های بیماران روبروی در ورودی اتاق قرار گیرد . از ایجاد پنجره پشت سر بیماران خود داری شود .
امکانات بسیاری در طراحی پوسته داخلی خارجی بنا وجود دارد که بتوان از تابش مستقیم آفتاب به داخل اتاق های بستری جلوگیری کرد . جلوگیری از تابش آفتاب به داخل اتاق های بستری در اقلیم های گرم و مرطوب و گرم و خشک واجب است علاوه بر آسایش بیماران ، در مصرف انرژی نیز صرفه جویی خواهد شد .
برای استفاده از تهویه طبیعی ، پنجره ها به گونه ای طراحی شود که بتواند به مقدار کمی باز شده و در همان موقعیت قفل شود . مقدار بازکردن پنجره ها و قفل آن باید توسط پرستاران بخش انجام گیرد .

3-2-6-2 ـ نور مصنوعی
از آنجایی که بیمار روی تخت بیمارستانی قرار دارد ، ( چه در اتاق های بستری و چه هنگام حرکت روی برانکارد در راهروها ، هنگام نقل و انتقال ) ، بیشترین محلی که در معرض دید بیمار قرار می گیرد ، سقف است . برای انتخاب نوع چراغ در بخشهای بستری داخلی / جراحی موارد زیر مورد توجه قرار گیرند .
بهترین نوع نور مصنوعی در اتاق های بستری بیماران ، نور غیرمستقیم است به طوری که منبع نور خارج از دید بیماران باشد . کنسول های بالای تخت این امکان را فراهم می آورد . در کنسول بالای تخت بیماران دو نوع چراغ تعبیه می شود :
به ازای هر تخت بیمار ، یک چراغ مطالعه ، روی کنسول قرار می گیرد . تخت بیمار در محور این چراغ قرار دارد ، زاویه چراغ مطالعه به گونه ای است که به چشم بیمار طرف مقابل نمی خورد .
بالای کنسول چراغی تعبیه می شود که نور عمومی اتاق را تامین می کند . به ازای هر تخت بیمار یک چراغ روی کنسول قرار می گیرد که جهت آن به طرف سقف است ، منبع نور به چشم بیماران نمی خورد و نور اتاق به طور غیر مستقیم تامین می شود . در صورتی که در بیمارستان های ناحیه ای به علت صرفه جویی کنسول بالای تخت پیش بینی نمی شود ، چراغ ها روی دیوار پشت سر تخت های بیماران نصب می شوند . چراغ های خواب ، در اتاق های بستری ، در ارتفاع پایین دیوار ، جهت حرکت بیماران در شب نصب می شوند .
در صورتی که چراغ های راهروهای بخشهای بستری داخلی / جراحی در وسط راهرو نصب شوند ، بهتراست به صورت تو کار و دارای لوور یا شیشه های پریزماتیک باشند .

3-2-6-3 ـ دما ، رطوبت و تهویه مکانیکی
کنترل دما و رطوبت :
دما و رطوبت فضاهای بخش بستری ، به خصوص اتاق های بستری لازم است در حد معینی بر حسب اقلیم محل بیمارستان تخصصی کلیه ، کنترل شوند .
دما و رطوبت وابستگی کامل به نوع بیماری ،جنسیت،سن خواهد داشت.
تهویه مکانیکی :
در صورتی که تهویه طبیعی برای تعویض هوای اتاق های بستری کافی نباشد ، توصیه می شود با کمک سیستم های تهویه مکانیکی ، این فضاها تهویه شوند .
در صورتی که اتاق های بستری بیماران ، به صورت مکانیکی تهویه می شوند ، توصیه می شود از فیلترهای ضدباکتری استفاده شود تا هوای اتاق در حد معینی تصفیه و پاکیزه گردد . سیستم وای تازه که به وسیله تهویه مکانیکی تامین می شود و از انتشار بو و راکد بودن هوایی که باعث آزار بیماران می شود جلوگیری می نماید .
3-2-6-4 ـ بهداشت محیط و کنترل عفونت
یکی از وظایف مهم گروه پرستاری ، گروه کاخداری بخش های بستری داخلی / جراحی و گروه بهداشت محیط بیمارستان تخصصی کلیه ، پاکیزه نگهداشتن بخش های بستری می باشد .

3-2-6-5 ـ ایمنی
رعایت ایمنی ، در طراحی و ساخت بیمارستان تخصصی کلیه ،جهت به وجود آوردن شرایط مناسب برای بیماران و کارکنان بسیار مهم می باشد . مواردی که درباره ایمنی بیماران رد بخش های بستری می توان عنوان کرد عبارتند از :
ـ ایمنی در مقابل آتش و دود
ـ ایمنی در برابر زلزله
ـ ایمنی پنجره های بخش بستری
ـ ایمنی در سیستم توزیع گازهای طبی
ـ ایمنی بیماران ، در موارد اورژانس

3-2-6-6 ـ صدای مطلوب و نامطلوب
طراحی و تجهیز فضای بسته ای ، که بهترین شرایط ممکن را برای شنیدن صدای مطلوب و دور کردن صدای نامطلوب به دست آورد ، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد .
در بخشهای بستری جلوگیری از صدای نامطلوب ، اهمیت خاصی دارد . هرگونه صدای نامطلوب موجب آزر بیماران می شود و در روند بهبودی آنان ، می تواند تاثیر نامطلوب داشته باشد . در مقابل صدای مطلوب نیز در روند بهبودی بیماران بی تاثیر نمی باشد .
صدا نامطلوب :
مواردی که در طراحی و ساخت بیمارستان ها ، باید مور توجه قرار گیرند ، ایجاد صدای نامطلوب در بخش های بستری داخلی / جراحی جلوگیری کند به شرح زیر است :
ـ محل استقرار ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه
ـ پوسته خارجی ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه
ـ سیستم های سرمایش ، گرمایش و تخلیه هوا در بخش های بستری
ـ صدای ناشی از پخش موسیقی ، رادیو و تلویزیون در اتاق های چند تختخوابی
ـ صدای ناشی از سیستم پیجینگ در بخش های بستری
ـ محل سرویس های بهداشتی در بخش بستری
ـ فضاهایی که در آنها صدا تولید می شود
ـ انعکاس صدا و مصالح نازک کاری مناسب
ـ مقررات سیستم مدیریت پرستاری ، در جلوگیری از ایجاد صداهای مزاحم در بخش
محل استقرار ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه :
ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه نباید در کنار خیابانهای پر سر و صدای شهر یا در کنار فرودگاه ، ایستگاه قطار ، بزرگراهها و غیره قرار گیرد . تا جایی که امکان دارد زمین بیمارستان بزرگ انتخاب شود تا علاوه بر تامین گسترش آینده ، ساختمان بیمارستان از ترافیک اطراف جدا باشد . از ایجاد پارکینگ نزدیک قسمت بستری بیماران خود داری گردد . توصیه می شود طراحان بیمارستان سیستم طراحی را برای زمین مشخص ، به طریقی انتخاب کنند که ساختمان بیمارستان تمام زمین را اشغال نکند .
پوسته خارجی ساختمان بیمارستان :
عایق بودن پوسته خارجی بیمارستان و دو جداره بودن پنجره ها علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی ، جهت جلوگیری از نفوذ صدای نامطلوب نیز بسیار مفید است .
سیستم های سرمایش ، گرمایش و تخلیه هوا در بخش های بستری :
در صورت استفاده از فن کویل در اتاق های بستری ، توصیه می شود فن کویل ها حتی المقدور سقفی بوده و به صورت توکار استفاده شود . برای فن کویل توکار نیز به طراحی دریچه خاص به منظور دسترسی فن کویل می باشد . در صورتی که لازم باشد فن کویل روی زمین قرار گیرد . فاصله آن نسبت به تخت بیماران باید حفظ شود . ورود و خروج هوا ، دریچه ها و کانال های تاسیساتی طبق استاندارد طراحی و اجرا شوند ، به طوری که صدای آنها درحد مجازباشد .
صدای ناشی از پخش موسیقی ، رادیو و تلویزیون در اتاقهای چند تختخوابی :
در صورت پخش موسیقی و یا وجود رادیو و تلویزیون در اتاق های چند تختخوابی صدای آنها به وسیله گوشی شنیده شود .
1. صدای ناشی از سیستم پیجینگ 1 در بخش بستری :
صدای پیجینگ در بخش های بستری ، فقط در ایستگاه پرستاری شنیده شود و دارای سیستم کنترل صدا باشد .

محل سرویس های بهداشتی در بخش بستری :
توصیه می شود از ایجاد سرویس های بهداشتی ( توالت ، دستشویی ، حمام ) در اتاقهای بستری بیش از دو تختخواب خودداری شود .
فضاهای تولید کننده صدا :
توصیه می شود در داخل دیوارها و درهای فضاهایی که دارای تجیزات خاصی هستند که تولید صدا می کنند عایق پیش بینی شود . ( مانند اتاق کار کثیف ، اتاق نظافت ، آبدارخانه ، اتاق هوارسانی و غیره )
انعکاس صدا و مطالح نازک کاری مناسب :
توصیه می شود از کاربرد مصالحی مانند سنگ در دیوارها و کف که باعث انعکاس صدا در اتاقهای بستری بیماران و یا در راهروهای بخش شود ، خودداری شود . کف پوش از جنس سینتتیک 1 در مقایسه با سنگ هم از نظر کنترل عفونت و هم از نظر جذب صدا برتری دارد . رد سقف ها از مصالحی که خاصیت جذب صدای آنها بالاست ،استفاده شود .
مقررات سیستم مدیریت پرستاری در جلوگیری از ایجاد صداهای مزاحم در بخش :
مقررات مدیریت پرستاری در بخشها می تواند به مقدار زیادی از همهمه و صدای نامطلوب در بخش های بستری داخلی / جراحی جلوگیری کند . برخی از مفاد مقررات شامل موارد زیر است :
1 ـ جلوگیری از هجوم عیادت کنندگان در ساعات ملاقات به وسیله مقرراتی که اجازه نمی دهد هر بیمار در هر لحظه بیش از دو نفر عیادت کننده داشته باشد .
2 ـ ایجاد علائم هشدار دهنده برای رعایت سکوت در بخش های بستری و تذکرات شفاهی به بیماران ، همراهان بیمار و کارکنان بخش .
3 ـ استفاده از کفش های مخصوص برای کارکنان که تولید صدا نکنند .

3-2-6-7 ـ تسهیلات آسایش و ایمنی بیماران
موارد و تسهیلات زیر در جهت آسایش و ایمنی بیماران در بخش های بستری در برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری داخلی / جراحی پیش بینی شود :
ـ تعداد تخت اتاق ها در بخش بستری داخلی / جراحی
ـ فاصله تخت های بستری
ـ امکانات تخت های بستری
ـ سیستم احضار پرستار اینترکام 1
ـ امکان گوش دادن به رادیو و انتخاب کانال تلویزیون
ـ دستگیره های حفاظتی در حمام های و سرویس های بهداشتی
ـ سرویس بهداشتی معلولان
ـ دستگیره در راهرورهای بخش
ـ دستگیره درها
ـ شیشه پنجره ها
ـ پرده
ـ تلفن
ـ گنجه لباس بیماران
ـ یخچال
ـ دستشویی
ـ گازهای طبی
ـ اتاق روز بیماران

3-2-6-8 ـ رنگ و فضای معمولی
ایجاد محیط مناسب و آرام بخش برای بیماران و کارکنان بخش های بستری یکی از عوامل موثر در بهبودی بیماران می باشد . ایجاد محیط آرام و دلپذیر نیازبه عوامل متعددی از قبیل : مدیریت درست بخش ، رفتار مناسب گروه پرستاری با بیماران ، فضای معماری ، تزئینات داخلی ، رنگ کف ، دیوارها و سایر عناصر در بخش بستری دارد . فضای معماری و رنگ موضوع این قسمت می باشند :
فضای معماری :
در طراحی داخلی بخش بستری ، کیفیت طراحی بسیار حائز اهمیت است . موارد زیر ، باید توسط معمار طراح بخش مورد توجه قرار گیرند :
طراحی روابط داخلی بخش بستری :
قرار گرفتن هر یک از فضاها ، در جای مناسب خود ، مانند اتاق های بستری ، ایستگاه پرستاری و سایر فضاهای پشتیبانی ، نقش مهمی در بالا بردن کیفیت طراحی معماری بخش می تواند داشته باشد .
کیفیت طراحی فضاهای بخش :
طراحی کل بخش به اشکال متفاوتی ، می تواند انجام گیرد . باز شدن بعضی از قسمت های راهرو بخش مخصوصاً در محل ایستگاه پرستاری ، می تواند در بالا بردن کیفیت طرح کمک زیادی نماید . راهروی بخش باید بتواند به طریقی از نور طبیعی استفاده کند . طراحی اتاق های بستری ، پنجره های آن و سیر عناصر هر اتاق می تواند با هماهنگی کامل صورت گیرد . در طراحی ایستگاه پرستاری باید توجه داشت که فضای ایستگاه پرستاری با فضای راهروهای اطراف آن ترکیب شوند به طوری که بیماران و مراجعان احساس نکنند پرستاران در پشت پیشخوان گم شده اند و در دسترس نمی باشند . انتخاب مصالح مناسب در نازک کاری می تواند در کیفیت فضا نقش مهمی ایفا کند .
رنگ :
هارمونی و تضاد در انتخاب در رنگ در بخش بستری داخلی / جراحی بسیار مهم است . سعی شود در اغلب فضاهای بخش ، از رنگ های روشن استفاده شود ، البته بعضی از عناصر که سطوح کمتری دارند ، می توانند رنگ های تیره داشته باشند ، مانند دستگیره ها ، ضربه گیرها ، ازاره دیوارها و غیره . از رنگ های تا حدودی تیره تر نیز می توان در این ترکیب استفاده کرد ، مانند رنگ کف ها ، کانتر پرستاری ، کنسول های بالای تخت ها ، چهارچوب درها و غیره . وجود تابلوهای نقاشی روی دیوارها محیط را گرمتر می کند .
انتخاب درست رنگ ها ، هارمونی و تضاد آنها در جهت ایجاد محیط آرام برای بیماران از اهمیت زیادی برخوردار است .

3-2-6-9 ـ امکانات مناسب برای معلولان
در طراحی بخش های بستری امکانات لازم برای معلولان پیش بینی شود . این امکانات عبارتند از :
پیشخوان ایستگاه پرستاری :
ارتفاع پیشخوان پرستاری در سمت مراجعان 115 سانتی متر باشد . البته برای مراجعان معلول مناسب نیست . قسمتی از پیشخوان برای معلولان پیش بینی شود و ارتفاع آن 70 سانتی متر از سطح میز پیشخوان پرستاری باشد . از این قسمت معلول روی صندلی چرخدار می تواند با پرستاران پشت پیشخوان ارتباط برقرار کند .
دستگیره درها :
روی تمام درهایی که توسط بیماران استفاده می شود دستگیره ای از لوله تا شده در راستای ارتفاع به طول 30 سانتی متر که ارتفاع مرکز آن تا کف 100 سانتی متر باشد پیش بینی شود . این دستگیره توسط بیمار معلول و غیر معلول به راحتی قابل استفاده است .

پاخور درها :
ارتفاع پاخور درها از زمین 30 تا 40 سانتی متر باشد .
پنجره درها :
توصیه می شود کنار درها ، در فضاهایی که دید به داخل ممانعتی ندارد پنجره باریکی به صورت قائم ایجاد گردد که پایین پنجره از کف 90 سانتی متر و بالای آن از کف 185 سانتی متر باشد . این نوع پنجره برای معلولان و غیر معلولان قابل استفاده است .
سرویس بهداشتی معلولان :
ابعاد و اندازه های مفید این فضا با ابعاد سرویس ها برای افراد عادی متفاوت است و باید مورد توجه قرار گیرد .
کمد لباس :
ارتفاع رخت آویز ، در کمد لباس برای معلولان از 110 تا 135 سانتی متر تجاوز نکند .
ارتفاع تخت بستری :
ارتفاع سطح تشک تا کف برای معلولان 45 سانتی متر باشد .

3-2-6-10 ـ حمام ها و سرویس های بهداشتی
در بیمارستان های ناحیه ای ، فقط اتاق های بستری ایزوله، دارای حمام به صورت دوش در داخل اتاق می باشند که با توالت و دستشویی ترکیب شده است . بقیه اتاق های بستری یک تختخوابی فاقد دوش ، توالت و دستشویی هستند .
در بیمارستان های منطقه ای ، قطبی و کشوری ، اتاق های بستری یک تختخوابی غیر ایزوله نیز دارای دوش ، توالت و دستشویی در داخل اتاق می باشند .
در بیمارستان های ناحیه ای ، منطقه ای ، قطبی و کشوری اتاق های چهار تختخوابی که دارای فضای سرویس مستقل ( شامل دوش ، توالت و دستشویی ) نیستند ، بیماران از حمام ها ، توالت ها و دستشویی های عمومی بخش استفاده می کنند .
توصیه می شود در بخش های بستری داخلی / جراحی دو گروه حمام ، توالت و دستشویی رد دو نقطه بخش ، نزدیک به اتاق های بستری چهار تختخوابی طراحی شود ، به طوری که فاصله تخت بیمار تا نزدیکترین حمام ، توالن و دستشویی از 12 متر تجاوز نکند .
حداقل فضای یکی از حمام ها ، توالت ها و دستشویی های موجود در هر گروه ، از سایرین بزرگتر باشد تا فضای کافی جهت کارکنان پرستاری بخش بستری برای کمک به بیماران وجود داشته باشد . در بخش های تخصصی ارتوپدی ابعاد تمام حمام ها ، توالت ها و دستشویی ها بزرگتر باشد . برای هر دوازده تختخواب ، یک دو ش و برای هر 6 تختخواب ، یک توالت و دستشویی پیش بینی شود .
در هر بخش بستری داخلی / جراحی یک دوش ، توالت و دستشویی برای معلولان پیش بینی شود . در هر بخش بستری داخلی / جراحی یک حمام با وان درمان پیش بینی شود .

3-2-7 ـ تهسیلات و فضاهای مورد نیاز پزشکان و پرستاران در بخش های بستری داخلی / جراحی
گروه پرستاری ، برای انجام وظایف خود ، در بخش های بستری داخلی / جراحی نیاز به امکانات و تهسلاتی دارند . مواردی که در برنامه ریزی و طراحی بخش باید توسط طراحان پیش بینی شود عبارتند از :
ایستگاه پرستاری :
ایستگاه پرستاری ، همانند قلب بخش بستری عمل می کند و مرکز کلیه فعالیت های اداری و پرستاری بخش می باشد.
مکان ایستگاه پرستاری :
1 ـ ایستگاه پرستاری در مرکز بخش بستری قرار گیرد ، به طوری که پرستاران از ایستگاه پرستاری بتواند کل بخش را تحت کنترل داشته باشند .
2 ـ ایستگاه پرستاری نزدیک به اتاق های ایزوله و یک تختخوابی که معمولاً بیماران بدحال را در آنها بستری می کنند . باشد .
3 ـ مکان استقرار ایستگاه پرستاری به گونه ای طراحی شود که ورودی بخش را زیر نظر داشته باشد .
4 ـ از ایستگاه پرستاری به اتاق های پشتیبانی بخش ، دسترسی راحت باشد ، خصوصاً به اتاق دارو و کار تمیز . این اتاق ها باید در دیدرس مستقیم و نزدیک ایستگاه پرستاری باشند .
5 ـ در صورتی که در طراحی بخش های بستری داخلی / جراحی ، دو بخش بستری پشت به پشت هم قرار گیرند ، دو ایستگاه پرستاری با یک در با هم مرتبط شوند تا در شرایط اورژانس ، دو گروه پرستاری بتوانند به هم کمک کنند .
6 ـ ایستگاه پرستاری در فاصله نزدیکی با اتاق سرپرستار بخش باشد .
اتاق سرپرستار بخش :
در طراحی بخش بستری ، اتاقی برای سرپرستار بخش پیش بینی شود که حتی المقدور در نزدیکی ایستگاه پرستاری باشد .
توصیه می شود اتاق سرپرستار بخش پنجره ای داشته باشد که دارای شیشه یا پرده ای از داخل باشد تا سرپرستار بتواند ایستگاه پرستاری را مشاهده کند ولی از خارج از اتاق ، داخل آن قابل مشاهده نباشد .
اتاق دارای فضای کافی برای کارهای اداری سرپرستار ، مصاحبه با بیمار ، بستگان بیمار و کارکنان بخش باشد .
رختکن :
در صورتی که در برنامه ریزی و طراحی بیمارستان تخصصی کلیه رختکن مرکزی برای کل کارکنان بیمارستان پیش بینی شده است ، در بخش بستری ، کشوهای قفل دار، برای نگهداری وسایل شخصی کارکنان بخش پیش بینی شوند .
فضاهای پشتیبانی :
کلیه فضاهای پشتیبانی لازم برای اداره بخش مانند اتاق دارو و کار تمیز ، اتاق کار کثیف ، انبار البسه تمیز ، اتاق نظافت و غیره ، در فاصله نزدیک به اتاق های بستری پیش بینی شوند .
توالن و دستشویی کارکنان :
حداقل یک توالت و دستشویی با علامت مشخصه روی در آن ، برای کارکنان پیش بینی شود . در بخش های بستری ، که رختکن کارکنان بخش ها در فضای مشترک بین دو تا سه بخش طراحی می شود ، حمام و توالت و دستشویی کارکنان ، در کنار رختکن های آنها قرار می گیرد .
اتاق معاینه و درمان :
پزشکان برای معاینات دقیقتر و انجام برخی از عملیات پزشکی نیاز به نام اتاق معاینه و درمان دارند . این اتاق دارای تخت معاینه ، گازهای طبی ، دستشویی ، نگاتوسکوپ 1و غیره می باشد .

3-2-8 ـ رابطه " کنترل عفونت " با برنامه ریزی و طراحی بخش های بستری داخلی / جراحی
مبحث کنترل عفونت از زمان برنامه ریزی و طراحی و سپس اجرای ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه ، مطرح است . طراحی بسیاری از سیستم های داخلی بخش های بیمارستانی از جمله بخشهای بستری داخلی / جراحی ، متاثر از مبحث کنترل عفونت می باشد. عناصر و فضاهایی که در طراحی باید مورد توجه قرار گیرند به شرح زیرمی باشند :
ـ اتاق بستری یک تختخواب ایزوله
ـ اتاق بستری یک تختخوابی
ـ اتاق بستری چند تختخوابی
ـ اتاق معاینه و درمان
ـ اتاق دارو و کار تمیز
ـ اتاق کار کثیف
ـ اتاق جمع آوری کثیف
ـ آبدارخانه
ـ سرویس های بهداشتی و حمام ها
ـ اتاق نظافت
ـ انبار تجهیزات و وسایل
ـ انبار البسه تمیز
ـ دستشویی بیماران
ـ نازک کاری
ـ اجزای تاسیسات مکانیکی و برق آشکار

3-2-9 ـ ایمنی
ایمنی در بیمارستان زمینه های وسیعی را شامل می شود که بسیاری از آنها خارج از مقوله طراحی می باشد . این مبحث فقط موارد زیر را در زمینه طراحی معماری بخشهای بستری داخلی / جراحی مورد توجه قرار می دهد .
ـ ایمنی در برابر آتش و دود
ـ ایمنی در برابر زلزله
ـ ایمنی در برابر خطرات فیزیکی داخل بخش
ایمنی در برابر آتش سوزی :
در این مبحث موارد زیر درباره ایمنی بیماران و کارکنان رد یک بخش بستری ، مورد مطالعه قرار می گیرند :
ـ اصول ایمنی جان بیماران
ـ راه های فرار
ـ منطقه بندی آتش
اصول ایمنی جان بیماران :
در بخشهای بستری ، تخلیه سریع بیماران در زمان آتش سوزی امکان پذیر نیست . برخی از بیماران دارای مشکل حرکتی می باشند . برخی دیگر از صندلی چرخدار استفاده می کنند و برخی دیگر توسط تجهیزات وسایل پزشکی به تخت متصل شده اند . این دسته نمی توانند از راه های فرار ، مانند پله استفاده کنند .
تخلیه افقی :
ـ تخلیه افقی ، مفهوم تخلیه افقی بیماران از منطقه ای که دچار حریق شده به منطقه مقاوم در برابر آتش که در مجاورت آن و در همان سطح است ، می باشد . بیماران در منطقه جدید با فرصت کافی به کمک کارکنان بخش بستری از طریق پله های فرار تخلیه شده و به محل امن نقل مکان می یابند .
ـ کلیه سیستم های حفاظت در برابر آتش ، مانند : ردیاب حریق ، اعلام حریق و غیره باید در جهت ایجاد افزایش زمان فرار ، طراحی شوند .
ـ علاوه بر سیستم تخلیه افقی بیماران ، طراحی بیمارستان تخصصی کلیه باید طوری انجام شود که امکان خطر سرایت آتش از مناطق بدون بیمار به مناطقی که بیماران بستری می باشند ، کم شود . برای این منظور از قرار دادن مناطق پر خطر در همجواری بخشهای بستری بیماران خودداری شود .
ـ هر بخش بستری بیماران باید یک منطقه مستقل ، محسوب شود و نباید با بخشهای غیر بستری ترکیب شود .
ـ پیش بینی تعدا کافی کارکنانی ، که تعلیمات ایمنی در برابر آتش و دود دیده باشند ، در هر بخش بستری مهمترین دفاع در برابر آتش محسوب می شود . این موضوع مخصوصاً در شب از اهمیت زیادی برخوردار است . زیرا فعالیت بیمارستان در شب کم می باشد و حضور کارکنان تعلیم دیده می تواند به سرعت و به طور موثر موارد اضطراری آتش سوزی را هم از جهت آتش نشانی و هم از جهت نجات بیماران جوابگو باشد .
ـ حداقل تعداد کارکنان گروه پرستاری ( که برای موارد اضطراری آتش سوزی تعلیم دیده باشند ) در هر شیفت کاری ، در هر بخش بستری عادی با حداکثر گنجایش 30 بیمار باید 20 نفر باشند .
ـ در صورتی که تعداد بیماران بخش بستری عادی بیشتر از 30 نفر باشند ، حداقل تعداد کارکنان تعلیم دیده برای موارد اضطراری آتش در هر شیفت 3 نفر باشند .
راه های فرار :
در طراحی و ساخت بیمارستان باید امکان انتقال بیماران ، کارکنان و ملاقات کنندگان ، در تمام اوقات شبانه روزی ، در زمان ایجاد خطر آتش سوزی به مکان امن موقتی در همان سطح و از آنجا به محل امن در خارج از بیمارستان ، فراهم گردد .
ـ برای طراحی راه های فرار از آتش ، موارد زیر مورد توجه قرار گیرند :
الف ـ در طراحی ، برای هر بخش بستری سه نوع راه فرار پیش بینی شود :
1 ـ خروجی یا پله فرار که از راهروهای داخل بخش به آن دسترسی مستقیم باشد .
2 ـ ورودی بخش که متصل به راهروهای اصلی بیمارستان تخصصی کلیه است . راهروهای اصلی بیمارستان منطقه کم خطر محسوب می شوند و به پله های فرار و خروجی های انتهای بیمارستان متصل می باشند .
3 ـ خروجی از طریق راهروهای اصلی بیمارستان تخصصی کلیه است . همجواری دو بخش مجاور که دارای خروجی فرار یا پله فرار و ورودی ازراهروهای اصلی بیمارستان است . همجواری دو بخش امکان تخلیه افقی را فراهم می آورد .
ب ـ تمام خروجی های فرار از آتش از طریق راهروها انجام شود . خروجی از داخل اتاق ها مناسب نمی باشد .
پ ـ راه خروجی می تواند از طریق بام تخت باشد ، در صورتی که فاصله دیوار خارجی مجاور ، لبه بام و دستگاه های مکنده هوا با در خروجی ، بیش از 3 متر باشد .
ت ـ حداکثر مسافت از هر نقطه بخش بستری به یکی از خروجی های فرار یا بخش مجاور بیشتر از 60 متر نباشد .
ج ـ پله فرار :
1 ـ تمام پله های بیمارستان تخصصی کلیه باید خصوصیات پله فرار را داشته باشند .
2 ـ در انتهای راهروهای هر بخش بستری یک پله فرار لازم است .
3 ـ فاصله ار در ورودی بخش تا یکی از پله های اصلی بیمارستان تخصصی کلیه که خصوصیات پله فرار را دارد نباید بیش از 30 متر باشد .
4 ـ عرض پله فرار و عرض پاگرد آن در بخشهای بستری باید متناسب برای تخلیه بیمار بستری روی تشک باشد 1 و همزمان افراد پیاده نیز از کنار آن عبور کنند . حداقل عرض خالص پله فرار 130 سانتی متر ، از نرده تا نرده و حداقل عمق خالص پاگرد پله 185 سانتی متر باشد . حداقل عرض خالص پاگرد با محاسبه فاصله دو پله 280 سانتی متر است . این ابعاد حداقل می باشد و عبور پیاده از کنار بیمار بستری روی تشک به سختی انجام می شود .
5 ـ خروجی پله فرار در طبقه هم کف باشد .
6 ـ در طراحی ، برای پله های فرار که به راهروهای بخش بستری اتصال دارند پیش ورودی محافظت شده پیش بینی شود . برای پله هایی که به راهروهای عمومی بیمارستان تخصصی کلیه اتصال دارند ، پیش ورودی لازم نیست .
7 ـ پله فرار یک شفت محافظت شده در برابر آتش محسوب می شود . برای تهویه و کنترل دود می توان از سیستم های مکانیکی استفاده کرد . این سیستم ها در شرایط ایران گران است و کارآیی لازم را ندارد .استفاده از سیستم تهویه طبیعی مطلوب تر می باشد . ایجاد یک پنجره بازشو به مساحت یک متر مربع در بالاترین قسمت سفت پله کفایت می کند.
8 ـ پله فرار باید مجهز به سیستم روشنایی اضطراری و فرار باشد 2 .
9 ـ درهای پله های فرار و هر دو در پیش ورودی پله فرار باید از نوع ضد آتش باشند .
منطقه بندی آتش :
هر یک از بخشهای داخلی / جراحی یک منطقه آتش محسوب می شود . با فرض اینکه اسکلت ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه ، ستون ها ، تیرها ، کف ها و سقف ها در برابر آتش محافظت شده اند ، آتش باید دارای شرایط زیر باشد :
ـ تمام دیوارهای محدوده منقطه آتش سوزی از روی کف سازه ساختمان تا زیر سقف سازه ساختمان امتداد پیدا کرده و 60 دقیقه مقاوم در برابر آتش باشند .
ـ هر منطقه آتش ، که شامل یک بخش بستری می باشد سه راه فرار دارد : یک راه از طرف در ورودی بخش به راهروهای عمومی ، یک راه به بخش بستری مجاور ، یک راه به محوطه خارج یا پله فرار .
ـ تعداد تخت های بستری بیش از 30 تخت نباشد .
ـ درهای ورودی و خ.روجی بخش بستری از جنس ضد آتش باشند .
ـ دور تمام بازشوها در کف و سقف سازه که برای شفت ها به وجود می آید با دیوار ضد آتش با مقاومت 60 دقیقه پوشیده شود .
ـ کلیه دریچه های دسترسی به سفت های سراسری که در داخل بخش قرار داورند ، از جنس ضد آفتاب باشند .
ـ فضای بین دو تا چند بخش بستری ، یک منطقه آتش محسوب می شود . دیوارهای اطراف آن ، از کف سازه ساختمان تا سقف سازه ساختمان امتداد یابد و مقاومت 60 دقیقه در برابر آتش را داشته باشند . درهای ورودی و خروج از این منطقه ضد آتش پیش بینی شوند .
ـ تمام کانالهای تاسیساتی، که در سقف کاذب از منطقه آتش عبور می کنند ، با دمپر ( صفحه فلزی برای کنترل جریان هوا یا آتش ) ضد آتش بسته شوند . دیوار ضد آتش منطقه با دمپر ضد آتش کانال کیپ و محل درز با مواد ضد آتش پر شود .
ـ تمام لوله ها و کابل هایی که از دیوار ضد آتش منطقه عبور می کنند ، با مواد ضد آتش پر شوند .
ـ حداقل فاصله دو پنجره روی دیوار خارجی که هر کدام متعلق به یک منطقه آتش است و با دیوار ضد آتش از هم جدا شده اند ، یک متر باشد .
ـ درهای ضد آتش باید دارای مکانیسم بسته شونده خودکار ، باشند .
ـ درهای ضد آتش باید فاقد شبکه عبور هوا باشند . انتهای در تا کف فقط میتواند 5 میلی متر فاصله داشته باشد .

3-2-9-1 ـ ایمنی در برابر زلزله
علاوه بر محاسبات سازه ساختمان ( پایه ها ، ستون ها ، تیرها ، سقف ، کف و دیوارهای پوسته خارجی ) محاسبات مقاومت در برابر زلزله طبق آیین نامه های موجود ، موارد زیر مورد توجه مهندسان معمار و سازه پروژه های بناهای درمانی قرار گیرد .
دیوارهای داخلی بخش های بستری داخلی / جراحی :
بهترین انتخاب برای دیوارهای داخلی سیستم درای وال 1 است . این سیستم علاوه بر خاصیت انعطاف پذیری در برابر تغییراتی که در روند بهره برداری به وجود می آید و وزن سبک آن، به راحتی کی توان آن را در برابر زلزله مقاوم نمود و از واژگون شدن دیوارهای داخلی در زمان وقوع زلزله بر روی بیماران و کارکنان جلوگیری نمود . شیوه های تقویت استاد رانر 2 درای وال ها ، توسط مهندسین سازه طرح ، مشخص شود . در صورت بکار بردن دیوارهای بنایی ، شیوه تقویت آنها در برابر زلزله توسط مهندسین سازه مشخص شود . به طوری که از واژگانی آن در زمان زلزله جلوگیری شود.
سقف های کاذب :
در مورد تمام انواع سقف های کاذب مانند : رابیتس ، گچ و خاک ، درای وال ، سقف های کاذب قابل برداشت اعم از فلزی یا آکوستیک و غیره ، طرح جزئیات مقاومت در برابر زلزله ، توسط مهندسین سازه انجام شود .
پنجره های داخلی :
شیشه پنجره های داخلی یکی از موارد خطرناک در زلزله است . تمام شیشه های پنجره های داخلی از شیشه سکوریت یا شیشه مسلح انتخاب شود .
چهارچوب درها :
جزئیات لازم برای تقویت چهارچوب درها برای جلوگیری از تخریب آنها در زمان وقوع زلزله انجام شود .
عناصر تاسیساتی و برقی :
یکی از موارد ایجاد خطر در زمان زلزله ، کنده شدن عناصر تاسیساتی و برقی است . برخی از این عناصر شامل لوله کشی آب سرد و گرم ، لوله کشی فن کویل و رادیاتور ، لوله کشی گازهای طبی ، فن کویل های سقفی ، کانال های تهویه ، چراغ ها ، جعبه های برق ، آتش نشانی و غیره می باشند . در زمان طراحی و اجرا باید به تقویت اتصالات عناصر تاسیساتی توجه کفی شود ، تا بتوانند در زمان وقوع زلزله ، مقاومت لازم از خود نشان دهند .
تجهیزات غیر متحرک :
آن دسته از تجهیزات یا مبلمان که احتمال واژگونی آنها در زمان وقوع زلزله زیاد است و متحرک نمی باشند ، مانند قفسه های ایستاده دارو ، قفسه های ایستاده وسایل مصرفی ، قفسه کتاب یا پرونده و غیره با پیچ به دیوار ثابت شوند .

3-2-9-2 ـ ایمنی بیماران در برابر خطرات فیزیکی داخلی بخش
بسیاری از آسیب هایی که در داخل بخش های بستری به بیماران وارد می شود جنبه پزشکی و پرستاری دارد . در این مبحث فقط درباره برخی از مواردی که از ایجاد خطرات فیزیکی برای بیماران جلوگیری می کنند و در طراحی معماری باید پیش بینی شوند ، بحث می شود :
پنجره :
حداقل ارتفاع کف پنجره تا کف اتاق 90 سانتی متر باشد . در صورتی که این ارتفاع کمتر طراحی شود نرده جان پناه لازم است .

قفل پنجره :
روی قسمت بازشوی پنجره های خارجی قفل آلن نصب شود ، به طوری که قسمت بازشوی پنجره قابل کنترل باشد . قفل آن تحت اختیار سرپرستار بخش می باشد ، بیماران ، همراهان آنها و عیادت کنندگان نمی توانند به دلخواه پنجره را باز کنند . اجرای قفل آلن پنجره های خارجی در بیمارستان های با ارتفاع زیاد واجب است .
دستگیره :
ـ در تمام طول راهروهای بخش بستری ، جهت حرکت بیماران دستگیره نصب شود . دستگیره راهروها ، که به عنوان ضربه گیر نیز مورد استفاده قرار می گیرند ، می توانند از جنس چوب ، پی وی سی ، اکروبن و غیره باشد . ارجح است که قسمتی که با دست تماس دارد از جنس گرم باشد و گوشه و زاویای تیز نداشته باشد ارتفاع بالای دستگیره تا کف 90 سانتی متر باشد .
ـ در تمام سرویس های بهداشتی و حمام ها دستگیره های حفاظتی نصب شوند . این دستگیره ها به صورت لوله های گرد از جنس فلزی با رنگ کوره ای متضاد با رنگ کاشی دیوارها باشد . ارتفاع بالای دستگیره تا کف 90 سانتی متر باشد . اتصالات لبه تیز نداشته باشند . پیچ ها جاسازی شده باشند .
سایر ملاحظات ایمنی بیماران در بخش بستری :
ـ در تمام سرویس های بهداشتی و حمام ها ، به بیرون باز می شود . قفل این درها از نوعی انتخاب شود که بتوان از بیرون باز کرد تا اگر بیمار پشت در بیهوش شده وافتاده باشد پرستاران بتوانند با باز کردن قفل درها از بیرون و باز کردن در به سمت بیرون ، بیمار را نجات دهند .
ـ در تمام سرویس های بهداشتی و حمام ها ، زنگ احضار پرستار پیش بینی شود . زنگ احضار پرستار در حمام ها در قسمت داخل دوش پیش بینی شود .
ـ کف سازی تمام سرویس های بهداشتی و حمام های از نوع سرامیک غیر لغزنده بدون جذی آب انتخاب شود .
ـ در کف سازی اتاق های بستری و راهروهای بخش از مصالح غیر لغزنده ایتفاده شود . استفاده از جنس سینتتیک6
ارجحیت دارد .
ـ در کنار درها ، مخصوصاً درهای بادبزنی ، پنجره ای عمودی با شیشه سکوریت نصب شود . فاصله پایین پنجره از کف 90 سانتی متر و بالای آن از کف 185 سانتی متر باشد .
ـ تخت های بستری امکان نصب نرده کنار تخت را در دو طرف داشته باشند .
ـ برای موارد اورژانس ، یک ترولی اورژانس در قسمت مشخص ، نزدیک ایستگاه پرستاری ، پیش بینی شود . این ترولی امکانات تجدید حیات قبلی و تنفسی را داشته باشد .

3-2-10 ـ ارتباط بخشهای بستری داخلی / جراحی در بیمارستان تخصصی کلیه
در این مبحث ارتباط بخش های بستری داخلی / جراحی در بیمارستان تخصصی کلیه از زوایای زیر مورد بررسی قرار می گیرد :
ـ ترکیب بندی بخشهای بستری داخلی / جراحی
ـ همجواری حداقل دو بخش بستری داخلی / جراحی
ـ ظرفیت یک بخش بستری داخلی / جراحی
ـ جهت نورگیری بخش های بستری داخلی / جراحی
ـ گسترش آینده
ـ ارتباط بخش های بستری داخلی / جراحی با سایر بخش های بیمارستان تخصصی کلیه
ترکیب بندی بخش های بستری داخلی / جراحی :
ـ مجموعه بخش های بستری بیشتر از یک چهارم از سطح زیربنای بیمارستان تخصصی کلیه را تشکیل می دهند . در طراحی کل بیمارستان تخصصی کلیه عمومی ، ترکیب بندی بخشهای بستری در یک مجموعه اهمیت زیادی دارد . ( به غیر از بخش زایمان در بیمارستان های با ظرفیت زیاد و کلیه بخشهای مراقبت های ویژه ) .
ـ در صورتی که طراحی کل بیمارستان تخصصی کلیه به صورت گسترده انجام گیرد ، بخشهای بستری در یک یا دو و یا سه طبقه در کنار هم قرار می گیرند ، در این صورت حداقل هر دو بخش بستری باید از طریق راهروهای داخل بخش به یکدیگر مرتبط باشند و ورودی آنها به سرسرای مشترک بین دو بخش بستری که شامل کلیه فضاهای مشترک بین دو بخش است ، ارتباط داشته باشد و از آنجا به مسیرهای عمومی بیمارستان تخصصی کلیه مرتبط شوند .
ـ در صورتی که طراحی کل بیمارستان تخصصی کلیه به صورت متمرکز و در ارتفاع طراحی شود ، بخشهای بستری روی هم قرار گیرند . در این صورت حداقل در هر طبقه دو بخش بستری در کنار هم قرار گیرند . این دو بخش بستری از طریق راهروهای داخلی به یکدیگر مرتبط باشند . و ورودی آنها به سرسرای مشترک بین دو بخش بستری که شامل کلیه فضاهای مشترک بین دو بخش است ، ارتباط داشته باشد و از آنجا از طریق پله و آسانسور به طبقات پایین متصل شود.
همجواری حداقل دو بخش بستری داخلی / جراحی :
بهترین شکل همجواری دو بخش داخلی / جراحی به طریقی است که ایستگاه های پرستاری دو بخش در مسافت نزدیکی از دو بخش قرار گیرند و راهرویی این دو بخش را به یکدیگر مرتبط کند . این راهروی ارتباطی را دیوار و در ضد آتش در فاصله ای از دو بخش از هم جدا می کند . این دو بخش بستری کاملاً از یکدیگر مستقل هستند و هر یک دارای ورودی و پله فرار مستقل می باشند . چهار خاصیت مهم این همجواری را الزامی می کند :
1 ـ در صورتی که یکی از بخشهای بستری دچار حریق شود ، این همجواری ، تخلیه افقی بیماران را امکان پذیر میکند .
2 ـ همجواری دو بخش بستری داخلی / جراحی این امکان را برای گروه های پرستاری دو بخش بستری به وجود می آورد که بتوانند تقسیم بندی بیماران را از نظر جنسیت ونوع بیماری تنظیم کنند .
3 ـ در شیفت شب که تعداد پرستاران کم است ، در صورت وقوع مورد اورژانسی ، پرستاران یک بخش بستری می توانند به پرستاران بخش مجاور یاری رساند .
4 ـ طراحی حداقل دو بخش بستری در کنار هم باعث کاهش سطح زیر بنای بیمارستان تخصصی کلیه می شود ، زیرا سطح زیر بنای فضاهای ارتباطی و فضاهای مشترک ، به کل تعداد تخت دو بخش بستری تقسیم می شود .

3-2-10-1 ـ ظرفیت یک بخش بستری داخلی / جراحی
تعداد تخت کم در یک بخش بستری داخلی / جراحی باعث بالا رفتن کارآیی گروه پرستاری می شود و سطح کیفیت رسیدگی به بیماران بالا می رود . ولی از طرف دیگر تعداد کم تخت در یک بخش بستری باعث بالا رفتن سطح زیر بنای بخش و تعدادکارکنان بخش ، نسبت به تعداد تخت ها می شود و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست . از طرف دیگر بالا رفتن زیاد تخت علاوه بر این که باعث پایین آمدن کیفیت رسیدگی به بیماران می گردد ، فواصل داخل بخش را زیاد می کند . تعداد 30 تخت بستری در هر بخش بستری داخلی / جراحی بسیار مناسب است . در بیمارستان های با ظرفیت کمتر از 120 تختخواب عادی ، که مجموع بخش های بستری تقسیم به چهار بخش داخلی ، جراحی ، زنان و زایمان و کودکان می شود تعداد تخت هر بخش بستری کمتر از 30 تخت خواب خواهد شد .
استقرار مجموعه بخشهای بستری ، چه به صورت گسترده و چه به صورت متمرکز ، به صورتی انجام گیرد که اتاق های بستری تقریبا در جهت شمال و جنوب قرار گیرند . در صورتی که طراح پروژه بیمارستان تخصصی کلیه ، نیاز داشته باشد زاویه گردشی برای بلوک بستری پیش بینی کند ، ارجح است که بلوک بستری را حدود 15 درجه به سمت شرق گردش دهد . جهت نورگیری شمال و جنوب یا 15 درجه به سمت شرق جوابگوی تمام اقلیم های متنوع ایران می باشد .
ـ در طراحی پوسته خارجی ساختمان ، تمهیدات لازم را برای در سایه قرار گرفتن پنجره های اتاق های بستری در فصل تابستان پیش بینی شود .
در طراحی بخش های بستری ، ( به صورت گسترده یا متمرکز ) ، گسترش آینده بخش های بستری باید مورد توجه طراحان قرار گیرد . بهترین روش در گسترش آینده ، اضافه کردن بخش بستری جدید می باشد .

3-2-10-2 ـ ارتباط بخش های بستری داخلی / جراحی با سایر بخشهای بیمارستان تخصصی کلیه
کارکنان بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه ارتباط گوناگونی با بخش های بستری داخلی / جراحی دارند در این مبحث ارتباط بخش های بستری داخلی / جراحی با سایر بخش های بیمارستان تخصصی کلیه فقط در زمینه های زیر مورد توجه قرار می گیرد :
ـ آورد و برد بیماران
ـ آورد و برد ابزار و وسایل
ـ آرود و برد مواد مصرفی و دور ریختنی

3-2-10-2-1 ـ آورد و برد بیماران
تردد بیماران بستری در بیمارستان تخصصی کلیه جهت دستیابی به اهداف زیر انجام می گیرد :
ـ پذیرش بیماران بستری از طریق قسمت پذیرش بیماران بستری
ـ پذیرش بیماران بستری از طریق بخش اورژانس
ـ انتقال بیماران بستری از بخش های مراقبت ویژه به بخش های بستری داخلی / جراحی
ـ آورد و برد بیماران بستری به بخش های تشخیصی و درمانی بیمارستان تخصصی کلیه
پذیرش بیماران بستری از طریق قسمت پذیرش بیماران بستری :
بستری شدن بیماران در بخش های بستری از طریق قسمت پذیرش بیماران بستری انجام میگیرد . تشخیص بستری شدن یا به وسیله پزشکان درمانگاه سرپایی بیمارستان تخصصی کلیه و یا پزشکان خارج از بیمارستان تخصصی کلیه انجام می گیرد ، رد بعضی از موارد بیمار از یک بیمارستان تخصصی کلیه به بیمارستان دیگر انتقال می یابد . بعد از پذیرش بیماران ، آنها را به بخش های بستری راهنمایی می کنند .
پذیرش بیماران بستری از طریق بخش اورژانس :
بیمارانی که دارای شرایط اورژانس هستند به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه می نمایند . بعد از انجام پذیرش و درمان اولیه در صورت تشخیص پزشک ، از طریق مسیرهای داخلی بیمارستان به بخش بستری انتقال می یابد ، در برخی موارد بیمار به فوریت به بخش اعمال جراحی برده می شود و بعد از انجام عملیات جراحی به بخش بستری داخلی / جراحی منتقل می شود .
انتقال بیماران بستری از بخش های مراقبت ویژه به بخشهای بستری داخلی / جراحی :
بیمارانی که در شرایط آنها حاد است از بخش اورژانس یا از بخش اعمال جراحی ، بسته به نوع بیماری به بخش هایمراقبت های ویژه فرستاده می شوند . بعد از طی دوره درمان ، بنا به تشخیص پزشک معالج ، جهت ادامه درمان به بخشهای داخلی / جراحی انتقال می یابند .
آورد و برد بیماران بستری به بخش های تشخیصی و درمانی بیمارستان :
در روند درمان بیماران ، آورد و برد آنها به بخش های تشخیصی و درمانی بیمارستان اهمیت زیادی دارد و بیشترین تردد بیماران بستری در بیمارستان ، در این زمینه انجام می گیرد . توصیه می شود در طراحی روابط برون بخشی بیمارستان تفکیک مسیر بیماران بستری و سرپایی رعایت شود و مسیر ورود بیماران بستری به بخش های تشخیصی از ورود بیماران سرپایی مجزا باشد . برخی از بخش های درمانی و تشخیصی ، که محل تردد بیماران بستری بخش های بستری داخلی / جراحی است به شرح زیر می باشند :
ـ بخش اعمال جراحی
ـ بخش فیزیوتراپی
ـ آب درمانی
ـ برق درمانی
ـ حرکات درمانی
ـ کادر درمانی
ـ تنفس درمانی
ـ بخش رادیولوژی
ـ رادیوگرافی
ـ انژیوگرافی
ـ سی تی اسکن CT-SCAN
ـ ام آر ای MRI
ـ بخش طب هسته ای
ـ بخش آزمایشگاه فیزیولوژی
ـ بخش اندوسکوپی / سیستوسکوپی
ـ بخش شنوایی سنجی
ـ بخش دیالیز

3-2-10-2-2 ـ آورد و برد ابزار و وسایل
آورد و برد ابزار و وسایل در چند مورد مختلف در بخش های بستری داخلی / جراحی انجام می گیرد :
ـ نیاز بخش بستری به تجهیزات و وسایل جدید
ـ تعمیرات ابزار و وسایل
ـ شستشو و ضد عفونی کردن البسه و وسایل
نیاز بخش بستری به تجهیزات و وسایل جدید :
سرپرستار بخش لیست ابزار و وسایل جدید را ، با توجیه دلایل نیاز به آنها ، تهیه کرده و بعد از امضای سوپروایزر ، یا مترون بیمارستان تخصصی کلیه ، آن را به قسمت تدارکات می فرستد . قسمت تدارکات لیست درخواست را بررسی و در صورت موجود بودن آنها در انبار مرکزی بیمارستان تخصصی کلیه ، لیست را به انبار مرکزی می فرستد و بلافاصله ابزار و وسایل مورد نیاز از انبار مرکزی از طریق مسیرهای داخلی بیمارستان تخصصی کلیه به بخش بستری فرستاده می شود و در آنجا به سرپرستار بخش تحویل می گردد . در صورت موجود نبودن وسایل درخواستی ، آنها را در اسرع وقت تهیه کرده و به بخش بستری می فرستند . در صورتی که ابزار و وسایل فرسوده و غیر قابل استفاده باشند ، آنها را از طریق مسیرهای داخلی بیمارستان تخصصی کلیه به انبار اسقاط می برند .
تعمیر ابزار و وسایل :
در صورتی که نیاز به تعمیر ابزار و وسایل موجود در بخش بستری باشد ، سرپرستار بخش درخواست تعمیر آنها را به قسمت کاخداری بیمارستان می فرستد ، اعضای قسمت کاخداری ابزار و وسایل را از طریق راهروهای داخلی بیمارستان به قسمت تعمیرات بیمارستان حمل می کنند و بعد از تعمیرات لازم ، از همان طریق به بخش بستری باز می گردانند و به سرپرستار بخش تحویل می دهند . در صورتی که قسمت تعمیرات نتواند تجهیزات مورد نظر را تعمیر کند ، مسوول کاخداری آن را به تعمیر گاههای خارج از بیمارستان می فرستد و بعد از تعمیرات لازم ، آنها را به بخش بستری باز می گرداند .
شسشتو و ضد عفونی کردن البسه و وسایل :
ترافیک حمل و نقل البسه کثیف و تمیز از کلیه بخش های بستری به رختشویخانه بیمارستان و بالعکس ، بیشتر از سایر بخش های بیمارستان است . کلیه ملافه ها ، روبالشی ها و روسری های کثیف بیماران و کارکنان بخش های بستری هر روزه جمع آوری شده و به وسیله ترولی های برزنتی ، از طریق مسیرهای داخلی بیمارستان تخصصی کلیه به قسمت رختشویخانه حمل می گردند و بعد از شستشو و تعمیرات لازم از قسمت انبار تمیز رختشویخانه تحویل گرفته می شوند.
بخشی از ابزار و وسایل در بخش های بستری داخلی / جراحی نیاز به استریل شدن دارند . مخصوصاً وسایلی که در اتاق معاینه و درمان مورد استفاده قرار می گیرند . ابزار و وسایلی مانند بسته های پانسمان و غیره از مرکز استریل ردیافت می شوند و ابزار و وسایل کثیف به مرکز استریل بیمارستان تخصصی کلیه ، جهت استریل مجدد فرستاده می شوند .
مواد مصرفی بخش های بستری داخلی / جراحی از واحدهای پشتیبانی بیمارستان تخصصی کلیه فراهم می شوند . حمل و نقل آنها از مسیرهای ارتباطی داخل بیمارستان تخصصی کلیه ترافیک خاص خود را دارد . واحدهای پشتیبانی بیمارستان تخصصی کلیه که تامین کننده و دریافت کننده مواد مصرفی و دورریختنی بخشهای بستری داخلی / جراحی هستند به شرح زیر می باشند :
ـ کلیه داروهای مصرفی بخش های بستری داخلی / جراحی که به شکل قرص ، آمپول ، سرم های غذایی و غیره هستند براساس نسخه پزشکان از داروخانه مرکزی بیمارستان تخصصی کلیه تهیه می گردند .
ـ وسایل مصرفی مانند سرنگ ، پنبه ، دماسنج ، الکل و غیره نیز از داروخانه مرکزی بیمارستان تامین می شوند .
کلیه مواد خوراکی و آشامیدنی بیماران و کارکنان کشیک برای وعده های صبح ، ظهر و شب ، از طریق آشپزخانه مرکزی بیمارستان به آبدارخانه های بخش های بستری حمل و می شوند ، در بیمارستان های کوچک وبیمارستان های گسترده مسیر حمل خوراک و آشامیدنی ، راهروهای داخلی بیمارستان است . در بیمارستان تخصصی کلیه های بزرگ و واقع در ارتفاع میتوان از آشپزخانه به وسیله آسانسور مخصوص حمل خوراک مستقیماً خوراک را به آبدارخانه بخش های بستری حمل نمود .
بخش های بستری ، بعضی از اقلام مصرفی مانند وسایل و مواد نظافت و ضدعفونی ، لوازم نوشتاری و غیره را ازانبار مرکزی بیمارستان تخصصی کلیه تامین می کنند.
زباله بخش های بستری ، به طور مستمر جمع آوری شده و به مرکز جمع آوری و دفع زباله بیمارستان تخصصی کلیه فرستاده می شود . انتقال زباله ها به مرکز جمع آوری زباله تردد زیادی را در مسیرهای داخلی بیمارستان به وجود می آورد . در بیمارستان های با ظرفیت زیاد که به صورت متمرکز طراحی شده باشد می توان یک آسانسور مخصوص حمل زباله پیش بینی کرد.

3-2-11 ـ روابط فضاهای بخش های بستری داخلی / جراحی
در طراحی روابط داخلی بخش های بستری ، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرند :
ـ انتخاب مدول شبکه ستون های سازه ساختمان
ـ مکان ایستگاه پرستاری
ـ گروه بندی بیماران ، برحسب شدت بیماری ، شرایط و خصوصیات روانی بیمار
ـ ظرفیت بخش بستری و مکان اتاق های بستری در رابطه با ایستگاه پرستاری
ـ مکان فضاهای پشتیبانی بخش در رابطه با ایستگاه ها پرستاری و اتاق های بستری
ـ ورودی بخش بستری و پله فرار و ارتباط با بخش بستری مجارو

3-2-11-1 ـ انتخاب مدول شبکه ستوه های سازه ساختمان
در شروع طراحی بخش های بستری ، انتخاب درست شبکه ستون های سازه ساختمان اهمیت زیادی در طراحی بهینه بخش بستری دارد . ابعاد اتاقهای بستری ، راهرو و فضاهای پشتیبانی در این انتخاب موثر هستند . در صورتی که این مدول شبکه ستون های سازه در کل بیمارستان ادامه پیدا کند . از همان ابتدا باید ابعاد اتاق های عمل ، اتاق های رادیولوژی و غیره مورد نظر باشند . انتخاب مدول شبکه ستون های سازه توسط طراح معمار پروژه در مورد بیمارستان های کوچک ناحیه ای و بیمارستان های بزرگ آموزشی متفاوت است . در طراحی شبکه ستون های سازه ، مسائل محاسبات بهینه سازه ، ساختمان نیز مورد توجه قرار دارد .

3-2-11-2 ـ مکان ایستگاه پرستاری
ایستگاه پرستاری قلب بخش بستری محسوب می شود . از ابتدای شروع بخش بستری مکان ایستگاه پرستاری باید مورد توجه قرار گیرد . برای مشخص کردن مکان ایستگاه پرستاری موارد زیر رعایت شود :
ـ تمام اتاق های بستری باید در دیدرس ایستگاه پرستاری باشند .
ـ اتاق بیمارانی که شدت بیماری آنها زیاد است در نزدیکی ایستگاه پرستاری قرار گیرد .
ـ ورودی بخش بستری قابل کنترل از ایستگاه پرستاری باشد .
ـ اتاق دارو و کار تمیز در نزدیکی ایستگاه پرستاری ، و در دیدرس آن قرار گیرد .
ـ در صورتی که در طراحی بخش های بستری ، دو بخش بستری پشت به پشت هم قرار گیرند ، بهتر است دو ایستگاه پرستاری با راهرویی بهم مرتبط باشند تا در شرایط اورژانس دو گروه پرستاری بتوانند کمک کنند .
ـ اتاق های بستری پشت ایستگاه پرستاری قرار نگیرند .
ـ اتاق سرپرستار بخش در نزدیکی ایستگاه پرستاری قرار گیرد .
ـ در صورتی که بخش بستری به شکل شکسته طراحی شود ، ایستگاه پرستاری در محل شکستگی قرار گیرد .
ـ یک ایستگاهه پرستاری ، حداکثر به 30 تخت جوابگو خواهد بود . در صورتی که بخش بستری داخلی /جراحی بیشتر از 30 تخت داشته باشد ، دو ایستگاه پرستاری لازم است .

3-2-11-3 ـ گروه بندی بیماران برحسب شدت و شرایط بیماری و خصوصیات روانی بیمار
از آنجا که گروه بندی بیماران ، که موضوع زمان بهره برداری از بیمارستان می باشد ، در طراحی بخش بستری تاثیر زیادی دارد ، از ابتدای طراحی بخش های بستری باید مورد توجه قرار گیرد . این موضوع فقط تا آنجا به گروه بندی می پردازد که در طراحی بخش بستری موثر است .
بیماران از نظر وخامت بیماری و نیاز به مراقبت پرستاری در بخش های مراقبت های داخلی / جراحی به سه گروه تقسیم می شوند :
ـ بیماران در شرایط سخت بیماری
ـ بیماران در شرایط متوسط بیماری
ـ بیماران در دوران نقاهت

3-2-11-3-1 ـ بیماران در شرایط سخت بیماری
این دسته از بیماران از نظر شرایط بیماری به سه دسته تقسیم می شوند :
1 ـ بیمارانی که بعد از طی دوره مراقبت های ویژه در بخش های مراقبت های ویژه جراحی و مراقبت های ویژه داخلی به بخش های بستری داخلی / جراحی منتقل می شوند . این دسته از بیماران نیاز به خدمات حرفه ای پزشکی ، پیراپزشکی و پرستاری بیشتری دارند و از امکانات بخش های بستری استفاده می کنند ، مانند اکسیژن خلاء ، تزریق وریدی سرم ، ابزار کشش و غیره . دسته ای از این بیماران نمی توانند از سرویس های بهداشتی استفاده کنند و کمک بهیاران برای تخلیه ادرار و مدفوع این بیماران از لگن استفاده می کنند . دسته دیگربا کمک بهیار و یا همراهان خود از سرویس های بهداشتی استفاده می کنند . محل بستری این بیماران در اتاق های بستری یک تختخوابی و چهار تختخوابی که نزدیک به ایستگاه پرستاری ، اتاق دارو و کارتمیز و اتاق کار کثیف است می باشد .
2 ـ بیمارانی که بیماری آنها عفونی می باشد . این دسته از بیماران در اتاق های ایزوله که روبروی ایستگاه پرستاری طراحی می شوند ، بستری می گردند .
3 ـ بیمارانی که به علت جراحی یا نوع بیماری ، مقاومت بدن آنها در برابر میکروارگانیسم ها کم شده و مستعد دریافت عفونت هستند . این دسته از بیماران در اتاق های ایزوله که روبروی ایستگاه پرستاری طراحی می شوند ، بستری می گردند .

3-2-11-3-2 ـ بیماران در شرایط متوسط بیماری
این دسته از بیماران با اینکه نیاز به مراقبت پرستاری کامل دارند ، ولی می توانند تا حدودی نیازهای خود را ، مانند استفاده از سرویس های بهداشتی و حمام گرفتن برآورده سازند . بسیاری از این بیماران می توانند از تخت پایین آمده و کنار تخت بنشینند . این بیماران در اتاق های 4 تختخوابی که کمی دورتر از ایستگاه پرستاری ، ولی نزدیک به سرویسهای بهداشتی است ، بستری می شوند . این دسته از بیماران حدود نیمی از بیماران بخش بستری داخلی / جراحی را تشکیل می دهند .

3-2-11-3-3 ـ بیماران در دوران نقاهت
این دسته از بیماران حداقل 4 ساعت در روز خارج از تخت هستند و بدون کمک پرستار می توانند از سرویس های بهداشتی استفاده کنند . البته بیماران کمتر از 2 سال و بالای 75 سال در این رشته قرار نمی گیرند . این دسته از بیماران در اتاق های 4 تختخوابی که دورترین موقعیت را نسبت به ایستگاه پرستاری دارند ، بستری می شوند . بیشترین زمان استفاده از اتاق روز توسط این دسته از بیماران انجام می گیرد . حدود یک چهارم از بیماران بخش بستری داخلی / جراحی از این دسته هستند .

3-2-11-4 ـ ظرفیت بخش بستری و مکان اتاق های بستری در رابطه با ایستگاه پرستاری
تعداد بهینه تخت در یک بخش بستری بیمارستان 24 تخت است که به علت نوع خاص بیماران این بیمارستان از شرایط بسیار خوب نگهداری برخوردار می باشند واغلب اتاق های 2 تختخوابه و 1 تختخوابه پیشنهاد می گردد .
اتاق های بستری ، نسبت به ایستگاه پرستاری به صورت زیر طراحی می شوند :
ـ مکان اتاق های بستری ایزوله ، روبروی ایستگاه پرستاری
ـ مکان اتاق های بستری یک تختخوابی نزدیک به ایستگاه پرستاری ، روبرو یا همجوار آن
نزدیکترین اتاق به ایستگاه پرستاری ، اتاق دارو و کار تمیز می باشد . توصیه می شود باز شوی اتاق در راهرور اصلی نباشد و از ایستگاه پرستاری به راحتی بتوان به این اتاق وارد شد . بهتر است قسمتی از اتاق که میز تقسیم دارو قرار دارد پنجره ای به راهروری داخلی بخش بستری داشته باشد تا پرستاری که در این اتاق به کار مشغول است بتواند تا حدودی اتاق های بستری را نیز کنترل کند .
اتاق کار کثیف به اتاقهای بستری یک تختخوابی و حداقل دو اتاق بستری چهار تختخوابی ، نزدیک باشد . اتاق کار کثیف تا حدودی به ایستگاه پرستاری نزدیک باشد .
بهتر است ، این اتاق همجوار اتاق دارو و کار تمیز طراحی شود یا حداقل ، فاصله نزدیکی با اتاق دارو و کار تمیز داشته باشد .
مکان اتاق جمع آوری کثیف در نزدیکی ورودی بخش بستری پیش بینی شود .
مکان اتاق نظافت می تواند در انتهای راهروی داخلی بخش قرار گیرد .
مکان اتاق روز بیماران در نزدیکی ورودی بخش بستری پیش بینی شود .
مکان فضای پارک برانکارد و صندلی چرخدار ، در نزدیکترین فاصله به ورودی بخش بستری پیش بینی شود .
حمام ها و سرویس های بهداشتی در دو گروه مجزا ، هر گروه روبروی مجموعه اتاق های بستری چهار تختخوابی پیش بینی شود ، به طوری که فاصله کمی از اتاقهای بستری چهار تختخوابی داشته باشند ، حمام و سرویس بهداشتی معلولان در کنار یکی از این دو گروه سرویس بهداشتی پیش بینی شود .
اتاق پرستار بخش در نزدیکی ایستگاه پرستاری پیش بینی شود .
جای ترولی اورژانس در داخل ایستگاه پرستاری یا در فضایی بسیار نزدیک به ایستگاه پرستاری پیش بینی شود ، به طوری که به راحتی بتوان آن را در موقع اورژانس به اتاق های بستری حمل نمود .
مکان دیگر فضاها مانند انبار البسه تمیز ، انبار تجهیزات و غیره طراح معمار پروژه بیمارستان مشخص شود .

3-2-11-5 ـ فضاهای مشترک بین دو بخش بستری
با انتخاب سیستم غیر متمرکز درمورد توزیع خوراک و آشامیدنی مکان آبدارخانه در فضای مشترک بین دو بخش بستری داخلی / جراحی قرار گیرد . انتخاب مکان آبدارخانه در فضای مشترک بین دو بخش در تمام سطح بیمارستان ها کاربرد دارد .
با انتخاب سیستم رختکن محلی برای سطوح بیمارستان های قطبی و کشوری با ظرفیت های 600 تا 1000 تختخواب مکان این رختکن ها در فضای مشترک بین دو بخش بستری قرار می گیرد .
با انتخاب سیستم ملاقات دو مرحله ای عیادت کنندگان از بیماران که برای بیمارستان های با ظرفیت 300 تا 1000 تختخواب کاربرد دارد ، مکان انتظار فرعی عیادت کنندگان و کانتر اطلاعات در فضای مشترک بین دو بخش بستری داخلی / جراحی قرار می گیرد .
در طراحی بخش های بستری کوشش ورودی بخش و پله فرار در دو انتهای راهروی داخلی بخش قرار گیرند و ارتباط با بخش بستری مجاور در بین این دو ورودی قرار گیرد .

3-3 ـ بخش های کمک تشخیص
این تحقیق توسط خانم Jain Malkin 7 صورت گرفته است
به علت جذایت موضوع به ذکر پاره ای از بررسی های ایشان می پردازم :
نوشتن این مقاله در راستای نشان دادن پیشرفتی است که در زمینه تصاویر دیجیتالی ، حاصل شده است در این راستا ، من به جمع آوری اطلاعات از افراد ذی صلاح پرداختم ، تا بتوانم به شرح و توضیح این مساله بپردازم . در این زمینه با 5 منبع مختلف ، ارتباط برقرار کردم :
1 ـ یکی از دوستان معمار و همکارانش که در زمینه علم مربوطه ، اطلاعات کافی داشتند .
2 ـ تولید کننده هائی که به تولیدات خود ، افتخار کرده و به پیشرفت آنها تمایل داشتند .
3 ـ تکنسین های کاردانی با سابقه 20 تا 30 سال تجربه ، در نصب این سیستمها ، که تمام این تجارب را در طول کار با سازندگان تجهیزات پیچیده ، کسب کرده اند .
4 ـ فروشندگان تجهیزات اشعه ی x ، لوازم فرعی و سایر ابزار .
5 ـ و نهایتاً رادیولوژیست ها
تمام این افراد ، تجربه کار با تصاویر دیجیتالی ، ضمن اینکه با فیلمهای مربوط به آن نیز سر و کار داشتند و به هر حال می دانستند که این تصاویر دیجیتالی هنوز مراحل اولیه راطی می کنند آنچه نگران کننده است تفاوت عقاید و نظرات موجود در رابطه با این مساله است که چگونه تصاویر دیجیتالی می توانند ، همگام با صنعت پیش بروند ؟ همان مساله ای که تحت عنوان سازگاری DICOM بین تجهیزات و سازندگان مربوطه ، از آن یاد می شود نکته ی دیگر اینکه ، " چطور سیستم تصویر برداری نتیجه مورد نظر را خواهد داشت در صورتی که ، امروزه اتاق تاریک تنها در یک استودیو مطرح است ، استودیوئی به سرپرستی یک عکاس هنرهای زیبا .
دوست معمار من ، که برای یک شرکت معماری کار می کند و اغلب ، طرحهائی برای مرکز درمانی ، آن هم برای بخش عکسبرداری ارائه می دهد ، معتقد بود که مراجعه به فیلم و اتاقهای تاریک ، باید به حداقل برسد . یادآوری این مساله ضروری به نظر می رسد که تصاویر دیجیتالی نسبت به ماشین ها و دستگاههائی که مکانیزم آنها براساس فلیمبرداری است ( گرفتن فیلم ) کارائی بالاتری دارند .
گرچه اکثر رادیولوژیستها ، ارزش سیستم های دیجیتالی را می دانند و از طریق آن می توانند ، به ارسال و اصلاح تصاویر بپردازند ، اما به هر حال نگران مسائل اقتصادی و هزینه ها هستند ، بدین جهت که بتوانند بهترین تولید کنندگان را در زمینه فعالیت های خود انتخاب کنند تا از طریق آنها اطمینان و اعتماد لازم را کسب کنند .
تولید کنندگانی که این تکنولوژی را باور داشته باشند . من نکات و پیشنهادات عملی دیگری نیز از کارشناسان فنی دریافت کردم . کسانی که در نصب تجهیزات و سیستمها ، نگهداری از آنها و تعمیر آنها تجربه ی کافی داشتند . آنچه واضح است این است که صنعت و تکنولوژی در حال تغییر سریعی بوده و مدیریت و ذخیره ی این اطلاعات دیجیتالی را به طور متناوب ادامه دارد درست مثل هر زمینه دیگری ، هنگامی که تغییر سریع اتفاق می افتد به تبع آن محصولات جدید تولید می شوند و این در حالی است که تولیدات قبلی ، تقریباً کنار گذاشته می شوند .
هنگامی که شرایط را با 10 سال پیش مقایسه کردم بسیار متعجب شدم که چطور طرحهای تجهیزات تولیدی پیشرفت داشته اند . هر سازنده ای MRI.CT8 و تجهیزات خاص عکسبرداری دارد ، که خیلی هم صیقلی و شفاف هستند و اجزاء سازنده ی آنها سنگین و بزرگ می باشند و این در مقایسه با تجهیزات موجود در 10 سال گذشته است . به نظر می رسد که طرحها ، همگام با زمان ، پیشرفت داشته اند .
هدف از عنوان کردن این مبحث این است که لازم است منعکس شود خاصیت چند آنچه طراحان مواجه خواهند شد خواه در طراحی سوئیت یک اتاقی رادیولوژی برای یک ارتوپد یا پزشک عمومی یا یک سوئیت رادیولوژی در یک ساختمان اداری پزشکی .
تمرکز و تاکید بحث امکانات غیر بیمارستانی که در اینجا منظور یک سوئیت رادیولوژی است که می تواند در یک ساختمان مثلا اداری پزشکی ، ابزار اجاره ای را به کار گیرد . گرایش اخیر رد تعدادی از نواحی و مناطق کشور بصورت سرمایه گذاری رادیولوژی ساده خود را نشان داده است که با پزشکان و بیمارستانها قرار داد بسته می شود . این مساله بیمارستانها را از پرداخت هزینه باابن وسایل و تجهیزات گران قیمت معاف می کند ، گرچه انتقال بیماران بستری ، امری پر هزینه و سنگین به نظر می رسد ظاهرا این کار در برخی نواحی مشاهده می شود . خاصیت چندگانه آنچه که معماران ممکن است با آن مواجه شوند نشان می دهد که تعدادی تجهیزات فیلمی موجود است که با همان قابلیت ه صورت دیجیتال عمل می کنند . در این حالت یک اتاق تاریک قرار دادی مطابق وعده یا پردازشگر نوار طبیعی لازم خواهد بود با یک تصویر پرداز لیزری جهت CT مطابق قاعده یا پردازشگر نوار طبیعی لازم خواهد بود یا یک تصویر پرداز جهتCT یا MRI ممکن است به کار رود که نیازی به اتاق تاریک ندارد یا شخصی ممکن است با محیط جدید کاملا دیجیتال مواجه شود منابع موثق و معتبر پیش بینی های متفاوتی در رابطه با اینکه چه وقت تجهیزات تصویری غیر فیلمی می شوند ارائه داده اند .

3-3-1 ـ رادیولوژی سنتی
اصول کلی در این زمینه معمولا شناخته شده اند عضو مورد نظر در معرض اشعه x قرار می گیرد که به بافت های بدن نفوذ می کند و روی فیلمی که بر روی یک نوار نصب شده نمایش داده می شود فیلمی که در طرف دیگر عضو مورد نظر قرار دارد از آنجائی که بافت های بدن میزان متفاوتی از تشعشع را جذب می کنند ، لذا استخوان ها ، چربی ، گاز و . . . هر کدام به نوعی نمایش داده می شوند که این عملکرد باعث مشاهده اجزای درونی بدن می شود علاوه بر معاینه اعضای بدن تصویرگری تشخیصی برای تشخیص وجود سنگ صفرا و سنگهای کلیه ، سل ، التهاب مفاصل ، و تومور اتسخوان نیز به کار می رود .
از جمله کاربردهای دیگرآن می توان به کشف وجود اجزاء بیگانه در بافت پیوندی ، غدد بزرگ شده ، اسکن کردن مغز و کاهش تومورها اشاره کرد از دیگر موارد اطلاع از وجود کودک در رحم و تشخیص سایر بیماری هاست . برخی از انواع تصاویر تشخیصی مانند تصاویر ماوراء صورت ، شامل تشعشع نمی شوند . گرفتن فیلم اشعه ی x از پا یا قفسه ی سینه بیمار ، نیازی به آماده سازی خاصی ندارد .
در تصویر برداری از اعضائی مانند صفرا ، مثانه و یا مجاری دستگاه گوارش لازم است که بیمار ، قبل از آن چیزی نخورده باشد سپس مایع خاصی بنوشد یا به او تزریق شود ، تا اندام مورد نظر قابل رویت برای رادیولوژیست گردد .
از آنجایی که طراح به منظور طراحی یک سوئیت کارآمد باید این روند را درک کند که طرح کلی مختصر ، برای روش و روند رادیولوژی تشخیصی دنبال می شود .
کاربرد تصاویر تشخیصی 9 :
1 ـ Fluoroscopy
2 ـ Ultrasound
3 ـ Nuclear Medicine
4 ـ Computed Tomography
5 ـ Mammography
6 ـ Radiation Oncology
7 ـ Magnetic Resonance Imaging
3-3-2 ـ نکات قابل توجه در طراحی : 10
هدف از این بحث معرفی معمولترین تجهیزات عکسبرداری تشخیصی است و شرایط خاص اتاقی که این تجهیزات در آن کار نصب می شوند اگر بخواهیم تمام جنبه های طراحی و ساختاری را مطرح کنیم باید یک فصل کامل را به این موضوع اختصاص دهیم عمده تمرکز این بحث روی تسهیلات رادیولوژی برای بیماران سرپائی بیمارستان است که معمولا به مراکز درمانی مراجعه می کنند .
قبل از اینکه طراح فضا شروع به کار کند برنامه جامعی باید در نظر گرفته شود . بیماری که رادیولوژی مستقل می شود و شرایط MOB دارد با بیماری که در مرکز رادیولوژی حاضر می شود با هم تفاوتهائی خواهند داشت . مراکزی که 250000 مورد را به خود اختصاص داده اند در رابطه با گروه اول گروه رادیولوژی عموما تعداد و نوع اتاقها را شرح می دهند . هیچ راهی نیست که نقشه کش فضا بتواند در این رابطه حدس بزند چرا که بستگی به عوامل زیادی دارد . اولا اگر گروه رادیولوژی در دفتر CT داشته باشد که چندان هم دور نباشد بعید به نظر می رسد که از این تجهیزات نسخه برداری شود ، دوما تعداد پزشکان حاضر در ساختمان و تخصص آنها بر نوع خرید تجهیزات تاثیرگذار است ، سوماً نزدیکی ساختمان درمانی به یک بیمارستان و نوع ابزار تصویر گیرنده ای که در بیمارستان موجو است نیز ممکن است تحت تاثیر انتخاب تجهیزات باشد .
بخصوص اگر همان گروه رادیولوژی در بیمارستان هم جزء پرسنل باشند .
در مثال و نمونه های دیگر ، برنامه ریزی توسط معمار یا نقشه کش انجام می شود که برای تشخیص تعداد نوع اتاقهای مورد نیاز به تجربه و تحلیل می پردازد این کار باید با همکاری رادیولوژیست ها انجام می شود تا بتوانند برای خرید تجهیزات جدید تصمیم گیری کنند . اگر مرکز درمانی به کار دیولوژی ، آنکولوژی یا علوم عصبی مجهز باشد لذا بیماران زیادی در آن حضور یافته و خرید تجهیزات تخصصی را به نوعی تضمین می کنند تمام این مفاهیم باید در نظر گرفته شوند و در تجزیه و تحلیلهای مربوط به کار گرفته شوند و نهایتاً منجر به توسعه و پیشرفت برنامه شود .
این نکات شامل 6 مورد اساسی اند که باید مد نظر قرار گیرند :
1 ـ تجهیزات
2 ـ بیمار
3 ـ پرسنل
4 ـ اطلاعات
5 ـ قابلیت انعطاف
6 ـ عملکرد

3-3-2-1 ـ تجهیزات
تعدادی از تولید کنندگان برای هر روش تصمیم گیری ، تجهیزات خاصی را ارائه می دهند اندازه و ابعاد اتاق متفاوت است و در نظر گرفتن این مساله برای هماهنگی تجهیزات لازم است .
وسایل کمکی وفرعی زیادی وجود دارند که ممکن است به هر قطعه ی اصلی اضافه شده باشد طراح فضا ممکن است با انواع و اقسام تجهیزات در یک اتاق شخصی مواجه شود .
رادیولوژیست این گزینش را انجام می دهد اما طراح باید از سازندگان نیز مشخصه های هر دستگاه را پرسیده و از آنها راهنمائی بگیرد آنچه واضح است اینکه تجهیزات هستند که اندازه اتاق کار را مشخص می کنند از جمله عوامل مهم دیگری که باید مد نظر قرار گیرند و نوع علمکرد تجهیزاتی است که در آینده لازم می شوند باید توجه داشت که تولید کنندگان معمولا طرحهائی را ارائه می دهند و در اغلب موارد تقریبا سری کاملی از اطلاعات و مدارک سازمان یافته را ارائه می دهند هرشخص باید به خاطر داشته باشد که به هر حال هدف تولید کنندگان فروش تولیداتشان است و اینکه آیا این تجهیزات در فضا کارائی مناسبی خواهد داشت یا خیر به عوامل بسیاری بستگی دارد از جمله همکاری با افراد متخصص ، طراح مربوطه یا معمار است تا همگی با هم بتوانند طراحی ارائه دهند که کارائی لازم را داشته باشد و در آن بیش از همه به بیماران ، فعالیتهای درمانی و رابطه هر اتاق با کل مجموعه توجه شده باشد .
زمانی که تجهیزات در اتاق جا داده شدند زمانی عملکرد مد نظر هر دستگاه ممکن می شود که برای هر کدام فضای لازم جهت مانور در نظر گرفته شده باشد مطلب دیگر که باید مد نظر قرار گیرد دسترسی های بیمار و توانائی گروه ( پرسنل ) در جابه جائی راحت داخل فضای اتاق است برای مثال : هنگامی که بیمار نیاز دارد که انتقال داده شود از برانکارد تا کنار اشعه x ) .
نهایتا در هر اتاق پردازش یا خارج از آن فضائی جهت کنترل باید باشد .
درون اتاق ، فضای کنترل متشکل از یک پارتیشن عایق می باشد که پنجره ای درون آن تعبیه شده تکنسین پشت پنجره می ایستد و نحوه ی اتاق کنترل باید جهت تکنسین حداقل 18 اینچ از کناره های وجهی که در آن موقع است فاصله داشته باشد .
واحد کنترل به بزرگی آنچه در تصاویر 5 و 2 نشان داده شده نمی باشد .
گرچه در تشکیلات دیجیتالی سیستم دیجیتالی اتاق کنترل تا حدود بزرگتر است و ارتفاع میز کنترل جهت نشستن یا ایستادن تنظیم شود و تقریباً عرض و پهنایی معادل 4 فوت دارد جهت سیستم علمکردی کنترل و قرار گیری کامپیوتری جهت کنترل کیفیت که در آینده این اجزاء یکی می شوند و به عنوان یک واحد عمل می کنند

3-3-2-2 ـ بیمار
نکته دیگری که در اتاق رادیولوژی باید در نظر گرفت این است که سیر حرکت از فضای کار پرسنل جدا باشد .اتاقهای رخت کن بیمار در جلوی سوئیت مربوطه و از طرفی نزدیک به اتاقهای پردازش می باشد و مسیر حرکتی بیماران در یک سمت اتاق و راهروی عبور و مرور پرسنل در سمت دیگر است ، به هر حال این امر همواره عملی نمی باشد .فضای مخصوص پرسنل شامل این موادر است : پردازش فیلم اگر اساس کارفیلم باشد خواندن فیلم یا تصاویر دیجیتالی فضای مخصوص دسته بندی کردن فیلمها توسط تکنسین اگر اطلاعات به صورت فیلم باشد فضای بررسی و قضاوت روی اطلاعات فیلم و . . . اتاقهای استراحت پرسنل و اتاقهای کار خصوصی جهت رادیولوژیست ها . فضای کنترل مربوط به هر اتاق پردازش ، خارج از آن و در راهروی کنترل قرار دارد خصوصیت این پلان این است که فضای مخصوص بیمار ( تردد بیمار ) و فضای تردد پرسنل را جدا می کند به علاوه باعث می شود بیماران مکالمات پرسنل را نشوند و به طو رتصادفی فیلمهای رادیوگرافی را بر روی جعبه مخصوص دیدن فیلم ، در فضای تکنسین ها نبینند بهتر است بیمار از شنیدن و یا دیدن آنچه باعث تشویش اضطراب و ناراحتی وی می شود دور بماند و از مواردی سری پرونده آگاهی پیدا نکند .
این پیش بینی ها در پلان و طراحی مرکز بیماری های مربوط به سینه صورت گرفته است .
فضاهای کنترل درون فضاهای پردازش واقع شده اند نوار فلیم ها در اتاق تاریک به وسیله جعبه های متحرک نوارها که در دیوار تعبیه شده اند جلو عقب می روند . در صورتی کلا دیجیتالی باشد میز فرمان جهت کنترل می تواند جایگزین فضائی شود که اتاق تاریک واقع شده جعبه ی روشن جهت دیدن فیلمها لازم نخواهد بود . فضائی جهت بررسی و خواندن فلیمها لازم است به علاوه ی مانیتورهای PACS جهت خواندن و تفسیر کردن تصاویر .
احتمالا یک ایستگاه اضافی جهت بررسی های غیر ضروری همچنین فرستادن و دریافت تصاویر از موقعیت های خارج از محدوده ی سازمان .
این ایستگاه بررسی ممکن است توسط پزشکان در مستقر تشکیلات پزشکی که امکان حضور در مطب جهت دریافت این نوع اطلاعات را ندارند مورد استفاده قرار گیرد .

3-3-2-3 ـ مسیر حرکتی پرسنل
پرسنل کاری بای با کارشناسی که در کلینیک کار می کنند با احتیاط به کار پردازند محیطی که با اشعه x سروکار دارند تجهیزات عسکبرداری خاص چون CT مافوق صورت و پزشکی هسته ای ممکن است به کارشناسان امر اختصاص داشته باشد برای تمام این کارشناسان باید فضای کافی در راهرو وجود داشته باشد که در حین پردازش فیلم به یکدیگر برخورد نکنند ضمن اینکه جائی هم برای دسته کردن و دیدن فیلم ها لازم است در یک سیستم دیجیتالی همان مقدار فضا لازم است اما ممکن است از لحاظ وضعیت و موقعیت متفاوت باشد .
در این طرح ، بیماران به محل کار دسترسی ندارند ضمن اینکه نه صحبتهای پرسنل را می شنوند و نه می توانند عکس بیماران را ببینند .
ایجاد حمام جداگانه برای پرسنل کار مناسبی به نظر می رسد چرا که حمام بیماران اغلب در حال استفاده است و به خاطر موقعیتی که دارد می تواند شلوغ باشد . ( اتاقهای R/F )
از آنجائی که اتاق رادیولوژی همیشه با سیل جمعیت مواجه است لذا لازم است که اتاق انتظار بزرگترین را برای بیماران در نظر گرفت .
3-3-2-4 ـ مسیر حرکتی اطلاعات
جریان اطلاعات بیشتر از طریق PACSو سیستم شبکه ای نشان داده می شود تا از طریق طراحی فضای مورد نظر موقعیت و طرح PACS در شکل 1 به تصویر کشیده شده است به خاطر کار مهمی که انجام می شود لذا موقعیت و طرح سیستم شخصی باید متنوع و منحصر به فرد باشد به هرحال تصویر 1 جریان کلی اطلاعات را شرح می دهد اختصاص فضای فیزیکی نسبت به مکانهائی که کارشان براساس فیلم است تفاوت چندانی ندارد چرا که همان اجزاء کلی را می توان یافت اجزائی چون تعداد زیادی مانیتور ، کمک کننده ها و پرینترها این وقایع برای عکسبرداری تشخیصی اختصاص یافته اند اما براساس تخصیص فضا و مکان تفاوت چندان زیادی وجود ندارد یکی از تفاوتهایی که در مقایسه سیستم های فیلمی و دیجیتالی مشاهده می شود از نظر ذخیره کرده است .
در زمینه سیستمهای فیلمی ظرفیت ذخیره سازی بزرگی لازم است در حالی که اطلاعات تصویری زیادی را می توان به طور دیجیتالی در اجزایی که در اتاق کوچکی هستند ذخیره کرد .
آنچه که PACS را از PACS دیگر مجزا و متمایز می کند همچون هر نرم افزار دیگری روش است که به کار می برد تا نیازهای خاص را به روشی تامین می کند که استفاده کننده دوست داشته باشد .
تصویر 1 از طریق سیستمهای DR و به طور تصویری نشان می دهد که چطور سیستم چند بخشی از نرم افزارهای اختصاصی استفاده می کند و اینکه چطور از نمایشگرها ، آرشیو ، فرستنده و اطلاعات را گزارش می دهد این مساله از طریق رادیولوژیست ها طراحی و برنامه ریزی می شود یکی از اجزاء یک کمک کننده درونی است که اغلب تصاویر اصلی را به صورت امروزی در آورده آنها را فشرده و در نهایت فرمت آنرا به شکلی در می آورد که از طریق استاندارد بتوان این اطلاعات را مورد بررسی و بازبینی قرار داد این تجهیزات داخل شونده باعث می شود پزشکان یا رادیولوژیست ها با استفاده از رمز 11 به تصاویر دسترسی داشته و آنها را بر روی یک PC ببینند گیرنده می تواند در یک مکان دور قرار داشته باشد و از طریق یک سرویس اینترنتی یا شبکه منطقه ای ( LAN ) یا شبکه گسترده ( WAN ) به آنها دسترسی داشت HL-7 به رابطه استاندارد بین( سیستمهای اطلاعاتی بیمارستان )12 و ( سیستمهای اطلاعاتی رادیولوژی)13 بر می گردد هر PACS خصوصیات متفاوتی دارد و هدف آن انجام امورمهم و خطیر است ضمن اینکه نیازی به وارد کردن اطلاعات فراوان ندارد .

3-3-2-5 ـ عملکرد 14
از جمله طرحهای عملکردی جدا کردن بیماران و پرسنل است که در بالا ذکر شد و موضوع دیگر جایگزین کردن منطقی اتاقها براساس حجم بیماران و عوامل دیگر است به عنوان مثال ، اتاق رختکن بیماران باید نزدیک به اتاقها باشند .
اتاق رادیوگرافی برای فیلم گرفتن از قفسه سینه در مقابل اتاق قرار دارد چرا که معاینه ی آن زیاد طول نمی کشد اما می تواند حجم زیادی از بیماران را در خود جای دهد و لازم است که تعدادی اتاق رختکن هم وجود داشته باشند به عبارت دیگر ، مطب خصوصی رادیولوژیست ها و اتاق خواندن باید در دورترین و ساکت ترین جا قرار داشته باشد .
ساختار علمکردی به اندازه مصالحی که اطراف اتاقهاست بستگی دارد اندازه 6 اینچی بهترین گزینه است که برای تمام سیم کشی ها رعایت شود از آنجائی که عکسبرداری فضای 4 اینچی می خواهد لذا این اندازه برای تمام نواحی دیگر نیز باید رعایت شود چرا که این اندازه مناسبی است .
قابلیت انعطاف در هر یک از تهسیلات مراکز درمانی مورد نیاز است چرا که تکنولوژی سریعا در حال پیشرفت است و پیش بینی فضای مورد نیاز در طول 5 تا 10 سال آینده کار مشکلی است از آنجائی که اتاق عکسبرداری از لحاظ ساختاری پر هزینه است لذا توسعه و پیشرفت آن از موضوعات مهم است و باید بدانیم که بیمار و پرسنل کاری در محیطی باشند که از لحاظ ساختار مناسب باشد قابلیت انعطاف بیشتر از طریق اتاقهای بزرگتر عملی است تا حداقل تجهیزات .

3-3-3 ـ اجزاء یک اتاق عکسبرداری تشخیصی
اجزای اصلی یک اتاق رادیولوژی در زیر شرح داده شده اند :
1 ـ اتاق انتظار
2 ـ مطب کار
3 ـ رختکن بیمار
4 ـ منطقه کاری
5 ـ خواندن و نوشتن ( تصویر ممکن است فیلم یا دیجیتالی باشد )
6 ـ ضبط و بایگانی قایل ( اگر دیجیتالی باشد اتاق ذخیره اطلاعات برای کمک کننده و آرشیوها )
7 ـ پردازش عکس دیجیتالی یا فیلم ( اتاق تاریک ، نور یا PACS )
انواع مختلف اتاقهای رادیوگرافی و عسکبرداری به طور مجزا شرح داده شده اند

3-3-3-1 ـ اتاق انتظار 15
در هر اتاق فضای 5/2 برای اتاق انتظار در نظر گرفته می شود برای بیمارانی که ویلچر دارند همواره یک بیمار ممکن است روی برانکارد باشد در نظر گرفتن این مساله لازم است که برانکارد از طریق راهرو اختصاصی جابجا شود و به اتاق مورد نظر برسد بدون اینکه آسیبی به دیواره ها برسد و نیازی به هل دادن بیمار باشد .
در یک رادیولوژی بزرگ تعداد صندلی های موجود در اتاق انتظار آن را شبیه به اتوبوس کرده است بیشتر ترجیح داده می شود که این امکان به اماکن خصوصی و خلوتی تقسیم شود که در حالتهای مختلف نشستن مشکلی پیش نیاید و راحتی شخص را موجب شود تصویر 2 پارتیشن های مجهیزی را نشان می دهد که کار پرسنل می آید و از اوضاع اتاق اطلاعات می دهد طرح سقف و نور اتاق متنوع و جالب توجه است . استفاده از چوب تیره و روشن به این ناحیه گرما می دهد و از نظر ظاهری زیباست .

3-3-3- 2 ـ اتاق کار
این محل معمولا بزرگ نیست ، البته در رادیولوژی چرا که ثبت وقایع پزشکی بیمار به پزشک ارجاع داده می شود . رادیولوژیست فقط فیلمهای اشعه ی x و گزارش مختصری از هر بیمار را ثبت و ضبط می کند . حسابداری و دفتر داری ممکن است درون اتاق یا جای دیگر انجام شود در سیستمهاسی کاملا دیجیتالی یک سیستم مدیریت اطلاعاتی می تواند به امور حسابداری و بیمه ای رسیدگی کند ضمن اینکه در امور دیگری چون دفتر داری ، گزارشات ارسالی به پزشکان و اداره کردن تمام عکسهای دیجیتالی رادیوگرافی نیز کمک شایانی می کند البته در طول هفته عکسهای رادیوگرافی در دسترس رادیولوژیست است .
آنچه معمول و متداول است اینکه گروههای رادیولوژی قراردادهائی را با بیمارستان ها البته در بخش رادیولوژی امضاء می کنند چیز غیر معمولی نیست که یک گروه رادیولوژی بزرگ در سه بیمارستان یک شهر مشغول به کار باشند ضمن اینکه گاهش صاحب کلینیک های رادیولوژی هستند که در نقاط متمرکز در تمام کلینیک های انجام شود . همچنین آرشیو و بایگانی عکسها نیز ممکن است در یک مکان مرکزی و متمرکزی انجام شود .

3-3-3-3 ـ رختکن بیمار
برای هر اتاق ، 2 اتاق رختکن لازم است . اتاقها ممکن است کوچک باشند ، طوری که 2 فوت عرض و 4 فوت طول داشته باشد ، اما باید صندلی ، نیمکت ، آینه ، قفسه برای روپوش ها و یک یا 2 قلاب برای پیراهن ها داشته باشد . تعداد مشابهی اتاق رختکن باید در دسترس باشند گاهی اتاقکها رختکن یک زنگ اخبار اورژانسی دارند تا از طریق آن پرسنل فراخوانده شوند در یک کلینیک که اتاق رختکن کافی دارد بیماران ممکن است وسایل شخصی خود را در رختکن بگذارند که باید یک بخش محفوظ برای کیف دستی ها ، کیف اسناد و یا جواهرات در نظر گرفته شود .
در کلینیک های دیگر از بیماران درخواست می شود که لباسهای خود را در قفسه های قفل دار بگذارند قفسه هایی که بیرون از اتاق رختکن قرار دارند بنابراین بقیه ممکن است از اتاق استفاده کنند که به عنوان اتاق انتظار هم به کار می رود اتاق رختکن باید مفروش باشد چرا که بیماران ممکن است پابرهنه در آن قدم بزنند گاهی در اتاق رختکن اطاقک هائی وجود دارد که دارای نیمکت است و به عنوان برانکارد ریکاوری از آن استفاده می شود البته زمانی که فرد حال خوبی ندارد چنین رختکن های بزرگی برای بیمارانی که ویلچر دارند نیز مناسب است .

3-3-3- 4 ـ منطقه کاری تکنسین
در زمینه فضای کاری کارشناسان باید به معرفی واژه ها و اصطلاحات پرداخت بین تکنسین و تکنولوژیست کارشناس تفاوتی وجود دارد آن هم تغییر نام تکنسین مسئول اشعه x به تکنولوژیست رادیولوژی آمریکائی است واژه ی تکنولوژیست تکامل تدریجی تحصیلات و مهارتها را نشام می دهد در حالی که تکنسین اشعه x در واقع تکنولوژیست رادیولوژی شده است .
بسیاری از روشهای تشخیصی به وسیله تکنولوژی اشعه x انجام می شود بدون اینکه رادیولوژیست حضور داشته باشد تکنسین با بیمار احوالپرسی می کند و برای معاینه آموزشهائی می دهد تجهیزات را نصب می کند بیمار را جای می دهد فیلم را مشخص می کند و فیلم تمام شده را در اتاق خواندن رادیولوژیست قرار می دهد و در مورد عکس دیجیتالی آنها را شبکه انتقال می دهد .
اتاق تاریک باید نزدیک به اتاقها قرار داشته باشد تا مراحل کاری را ثبت کند و فیلم ها را برداشته و در اتاق تاریک قرار دهند و در پایان آن را به باکس مورد نظر انتقال دهند و پردازش روی آن انجام شود البته این کار برای جاهائی است که کارشان براساس استفاده از فیلم است .
جائی که 3 یا تعداد بیشتری اتاق دارد ، عموما یک تکنسین اتاق تاریک هم دارد که به طور مستمر جعبه ها را پر می کند و در آن فیلم می گذارد وفیلم ها را داخل پردازشگر می گذارد فیلم پردازش شده از پردازشگر خارج شده و به طرف نور قرار داده می شود جائی که تکنسین آن را بر می دارد و در جعبه ی بازبینی آن را چک و کنترل می کند .
یکسری فیلم را دسته می کند و آنها را جعبه ی مخصوص اشعه x قرار می دهد و در پایان به اتاق بازرسی فیلم می برد و با رادیولوژیست آن را تفسیر می کند توجه داسته باشید که تکنسین های نیاز دارند که به بایگانی فیلم دسترسی داشته باشند چرا که همواره باید فیلمهای قدیمی را با فیلم های جدید مقایسه کنند .
در سیستم دیجیتالی یک استیشن بازبینی برای تکنسین لازم است تا بتواند مطالعات تشخیصی قبلی را در آنها قرار دهد ( درست در کنار عکس های جدید ) رادیولوژیست آنها را مقایسه و به تفسیر آنها بپردازد .
قبل از اینکه فلیم در پردازشگر قرار داده شود مشخصات بیمار باید روی آن قرار داده شده باشد دوربین مربوطه می تواند بر روی سطح خارجی اتاق تاریک باشد و یا اینکه داخل این اتاق قرار داده باشد در یک سیستم دیجیتالی ، مشخصات بیمار بارکد دارد و به وسیله نرم افزار PACS نمایش داده می شود .
در یک سیستمی که بر پایه فیلم عمل می کند هر تکنسین نیاز به محل کاری دارد که بتواند در آنجا فلیمها را بایگانی و بازبینی کند 4 تا 6 پانل وجود دارد که در زیر آن جالباسی با تعدادی درایو عمودی برای فیلمهای بایگانی شده قرار دارد .
علاوه بر این باکس دو پانله هم وجود دارد که تا حد امکان به پردازشگر طرف نور نزدیک باشد تا بتوان فلیمها را به خوبی چک کرد و این برای زمانی است که فیلمها از پردازشگر خارج می شوند محل کار تکنسین در تصویر 3 نمایش داده شده و وضعیت دیواره ها و اتاق تاریک به خوبی مشخص است اگر اتاق تاریک مجاور اتاق رادیوگرافی نباشد درست مثل همین موردی که اینجا ذکر شده اگر کاست با فیلم نمایش نداده ای پر شده باشد از کنار تکنسین برداشته می شود در یک محیط کاملا دیجیتالی محل کار تکنسین یک استیشن بازبینی است که جایگاه نشستن و برخاستن دارد و یک یا تعداد بیشتری پرینتر دارد کپی از تحقیات انجام شده ممکن است بر روی برگه یا فیلم صورت گیرد و همراه با گزارش به پزشک ارسال شد منطقه کنترل که در زیر در مورد آن بحث و بررسی می شود نیز جزء محل کار تکنسین است .
توجه داشت باشید که هنگامی که اتاقهای فلوراسکوپی 16 رادیوگرافی طراحی می شوند میزها شیب دارند طوری که طرف راست پائین می آید و سمت چپ بالا می رود در صورتی که کسی روی آن ایستاده باشد هرچند برخی میزهای جدید در هر دو سمت شیب دارند بنابراین منطقه کنترل باید در انتهای سمت راست باشد که تکنولوژیست بتواند همواره بیمار را ببیند میزهای رادیوگرافی عموما تکان نمی خوردند و خطر کمتری دارند اما این مساله همچنان برای تکنولوژیست ها آرزوست که بیمار در میدان دید آنها باشد جای تعجب است که چطور این مساله اغلب با مشکل مواجه می شود .
تصویر 4 یک طرح استفاده شده با یک منطقه کنترل را نشان می دهد که بین دو اتاق رادیوگرافی حرکت می کند مشکلی که اینجا مطرح می شود این اتاق سمت راست و اتاق سمت چپ است و این مساله برای سیستمهای دیجیتالی هم فرقی ندارد اتاق R/F در سمت راست با منطقه کنترل را پشت سر بیمار می گذارند در حالی که اتاق R/F سمت چپ را در دید کامل تکنسین قرار می دهد بخصوص هنگامی که میز شیب داشته باشد . در اتاق سمت راست هنگامی که میز شیب داشته باشد بیمار معمولاً از دید تکنسین بیرون است . ( برای کسب اطلاعات اینکه تمام میزهای R/F شیب دار هستند ) توجه داشته باشید که منطقه کنترل برای اتاق R/F طوری است که تکنسین دید خوبی دارد حتی زمانی که میز تکان می خورد منطقه کنترل ممکن است بیرون از اتاق رادیوگرافی قرار داشته باشد . همانطور که در گفته شده اپراتور یا تکنولوژیست از طریق یک روزنه با حفظ سربی بیمار را نگاه می دارد یا ممکن است در اتاق رادیوگرافی باشد که پارتیشن کنترل روزنه آن همگی پوشش سربی دارند پارتیشن های کنترل و روزنه ها که هر دو حفاظ سربی دارند ممکن است از فروشندگان لوازم اشعه x خریداری شود .
اگر منطقه کنترل در بیرون از اتاق باشد ممکن است روش آمزش شفاهی برای بیمار لازم و ضروری به نظر برسد یکی از نکات ایمنی این مساله است که میز کنترل به یک سیگنال مادون قرمز در اتاق رادیوگرافی متصل است که در زمان استفاده از ماشین از ثبت کردن خودداری می کند .

3-3-3-5 ـ خواندن و مشاوره
اتاق خواندن فیلم ( نگاتیو ) :
اتاق خواندن فیلم جائی است که رادیولوژیست فیلمها را تفسیر می کند این اتاق از لحاظ اندازه تقریبا 14 × 10 یا 12 × 10 فوت مربع است که یک یا دو دیواره درمحل نشستن دارد در بالای این بخش 2 ردیف روشن کننده وجود دارد که اتاق را پوشانده اند این بخش نیاز دارد که به طور کامل نواحی پائینی را واضح کند طوری که رادیولوژیست بتواند آزادانه از یک سمت به سمت دیگر برود یک کانتر پایه ای می تواند با تقویت کننده ای همراه باشد که داخل دیواره است .
نور ایده آل اتاق مثل حالت نیم پرده است که در طول 2 یا 3 دیواره اتاق می تابد این کار می تواند روشنائی غیر مستقیمی را ایجاد کند این اتاق باید در محل کار پرسنل یا در پشت اتاق قرار داشته باشد جائی که ساکت و آرام است این مکان نباید در مقابل اتاق یا در جائی باشد که باعث اضطراب و تشویش بیمار شود
گاهی رادیولوژیست فلیمها را روی آلترناتوری می بینند که یکسری فیلم را می چرخاند فیلم هائی که از قبل در آن قرار داده شده اند که درست برعکس حالتی است که یکسری فیلم به صورت دستی بر روی جعبه ی بازبینی نصب و قرار داده می شوند آلتر ناتورها به اندازه کافی بزرگ هستند و مثل نورانی کننده های فیلم که آنها هم در این اتاق وجود دارند باید طوری قرار داده شوند که بیش از حد روشن و نورانی نشوند فیلمهای ماموگرافی 17 اغلب بر روی یک آلتاناتور بازبینی می شوند که ممکن است مجهز به یک مانیتور اضافی و نرم افزاری باشد که مثل یک کنترل کننده می تواند هر چیزی را تشخیص دهد به عنوان مثال برای ماموگرافی از تکنولوژی R2 الگوریتم های ردیابی و یک سری اطلاعات جامع در نرم افزار ها ستفاده می شود که همه بر روی صفحه ای نمایش داده می شوند واحد پردازش که کار اسکن کردن را انجام می دهد اغلب در منطقه کاری تکنسین قرار دارد و نیز در واحد نمایش که در اتاق خواندن قرار دارد .
اتاق خواندن ـ دیجیتالی :
اتاق خواندن در سیستمهای کاملا دیجیتالی می تواند کوچکتر از آنهایی باشد که برای خواندن فیلمها لازمند ، اما از نظر محیطی نکات زیادی هست که باید مدنظر گیرند اطلاعات زیربرپایه مقاله ای است که توسط بیل راستن برگ نوشته شده است . محل خواندن رادیولوژیست ها باید با احتیاط زیادی طراحی شوند و با کسانی که در آنجا کار می کنند فاصله چندانی نداشته باشد . اگر بیش از یک رادیولوژیست در اتاق کار میکند مطالبی که از نظر خلوت مطرح اند باید مدنظر قرار گیرند چرا که نباید عاملی باشد که باعث پریشانی رادیولوژیست شود از آنجائی که سیستمها صدا دارند لذا صدای خارجی و فرعی می تواند باعث بروز مشکل شود واگر کسی به فیلمها نگاه کند این مساله باعث نورانی شدن بیش از حد مانیتور افراد دیگر می شود . محل کار با PACS ممکن است متفاوت باشد چرا که هرکس چیزی را ترجیح می دهد عواملی چون تعداد مانیتور ها عمق کانترها و جای صفحه کلید علاوه بر خواندن و تغییر عکسهای رادیولوژی رادیولوژیست ممکن است بلند بخواند تلفن بزند ، کار نوشتنی نداشته باشد و یا دنبال بارکد باشد .
مراجع پزشک جهت بازبینی :
در زمینه سیستمهایی که بر اساس فیلم کار می کند ( یا دیجیتالی اند ) پزشک برای بازبینی فیلم بیمار خود باید مراجعه کند معمولا 4 پانل برای بازبینی کافی است ارتفاع آن معمولا در حد ارتفاع نشستن است هرچند در حد ایستاده هم می تواند باشد این اتفاق باید در جای مناسبی قرار داشته باشد طوری که بیماران صدای بحثهای پزشکان را نشنوند اگر نزدیک به اتاق یا محل کار پرسنل باشد پزشکان نمی توانند سرزده وارد مکان مخصوص معاینه بیمار شوند در یک سیستم کاملا دیجیتالی ، مکان بازبینی پزشکان ممکن است کوچک باشد .
اتاق رادیولوژیست / مشاوره 18:
رادیولوژیست معمولا با بیماران مشورت نمی کند ، اما با پزشکان مربوطه مشورت می کند . این کار ممکن است در دفتری خلوت یا در محل بازبینی مخصوص پزشکان انجام شود . ( آنهائی که با بیماران مشورت می کنند از دفتر خصوصی استفاده می کنند . ) در یک سیستم فیلمی ، اکثر رادیولوژیستها نورانی کننده های بازبینی را در دفتر خصوصی خود بررسی می کنند ( پانل های چهارتائی یا هشت تائی ) جائی که روی دیواره پشتی قرار دارد و به طرف میز است به اضافه قفسه ای که در پایین است . در یک سیستم دیجیتالی روشن کننده های فیلم ، با یک PACS جایگزین می شوند . این اتاق باید در آرامترین بخش ممکن قرار داشته باشد . انتظاری که می رود این است که مشاوره تلفنی در زمینه عکس های ارسالی از طریق اینترنت با مشاوره رو در رو جایگزین شده و این مشاوره بین رادیولوژیست و پزشک مربوطه انجام می شود .

3-3-3-6 بایگانی فیلم19
فیلم های اشعه x باید در کابینت های مخصوص فایل به حد کافی ذخیره شوند . فیلمها در جایگاههایی هستند که با کاغذ رنگی مشخص شده اند و اطلاعات در آنها ذخیره شده اند بسیاری از مکانهای مخصوص رادیولوژی از سیستمهای فایلی متحرک با فضائی برای ذخیره کردن استفاده می کند که ممکن است به طور دستی ا ماشینی عمل کنند . یک یادآوری مهم : وزن این کابینت فایلی باید بر اساس طرح محلی باشد که فایلها در آن قرار دارند .

ذخیره اطلاعات دیجیتالی 20:
این موضوع در بخش مربوطه به PACS شرح داده شد یک وسیله ممکن است این اتاق ذخیره را داشته باشد یا نداشته باشد که با بخش کمک کننده بزرگ همکاری کند .

3-3-3- 7 پردازش فیلم
پردازش فیلم ممکن است در یک اتاق تاریک یا در طول مراحلی در روز انجام شود که نیاز به اتاق تاریک هم ندارد و یا اینکه به وسیله عکسبرداری لیزری انجام شود ( می تواند CT و MRI استفاده شود به هر حال پردازش در نور نیز نیاز به اتاق تاریک کوچکی دارد که نیازی به تجهیزات خاص ندارد فقط اتاق تاریکی با یک نشان نوری بر روی دیوار و یک کانتر برای قرار دادن فیلم در مجلات دستگاه عکسبرداری لیزری نیازی به اتاق تاریک ندارد . این سیستم شامل یک کارتریج است که تعدادی فیلم را در بر گرفته است برای این نوع پردازش شخص باید بتواند تصویر / عکس دیجیتالی را مستقیما به دستگاه عکسبرداری لیزری بفرستد . از آنجایی که فیلم ممکن است سالها استفاده شود لذا سیستمهای پردازشگری که فیلمی هستند مورد بحث و بررسی قرار می گیرند اکنون اتاق تاریک بزرگ جایگزین شده ، آن هم با تعدادی پردازشگر که به شکل غیر متمرکز در اتاق قرار دارند و نزدیک و مجاور اتاق اصلی قرار دارند .
یک اتاق شخصی مثل ماموگرافی یا MRI ممکن است یک پردازشگر مخصوص فیلم داشته باشد ( نور برای ماموگرافی یا نوع لیزری خشک برای MRI ) که نیازی به اتاق تاریک ندارد .
مزایای اتاقهای تاریک غیر متمرکز و پردازشگر ها شامل موارد زیادی است . در این اتاقها لازم نیست تکنسین کاستها را جلو و عقب ببرد که باعث خستگی وی شود انکه وی زمان زیادی را صرف راه رفتن نمی کند باعث می شود زمان بیشتری را با بیماران بگذراند و در نتیجه کمتر منتظر می ماند چرا که فیلمها خیلی سریع تر پردازش می شوند این کار نحوه عملکرد اتاق و فواید حاصل را تاحد زیادی افزایش می دهد .
از دیدگاه طراحی ، 14 احتمال برای پردازشگر فیلم وجود دارد :
1 ـ کاست تک فیلمی
2ـ مخزن فیلم قابل حمل
3 ـ سیستم نوری
4 ـ پردازشگر کامل فیلم
کاست تک فیلمی در تمام روشهای فلوروسکوپی و رادیوگرافی استفاده می شود کاست های تکی در جعبه هایی باپوشش سرب قرار داده و ذخیره می شوند .
مخزن فیلم حاوی تعدادی فیلم است که به ترتیب پردازش می شوند و همه این کارها در پردازشگر انجام می شود سیستمهای نوری ( برای رادیوگرافی و ماموگرافی استفاده می شود ) به پردازشگر فیلم این اجازه را می دهد که در اتاق نورانی قرار گیرد طرفداران این سیستم مدعی اند که پردازش در نور 20% زمان معاینه بیماران را کمتر می کند و این اجازه را به تکنسین می دهد که زمان بیشتری را در اتاق با بیمار بگذرانند و مجبور نباشند زمان اضافی در اتاق تاریک صرف کنند در واقع نوعی صرفه جوئی انجام می شود یک اتاق تاریک می تواند تنها برای باز کردن و پردازش فیلم استفاده می شود در حالی که منطقه روشن یک منطقه همیشه مورد استفاده است یک پردازشگر روشن ممکن است در اتاق اصلی قرار گیرد اگر از داخل از اشعه ها محافظت شود اما اکثر واحدها اینطور نیستند .
اتاق تاریک 21 :
رادیولوژی فیلمی شامل یک یا چند اتاق تاریک است مگر اینکه به پردازش نوری فیلم اختصاص داشته باشد اندازه و طرح اتاق تاریک و محل پردازش به تجهیزات و تعداد اتاقهای رادیوگرافی بستگی دارد و سپس تصمیم گیری می شود که از اتاق تاریک مرکزی استفاده می شود یا چند اتاق غیر متمرکز و مورد دیگری که مهم است این است که چه تعداد فیلم پردازش شوند در هرحال یک طرف مرطوب و یک طرف خشک وجود دارد طرف مرطوب جائی است که پردازشگر اتوماتیک و مخزن مخصوص ذخیره مجدد در آن قرار دارند چه در داخل اتاق تاریک و چه در بیرون از محل کار تکنسین برای شستن چرخ دنده های پردازشگر نیاز به یک دستشوئی بزرگ است که اندازه 9 ×24×18 می باشد این دستشوئی هم آب گرم باید داشته باشد و هم آب سرد از آنجایی که این قسمت روزانه استفاده نمی شود توصیه می شود که زیر یک کانتر لولائی قرار داده شود که تا حد امکان در فضای کاری صرفه جویی می شود .
طرف خشک اتاق تاریک جایی است که صندوق ذخیره فیلم قرار دارد و جایی است که کاست ها با فیلم پر می شوند برای انتقال کاست های دیده نشده یک تا چند جعبه در داخل دیواره جا داده می شود از آنجایی که اینها جعبه های سربی خیلی سنگین هستند دیواره ای که آنها روی آن قرار می گیرند نیاز به تقویت دارند این جعبه ها روی دیوار قرار داده می شوند لذا اتاق تاریک باید به اتاقهای رادیوگرافی تا حد امکان نزدیک باشد اگر اتاق تاریک مجاور اتاق های رادیوگرافی نباشد جعبه ها بر روی یک دیواره اتاق تاریک قرار داده می شوند سیستمهای پرداز نوری نیازی به این جعبه ها ندارند .
پردازشگر اتوماتیکی در بیرون از اتاق تاریک قرار داده شده است و از طریق روزنه ای که به طرف اتاق تاریک است تغذیه می شود فیلم مشخص شده از درون اتاق تاریک تغذیه می شود و فیلم پردازش شده به طرف روشن اتاق تکنسین منتقل می شود .
پردازشگرها فقط نیاز به آب سرد دارند تا دمای داخلی واحد کنترل شود پردازشگری که در تصویر 5 نشان داده شده از نظر صنعتی استاندارد است بنابراین تجهیزات مورد نیاز آن مورد توجه هستند برای نعمیر آن نیاز به وضوح 36 اینچی در سه طرف دارد این واحد نیاز به زیرگذار ، یا ترجیحا یک دستشویی در درون اتاق دارد که نزدیک به پردازشگر باشد و یک منفذ در بیرون برای خالی شدن بخار از پشت پردازشگر خارج می شود که یا در اتاق تاریک جریان می یابد و یا از طریق لوله خروجی پشت پردازشگر ، خارج می شود این واحد نیاز به 208 / 120 ولت برق تک 3 فازی دارد با 30 آمپر جریان .
دو مخزن 50 گالنی در زیر کانتر سمت مرطوب اتاق تاریک ، درست نزدیک به پردازشگر قرار دارند این مخازن ممکن است بر روی یک کارتریج چرخشی هم قرار داشته باشد این مخازن حتی ممکن است بیرون از اتاق تاریک هم باشندو ترجیحا نزدیک به مدخل هستند طوری که فروشنده برای سرویس کردن مخازن نیازی ندارد که به محل کار تکنسین وارد شود نواحی زیر ردازشگر شامل حائل بین پردازشگر و دستشویی که برای شستن غلتکها به کار می روند باید کف سختی داشته باشند و ترجیحا از ورقه های وینیل باشند . یک اتاق تاریک نیاز به 2 منبع نور دارد یک لامپ نئونی 100 واتی که به سقف نصب شده است و برای نورانی کردن کلی به کار می رود و اما یک نور قرمز هم برای کار با فیلم نمایش داده شده باید استفاده شود این نور می تواند به داخل روزنه ای در حدود 60 تا 72 اینچ از سقف وارد شود و از طریق سوئیچ کار کند. این سوئیچ باید دور از سوئیچ لامپ نئونی قرار داده شود طوری که تکنولوژیست در حال کار با فیلم نمایش داده شده سوئیچ اشتباه را نزند و آسیب نبیند نوری که در تصویر 6 نشان داده شده می تواند روی یک کانتر بنشیند یا به دیوار برسد هر یکی از اجراء نوری و فنهای خروج باید مخزن نور داشته باشند همینطور اتاق تاریک باید نشان نوری داشته باشد در برخی شهرها نیاز به پانلهای تهویه ای است که باید در اتاق تاریک وجود داشته باشند توجه داشته باشید که سقفها باید دیواره خشکی داشته و حداقل گرد و غبار را داشته باشد .
سطح کاری کانتر در یک اتاق تاریک ممکن است ارتفاع 34 تا 42 اینچی داشته باشد که این مساله بستگی به این دارد که هر شخصی چه اندازه را ترجیح می دهد به هر حال ADA از نظر ارتفاع محدودیت 34 اینچی دارد در بالای کانتر ممکن است قفسه های باز تعبیه شوند تا بتوان آیتمهای متنوعی را ذخیره کرد در زمینه رنگ دیوارها برخی از تکنسینها دیوارهای تیره را ترجیح می دهند در حالی که بقیه رنگ روشن را ترجیح می دهند .
یکی از گزینه های انتخابی برای در اتاق تاریک در تصویر 7 نشان داده شده که در نوع ویلچری نیز موجود است این نوع در نور لازم اتاق را فراهم می کند و این اجازه را می دهد که یک تکنسین وارد شود در حالی که فرد دیگری در حال کار کردن با فیلم نمایش داده شده است اگر این نوع در استفاده نشود داشتن چراغ خطر قرمز لازم است که در بالای در نصب شود طوری که به صورت اتوماتیک وارد عمل شود و این مربوط به زمانی است که کاستها پرشده و یا پرنشده اند .
منبع آب اتاق تاریک باید تصفیه شود و پردازشگر ممکن است نیاز به یک واحد ریکاوری نقره ای داشته باشد که این بستگی به کد منطقه دارد در حین مرتب کردن مواد شیمیایی یا آب تلف شده و بیهوده جریان عوامل باید دنبال شود اگر مایعات استفاده شده بتوانند وارد سیستم فاضلاب شوند لوله کشی باید به طرف خط اصلی انجام شود به علاوه خطوط فاضلاب باید تخلیه شود .
پردازش دیجیتالی :
این بحث قبلا در رابطه با PACS و رادیوگرافی تخمینی مورد بررسی قرار گرفته است . محل کارتکنسین در یک محیط کاملا دیجیتالی می تواند کاملا بزرگ باشد که این مساله بستگی به حجم فیلم ها و تعداد اتاقهای اصلی دارد به عنوان مثال صفحه خواندنی ( برای خواندن صفحات فسفری ) ممکن است به اندازه یک یخچال باشد و ممکن است قطعات دیگری مثل پرینترهای لیزری و یک PACS نیز وجود داشته باشند و بدین ترتیب دسترسی به تصاویر را برای تکنسین ممکن می کنند .

پردازش نوری 22 :
تعدادی سیستمهای پردازش نوری وجود دارند که در داخل هر سیستم گزینه های انتخابی نیز وجود دارند . گزینش و انتخاب هر یک از تجهیزات بستگی به تجزیه و تحلیل نیازها دارد . طرح مکان تعداد فضا ، تعداد و نوع معاینات رادیولوژی ، کار ، دسترسی به پرسنل و البته هزینه همگی باید در تصمیم گیری مدنظر قرار گیرند . سازندگان این تجهیزات نیز باید در زمینه طرح تجهیزات ، فاصله بین قطعات ، وزن و یکپارچگی تجهیزات به مشورت بپردازند .
امروزه ایجاد یک مرکز زنانه در اتاق رادیولوژی متداول و رایج است . از نظر اهداف عرضه و فروش این منطقه در مقابل اتاق قرار دارد و ممکن است حتی راهروی اختصاصی داشته باشد این بدان معناست که که تکنسین مکانی را برای رسیدن به اتاق تاریک یا منطقه پردازش طی کند . لذا یک پردازشگر نوری راه حل این مشکل است .
در رابطه با سیستمهای پردازش نوری نکاتی را باید مدنظر داشت . تمام عملکردهای ماشین توسط میکروپردازشگرها کنترل می شوند . بنابراین به توصیه های سازندگان مربوطه در زمینه رطوبت نسبی و محدوده دمایی باید توجه داشت برای خالی کردن فضولات ، آب و مواد شیمیایی دو روش وجود دارد : خالی کردن مرکزی به طرف سیستم فاضلاب و یا رساندن فضولات به مخازن ذخیره سازی . اگر قوانین منطقه اجازه بدهد که مواد شیمیایی به سیستم فاضلاب بریزند مایعات بیهوده مستقیما به ناحیه زهکشی می روند برای زهکشی لوله های پلی اتیلنی لازم است یکی از راهکارها در این زمینه استفاده از کانتینرهایی است که مواد شیمیایی را جدا می کنند برای پردازشگر های نوری نیاز به تعدادی لوله کشی است . راهنمای استفاده از این تجهیزات باید به خوبی و با دقت بازبینی شوند .
از جمله آیتم های فرعی که سیستم پردازش را کامل می کند شامل فیلتر آب ، مخازن با قابلیت پرشدن مجدد ، یک واحد ریکاوری نقره ای و یک ترکیب کننده شیمیایی است اکثر پردازشگرهای نوری نیاز به یک مدار اختصاصی ، تهویه خوب ، فشار آب کنترل شده و یک اگزوز 4 ـ 3 اینچی ( از لحاظ ضخامت ) دارند که به خود پردازشگر متصلند که به فضای اشغال شده ریخته می شوند و یا به جای دیگری در بیرون ریخته می شوند .
برای جلوگیری از جمع شدن دود و بخار ناشی از مواد شیمیایی در هر ساعت 10 برابر حجم اتاق باید هوا عوض شود با قرار دادن این ماشینها می توان سروصدای حاصل از آنها را نیز تصور کرد در حالت آماده باش ( standby ) 36 دسی بل و در حالت پردازش 51 دسی بل مورد انتظار است . ضمن اینکه ماشین نباید در معرض نور مستقیم باشد ، باید توجه داشت که برخی پردازشگرهای نوری می توانند متصل به اتاق تاریک باشند که این کار از طریق دیواره اتاق عملی می شود .

3-4ـ آزمایشگاه
آزمایشگاه محلی است که در آن ، آزمایشات گوناگون ، به منظور تشخیص بیماری ها و آلودگی ها انجام می گیرد آزمایشات توسط میکروسکوپ مواد شیمیایی و یا دستگاههای فیزیکی صورت می پذیرد .
رشته های اصلی آزمایشگاه بیمارستان را می توان به صورت زیر تقسیم نمود :
1 ـ هماتولوژی 23 خون شناسی
2 ـ بیوشیمی 24 شیمی مواد زنده
3 ـ میکروبیولوژی 25 زیست شناسی موجودات میکروسکوپی
4 ـ پاتولوژی 26 آسیب شناسی
5 ـ پارازیتولوژی 27 انگل شناسی
6 ـ اورولوژی 28
هر یک از رشته های اصلی فوق ، دارای تقسیمات تخصصی تر نیز هستند .
نحوه ترکیب قسمتهای مختلف این بخش باید براساس نکات زیر انجام می شود :
1 ـ قسمتهای نمونه گیری ، پذیرش و لابراتور فیزیولوژی ، فقط با بیمار در تماس باشد .
2 ـ لابراتور فیزیکی با بخش رادیولوژی ارتباط مستقیم داشته باشد .
3 ـ قسمتهای دیگر لابراتور با بیمار در ارتباط باشند .
4 ـ لابراتور نباید با قسمت خون گیری همجوار بوده و ارتباط مستقیم داشته باشد .
ونیز در ترکیب قسمتهای بخش خون گیری باید به نکات زیر توجه گردد :
1 ـ محل انتظار ، در جوار مسیر بیمار درمانگاهی باشد
2 ـ پس از عمل پذیرش ، مرحله آزمایش خون ، صورت می گیرد .
3 ـ بعد از خون گیری در حد پذیرش ، محل استراحت در نظر گرفته شود .
4 ـ بخش خونگیری همجوار با بخش لابراتور بوده و با آن ارتباط مستقیم داشته باشد .
در یک آزمایشگاه کوچک ، یک یخچال ، فریزر ، میز و کامپیوتری لازم است تا به کارهایی چون هماتولوژی تجزیه ادرار و شیمی پرداخته شود نزدیکی تجهیزات به پرسنل بستگی دارد و اینکه آیا یک تکنسین تستهای کمی را در هر منطقه انجام می دهد با در نظر گرفتن تمام این عوامل باید بفهمیم که چه کارهایی در این مکان انجام می شوند برای ابزار مخصوص انعقاد خون فضای بیشتری لازم است ضمن اینکه سانتریفوژهایی با سرعت بالا هم لازم هستند آنالیز کننده هماتولوژی نیز از دیگر ابزار لازم است .
با توجه به اینکه هر آزمایشگاه در بیمارستان های عمومی استاندارد ، باید دارای قسمتهای آزمایشگاهی هماتولوژی ، بیوشیمی ، میکروبیولوژی ، پاتولوژی ، پارازیتولوژی ، و بخش های فرعی تر باشد ، بنابراین نسبت تعداد واحدهای آزمایشگاه ، به نسبت تعداد تخت ، متغیر است به عنوان مثال بیمارستان هی 150 تا 189 تختخوابی ، دارای 5 واحد آزمایشگاهی ، بیمارستانهای 210 تا 249 تختخوابی ، دارای 16 وادح آزمایشگاهی و 270 تا 330 تختخوابی ، دارای 9 واحد آزمایشگاهی و بیمارستان های 720 تختخوابی ، دارای 16 واحد آزمایشگاهی هستند مساحت هر واحد آزمایشگاه ، از 35 تا 45 متر مربع می تواند متغیر باشد تعداد واحدهای خون گیری نیز ، برای بیمارستان های 150 تا 240 تختخوابی 2 و 270 تا 520 تختخوابی 4 و 720 تختخوابی 6 واحد پیش بینی می گردد . بدین ترتیب کل مساحت واحد خون گیری برای بیمارستان های باظرفیت فوق به ترتیب 68 ، 114 و 144 مترمربع در نظر گرفته می شود .
تعداد آزمایشهای انجام شده در یک بیمارستان ، بستگی به تعداد ظذفیت بیمارستان دارد . بدین ترتیب که هر قدر ظرفیت بیمارستان بیشتر باشد تعداد بیمارستان نیز بیشتر و در نتیجه تعداد آزمایشها افزایش خواهند یافت . بنابراین میانگین تعداد کل آزمایشهای انجام شده ، در همه واحدهای آزمایشگاه بر حسب بیمار / روز ، تعیین می شود .

آزمایشهای انجام شده در بیمارستان عمومی برحسب بیمار/روز 29

تعدادتخت بیمارستان
تعداد آزمایش برحسب بیمار روز

حداقل
حداکثر
متوسط
149 ـ 100
05 /1
02/2
29/1
200 ـ 150
08/1
67/2
32/1

3-4 ـ 1 نکاتی پیرامون تاسیسات آزمایشگاه
تاسیسات مهندسی مورد نیاز آزمایشگاه ، به طور عمده شامل تامین و توزیع سرویسهای زیر ، در فضاهای گوناگون آزمایشگاه است . اگر آزمایشگاه بخشی از بیمارستان است ، این سرویس ها به صورت سیستمهای مرکزی ، برای بخش های گوناگون بیمارستان و از جمله آزمایشگاه تامین و توزیع این سرویس ها باز هم به صورت مرکزی پیش بینی می شود :
1 ـ تاسیسات گرمائی تعویض هوا و تهویه مطبوع : به کمک این تاسیسات دما رطوبت هوا ، درجه پاکیزگی و تازگی هوای فضای آزمایشگاه ، در تمام طول سال ، در حد مجاز کنترل می شود .
برخی از فضاهای آزمایشگاه از قبیل انگل شناسی ، میکروب شناسی و کشت ادرار ، نیاز به هوای صددرصد تازه دارند ، به این معنی که تمام هوای ورودی به این فضاها باید به کمک مکنده های مناسب ، به خارج از ساختمان تخلیه شود .
2 ـ آبرسانی و فاضلاب : در توزیع آب سرد مصرفی ( با دمای متعارف ) و آ گرم مصرفی با دمای 60 درجه سانتی گراد ( 140 درجه فار نهایت ) و دفع فاضلاب آزمایشگاه ، نکات زیر مورد توجه قرار می گیرند :
الف : شبکه دفع فاضلاب ، آب آلوده به مواد شیمیایی را ، از نقاط تخلیه لگن های شستشو کفشوها و ماشین های شستشو به خارج از آزمایشگاه هدایت می کند . به علت آغشته بودن به مواد اسیدی ، لوله های اتصالی ، سیفونها ، کفشوها و دیگر لوازم شبکه فاضلاب ، باید در برابر خورندگی اسید، مقاوم باشند . لوله های پی . وی . سی ، برای این کار مناسبند .
ب : چون تقریبا تمام شیرهای آب ( همچنین گاز و برق ) ، روی میزهای آزمایشگاهی قرار دارند و از سوی دیگر شبکه لوله کشی آب و فاضلاب ( ونیز گازو برق ) باید قابل دسترسی و کنترل باشد انتخاب مسیر لوله ها ( ونیز کابلهای برق ) در فضاهای آزمایشگاه ، مساله مهمی است ، که باید هنگامی کارگذاری مورد مطالعه قرار گرفته و توسط افراد فنی انجام شود .

3-4 ـ 2 آزمایشگاه ها ، تشخیص عملکردی
کاربخش آزمایشگاه ، بیشتر برآماده سازی و عمل آوری نمونه های خون ، ادرار و مدفوع متمرکز است این بخش ، اغلب از قسمت های درمان و پرستاری مجزا است و ارتباط با سایر بخشها ، از طریق سیستم ارسال و از طریق لوله های پنوماتیک خاصی انجام می گیرد .
خودآزمایشگاه باید در اتاق بزرگی با سطوح اجرا شده در جا برای کار ایستاده واقع شود تا سبب انعطاف پذیری زیادی شود . آزمایشگاه های تخصصی به صورت اتاقهای جداگانه ای در نظر گرفته می شوند . اتاقهای فرعی ، شامل اتاقهای شستشو و آبکشی ، اطاق sluice اتاقهای ضدعفونی اتاقهای سرد ، اتاق های استراحت و WC های مخصوص کارکنان است اندازه این بخش ، به نیازهای بیمارستان بستگی دارد .
تشخیص عملکردی ، در بیمارستان ها به دلیل پیشرفت در زمینه تحقیقات راجع به قلب و قفسه سینه و تعداد فزاینده ی بیماران دچار مشکات قلبی ، ریوی و جریان خون ، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند . انعطاف در طرح کاملا ضروری است تا این مکان فراهم آید که گستره ی وسیعی از فنون و تجهیزات مورد استفاده در این بخشها جای داده شوند ارتباط مستقیم با بخش آزمایشگاه ، دارای مزیت های زیادی است اما ضروری نیست ارتباط اطلاعاتی با رادیولوژی ، رادیوتراپی و بخش جراحی ضروری است تا امکان نظارت و مراقبت مشترک فراهم باشد ( مثلا تحلیل نتایج عکسبرداری به همراه ارزیابی جاری عملکردهای حیاتی ) تمام اتاقهای معاینه ، باید از طریق اتاقک بیماران و احتمالا اتاق آماده سازی در دسترس باشند اتاقهای انتظار باید طرح جذابی داشته باشند زیرا بیماران اغلب ، بسیار عصبی هستند .
3-5 ـ بخش جراحی
آگاهی از روال کار جراحی در برنامه ریزی آن موثر خواهد بود . بیماری که قرار است مورد عمل جراحی قرار گیرد معمولا از طریق وقت قبلی در بیمارستان پذیرش شده ، با پای خود می تواند وارد شود . ولی به هر صورت ، بعضی با آمبولانس وارد می شوند ، برخی باصندلی چرخدار و بعضی نیز از طریق اورژانس پذیرش می شوند . بیمار ممکن است در ابتدا به اطاق پذیرش برده شود و یا ، در مواقع اضطراری ، مستقیما راهی اتاق خواب گردد . در آنجا لباس های او کنده شده ، در عوض لباس بیمارستان را پوشیده و سپس مشمول آزمایشات معمول و تجویز شده و گاهی اشعه x یا رژیم های غذایی مخصوص قبل از عمل خواهد .
در روز عمل ، ممکن است به بیمار ، آرام بخش تزریق شده ، روی برانکارد چرخدار یا حفاظ دار ، و گاهی بر روی یک تخت بهبودی بعد از عمل ، به ندرت بر روی تخت خودش به اطاق عمل منتقل گردد . در آنجا او را به تخت عمل منتقل می نمایند و در صورت لزوم 30shave نموده با ملحفه مخصوص می پوشاند و آماده بیهوشی می نمایند . در بعضی از بیمارستانها ، اطاق جداگانه ای برای بیهوش کردن بیمار قبل از ورود به اطاق جراحی در نظر گرفته شده است . نظریه های ابراز شده در موافقت با این روش صحیح می باشند ولی صحت آنها تا حدود زیادی بستگی به لزوم تسریع اعمال جراحی ، در یک برنامه فشرده ، خواهد داشت . به مجرد بیهوش شدن بیمار ، زمان مهم ترین عامل گردد و بلافاصله شروع می شود .
قبل از شروع عمل و به طور جداگانه ، پرستار تمام وسایل لازم را که شامل میز ابزار ، میز نگهداری محلول ها ، میز وسایل پانسمان ، باندهای مخصوص ، چهارپایه ، و چراغهای مخصوص می باشند ، چیده و از کارکرد آنها اطمینان حاصل می کند . ابزار ممکن است به صورت مستقل و یا همگی بر روی یک میز مخصوص قرار داشته باشند . بسته هایی که شامل وسایل و اسفنج ها می باشند ، بعد از رعایت اصول ضدعفونی باز خواهند شد . جراح و حداقل یک پرستار باید دست خود را ، برای مدت زیاد پیش بینی شده ، قبل از عمل جراحی شستشو نمایند و فقط آنها اجازه دارند تا داخل محوطه استریل که معمولا دایره ای به قطر 3 متر ( 10 فوت ) به دور تخت بیمارستان می باشد ، بشویند .
از پرستار متحرک اطاق که اسکراپ نکرده است ، برای رسانیدن وسایل از بیرون محوطه به داخل آن استفاده می گردد . اگر چیزی قرار است به زخم باز ، یاباآن تماس حاصل نماید ، باید حتما استریل شده باشد . شخص بیهوش کننده بر بالای سربیمار نشسته و گاز بیهوشی را تنظیم می نماید و تنفس را زیر نظر قرار می دهد .
این شخص هرگونه تغییری را در میزان تنفس یا ضربان قلب بیمار به جراح گزارش می دهد . او در حین مراقبت از عک االعمل های بیمار ، در صورتی که بیهوشی بجای تنفس با تزریق صورت گرفته باشد ، زمان برطرف شدن اثر دارو را اعلام خواهد کرد . شخص بیهوش کننده، تا زمانی که اثر دارو خنثی گردد ، فرد بیهوش را تحت نظر خواهد داشت . متخصص بیهوشی یک پزشک می باشد ولی شخص بیهوش کننده لزوما نباید یک پزشک باشد .
به مجرد پایان گرفتن عمل جراحی ، ممکن است بیمار در اطاق عمل بحال خود گذاشته شود تا از بیهوشی بیرون آید و یا برای این منظور به اطاق بهبودی همجوار منتقل گردد .
در هر دو مورد ، بیمار تا بیرون آمدن از بیهوشی تحت مراقبت های ویژه قرار خواهد داشت . ولی این عمل در بعضی از اطاقهای بهبودی در تمام طول شب ، یاحتی بیشتر ، به صورت واحد مراقبت ویژه ، ادامه پیدا خواهد نمود.این اطاق ها ، که معمولا اطاقهای بهبودی بعد از عمل خوانده می شوند ، بیمار قبل از اینکه به تخت خود برگردد و یا زمانی که احتیاج به مراقبت بعد از عمل داشته باشد ، تحت نظرخواهد بود و مراقبت شاید تا چند روز به طول انجامد .
یک روش دیگر عبارتست از انتقال بیمار از اطاق بعد از عمل به واحد مراقبت های ویژه . این روند روزبروزبه صورت متداول تری در می آید . زیرا مراقبت های ویژه مورد نیاز را تحت پرستاران عادی ممکن می سازد و این افزایش باربدون برقرار بودن خدمات 24 ساعته در اطاق بهبودی میسر نخواهد بود این حرکت در جهت هزینه کمتر و مراقبت بهتر است .
بعد از آن نوبت تمیز کردن اطاق عمل ، دور انداختن ملحفه های بسیار کثیف ، پاک کردن پارچه های کثیف ، و شستن ابزار کثیف خواهد بود . این اطاق جهت عمل بعدی ، اسکراپ شده و اقلام بسیاری ، جهت استریل شدن ، به پشتیبانی مرکزی ارسال می گردند .

3-5 ـ 1 ارتباط عملی
ارتباط عملی اطاق جراحی با قسمت توزیع لوازم استریل و قسمت رسیدگی به بیمار خواهد بود . روال امروزی در جهت استریل نمودن اقلام به صورت مرکزی ، بیرون از محوطه عمل جراحی ، و تحویل آنها به محوطه در بسته های استریل شده می باشد . مورد استثناء و تنها مورد بزرگ استثنا که باید مورد توجه قرار گیرد ، این است که در بعضی از بیمارستان ها ابزار جراحی تماما در اطاق جراحی تمیز و استریل می گردند . به هر صورت باید دسترسی سریع به تدارکات استریل وجود داشته باشد .
رفت و آمد از جراحی ، و به جراحی ، باید مورد بررسی قرار گیرد . چنانکه هم اکنون گفته شد بیمار جراحی بعد از پذیرش ، روانه یک تخت بیمارستانی شده ، مشمول آزمایشات مقدماتی می گردد . در روز عمل ، بیمار به قسمت جراحی برده می شود . در آنجا در صورت لزوم بیشتر آماده شده یا بیهوش می گردد . بعد از عمل ، از تخت عمل به تخت بهبودی انتقال می یابد و به منظور نظارت به اطاق بهبودی بعد از عمل برده می شود و آنقدر در آنجا باقی می ماند تا خودآگاهی خویش را بازیافته از بیهوشی خلاصی یابد .
بعد از آن به تخت خود منتقل می گردد . بنابراین ارتباطات و رفت و آمد اصلی ، با بخش بستری بیماران خواهد بود . انبار تخت یا برانکارد لازم می باشد .
سایر ارتباطات در این میان با داروخانه برای دریافت دارو ، رادیولوژی به منظور استفاده از واحدهای اشعه x در سیستوسکوپی و اعمال ارتوپدی ، و با اورژانس ، در موقع اضطراری ، برقرار می باشد . در اینجا ارتباط سیستوسکوپی ، و گاهی جراحی های موضعی ، با بیماران سرپایی نیزوجود دارد . یک ارتباط مناسب ، ولی نه ضر وری ، به خصوص در بیمارستان های کوچک ، بین جراحی و اورژانس وجود دارد تا بتواند فضای بیشتری برای کارهای اضطراری ، در هنگام فاجعه یا بار بیش از حد پیش بینی نشده ، به وجود آورد .
برنامه ، با تعداد دو نوع اطاق های داده شده ، شروع می گردد . فضاهای پشتیبانی متعدد بوده و به نسبت اندازه اطاق های عمل متفاوتند .
فضای اسکراپ یکی از این انواع می باشد . جراح و بعضی از پرستاران باید دست ها و ساعد خود را در مدت زمان پیش بینی شده ای قبل از عمل اسکراپ نمایند . برای این اسکراپ ، یک دستشویی عمیق و بزرگ یا گاهی دستشویی یکشره مورد استفاده قرار می گیرد که دارای شیر مخلوط کنترل شده به وسیله زانو می باشد .
وسیله پیش بینی شده برای خروج صابون ضدعفونی معمولا عبارت است از یک شیشه و یک شیر خروجی بر روی یک پایه مستقل که به وسیله فشار پاکار می کند . بهتر است دستشویی های اسکراپ را در موقعیتی قرار داد که جراح در هنگام اسکراپ بتواند از طریق پنجره یا در ، درون اطاق جراحی را مشاهده نماید ولی ضروری نیست . این نکته ، اختلافاساسی در ترتیب اطاق های عمل به وجود می آورد . بهتر است در اوایل کار طراحی ، مشخص شود که آیا اسکراپ مرکزی قابل قبول است یا آنکه باید در جوار هر اطاق یک دستشویی اسکراپ قرار گیرد . تعبیه فضای مرکزی اسکراپ هزینه کمتری در برداشته و انعطاف بیشتری در کاربرد خواهد داشت .
همین نقطه نظر در مورد تسهیلات استریل نیز صادق می باشد . یک پلان معمولی که به خاطر منطقی بودن و عملی بودن آن به صورت استاندارد مورد قبول واقع شد و اولین بار در راهنمای برنامه ریزی خدمات بهداشت عمومی ایالات محده نشان داده شد عبارت بود از قرار گرفتن استریل های فرعی و فضای اسکراپ بین یک جفت از اطاق های عمل . در یک محوطه عمل کوچک با دو اطاق ، این ترتیب به خوبی عمل نموده ، اقتصادی نیز می باشد ولی در محوطه های بزرگ با چهار اطاق عمل عمومی ، یابیشتر ، ردصورت داشتن اسکراپ و واحد استریل مرکزی ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای در فضا و تجهیزات انجام خواهد شد . این مطلب ، بیشتر از اسکراپ ، در مورد استریل کردن مصداق پیدا می کند زیرا یک استریل در صورتی که مرکزی بوده و قابل دسترسی به تمام اطاق های عمل پیش بینی گردد می تواند به هنگام مواقع اضطراری به تمام اطاقها خدمت نماید . در صورتی که یک واحد استریل فرعی نمی تواند بیش از دو اطاق عمل را جوابگو باشد . این بحث مطرح است که یک اتوکلاو31 سریع و یک دستگاه شستشو ـ استریل که هر کدام از 3000 تا 4000 دلار هزینه در بردارند ، باید بلاواسطه در دسترس هر اطاق عمل باشد تا وسایلی که به طور اتفاقی بر روی زمین می افتند ، دوباره استریل شوند . این پیش بینی منطقی به نظر می آید ولی ظاهرا تجربه آن را تایید نکرده است .
در حقیقت ، حرکت منسجم به طرف استریل کردن تمام اقلام در قسمت استریل مرکزی و پیش بینی بسته های اضافی از ابزار استریل شده و سایر اقلام ، برای استفاده از مواقع ضروری ، دال بر این مطلب است که اتوکلاو و دستگاه های شستشو ـ استریل در محوطه جراحی همان راهی را خواهند پیمود که دستگاه استریل با " آّب جوش " ، یا استریل کننده آب جاری مورد نیاز عمل ، طی کرده اند و به کلی محو شده اند . برای بعضی ، این یک بدعت جدید برای دیگران یک ناامنی و برای چند نفری هم کاملا یک امر عملی خواهد بود زیرا این روش به مرحله آزمایش گذاشته شده ، تاثیرات آن نیز به ثبوت رسیده است .
مسلما فنون ضدعفونی و سیستمی که برای تهیه بسته های استریل شده مورد استفاده قرار می گیرند ، باید با این روش همگامی داشته باشند . کاهش بالقوه ، در هزینه فضا و تجهیزات ، قابل ملاحظه خواهد بود . هربرنامه باید از این نقطه نظر ـ محاسبه صرفه جویی های بالقوه ـ آزمایش شده ، در ضمن از قابل بودن آنها ، از جانب بیمارستان و نمایندگی های قانونی اطمینان حاصل گردد .

3-5 ـ 2 تجهیزات
مقادیر زیادی تجهیزات مانند پایه ، طبقه برای لگن ، سینی برای ابزار ، انواع میز ، چهارپایه زیرپایه ، چراغ متحرک ، دستگاه های تنفسی ، واحدهای اشعه x ، دوربین و گاهی نیز نیمکت هایی برای مشاهده عمل ، راه خود را به اطاق جراحی باز می کنند . فضایی به منظور انبار این تجهیزات در محوطه جراحی ، با وجودی که اکثر این وسایل تمام وقت در اطاقهای جراحی خواهند بود ، مورد احتیاج است .
وجود یک دستگاه پرستاری کوچک و یک اطاق کار برای سرپرست جراحی ، به عنوان مرکز توزیع ماموریت و مراجعه پرستاران کوچک ، اهمیت دارد . انبار کافی برای وسایل بیهوشی ، مورد احتیاج بوده و تهویه مستقیم آن به خارج ، طبق ضوابط ، الزامی باشد . یک محل کار برتی بیهوش کننده و یک اطاق کار برای متخصص بیهوشی باید پیش بینی گردد.

3-5 ـ 3 محل تماشا
محل تماشای عمل جراحی در بیمارستانهای آموزشی ، تا مدتها ضروری پنداشته می شد و غالبا به صورت آمفی تاتر جراحی پیش بینی می گردید . تجربه نشان داده است که ارزش نمایشی آن بیش از ارزش آموزش می باشد و نتیجتا امروزه چنین تسهیلاتی کمتر به چشم می آید . به هر صورت این سوال پیش می آید که چه روشی را در جایی که آموزش مطرح باشد باید بکار گرفت . در صورتی که مشاهده مورد لزوم باشد گالری مرتفع از نوع مانیتور کننده ، باید به عنوان موثرترین روش مشاهده در نظر گرفته شود . هر چند که این ترتیب هزینه زیادی در برخواهد داشت ( چنین اطاق مجهزی فضای دو طبقه را اشغال خواهد نمود ) ، ولی دید آن نسبت به انواع گالری ها ی انتهایی یا جانبی قدری بهتر خواهد بود که ارزش تجهیز یک اطاق بدین صورت را خواهد داشت . در چنین گالری ، امکان تعبیه تلویزیون یا دوربین وجود دارد . در اکثر بیمارستانها وجود چنین تجهیزاتی توجیه پذیر نمی باشد .

3-5 ـ 4 اندازه اتاق
اندازه اطاق عمل ، یک سوال قابل بحث می باشد . برای بعضی از کارهای فرعی ، یک اطاق 80/4×60/3 متر مربع ( 16 × 12 فوت مربع ) یا حتی 00/3 ×20/4 متر مربع ( 14 ×10 فوت مربع ) ، که ابعاد یک اطاق پانسمان جراحی می باشد ، کافی خواهد بود ولی برای بیمارستانهای بزرگ با تسهیلات آموزشی که حتی عملیات فرعی آن نیز کستلزم کار تعداد زیادی کادر می باشد یک فضای 20/3×50 / 4 مترمربع ( 14 ×15 فومت مربع ) یا 20/4×40 /5 مترمربع یا ( 18 ×14 فوت مربع ) حداقل نیاز فضایی خواهد بود . اکثر جراحان ابعاد 40/5×00/6 مترمربع ( 18 ×20 فوت مربع ) یا حتی 00/6 ×00/6 مترمربع ( 20 ×20 فوت مربع ) را ترجیح می دهند . برای تحقیقات ویژه ( قلبی ـ تنفسی ) 32 این اندازه ها نیز ، به جهت نیاز به مقادیر زیادی تجهیزات ، کفایت نخواهد کرد و احتمالا اطاقهای 40/5×80/7 متر مربع ( 26 ×26 فوت مربع ) و حتی 00/ 6 ×00/9 متر مربع ( 20 ×20 فوت مربع ) به اضافه اطاقهای مکمل برای جای دادن ابزار و کنترل کننده ها مورد نیاز خواهند بود .
به هر صورت ، برای اغلب اعامل جراحی طیفی بین 80/4×80/4 مترمربع ( 16×18 فوت مربع ) تا 40/5×00/6 مترمربع ( 18 ×20 فوت مربع ) کاملا مناسب خواهد بود . تخت و تیم جراحی ، فضایی به شکل دایره به قطر تقریبا 3 متر را اشغال خواهند نمود . در یک اطاق 48 متری ( 16 فوتی ) ، 90 سانتیمتر ( 3 فوت ) برای رفت و آمد در اطراف باقی می مند که از گوشه ها نیز می توان برای انبار کردن بعضی وسایل استفاده نمود . اگر قرار باشد که تجهیزات در کنار دیوار جای داده شوند اطاق 40/5 متری ( 18 فوتی ) ارجحیت خواهد داشت ، زیرا در آن صورت 2/1 مترمربع ( 4 فوت ) فضای آزاد به وجود خواهد آمد . در هنگام بیهوشی عمومی ، شخص بیهوش کننده و تجهیزات گاز بیهوشی فضایی را در یک انتهای تخت اشغال خواهند نمود . بنابراین یک فضای 00/6 ×40/5 مترمربعی ( 18 ×20 فوت مربع ) بهتر از فضای 40/5 ×40/5 متر ( 18 ×18 فوت مربعی ) خواهد بود . ولی این وضعیت ایجاب می کند که تخت عمل در جهت طول اطاق قرار داده شود ، که گاهی این خود یک محدودیت به حساب خواهد آمد . بنابراین ابعاد 00/6 ×00/6 مترمربعی ( 20 ×20 فوت مربعی ) برای اکثر بیمارستانها ایده آل خواهد بود . طیف اندازه های مختلف اطاق نشان می دهد که چقدر تعیین اندازه اطاق ، از روی تعداد افراد استفاده کننده والگوی رفت و آمدی آنها و تجهیزاتی که مستقیما باید مورد استفاده قرار گیرند ، ( قانون سه تایی ) ، اهمیت دارد .
پ از یک بررسی دقیق ، یک افزایش احتیاطی برای عوامل پیش بینی نشده با احتمال تغییر روش در آینده منظور می گردد . در گذشته چنین تغییراتی مستلزم بزرگتر شدن مداوم فضا در اطاق عمل بوده است ولی به نظر می آید اندازه های داده شده برای چند سال آینده کفایت نماید .
استانداردهای تایید شده ای برای عوامل فیزیکی این بخش وجود دارند . محل مورد نظر ، ( معمول ) ، سر بیمار باید تعیین شود ، که معمولا به طرف گوشه و به دور از راهرو و سایر ورودیها بوده وسایل ، لوله های مکنده و هرگونه گاز طبی بر روی آن دیوار ، یا گوشه ، نصب می گردند و بدین صورت فضایی برای استقرار بیهوش کننده به دست می آید و از یر سرراه قرار گرفتن سیم و لوله های سیم و لوله های اتصال ( تخت به دیوار ) ، ممانعت می گردد . این ارتباطات ممکن است از سقف نیز تامین گردند . جعبه مشاهده عکس باید یا بر دیوار طرف سربیمار نصب گردد و یا روی دیوار در طرف پای او تا جراح بتواند بدون برگشتن در هنگام عمل آن را مشاهده کند .

3-5 ـ 5 ساختمان و تجهیزات بخش اعمال جراحی 33
این بخش باید در قسمتی از بیمارستان ساخته شود که دور از صدا و هیاهو بوده و آرامش کامل در محیط اطراف آن حکمفرما باشد . بخش اعمال جراحی بهتر است که در بال 34 شاملی بیمارستان و در طبقات وسط قرار داشته باشد تا همه بخش ها بتوانند به آن دسترسی داشته باشند . همچنین این بخش باید مجهز به آسانسور ویژه باشد . دلیل انتخاب بال شمالی بیمارستان ، جلوگیری از تابش نور آفتاب و داشتن نور طبیعی متوسط است .
ـ هر اتاق عمل با ملحقات آن که اتاق عمل را محاط می کنند ، یک واحد اتاق عمل را به وجود می آورند .
ـ هر واحد عمل ، برحسب مسیر قبل از عمل و مسیر بعد از عمل ، سیستم دو راهرو را ایجاد می نماید .
ـ رختکن ها ، پذیرش بیمار ، پارکینگ تخت تمیز و کثیف ، کلا حالت قرنطینه داشته و در مرز بخش اعمال جراحی و راهرو خارج پیش بینی می شود .
ـ وسایل استریل که فقط در بخش اعمال جراحی مصرف می شوند در خود این بخش استریل می گردند .وسایلی که به علت تشابه می توانند در بخشهای دیگر نیز مصرف شوند مانند سوزن ، سرنگ ، دستکش و پارچه آلات ، باید در بخش استریلیزاسیون مرکزی بیمارستان 35 تهیه و استریل شوند و نسبت به احتیاجبخش اعمال جراحی به این بخش ارسال گردند .
ـ به منظور حداکثر استفاده از واحدهای اتاق عمل ، جراحی چشم ، گوش ، حلق و بینی و پوست نیز ، در همان واحدهای اتاق های عمل انجام می شوند .
ـ تا چهار واحد اتاق عمل ، یک اتاق گچ و یک دستگاه رادیولوژی و تاریکخانه در نظر گرفته می شود و از چهار تا هشت اتاق عمل ، این نکات باید دوباره تکرار شوند .
ـ محل دستگاه رادیولوژی و تاریکخانه باید با واحدهای اتاق عمل همجواربوده و با یک اتاق عمل ، ارتباط مستقیم داشته باشد .
ـ از 420 تخت به بالا یک اتاق ویژه اندوسکوپی 36 پیش بینی می شود که باید با اتاق رادیولوژی همجوار باشد .
ـ اتاق یا اتاق های بهبودی 37 باید در جوار راهرو و بعد از عمل قرار گیرند .
ـ بخش مراقبت شدید باید از یک طرف با راهرو و بعد از عمل در ارتباط بوده و از طرف دیگر با راهرویی که حد خارجی بخش عمل جراحی است ، مربوط باشد . با توجه به سیستم و عملکرد بخش جراحی ، اتاقهای این بخش به ترتیب زیر تقسیم می شوند :
1 ـ اتاق سرپرست اتاق عمل 38 ، که معمولا در مرکز اتاق عمل قرار دارد .
2 ـ اتاق پزشکان که نزدیک در ورودی ساخته می شود تا به محض ورود به راهرو اتاق عمل ، وارد آن اتاق شوند و تعویض لباس و کفش کنند . این اتاق شامل : حمام ، دستشویی و توالت و رختکن و چندین کمد جداگانه است .
3 ـ اتاق رختکن پرستاران نیز شامل حمام ، دستشویی ، توالت ، چندین کمد جداگانه می باشد .
4 ـ اتاق گچ 39
5 ـ اتاق برای عملهای موضعی از قبیل سیستوسکپی و غیره .
6 ـ اتاف انبار و نگهداری وسایل الکتریکی و وسایل اضافی .
7 ـ اتاق رادیولوژی .
8 ـ اتاق های عمل ، که بین هر دو اتاق عمل ، یک اتاق کوچک برای استریلیزورها و اتوکلاوها قرار داده می شود .
9 ـ اتاق برای عمل های عفونی و آلوده که بایستی دور از اتاق های جراحی اصلی باشد .
10 ـ اتاق بهبودی ، که بیمار بعد از عمل به آنها منتقل می شود و بایستی دارای یک زنگ خطر باشد که در اتاق عمل به صدا در آید تا فورا وسایل اورژانس و مورد نیاز را بتوان به آنجا انتقال داد .
11 ـ تجهیز اتاق عمل به تلویزیون مدار بسته برای کنترل عملیات بسیار مفید است .

3-5 ـ 5 ـ 5 ـ 1 محاسبه ابعاد اتاق عمل و اندازه وسایل ثابت
باید دانست که یک اتاق عمل ابعاد چندان متغیری ندارد ، به هر حال باید اندازه ها و ابعاد ضروری را بشناسیم و بدون آنکه یک قاعده کلی در این زمینه ایجاد کنیم ، ضروریات را مورد توجه قرار دهیم .
ابتدا تخت عمل جراحی معمولی را در نظر می گیریم ، که در مجموعه 6/0 متر پهنا و 2 متر طول دارد . این تخت با محور اتاق عمل مطابقت دارد که جهت طول اتاق را مشخص می سازد .
در راس ، تخت عمل که 2 متر طولدارد و دستگاه بیهوشی را خواهیم داشت که حدود 5/0 متر روی زمین جااشغال می کند . آنگاه باید راه عبوری در حدود 5/1 متر پیش بینی کرد که علاوه بر راه عبور پرسنل اتاق عمل ، جای استقرار متخص بیهوشی نیز هست . با توجه به ضرورت راه عبور در بالای تخت ، تیین فاصله در پایین تخت نیز ، برای گردش داخلی ضرورت دارد ، بنابراین 5/1 متر فاصله در پای تخت اتاق عمل ضرورت خواهد داشت . با این حساب ، طول اتاق عمل مورد نظر ، برابر با حداقل 5/5 متر خواهد بود :
متر 5/5 = 5/1 + 5/1 + 5/0 + 2 = طول اتاق عمل
باید توجه داشت که در اتاق عمل ، گردش داخلی کم نیست . البته بعضی از اشخاص از جای خود تکان نمی خورند . مثلا جراح که در جای خود مستقر است و تا پایان عمل برجای خود می ماند و برعکس پرسنل متعددی در پیرامون وی حرکت خواهند کرد .
در جهت پهنای اتاق عمل یا کنار تخت مذکور ، جراح قرار می گیرد که حدود یک متر جا لازم دارد که بتواند بدون آلوده کردن خود ، به آسانی وسایل را دریافت کرده و عمل کند . سپس باید در نظر گرفت که میزهای سه پایه جراحی مایو 40 در حدود 6/0 متر پهنا دارند . به علاوه راه عبوری به میزان 5/1 متر برای گردش پرسنل اتاق عمل باید در نظر گرفت ، که در شرایط فوق به عرضیحدود 4 /3 متر می رسیم که نصف عرض اتاق عمل را تشکیل می دهد:
متر 3/0 = نصف عرض تخت
متر 4/3 = 5/1 + 6/0 +1 +3/0 = نصف پهنای اتاق
متر 8/6 = 2 × 4/3 = پهنای اتاق عمل
بنابراین مساحت اتاق عمل ، حدود 35 تا 40 متر مربع است .

3-5 ـ 5 ـ 2 دیوارها ، کف و سقف اتاق عمل
ـ دیوارها و مصالح ساختمانی اتاق عمل باید از جنس سخت و محکم باشند . بدون منفذ ، بدون درز ، بدون ترک خوردگی بوده و خاصیت جذب مواد را نداشته و بتوان آنها را به راحتی ضدعفونی و نظافت کرد . دیوارها با یکدیگر و با سقف و کف بهتر است که زاویه نداشته باشند تا به آسانی تمیز و ضدعفونی گردند .
ـ کف اتا عمل باید هاد نیروی الکتریسیته بودن و تا 1 میلیون اهم خاصیت جذب نیروی الکتریسیته دارا باشد ، تا از خطر برق گرفتگی و ایجاد الکتریسیته ساکن جلوگیری شود و نیز بهتر است به وسیله زنجیر و یا میله برنجی ، تخت اتاق عمل و سایر وسایل برقی اتاق عمل را با زمین مرتبط کرد . کف اتاق عمل باید در مقابل مواد اسیدی مقاوم بوده و قابل شستشو باشد . معمولا براب پوشش کف اتاق عمل از مکالئوم یا لینولئوم و کف پوشهایی از این قبیل استفاده می کنند و اخیرا به این نتیجه رسیدند که بهتر است از کاشی های بزرگ یکپارچه و یا سنگ صیقلی ساختمانی برای پوشش کف استفاده کنند زیرا از نظر شستشو آسان تر بوده و دوام بیشتری دارند .
ـ ارتفاع اتاق عمل تا سقف باید حداقل 3 متر باشد تا نصب چراغ سیالتیک برای روشن کردن محیط عمل جراحی ، امکان پذیر گردد . بنابراین حدود 100 تا 120 متر مکعب هوا در اتاق عمل باید تهویه شود .
بهترین نور برای اتاق عمل نور طبیعی ( شمالی ) است ، ولی اکثر اتاقهای عمل که در ساختمان آنها رعایت نکات نی ضروری نشده باشد در مرکز بخش عملهای جراحی قرار دارند . بنابراین استفاده از نور طبیعی برای روشنایی اتاق عمل ، امری مشکل و گاهی غیر ممکن است . به علاوه تعبیه نورگیر به مشکلات استریل بودن محیط اتاق عمل اضافه خواهد کرد . بنابراین بهتر است از محسنات نور طبیعی در اتاق عمل صرف نظر کرد .
نور در اتاق عمل از دو جنبه اهمیت دارد :
1 ـ احتیاج به روشنایی بسیار دقیق با سایه های کنترل شده
2 ـ لزوم از بین بردن روشنایی خیره کننده و حرارت ایجاد شده
مقدار نور مناسب در اتاق عمل ، باید شدتی معادل 40000 لوکس 41 ، برای یک چراغ جراحی درفاصله یک متری باشد ، که از فاصله یک متری نوری به شدت 8000 لوکس در عمق ناحیه جراحی ایجاد کند . بنابراین از چراغ های سیالتیک استفاده می شود که سایه ایجاد نکرده و گرما تولید نکند . بهترین رنگ برای اتاق عمل ، سبز روشن است ، که هم آرامش بخش است و هم خیرگی ایجاد نمی نماید .

3-5 ـ 6 تعداد اتاق های عمل نسبت به ظرفیت بیمارستان
تعداد اتاق های عمل بستگی به فعالیت بیمارستان دارد ، بدین مفهوم که تعداد اتاق های عمل یک بیمارستان تخصصی جراحی ، باید بیش از تعداد اتاق های عمل یک بیمارستان عمومی ، با همان ظرفیت باشد . از سوی دیگر تعداد اتاق های عمل ، به نسبت ظرفیت بیمارستان ، با توجهن به کشورهای مختلف ، اندکی متفاوت است .
همچنین در بیمارستانهای عمومی ، که دارای بخش جراحی بزرگتری هستند و یا بیمارستانهای عمومی خصوصی که به نظر افزایش در آمد ، فعالیت های خود را بیشتر صرف اعمال جراحی می نمایند ، تعداد اتاق های عمل ، از یک بیمارستان عممی معمولی ، بیشتر می باشد . ولی در شرایط عادی تعداد اتاقهای عمل در بیمارستانهای عمومی به ترتیب جدول ارائه شده می باشد :

به ازای هر تخت بیمارستان ، حدود 5/2 متر مربع ، صرف ساختن اعمال جراحی می گردد . 42
ظرفیت بیمارستان برحسب تخت
تعداد اتاق های عمل
مساحت اتاق بهبودی متر مربع )
140 ـ 50
2
20
270 ـ 150
3
25
390 ـ 300
4
28
480 ـ 400
4
32
560 ـ 520
6
34
640 ـ 5600
7
36
720 ـ680
8
40

3-5 ـ 7 سازمان دهی بخش جراحی
هربخش جراحی نیازمند اتاق های زیر است :
اتاق عمل m248 ـ 40
اتاق ورود m220 ـ 15
اتاق خروج m2 20 ـ 15
دستشویی m2 15 ـ 1
اتاق تجهیزات m2 15 ـ 10
در پرونده های جدید ، دو اتاق عمل ، می توانند از یک اتاق خروج استفاده کنند . لازمه ی دپارتمان های جراحی یک لابی کارکنان ، لابی بیمار ، راهروی تمیز ، اتاق بیهوشی ، لابی زباله ها ، لابی تامین ، محل خاص دو تخت عمل و در کنار آن اتاق ریکاوری است .
از لابی های بیمار می توان برای انتقال تخت به تخت ، آماده سازی تخت های عمل و تخت های بیماران و انبار استفاده کرد . یک اندازه مناسب حدود m235 است و اتصالات باید شامل دستشویی ها و یک نقاله ی الکتریکی برای انتقال تخت به تخت باشد .
1 ـ پلان ایده آل یک بخش جراحی خارج از مجموعه با یک ارتباط مستقیم به ساختمان اصلی . سیستم راهرو، به راهروهای کارکنان با ارتباط به فضاهای عملکردی و راهروهای بیماران قبل و بعد از عمل تقسیم می شود . یک ضرورت ، به هنگام طراحی یک ساختمان جدید این است که ساختمان حداقل از یک طرف قابل بسط و توسعه باشد .
2 ـ پلان کف بخش مرکزی جراحی در مرکز بیمارستانی شاملی ، دورتموند با پنج اتاق عمل و اتاق های اضافه . بیماران قبل و بعد از عمل جدا می شوند و کارکنان از راه قسمتی که پذیرای بیماران بیهوش نشده است ، رفت و آمد می کنند .

3-5 ـ 8 قسمت استریلیزاسیون 43
همانطوری که در صفحات قبل توضیح داده شد ، در بیمارستانهای بزرگ ، علاوه بر بخش استریلیزاسیون مرکزی، در بخش اعمال جراحی ، اتاق استریلیزاسیون ، مخصوص وسایل و ابزار ضروری جراحی ، وجوددارد ، این قسمت ، اتاق استریلیزاسیون فرعی نامیده می شود و شامل فرآیند زیر است :
1 ـ دریافت وسایل
2 ـ تقسیم بندی
3 ـ تمیز نمودن
4 ـ جمع کردن
5 ـ استریلزاسیون ( ستون سازی )
6 ـ انبار نمودن
7 ـ بسته بندی
8 ـ تحول وسایل

3-5 ـ 9 فضاهای اصلی عمل جراحی
فعالیت های مختلف باید از هم مجزا باشند تا انتقال میکروب از طریق ارتباط ، کاهش یابد . سیستم های دارای یک راهرو که در آن ، بیماران قبل و بعد از عمل ، کارکنان قبل و بعد از عمل ، و اجسام تمیز و کثیف بدون جداسازی استفاده می کنند ، دیگر استاندارد نیستند . بهتر است که سیستم های راهروی دوتایی داشته باشیم که در آنها بیماران و کارکنان یا بیماران و مواد کثیف از هم جدا شوند . بهترین ترکیب شرایط انفرادی ، مشخص نشده است . بنابراین ، جداگانه با آنها برخورد می شود . یک استراتژی موثر جدا کردن عبور بیماران از قسمت های کاری مورد استفاده ی پرسنل جراحی است .
تعدادی از اتاق های کار و تامین ، به طور مستقیم به اتاق عمل متصلند . اتاق عمل باید طوری طراحی شود که تا حدامکان مربع شکل باشد و امکان کار در هر جهتی را فراهم آورد . اندازه مناسب m 50/6×50/6 یا ارتفاع m 00/3 است ، که امکان یک ارتفاع اضافی m 70/0 برای تهویه مطبوع و سایر تاسیسات را نیز می توان فراهم نمود . اتاق های عمل باید تا حدامکان به صورت هماهنگ مجهز باشند تا امکان حداکثر انعطاف پذیری به وجود آید .
در وسط فضا یک تخت عمل قابل حمل قرار دارد که روی یک پایه ثابت قرار می گیرد . نور طبیعی در اتاق عمل ، از نظر فیزیولوژیکی دارای مزیت است اما اغلب به دلیل کلی نمی توان آن را فراهم کرد . در جایی که این نور وجود داشته باشد ، باید امکاناتی فراهمآید تا در مواقع لزوم جلوی آن کاملا گرفته شود ( به عنوان مثال ، عمل های چشم در اتاق های بسیار تاریک انجام می شود ) . امروزه ، اتصالات تاسیساتی و امکانات تامین فنی از طریق تجهیزات بیهوشی موقت تامین می شود . در غیر این صورت ، اتصالات خطوط خلاء ، اکسید نیتروژن و برق اضطراری باید حداقل m 20/1 بالاتر از سطح کف قرار گیرند .
جداکردن قسمت های کاملا استریل که تجهیزات استریل از آنجا تامین می شوند ، از اهمیت بالایی برخوردار است . تقسیم اتاق های عمل به قسمتهای عفونی و پاک ، موضوعی بحث برانگیز اما از نظر احتیاطی ، بسیار حساس است . کف ها و دیوارها باید کاملا صاف و همجور و به آسانی قابل شستشو باشند ؛ از طرح های تزیینی و برجستگی های سازه ای باید پرهیز کرد .
اتاق بیهوشی باید حدودا m 80/3 ×80 / 3 بوده و به طرف اتاق عمل بوده و دارای درهای کشویی باشند ( عرض خالص m 40/1 ) . این درها ، باید پنجره دار باشند تا ارتباط بصری با اتاق عمل را فرآهم آورد . این اتاق ها باید به یک یخچال ، سینک زهکش ، قسمت شستشو ، قفسه ها ، اتصالات خاص تجهیزات بیهوشی و برق اضطراری مجهز باشد .
این اتاق ، به اتاق بیهوشی مشابه است . دری که به راهرو کار باز می شود باید به صوت یک در ولولایی با عرض خالص m 25/1 طراحی شود .
تقسیم بندی به دستشویی های تمیز و غیرتمیز ایده آ است ؛ اما از دیدگاه بهداشتی ، یک واحد دستشویی بزرگ کافی است .
حداقل عرض این قسمت باید m 80/1 باشد . برای هر اتاق عمل باید سه لگن دستشویی از نوع بدون پاشیدن آب ، با کنترل پایی وجود داشته باشند . درها به اتاق عمل باید دارای یک پنجره باشند و اگر الکتریکی هستند باید کنترل های پایی باز شوند . اگر صرفه جویی در هزینه ها اولویت دارد ، باید از درهای گردان استفاده کرد .
اندازه این اتاق بیشتر قابل انعطاف است اما برای رف ها و قفسه ها فضای کافی داشته و به طور مستقیم ، از اتاق عمل قابل دسترسی باشند . برای هر اتاق عمل یک اتاق به مساحت m2 10 لازم است .
اگرچه دسترسی مستقیم به اتاق عمل ترجیح داده می شود ، اما این امر همواره امکان ندارد ، در جایی که دسترسی مستقیم را نمی توان ایجاد کرد ، اتاق تجهیزات باید تا حد امکان به اتاق عمل نزدیک باشد تا از زمان های انتظار بکاهد . اندازه حدودا m2 20 باید در نظر گرفته شود .
این اتاق می تواند به طور مستقیم با محوطه ی استریل اتاق عمل مرتبط باشد یا نباشد . این اتاق ، در برگیرنده ی یک محوطه غیرپاکیزه برای اجسام غیر استریل و یک محوطه ی پاکیزه برای اقلام استریل آماده شده است . این اتاق باید به یک سینک ، سطح ذخیره سازی ، سطح کار و استریل زرهای بخاری مجهز باشد . ارتباط یک اتاق استرالیزاسیون فرعی به چند اتاق عمل ، سبب بروز مشکلات بهداشتی می شود و به این ترتیب ، باید از آن پرهیز کرد . توجه داشته باشید که ابزارهای جراحی در واحد استرالیزاسیون مرکزی آماده می شوند که درخارج از محیط جراحی قرار دارد .
به دلایل بهداشتی ، این اتاق در قسمت جراحی واقعی نمی شود بلکه در قسمت بیماران سرپایی قرار می گیرد . در موارد اضطراری ، بیمار باید از طریق لابی ها انتقال داده شود تا به اتاق عمل برسد .

3-5 ـ 10 امکانات پس از عمل
ابعاد این اتاق به اندازه بخش جراحی بستگی دارد . باید چنین فرض شود که برای هر تیم جراحی هشت نفر پرسنل وجود دارد .
در مورد واحدهای جراحی با بیش از دو اتاق عمل ، بهتر است سیگاری ها را از غیر سیگاری ها جدا کرد . محل استراحت باید دارای صندلی کافی ، قفسه و یک سینک باشد .
این محل ها باید متمرکز و دارای سطوح شیشه ای بزرگی بوده تا راهرو قابل دید باشد . این محل ها علاوه بر یک میز باید دارای قفسه ها و دیوارهایی باشند که روی آنها برنامه های سازمانی نصب شده است . اندازه آن نباید بیشتر از m25 باشد . پزشکان ، پس از انجام عمل در این اتاق ها به تهیه ی گزارش می پردازند . وجود این اتاق ها ضرورتی ندارند .
یک داروخانه به مساحت m220 ، می تواند ترکیبی از داروهای بیهوشی و جراحی و اقلام دیگر را تهیه کند ، بخصوص اگر یک سیستم قفسه بندی گردان نصب شده باشد .
برای اتاق های نظافت ، m25 فضا لازم است . آنها باید به اتاق عمل نزدیک باشند زیرا تمیز و ضدعفونی کردن باید پس از هر عمل انجام گیرد .
به دلایل بهداشتی ، توالت ها باید فقط در لابی ها قرار داشته باشند نه در منطقه ی عمل .
نزدیک محل و مرز بیماران باید برای تخت هایی که تمیز و آماده شده اند فضای کمتری وجود داشته باشد . نیاز ، در حد یک تخت تمیز برای هر اتاق عمل است .
اتاق ریکاوری باید پذیرایی بیماران پس از عمل چند اتاق عمل باشد . تعداد تخت های لازم 5/1 برابر تعداد اتاق های عمل محاسبه می شود . باید یک اتاق کوچک آبگیر چسبیده به ریکاوری ، همراه با سینک و زیر آب وجود داشته باشد . جای پرستار باید به گونه ای باشد که تمام تخت ها را ببیند . طرح ها باید طوری باشند که نور آفتاب به بیماران کمک کند تا خودشان جهت یابی نمایند .

3-6ـ بخش مراقبت های ویژه
وظیفه ی مراقبت های ویژه جلوگیری از قطع و توقف وظایف حیاتی بدن است . به عنوان مثال قطع تنفس ، اختلالات عروق قلبی و متابولیکی ، عفونت ها ، درد شدید و نارسایی های عضوی ( مثل کبد و کلیه ها ). خدمات مراقبت های ویژه شامل مواظبت ، درمان و نیز مراقبت از بیمار است . تدابیر ساختمانی و سازمانی پزشکی خاصی برای بیماران مبتلا به فلج ، سوختگی و مشکلات ذهنی که معالجات معمولی متفاوت لازم دارند ، تدارک دیده شده است .
سازمان پزشکی ویژه ، تعامل به رشته های تخصصی خاصی همچون جراحی اعصاب ، جراحی قلب ، جراحی پیوند و نورولوژی هستند . در بیمارستان های عادی بدون تخصص پزشکی خاص ، رسم بر آن است که پزشکی ویژه را به جراحی و پزشکی داخلی تقسیم می نمایند .
ترتیب و نظم : بخش مراقبت ویژه باید قسمت جداگانه ای بوده و فقط از طریق لابی ها در دسترس باشد ( به دلایل بهداشتی ) توجه داشته باشید که مطابق مقررات بیمارستانی ، هر واحد مراقبت های ویژه باید از نظر آتش نشانی قسمتی جداگانه باشد ، به غیر از لابی های بیماران و کارکنان ، عیادت کنندگان فقط باید از طریق لابی عیادت کنندگان به این واحد دسترسی داشته باشند ( اتاق انتظار) . نقطه مرکزی یک واحد مراقبت های ویژه باید یک جایگاه پرستاری باز باشد که از آنجا بتوان به هر اتاق دید داشت . اتاق ریکاوری بخش جراحی ، اغلب درواحد مراقبت های ویژه قرار می گیرد و به این ترتیب ، بیماران می توانند از نظر اقتصادی تحت مراقبت همان پرسنل قرار گیرند .
تعداد بیماران در هر واحد باید بین شش تا ده نفر باشد تا تعداد پرسنل پزشکی و پرستاری از حدخود تجاوز نکنند و بتوانند به بهترین وجه در خدمت بیماران باشند . یک جایگاه وظایف پرستار ، یک جایگاه استریل ( آماده سازی دارویی و تزریقی ) ، یک اتاق مواد و یک اتاق تجهیزات برای هر واحد ( شش تاده تخت ) باید در پلان در نظر گرفته شوند .
ترتیب قرار گیری تخت ها : تخت ها را میتوان به ترتیب باز ، بسته یا مرکب قرار داد . با ترتیب بازمساحت زیادی لازم است . تمام تخت ها باید به وضوح درد دید جایگاه وظایف پرستاران باشند و بیماران نیز باید جداکننده های کوتاه متحرک که سبک وزن بوده و به آسانی حرکت کنند ، از هم از جدا شوند با ترتیب چیدن بسته ، بیماران در اتاق های جداگانه ای جای داده می شوند که بازهم باید در دید جایگاه مرکزی پرستاران باشند . از نظر بهداشتی و روانشناسی ، ترتیب بسته ترجیح داده می شوند که باز هم باید در دید جایگاه مرکزی پرستاران باشند . از نظر بهداشتی و روانشناسی ، ترتیب بسته ترجیح داده می شود زیرا بیماران به شدت آسیب پذیر هستند . راه حلی که اغلب اتخاذ می شود قرار دادن دویا سه تخت در اتاق های جداگانه است . پلان ایده آل ستاره ای شکل است که در آن ، اتاق ها منشعب از جایگاه پرستاران هستند اما این طرح ، اغلب امکان پذیر نیست و دلیل آن هم ، محدودیت های فضایی است و به همین دلیل ، از ترتیب های قدیمی تر استفاده می شود .
عملکردهای فرعی : برای عملکردهای فرعی ، باید قسمت ها و اتاق های فرعی نیز در طرح قرار گیرند : اتاق عمل های جزئی (m2 30 ـ 25 ) ، فضای آزمایشگاه آشپزخانه کوچک ، استرالیزاسیون فرعی (m240 ) ، اتاق مواد پاکیزه ، اتاق کار غیرپاکیزه ، اتاق نظافت ، اتاق استراحت پزشک کشیک ، احتمالا یک اتاق مشاوره و امکانات بهداشتی ( هماهنگ با بخش بهداشت ) .
مرکز جراحی باید از نظر امکانات پزشکی خود کفا باشد . خطوط ارتباطی برای اکسیژن ، هوای فشرده و مکش خلاء باید برای همه تخت ها وجود داشته باشد و علاوه بر سکوت های برق باید برق با ولتاژ کم ( برای سیستم خبرکردن پرستار ) و ولتاژ زیاد ( مثلا برای تجهیزات قابل انتقال اشعه ایکس ) مهیا باشد .
اتاق های بیماران جراحی شده ی خاص ، باید در نزدیکی و ترجیحا همان طبقه بخش جراحی یا اتاق بیماران پزشکی داخلی ویژه قرار داشته باشند . این اتاق ها باید به پذیرش و مرکز اورژانس نزدیک باشند . اتاق های ویژه ای که با یک قسمت تخصصی در ارتباط نیستند باید در نزدیکی بخش بیماران سرپایی و جراحی قرار گیرند . مسیرهای کوتاه به آزمایشگاه کلینیکی و بانک خود ترجیح داده می شود .

3-7 ـ بخش های خدمات و پشتیبانی
3-7ـ 1 محوطه خدمات رسانی
فعالیت های پشتیبانی بیمارستانی ، باید در یک محل متمرکز باشد . یک محوطه ی خدمات رسانی که بهتر است در قسمت تدارکات و دفع زایدات باشد ، این امر را ممکن می سازد . تامین و دفع تمام اجناس و مواد بیمارستانی از طریق یک راه رابط جداگانه هدایت می شود که از ورودی های اصلی و اورژانس جداهستند . هنگام طراحی نه تنها باید به محل پارک و مانور خودروهای حامل کالا توجه کافی داشت ، بلکه همین توجه را باید به تنوع زایداتی معطوف کرد که باید دفع شوند ( آشپزخانه ، مخزن فاضلاب عفونی ، فلز ، شیشه ، کاغذ ، مواد شیمیایی و غیره ) . به علاوه ، اتاق های جانبی محوطه ی خدمات رسانی ، ژنراتورهای برق اضطراری ، اتاق کنترل آبپاش ها ، سیستم توزیع اکسیژن و سایر تاسیسات را در خود جای می دهند . درنتیجه فضای مورد نیاز خاصی را تعیین کرد تا مطابق با نیازها باشد . در مراحل اولیه طراحی ، طراح و مصرف کننده باید روی ضرر و زیان توافق نمایند . زیر زمین ، مناسب ترین محل برای این منظور است که دسترسی به آن فقط از طریق یک سطح شیب دار امکان پذیر است ( شیب باید کمتر از 15 باشد ) . جایی که این محوطه ساخته می شود باید از مقررات تهویه نیز پیروی کرد .

3-7ـ 1 ـ 1 فضاهای تدارکاتی
در سال های اخیر ، استفاده ی روزافزونی از مدل های سازمانی جدید صورت گرفته است . سازمان مرکزی قسمت های تامین و دفع زباله ، مشکل روزافزون کمبود پرسنل را کم اثر می کند . مسیرهای تدارکات متمرکز داخلی از سایر مسیرهای رفت و آمد بیمارستان جدابوده و از توزیع خارجی دوری می شود که این امر ، استفاده ی بهینه از ظرفیت سیستم حمل و نقل را مهیا می سازد . برنامه های کامپیوتری می تواند توالی عمل کارآمد را به آرشیتکت نشان دهد ( که باز هم می تواند در طول مرحلهطراحی تغیر کند ) . تنظیم هدف ها و مقاصد تاسیساتی باعث می شود تا فضاهای لازم ، در قسمت تدارکات به حداقل برسد .
مرکز تدارکات کلینیکی ، پرستاری و فنی یا در یک ساختمان تدارکات جداگانه و یا در یک طبقه تدارکات و مصرف در زیر ساختمان اصلی واقع می شود . بهتر است که ورودی و حیاط مخصوص تدارکات کالا را که از ورودی های اصلی و آمبولانس مجزا است در اختیار داشته باشیم . جهت رو به شمال برای این ورودی ایده آل است . مسیرهای رفت و آمد داخلی و خارجی باید طوری با هم هماهنگ باشند که از تداخل با مسیرهای مورد استفاده ی قسمت های مراقبت و درمان اجتناب شود .
در طول مرحله طراحی ، باید به خاطر داشت که این قسمت از بیمارستان می تواند سروصدای زیادی ( خودروهای کالا و ماشین ها ) و از طرف دیگر بوی ظروف و زباله ها ، مواد زاید آشپزخانه و غیره ایجاد کند . بنابراین ، آنها را نباید در نزدیکی قسمت پرستاری قرار داد . طراحی قسمت های تدارکات با هماهنگی بخش های پزشکی بیمارستان ها انجام می شود . مشخصات مشروح را می توان فقط پس از طرح مشروح بخش های پرستاری و درمان تعیین کرد . استفاده ی فزاینده از اتوماسیون ، همکاری میان آرشیکت ها ، مهندسان متخصص و تولیدکنندگان در مراحل را می طلبد . تمایل به تمرکز بیشتر ، انگیزه ی حداقل سرمایه گذاری و صرفه جویی در استخدام ، شایان توجه است . در نتیجه ی این امر ، در مورد کلینیک های کوچک ، غذا از یک آشپزخانه مرکزی تحویل شده و رختشویخانه توسط یک سازمان خدماتی خارجی اداره می گردد .
در مورد کالاها و موادمورد نیاز ، فقط یک بخش ، اقتصادی تر است تا یک واحد آماده سازی / مصرف غیرمتمرکز ( مثلا برای ابزار آلات جراحی و استریلیزاسیون فرعی یا برای ظهور فیلم اشعه ایکس در بخش اشعه ایکس ) .

3-7 ـ 1 ـ 2 وسایل حمل و نقل
علاوه بر سازمان انبارها و آماده سازی کالاهای تحویلی و دوباره مصرف شده ، مساله حمل و نقل نیزوجود دارد ، چرخدستی های چندمنظوره اغلب برای توزیع اقلام مورد نیاز به محل مصرف مورد استفاده قرار می گیرند و همزمان می توان از آنها برای انبار کردن تجهیزات نیز استفاده کرد . در بیمارستان های متوسط و بزرگ ، برای توزیع به طبقات و بازگرداندن اقلام مصرف شده به قسمت آماده سازی یک نقاله عمودی ضروری است برای فرستادن اقلام کوچک مثل داروها و توضیحات ، باید یک سیستم ارسال که از لوله های پنوماتیک ساخته شده ، به کار برد . مقیاس سیستم حمل و نقل به اندازه سازمان بستگی دارد : تامین و مصرف مورد لزوم برای هر تخت در روز kg3035 است . برای اقلام بزرگ و سنگین ( مثل تخت ها ، تجهیزات تنفس ، ماشین های قلب و ریه ی مصنوعی ) آسانسور های متعارف تخت ضروری است .
در بیمارستان های بزرگ برای حمل اقلام با اندازه متوسط ، باید از سیستم اتوماتیک نقاله ( مثل غذا ، البسه ، ملحفه ، رباله ها ، کالاهای مصرفی ) استفاده شود .

3-7 ـ 1 ـ 3 تدارکات متمرکز
مزایای گردآوری تمام فعالیت های تدارکاتی در یک طبقه تدارکات / مصرف ، مدیریت کلی هماهنگ ، کنترل مشترک انبار و به کارگیری سیستم های حمل و نقل مشترک است . تمرکز به این معناست که یک نطه ی واحد وجود دارد که کالاها به آن تحویل می شوند ؛ از اینجا توزیع و نگهداری کالا را می توان به صورتی کارآمد کنترل کرد . به دلایل بهداشتی ، جداسازی کالاهای پاکیزه و غیرپاکیزه از اهمیت بالایی برخوردار است . به هنگام طرح سیستم های حمل و نقل ، این امر از جمله اولین ملاحظات است .
در نحوه ترکیب این بخش نیز باید به موارد زیر توجه نمود :
1 ـ قسمت تحول مواد و انبار کلی ، باید در نزدیکی بخش پذیرش منطقه تدارکات باشد .
2 ـ قسمت تحویل مواد باید از یک طرف در رابطه با انبار مواد کلی بوده و از طرف دیگر نیز با انبارهای مواد تفکیک شده ارتباط داشته باشد .
3 ـ قسمت توزیع وسایل از انبارها به بخشهای مصرفی ، باید ارتباط راحت و مستقیم با انبارهایمواد تفکیک شده داشته باشد .
مساحت این بخش نیز می تواند در ازای هر تخت ، از 70/0 تا 1 مترمربع متغیر باشد .
بخش پذیرش منطقه تدارکات و تهیه وسایل نیز باید دید کافی به ورود و خروج کلی این منطقه داشته باشد .
بخش تعمیر و نگهداری:
این بخش برای تعمیر دستگاه های مختلف بیمارستان اختصاص می یابد . بخش تعمیر و نگهداری نیز داراری یک اتاق مخصوص استقرار و نظارت و یک کارگاه برای استقرار وسایل و ابزار است . این بخش باید از طریق محل نظارت ، با انبار مخصوص وسایل ، در ارتباط باشد .
تعمیرات این بخش به تعمیرات الکتریکی ، تعمیرات تاسیساتی و تعمیراتی ساختمانی تقسیم می شوند . مساحت این بخش به ازای هر تخت ، حدود 20/0 مترمربع است .

3-7ـ 1 ـ 4 بخش های تاسیسات حرارتی ، سوخت زباله و برق اورژانس
نحوه ترکیب قسمت های این بخش ها باید به ترتیب زیر باشد :
ـ محل کنترل و نظارت ، با هر سه بخش فوق ارتباط داشته باشد .
ـ محل وسایل برای تعمیرات فنی ، باید ارتباط مناسب با هر سه بخش را داشته و ضمنا در نزدیکی محل کنترل و نظارت باشد .
ـ ارسال زباله به محل نگهداری زباله که جهت سوختن انجام می گیرد ، باید از طریق راهرو کثیف منطقه تدارکات انجام گیرد .
ـ همجواری قسمت های تهیه حرارت و ماشین خانه با فضای بیرون الزامی است .
مساحت این بخش ها مجموعا ، به ازای هر تخت بیمارستانی ، حدود 20/1 مترمربع در نظر گرفته می شود .

3-7 ـ 1 ـ 5 محل استقرار و نصب دستگاه های زباله سوز
دستگاه زباله سوز باید در محل مناسبی در داخل محدوده بیمارستان اما در دورترین محل ممکن نسبت به بخش های بیمارستان باشد و در نصب آن نکات زیر مورد توجه قرار گیرد :
1 ـ به منظور حفظ دستگاه های زباله سوز و مسوولان مربوطه از سرما و گرما و تغییرات هوا ، لازم است دستگاه های زباله سوز در داخل یک ساختمان یا پناه گاه مناسب قرار گیرند .
ـ ساختمان باید کاملا نورگیر بوده و به طور مرتب تهویه شود و کف آن نسبت به آن ، عایق و غیرقابل نفوذ باشد .
ـ سطح دیوارها و سقف ها جاذب گرد وغبار نبوده و قابل شستشوی کامل باشد .
2 ـ در محل نصب دستگاه ، شیر آب باید وجود داشته باشد تا بتوان به طور منظم ، کف محل را شستشو نمود و خطر عفونت را تقلیل داد .
3 ـ حمام و سرویس بهداشتی باید در ساختمان وجود داشته باشد .
4 ـ ساختمان محل دستگاه زباله سوز باید طوری ساخته شود که احتمال خطر آتش سوزی در آن به حداقل ممکن برسد . در این مورد باید توجه خاصی به وضع و موقعیت اتاقک دودکش معطوف گردد .
برای اینکه دستگاه زباله سوز به طور موثری کار نماید باید نصب آنها به وسیله متخصصین دستگاه سازنده آن صورت گرفته و اصول کلی زیر مورد توجه واقع شود :
اصل یکم ـ دستگاه باید تحت سرپرستی یک فرد تعلیم دیده و کارآمد قرار گیرد و او اصول تعمیر و نگهداری را به خوبی فرا گیرد .
اصل دوم ـ تمام وسایل مورد احتیاج یک دستگاه باید تهیه شود تا اینکه احتراق کامل صورت پذیرد .
اصل سوم ـ ریختن زباله باید به طور منظم انجام گرفته و عملیات برای مدتی که لازم است ، به طور مداوم انجام گیرد.
ظرفیت ـ طرح دستگاه زباله سوز باید طوری باشد که میزان احتراق حداقل 25 پوند در ساعت در فوت مربع سطح اجاق پنجره ای ( 120 کیلوگرم در ساعت در هر مترمربع ) برای مواد زاید بیمارستانی که بطور متوسط وزن آنها حدود 10 پوند در فوت مکعب ( 160 کیلوگرم در 9 مترمکعب ) است به دست آید . یک دستگاه زباله سوز باید بتواند این مقدار مواد زاید مخلوط را به خوبی سوزانیده و به خاکستر تبدیل نماید .

3-7 ـ 1 ـ 6 تدارکات فنی
خدمات فنی ، مسوول تدارکات فنی هستند و همانطور که اتوماسیون بیشتری ارائه می شود نقش بسیار مهمی را ایفا می کند . عملیات آن ، شامل حفظ و نگهداری ساختمان ، تکنولوژی داخلی ، تکنولوژی پزشکی ، تکنولوژی نقاله ها و اداری است .
باید توجه داشت که تاسیسات بهداشتی ، مشمول پیشرفت فنی سریع هستند . داشتن جریان دورانی برای تهیه و تدارکات افقی در هر طبقه و تهیه تدارکات عمودی در کانال های جداگانه ی مخصوص اتصلات عمودی سودمند است . لوله های جریان افقی باید در فضاهای خالی و بالای سقف های کاذب نصب شوند تا انجام تغییرات روی آنها آسان باشد . آب ، حالت متمرکز دارد ، فقط قسمت های با شرایط کیفیتی بالاتر ( داروخانه ) از موضعی ( تصفیه و سخت گیری ) برخوردارند . مصرف آب برای هر تخت بیمارستانی در روز به مقدار I 450 ـ 400 محاسبه می شود که به نوع و موقعیت بیمارستان بستگی دارد . توجه داشته باشید که خارج کردن آب های زاید مشمول مقررات محلی است .

3-7ـ 1 ـ 7 تهویه و گازها
تجهیزات تهویه بهتر است که در نزدیکی هوای آزاد قرار گیرند . در طول طراحی ، کانال های عمودی و افقی تهویه باید در برابرمعیارهای فنی محافظت از آتش مورد آزمایش قرار گیرند .
آماده کردن ، گازهای مخصوص دپارتمان های جراحی ، مراقبت ویژه و رادیولوژی ضروری است و اتاق های خاصی برای تامین آنها لازم است . پمپ های اکسیژن ، دی اکسیدکربن و هوای فشرده باید دو برابر باشند تا در صورت بروز نقص ، پشتوانه ای مطمئن وجود داشته باشد . شرط فنی دیگر ، سیستم تامین برق اضطراری است .

3-7 ـ 1 ـ 8 واحد گرمایش مرکزی
سیستم های اولیه که از یک اتاق دیگ بخار استفاده می کردند ، نیازمند فضای زیرزمینی بزرگی بودند (›m2100 )، که معمولا در دوطبقه قرار داشتند . سیستم های گرمایش کنونی ، نیاز به فضای کمتری دارد و گرمایش بخش به بخش به خصوص سودمند است . توجه داشته باشید که بخش های جراحی و مراقبت ویژه باید تامین گرما را پیوسته داشته باشند . بنابراین برای آنها باید سیستم های اضطراری در نظر گرفت . سیستم گرمایش و واحد برق تامین / اضطراری خدمات پزشکی را می توان در یک اتاق بزرگ جای داد . شرایط طرح کلی تاسیسات ( آب ، برق ، گاز و غیره )در قالب مقررات جای میگیرند و باید آنها را رعایت کرد . درهای فرار اضطراری ، باید به سمت خارج باز شوند .
در صورت امکان . " موتورخانه " ( و ورود به آن ) باید در زیر زمین و خارج از ساختمان باشد ، به مقررات ساختمانی و موتورخانه ها توجه شود .

3-7 ـ 1 ـ 9 سیستم های برق
تامین برق شبکه ی برق ملی انجام می شود . ولتاژ استاندارد V240ـ220 و ولتاژ زیاد V 380 است . سیستم با ولتاژ کم ، از اتاق توزیع که نیازمند حداقل دو واحد ترانسفورماتور است کنترل خواهد شد . درهای به اندازه کافی پهن ( به عرض حداقل m30/1 ) و تهویه مطلوب باید فراهم شود و تمامی VED مربوطه و مقررات حرفه ای را باید در نظر داشت . اندازه و تعداد واحدهای برق اضطراری به اندازه بیمارستان بستگی دارد و دستگاه های موضعی مربوط به بخش های منفرد ( بخش جراحی / بیماران سرپایی ، قسمت های مراقبت ، رادیولوژی ) به سیستم متمرکز برق اضطراری ترجیح داده می شود. در زیر این واحدها باید از شالوده های ضدلرزش استفاده کرد تا از سروصدا کاسته شود . باید برای روشنایی و برق اضطراری در بخش جراحی ، باتری های اضافه ای در نظر گرفت .

3-7ـ 1 ـ 10 تامین مرکزی گاز
لوله های اکسیژن و نیتروژن از سیلندرهای فولادی ، با تناوب بین باتری های در حال کارو رزرو با امکان جابه جایی اتوماتیک تامین می شود . برای کاستن از فاصله ای که این سیلندر ها باید حمل شوند ، دسترسی مستقیم به انبار ترجیح داده می شود . سیلندرها را می توان با پمپ های خدمات پزشکی ( مخصوص خطوط خلاء و هوای فشرده ) در یک نقطه ی تامین متمرکز ( احتمالا با کنترل کامپیوتری ) نگهداری کرد . " تبدیل کننده های گاز سرد " در حال جانشینی سیلندرهای گاز هستند . اینها درهوای آزاد ، حداقل m5 دورتر از ساختمان قرار می گیرند .

3-7ـ 1 ـ 11 کارگاه ها
متصل به انبار ، کارگاه های فلزی و برق (m240 ) هستند که دارای محل نگهداری مواد و لوازم یدکی (m220 ) ، انبارعمومی (m260 ) و محلی برای تجهیزات حمل و نقل (m215 ) می باشد . وجود یک مخزن آب ( مخزن اضطراری آّ ) را نیز باید در نظر گرفت ( تاحدامکان در بالاترین طبقه و حدود 40 مترمکعب ) ؛ دستگاه های تصفیه ی آب مخصوص بیمارستان و قسمت استریلیزاسیون باید مجزا باشند .

3-7 ـ 1 ـ 12 بونکرها
التزام به سازه هایی که نیازمند محافظت از رادیواکتیو و عوامل آب و هوایی هستند در هر کشور متفاوت است . بنابراین باید از مقررات محلی پیروی کرد . به عنوان مثال در سوییس باید اتاق عمل جانبی ، محل نگهداری مواد استریل و سیستم های فنی اضطراری را مهیا ساخت .

3-7 ـ 1 ـ 13 آشپزخانه
اتاق های غذاخوری و کافه تریا بهتر است که برای دید بهتر در طبقه همکف یا در طبقه آخر قرار گیرند .
ارتباط با آشپزخانه مرکزی ، توسط آسانسور حمل کالا امکان پذیر است که در دسترس عیادت کنندگان نمی باشد . حال در نظر بگیرید که آیا تفکیک عیادت کنندگان ، کارکنان و بیماران قابل قبول است یا خیر . امروزه اتاق های غذا خوری را افرادی از خارج اداره می کنند و سیستم سلف سرویس مورد قبول همه قرار گرفته است . پیشخوان های سالاد باید جدا باشند .

3-7 ـ 1 ـ 13 ـ 1 سالن غذا خوری ( سلف سرویس )
این بخش به منظور استفاده کارکنان بیمارستان ساخته شده و نحوه ترکیب قسمتهای آن براساس توجه به نکات زیر است :
1 ـ محل سالن غذاخوری باید با قسمت توزیع غذای آشپزخانه ، ارتباط راحت داشته باشد .
2 ـ محل الن غذا خوری باید در نزدیکی مسیر اصلی عمودی بیمارستان بوده و با مسیر تمیز منطقه تدارکات همجوار باشد .
3 ـ ورود به سالن باید از ریق فضتیی که از یک سو با سرویس های بهداشتی و از سوی دیگر با محل گرفتن ژتون برای غذا ، همجوار است ، انجام گیرد .
4 ـ رعایت کلیه نکات بهداشتی نیز ، برای این بخش ضروری است .
مساحت این بخش در ازای هر تخت حدود 1 متر مربع در نظر گرفته می شود .

3-7 ـ 1 ـ 13 ـ 2 تدارک غذا
تدارک غذای مناسب برای بیماران ، به آماده سازی غذا بستگی زیادی دارد ، زیرا مقادیر لازم پروتئین ، چربی ، کربوهیدرات ها ، ویتامین ها ، کانی ها ، فیبرها و افزودنی ها اغلب متنوعند ، سیستم های غالب تدارک غذا ، سیستم هایی هستند که بر مراحل اماده سازی متعارف غذا ( کارآماده سازی ، ترتیب ، حمل و توزیع ) جنبه منطقی می بخشند . آماده سازی غذای عادی و رژیم های غذایی خاص ، جداگانه انجام می شوند بعد از آماده سازی و پخت ، غذاها در کنار هم در صف تقسیم قرار می گیرند . سینی های تقسیم به منظور توزیع ، با چرخدستی هایی به جایگاه های متعدد حمل می شوند . از همان چرخدستی ها ( به منظور تقسیم ) برای برگرداندن ظروف خالی به واحد شستشوی مرکزی ، استفاده می شود . کترینگ کارکنان شامل حدودا 40% مجموع تقاضای کترینگ است . اتاق غذاخوری کارکنان باید در نزدیکی در آشپزخانه مرکزی باشد . تقسیم به اتاق های جداگانه ی مخصوص کارکنان داخلی ، پرستاران ، کارکنان اداری و پزشکان را می توان در یک بیمارستان بزرگ در نظر گرفت اما باز هم به دلایل اقتصادی ، این اتاق ها باید در نزدیکی آشپزخانه مرکزی قرار گیرند . برای آشپزخانه های بیمارستان کوچک و متوسط ، این نوع تقسیم توصیه نمی شود .

3-7ـ 1 ـ 13 ـ 3 آشپزخانه مرکزی
در گذشته آشپزخانه ها را طبقه آخر قرار می دادند تا از مقدار بو و سروصدا کاسته شود . اما امروزه آنها را در همان طبقه تدارکات قرار می دهند تا دراین روال کارآمد ، نتایج بهتری برای تحویل ، نگهداری ، آماده سازی و ارسال به دست آید . زمانی که از غذای منجمد استفاده می شود ، تنظیم آشپزخانه تغییر می کند و حداکثر صرفه جویی در فضا انجام شود . ارتفاع هال آشپزخانه باید m00/4 باشد . اندازه آشپزخانه به شرایط و تعداد بیماران بیمارستان بستگی دارد . در آشپزخانه اصلی ، بهبود m2 00/1 فضا ، لازم است . یک آشپزخانه مخصوص رژیم غذایی خاص ( حداقل m260 ) نیز باید در طرح گنجانده شود که شامل : یک میز مخصوص سرآشپز، m230 برای پاک کردن سبزی و m25 برای دفع زباله ها .
علاوه بر این ، پلان باید شامل یک اتاق تدارکات روزانه (m28 ) یک سردخانه مخصوص گوشت ، ماهی و لبنیات ( هر یک m28 ) و یک انبار پیش از سرد سرد کردن (m210 ) با یک واحد فریزر و سردکننده باشد . قسمت تحویل جنس ، باید به قسمت اداری مرتبط بوده دارای فضای نگهداری کافی ( m220 ـ 15 ) نیز باشد . انبار اصلی ، باید نگهدارنده ی میوه وسبزی (m220 ) ، اجناس خشک (m220 ) و اجناس کنسروی باشد .
واحد شستشوس مرکزی : واحد شستشوی مرکزی که در مجاورت آشزخانه مرکزی قرار دارد ، ظروف کارکنان و بیماران را می شوید ، اتوماسیون سطح بالا ، طراح را در مراحل اولیه ملزم می سازد تا شرایط خاص اقلام تجهیزات را مشخص و هماهنگ سازد .

3-7 ـ 1 ـ13 ـ 4 بخش انبار مواد غذایی
نحوه ترکیب فضاهای این بخش براساس توجه به نکات زیر است :
1 ـ قسمت دفتر رسیدگی به مواد و توزیع ، باید با محل پذیرش کلی در منطقه تدارکات و تهیه وسایل اولیه ارتباط نزدیک داشته و با قسمت انبار روز 44 آشپزخانه نیز ، همجوار باشد .
2 ـ قسمت های نگهداری مواد ، باید از طریق قسمت دفتر رسیدگی به مواد و توزیع ، با بخشهای مصرفی در ارتباط باشد .
3 ـ این بخش باید مجهز به دستگاه های نگهداری مواد غذایی و تهویه بوده و شرایط کامل بهداشتی در ساختمان آن رعایت گردد .
مساحت انبار مواد غذایی در ازای هر تخت ، حدود 40/0 تا 50/0 مترمربع است .
3-7ـ 1 ـ 13 ـ 5 آشپزخانه و عملکرد آن
آشپزخانه بیمارستان باید در محلی قرار گیرد که هوا به راحتی در آن تهویه شود و بوی غذا در ساختمان نپیچد ، تاسیسات مورد لزوم به راحتی در آن قرار گیرند و مسیر حمل غذا به بخش ها کوتاه بوده و ساده طی گردد .
در بیمارستان های بزرگتر ، محلی برای اقامت کارکنان آشپزخانه باید در نظر گرفته شود . مواد غذایی باید در آشپزخانه وجود داشته باشند و فقط سبزیجات، صبح به آشپزخانه تحویل داده شده در انبار روز نگهداری شوند . انبار روز همجوار اتاق سرد بوده و دارای فریزر می باشد . در صورت امکان باید ظروف حامل غذا توسط آسانسور مخصوص ، " حمل عمودی " شوند و " حمل افقی " آنها توسط ترولی در بخش صورت گیرد .
مراحل طبخ غذا عبارت است از :
1 ـ آماده سازی مواد خام
2 ـ پخت مقدماتی
3 ـ پخت نهایی
نحوه ترکیب این بخش براساس توجه به نکات زیر است :
ـ انبار روز ، در جوار بخش مواد غذایی باشد .
ـ محل آماده کردن مواد خام ، باید از یک طرف ، در جوار انبار روز و از طرف دیگر با قسمت پخت و پز همجوار باشد .
ـ قسمت شستشوی ظروف ، پارکینگ و نظافت واگنهای مخصوص ، باید از یک طرف با قسمت پخت و پز و توزیع ، ارتباط مستقیم داشته و از طرف دیگر به قسمت آشپزخانه و قسمتهای دیگر دید داشته باشد .
مساحت آشپزخانه به ازای هر تخت ، حدود 80/0 تا 1 متر مربع پیش بینی می شود .

3-7ـ1 ـ 14 رختشویخانه
رختشویخانه یکی از بخش های مهم بیمارستان است که از نظر بهداشتی و انتشار عفونت ، اهمیت زیادی دارد . بهتر است که این بخش در قسمت مجزایی در زمین بیمارستان قرار گیرد . از نظر بهداشتی ، نکات زیر در این بخش باید مورد توجه قرار شوند :
1 ـ نورکافی داشته باشد .
2 ـ تهویه در این فضا به خوبی انجام گیرد . زیرا به دلیل استفاده از پاک کننده ها و مواد ضدعفونی کننده مختلف و بخار آب زیاد و لزوم هوادهی پرچه ها ، هوای این بخش باید به سرعت و مرتب ، در حال تویض باشد .
3 ـ بوبه کشی فاضلاب ، با رعایت نکات فنی و بهداشتی صورت گیرد .
4 ـ کاشی کاری دیوارها و کف به طور کامل انجام شود .
5 ـ تقسیم بندی منطقه تمیز و کثیف و مسیرهای تمیز و کثیف برای جلوگیری از هر گونه آلودگی صورت گیرد . در رختشویخانه باید قسمت های زیر وجود داشته باشد .
1 ـ محل پذیرش البسه کثیف 45، ک با راهرو کثیف همجوار است .
2 ـ تقسیم بندی یا تفکیک ملحفه ها
3 ـ شستشو
4 ـ آبکشی
5 ـ هوادهی
6 ـ دستگاه های خشک کننده
7 ـ پرس و اتو
8 ـ تعمیر و دوخت و دوز ( خیاطی )
10 ـ توزیع
مساحت مورد نیاز برای این بخش به ازای هر تخت بیمارستان ، حدود 5/0 مترمربع و یا در ازای هرتن شستشو در سال 6/0 مترمربع در نظر گرفته می شود .
مقدار خشکشویی برای هر تخت ، در هر روز بین 8/0 و 0/3 کیلوگرم است . ترتیب کارها در رختشویخانه به این صورت ترجیح داده می شود : پذیرش ، دسته بندی ، توزیع شستشو ، آب کشیدن ، خشک کردن ، پرس ( در صورت امکان بخار یا فشار زیاد ) ، اطو ، دوخت ، انباشتن و صدور .
هال رختشویخانه مشتمل است بر قسمت دسته بندی و توزیع (m215 ) ، اتاق های رخت های قابل شستشو در زیر مجرای مخصوص رخت قابل شستشو ، محل کار با آب ( m250 ) ، محل کار خشک (m260 ) . انبار پودر لباسشویی (m2 10 ) ، اتاق دوخت (m2 10 ) و انبار رخت های قابل شستشو (m215 ) .

3-7 ـ 1 ـ 15 استریلیزاسیون مرکزی
محلی است که در آن ، تمام وسایل بیمارستانی اماده می شوند بیشتر وسایل مورد استفاده بخش جراحی ( 40 % ) و مراقبت ویژ ه ی جراحی و ویژه ی داخلی ( هر یک 15 % ) است . به همین دلیل ، استریلیزاسیون مرکزی باید در نزدیکی این قسمت های تخصصی قرار گیرد توصیه می شود که قسمت استریلیزاسیون در قسمت هایی که رفت و آمد کمتری ( ازافراد و اشیا) وجود دارد ، واقع شود .
تعداد استریلیزرها به اندازه بیمارستان و بخش جراحی بستگی داشته و مساحت m2120 ـ40 را می توانند در برگیرند .
از آنجا که اقلام بخش جراحی ، در واحد استریلیزاسیون مرکزی آماده می شوند ، پس هر دو باید در نزدیکی هم قرار گیرند اما برای برآوردن نیازهای فوری ، بخش جراحی دارای امکانات استریلیزاسیون فرعی خود است . انبار مرکزی داروها و آلات و ادوات باید در ارتباط نزدیک با واحد مرکزی استریلیزاسیون باشد .
این بخش بهتر است که در جوار دستگاه های گرم کننده و رختشویخانه بیمارستان قرار داشته باشد . این بخش به دو منطقه کثیف و تمیز تقسیم می گردد که مسیرهای منتهی به این دو منطقه نیز باید مجزا باشد . در بیمارستانهایی که دارای بخش زنان و زایمان بزرگ هستند ، این بخش باید دارای امکانات ویژه برای تمیز و استریل نمدن سریع ملزومات باشد .
نحوه ترکیب قسمتهای مختلف این بخش به دو گونه زیر باید باشد :
ـ محل تحویل وسایل و ابزار کثیف ، در جوار مدخل این بخش که با مسیر مواد مصرف شده مربوط شود ، قرار گیرد.
ـ فضاهای ضدعفونی و شستشو و کنترل ابزارها و دستکش ها از یک طرف با فضای محل تحویل و سایل کثیف و از طرف دیگر با محل فضای بسته بندی ابزار همجوار باشد .
ـ در قسمت بسته بندی ، ابزار به طور تک تک و ست 46 بسته بندی شوند .
ـ محل اتوکلاوها 47 بن قسمت بسته بندی و نگهداری وسایل استریل در نظر گرفته می شود .
ـ قسمت نگهداری و تحویل وسایل تمیز و استریل ، با راهرو تمیز ارتباط داشته باشد .
ـ ورود و خروج پرسنل این بخش ، از طریق دهلیز مخصوص صورت گیرد ، که در آن محل تعویض لباس پیش بینی شده است .
مساحت این بخش نیز نسبت به ظرفیت بیمارستانهای 150 تا 720 تختوخابی می تواند از 130 تا 275 مترمربع متغیر باشد .
این بخش نقشی مهمی در تقلیل عفونت های بمارستانی به ویژه در مواقع بروز اپیدمی ها ایفا می کند . عملکرد ضعیف این بخش به انتشار عفونت بیمارستانی ، افزایش طول درمان ، به خطر افتادن جان بیماران و نیز افزایش مخارج تخت روز می انجامد .
ترکیب قسمتهای این بخش با توجه به موارد زیر صورت می گیرد :
1 ـ محل برنامه کار و مدیریت بایدنسبت به محل نگهداری مواد ضدعفونی و ماشین آلات ، کنترل دقیق داشته باشد .
2 ـ مساحت این بخش باید طوری باشد که با مسیراصلی عمومی بیمارستان ، ارتباط نزدیک داشته باشد . مساحت این بخش ، حدود 12/0 متر مربع به ازای هر تخت ، در نظر گرفته می شود .
از نظر بهداشتی و اقتصادی ، هر بیمارستان باید دارای یک واحد مخصوص تامین و تعمیر تخت بیماران باشد که در آن ، پرسنل خاصی به تمیز کردن ، ضدعفونی و مرتب نمودن تخت ها بپردازد . تعویض کامل تخت برای بیماران پذیرفته شده جدید ، بیمارانی که بیش از 14 روز است بستری هستند ، پس از عمل های جراحی و برگشت بیمار و نیز پس از آلودگی جدی لازم است . وسعت واحد تخت ، به تعداد تخت های تحت پرستاری بستگی دارد : برای تقریبا 500 بیمار بستری باید یک واحد تخت برای 70 آماده گردد . مرزبندی عملی مستلزم یک جهت پاکیزه و جهت غیرپاکیزه است که با اتاق تمیز کردن تخت ، اتاق ضدعفونی تشک و لابی کارکنان قابل تفکیک است . برای انجام تعمیرات ، باید کارگاهی خاص ، تقریبا به مساحت m2 35 در مجاورت وجود داشته باشد و به همین ترتیب ، وجودرختشویخانه ، محل نگهداری رختخواب تمیز ، تشک ها و غیره الزامی به نظر می رسد . اگر برای تمیز کردن تخت ها و تشک ها از ماشین آلات استفاده می شود در مراحل اولیه باید شرایط خاص تجهیزات مورد توجه قرار گیرد . ( مثلا نیاز به اختلاف سطح در کف و ارتفاع ) .
نحوه ترکیب قسمتهای این بخش براساس ملاحظات زیر است :
1 ـ قسما پارکینگ تختهای کثیف با راهرو و مسیر کثیف همجوار باشد .
2 ـ محل تعویض ملحفه ، بین پارکینگ تختهای کثیف و قسمت تمیز کردن و ضدعفونی بدنه تخت و تشک های آن باشد .
3 ـ محل ملحفه های کثیف با راهرو مسیر کثیف و محل ملحفه های تمیز با راهرو تمیز مربوط باشد .
4 ـ محل ملحفه های کثیف و تمیز به ترتیب درجوار محل تعویض تخت و مرتب کردن تخت ( بعد از ضدعفونی ) در نظر گرفته شود .
5 ـ قسمت ضدعفونی بدنه تخت و تشکها باید این بخش را به دو ناحیه مثیف و تمیز تقسیم نماید .
6 ـ قسمت ضدعفونی در جوار ناحیه کثیف باشد .
مساحت این بخش در ازای هر تخت بیمارستانی ، حدود 70 /0 تا 1 متر مربع است . اگر این بخش به صوت سیستم تونلی باشد ، مساحت قسمت ضدعفونی بدنه و تشک آلات تختها حذف می گردد و از مساحت پارکینگ تختهای کثیف که در این مورد بجای تونل ضدعفونی استفاده می شود ، حدود ده درصد کم خواهد شد . عملکرد این سیستم به ترتیب زیر است :
تعویض تختها باید در عصر انجام گیرد تا تختهای ضدعفونی شده در تونل که هنگام شب ضدعفونی شده اند و هشت ساعت از روز را در تونل مانده اند ، تخلیه شده و جای آن ها در تونل ، برای تخت های مصرف شده خالی گردد . مساحت بخش ضدعفونی تخت ها ، در سیستم تونلی حدود 60/0 تا 70/0 مترمربع است .

3-7-1 ـ 16 داروخانه
یکی از ضمیمه های مهم ، در رابطه با معالجات پزشکی و گاهی غیرقابل اجتناب ، پیش بینی داروخانه می باشد . در اینجا ، اکثر داروهای تجویز شده را ترکیب یا پیچیده و یا ندرتا تولید می نمایند . دارو درمانی ، با وجودی که به وسیله پرستار یا خود بیمار انجام می پذیرد ، مانند تشعشع درمانی و نیز بدن درمانی ، فقط طبق تجویز پزشک معالج اعمال می گردد .
در بیمارستان های متوسط و بزرگ ، داروخانه ، انبارداروهای تجویزی است و کارها را زیر نظر یک مدیر داروساز مسوول انجام می دهد . در طرح ، پیش بینی اتاق های زیر ضروری است : اتاق توزیع ، اتاق مواد ، دراگ استور ، آزمایشگاه و احتمالا میز تحویل ، در صورت لزوم ؛ اتاق های مواد پوششی و انبار مواد گیاهی ، قرابه و ظروف اسید، و اتاقی که پرسنل شیفت شب بتوانند در آن بخوابند را باید در نظر گرفت . توزیع و آزمایشگاه باید شامل یک میزنسخه ، یک میز کار ، یک میز بسته بندی و یک سینک باشد . نگهداری مایعات قابل اشتعال ، اسیدها و داروهای بیهوشی متعدد به این معناست که باید تدابیر ایمنی مناسبی برای دیوارها ، سقف ها و درها در نظر گرفت . داروخانه باید در نزدیکی آسانسور و سیستم ارسال پنوماتیک باشد .
عملکردهای اساسی این قسمت سه نوع می باشند : اول پیچیدن نسخه که کم و بیش در هر کجا که بیمارستانی وجود داشته باشد به چشم می خورد ـ چه در داخل بیمارستان و چه در دراگ استوار محله ـ دوم ترکیب کردن ، که ممکن است به همان دو صورت بوده و مستلزم نظارت یک دارو ساز صاحب صلاحیت باشد ، سوم تولید دارو که فقط در بیمارستانهای بزرگ یا آنهایی که در ارتباط با دانشکده های داروسازی می باشند ، یافت خواهد شد .

3-7-1 ـ 16 ـ 1 پیچیدن نسخه
داروخانه ای که نسخه می پیچد باید به سادگی در دسترس بوده و در صورت امکان نزدیک به صندوق قرار گیرد . در صورت عدم امکان این دسترسی ، داروساز به صورت صندوق دار نیز عمل خواهد نمود . فضایی برای انتظار ، در حین پیچیده شده نسخه لازم بوده و باید وسیله ای برای فراخواندن بیمار به پنجره داروخانه پیش بینی گردد . برای دریافت داروهایی که قبلا بسته بندی شده اند و روز به روز نیز تعدادشان زیادتر می شود زمان انتظار لازم نخواهد بود ، مگر آنکه حجم زیاد داروها باعث تاخیر گردد . برای نسخه های ترکیب شدنی ممکن است زمان انتظار لازم باشد .
موقعیت خوب داروخانه ، قرار گرفتن آن بر سرراه خروجی بیماران سرپایی می باشد . این وضع از عادت متداول بیمار ، که دارو را دریافت نکرده از بیمارستان خارج می شود ، جلوگیری خواهد آورد .
پیچیدن نسخه براب طبقات بستری ، مستلزم پیش بینی باجه توزیع دارو نمی باشد ، ولی به خاطر اقتصادی بودن عملیات و تداوم یکنواخت کار ، این اعمال در یک ایستگاه و به وسیله یک نفر انجام می پذیرد .
وجود یک بالابر کوچک 48یا اتصال لوله های بادی به ایستگاه پرستاری ، در هنگام درخواست های اورژانس ، بسیار مفید خواهد بود . بعضی از داروهایی که زیاد مورد استفاده قرار می گیرند ، برای تجویز های روزانه پزشکان ، در خود ایستگاه پرستاری نگهداری می شوند . نسخه های ویژه و دوباره پرکردن نسخه را داروخانه در مقابل درخواست رسمی انجام می دهد . اگر بخش خدمات سرپایی وسیع باشد ، ممکن است حجم داروهایی که از طریق داروخانه توزیع می شوند بسیار بیشتر از داروهایی باشند که برای بیماران بستری فرستاده می شوند . به هر صورت در تعداد عملیات دارودهی ، برای یک مقدار داروی معین نسبت بیماران سرپایی بیشتر از بیماران بستری خواهد بود زیرا تمام درخواست های دارویی یک بخش برای آن روز گردآوری شده و به صورت یک درخواست واحد به داروخانه فرستاده می شود .
در موسساتی که یک داروخانه کامل ندارن ، داروهای نیازمند تجویز ، از محل نسخه پیچی توزیع می شود .این محل متشکل از یک اتاق کار و توزیع (m2 25) است که مستقیما باید از راهرو اصلی رفت و آمد در دسترس باشد . این نسخه پیچ ها دارای یک میز تحریر ، امکانات شستشو ، سینک ، جایگاه توزین و قفسه های قفل دار هستند . در کنار ، متصل به محل نسخه پیچی یک انبارخشک و انبار داروها (m215 ) ، یک سردخانه (m210 ) برای مواد خطرناک و یک انبار خاموش کردن آتش مطابق با مقررات آتش نشانی وجود دارند . هنگام طراحی ساختمان های جدید ، توصیه می شود که یک داروخانه کامل در طرح پیش بینی شود .
احتیاجات یک داروخانه نسخه پیچ ، شامل موارد زیر خواهد شد : فضای انبار ، برای کالایی که باید به صورت راحت توزیع گردند یک پنجره توزیع دارو یا پنجره هلندی ، فضای انتظار مراجعین ، نزدیکی به صندوق پرداخت و یا به نوعی دیگر وسیله ای برای دریافت پول ، یک فضای حداقل برای بایگانی پرونده ها ، فضا برای تایپ برچسب ها و ارتباط کافی با سایر قسمت های بیمارستان ، در بعضی ایالات ، یا تحت بعضی شرایط محلی ممکن است ارتباط مستقیم بین داروخانه و خارج ساختمان ضروری باشد .
داروخانه می تواند به صورت یک محل دکور شده و قسمتی از هال مرکزی یا اطاق انتظار در نظر گرفته شود .
فقط بیمارستانهای کوچک هستند که در آنها داروخانه نسخه پیچی بدون محل ترکیب دارو در نظر گرفته می شود و این کار معمولا در یک اطاق دارو یا گنجه مخصوص با انواع محدودی دارو که به وسیله پزشک تجوز و به وسیله پرستار درخواست می شود انجام می پذیرد . در مورد ترکیب دارو : وجود تمام وقت یا نیمه وقت یک داروساز ضروری بوده و تسهیلات مربوطه ، علاوه بر انبار و ارسال ، که هم اکنون شرح داده شد شامل فضایی جهت انبار مواد شیمیایی حجیم و پیشخوان برای ترکیب ، ترازو ، سینک و تسهیلات بسته بندی خواهد شد .
3-7ـ 1 ـ 16 ـ 2 ترکیب
در بیمارستانهای کوچک ( تا 60 تخت ) ترکیب نمودن داروها معمولا بستگی به امکانات موجود در دسترسی به داروساز دارد . اگر هم اکنون خدمات نسخه پیچی در موقعیت مناسب نسبت به بیمارستان قرار گرفته باشد ، کافی است که توزیع به صورت بسته بندی پیش بینی شده و ساختن دارو را به داروسازی محل واگذار نمود . ولی اگر بیمارستان از داروخانه فاصله داشته باشد ، درآن صورت توجیه پذیر است که بلافاصله یک واحد ترکیب و نسخه پیچی کامل ، تحت نظارت یک داروساز صاحب صلاحیت ، در آنجا به وجود آید .

3-7-1 ـ 16 ـ 3 ساخت
مساله ساخت دارو ، فقط در بزرگترین بیمارستانها مطرح خواهد بود ـ آن هم به این دلیل که حجم زیاد تولید بعضی از اقلام ممکن است اقتصادی باشد . در اینجا ، تصمیم گیری بر مبنای تجزیه و تحلیل اقتصادی داروساز صاحب صلاحیت ، از روی داروهای مصرفی و اقلام دیگری مانند محلول های وریدی ، و روغن ها که به مقدار زیاد استفاده می شوند ، صورت خواهد گرفت . اگر نتیجه بررسی ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای را نشان داد ، برنامه فیزیکی واحد داروسازی برمبنای برنامه عملی قوام خواهد گرفت و در این بین باید از قانون سه تایی ( یعنی تعداد افرادی که در رابطه با ساخت قرار می گیرند ، روش های مختلفی که مورد استفاده قرار می گیرند ، مقدار موادی که باید قبل و بعد از عملیات انبار شوند و تجهیزات مورد نیاز تولید ) استفاده نمود . از آن جایی که مواد به صورت حجیم تولید می گردند ، مناسب تر است که داروخانه تولید کننده ، در قسمت خدمات و دردسترس نقاط دریافت اصلی پیش بینی گردد . بعضی از عملیات ، مستلزم کار با دستگاه لرزنده می باشد ، که بهتر است در طبقه همکف قرار گیرد . وجود آب مقطر برای بسیاری از کارها ضروری بوده ، مسائل ویژه رطوبتی و کنترل گرد و خاک نیز خواهند داشت . یک دفتر کار ، مخصوص داروساز لازم می باشد که ممکن است آن را در قسمت ترکیب و یا ساخت در نظر گرفت .

شرح
100تخت
200تخت
300تخت
400تخت
500تخت
توزیع
×
×
×
×
×
ترکیب
×
×
×
×
×
ساخت
–
–
–
×
×
انبار
×
×
×
×
×
محلول های فرار
انبار مستقل برای هر قلم
صندلی های انتظار
4
6
8
10
12
داروساز
1
1
1
2
3

کمک کاران
1
1
2
3
4
کارمندـ تندنویس
1
1
1
1
1
جمع کادر
2
3
4
6
8
سطح بخش ـ مترمربع کل
56 ـ84
93 ـ149
139 ـ223
149 ـ260
186 ـ325
سطح در ازاء هر استفاده کننده ( مترمربع )
35
40
45
34
32
برنامه عملی داروخانه

3-7 ـ 1 ـ 17 تسهیلات کارکنان
در قسمت تدارکات ، اتاق های تعویض لباس ، دستشویی ، WC ها ، اتاق های پاکیزه سازی ، اتاق های نگهداری ( برای تجهیزات پاک کننده ) و اتاق های استراحت باید دقیقا در مجاورت نقطه ی جمع آوری قرار گیرند .

این بخش باید به صورت زیر باشد :
ـ در راهرو قسمت رختکن ، محل توقف کوتاه کارکنان به قرار زیر باشد .
ـ در قسمت رختکن ، سرویس توالت و دوش و دستشویی قرار داشته باشد به نحوی که سرویس توالت هم با قسمت رختکن و هم با راهرو مربوط باشد .
ـ این بخش بر حسب زن و مرد مجزا بوده ولی قسمت توقف کوتاه کارکنان ، می تواند مشترک باشد ، که در این صورت مجموع مساحت مفید این دو قسمت ، حدود 20 درصد تقلیل می یابد . هر رختکن دارای کمد اختصاصی است ، این بخش حدود 35/0 مترمربع ، به ازای هر تخت بیمارستانی وسعت دارد .

3-7 ـ 1 ـ 18 بخش اداری بیمارستان
بخش اداری بیمارستان از قسمتهای زیر تشکیل شده است :
ـ اتاق رئیس بیمارستان
ـ اتاق مدیر بیمارستان
ـ اتاق مسئول پرستاری
ـ اتاق مسئول تدارکات
ـ اتاق مددکار اجتماعی
ـ اتاق جلسه
ـ قسمت حسابداری
ـ قسمت بایگانی اداری و ماشین نویسی
ـ اتاق واحد کامپیوتر
ـ سایر قسمتها
ـ سرویس های بهداشتی
مساحت بخش در ازای هر تخت ، حدود 1 متر مربع است .

3-7 ـ 1 ـ 18 ـ 1 بخش نگهداری اسناد و مدارک پزشکی
یکی از بخشهای مهم بیمارستان که از نظر اطلاعاتی ، حقوقی ، تجزیه و تحلیل عملکرد بخشهای بیمارستان ، پژوهشهای پزشکی و مطالعاتی اهمیت به سزایی دارد ، بخش نگهداری اسناد و مدارک پزشکی و در صورتی که سیستم مدیریت بیمارستان از کامپیوتر استفاده نماید ، برنامه ریزی این بخش با نرم افزارهای کامپیوتر می تواند نقش موثرتری را ایفا نموده و برای کارشناسان و پژوهشگران بازدهی بیشتری داشته باشد .
نحوه ترکیب این بخش باید براساس نکات زیر باشد :
ـ این بخش باید با منطقه اداری بیمارستان ارتباط نزدیک و مناسب داشته باشد .
ـ محل پذیرش اسناد باید از یک طرف با فضای آماده کردن اسناد جهت نگهداری در رابطه باشد و از طرف دیگر ، د ید کافی به قسمت محل مطالعه اسناد داشته باشد .
ـ محل پذیرش اسناد باید با قسمت نگهداری اسناد ارتباط مستقیم داشته باشد .
ـ محل مطالعه اسناد باید کاملا از قسمت نگهداری اسناد مجزا باشد به نحوی که مطالعه کننده فقط از طریق مراجعه به پذیرش ، مدارک لازم را تحویل بگیرد .
ـ در جوار این بخش ، معمولا محلی برای فیلمهای راکد در نظر گرفته می شود.
مساحت این بخش به ازای هر تخت بیمارستانی ، حدود 35/0 مترمربع است .

3-7 ـ 1 ـ 18 ـ 2 ورودی اصلی
این قسمت باید طوری ساخته شود که عملکرد زیر را داشته باشد .
ـ محل اطلاعات در ورودی اصلی ، باید دید کافی نسبت به ورودی اصلی ، ترافیک عمودی ، ورودی به بخش اداری ، نگهداری کودک و رخت کن کادر پزشکی داشته باشد .
ـ در جوار ورود ، محل نگهدری کودک در نظر گرفته شود .
ـ محل اطلاعات طوری در ورودی اصلی قرار بگیرد که تجمع در مقابل آن ، مانع رفت و آمد اصلی درورودی نشود .
ـ مکان انتظار و یا نشستن در ورودی، باتوجه به وظایف کوچکی که در بالا اشاره شد ، طوری پیش بینی گردد ، تا برای شخص ناظر ، اثری آرام داشته باشد . ( به خصوص بیمار نقاهتی ) .
ـ رختکن پرسنل از یک سو به ورودی مربوط شده و از طرف دیگر ، به داخل قسمت دیگر ، که از آنجا به بخشهای مختلف ارتباط می یابد .
ـ در ورودی معمولا تلفن همگانی و یک تریای کوچک می توان پیش بینی نمود .
مساحت هال به ازای هر تخت ، حدود 1 تا 20/1 مترمربع در نظر گرفته می شود .

3-7 ـ 1 ـ 18 ـ3اتاقهای اداری
اتاق های اداری باید با راهرو به هال ورودی مرتبط باشد و نیز در نزدیکی مسیرهای رفت و آمد اصلی قرار گیرند . مسیر مناسب به قسمت تدارکات را نیز باید در طرح منظور کرد .
شرایط زیر ، براساس اشغال 100 تخت پیش بینی شده است . در قسمت اداری ، m2 12 ـ 7 برای هر کارمند در نظر گرفته می شود . اتاق هایی که با بیماران و اقوام آنها سروکار دارند ، باید مرتبط با پذیرش ( هال ورودی ) ، حساب ها و درآمدها ( m225 ) باشند .
ارتباط با ورودی سوانح نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و باید حداقل دو قسمت پذیرش ( هریک m25 ) ، صندوق دار (m212 ) و حسابدارها (m212 ) وجود داشته باشد .
اتاق های اضافی مورد نیاز عبارتند از : یک دفتر برای مدیر قسمت اداری (m220 ) ، یک اتاق منشی (m210 ) ، یک دفتر مدیران (m215 ، احتمالا در قسمت تدارکات ) ، یک دفتر پرستاران (m220 ) ، یک دفتر پرسنل (m225 ) و آرشیو مرکزی ( m240 ، احتمالا در زیر زمین ، با یک ارتباط به بخش اداری از طریق پله ها ).
مطابق با نیازها ، پلان باید شامل : اتاق پرستار و کارکنان امور رفاهی ، اتاق کارمندان پزشکان ، اتاق مشاوره ، آرشیو سوابق پزشکی ، کتابخانه های متخصصان و بیماران و یک آرایشگاه ( با دو صندلی ) باشد .
توجیه منطقی حساب ها و استفاده از سیستم الکترونیکگی و کامپیوتر در طول طراحی باید مدنظر قرار گیرند ( مثلا مسیر کابل ها در کف ـ احتمالا کف های برامد میز مرکزی با ارتباطات توسط لوله ها و غیره ) .

3-7 ـ 1 ـ 19 ورودی و خروجی
رفت و آمد عمومی فقط به ورودی اصلی ارتباط دارد که به دلایل بهداشتی ( مثل خطر آلودگی و عفونت ) ، ورودی های خاص باید در نظر گرفت . هال ورودی ، براساس اصل در بازدید به صورت یک اتاق انتظار عیادت کنندگان طراحی شود . طرح های کلی ، امروزه بیشتر شبیه طرح سراسری یک هتل مدرن است که از حالت بیمارستان ی بودن متفاوت شده است . اندازه هال به ظرفیت تخت بیمارستان و حداکثر تعداد عیادت کنندگان بستگی دارد . مسیرهای رفت و آمد عیادت کنندگان ، بیماران و کارکنان از هال به سمت جلو ، از یکدیگر جدا می شود . سویچ بورد پذیرش و تلفن( m2 12 ) با استفاده از پیشخوان شکل می گیرند که به کارکنان ، این امکان داده می شود تا به صورت موثرتری به نظارت بپردازند . اما باید بتوان دسترسی عمومی از پذیرش به قسمت های داخلی و مسیرهای رفت و آمد کارکنان را مانع شد . هال ورودی باید در برگیرنده ی تلفن های عمومی و یک کیوسک مخصوص فروش تنباکو ، شیرینی ، گل و نوشت افزار باشد .
برای بیماران سوانح که وارد می شوند یک راه سرپوشیده یا هال بسته که بخش اداری بر آن نظارت دارد اما از ورودی اصلی قابل دیدنیست ، تریجیح داده می شود . مسیرهای کوتاه به بخش بیماران سرپایی و جراحی / اشعه ی ایکس و به اتاق های نگهداری بیماران باید در طرح بگنجد ، که باید بدون رفت و آمد عمومی نیز باشند . یک اتاق معاینه برای کمک های اولیه (m215 ) ، یک دستشویی (m215 ) ، یک اتاق ورودی (m210 ) ، یک اتاق مخصوص ، حداقل دو برانکارد ، یک انبار ملحفه نیز باید در محوطه ای در نظر گرفته شود که مستقیما از آن طرف ورودی قابل دسترسی باشد.
سایر بخشهای بیمارستان عبارتند از : بخش تبدیل برق ـ مرکز گازها ـ تلفنخانه ـ پست مکنده ـ بخش تصفیه فاضلاب و بخش نقلیه ( آمبولانس و اتوموبیل ) . علاوه بر بخش های فوق ، تسهیلاتی نظیر نمازخانه ، سالن ورزش ، مهدکودک ، گلخانه ، پارکینگ اتوامبیل های بیمارستانی نیز ، در بیمارستان می توانند وجود داشته باشند .

3-8 تصاویر استانداردها

فصل چهارم
نمونه موردی

مرکز فوق تخصصی تحقیقات بیماری های کلیه و مجاری ادراری

تاریخچه
تاسیس مرکز تحقیقات بیماری های کلیه و مجاری ادراری در سال 1378 در صد و بیست و پنجمین جلسه شورای گسترش دانشگاههای پزشکی مورد موافقت قرار گرفت. پیشینه علمی-تحقیقاتی گروه اورولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بستر مناسبی را برای تاسیس این مرکز و پاسخ به نیازهای تحقیقاتی و پزشکی کشور فراهم آورد و در سال 1378 مرکز تحقیقات بیماریهای کلیه و مجاری ادراری آغاز به کار نمود.
هدف این مرکز علمی-تحقیقاتی حمایت و پیشبرد پروژه های پژوهشی و بالا بردن سطح سلامت جامعه، تربیت پژوهشگران فعال در شاخه اورولوژی و نفرولوژی و باز کردن افق های تازه در تحقیقات پزشکی بوده است. این مرکز ابتدا در اتاقی کوچک در انتهای بخش پیوند کلیه بیمارستان شهید دکتر لبافی نژاد شروع به کار کرد و در سال 1382 ساختمانی جدید همراه با امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در اختیار مرکز قرار داده شد. با گسترش فعالیت های مرکز در سالهای اخیر حرکت موثر در جهت اهداف این مرکز آغاز شده است..
ماموریت

مرکز تحقیقات بیماری های کلیوی و مجاری ادراری زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی میباشد . این مجموعه بعنوان یک مرکز پژوهشی و آموزشی فعالیت می نماید و در جهت برنامه های بهداشتی درمانی که توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی وضع شده است در حیطه بیماری های کلیه و مجاری ادراری حرکت می کند .
دریافت کنندگان خدمات این مرکز، سیاست گزاران حوضه سلامت، اعضای هیئت علمی کل کشور ، محققین ، دستیاران و دانشجویان، انجمن های علمی پژوهشی، بنیادهای دولتی و غیر دولتی، سازمانها و مراکز تحقیقاتی و انجمن های بین المللی و مردم می باشند.
ما بر آنیم تا با انجام پژوهش در راستای اولویتهای ملی و بین الملی به رفع مشکلات نظام سلامت و تولید علم در حیطه بیماریهای کلیه و مجاری ادراری بپردازیم. ما در زمینه پژوهش تلاش می کنیم بستری مناسب برای محققین و افراد نخبه فراهم آوریم و مرکزی برای جذب افراد نخبه علمی باشیم و سعی می کنیم در آموزش و بازآموزی جامعه پزشکی اثر بخش باشیم و با ارائه نتایج تحقیقات خود در غالب نشریات داخلی و خارجی جامعه عمومی و علمی را نسبت به فعالیتهای خود آگاه سازیم.
ما همواره سعی می کنیم با سازمانهای ملی و بین المللی همکاری متقابل انجام دهیم و از مشارکت و کمک و حمایت آنها به نحو موثری استفاده نماییم .
مرکز تحقیقات با تاسیس آزمایشگاه سلولی و ملکولی قصد دارد نقش موثرتری در زمینه تحقیقات علوم پایه و کاربردی کردن نتایج آن داشته باشد .
ما برای نیل به اهداف خود همواره ارزشهای اخلاقی انسانی و اسلامی را مد نظر داریم و به آنها کاملاً پایبند می باشیم و سعی می کنیم همواره به مردم و حمایت کنندگان مالی و معنوی خود برای انجام وظایف مان پاسخگو باشیم .
سازمان به عنوان اولین مرکز پژوهشی کشور در زمینه بیماری های کلیه و مجاری ادراری وظیفه خود می داند با توجه به تغییر و تحول مداوم نیازهای جامعه و اولویت ها با حفظ اصول و ارزشها و در جهت ارتقاء سطح دانش در زمینه بیماریهای کلیه و مجاری ادرار اهداف و ماموریت های خود را مورد بازبینی قرار دهد.

چشم انداز

ما می خواهیم به معتبرترین کانون تحقیقات در سطح منطقه خاورمیانه و کشورهای همسایه در زمینه بیماری های کلیه و مجاری ادرار تبدیل شویم و نقش موثر و زمینه ساز برای کاهش بار بیماریهای کلیه و مجاری ادرار در کشور داشته باشیم و جهش بزرگ در سطح آگاهی های مردم در زمینه بیماریهای کلیه و مجاری ادراری در ایران به وجود آوریم .

دستاورد ها
• طرح ها و پایان نامه های محققین مرکز در پنج دوره از جشنواره رازی جزو برگزیدگان جشنواره بوده است.
• برنده رتبه اول مقاله برتر در هشتمین دوره جشنواره رازی، توسط جناب آقای دکتر عباس بصیری
• برنده پایان نامه برتر در دوازدهمین دوره جشنواره رازی ، توسط جناب آقای دکتر ناصر شخص سلیم
• برنده بالاترین مقاله ارجاع شده در دوازدهمین دوره جشنواره رازی ، توسط جناب آقای دکتر ناصر سیم فروش
• برنده رتبه سوم در طرح های HSR سیزدهمین دوره جشنواره رازی- توسط جناب آقای دکتر سید محمد مهدی حسینی مقدم
• برنده مجله برتر در سیزدهمین دوره جشنواره رازی
• برنده جایزه مقاله برتر لاپاروسکوپی در کنگره بین المللی اندویورولوژی 2005
• Outstanding Paper در کنگره بین المللی اندویورولوژی 2006
انتخاب مرکز تحقیقات بیماریهای کلیوی و مجاری ادراری به عنوان مرکز تحقیقاتی برتر مستفل در هفتمین جشنواره پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

بیمارستان تخصصی کلیه فوق تخصصی هاشمی نژاد

نگاهی گذرا

مرکز فوق تخصصی بیماریهای کلیه و مجاری ادرار شهید هاشمی نژاد واقع در شمال میدان ونک تهران با مشارکت بخش خصوصی و توسعه خدمات خود تحت پوشش در بیمارستان تخصصی کلیه دریانی و محب و درمانگاه طاهره راشدین به ارائه خدمات فوق تخصصی ارولوژی ، نفرولوژی و قلب و عروق و چشم می پردازد.
هم اکنون این مجموعه دارای 265 تخت دایر در بیمارستان تخصصی کلیه دریانی و 100 تخت در بیمارستان محب بوده و درمانگاههای آن خدمات تخصصی ارولوژی، نفرولوژی، قلب و عروق ، جراحی عمومی، چشم، ارتوپدی، همیوپاتی و آنکولوژی را به بیماران با بیمه های پایه و بیمه های مکمل ارائه میدهند.
خدمات پاراکلینیکی و تشخیصی این مرکز نیز شامل: آزمایشگاه، رادیولوژی و سونوگرافی ، سی تی اسکن، پزشکی هسته ای، یورودینامیک، اکوقلبی، استرس اکو، تست ورزش، سنگ شکن برون اندامی، بازتوانی قلبی و به زودی MRI میباشد.
این مرکز بنا بر تعهد به آرمان خود که" ارائه خدمات درمانی مراقبتی و آموزشی با کیفیت بالا در جهت ارتقای سلامت جامعه میباشد" اقدام به طراحی و اجرای مدلها و سیستم های مدیریتی و کیفی نموده به نحوی که مرتبا" اقدامات خود را در تمامی جنبه ها با اندازه گیری مستمر شاخصهای کمی و کیفی نظارت، ارزیابی و کنترل و ارتقا میدهد.
در همین راستا است که این مرکز دارای نشان درجه یک عالی در رتبه بندی بیمارستان ها از سوی وزارت بهداشت، واحد خدماتی نمونه برتر با اخذ جایزه ملی کیفیت از موسسه استاندارد و برای نخستین بار در حوزه بهداشت و درمان ، موفق به دریافت جایزه تعالی کیفیت با نشان تندیس بلورین از موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی گردیده است.

" کار دقیق، زیبا و موثر جمعی از متخصصین متعهد را دیدم و خدا را سپاس گفتم. وقتی که همت، هنر و تعهد دقیق می شوند خدمات ارزشمندی به مردم عزیز و پیشرفت کشور انجام می گردد. صمیمانه از ابتکار عمل و دلسوزی های مدیران، پزشکان، طراحان، ناظران، پیمانکاران، کادر پرستاری و پزشکی، خیرین و همه علاقه مندان سپاسگذارم و از خداوند بزرگ دوام توفیق آنان را خواستارم. " رئیس جمهور

تاریخچه

این مرکز توسط بانی خیر آن مرحوم حاج محمد مهدی ابراهیمی دریانی در سال 1336 تاسیس و وقف گردید و از شهریور سال 1364 به نام شهید هاشمی نژاد تغییر نام یافت. از آن زمان این مرکز به عنوان مرکز کشوری درمان بیماریهای کلیوی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران مشغول خدمت رسانی به جامعه میباشد. این بیمارستان اولین و بزرگترین مرکز همودیالیز و پیوند کلیه در کشور به شکل مستمر بوده است و بیش از 30 سال است که به تربیت ارولوژیست و نفرولوژیست اشتغال دارد.
مرکز فوق تخصصی شهید هاشمی نژاد مرکزی آموزشی- درمانی بوده که از سال 1381 با تغییر در سیستم مدیریتی آن به مسیر تعالی قدم گذارده است که سبب تحول همه جانبه در آن گردیده است. این مرکز در حال حاضر با بکارگیری سیستم (Public Private Partnership-PPP ) و تعامل گروههای پزشکی- مهندسی و خیرین و مشاوران اقدام به تحولی عظیم در زیربنای سلامت کشور نموده و امکان بکارگیری تمام ظرفیتها را در خدمت رسانی بهتر به بیماران فراهم نموده است به نحوی که طلایه دار انقلاب کیفی در بیمارستانهای کشور گردیده است و سبب ورود سایر بیمارستانها به عرصه سیستم های کیفی و شرکت در جایزه تعالی شده است.

سفر تعالی
بیمارستان فوق تخصصی شهید هاشمی نژاد اولین و تنها مرکز خاص درمان بیماریهای کلیوی در ایران است که با قدمت بیش از 30 سال توسط مرحوم دریانی احداث شد . فعالیت این مرکز در طی سالها با تغییرات و افت و خیزهایی همراه گردید که سبب رکود و شرایط نابسامان در آن شد . مقدار زیادی از فضاهای بیمارستان به واحدهای اداری اختصاص داشت و فضای کافی و مناسب برای راه اندازی واحدهای ضروری و مورد نیاز مرکز مثل سنگ شکن ، سی تی اسکن ، اکو کاردیوگرافی و تست ورزش و … وجود نداشت . فضای فیزیکی نامناسب بخشهای بستری و امکانات و تجهیزات ناکافی در آنها همچنین پراکندگی و غیراستاندارد بودن فضاهای اداری و پاراکلینیکی از جمله مشکلات مرکز بود . بطور کلی بیمارستان بدلیل بدهی به پرسنل و شرکتهای مختلف و عدم توازن بین درآمد و هزینه در شرایط نابسامانی قرار داشته و رو به انحلال بود .

در پاییز سال 81 با تغییر ریاست بیمارستان ، تلاش برای تداوم حیات سازمان شروع گردید . برای هدایت منطقی سازمان از برنامه ریزی راهبردی استفاده کردیم و بدین منظور ابتدا به ممیزی وضع سازمان خود پرداختیم و با ارزیابی عملکردگذشته وبررسی وضع موجود برای داشتن سازمانی آرمانی که مولد وآموزنده باشد ، اهداف و ماموریت های اصلی خود را تبیین نمودیم . فعالیت در راستای حرکت به سمت بهبود مستمر در سه محور اصلی آغاز شد :
• اصلاح فضاهای فیزیکی
• اصلاح سیستم مدیریت با بکارگیری مدل مدیریت برتر EFQM
• اصلاح سیستمهای مراقبتی ، درمانی ، آموزشی و مالی

دستاورد ها

در حوزه فن آوری اطلاعات : راه اندازی ، استقرار و تکمیل نرم افزار جامع بیمارستانی و الحاق کلیه بخشهای کلینیکی و پاراکلینیکی به این شبکه – ایجاد واحد کنترل داده ها برای کنترل و تحلیل پیوسته اطلاعات واحدها – ایجاد سیستم WIRELESS – ایجاد کاملترین وب سایت بیمارستانی کشورWWW.hkc.ir – استقرار سیستم بایگانی الکترونیکی مدارک پزشکی- ارسال اسناد و صورت حسابها به سازمان های بیمه گر به صورت Data – راه اندازی pos در واحد های پاراکلینیکی – نظارت نرم افزاری جامع بر درآمد و هزینه واحدها – را ه اندازی سیستم مکانیزه جهت درخواست خرید کالا (صرفه جویی در کاغذ و زمان) – ضبط گزارش پرستاری بصورت مکانیزه به جای نوشتن روی کاغذ – ایجاد آرشیو اسناد مدارک پزشکی بصورت مکانیزه تحت وب (در حال انجام) – راه اندازی سیستم اتوماسیون اداری تحت وب (در حال انجام) – راه اندازی پرتال بیمارستان جهت دستیابی به سیستم نوبت دهی ، پرونده الکترونیکی و نمایش وضعیت بخشها و تختهای بیمارستان – راه اندازی سیستم مکانیزه درمانگاه (ویزیت بیماران بصورت پایلوت) – راه اندازی سیستم مکانیزه پارکینگ بیمارستان

در حوزه خدمات نوین فنی و تخصصی
: این بیمارستان در راستای حرکت به سوی بهبود مستمر اقدام به احداث بخش های مدرن کلینیکی و پاراکلینیکی با فضای فیزیکی مطلوب و تکنولوژی پیشرفته بطور مثال پزشکی هسته ای، سنگ شکن، آنژیوگرافی و … نموده است . بعلاوه در پاسخگوئی به نیاز بیماران کلیوی که اکثراً به عوارض قلبی – عروقی دچار می گردند و امکان مداوای هم زمان در هیچ مرکز درمانی دیگر در سراسر کشور برای آنها وجود نداشت ، این مرکز اقدام به احداث بخش های ویژه از جمله بخش های مراقبت ویژه جراحی قلب باز و … نمود. شایان ذکر است که اقدامات فوق منجر به ارتقاء شاخص های کیفی و کمی عملکرد از جمله کاهش طول اقامت بیمار ، افزایش درآمد ، افزایش تعداد اعمال جراحی، افزایش رضایتمندی و … گردید.

در حوزه آموزش : این مرکز از 4 دهه قبل مرکز معتبر دانشگاهی برای تربیت رده های تخصصی و فوق تخصصی پزشکان در رشته جراحی کلیه (ارولوژی)، داخلی کلیه (نفرولوژی) و همچنین متخصصان داخلی، جراحی، زنان، رادیولوژی، پزشکی هسته ای، علوم آزمایشگاهی و پاتولوژی بوده است. همچنین اولین دپارتمان لاپاراسکوپی پیشرفته ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دومین مرکز پیوند کلیه لاپاراسکوپیک در کشور در سال 1382 در این بیمارستان راه اندازی شد. بیمارستان هاشمی نژاد پایگاه کشوری آموزش حین خدمت پرستاران و تربیت تکنسین دیالیز و نیز پایگاه کشوری آموزش سونوگرافی داپلر رنگی به اعضای هیات علمی دانشگاههای علوم پزشکی کشور می باشد. مرکز هاشمی نژاد از سال 1384 بعنوان یکی از تنها 2 مرکز تربیت رده فوق تخصص جراحی های بسته ارولوژی (اندویورولوژی و یورولاپاراسکوپی) قلمداد گردید.
به منظور ساماندهی هرچه بیشتر آموزش و پژوهش مرکز ما اقدام به تجهیز فضاهای آموزشی و اصلاح و تکمیل فرایندهای آموزشی از جمله افزایش تنوع عرصه های آموزش عملی و ایجاد زیرساختهای پژوهشی نموده است. بهبود نظام آموزش پرسنل در سطح فراگیر در کنار تحولات دیگر مرکز با جدیت فراوان دنبال شده و با هدف توانمند ساختن تمامی رده های خدمت رسان و پشتیبان حتی کادر اداری، خدماتی، تاسیساتی و نگهبان ها ادامه دارد.

در حوزه مدیریت : در سال 1382 همزمان با تغییرات مدیریتی، آشنایی سازمان با مدلهای تعالی و در حقیقت سفر در مسیر تکامل سازمانی آغاز گردید. اولین گامها در این راه، آشنایی فراگیر کلیه مدیران و اعضای سازمان با مدلهای تعالی و خصوصا" مدل EFQM بوده است که منجر به خودارزیابی های مستمر سالانه گردیده است. ما معتقدیم آنچه که امروز هاشمی نژاد را از سایرین متمایز نموده، تعهد رهبران، مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان در تمامی رده ها به برتری جویی است.
سالها است که اتفاقی نمی افتد مگر اینکه حاصل از نتیجه ای ارزیابی شده و الزامی برای تغییر ایجاد شده باشد. فعالیتی جدید در سازمان ایجاد نخواهد شد، مگر آنکه رویکرد آن به طور شفاف تعریف شده باشد و رویکرد نوشته نخواهد شد، مگر اینکه ارتباط آن با استراتژی سازمان تعریف گردد.
چشم انداز و اهداف سازمان به روشنی در تمامی حوزه های عملیاتی و برای تمام پرسنل سازمان تعریف شده و نقش هر یک از آنها در حصول اهداف استراتژیک معین گردیده و همه می دانند که به کجا می روند و چگونه باید این مسیر را با سرعت مناسب طی نمایند.
برای حصول اطمینان از اینکه روح مشتری مداری در سازمان حضور دایمی داشته وبه صورت یکپارچه از رهبری تا کارگر ساده همه به آن متعهد شده اند، سنجش رضایتمندی مشتریان در تمامی طول سال و به صورت گسترده صورت می گیرد تا نبض مشتریان دائما" در دسترس تعالی سازان بیمارستان بوده و بتوانند نیازها و خواسته های آنها را در تعاملات روزمره به نحو شایسته ای رسیدگی نمایند.
راهبری سازمان نه با دستور، بلکه با سامانه رهبری است که از هیئت امنا تا کمیته راهبری، 4 کمیته اصلی، 20 کمیته فرعی و 32 کار گروه گسترده شده است. این سامانه است که تصمیمات را ارزیابی، ساخته و پرداخته و اخذ می نمایند. در این مرکز، ثبات در اهداف، طول عمری به اندازه کوچکترین تغییر محیطی دارد اما با بازنگری های ماهیانه علیرغم پایبندی به تحقق اهداف توسط کارکنان، در صورت لزوم حتی در سطح اهداف استراتژیک نیز بنا به وضعیت محیط تغییر صورت پذیرفته و هدف جدیدی جایگزین می شود. فرآیندهای بیمارستانی هم منطبق بر استانداردهای بین المللی تخصصی بیمارستانها است، همچنین تمامی فرآیندها و ساختار سازمانی، با استراتژی های سازمان همسو سازی شده است.
توسعه بخشهای پاراکلینیکی، ابداع روشهای منحصر به فرد جراحی بصورت یک پتنت بین المللی، توسعه بخش جراحی قلب، توسعه یک بخش خصوصی در درون بخش دولتی (بخش محب) و احداث بخش توریسم درمانی نه تنها به توسعه درآمدهای بیمارستان کمک نموده، بلکه روحیه خلاقیت، ابداع و نوآوری را در بیمارستان تخصصی کلیه بیش از پیش تقویت نموده است.
هم اکنون پس از چند سال حرکت در مسیر سرآمدی، دیدگاهی جامع نگر درباره سازمان و الویت ها و مدیریت فعالیتهای بهبود ایجاد گردیده و سازمان کلیه فعالیتهای خود را مبتنی بر اهداف استراتژیک، آرمان و ماموریت خود به پیش می برد.

بیمارستان امام خمینی

بیمارستان امام خمینی ، واقع در شهر تبریز،یک بیمارستان دانشگاهی آموزشی است که در سال 1339 با ظرفیت500 تخت ثابت تاسیس گردید .
تخصصهای : داخلی،جراحی، جراحی قفسه سینه، اورژانسِ گوش و حلق و بینیء ارولوژیء نفرولوژیء جراحی مغزواعصاب، پیوندکلیه و بخشهای ویژه در آن فعال بود.
در سال 1386 بدنبال زلزله های متعدد در تبریز و خطر ریزش ساختمان بدلیل قدمت و فرسودگی دچار آسیبهای جدی شد. ودر ادامه کارکنان و تجهیزات آن به بیمارستان امام رضا کنونی انتقال یافت.
بیمارستان امام رضا با 645 تخت و با زیربنای چهل و چهار هزار مترمربع به صورت طبقاتی ، تنها مرکز درمانی که امداد هوایی اورژانس منطقه را نیز پوشش میدهد .
در سال 1384 در رشته های فوق تخصصی و آموزشی و پژوهشی با14 اتاق عمل و 16 تخت اورژانس ، دارای درمانگاههای :(داخلی،جراحی،ریه، کلیه، پیوند کلیه، اعصاب، جراحی مغزواعصاب، جراحی توراکس ، اورولوژی ، گوارش ، غدد ، گوش و حلق و بینی ، عفونی ، اورتوپدی )
با امکانات تشخیصی و درمانی : (رادیوتراپی ، رادیولوژی ،سونوگرافی ، سونوداپلر ، ماموگرافی ، الکترومیلوگرافی ،الکتروآنسفالوگرافی ، الکتروکاردیوگرافی ، آندوسکوپی ،برونکوسکوپی ، کلونوسکوپی ، تست ریه ، طب هسته ای ، فیزیوتراپی ، سی تی اسکن اسپیرال ، یورودینامیک ، رکتوسیگموئیدوسکوپی ، لیزر ، لاپاراسکوپی ، پاتولوژی ،آزمایشگاه ، اکوداپلر) می باشد.
هم اکنون بخشهای : آی سی یو جراحی ، آی سی یو اعصاب ، آی سی یو مغزواعصاب ، آی سی یو ریه ، آی سی یو جنرال ، اورتوپدی ، بخش جراحی 1و2 ، ترومای مغز ، فک و صورت ، بخش اعصاب ، داخلی ریه ، غدد ، گوارش ، عفونی ، اورولوژی ، نفرولوژی ، پیوند کلیه ، دیالیز ، گوش و حلق و بینی ، توراکس ، انکولوژی ، دیالیز صفاقی و جراحی مغز فعال هستند.

تاریخچه بخش نفرولو‍ژی
بخش داخلی کلیه در سال 1374 تاسیس گردید.اولین ریاست بخش را آقای دکتر ارکانی واولین سرپرستار خانم توفیقی واولین مدیر کروه داخلی آقای د کتر مرتضوی بودند.
بخش داخلی کلیه تنها بخش فوق تخصصی شمال غرب کشور میباشد.دارای 32 تخت فعال ویک کلاس مخصوص دانشجویان پزشکی که دارای یک میکروسکوپ ودستگاه سانتریفوژ جهت مطالعه سدیمان ادراری ولام خون محیطی ویک اتاق مخصوص دیالیز کردن بیماران است

تعداد رزیدنتها در هر ماه شش نفر
تعداد انترن هر 15 روز 6-5 نفر
تعداد اکسترن هر 15 روز شش نفر

دانشجو یان پرستاری،دانشجویان مامایی،دانشجویان فوق لیسانس پرستاری ،داشجویان مدیریت پرستاری،دانشجویان تغذیه در این بخش آموزش می بینند.

کروکی بخش کلیوی

‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ پراکندگی نیروی انسانی در شیفتهای مختلف
بخش داخله کلیه دارای15 پرسنل پرستاری و10 پرسنل کمک بهیاری ویک منشی میباشد.

تعداد پرسنل در هر شیفت کاری:

الف- تعداد پرسنل در شیفت صبحکاری: سرپرستار- سه پرستار-چهار کمک بهیارآقا- یک کمک بهیارخانم- یک منشی- یک خدمات.

ب-تعداد پرسنل در شیفت عصرکاری: سه پرستار- یک کمک بهیار آقا- یک کمک بهیارخانم- یک خدمات

ج-تعدادپرسنل در شیفت شبکاری: سه پرستار- یک کمک بهیار آقا – یک کمک بهیارخانم- یک خدمات

نحوه تقسیم کاری بخش:
الف:نحوه تقسیم کار در صبحکاری:

سرپرستار بخش مسئول نظارت برکادر پرستاری وکمک بهیاری ومدیریت کارهای بخش
یک پرستار staff‍‍‍‍
دو پرستار مسئول کار با بیمار
یک کمک بهیار رابط آزمایشگاه
یک کمک بهیار رابط سونوگرافی
یک کمک بهیار رابط مشاوره ها-آ ندوسکوپی واکوو…
یک کمک بهیار آقا مستقر در بخش مسئول کار با بیماران
یک کمک بهیار خانم مسئول کنترل وسایل انبار وآوردن داروها از داروخانه وکار با بیماران خانم

ب: نحوه تقسیم کار در شیفت عصرکاری:

یک پرستار مسئول شیفت
دو پرستارمسئول کار با بیماران بخش
یک کمک بهیار آقا مسئول کار بابیماران وانجام کارهای رابطی از قبیل انتقال بیماران به دیالیز- سونوگرافی اورژانس- رادیولوژی- اکو اورژانس وبردن نمونه های آزمایش به آزمایشگاه.
یک کمک بهیار خانم مسئول کار بابیماران وانجام کارهای رابطی از قبیل انتقال بیماران به دیالیز- سونوگرافی اورژانس- رادیولوژی- اکو اورژانس وبردن نمونه های آزمایش به آزمایشگاه.
یک خدمات مسئول کارهای نظافتی بخش

ج: نحوه تقسیم کار در شیفت شبکاری:

نحوه تقسیم کار در شیفت شبکاری همانند تقسیم کار در شیفت عصرکاری میباشد.

روتین ها ی بخش نفرولوژی

1) تحویل بالینی بیماران

2) تحویل وسایل٬ داروها از جمله داروهای موجود دراستوک ٬ داروهای مواد مخدر٬ وسایل و لوازم موجود در کراش کارد و دستگا ههای بخش

3) تحویل گزارش بیماران ٬ تحویل کلیشه رادیولو‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژ‍‍‍‍ی ٬ سی تی اسکن و….

4) چک کاردکس دارویی

5) اجرای دستورات دارویی ٬کنترل فشار وقند خون طبق دستور پزشک ٬ تعویض آنژیوکت٬ ست سرم ٬ میکروست سوند فولی وسوند معده و تعویض پانسمان های بیماران از جمله تعویض پانسمان محل کاتتر٬ فیستول ٬PCN ٬ شستشوو پانسمان محل زخم بستر٬ ارسال آزما یشات در خواست شده٬ کنترل جذب و دفع بیماران ویا ثبت ترشحات PCNوchest tube

6) در صورت انجام بیوپسی کلیه تحت گاید سونوگرافی ویا تعبیه کاتتر دیالیز حضور پرستارالزامی است.

7) مسول شفیت وظیفه نظارت بر نظافت بخش٬ نظارت بر ورود و خروج کلیه کادر٬پذیرش و ترخیص بیماران و یا انتقال بیماران ٬ وپیگیری کلیه کارهای پارا کلنیکی و…را برعهده دارد.

8) وارد کردن داروها از طریق سیستم HIS ودر خواست تمام اعمال پاراکلینیکی از طریق HIS

9) هماهنگی جهت انجام اکو٬سونوگرافی ٬.سی تی اسکن٬MRI٬آندوسکوپی ویا برونکوسکوپی٬ فرستادن بیمار به اتاق عمل٬ دیالیز و….

10) ارسال مشاوره های در خواست شده

11) آموزش تغذیه بیماران همود یالیزی و در صورت دستور پزشک ارسال مشاوره تغذیه

12) چک دستورات پزشک

13) آموزش به بیماران قبل از انجام هر پروسیجراز جمله تعبیه کاتتر و فسیتول٬ تعبیه کاتتر صفاقی و….

14) انجام پلاسمافرز

15) چک داروهای تاریخ گذشته

16) بر خورد با حوادث وبر خوردهای فیزیکی در هرشفیت

17) اخذ نوار قلبی

18) ارسال بیمار به انجام کارهای پاراکلینیکی به مراکز خارج از بیمارستان

19) بر خورد بامشکلات بیماران

20) در خواست خون ٬FFP٬ کرایو٬ پلاکت و…

21) در خواست تجهیزات

22) درخواست تعمیر

23) درخواست هفتگی و ماهانه

24) CPR و برخورد با بیمارانی که دچار ارست قلبی تنفسی شده اند

25) پذیرش ٬ ترخیص و انتقال بیمار به بخش ویا مراکز دیگر

پذیرش بیمار :
الف: به صورت سر پایی با معرفی اساتید که در این صورت با دادن برگ پذیرش به اورژانس جهت تکمیل پرونده معرفی می شوند.

ب: به صورت اورژانس و از طریق اورژانس که به شرح زیر می باشد:

1) تحویل بیمار از جمله وضعیت تنفسی ٬ قلبی و هوشیاری و …

2) تحویل پرونده بیمار : آزمایشات ٬ نوار قلبی ٬ CXRay ٬ ABG …

3) اطلاع به کادر کمک بهیار جهت انتقال بیمار به تخت و تعویض لباس ها

4) اطلاع به انترن ورزیدنت جهت ویزیت

5) ارسال آزمایشات روتین چنانچه از اورژانس ارسال نشده باشد.

تکمیل پرونده بیمار که شامل موارد زیر می باشد

1) برگ شرح حال

2) برگ دستورات پزشک

3) برگ سیر بیماری

4) برگ الصاق آزمایشات ونوار قلبی

5) فرم شماره پنج

6) برگ پذیرش کامپیوتری

7) در آخر پرونده اورژانس نیز ضمیمه می شود.

قرار دادن چارت پرستاری:

1) برگ چارت تب و نبض

2) برگ علائم حیاتی

3) برگ گزارش پرستاری

4) برگ دارو

5) برگ کنترل جذب و دفع

نکته:چنانچه بیمار به صورت اینتوبه از اورژانس پذیرش شود قبل از ورود بیمار به بخش با اطلاع از اورژانس دستگاه ونتیلاتور را آماده کرده و پس از تحویل بیمار از انترن اورژانس و کنترل وضعیت تنفسی ٬قلبی و هوشیاری بلافاصله به ونتیلاتور وصل کرده و تحت مانیتور قلبی و پالس اکسیمتری قرار می دهیم.

بخش نفرولوژی شامل دو قسمت می باشد: نفرولوژی A, B که چنانچه معرفی از طرف اساتید باشد در سرویس مربوطه بستری می شود و در غیر این صورت بستری در هر قسمت بلا مانع می باشد.

ترخیص:
ویزیت روزانه توسط اساتید انجام می شود و در صورتی که دستور ترخیص نوشته شده باشد پرونده بیمار توسط منشی بخش کنترل می شود و در HIS موارد انجام شده ثبت می شود وسپس همراه با دفترچه بیمه پرونده به واحد ترخیص فرستاده می شود.

در صورتی که ترخیص با رضایت شخصی باشد پس از اخذ رضایت از طرف همراهان و خود بیمار علیرغم توصیه های انجام شده از طرف پزشک و پرستار ترخیص با رضایت شخصی انجام می شود.

چنانچه ترخیص بیمار به هر نحوی در شیفتهای عصر و شب باشد پرونده نزد سوپروایزر کشیک فرستاده شده و بعد از برآورد هزینه و اخذ ودیعه توسط ایشان ترخیص انجام می شود.

ارسال آزمایشات:
آزمایشات اختصاصی روزانه در شیفت صبح ارسال می شود.

نکات لازم در خون گیری از بیماران:

1) پرسیدن نام بیمار

2) توضیح به بیمار در مورد لزوم ارسال آزمایش

3) بستن تورنیکه 5 سانتی متر بالاتر از محل مورد نظر جهت خونگیری

4) برای دسترسی آسانتر به عروق از بیمار می خواهیم که چند بار مچ خود را باز و بسته نماید.

5) پس از اتمام خونگیری نمونه را در لوله آزمایش مخصوص خود ریخته و سپس به آزمایشگاه انتقال داده می شود.

نکته:در بیماران بستری بخش کلیوی به صورت روتین از دست چپ جهت تعبیه فیستول کنترل فشار و خونگیری انجام نمی شود.

نکته:قبل از ارسال برخی آزمایشات توجه به نکاتی ضرورت دارد به عنوان مثال قبل از ارسال آزمایش سط سیکلوسپورین(ساندیمون) به بیمار یادآوری میشود که دوز دارویی قبل از نمونه گیری را مصرف نکند.

معرفی بیماریهای شایع بخش ونحوه مراقبت های پرستاری:

1- سندرم نفروتیک
2- گلومرولونفریت
3- ARF
4- CRF
5- اختلا لات دستگاه ایمنی که منجر به بیماری کلیوی میشود. مانند ) ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیا پورپورا)
6- ATN
7- هایپوناترمی

1- سندرم نفروتیک
مجموعه علایم وسمپتومها یی است که بخاطرآسیب به غشای پایه گلومرول های کلیه ایجاد میشود و کلیه هابه مقدارزیادی پروتئین دفع می کنند.کلیه سالم در هر شبانه روز کمتر از 30 میلیگرم پروتئین را از طریق ادرار دفع می کند در حالیکه در سندروم نفروتیک این میزان به مقدار 3 گرم در روز ویا بیشتر می رسد.
علائم ونشانه ها:
– خیز و ادم در اطراف چشم وپاها (بویژه صبح ها)
– پروتئینوری
– هیپرلیپدمی وکلسترول در خون
– آمنوره در زنان

تشخیص:
اصلی ترین آزمایش در بیمار سندرم نفروتیک اندازه گیری میزان پروتئین در ادرار24 ساعته بیمار است. در کنار آن آزمایش خون و گاهی در صورت نیاز بیوپسی و نمونه برداری از بافت کلیه میباشد.
درمان:
در مراحل اولیه درمان با کورتیکواستروئید (مانند پردنیزولون) میباشد که در صورت عدم پاسخ از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند سیکلو فسفامید استفاده میشود.در حالت های ادم شدید برای جلوگیری از عوارض گوارشی-تنفسی از داروهای مدر(فوروزماید) استفاده می شود.

پرستاری سندروم نفروتیک:
هد ف: کاهش ترشح پرو تئین در ادراروجلوگیری از عفونت وکم کردنادم میباشد.
– کنترل روزانه جذب ودفع
– آزمایش ادرار از نظر آلبومین
– توزین روزانه
– اندازه گیری محیط شکم
– بررسی ادم از طریق اطراف چشمها ونواحی بسته
– کنترل علایم حیاتی جهت علائمی مانند شوک وعفونت
– بالا بردن بخشهای دارای ادم وبرقراری محدودیت آب ونمک
– نواحی که بیشتر دچار میشوند مانند اسکروتوم باید تمیز شود واز اصطکاک آن با البسه جلو گیری شود.
– چون در معرض عفونت تنفسی هستند نباید در معرض بیماران عفونی باشند.

گلومرونفریت: -2
گلومرونفریت عبارت از التهاب گلومرول ها است.آسیب به گلومرولها باعث میشود که آنها نتوانند مواد زائد را به خوبی ازخون تصفیه کنند . گلومرولونفریت میتواند در هر سنی رخ دهد اما در کودکان (1 تا 11 سال) شایعتر است و به صورت حاد ومزمن میبا شد.

علل:
گلومرولونفریت حاد به دنبال یک عفونت استرپتوکوکی رخ میدهد .شایعترین محل های عفونت عبارتند از گلو وپوست.علایم کلیوی معمولا2-3 هفته بعد از عفونت استرپتوکوکی رخ میدهد گلومرونفریت مزمن علل ناشناخته شده که عبارتند از لوپوس-عفونتهای ویروسی
علایم شایع :
ادرار تیره -احساس کسالت-خواب آلودگی-تهوع واستفراغ -سر درد وگاهی تب وبی اشتهائی-کاهش ادرار-ادم-بالا رفتن فشار خون-وجود پروتئین در ادرار واختلال بینایی به علت فشار خون بالا
ارزیابی وتشخیص:
اقدامات تشخیصی شامل شمارش سلولهای خونی-آزمایش ادرار برای تعیین پروتئین در ادرار-ادرار 24 ساعته جهت آزمایش ارسال میشودوآزمایشا ت مربوط به کار کلیه.
علامت اولیه هماچوری میکروسکوپی وهماچوری واضح
پروتئینوری
افزایش تیتر آنتی استرپتولیزین
افزایش اوره و کراتینین سرم
آنمی

درمان:

آنتی بیوتیک(پنی سیلین جهت استرپتوکوک) -داروهای مدر برای پائین آوردن فشار خون-داروهای ضد فشار خون ومحدود یت آب و سدیم رژیم غذائی-در موارد شدید از کورتیکو استروئیدها ومهارکننده های ایمنی (مثل آزاتیوپرین-سیکلوفسفامید)
عوارض احتمالی:
نارسائی کلیه که ممکنست نیازمند دیالیز یا سایر درمانهای اساسی باشد.

3-نارسائی حاد کلیه ARF(Acut renal failer)
در نارسائی حاد کلیه عملکردکلیه بطور سریع وشدید مختل میشود .شروع این عارضه سریع بودهو مدت آن ممکنست چندین ساعت تاچندین روز باشد.
علل نارسائی کلیه
سه علت عمده برای وقوع آن وجود دارد.
1-قبل از کلیه 2-داخل کلیه 3-بعد از کلیه

1-عوامل قبل از کلیه ( pre renal )
موجب کاهش جریان خون کلیه ها شده و عملکرده کلیه ها را مختل میکنند نمونه هایی از این علل عبارتند از خونریزی-اسهال-استفراغ-سوختگی -کاهش مایعات-شوک و صدمات شدید بافتی-نارسائی احتقانی قلب-سکته قلبی واختلالات شریان کلیه….

2-عوامل داخل کلیه Renal ) )
بعلت صدمه مستقیم به بافت کلیه بوجود میآید که میتواند ناشی از ضربه به کلیه ها یا بدنبال التهاب حاد و مزمن (گلومرولونفریت حاد ومزمن) و یا اثر مستقیم سموم بر سلولهای کلیه نظیر استفاده از بعضی آنتی بیوتیکها (مثل سفالوسپورین هاوکانامایسین وپنی سیلین)باشد.
3-عوامل بعد از کلیه Post renal
نظیر سنگ کلیه ومجاری ادرار-انسداد حالب-تومورها-سرطان وبزرگی پروستات و….

تشخیص نارسائی حاد کلیه:
افزایش اوره وکراتینین سرم است که اگرهمراه با علائمی نظیر ضعف وبیحالی-کم خونی-اختلالات روانی- گیجی-خونریزی گوارشی-بروز بدون توجیه کبودی-تهوع-استفراغ-سوء تغذیه-افزایش یا کاهش فشار خون باشد به آن اورمی میگویند.
کاهش ادرار به کمتر از400ccدر24ساعت (در 20 %موارد عدم کاهش ادرار دیده میشود)

پیشگیری:
شامل تعیین افراد پر خطر -افراد دیابتی-افراد مبتلا به فشارخون بالا-کودکان مبتلا به آنژین چرکی(گلو)-افرادی که ویتامین cوD زیاد مصرف میکنندواحتمال سنگ سازی بالا دارند-دادن مایعات کافی (هیدراته کردن)به بیمارانی با سوختگی-خونریزی-درمان کاهش فشار خون وخونریزی شدید با مایع رسانی ودادن خون کامل-کنترل مرتب اوره کراتینیندر صورت مصرف داروهایی که مسمومیت کلیوی میدهند وجلوگیری از عفونت.

اقدامات پرستاری در بیمارانARF
در زنان بر اساس علت زمینه ساز نارسائی کلیه تعیین میشود.جراحی در مواردی که علت زمینه ای با جراحی قابل اصلاح میباشد توصیه میشود. بستری فوری بیماردر بیمارستان جهت تجویز وآب و الکترولیت و دیالیز(گاهی ضروری است) دیالیز(روش مصنوعی برداشت مواد زائذ از خون در غیاب عملکرد کلیه ها)
تا هنگام برگشت عملکرد کلیه ها ممکنست لازم گردد.
– رژیم غذائی تجویز شده را بدقت رعایت کنید(کم سدیم کم پروتئینوکم پتاسیم)
– فعالیت را مطابق دستور و همراه با دوره های استراحت منظمانجام دهید.
– روزانه خود را وزن کنید .
– ناخن ها کوتاه نگه دارید و از خاراندن پوست اجتناب کنید.
– برای کا هش خارش پوست و مرطوب کردن پوست از لوسیون استفاده کنید.
– از مسواک یا برس نرم و دهانشویه استفاده کنید.
– کاهش میزانحجم ادرار-افزایش یا کاهش سریع وزن- ادم-فقدان اشتهاء را کنترل کرده و به پزشک گزارش نمائید.
– مطابق دستور پزشک داروها را مصرف کنید.

رژیم غذائی در ARF
محدودیت مصرف پتاسیم وفسفر(مانند موز-گوجه فرنگی-وزردآلو)محدودیت سدیم به gr2 درروز-محدودیت مصرف پروتئین به 1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن-طرح ریزی یک رژیم غذائی حاوی کربوهیدرات زیاد وپروتئین کم برای کاستن از بار کاری کلیه ها.
بیمار بدلیل ضعف وتجمع مایع در بدن نسبت به فعالیت تحمل ندارد.به منظور پیشگیری از افزایش بیشتر اوره استراحت در بستر ودرمان فوری تب وعفونت توصیه میشود.پیشگیری از خونریزی-حفاظت بیمار-عدم اشتغال به فعالیتهایی که احتمال صدمه در آن وجود دارد-ارزیابی خونریزی وکنترل علائم حیاتی- از مسواک نرم استفاده کند.

4-نارسائی مزمن کلیه (CRF)

اولین قدم در تشخیص افتراقی CRF تائید مزمن بودن آن ورد یک عامل اصلی حاد است دو شیوه نا شایع تعیین مزمن بودن بیماری عبارتند از:
1-شرح حال (در صورت وجود)
2-اولترا سوند کلیه که از آن برای اندازه گیری ابعاد کلیه ها استفاده میشود.در کل کلیه های جمع شده وچروکیده که احتمالا تحت تاثیر یک بیماری مزمن قرار گرفته اند. اگر چه کاهش اندازه کلیه دارای ویژگی قابل قبولی است حساسیت آن برای CRF زیاد نیست.بدین معنی که حالات نسبتا شایع متعددی هستند که علی رغم مزمن بودن با بزرگی نسبی کلیه ها همراه باشند.
بیوپسی کلیه روش قابل اعتمادی برای مزمن بودن بیماری است.

علل شایع نارسائی مزمن کلیه:
– نفروپاتی دیابتی
– نفرواسکلروز ناشی از هیپرتانسیون
– گلومرولونفریت
– بیماری عروقی کلیه(نفروپاتی ایسکمیک)
– نفروپاتی ناشی ازریفلاکس ودیگر بیماریهای مادرزادی کلیه
– نفریت بینابینی شامل نفروپاتی ناشی از داروهای مسکن
– شکست پیوند آلوگرافت

درمان:
– استفاده از دیورتیکهای قوی جهت کاهش حجم و کاهش BP
– استفاده از اریترو پویتین جهت اصلاح کم خونی
– هیپرفسفاتمی را میتوان با محدود کردن پتاسیم خوراکی و استفاده از ترکیبات متصل شونده به فسفات کنترل کرد.رزین های وریدی که برای همین بکار میروند (سو لامیر)
– هیپر کالمی را با محدود کردن پتاسیم خوراکی تحت کنترل درآورد در موارد مقاوم از کی اگزالات استفاده کرد.
– در صورتیکه پتاسیم به بیش از mmol/L 6 برسد باید دیالیز انجام شود.

اندیکاسیونهای قطعی شروع دیالیز در بیماران CRF
– پریکاردیت
– اورلود و ادم ریه که به درمان مناسب پاسخ نمی دهد.
– فشار خون بالا که به درمانهای آنتی هیپرتانسیو پاسخ نمی دهد.
– آنسفالوپاتی پیشرونده اورمیک مثل تشنج
– اختلالات انعقادی خونریزی دهنده مرتبط با اورمی
سطح سرمی کراتینین بالاتر از mg/dl 12ویا سطح اوره بالاتر از mg/dl100

Trombotic Thrombocytopenia Purpura TTP-5
ناشی از تجمع فیبرین وپلاکت در عروق کوچک همراه با کاهش کار کرد ارگانها -ترومبوسیتوپنی وکم خونی است.سلولهای قرمز شکسته(شیستوسیت)و افزایش آنزیم (LDH)بدلیل ایسکمی بافتی و همو لیز میباشد.
اختلال کاکرداعضا ناشی ازانسدادعروق کوچک با لخته های پلاکتی وفیبرینی است وسلو لهای قرمزوقتی از بین نواحی می گذرند با بر خورد با تور فیبرینی تکه تکه می شوند.

علائم بالینی:
تب -آنمی همولیتیک-ترومبوسیتوپنی واختلال در عملکرد کلیه وتغییرات عصبی است.
درمان با پلاسمافرزیس تنها راه نجات بیمار است.
پلاسما فرزیس جهت درمان بیماریهای اتو ایمونوبرای خارج ساختن آنتی بادی ها استفاده می شود.هدف کاهش مواد پاتوژن در گردش خون است.
در پلاسمافرزیس پلاسمای خون بیمار که حاوی آنتی بادی های پاتوژن است از خون بیمار جدا شده وبقیه خون به بیمار برگشت داده می شود.
دراین روش معمولا برای جایگزینی جزء جدا شده از فرآورده های پلاسمائی تهیه شده از اهداءکنندگان سالم به بیمار تزریق می گردد.
از رتیکولوسیت -سطح همو گلوبین-لام خون محیطی-LDH میتوان جهت کنترل روند بهبودی استفاده نمود.
در TTP تزریق پلاکت جایز نیست و تزریق پلاکت در موارد خونریزی های تهدید کننده حیات صورت پذیرد.

Acute tubular necrosis (ATN) – 6

ATN در اثر کاهش خونرساتی به کلیه ها بوجود می آید.کاهش حجم خون چه به علت خونریزی یاکم آبی بدن یا قرار گرفتن مایع در فضای سوم (Third space) از علل شایع ARF پیش کلیوی هستند.
دربیماران جراحی که دچار اختلال عملکرد کلیه شده اند بعنوان اولین علت درنظر گرفته می شود.در این وضعیت نارسائی حاد کلیه به تزریق مایع جواب می دهد. ولی اگر کمبود مایع به سرعت اصلاح نشود آسیب داخل کلیه بوجود می آید.

انسداد عروق کلیه در اثر تنگی (Stenosis) آمبولی-ترومبوزیا آسیب به شریان کلیوی در جریان عمل جراحی به وسیله کلمپ کردن دراز مدت آن نیز می تواند به ATN منجر شود.
مراقبت های پرستاری همانند پرستاری در بیماران مبتلا به ARF میباشد.

7-هیپوناترمی:
کاهش سطح سدیم خون در اثر از دست دادن سدیم یا احتباس آب یا هر دو رخ میدهد.
علایم هیپوناترمی:
گرفتگی عضلانی -ضعف و بیحالی-تهوع-استفراغ-خستگی- اسپاسمو سردرد علائم هشدار دهنده ووخیم تر عبارتند ازتشنج-توهم-اغتشاش شعور واز دست دادن هوشیاری واغماء شایعترین آختلالات مشاهده شده در نوار فلبی موج T قرینه ومعکوس-موج U برجسته.

درمان هیپوناترمی:
ترکیبی از مایعات داخل وریدی برای بازیابی تعادل آب به سدیم درمان میشود.میزان تصحیح باید نسبتا آهسته باشد.

تغذیه در بیماران دیالیزی
در بیماران کلیوی مصرف نمک باید کاملا محدود شود زیرا باعث افزایش فشار خون می شود و فشار خون عوارض بیماری را تشدید میکند و باعث احتباس آب در بدن می شود .نمک مصرفی روزانه نباید بیش از 2400 میلی گرم(یعنی تقریبا یک قاشق چایخوری)
از خوردن غذاهائی که نمک زیاد دارند خوداری کرد.چیپس وپفک -چوب شور-بادام شور-بادام زمینی-انواع تخمه ها -زیتون پرورده-خیار شور -ترشی ها-رب ها-سوسیس وکالباس -کنسرو گوشت-برگر هاوفرآورده های گوشتی و ماهی های دودی-ساردین-تن ماهی-انواع پنیر ها سس سویا- سسورب گوجه فرنگی خردل وادویه های مرکب.
مصرف سبزی های غنی از سدیم مانند اسفناج-کرفس -هویچ-کنگر-کلم-شلغم-ریواس-چغندرحدالامکان محدود شود.
-مواد غذائی حاوی پتاسیم بالا باید محدود شود
– سبزی های غنی از پتاسیم عبارتند ازبروکلی-نخود-اسفناج-کدو حلوائی-رب گوجه فرنگی-سیب زمینی
– میوه های غنی از پتاسیم عبارتند ازموز-خرما-انجیر-زردآلو-آلو-کیوی-طالبی-پرتقال-گریپ فروت-شلیل-گرمک-گلابی
– مواد غذائی حاوی فسفر بالا باید محدودشوند(اما حذف نشود) شیر -ماست-(در کل روزانه بیش از نصف لیوان مصرف نشود ) پنیر(بیش از 30 گرم که معادل یک قوطی کبریت است ئر روز مصرف نشود)انواع گوشت-حبوباتو دانه های روغنی
– مواد پروتئینی همچون گوشت -مرغ-تخم مرغ وماهی باید به شکل محدود مصرف شود.
– در مصرف مایعات زیادهروی نکند.

استانداردها وپروسیچرهای پرستا ری شایع بخش:
1) تعبیه کاتترژوگولار
2) بیوپسی کلیه
3) Tapمایع آسیت یا پلور
4) تعبیه AVF ( فیستول)
5) تعبیه کاتتر صفاقی
6) تعبیه سوند فولی
7) تعبیه NGT

تعبیه کاتتر ژوگولار:
قبل از تعبیه کاتتر ژوگولار باید موارد زیر رعایت شود.
1) اخذ رضایت کتبی از خود بیمار یا از همراهان درجه اول
2) مانیتورینگ کردن بیمار
3) گذاشتن اکسیژن
4) پالس اکسی متری مداوم در طول تعبیه کاتتر
5) برقراری مسیر وریدی

کاتتر تو سطرزیدنت داخلی و یا رزیدنت جراحی در اتاق مخصوص تعبیه کاتتر انجام می شود .
تعبیه کاتتر باید در شرایط کاملا استریل انجام شود.

لوازم مورد نیاز جهت تعبیه کاتترژوگولار:
1) ست کاتدان
2) ست کاتتر ساب کلاوین
3) دستکش استریل
4) لیدوکائین
5) هپارین 5000 واحد
6) سرم نرمال سالین
7) ست سرم
8) سرنگ CC 5 و CC 10
9) نخ بخیه 0/2
10) بتادین
11) رول مخصوص برای زیر شا نه های بیمار

روش کار:
دستورتعبیه کاتتر ژوگولار یا ساب کلاوین حتما باید به صورت کتبی دردستورات بیمار order شود.حتما نرس مربوطه وکمک بهیار باید در طول تعبیه کاتتر حضور داشته باشند.کمک بهیار پوزیشن بیمار را حفظ می کند وپرستار ست کاتدان و ست کاتتر را باز میکند .هپارین 5000-10000واحد داخل پیاله ست ریخته می شود لاین های کاتتر توسط رزیدنت با سرم هپارینه شتشو داده میشود. در صورت عدم موفقیت تعبیه کاتتر توسط رزیدنت مشاوره جراحی ارسال میشود . در صورت تعبیه کاتتر شرح عمل توسط رزیدنت مربوطه نوشته شودوگرافی سینه کنترل جهت تعیین محل قرار گیری کاتتر و عوارض احتمالی (پنوموتوراکس وهماتوم)انجام شودوگرافی باید به رویت رزیدنت برسد.

بیوپسی کلیه :
اخذ رضایت کتبی از همراهان درجه اول قبل از انجام بیوپسی.
بیوپی تحت کاید سونو گرافی توسط اتند (فوق تخصص کلیه) مربوطه انجام میشود .
لوازم لازم جهت بیوپسی کلیه :
1) ست بیوپسی
2) سوزن مخصوص بیوپسی شماره 16 یا 18 TSK تمام اتوماتیک
3) دستکش استریل
4) تیغ بیستوری
5) سوزن LP
6) بتادین
7) لیدوکائین
8) ظرف حاوی فرمالین
9) لوله استریل حاوی سرم نرمال سالین داخل ظرف حاوی یخ جهت نمونه If
10) کیسه شن
11) سرنگ cc5

بیماری که بیوپسی خواهد شد حتما باید یک مسیر وریدی داشته باشد.پروسیجر تحت گاید سونوگرافی توسط اساتید رادیولوژی واتند مربوطه انجام می شود .نرس مربوطه نیز جهت کنترل علایم حیاتی به همراه بیمار به سو نوگرافی میرود. نمونه بیوپسی پس از برداشتن توسط نرس مربوطه تحویل گرفته می شود.در صورت اخذ نمونه If بلافاصله به آزمایشگاه ایمونولوژی ارسال می شود.نمونه به پاتولوژی ارسال می شود.

مراقبتهای بعد از بیوپسی:
– کنترل علایم حیاتی توسط انترن بخش طبق دستور پزشک
– کنترل بیمار از نظر علایم خونریزی
– چک هموگلوبین وهماتو کریت هر8 ساعت
– ادرار بیمار از نظر هماچوری کنترل می شود.
– NPOتا6 ساعت بعد از بیوپسی
– CBR تا 18 ساعت بعد از بیوپسی

TAP مایع پلور یا آسیت
Tap مایع آسیت یا پلورتحت گاید سونوگرافی و یا در بخش انجام می شود .Tap مایع توسط رزیدنت داخلی انجام می شود

وسایل لازم جهت Tap
1) ست کاتدان یا ست پانسمان
2) دستکش استریل
3) برانول سبز یا طوسی
4) لوله استریل 3-4عدد
5) هپارین
6) بتادین
7) لوکوپلاست
8) سرنگ cc 10 وcc 20
مایع آسپیره شده بنابه درخواست پزشک مربوطه جهت آزمایشات درخواستی ارسال می شود.

تعبیه فیستول Arterial venous fistula

فیستول معمولا از دست غیر غالب تعبیه میشود.بعد از انجام مشاوره جراحی طبق برنامه تعیین شده از طرف جراح در لیست عمل قرار می گیرد.
برای تعبیه فیستول NPO بودن نیاز نیست چون تحت بیحسی انجام میشود.

مراقبت های بعد از تعبیه فیستول:
1) گذاشتن بالش زیر دستی که فیستول تعبیه شده است.
2) به بیمار توصیه میشود به طرف دست فیستول دارنخوابد ودستش را خم نکند.
3) پانسمان محل فیستول از نظر خونریزی کنترل شود.
4) از دست فیستول دار کنترل BPوخونگیری انجام نشود.
5) روزی که فیستول تعبیه میشود داروهای ضد فشار خون بنابه دستور پزشک داده نمی شود.
6) روزی که فیستول تعبیه میشود در صورتیکه بیمار نیاز اورژانس به دیالیز نداشته باشد دیالیز نشود.
7) تقریبا فیستول 30-40روز بعد برای دیالیز آماده می شود.
8) بعد از 10 روز بخیه های محل فیستول بعد از رویت جراح مربوطه برداشته میشود.

تعبیه کاتتر صفاقی

قبل از تعبیه کاتتر صفاقی بیمارویکی از همراهان نزدیک جهت مشاوره به بخش دیالیز صفاقی فرستاده میشود.
طبق مشاوره جراحی انجام شده بیمار در لیست عمل تعبیه کاتتر صفاقی جراح مربوطه قرار میگیرد.

مراقبتهای قبل از عمل:
1) اخذ رضایت کتبی از بیمار یا همراهان درجه اول
2) از شب قبل از عمل NPOباشد.
3) درآقایان زیر ناف شیو شود .
4) ست کاتتر صفاقی از بخش دیالیز صفاقی تهیه و آماده باشد.
5) گان عمل بپوشد وزیور آلات درآورده شود ودندان مصنوعی خارج شود .

مراقبتهای بعد از عمل :
1) کنترل محل عمل از نظر خونریزی
2) کنترل درد با تزریق مسکن(بنابه دستور پزشک)
3) صبح فردای عمل اطلاع به بخش دیالیز صفاقی جهت انجام شستشوی کاتتر
4) پانسمان محل عمل توسط نرس بخش دیالیز صفاقی انجام میشود.

تعبیه سوند فولی:
از جایگذاری سوند ادراری در مردان برای مقاصد تشخیصی و درمانی استفاده می گردد. در جنبه درمانی
می توان از سوند برای کاهش فشار مثانه در بیماران دچار احتباس ادراری حاد یا مزمن در نتیجه
وضعیت هایی چون انسداد مجاری ادراری زیر مثانه یا مثانه نوروژنیک استفاده نمود. در مبتلایان به
هماچوری آشکار ممکن است سوندگذاری و سپس شست وشو برای خارج کردن خون و لخته ها از مثانه لازم
گردد. در جنبه تشخیصی می توان از جایگذاری سوند ادراری جهت گرفتن نمونه ادرار غیرآلوده برای
آزمون های میکروب شناختی، اندازه گیری برون ده ادراری در بیماران به شدت ناخوش یا طی اقدامات جراحی
و یا اندازه گیری حجم ادرار باقی مانده پس از ادرار کردن در صورت عدم دسترسی به روش های غیرتهاجمی
(مثل سونوگرافی) استفاده کرد

وسایل لازم برای تعبیه سوند فولی

1) ست پانسمان
2) سوند فولی با سایز مناسب
3) دستکش استریل
4) ژل لیدوکائین
5) آب مقطروسرنگ سی سی 10
6) کیسه ادرار
7) بتادین

طریقه تعبیه:
1) سوند فولی تحت شرایط استریل توسط انترن بخش تعبیه میشود.
2) از دستکش وگاز استریل ومحلول آنتی سپتیک برای برای تمیز کردن سوراخ مجرای ادرار ویک ژل نرم کننده یکبار مصرف استفاده کنید.
3) برای اینکه آسیب مجرا به حداقل برسد درصورت امکان از یک کاتتر اندازه کوچک استفاده کنید.

مراقبت صحیح در کاتتر ادراری:
1) بعد ازگذاشتن کاتتر از حرکت دادن و کشیدن بیمار پیشگیری شود.
2) یک سیستم بسته واستریل را حفظ کنید.
3) کاتترادراری ودرناژآن را تازمانی که کاتترشسته شود قطع نکنید.
4) جایگزینی سیستم جمع آوری را با استفاده از یک شیوه آسپتیک انجام دهید.
5) برای آزمایش ادرار نمونه کوچکی از ادراررا به کمک یک سرنگ وسر سوزن استریل وبعد از تمیز کردن پورت بگیرید.
6) نمونه را به نحو صحیح به آزمایشگاه جهت کشت انتقال دهید.
7) جهت تهیه مقادیر بیشترجهت آزما یشات مختلف می توانید از کیسه ادرار بیمار استفاده کنید.
8) دقت کنید درمسیر ادرار انسداد ایجاد نشود.
9) کیسه ادرار را بطور منظم خالی کنید.برای هر بیمار یک ظرف جداگانه اختصاص دهید.
10) همیشه کیسه ادرار را پائین تر از مثانه قراردهید.
11) از شستشوی مداوم کاتتر ادراری به عنوان یک شیوه پیشگیری از عفونت خوداری شود مگر اینکه انسدادی وجود داشته باشد که در آن صورت با استفاده از یک سیستم بسته این کار انجام شود.
12) کاتتر ادرار بطور روتین تعویض نشود.

(کار گذاشتن لوله بینی-معده ای) NGT tubeتعبیه

وسایل مورد نیا ز:

لوله بینی-معده ای(معمولا شماره های 12و14و16 یا18 برای بالغین-10الی 14 برای کودکان و5الی8 برای نوزادان وشیر خواران)-ظرف برای استفراغ-چسب-لیوان آب-د ستکش-ژل محلول در آب-سرنگ سی سی 50مخصوص گاواژ-محلول سرم فیز یولوژی-گوشی پزشکی

مراحل انجام کار
1) با بیمار ارتباط برقرارکنید.
2) محیط امن وخلوت برای بیمار فراهم کنید.
3) وسایل را از قبل آماده کرده و در دسترس قرار دهید.
4) قبل از انجام کار دستور پزشک را چک کنید.
5) قبل از گذاشتن لوله چند دقیقه آن را در جای سرد بگذارید.چنا نچه بیمار بیهوش است ونیاز به ساکشن حلق ودهان دارد قبل از گذاشتن لوله بینی -معده ای آنرا انجام دهید.
6) دستان خود را قبل از انجام پروسیجر بشوئید ودستکش بپوشید.
7) به بیمارکمک کنید در وضعیت نیمه نشسته قرار بگیرد(اگر کنتراندیکاسیون ندارد)
8) اگر راست دست هستید در سمت راست قرار بگیرید.
9) اندازه لوله را تا قسمتی که بایدداخل شود علامت بز نید.
10) چند سانت اول لوله را باژل محلول در آب چرب کنید.
11) لوله را از یک سوراخ بینی وارد کنید.
12) وقتی لوله به حلق بیمار رسید سرش را کمی به جلو خم کند وآب دهنش را قورت دهد.
13) آنقدرلوله را داخل کنید که تا بهمحل علامت زده برسید.
14) برای اینکه از قرار گیری لوله درمحل صحیح مطلع شوید محتویات معده را آسپیره کنید یا هوا داخل لوله تزریق کنید و با گوشی سمع کنید.
15) مراحل انجام کار وحالات بیمار را در گزارش ثبت کنید.

-1-نمونه موردی داخلی
4-1-1-دی بیمارستان تخصصی کلیه یاسوج
دی کلینیک یاسوج در سال 1383 تاسیس شده است. این مجموعه در 2 طبقه با زیر بنای 3200 متر مربع در زمینی به مساحت 6803 متر مربع طراحی و اجرا شده که شامل بخش های : 1- پذیرش اصلی، 2- داروخانه، 3- اورژانس، 4- آزمایشگاه، 5- رادیولوژی، 6- بخش بستری، 7- بخش اعمال جراحی، 8- بخش اعمال زایمان، 9- رختشورخانه، 10- آشپزخانه، 11- استریل، 12- نگهداری جسد، 13- تاسیسات، 14- انبارها، 15- اداری می باشد.
لازم به ذکر است سایت مورد نظر شیبدار بوده است.
مجموع کلینیک یاسوج از سمت جنوب شرقی به بلوار 45 متری و از سمت شمال غربی به خیابان 16 متری منتهی می شود، که درب ورودی اصلی بیمارستان تخصصی کلیه از بلوار 45 متری و درب خدماتی (فرعی) از خیابان 16 متری می باشد.
نحوه قرار گیری نقش ها در طبقات :
طبقه همکف : 1- اورژانس، 2- اداری، 3- آزمایشگاه، 4- رادیولوژی، 5- داروخانه، 6- پذیرش اصلی.
طبقه اول : 1- بخش های بستری، 2- آشپزخانه، 3- رختشور خانه، 4- انبارها، 5- موتورخانه.
طبقه دوم : 1- بخش اعمال جراحی، 2- بخش اعمال زایمان، 3- بخش استریل.
با توجه به مطالب ذکر شده می توان این مجموع را از چند دیدگاه مورد بررسی قرار داد :
دیدگاه یک : دسترسی به سایت : دسترسی به سایت از طریق 2 درب صورت می گیرد که درب اصلی در قسمت جنوب شرقی(بلوار 45 متری) واقع شده است، که ورودی اصلی و اورژانس با هم یکی شده است که این یکی شدن سبب ازدحام زیاد می گردد که این ازدحام موجب اختلال در کار اورژانس می گردد.
دیدگاه دوم : دسترسی از سایت به داخل ساختمان : در مجموع های بیمارستانی بهتر است که مسیر حرکت مراجعین و پرسنل و خدمات از هم جدا باشد که در این مجموع مسیرهای حرکتی به خوبی از هم جدا شده است
دیدگاه سوم : روابط عملکردی بیمارستان تخصصی کلیه :
روابط عملکردی بیمارستان تخصصی کلیه به 2 گروه اصلی تقسیم می شود : 1- روابط بین بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه (روابط برون بخشی) ، 2- روابط بین فضاهای درونی هر بخش (روابط درون بخش).
1 – روابط برون بخشی :
بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه از نظر لزوم، همجواری و داشتن ارتباط در جنبه های مختلف آن (بیمار)، عیادت کننده، خدمات) با یک دیگر وضعیت های مختلفی به خود می گیرند که محل استقرار آن ها و شمای کلی توزیع عملکردها در بیمارستان تخصصی کلیه را مشخص می کند.
حال می توان روابط برون بخشی این مجموع را به این صورت مورد بررسی قرار داد :
1 -1 اورژانس باید با بخش های رادیولوژی و آزمایشگاه رابطه درجه یک داشته باشد که در این مجموع این مسئله به علت جای گیری نادرست دستگاه پله و آسانسور دچار تداخل شده است.
1 -2 داروخانه باید با بخش های پذیرش اصلی و درمانگاه و اورژانس رابطه درجه یک داشته باشد که این مسئله در این مجموع به خوبی رعایت شده است.
1 -3 بخش اداری باید با پذیرش اصلی رابطه درجه یک داشته باشد که این رابطه در این مجموع رعایت شده است.
1 -4 آشپزخانه و لاندری باید ارتباط نزدیکی با تاسیسات مرکزی داشته باشند که این موضوع نیز رعایت شده است.
1 -5 بخش لاندری با بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه سروکار دارد ولی بیشترین حوزه عملیاتی آن در بخش های بستری است و نوع رابطه آن با بخش بستری از اهمیت بیشتری نسبت به سایر بخش ها برخوردار است. پس نحوه قرار گیری بخش لاندری باید به صورتی باشد که به راحتی با بخش بستری ارتباط برقرار کند، که این موضوع در دی کلینیک یاسوج رعایت شده است
1 -6 بیشترین حوزه عملیاتی بخش استریل مرکزی در بخش اعمال جراحی و بخش اعمال زایمان می باشد پس بهتر است که این بخش در نزدیکی 2 بخش نام برده باشد که این موضوع در دی کلینیک رعایت شده است و بخش استریل در این مجموع در بین 2 بخش اعمال قرار گرفته است.
1 -7 بخش اعمال جراحی و زایمان رابطه نزدیکی با بخش های بستری، جراحی و زنان دارند و مطلوب است که این بخش ها در صورت امکان در کنار هم قرار گیرند.
2- رابطه بین فضاهای درون بخشی :
هر بخش به طور مجزا در کنار بخش های دیگر قرار گرفته که هر بخش به مثابه یک خانه می باشد. همان طور که ذکر گردید لزوما همان نوع همجواری و داشتن ارتباط در جنبه های مختلف آن (بیمار، عیادت کننده، خدمات) با یکدیگر وضعیت های مختلفی به خود می گیرد.
2 -1 اورژانس : بخش اورژانس به سه حوزه تقسیم می شود که این سه حوزه براساس مسیر حرکت پرسنل، مراجعین، بیمار تعریف می شود به این معنا که در بخش اورژانس همراه بیمار تا یک اندازه می تواند بیمار خود را همراهی کند و از آنجا به بعد همراه اجازه ورود ندارد و همین طور بیمار هم فقط تا قسمتی می تواند برود و قسمتی از اورژانس مخصوص پرسنل می باشد. که این حوزه بندی در بخش اورژانس دی کلینیک یاسوج رعایت نشده است.
2 -2 آزمایشگاه : بخش آزمایشگاه نیز بر حسب حرکت مراجعین، پرسنل، بیمار دارای حوزه بندی داخلی می باشد. به این صورت که مراجعین و بیمار تا قسمتی از آزمایشگاه می تواند حضور داشته باشد و از آنجا به بعد مخصوص کار پرسنل آزمایشگاه می باشد و مراجعین حق حضور ندارند. که این نوع حوزه بندی نیز در دی کلینیک یاسوج رعایت نشده است.
2 -3 رادیولوژی : بخش رادیولوژی برحسب حرکت پرسنل و مراجعین دارای حوزه بندی داخلی است که این حوزه بندی در دی کلینیک ریایت نشده است.
در مجموع می توان بیان کرد که زیرفضاهای موجود در بخش های دی کلینیک یاسوج کامل نبوده و به همین علت نوع عملکرد فضای هر بخش با مشکل و تداخل روبه رو شده است.
دیدگاه چهارم : اقلیم
1 – بخش بستری رابطه تنگاتنگی با نور دارد و بهترین نور برای بخش های بستری نور شرق و جنوب است ولی این موضوع در دی کلینیک رعایت نشده و در چند بخش بستری نور غرب و شمال غربی دریافت می کند.
با توجه به مطالب ذکر شده دی کلینیک یاسوج از لحاظ عملکرد فضایی دارای معایب و محاسن است که تمام تلاش این جانب بر این بوده است که از محاسن ذکر شده نهایت استفاده را کرده و از معایب آن برای اصلاح کار خود استفاده نمایم.

4-2-نمونه موردی خارجی
4-2-1- مرکز تشخیص سرطان
این مرکز تشخیصی جهت درمان بیماران سرطانی ایجاد شده و امکانات تصویر برداری پرتو درمانی و سرویس های مربوط به معالجه و درمان با تکنولوژی جدید و سازگار با روح و روان بیماران در این مرکز وجود دارد. این بیمارستان تخصصی کلیه در مجاورت خیابان منهتن قرار گرفته و دارای مساحت 65000 فوت مربع می باشد و در سال 1930 شروع به کار کرده است .
این بیمارستان تخصصی کلیه دارای بخش شیمی درمانی 24 ساعته ،بخش مربوط به معالجه بیماری های مربوط به زنان ،پرتو درمانی،اشعه درمانی بیماری های غدد، تومور شناسی، واحد های جراحی بیماران ،فضاهای پشتیبانی مربوطه و یک کلینیک مرتبط با آن می باشد.
همه این فعالیت ها در یک سطح در کنار هم و به صورت یک پلان سازماندهی شده شکل گرفته اند.در واقع دسترسی به این لایه های فضایی از طریق یک لایه میانی صورت می گیرد. بخش درمان سرطان سینه زنان فضاهای انتظار مختص به خود را داشته و دارای دسترسی مستقیم از ورودی اصلی جهت این بیماران می باشد. یک فضای انتظار به طور مجزا در مجاورت بخش تصویر برداری قرار دارد که می تواند جهت بیمارانی که باید تحت معالجات و درمان قرار گیرند مورد استفاده شود . دو ورودی اضطراری از سمت پشت نیز این اجازه را به بیماران می دهد تا از واحدهای جراحی و بخش های تومورشناسی پزشکی و پرتو درمانی استفاده کنند علاوه بر آن نقش راه فرار را نیز ایفا می کنند. ساختمان دارای سیستم های تاسیساتی مهم همچون برق فشار قوی، سیستم اسپرنیگلر(آتش خاموش کن) ،آب شهری ،بخار آب با فشار کم و زیاد، سیستم سرمایش و گرمایش تهویه مطبوع و سیستم ارتباطات داخلی می باشد.

4-2-2- بیمارستان تخصصی کلیه obici
بیمارستان تخصصی کلیه obici با مساحت 365000 فوت مربع شامل 150 تختخواب ،یک ساختمان پزشکان ، کلینیک بیماران سر پایی و یک فضای باز عمومی می باشد.
کاربرد فراوان آجر در ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه بر معماری اصیل آن دلالت می کند. ضمن اینکه بنای یک ساختمان را تا حد زیادی با مناظر تاریخی و معماری طبیعت اطراف پیوند می زند.
ارتباط این منطقه و نزدیکی آن با آب بر جنبه هایی رویایی از معماری ساختمان دلالت دارد:
آب به عنوان یک عنصر متحرک و یک منظره روان ایفای نقش می کند و معماری ساختمان در دوردست همچون یک چراغ دریای برای ملوانان کشتی و به عنوان یک راهنما ویک عنصر خوش آمد گویی برای کمک به افرادی که به آنجا می ایند دیده میشود.
ساختمان همچون یک کشتی محکم در یک بندرگاه ایمن و در یک محیط بالقوه جهت بیمارانی که به آنجا پناه می آورند تصویری مهم و نقش اساسی ایفا می کند این گونه تصورات تیم طراحی را با یک ایده زیبایی شناسانه و مداوم در خلال کار طراحی روبرو کرد.
علاوه بر مصالح سنتی مانند سنگ و آجر تیم طراحی سعی در ایجاد فضایی راحت و یک محیط دعوت کننده و پذیرا در بیمارستان تخصصی کلیه داشت. همینطور فرم ها و مصالح مدرن به کارفرما در پیشبرد اهداف خود در زمینه احداث این بیمارستان تخصصی کلیه کمک شایانی کرد. در طراحی بیمارستان تخصصی کلیه بر آسایش بیماران سرپایی و بستری در رابطه ایی مطلوب با کارکنان و کادر درمانی تاکید شده است . سرویس های خدمات و فضاهای پشتیبانی در طبقه زیرین جدای از فضاهای عمومی در طبقات وارتباطات عمومی قرار گرفته است. بخش های مهم پزشکی مانند اورژانس، تصویربرداری و واحد جراحی در پیرامون همدیگر با فاصله کمی قرار گرفته اند تا عملکرد آنها در کنار یکدیگر بازدهی بیشتری داشته باشد. اتصال و دسترسی ساختمان پزشکان با ساختمان اصلی ارتباط خوبی را در هر لایه ایجاد می کند . همین طور برج بیماران نیز به صورت جدا اما نزدیک سرویس های مربوط به بخش های تشخیص و معالجات و درمان قرار گرفته تا فضاهای سبز و مناظر بدیع اطراف سایت بخش های بستری را در بر گرفته باشد. برج بیماران به شکلی جهت گیری شده تا مناظر روستایی و زیبایی را همراه با نور ملایم صبحگاهی داشته باشد.
ساختمان بیمارستان تخصصی کلیه شامل 150 تختخواب به صورت اتاق هایی حول یک مرکز چرخیده اند طراحی شده که به کارکنان این اجازه را دهد تا فعالیت هایشان را با احتیاجات متغیر و مداوم بیمارستان تخصصی کلیه وفق دهد. 7 اتاق عمل، 6 زایشگاه نیز این فضا را ایجاد کرده تا عملکرد موثری جهت بخش های بستری و سرپایی بیماران وجود داشته باشد.
بخش های غذاخوری نیز در طرف شرق قرار دارد تا از طریق تراس در ارتباط با عناصر بدیع خارج باشد.

4-2-3- انستیتو سنت پیر
این بنا به منظور ایجاد یک فضای گرم برای مراقبت از کودکان معلول حرکتی و شنوایی تاسیس شده است. قرارگیری بنا در بین مدیترانه و مرداب ها، عامل شکل گیری موتیف پایه طراحی شده است. فرم شکل بنا امکان افزایش جداره خطی آن و ایجاد دید به سمت دریا در تمام اتاق ها را ایجاد کرده است. البته، دید به دریا به تنهایی برای بهبودی و سلامتی کودکان کافی نیست. اگر چه دریا تصویری از خیال و رهایی و همچنین ارائه دهنده یک فضای بیکران و اعماق ژرف است. کودکان باید مورد مراقبت قرار گرفته و به آن ها قوت قلب داده شود، لذا خاق فضایی با مقیاس خود آن ها الزامی است. حجم شکل بنا ایجاد ارتباط با کودکان و تشویق آن ها به بیرون آمدن از خلوت خود را میسر می سازد. تراس های عریض مانند عرشه کشتی های بزرگ و صفحات ریتمیک نما، به ایجاد احساس درونگرایی و اجتماعی بودن بنا کمک می کند. شفافیت، یک همزیستی بین درون و بیرون را میسر می کند به طوری که ساختمان دائما در حال نمایش تقابل بصری و نفوذ پذیری فضایی بین فضای داخل و خارج است. دید به سمت افق دریا تامین شده در حالی که نور خورشید توسط سایبان هایی از صفحات چوبی که با ستون های صلیبی شکل نگهداری می شوند، کنترل می شود.
تراس ها، فضای اتاق را به سمت خارج گسترش می دهند و فضایی برای استراحت، صرف صبحانه و بازی با همسالان در سایه ای مطبوع را برای کودکان خلق می کنند. از آنجا که محدودیت های جسمی این کودکان مانع از بازی کردن آن ها در ساحل می شود، فضاهای بازی خارجی متعددی طراحی شده اند. تراسهای وسیع، حیاط مرکزی با دید به سمت دریا در زیر سایه درختان نخل و حیاط خلوت های داخلی که از نفوذ باد و آفتاب محافظت شده اند این فضاهای بازی را شکل می دهند.
برای ایجاد تداوم و در عین حال عدم تداخل بین درون و بیرون، هال ورودی به صورت یک فضای شفاف با دید به سمت باغ داخلی طراحی شده است. این باغ توسط یک آلاچیق بزرگ که سایه های نواری آن خنکی و آرامش را ایجاد می کنند، از مسیر دسترسی سواره جدا شده است.
چوب به دلیل تنوع رنگ و بافت دلپذیرش برای فضاهایی که به تناوب مورد استفاده قرار می گیرند انتخاب شده است. جداره ها از جنس شیشه همراه با سایبان هایی به رنگ قرمز و اکر هستند که به عمد تیره و پررنگ انتخاب شده اند تا با معماری سنتی مدیترانه سازگار باشند. رنگ بندی نما، فضاهای سایه دار و سرپوشیده و موقعیت عالی بنا در مقابل دریا، عناصر اصلی هستند که این مرکز را به مکانی مناسب جهت مراقبت از کودکان تبدیل کرده است.
آلاچیق بزرگی که در امتداد نمای اصلی بنا در همکف قرار گرفته است و همچنین دیدهای متنوع به حیاط خلوت های داخلی، اقامت در این مرکز را دلپذیرتر می سازند.

4-2-4- بیمارستان تخصصی کلیه آگاتاریه
بیمارستان تخصصی کلیه جدید در محوطه ای با جلوه های طبیعی منحصر به فرد، در دامنه های آلپ در منطقه باواریا، قرار گرفته است. این پروژه برای پاسخگویی به خدماتی که توسط 4 بیمارستان تخصصی کلیه قدیمی که یا از رده خارج شده اند و با به لحاظ اقتصادی دیگر مقرون به صرفه نیستند طراحی شده است. حجم وسیع ساختمان با 400 تخت برای بیماران جسمی و180 تخت اضافه برای بیماران روانی، در چند عنصر اصلی تقسیم بندی شده است: بخش درمانی، 4 کلاه فرنگی شامل اتاق های بیماران بستری و بخش روانی که به فرم آن مشابه کلاه فرنگی های بستری اما اندکی متفاوت است.
طرح توسعه بیمارستان تخصصی کلیه به شکل یک شهر کوچک در نظر گرفته شده است. دسترسی به بیمارستان تخصصی کلیه از شمال، به سمت منطقه ارتباطی اصلی رهنمون می شود که یک هال به ارتفاع دو طبقه است و مانند یک ستون فقرات در طول مجموعه کشیده شده. این فضای دلباز، نه تنها به انسان احساس تنگی و سردرگمی نمی دهد، بلکه فضای مناسبی برای فعالیت های روزانه خلق کرده و طبقات مختلف را به واسطه سطوح میانی که توسط رمپ به وجود آمده اند، مرتبط می سازد. از این فضا دسترسی به قسمت های تشخیص و درمان میسر شده و از طریق سازه های ارتباطی معلق به بخش های بستری و بخش روانی متصل می گردد. این فضای خطی همچنین خدمات عمومی را برای بخش های تخصصی تامین می کند. تضاد بین فضاهای تحقیقاتی و درمانی، و فضای هتل مانند بخش های اقامتی بیماران، به واسطه انتخاب مصالح، به شدت مورد تاکید قرار گرفته است. نماهای بخش اصلی از آلومینیوم است در حالی که کلاه فرنی های بخش بستری و بخش روانی از چوب ساخته شده اند.
به دلیل بزرگی پروژه، توزیع فضاها بر پایه دو ایده اصلی شکل گرفته است: دستیابی به مسیر حداقل بین بخش بستری و بخش درمانی و مراقبتی، و اطمینان از اینکه تمام فضاهای ارتباطی از نور روز بهره کافی می برند تا فضایی مناسب برای راه رفتن، استراحت، آرامش و بهبودی حاصل کنند. دو لایه نما، یک لایه شیشه ای محافظتی و لایه سازه ای اصلی، در اثر تعامل دو مفهوم (ساختار) و (گسترش) دور تا دور ساختمان پیچیده اند. لایه محافظتی، در کم ضخامت ترین نقاط، طبق سنت محلی توسط چوب تامین شده است. تقابل فضای درون و بیرون همچنین در اتاق های بستری قابل مشاهده است. در این اتاق ها فضای داخلی و محطه سازی بیرون با هم در می آمیزند تا احساسی دلپذیر به وجود آورده، بهبودی جسمی و روحی را ارتقاء بخشند.
درون مجموعه، فضاهای ارتباطی کاملا به فضای بیرون باز و پرنور هستند و تهویه طبیعی را برای بیماران تامین می کنند.

4-2-5- بیمارستان تخصصی کلیه ویل اورر
تصویر معماری این بیمارستان تخصصی کلیه روانی اصولا بر مبنای یک ترکیب حجمی شکل گرفته است. عناصر ساختمان، دو بال و هال ارتباطی، به سبب استفاده مشخص مصالح تعریف شده اند. در بالی که از میان مدرسه موجود می گذرد، جداره ها با آجر پوشیده شده اند تا ارتباط بهتری با ساختمان برقرار کنند و از دیوارها برای حفاظت از بخش های اصلی حساس از جمله واحدهای درمانی و خدماتی استفاده شده است. از سوی دیگر نماهای حجمی که به سمت خیابان است، حالتی رسمی تر دارند و با سازه های شیشه ای وسیع گشایش بیشتری به فضای خارجی دارند به ویژه در بخش های بستری، داخل بلوک، چیدمان مشابه دیگر بخش ها است، با این تفاوت که بلوک های دیگر با آجر پوشانده شده اند. آخرین طبقه عقب نشسته است تا بخش اطقال و زنان و زایمان را (روی بام) و با یک سقف از جنس روی و تراس محفوظ، جای دهد. این پروژه به خوبی نشان دهنده تمایل به خلق یک ساماندهی جدید برای فضاهای بهداشتی درمانی، که هنوز تصویر ذهنی نامناسبی در جامعه ایجاد می کنند، است: یک بیمارستان تخصصی کلیه که به سمت شهر(باز) است و بخش های بستری که به سمت خیابان کشیده شده اند. بال طولی بیمارستان تخصصی کلیه 10 متر عقب تر از امتداد خیابان قرار گرفته و فضای کافی برای محوطه سازی که زمینه را برای حجم ساختمان فراهم می کند، ایجاد کرده است. و فضای ورودی که یک سلسله مراتب دلنشین را تامین کرده و همچنین از تقابل بیش از حد مستقیم بین بیمارستان تخصصی کلیه و شهر جلوگیری می کند.
از سالن ورودی، یک راهرو شیشه ای کشیده، در طول باغ داخلی حرکت کرده و به فضاهای رفاهی از جمله کافه تریا، فضای استراحت و آبدارخانه منتهی می شود. این فضاها به باغ داخلی که از عبور رهگذران مصون است و به راهرو شیشه ای که به باغ داخلی دید دارد باز می شوند. این راهرو به سمت یک غذاخوری بیضی شکل با سازه شیشه ای منتهی می شود که مانند یک عمارت تقریبا مستقل با دیدهای متنوع به باغ عمل می کند.
این پروژه با همکاری معماران جی. پی. لوک و سی. کروزر طراحی شده است.
ساختمان بخش بستری به دو بال تقسیم شده است که عمود بر هم حول یک مرجع مرکزی (هال ورودی) شکل گرفته اند.
تقابل چیدمانی احجام داخلی یک نورگیری طبیعی فوق العاده را برای فضاهای مختلف میسر می سازد بدون اینکه از محرمیت فضاهای درمانی بکاهد.
دو بال بیمارستان تخصصی کلیه در برابر ناظری که به هال وارد می شود گسترده شده و فضاهای بازی که به باغ داخلی دید دارند را به نمایش می گذارند. مصالح و رنگ های به کار رفته در داخل ساختمان به تشخیص فضاها و کاربری های مختلف کمک می کند.

فصل پنجم
مطالعات اقلیمی

5-1 جغرافیا و تاریخچه شیراز:
شیراز در یک منطقه کوهستانی واقع است ودشتی که شیراز در آن واقع است اطراف آن را کوههایی احاطه کرده است. ارتفاع شیراز سطح دریا 5000پا یعنی بیش از 1500 متر است و در 29 درجه و 38 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 40 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است. حدود شهر از شمال به رشته کوههای بمو و فهندژ و چهل مقام و باباکوهی و منصورآباد و کوشک بی بیچه و قره میر و راهشکن و از مشرق به دریاچه مهارلو و از جنوب به کوه سبزپوشان و دراک و از مغرب به گلستان و کوه سرخه کلات و شول محدود می شود.
شیب جلگه شیراز از مغرب به مشرق است و همچنین از سوی شمال نیز شیب به جانب جنوب شرقی و جنوب غربی وجود دارد که در هنگام ریزش باران آب به جانب مشرق شهر جریان می یابد و مقداری از آبها در نهایت به دریاچه مهارلو سرازیر می شود.بخشی از منابع آب شیراز از مخازن زیرزمینی است که قسمت عمده آن در منطقه شمالی و شمال غرب شیراز قرار دارد و آب پس از تصفیه مورد استفاده قرار می گیرد رودخانه ای از وسط شهر می گذرد رودخانه ای است کم آب که در فصل تابستان خشک می شود و به همین سبب آن را رودخانه خشک نامیده اند.
(شی-ر-ایز-زی-ایش) نام شیراز بر روی یک لوح گلی به خط میخی ایلامی نخستین بار در تخت جمشید دیده شده که زنده ترین سند درباره وجود شیراز از گذشته های خیلی دور می باشند.
القابی چون ؛ دارالملک و دار العلم لقب و نام شیراز بوده است.
در سده چهارم که دیلیمان در فارس استقرار می یابند و شیراز 321 ه.ق تا 372 پایتخت دیلمیان می شود و تغییراتی در شیراز به وجود می آید و شیراز مهمترین شهر فارس می شود. در دوره پس از دیلمیان یعنی دوره کاکویه اتابک چاولی والی فارس می شود و در سده پنجم حصاری به دور شهر شیراز می کشد.
در سده هفدهم هجری شیراز مرکز اتابکان فارس و در سده هشتم پایتخت آل مظفر می شود و دو تن از بزرگان شعر و ادب ایران یعنی سعدی و حافظ در این دوره زیسته اند. شیراز در دوره صفویه، اگر چه پایتخت نیست اما دو والی بسیار شایسته یعنی الله وردیخان و فرزند وی امامقلی خان که 36 سال بر فارس حکمرانی کردند. اینان شیراز را از نظر گسترش شهری به اوج خود رساندند. با سقوط صفویه یورشهای افغانی برای رفتن به اصفهان شیراز را بی امان نمی گذارد و در دوره افشاریه فشار بار مالیاتی بر روی مردم شیراز و فارس بسیار سنگین است. در این دوره به دلیل جاه طلبی تقی خان شیرازی حاکم وقت فارس که به فکر استقلال و قیان علیه نادر افتاده بود این شهر چهار ماه و نیم در محاصره سپاهان نادر قرار گرفت و پس از گشوده شدن شهر بسیاری از مردم را کشتند و خرابی های بسیار به شهر و باغهای آن وارد کردند و در نتیجه این زد و خورد و خونریزی مرض طاعون نیز بروز کرد و قریب چهارده هزار نفر از مردم به هلاکت رسیدند.
بدین ترتیب این دوران، شوم ترین ایام در تاریخ شیراز است. در ثلث آخر قرن نوزدهم کریم خان زند شیراز را به پایتخت خود انتخاب کرد این دوره از درخشان ترین دوران در تاریخ شیراز است. در دوران قاجاریه شیراز از لحاظ عمران و آبادانی پیشرفت قابل ملاحظه ای نکرد بلکه در اثر کینه توزی آقا محمد خان قاجار نسبت به کریم خان بعضی از تاسیسات دوره کریم خان را خراب کرد و مصالح ساختمانی آن را برای کاخ خود به تهران آورد.

5-2 ویژگی های آب و هوای شیراز :
شیراز از نظر اقلیم در اقلیم گرم و خشک قرار دارد که به دلیل ارتفاع تا حدودی از گرمای آن کاهش یافته است.
– دما
متوسط حداقل، متوسط حداکثر دمای ماهانه و متوسط نوسان آن در جدول مشخص شده است. این جدول بر اساس آمار سازمان هواشناسی گرفته شده است.

این جدول بالاترین متوسط درجه حرارت سالیانه شهر شیراز 3/73 در تیرماه و پایین ترین آن 1- درجه سانتی گراد در دی ماه می باشد بر اساس این ارقام متوسط درجه حرارت 1-18 درجه سانتیگراد و نوسان سالانه دما برابر 3/83 درجه سانتی گراد می باشد.

جدول مشخصات متوسط دماهای ماهانه شیراز
دماهوا درجه سانتی
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
دی
بهمن
اسفند
متوسط حداکثر ماهانه
3/23
7/20
7/35
3/37
4/36
4/34
9/27
21
5/14
6/11
4/14
7/19
متوسط حداقل ماهانه
5/7
4/12
7/15
1/19
7/12
1/12
8/
6/2
6/0-
1-
5/0
2/1
متوسط نوسان ماهانه
8/15
3/18
9/19
2/18
7/18
3/20
9/19
4/18
1/15
6/12
9/14
6/15

– بارندگی
متوسط میزان بارندگی ماهانه شیراز در جدول نشان داده شده است بر این اساس میزان بارندگی از خرداد تا آبان کمتر می باشد و بیشتر میزان بارندگی در زمستان می باشد.

جدول متوسط میزان بارندگی ماهانه شیراز
بارندگی میلیمتر ارتفاع
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
دی
بهمن
اسفند
میزان ارتفاع
13/4
4/3
0
0
0/1
0
0
0
12
59/2
36/6
62/2

– رطوبت نسبی
متوسط حداقل متوسط رطوبت ماهانه در شیراز در جدول نشان می دهد گروه بندی رطوبتی انجام دشه و در این

جدول بر اساس قراردادهایی می باشد که در جدول آمده است و جدول زیر نشان می دهد که شیراز دارای تابستان هایی خشک و زمستان هایی با رطوبت متوسط 60/0 می باشد.

مشخصات متوسط رطوبت نسبی ماهانه در شیراز
دمای هوا به درجه سانتیگراد
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
دی
بهمن
اسفند
متوسط حداکثر ماهانه (صبح×
68
47
34
36
37
22
52
64
77
83
80
71
متوسط حداقل ماهانه (بعد ازظهر)
22
19
13
15
14
13
17
26
41
52
48
35
متوسط
50
33
23
25
25
27
35
45
59
67
62
2
گروه رطوبتی
2
2
1
1
1
2
2
3
3
3
3
2

– گره های رطوبتی مختلف
گروه رطوبتی1
در صورتی که رطوبت نسبی کمتر از 30٪ باشد.
گروه رطوبتی2
در صورتی که رطوبت نسبی 30٪ ال 50٪ باشد.
گروه رطوبتی3
در صورتی که رطوبت نسبی 50٪ تا 70٪ باشد.
گروه رطوبتی4
در صورتی که رطوبت نسبی بیشتر از 70٪ باشد

بادهای غالب در شیراز از جهات غرب و شمال غرب می وزند و به ترتیب در ماه های مختلف سال حکم باد غالب و باد درجه دوم را پیدا می کنند. گلبادهای فصلی و سالانه شهر نیز بیانگر همین نکته می باشند.
جدول مربوط به جهت باد غالب شهر در ماه های مختلف سال است.

باد-جهت وزش
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
دی
بهمن
اسفند
بادهای غالب
→
→
→

→
→
→
→
→
→
بادهای درجه دوم

→
→

5-2-1 تابش خورشید
تابش خورشید نسبت به هر نقطه از زمین در روزهای مختلف سال متفاوت است. مسیر حرکت خورشید به عرض جغرافیایی منطقه مورد نظر بستگی دارد. و شکل زوایای عرض 29 درجه شمالی که شهر شیراز در آن واقع گشته است را نشان می دهد.

5-3 بررسی معماری و بافت شیراز در ارتباط با مسائل اقلیمی
بافت عمومی شیراز دارای یک چرخش 30 درجه به سمت غرب است که خود تعیین کننده جهت بناها در جهت 30 درجه غربی یا 60 درجه جنوب شرقی است. شایان ذکر است که چرخش 30 درجه جنوب غربی 0 جهت غالب بناها در بافت فعلی این شهر است. این چرخش خود عامل تعیین کننده در جهت و میزان تابش خورشید به داخل بنا و همچنین محدود سایه در فضاهای خارجی است.
همچنین این جهت گیری در تعیین میزان و نوع ورود باد به داخل بافت و ایجاد تهویه درداخل بناها و تهویه فضای باز شهری نیز عاملی تعیین کننده است. تامین آسایش در داخل بناها به عواملی از قبیل تابش آفتاب، مقدار جذب انرژی خورشیدی در جهت باد بستگی دارد که در زیر بطور خلاصه بررسی می شوند.

5-3-1 مطالعه تابش و سایه در دو حالت جهت گیری بنا
با توجه به مشخصات اقلیمی، روزهی آذرماه، دی ماه و بهمن ماه، نیازمند تابش هستیم و به عکس در ماه های خرداد، تیر و مرداد در اکثر ساعات روز، وجود سایه ضروری است. مسئله تابش و سایه را می توان در روزهای اول دی ماه و ترماه (به عنوان دو شاخص) برای دو ممکن جهت گیری بنا در بافت شیراز مورد مطالعه قرار داد.

5-3-2 حالت چرخش 30 درجه بنا به سمت جنوب غربی
اگر جبهه غربی بنا را جبهه اصلی نورگیر و جبهه شمال شرقی را جبهه فرعی نورگیر در نظر بگیریم با تمرکز مطالعه روی آن این دو جبهه خواهیم دید که از روز اول دی ماه که تابش و گرما نیاز است اشعه خورشیدی در ساعات صبح زاویه بسایر کمی با جبهه جنوب شرقی داشته و امکان ورود تشعشعات به داخل بنا وجود دارد. باید توجه کرد که این تابش در حالتی صورت می گیرد که فرصت کمی برای ذخیره انرژی گرمایی باقی مانده است و نیز در این ساعت دمای هوا در بالاترین حد خود در روز بوده و به نسبت پیش از ظهر به یکباره گرمای زیاد در ساختمان ایجاد می گردد.

5-3-3 حالت چرخش 60 درجه بنا به جنوب شرقی
در اول تیرماه که بیشترین نیاز به سایه وجود دارد جبهه اصلی نورگیر تا (جبهه جنوب شرقی) در ساعات صبح در معرض تابش قرار دارد و در ساعت بعدازظهر که حداکثر سایه مورد نیاز است این جبهه بنا در سایه قرار می گیرد. در این ساعات جبهه شمال غربی (جبهه فرعی نورگیر) تحت پوشش قرار می گیرد که به دلیل کندی زاویه تابش (مگر در دو ساعت آخر روز) امکان ورود اشعه به داخل بنا عملاً وجود نخواهد داشت.

5-3-4 تاثیر باد در جهت گیری بناها
همانطور که قبلاً نیز گفته شد بادهای غالب در شیراز از دو جهت شمال غربی و غرب به طرف شهر می وزند. بادهای غالب در شیراز دو جهت شمال غربی و غرب به طرف شهر می وزند. باد شمال غربی از میان باغ های منطقه قصرالدشت عبور کرده و به منطقه مرکزی شهر می رسد و بدین ترتیب پالوده شده و قدری از برودت تبخیری حاصل از باغات این منطقه را همراه خود دارد.

در اینجا باید یادآوری کرد حداکثر میانگین سرعت باد غربی تقریباً 5 متر بر ثانیه و باد شمال غربی تقریباً 4 متر بر ثانیه است و سریع ترین بادی که در یک بررسی ده ساله در شیراز وزیده است، دارای سرعت 1/5 متر بر ثانیه و از جهت غربی بوده است. با توجه به بافت شیراز باید گفت که امکان جذب هردوی این بادها در ابفت شهر وجود دارد.

5-3-5 جهت قبله
جهت قبله در شهر شیراز 40 درجه جنوب غربی است. راستای عمومی بافت قدیم 30 درجه جنوب غربی بوده که در جهت قبله و در انطباق با ارزشهای مذهبی می باشد.

فصل ششم
مکان یابی وتحلیل سایت

6-1- سایت مورد نظر در شهرک صدرا واقع می باشد.

6-2-دلایل انتخاب سایت:
در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که برای هیچ پروژه ای بدون در نظر گرفتن عوامل درون ساخت و برون ساخت آن در امر مکان یابی نمی توان آینده موفقی را در نظر داشت.
برای انتخاب محل می باید یک جریان اولیه قوی شهری را انتخاب نمود و در بستر آن به پیوند زدن بافت جدید مورد نظر اقدام کرد. بدین وسیله نیروی اولیه به سمت پروژه و اهداف آن هدایت خواهد شد.
مجموعه باید بتواند به ساده ترین وجهی خود را معرفی نماید و این امر توسط ادائه حجم معماری بنا در انظار عمومی مقدور می شود. به همین خاطر است که عموما ابنیه مهم را در محل های با دید موثر بنا می کنند تا خود مبلغ خویش باشند.
از جمله ویژگی های یک بستر مناسب جهت ارائه میدان دید قوی می توان همجواری به راههای اصلی، وسعت بستر نسبت به احجام اطراف خویش و ارتفاع توپوگرافی آن را نیز نام برد. نیز بناهای اطراف بستر نیز در کم یا زیاد کردن توجه دید به بنای طرح موثرند.
همچنین فضای شهری مورد نظر که به عنوان بستر طرح انتخاب می شود باید از پتانسیل اولیه وجود مردم برخوردار باشد.
از جمله پارامترهای مثبت بستر داشتن پتانسیل های طبیعی و همجواری با آن هاست، عواملی چون فضای سبز، آب، کوه، و … در تلطیف فضاهای باز مجموعه و سرزندگی کل آن بسیار موثر است.
مکان یابی مناسب برای طرح های معماری یکی از مراحل مهم فرایند طراحی و در واقع پیش درآمد آن محسوب می شود. آنچه در مکان یابی حائز اهمیت است توجه به ماهیت موضوع مورد طراحی و فعالیت و عملکردی که در آن اتفاق می افتد می باشد، البته نوع و تیپولوژی استفاده کنندگان و کاربران و روحیاتی که دارند نیز مهم است که با توجه به نوع فعالیت و کاربری این امر نیز لحاظ می شود و پوشش داده می شود. در مکان یابی این نوع ما اول به دنبال سایتی می گردیم که دارای حوزه نفوذ منطقه ای مناسبی باشد و از لحاظ تراکم بافت شهری اطراف سایت دارای تراکم محدود باشد و در کنار شریانهای اصلی شهری نباشد و البته نباید این موضوع را از نظر دور داشت که دسترسی و خدمات دهی به این مرکز به سهولت انجام پذیرد.
همان طور که اشاره شد توجه به ماهیت موضوع، به انتخاب سایت مناسب کمک می کند. مکان مناسب برای یک بیمارستان تخصصی کلیه چگونه باید باشد ؟ قائدتا باید محیطی آرام و ساکت باشد و به علاوه باید از شریانهای اصلی شهری فاصله داشته و از پوشش گیاهی مناسبی برخوردار باشد تا بتوان محیطی آرام از حیث روانی و درمانی برای بیماران مهیا کرد و فضای اطراف سایت دارای تراکم جمعیتی مناسبی باشد.
سایت مورد نظر دارای این خصوصیات می باشد و مهم تر از همه اینکه کاربری تخصیص داده شده برای این سایت در طرح جامع شهر شیراز منطبق با مضمون پروژه مورد بحث می باشد که از این لحاظ بهترین مکان بنابر خصوصیات ذکر شده می باشد.

6-3-تحلیل سایت:

6-3-1-مسیر دسترسی:

6-3-2-آلودگی صوتی:

6-3-3-نمایش کاربری اطراف

6-3-4-شرایط اقلیمی

فصل هفتم
معرفی سیستم سازه وتاسیسات

7-1-تاسیسات مکانیکی
اماکن مختلف متناسب با نوع کاربری نیازمند،تاسیسات مکانیکی با امکانات و شرایط ویژه ای هستند و در طراحی انها می باید از قواعد و استانداردهای مرتبط پیروی نمود.تاسیسات مکانیکی در برخی از این اماکن مانند ساختمان های مسکونی ساده تر و در برخی دیگر همچون بیمارستان تخصصی کلیه ها پیچیده تر و گسترده تر است.البته در این میان فارغ از شرایط اقلیمی،عوامل دیگری همچون مساحت ،نوع مالکیت،مصرف انرژی،مسائل زیست محیطی،سهولت تعمیر ونگهداری،هزینه دوره راهبردی،مقدار سرمایه گذاری اولیه،محدودیت های ساختمانی و به ویژه ارتفاع اماکن نیز تاثیر بسزایی در سادگی ،پیچیدگی،کیفیت و کمیت کلی تاسیسات مکانیکی دارند،اما در هرصورت از انجا که استاندارد هاو قواعد اولیه به طور معمول ناظر به تامین حداقل های یک سیستم هستند،هیچ یک از عوامل بر شمرده شده نباید تاثیری نفی کننده بر رعایت اصول و محدوده های استاندارد و همین طور امنیت و ایمنی داشته باشند.اگرچه رعایت استاندارد ها به طور معمول متضمن امنیت و ایمنی نیز می باشد.
این تاسیسات بر اساس استاندارد های رایج و همچنین شرایط اقلیمی شهر شیراز طراحی گردیده است.چنان که می دانیم شهر شیراز
در 29 درجه و 38 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 40 دقیقه طول شرقی قرار گرفته است و بر اساس امار موجود سازمان هوا شناسی کشور حداقل درجه حرارت ثبت شده1درجه زیرصفر و حداکثر حرارت ثبت شده 37.3درجه سانتی گراد بالای صفر بوده است.

7-1-2 تاسیسات حرارتی و برودتی بیمارستان تخصصی کلیه
تامین بار حرارتی و برودتی بیمارستان تخصصی کلیه به دو طریق زیر انجام شده است
دستگاههای هواساز
فضاهایی که تهویه و گرمایش آن ها به وسیله دستگاههای هواساز تامین شده است، عبارتند از : بخش های جراحی، زایمان، نوزادان، مراقبت های ویژه ، آزمایشگاه ها، رادیولوژی، استریل مرکزی، فیزیوتراپی، اورژانس، آشپزخانه مرکزی و رختشویخانه، سالن اجتماعات و فضاهای آموزشی.
فن کوئل ها : تهویه و گرمایش کلیه ی اتاق های بستری، اتاق های کلینیک، قسمت های اداری توسط فن کویل انجام شده است. لازم به توضیح است که هوای تازه ی فن کوئل های اتاق های بستری از طریق دستگاه هواساز جداگانه تامین می شود.

7-1-3 سیستم مرکزی تهویه مطبوع و حرارت مرکزی
برای تهویه مطبوع و حرارت مرکزی و تامین بخار، آب سرد و گرم مصرفی بیمارستان تخصصی کلیه از موتورخانه مرکزی و موتورخانه های فرعی (اتاق های هواساز) استفاده شده است.
7-1- 4 سیستم های آبرسانی، فاضلاب، گازهای طبی
7-1-5 تاسیسات الکتریکی
7-1-5-1- فشار قوی
برای تامین برق بیمارستان تخصصی کلیه بر مبنای کارکرد خاص بیمارستان تخصصی کلیه، میزان مصرف دقیق برق سیستم های پیش بینی شده تعیین و با توجه به سیستم توزیع، انرژی الکتریکی اقتصادی مناسب با کنترل ها و حفاظت های لازم برنامه ریزی شده است تا علاوه بر تامین مصرف برق بیمارستان تخصصی کلیه برای توسعه ی احتمالی و یا تغییرات موضعی در بخش ها، قابلیت گسترش بر طبق برنامه پیشنهادی را داشته و تغییرات با حداقل مخارج و تخریب امکان پذیر باشد.

7-1-5- 2 فشار ضعیف
برای تاسیسات فوق بک پست فشار قوی در نظر گرفته شده که مصارف فشار قوی را به ولتاژ فشار ضعیف 400 ولت تبدیل و از طریق تابلوهای اصلی به تابلوهای نیمه اصلی در طبقات می رساند و تابلوهای فرعب از آن ها تغذیه می شوند. این پست شامل ترانسفورماتورهای فشار قوی، سلول های ورود و خروج سلول های حفاظتی مربوطه و سلول های اندازه گیری است. در سیستم توزیع فشار ضعیف با توجه به تمرکز بار واقتصادی و فنی بودن سیستم طراحی شده و برای بالا بردن ضریب اطمینان تامین انرژی الکتریکی قسمت های مهم و حساس بخش های مختلف بیمارستان تخصصی کلیه از انرژی الکتریکی اضطراری استفاده شده که به کمک دیزل ژنراتور تامین می شود .

7-1-6 – سیستم های جریان ضعیف( ارتباطات)
سیستم های جریان ضعیف در نظر گرفته شده برای بیمارستان تخصصی کلیه سیستم های زیر را در بر دارد :
سیستم اعلام حریق
سیستم پیام رسانی
سیستم تلفن
سیستم احضار پرستار
سیستم ساعت

7-1-7-خلاصه مشخصات تاسیسات
7-1-7-1-تجهیزات سرمایش،گرمایش و تهویه مطبوع:(تجهیزات مولد)
ردیف
نام تجهیزات
ظرفیت
تعداد دستگاه
ابعاد د ستگاه
ملاحظات

H
W
L

1
د یگ بخار
50000kcal/hr
3
1/7
1/5
2/2

2
چیلر جذبی
300tbr
2
2/7
2/1
7

3
برج خنک کن
TBR400
2
4
5
____

7-1-7-2- تجهیزات سرمایش،گرمایش و تهویه مطبوع:(تجهیزات تبدیل حرارت)
ردیف
نام دستگاه
ظرفیت
تعداد دستگاه
ابعاد د ستگاه
ملاحظات

H
W
L

1
هوا ساز
20000cfm
6
4/6
8/2
1/8
در صورت استفاده از تجهیزات جانبی 40% به طول دستگاه افزوده می شود
با توجه به ظرفیت هوادهی ، طول دستگاه متغیر می باشد.
2
فن کویل سقفی
با توجه به ابعاد فضاهای متغیر است
____
/45
1/10
____

7-1-7-3-تجهیزات انتقال و توزیع:
الف:لوله ب:فن پ:پمپ ج:کانال

7-2-سازه:
7-2-1- تقسیم بندی سازه ها از نظر مصالح و اجرا
امروزه متداول ترین مصالحی که در انواع سازه ها بکار می رود، فولاد و بتن می باشد. در میان انواع سازه ها، سازه های معمولی از قبیل سازه های تجاری، اداری، مسکونی، هتل ها، بیمارستان تخصصی کلیهها و پارکینگ های طبقاتی در مقابل سازه های تخصصی از قبیل پلها، مخازن، سیلوها، برجهای خنک کننده و سدها، در دسته ای به نام "سازه های قابی شکل" یا "قاب های ساختمانی" و یا به اختصار "قاب" (Frame) قرار می گیرند.
قاب های ساختمانی می توانند بتنی یا فولادی باشند. قاب های بتنی خود به دو دسته قاب های بتنی مسلح و قاب های بتنی پیش تنیده تقسیم بندی می شوند.

7-2-2- مقایسه فنی انواع اسکلت ساختمانی
قاب ها دارای دو وظیفه می باشند: تحمل بارهای ثقلی (بارهای مرده و زنده) و تحمل بارهای زلزله و باد. بارهای ثقلی به صورت قائم بر قاب ها وارد می شوند، در حالی که بارهای زلزله و باد به صورت جانبی اثر می کنند. در اینجا به بررسی این دو وظیفه می پردازیم.

7-2-2-1- بارهای ثقلی
بارهای ثقلی بر سقف وارد می شوند و سقف، این بارها را به تیرها، تیرها به ستونها و ستونها با فونداسیون منتقل می کنند. به این مسیر انتقال بار از سقف تا فونداسیون، "مسیر بار" (Load Path) گفته می شود.

7-2-2-2- بار زلزله
مهمترین بحث در مقایسه فنی قابها، بحث عملکرد قاب ها در مقابل زلزله می باشد. در اکثر مواقع، بار باد نقش تعیین کننده ای بازی نمی کند، به همین دلیل از بحث درباره بار باد صرف نظر می کنیم. در بررسی عملکرد قاب ها در مقابل زلزله، آنچه که به عنوان ایمنی سازه در تصور عموم جای گرفته است، "مقاومت کافی در مقابل زلزله" می باشد. در حالی که آنچه که سازه را در مقابل زلزله ایمن می کند، مقاومت کافی نیست، بلکه "شکل پذیری" است. شکل پذیری در مقابل زلزله به این معناست که سازه با تغییر شکل های مناسب و کافی، انرژی زلزله را در خود مستهلک کند. در واقع زلزله یک نیروی ثابت، همانند بارهای ثقلی نیست، بلکه بیشتر شبیه یک انرژی است. برای مستهلک کردن این انرژی، سازه باید به اصطلاح انعطاف پذیر یا شکل پذیر باشد. این به این معناست که قطور کردن تیر و ستونها، نه تنها الزاماً به باربری جانبی سازه در مقابل زلزله کمک نمی کند، بلکه ممکن است با افزایش "سختی" سازه، از شکل پذیری آن در مقابل زلزله بکاهد و موجب تخریب آن شود.
موارد ذکر شده در بالا، همگی به این دلیل می باشند که نیروی زلزله دارای یک ماهیت مستقل و ثابت نیست و بستگی به ابعاد و اندازه های سازه دارد. بار زلزله به صورت جانبی و شتاب دار به سقف هر طبقه وارد می شود. نیرویی که در سقف به این ترتیب تولید می شود، از حاصلضرب جرم سقف در شتاب زلزله بدست می آید:
شتاب زلزله (x (a جرم سقف (m) = نیروی زلزله
در نتیجه، هر چه وزن سقف کمتر باشد، نیروی زلزله کمتر می شود. هر چه سازه سخت تر باشد و بخواهد مقاومت بیشتری از خود نشان دهد، نیروی زلزله بیشتر می شود. سختی سازه به ابعاد تیرها و ستونها و دیوارهای آن بستگی دارد.

7-2-3- انواع سیستم های باربر جانبی لرزه ای
قبل از انتخاب مصالح سازه، باید سیستم باربر جانبی لرزه ای سازه مشخص شود. برای مقابله با زلزله، سیستم های باربری مختلفی را می توان انتخاب کرد. مهمترین این سیستم ها عبارتند از: دیوارهای باربر، قاب ساختمانی ساده با مهاربندهای فولادی، قاب خمشی و سیستم های دوگانه (قاب خمشی+دیوار برشی). تفاوت این سیستم ها در وجود یا عدم وجود تیرها، دیوارها و همچنین نحوه اتصالات تیر به ستون در قاب ها می باشد.
در سیستم دیوار باربر، هندسه سازه به صورت قاب (تیر و ستون) نمی باشد و بار زلزله مستقیماً از سقف به این دیوارها انتقال می یابد. این سیستم تنها در سازه های بتنی قابل اجراست. در قاب های ساختمانی با مهاربندهای فولادی، نیروی زلزله از سقف به تیرها، از تیرها به مهاربندها و از مهاربندها به ستونها انتقال می یابد. این سیستم تنها در سازه های فولادی قابل اجراست. در قاب های خمشی، نیروی زلزله از طریق اتصال گیردار تیر به ستون، از سقف به تیر و از تیر به ستون انتقال می یابد. این سیستم هم در سازه های فولادی و هم سازه های بتنی قابل اجراست. سیستم های دوگانه در واقع عملکرد همزمان قاب های خمشی و دیوارهای باربر را دارا هستند. این سیستم نیز در سازه های فولادی و بتنی قابل کاربرد است. بیشترین شکل پذیری را سیستم قاب خمشی تامین می کند. به همین دلیل برای سازه های مهم، همیشه سیستم قاب خمشی ویژه را انتخاب می کنند. همچنین برای سازه های بلند، استفاده از سیستم های دوگانه اجباری می باشد. انتخاب این سیستم ها باید بر حسب الزامات و محدودیت های معماری و اقتصادی تعیین گردد، چرا که این سیستم ها تفاوت های بسیاری از نظر معماری و اقتصادی با ی کدیگر دارند.

7-2-4- مقایسه انواع اسکلت ها از نظر باربری و ایمنی در آتش سوزی
قاب های فولادی به دلیل وزن کمتر و شکل پذیری بیشتر نسبت به قاب های بتنی مسلح، عملکرد لرزه ای بهتری دارند. قاب های فولادی پیچی، شکل پذیری بیشتری نسبت به قاب های فولادی جوشی دارند.
اما با ورود تکنولوژی پیش تنیدگی به دنیای قاب های بتنی، تحول عظیمی در این دسته از قاب ها اتفاق افتاد که موجب شد با کاهش وزن و افزایش شکل پذیری در قاب های بتنی، این قاب ها را در رقابت با قاب های فولادی قرار دهد و از آنها پیشی بگیرد. پیش تنیدگی همچنین امکان ایجاد هر چه بیشتر سقف صلب را فراهم می کنند. "صلبیت سقف ها" به این معناست که سقف ها خود دچار تغییر شکل نشوند تا بتوانند نیرو ها را به درستی در مسیر بار به تیرها و ستون ها هدایت کنند. به همین دلیل در انتخاب نوع سقف باید دقت کرد. دال بتنی مسلح یکی از بهترین سیستم های سقف صلب می باشد که با انتخاب دال بتنی پیش تنیده به عنوان سیستم سقف، این صلبیت به واسطه کاهش عرض ترک ها و تغییر شکل های داخلی دال، افزایش می یابد.
بزرگترین عیب سازه های فولادی، خطر آتش سوزی در آنهاست که موجب فروریختن سازه به دلیل ذوب شدن تیر و ستون های آن می شود. در حال که در سازه های بتنی، به دلیل احاطه میلگردها توسط بتن، چنین عیبی وجود ندارد.
همچنین خط زنگ زدگی، قاب های فولادی را تهدید می کند که نیاز به رنگ کاری دارند. ولی در قاب های بتنی، میلگردها در بتن محبوس می شوند و مورد تهدید زنگ زدگی قرار نمی گیرند.

7-2-5-مشخصات پیشنهادی سازه:
باتوجه به موارد ذکرشده سازه اسکلت از جنس بتن وسازه سقف از نوع دال بتنی در نظر گرفته شده است.

فصل هشتم
عرصه بندی طرح و استاندارد ها و نقشه های طرح

8-1-برنامه فیزیکی
8-1-1 بخش اورژانس

مساحت فضاهای اورژانس
m²
1
پذیرش و صندو ق
9m²
2
انتظار
35m²
3
بخش غذا
12m²
4
اتاق کار کثیف
7m²
5
وسایل دارویی
7m²
6
وسایل مصرف شده
7m²
7
اتاق تمیز
7m²
8
استراحت
11m²
9
اتاق کچ
15m²
10
اتاق مسمومیت
15m²
11
اتاق عمل سرپایی
37m²
12
استریل فرعی
5m²
13
اسکراپ
5m²
14
ایستگاه پرستاری
17m²
15
اتاق پزشک کشیک
10m²
16
بستری موقت
35m²
17
پزشک
31m²
18
رختکن پرسنل آقا
9m²
19
رختکن پرسنل خانم
9m²
20
اتاق احیا
12m²
21
تزریقات خانم
10m²
22
تزریقات آقا
10m²
23
پارک استریچر
4m²
24
سرویس مراجعین
8.5m²
25
نگهبانی و پلیس
6m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
200 m²

مساحت کل
550m²
8-1-2-پذیرش اصلی بیمارستان تخصصی کلیه

مساحت فضاهای پذیرش اصلی
m²
1
بیمه
12m²
2
بانک
12m²
3
مدد کار اجتماعی
12m²
4
پذیرش و صندو ق
60m²
5
نگهداری کودک
20m²
6
اطلاعات
10m²
7
سرویس مراجعین
30m²
8
داروخانه
80m²
9
بوفه
25m²
10
انتظار اصلی
120m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
200 m²

مساحت کل
550m²

8-1-3-درمانگاه:

مساحت فضاهای درمانگاه
m²
1
پذیرش و صندو ق
50m²
2
انتظار اصلی
120m²
3
انتظار فرعی
40m²
4
پذیرش فرعی
18m²
5
اتاق پزشکان
180m²
6
اطلاعات
5m²
7
سرویس مراجعین
30m²
8
بایگانی
30m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
160m²

مساحت کل
630m²
8-1-4-رادیولوژی:

مساحت فضاهای رادیولوژی
m²
1
استراحت پرسنل
15m²
2
رختکن کادر آقایان
8m²
3
رختکن کادر خانم
8m²
4
اتاق کار کثیف
7m²
5
اتاق تمیز
7m²
6
تاریکخانه
7m²
7
انبار فیلم
7m²
8
کنترل
3m²
9
رادیوگرافی
24m²
10
فلورسکوپی
19m²
11
رادیولوژیست
10m²
12
رختکن مراجعین
14m²
13
سرویس مراجعین
7m²
14
انتظار فرعی
10m²
15
تایپ
4m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
70 m²

مساحت کل
210m²

8-1-5-آزمایشگاه:

مساحت فضاهای ازمایشگاه
m²
1
رختکن پرسنل آقا
9m²
2
رختکن پرسنل خانم
9m²
3
مسئول آزمایشگاه
14m²
4
آبدارخانه
8m²
5
استراحت
13m²
6
تهیه محلول
8m²
7
استریل
10m²
8
آزمایشگاه بافت شناسی
18m²
9
آزمایشگاه خون شناسی
12m²
10
آزمایشگاه بیوشیمی و ادرار و مدفوع
17m²
11
اتوانالایزر
12m²
12
آزمایشگاه میکروب و محیط کشت
42m²
13
وسایل کثیف
5m²
14
وسایل تمیز
5m²
15
تایپ
10m²
16
نمونه گیری خون
12m²
17
سرویس نمونه گیری
15m²
18
جواب دهی و تفکیک نمونه
9m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
90 m²

مساحت کل
320m²

8-1-6-تشخیص ویژه:

مساحت فضاهای تشخیص ویژه
m²
1
پذیرش
8m²
2
انتظار فرعی
10m²
3
آبدارخانه
7m²
4
سونوگرافی
14m²
5
ماموگرافی
17m²
6
نوار مغز
10m²
7
نوار قلب
10m²
8
تست ورزش
24m²
9
رختکن پرسنل آقا
6m²
10
رختکن پرسنل خانم
6m²
11
اتاق کثیف
5m²
12
اتاق تمیز
5m²
13
اتاق هواساز
10m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
60m²

مساحت کل
190m²

8-1-7-بخش اعمال جراحی:

مساحت فضاهای اعمال جراحی
m²
1
پذیرش
20m²
2
سرپرستار
14m²
3
انبار تجهیزات
5m²
4
اتاق جمع آوری کثیف
7m²
5
انبار بیهوشی
5m²
6
اتاق متخصص بیهوشی
14m²
7
تاریکخانه
8m²
8
رختکن پرسنل آقا
14m²
9
رختکن پرسنل خانم
17m²
10
اتاق سرپرست
12m²
11
اتاق پزشک کشیک
10m²
12
استراحت
20m²
13
ریکاوری
57m²
14
ایستگاه پرستاری
10m²
15
آماده کردن قبل ازعمل
32m²
16
انبار وسایل استریل
25m²
17
قفل هوا
10m²
18
اتاق های عمل
165m²
19
استریل فرعی
13m²
20
اسکراپ
11m²
21
جمع آوری کثیف
13m²
22
ابدارخانه
7m²
23
تعویض تخت
15m²
24
دلیوری
25m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
230 m²

مساحت کل
760m²

8-1-8-بخش icu:

مساحت فضاهای بخشicu
m²
1
انتظار همراه
10m²
2
راهرو مشاهده
30m²
3
بستری باز
55m²
4
ایستگاه پرستاری
20m²
5
اتاق ایزوله
25m²
6
محل رادیولوژی سیار
13m²
7
انبار ملحفه
6m²
8
اتاق دارو
7m²
9
اتاق سرپرستار
14m²
10
گزارش نویسی
13m²
11
ازمایشگاه
9m²
12
اتاق معاینه
17m²
13
اتاق پزشک کشیک
11m²
14
اتاق کار کثیف
8m²
15
اتاق نظافت
4m²
16
استراحت کادر
16m²
17
ابدارخانه
10m²
18
انبار تجهیزات
5m²
19
رختکن پرسنل اقا
16m²
20
رختکن پرسنل خانم
16m²
21
اتاق هواساز
24m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
170 m²

مساحت کل
500m²

8-1-9-بخش اعمال زایمان:

مساحت فضاهای بخش اعمال زایمان
m²
1
پذیرش
8m²
2
رختکن پرسنل خانم
21m²
3
رختکن پرسنل کادر خدماتی خانم
21m²
4
اتاق ماما
8m²
5
شستشوی برانکارد
6m²
6
انبار محلفه
4m²
7
انبار تجهیزات
6m²
8
اتاق گزارش نویسی
7m²
9
استراحت
20m²
10
اتاق سرپرست
13m²
11
اتاق ماما کشیک
20m²
12
اتاق کار کثیف
11m²
13
اتاق آمادگی
23m²
14
اتاق درد یک تخته
29m²
15
اتاق درد سه تخته
42m²
16
ریکاوری
34m²
17
ایستگاه پرستاری
10m²
18
انبار وسایل استریل
30m²
19
اسکراپ
14m²
20
استریل فرعی
14m²
21
اتاق های زایمان
130m²
22
ابدارخانه
10m²
23
انتظار مراجعین
15m²
24
اتاق هواساز
15m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
200 m²

مساحت کل
730m²

8-1-10-بخش نگهداری کودک:

مساحت فضاهای بخش نگهداری کودک
m²
1
اتاق پزشک
19m²
2
محل نگهداری نوزاد نارس
17m²
3
محل نگهداری نوزاد سالم
15m²
4
ایزوله نوزاد مشکوک
17m²
5
اتاق کار کثیف
11m²
6
اتاق سرپرستار
30m²
7
ایستگاه پرستاری
16m²
8
پذیرش و معاینه نوزاد
7m²
9
شستشوی بطری
16m²
10
تهیه شیر
14m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
70m²

مساحت کل
260m²

8-1-11-بخش بستری 17تخته:

مساحت فضاهای بخش بستری 17تخت خوابه
m²
1
پارک برانکارد
8m²
2
اتاق نظافت بخش
4m²
3
انبار ملحفه
6m²
4
اتاق بستری 3تخته
150m²
5
اتاق کار کثیف
6m²
6
اتاق ایزوله
30m²
7
اتاق بستری 1تخته
22m²
8
وان درمانی
16m²
9
دوش بیمار
20m²
10
سرویس بیمار
40m²
11
استراحت پرسنل
20m²
12
ایستگاه پرستاری
13m²
13
اتاق دارو
3m²
14
اتاق سرپرستار
11m²
15
اتاق معاینه
10m²
16
اتاق روز بیمار
12m²
17
اتاق تمیز
10m²
18
اتاق برق
12m²
19
انبار تجهیزات
12m²
20
انتظار همراه
24m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
155 m²

مساحت کل
590m²

8-1-12-استریل مرکزی:

مساحت فضاهای بخش استریل مرکزی
m²
1
دریافت وسایل کثیف از بخش ها
10m²
2
شستشوی ترولی
7m²
3
رختکن پرسنل قسمت کثیف (خانم)
11m²
4
رختکن پرسنل قسمت کثیف (آقایان)
11m²
5
انبار محلول
6m²
6
سرپرست
16m²
7
فضای شستشوی کثیف
120m²
8
شستشوی دستکش و پودر زنی
11m²
9
بسته بندی دستکش
11m²
10
رختکن پرسنل تمیز خانم
10m²
11
رختکن پرسنل تمیز آقایان
10m²
12
اسکراپ
7m²
13
فضای بسته بندی
25m²
14
انبار استریل
65m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
90 m²

مساحت کل
410m²

8-1-13-کاخداری:

مساحت فضاهای بخش کاخداری
m²
1
سرپرست
9m²
2
استراحت
11m²
3
رختکن کادر خانم
10m²
4
رختکن کادر آقا
10m²
5
شستشو کردن تخت
12m²
6
خشک کردن تخت
12m²
7
مرتب کردن تخت ها و انبار تخت
12m²
8
ابدارخانه
8m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
16 m²

مساحت کل
100m²

8-1-14-رختشورخانه:

مساحت فضاهای بخش رختشورخانه
m²
1
رختکن پرسنل خانم
10m²
2
رختکن پرسنل آقا
10m²
3
تفکیک
5m²
4
سرپرست
9m²
5
استراحت
13m²
6
البسه عفونی
26m²
7
شستشو
32m²
8
آبگیری
25m²
9
خشک کردن
17m²
10
اتوو خیاطی
19m²
11
انبار
27m²
12
مواد شوینده
3m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
70 m²

مساحت کل
270m²

8-1-15-اشپزخانه:

مساحت فضاهای آشپزخانه
m²
1
انبار مواد خشک
27m²
2
سردخانه زیر صفر
12m²
3
سردخانه بالای صفر
12m²
4
ظروف یکبار مصرف
12m²
5
سردخانه سبزیجات
12m²
6
انبار پیاز و سیب زمینی
12m²
7
سردخانه لبنیات
12m²
8
انبار ظروف سنگین
23m²
9
انبار روزانه
20m²
10
آماده سازی برنج
20m²
11
آماده سازی گوشت
27m²
12
آماده سازی سبزی
13m²
13
تهیه بشقاب سرد
13m²
14
پخت مرکزی
25m²
15
پخت کباب
25m²
16
پخت غذای رژیمی
15m²
17
ظرف شویی
9m²
18
انبار ظروف سبک
12m²
19
شستشوی ظروف
20m²
20
پنتری
30m²
21
پارک ترولی
12m²
22
پخش غذا در بخش
15m²
23
مسئول تغذیه
15m²
24
سرپرست
17m²
25
استراحت پرسنل
14m²
26
رختکن کادر آقا
13m²
27
رختکن کادر خانم
13m²
28
رستوران
280m²
29
سرویس مراجعین
10m²
30
اتاق هواساز
12m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
200 m²

مساحت کل
950m²

8-1-16-نگهداری جسد:

مساحت فضاهای بخش نگهداری جسد
m²
1
نگهداری و مشاهده جسد
25m²
2
سرپرست و انتظار
25m²
3
رختکن
20m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
30m²

مساحت کل
100m²

8-1-17-انبارها:

مساحت فضاهای بخش انبارها
m²
1
سرپرست انبار
13m²
2
استراحت پرسنل
15m²
3
انبار کالاهای پزشکی و ادوات جراحی
19m²
4
انبار کاغذ و منسوجات
17m²
5
انبار وسایل قابل اشتعال
6m²
6
انبار مواد کاخ داری
6m²
7
انبار وسایل آزمایشگاهی
12m²
8
انبار مبلمان
24m²
9
انبار مواد متفرقه
14m²
10
بالابر
16m²
11
فضای توزیع
12m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
40 m²

مساحت کل
196m²

8-1-18-تعمیرات:

مساحت فضاهای بخش تعمیرات
m²
1
کارگاه نجاری
25m²
2
کارگاه مکانیکی
25m²
3
کارگاه برق
15m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
15m²

مساحت کل
80m²

8-1-19-تاسیسات:

مساحت فضاهای بخش تاسیسات
m²
1
تاسیسات
450m²

مساحت کل
450m²
8-1-20-اداری:

مساحت فضاهای بخش اداری
m²
1
رئیس بیمارستان
28m²
2
مدیر داخلی
15m²
3
مدیر پرستاری
15m²
4
منشی
11m²
5
کنفرانس
42m²
6
مسئول امور اداری
16m²
7
منشی امور اداری
10m²
8
حراست
13m²
9
تدارکات و انباردار
18m²
10
دبیرخانه و بایگانی و تایپ
22m²
11
امور اداری
23m²
12
مسئول حسابداری و کارکنان حسابداری و بایگانی
33m²
13
چاپ و تکثیر
8m²
14
کتابخانه
18m²
15
ابدارخانه
8m²
16
اتاق هواساز
10m²

سطوح رفت امد وسطوح زیر دیوارها
120m²

مساحت کل
430m²

8-2-نقشه ها
1-11

8-3-نقشه جزئیات

منبع ماخذ
1:درگاهی ،حسین،استانداردهای بیمارستان،چاپ اول ،انتشارات دانشگاه تهران،سال 1384
2:نویفرت،ارنست،اطلاعات معماری نویفرت،ترجمه حسین مظفری ترشیزی،چاپ هفتم،انتشارات ازاده،سال1386
3:راهنمای طراحی معماری بناهای درمانی،مشیکی،چاپ دوم ،انتشارات گنج هنر،سال 1388
4:طراحی بناهای درمانی ،راهنمای برنامه ریزی و طراحی معماری بخش مراقبت های ویژه،سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،معاونت امور فنی ،دفتر امور فنی ،دفتر امور فنی تدوین معیارها و کاهش خطر پذیری ناشی از زلزله،چاپ اول،نشریه شماره 2-287،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،سال 1383
5: طراحی بناهای درمانی ،تاسیسات مکانیکی، بخش مراقبت های ویژه،سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،معاونت امور فنی ،دفتر امور فنی ،دفتر امور فنی تدوین معیارها و کاهش خطر پذیری ناشی از زلزله،چاپ اول،نشریه شماره 2-287،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،سال 1383
6: طراحی بناهای درمانی ،راهنمای برنامه ریزی و طراحی معماری بخش های بستری داخلی و جراحی ،سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ،چاپ اول،نشریه شماره 1-287،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،سال 1383
7: طراحی بناهای درمانی ،راهنمای طراحی تاسیسات مکانیکی بخش های بستری داخلی و جراحی ،سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ،چاپ اول،نشریه شماره 1-287،انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،سال 1383
8:کسمایی،م،اقلیم م معماری،تهران،شرکت خانه سازی ایران
10:طراحی معماری فضاهای بهداشتی -درمانی جدید،مولف ارین مستعدی،مترجم هاشم هاشم نژاد،چاپ اول،انتشارات مهر ایمان(تبریز)،سال1388
11: سعید آصف زاده، شناخت بیمارستان، انتشارات دانشگاه تهران ، اسفند ماه 1369

منابع انگلیسی:
www.healthcareddesign magazine.com
www.ecommunity.com
www.hospital architecturalproject.com
www.parsiancad.ir
www.cad30ty.com
www.dibaketab.com

1-The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)
2- Dr Per Grinsted (2005-03-02). "Kidney failure (renal failure with uraemia, or azotaemia)". http://www.netdoctor.co.uk/diseases/facts/kidneyfailure.htm. Retrieved 2009-05-26.
3– Dr Andy Stein (2007-07-01). [www.renalinfo.com Understanding Treatment Options For Renal Therapy]. Deerfield, Illinois: Baxter International Inc.. pp. 6. ISBN 1859590705. www.renalinfo.com.
4- [www.renalinfo.com/uk The PD Companion]. Deerfield, Illinois: Baxter International Inc.. 2008-05-01. pp. 14-15. 08/1046R. www.renalinfo.com/uk.
5- Amgen Inc. (2009). "10 Symptoms of Kidney Disease". http://www.lifeoptions.org/kidneyinfo/ckdinfo.php?page=4. Retrieved 2009-05-26.
6- MedicineNet, Inc. (2008-07-03). "Hyperkalemia". http://www.medicinenet.com/hyperkalemia/page4.htm. Retrieved 2009-05-26.
7–Smith's General Urology(2008)
8-http://en.wikipedia.org/wik

……………………

…………………..
…………………….

Subject tittle:
Hospital

By:
………………………..

Supervisor:
……………………

Consulting Advisor
…………………………

June 2011
1 . سازمان بهداشت جهانی(w, h, o)، در هفتم آوریل 1948، تاسیس یافت
2 . مطالب فوق چکیده ای از کتاب : سعید آصف زاده، شناخت بیمارستان، انتشارات دانشگاه تهران، فصل دوم، اسفند ماه 1369
3 . قسمت – بخش-حوزه
4 – papov,G.A
5 ـ TROLLEY نوعی درزین یا واگن دستی
1 – paging system
1 ـ Syntehtic ترکیبی
1 – Intercom
1 ـ دستگاهی شبیه به قابهای نوری که در تصویر برداری های پزشکی کاربرد دارد .
1- Mattress Evacuation
2- Emergency Escape LIGHTING
1-Dry wall
2-Stud Runer
1- Synthetic
7 ـ Jain malkin مدیر عامل انجمن ( شرکت ) Jain malkin است که یک دفتر معماری داخلی در شاخه تجهیزات بیمارستانی در San Diego در California می باشد وی در دانشگاه هاروارد مدرسه عالی طراحی ( Graduate School of Design ) ، تدریس می کند او مقاله ها و سخنرانی های زیادی در زمینه طراحی فضاهای درمانی و بهداشتی دارد کتاب معماری داخلی بیمارستان از اوست .
8 ـ نوعی دستگاه تشخیصی برای قسمتهای مهم بدن
1 – Diagnostic Imaging Modalities
1 -Planning Consideration
1-Password
2-HIS
3-RIS
4-Function
1-Waiting Room
16ـ یکی از انواع عکسبرداری رادیولوژی
17 ـ عکسبرداری از سینه
1- Radiologists office/consultation

1- Film filing
2- digital data storage
1-dark room
1-DAYLIGHT processing
1-hematology
2-biichemistry
3 – microbiology
4 – pathology
5 – parasitology
6 – urology

29 . ماخذ : اصف زاده ، 1369
30 ـ به معنی تراشیدن و اصلاح نمودن و در اینجا تراشیدن محل عمل جراحی است .
1-محل ضدعفونی و استریل کردن وسایل جراحی و لباس و . . . مربوط به پزشکان و بیماران
1-CARDIO-PULMONRY
1-surgical suite
2-wing
1-central supply sterile department
2-endiscopy
3-recovery room
4-supervisor
5-plaster room
1-moyo
1-lux=lumen/m2
42 . ماخذ : اصف زاده ، 1369
1-sub-sterilization room ( S.S.R )
1-DAY-store
1-soiled linen
1-set
2-autoclave
1-DUMBWAITER
—————

————————————————————

—————

————————————————————

5