کلیه و پیوندهای کلیه

مقدمه
بطور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یکطرف ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضائ بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه ها هستند
وظایف کلیه ها
مهمترین وظیفه کلیه ها برداشت مواد زائد از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن می باشد. هر دقیقه حدود یک لیتر خون (یک پنجم خونی که توسط قلب پمپ می شود) از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه ها می شود. پس از اینکه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ های کلیوی به بدن باز می گردد.
داخل هر کلیه متجاوز از یک میلیون واحد بسیار ریز عملکردی بنام نفرون وجود دارد. هر نفرون از یک صافی بسیار کوچک بنام کلافه (گلومرول) که به یک لوله کوچک (توبول) متصل است تشکیل می شود. آب و مواد زائد توسط این صافی از خون جدا می شوند و به داخل لوله های کوچک (توبول ها) جریان پیدا می کنند.
قسمت عمده این آب توسط لوله های کوچک باز جذب می شود و مواد زائد بصورت غلیظ وارد ادرار میشوند تا دفع گردند.
ادرارهای جمع شده از لوله های کوچک وارد قسمت قیفی شکل بنام لگنچه کلیه شده و سپس از طریق لوله ای بنام حالب وارد مثانه می شود. مثانه ادرار را تا زمانی که ادرار کنید نگهداری می کند. پس از مثانه ادرار از طریق لوله ای بنام پیشابراه از بدن خارج می شود. کلیه سالم بطور معمول یک تا ٢ لیتر ادرار در روز و بر اساس میزان مایعات دریافتی تولید می کند. کلیه سالم قابلیت افزایش فعالیت خود را دارد بطوریکه اگر یک کلیه از دست رود کلیه دیگر بزرگ شده و کار دو کلیه را انجام خواهد داد.
سه وظیفه اصلی کلیه ها:

1 کلیه ها آب بدن را تنظیم می کنند:
برای اینکه بدن شما بدرستی و به نحو مطلوب فعالیت کند لازم است که دارای حجم مناسب آب باشد. یکی از مهمترین وظایف کلیه ها برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت می باشد.
2 کلیه ها مواد زائد را برداشت می کنند:
بسیاری از مواد در خون و مایعات بدن باید در اندازه مناسب وجود داشته باشند تا بدن به درستی عملکرد داشته باشد. برای مثال: سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی بدست می آیند. این مواد معدنی برای سلامتی لازم هستند اما باید در حد معینی نگهداشته شوند. زمانیکه کلیه ها بدرستی فعالیت کنند، مواد زائد از بدن داخل ادرار ترشح می شوند همچنین کلیه ها در تنظیم سایر مواد معدنی در بدن مانند: کلسیم و فسفر که برای تشکلی استخوان لازمند، کمک می کنند مواد زائد مانند: اوره و کراتی نیز باید از بدن خارج شوند . اوره و سایر مواد زائد زمانی که بدن پروتئین ها مانند: گوشت را تجزیه می کند، تشکیل می شوند. کراتی نین یک محصول زائد عضلات است. اگر فعالیت کلیه ها کاسته شود، اوره و کراتی نیز در خون افزایش می یابند بسیاری از محصولات زائد اگر از مایعات بدن جدا نشوند برای بدن سمی هستند برای مثال، وقتی فردی دارویی مصرف می کند، مواد زائد شیمیایی که از مصرف این دارو در بدن بوجود می آیند، عمدتا توسط کلیه ها از بدن خارج می شوند.
٣- کلیه ها هورمون می سازند:
کلیه های سالم پیک (پیغام بر) های شیمیایی مهمی بنام هورمون ها را نیز می سازند. این هورمون ها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند: فشار خون، ساخت گویچه های قرمز و برداشت کلسیم از روده ها را تنظیم می کنند.
علائم بیماری کلیوی
بیماری کلیوی معمولا بی سر و صدا پیشرفت می کند و قبل از ایجاد هر گونه شکایت موجب تخریب قسمت عمده ای از فعالیت و عملکرد کلیه می گردد. بنابراین افراد در معرض خطر پیشرفت بیماری کلیوی باید بطور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند. این افراد کسانی هستند که مبتلا به بیماری قند – دیابت – پرفشاری خون، بیماری عروقی و وابستگان نزدیک افراد مبتلا به بیماریهای ارثی کلیه می باشند
گاهی اوقات افراد با بیماری شدید کلیوی نیز بدون علامت می باشند. این موضوع اهمیت آزمایش خون یا ادرار را در بررسی مشکلات کلیوی روشن می کند. بهرحال شکایات و علائم زیر می توانند نشانگر بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود، انجام آزمایشات و بررسی های بیشتر توصیه می شود
بعضی از علائمی که می تواند نشانگر بیماری کلیوی باشد عبارتند از:
• خستگی
• پرفشاری خون
• ورم چشم ها، دست یا پا
• دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای
• شب ادراری(بیشتر از یک بار در موقع خواب)
• کاهش اشتها(کاهش وزن)
• خارش سراسری پایدار
زمانی که کلیه ها نارسا شوند مواد زائد و مایعات در بدن تجمع پیدا کرده و شما نیاز به درمان دیالیز (برای تصفیه خون یا به وسیله ماشین یا از راه شکم و بصورت دیالیز صفاقی) یا پیوند کلیه دارید چگونه می توانید در پیشگیری از بیماریهای کلیوی موثر باشید.
فشار خون خود را بطور منظم چک کنید. فشار خون بالا و کنترل نشده سرعت طبیعی هر گونه بیماری کلیوی را افزایش می دهد. اگر شما مبتلا به بیماری قند، دیابت می باشید، باید بیماری شما تحت کنترل درآید. تعداد زیادی از بیماران کلیوی مبتلایان به بیماری قند می باشند به خصوص و حتی الامکان از مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده اند ماند مسکن ها خودداری کنید. قبل از مصرف هر دارو حتما با پزشک خود مشورت نمائید
سایر داروهای خاص مانند سموم، آفت کش ها و مواد مخدر و …- نیز می توانند موجب آسیب کلیه شوند. پزشک شما مشکلات و عوارض ناشی از مصرف طولانی مدت و بدون مجوز این داروها را بیان می کند
بیماری کلیه
اگر چه کلیه ها، عضوهای کوچکی هستند ، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند که در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید کلیه، ممکن است منجر به نارسایی کامل آن شود، که نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند کلیه برای جلوگیری از مرگ است . اگر چه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای کلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی دانند که بیماریهای کلیه قابل پیشگیری اند.
ده عامل اصلی بیماری کلیه
معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه ها( یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت( دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب وسکته پیشگیری می کند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملکرد کلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت( بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.
برخی از بیماریهای دیگری که ممکن است بر کلیه اثر بگذارند شامل عفونت ها، سنگ های کلیوی و بیماریهای ارثی، می شوند. استفاده بیش از اندازه قرص های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین می تواند به کلیه ها صدمه بزند . برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان می تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و طول عمر را افزایش دهد.

مرحله نهایی بیماری کلیه زمانی رخ می دهد که حدود 90 درصد از عملکرد کلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است دچارتهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشکل در تمرکز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی کلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است.
نشانه های هشدار دهنده بیماری های کلیوی و دستگاه ادراری.
1- فشار خون بالا
2- پیدایش خون با پروتئین در ادرار.
3- آزمایش کراتینین خون، بالاتر از 2/1 میلی گرم در دسی لیتر در زنان و 4/1 میلی گرم در دسی لیتر در مردان(کراتینین ماده دفعی است که توسط کلیه های سالم از خون خارج می شود. ) در بیماریهای کلیوی ، سطوح کراتینی در خون ممکن است افزایش یابد.
4- تکرار ادرار به ویژه در شب .
5- مشکل در ادرار کردن یا ادرار درد آور.
6- تورم در چشم ها، تورم دست ها و پاها به ویژه در کودکان
کلیه ونشانه های بیماری آن
کلیه (فارسی قدیمیتر گُرده) یکی از اندامهای درونی بدن انسان و برخی دیگر از جانداران است.
بطور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یکطرف ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضاء بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه ها هستند
وظایف کلیه ها
مهمترین وظیفه کلیه ها برداشت مواد زائد از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن می باشد. هر دقیقه حدود یک لیتر خون (یک پنجم خونی که توسط قلب پمپ می شود) از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه ها می شود. پس از اینکه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ های کلیوی به بدن باز می گردد. داخل هر کلیه متجاوز از یک میلیون واحد بسیار ریز عملکردی بنام نفرون وجود دارد. هر نفرون از یک صافی بسیار کوچک بنام کلافه (گلومرول) که به یک لوله کوچک (توبول) متصل است تشکیل می شود. آب و مواد زائد توسط این صافی از خون جدا می شوند و به داخل لوله های کوچک (توبول ها) جریان پیدا می کنند. قسمت عمده این آب توسط لوله های کوچک باز جذب می شود و مواد زائد بصورت غلیظ وارد ادرار میشوند تا دفع گردند. ادرارهای جمع شده از لوله های کوچک وارد قسمت قیفی شکل بنام لگنچه کلیه شده و سپس از طریق لوله ای بنام حالب وارد مثانه می شود. مثانه ادرار را تا زمانی که ادرار کنید نگهداری می کند. پس از مثانه ادرار از طریق لوله ای بنام پیشابراه از بدن خارج می شود. کلیه سالم بطور معمول یک تا ٢ لیتر ادرار در روز و بر اساس میزان مایعات دریافتی تولید می کند. کلیه سالم قابلیت افزایش فعالیت خود را دارد بطوریکه اگر یک کلیه از دست رود کلیه دیگر بزرگ شده و کار دو کلیه را انجام خواهد داد.
سه وظیفه اصلی کلیه ها
1-کلیه ها آب بدن را تنظیم می کنند: برای اینکه بدن شما بدرستی و به نحو مطلوب فعالیت کند لازم است که دارای حجم مناسب آب باشد. یکی از مهمترین وظایف کلیه ها برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت می باشد.
2-کلیه ها مواد زائد را برداشت می کنند: بسیاری از مواد در خون و مایعات بدن باید در اندازه مناسب وجود داشته باشند تا بدن به درستی عملکرد داشته باشد. برای مثال: سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی بدست می آیند. این مواد معدنی برای سلامتی لازم هستند اما باید در حد معینی نگهداشته شوند. زمانیکه کلیه ها بدرستی فعالیت کنند، مواد زائد از بدن داخل ادرار ترشح می شوند همچنین کلیه ها در تنظیم سایر مواد معدنی در بدن مانند: کلسیم و فسفر که برای تشکلی استخوان لازمند، کمک می کنند مواد زائد مانند: اوره و کراتی نیز باید از بدن خارج شوند . اوره و سایر مواد زائد زمانی که بدن پروتئین ها مانند: گوشت را تجزیه می کند، تشکیل می شوند. کراتی نین یک محصول زائد ماهیچه است. اگر فعالیت کلیه ها کاسته شود، اوره و کراتی نیز در خون افزایش می یابند بسیاری از محصولات زائد اگر از مایعات بدن جدا نشوند برای بدن سمی هستند برای مثال، وقتی فردی دارویی مصرف می کند، مواد زائد شیمیایی که از مصرف این دارو در بدن بوجود می آیند، عمدتا توسط کلیه ها از بدن خارج می شوند.
٣- کلیه ها هورمون می سازند: کلیه های سالم پیک (پیغام بر) های شیمیایی مهمی بنام هورمون ها را نیز می سازند. این هورمون ها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند: فشار خون، ساخت گویچه های قرمز و برداشت کلسیم از روده ها را تنظیم می کنند.
نشانه های بیماری کلیوی
بیماری کلیوی معمولا بی سر و صدا پیشرفت می کند و پیش از ایجاد هر گونه شکایت موجب تخریب قسمت عمده ای از فعالیت و عملکرد کلیه می گردد. بنابراین افراد در معرض خطر پیشرفت بیماری کلیوی باید بطور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند. این افراد کسانی هستند که مبتلا به بیماری قند – دیابت – پرفشاری خون، بیماری عروقی و وابستگان نزدیک افراد مبتلا به بیماریهای ارثی کلیه می باشند گاهی اوقات افراد با بیماری شدید کلیوی نیز بدون علامت می باشند. این موضوع اهمیت آزمایش خون یا ادرار را در بررسی مشکلات کلیوی روشن می کند. بهرحال شکایات و علائم زیر می توانند نشانگر بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود، انجام آزمایشات و بررسی های بیشتر توصیه می شود بعضی از علائمی که می تواند نشانگر بیماری کلیوی باشد عبارتند از:
• خستگی
• پرفشاری خون
• ورم چشم ها، دست یا پا
• دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای
• شب ادراری (بیشتر از یک بار در موقع خواب)
• کاهش اشتها(کاهش وزن)
• خارش سراسری پایدار
زمانی که کلیه ها نارسا شوند مواد زائد و مایعات در بدن تجمع پیدا کرده و شما نیاز به درمان دیالیز (برای تصفیه خون یا به وسیله ماشین یا از راه شکم و بصورت دیالیز صفاقی) یا پیوند کلیه دارید چگونه می توانید در پیشگیری از بیماریهای کلیوی موثر باشید. فشار خون خود را بطور منظم چک کنید. فشار خون بالا و کنترل نشده سرعت طبیعی هر گونه بیماری کلیوی را افزایش می دهد. اگر شما مبتلا به بیماری قند، دیابت می باشید، باید بیماری شما تحت کنترل درآید. تعداد زیادی از بیماران کلیوی مبتلایان به بیماری قند می باشند به ویژه و حتی الامکان از مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده اند ماند مسکن ها خودداری کنید. پیش از مصرف هر دارو حتما با پزشک خود مشورت نمائید دیگر داروهای ویژه مانند سموم، آفت کش ها و مواد مخدر و …- نیز می توانند موجب آسیب کلیه شوند. پزشک شما مشکلات و عوارض ناشی از مصرف طولانی مدت و بدون مجوز این داروها را بیان می کند.
کلیه ها چند کارکرد مهم و اساسی دارند:
1- آنها آب بدن ما را تنظیم می کنند. بدن برای اینکه بتواند درست کار کند، درست مثل ماشین، به تنظیم آب احتیاج دارد. کلیه ها آب اضافی را از بدن خارج می کنند. گاهی هم جسم ما به آب بیشتر احتیاج دارد، در این موقع هم باز این کلیه ها هستند که آب لازم را حفظ می کنند.
2- آنها هورمون تولید می کنند. این هورمونها وارد گردش خون می شوند و فشار خون ما را تنظیم می کنند. این هورمونها در خون جریان می یابند و کارهای خیلی مهمی می کنند مثل تنظیم فشار خون، ساختن گلبولهای قرمز و جذب کلسیم از روده کوچک اگر یک کم زیست شناسی سرتان بشود، حتماً می دانید هر کدام از اینها چقدر حیاتی است!
3- کلیه های سالم مواد زاید را از بدن خارج می کنند. مواد معدنی مثل پتاسیم و سدیم برای کارکرد سلولها خیلی ضروری هستند. اما زیاد شدن هر کدام از آنها هم برایمان خطرناک است. مقدار اضافی از هر کدام آنها باید توسط ادرار، که فرآورده اساسی کلیه است، به بیرون فرستاده شود. کلیه ها حتی به استخوانها هم کار دارند! تعجب می کنید؟ مقدار کلسیم و فسفر که مهمترین مواد در ساخت استخوانها هستند، توسط کلیه ها کنترل می شود. از شکستن و مصرف شدن مواد غذایی پروتئینی مثل گوشت در سلولها، موادی مثل اوره و کراتینین تشکیل می شود. این دو ماده همین طوری خطرناک نیستند، اما اگر در بدن باقی بمانند و زیاد شوند مثل یک سم مهلک باعث مرگ، می شوند. بدین ترتیب وقتی کلیه ها دچار نارسائی و بدکاری می شوند، عاقبت کار معلوم است!!

اما چرا کلیه ها از کار می افتند؟
وقتی کارکرد کلیه به 10% مقدار معمولی اش می رسد، دیگر نمی تواند آب، نمک یا مواد زاید را از بدن بیرون کند. در اثر این اتفاق بافت های بدن مثل بادکنک پر از آب می شوند و ورم می کنند. این تازه علاوه بر مسمومیت خونی است که از سموم و مواد زاید انباشته شده است. فشار خون بالا می رود و بومب …!! اینجا را ببینید.
بیماریهایی که باعث از کار افتادگی کلیه می شوند، عبارتند از:
• گلومرولونفریت
• دیابت
• بیماری پلی کیستیک کلیه
• عوارض جنبی داروها
• پیلونفریت
• انسداد مجاری ادرار
• فشار خون بالا
وقتی کلیه از کار افتاد چی؟
حالا باید به سراغ یک روش درمانی رفت. معمولاً اولین درمان ممکن دیالیز کردن است. دیالیز یعنی تصفیه کردن خون از راه مکانیکی. به کمک این روش مواد زاید و آب اضافی از خون خارج می شوند و بدن نظم و ترتیب پیدا می کند. اتفاقی که در هنگام دیالیز می افتد شبیه کار کلیه است. یعنی فیزیک یکسانی دارد ولی در دیالیزور به شکل ساده تری رخ می دهد.
اینجا را نگاه کنید! و دقت کنید که دیالیز چه اصولی دارد. آنها را به خاطر بسپارید تا بتوانید با کار یک کلیه طبیعی مقایسه کنید.

اما وقتی دیالیز دیگر جواب نمی دهد، وقت پیوند کلیه است! برای ادامه دادن مطلب بهتر است اول یک کمی درباره کلیه بدانیم. چطور همه این اتفاقات مهم در کلیه روی می دهند؟
خوب آخرین تصویری را که دیدید به خاطر دارید؟ هنوز کنجکاویتان سیراب نشده؟ حق دارید!! حالا به این یکی مطلب توجه کنید. اما برای استفاده بهتر، موقع دیدنش، سعی کنید مهمترین نکته ها را به خاطر بیاورید. مثلاً چیزهایی که باید دفع شوند یا باید تنظیم شوند و دقت کنید هر کدام از کجا وارد مسیر اصلی جریان می شوند، به خون می روند یا به سمت لوله های ادراری و چرا؟ اگر هنوز بیشتر در این فلش پیش بروید، می توانید مکانیسم دقیق مولکولی هر کاری را هم کشف کنید.
کلیه و پیوند کلیه برای ناواردها!
وقتی کارکرد کلیه به ۱۰% مقدار معمولی اش می رسد، دیگر نمی تواند آب، نمک یا مواد زاید را از بدن بیرون کند. در اثر این اتفاق بافت های بدن مثل بادکنک پر از آب می شوند و ورم می کنند. این تازه علاوه بر مسمومیت خونی است که از سموم و مواد زاید انباشته شده است. فشار خون بالا می رود و بومب …!!

کلیه ها، اعضای لوبیا شکلی هستند که در پشت ما، درست زیر کمر قرار گرفته اند. هر کلیه یک آدم بزرگ تقریباً به اندازه یک مشت است و حدود صد گرم وزن دارد. درون هر کلیه، خون از ف*ی*ل*ت*رهای نازکی به نام نفرون رد می شود. در هر کلیه هم حدود یک میلیون از این واحدهای کوچک تصفیه وجود دارد. به دلیل وجود نفرون هاست که دو کلیه سالم می توانند هر دو دقیقه یک بار، تمام خون بدن را تصفیه کنند.
● کلیه ها چند کارکرد مهم و اساسی دارند:
۱- آنها آب بدن ما را تنظیم می کنند. بدن برای اینکه بتواند درست کار کند، درست مثل ماشین، به تنظیم آب احتیاج دارد. کلیه ها آب اضافی را از بدن خارج می کنند. گاهی هم جسم ما به آب بیشتر احتیاج دارد، در این موقع هم باز این کلیه ها هستند که آب لازم را حفظ می کنند.
۲- آنها هورمون تولید می کنند. این هورمونها وارد گردش خون می شوند و فشار خون ما را تنظیم می کنند. این هورمونها در خون جریان می یابند و کارهای خیلی مهمی می کنند مثل تنظیم فشار خون، ساختن گلبولهای قرمز و جذب کلسیم از روده کوچک اگر یک کم زیست شناسی سرتان بشود، حتماً می دانید هر کدام از اینها چقدر حیاتی است!
۳- کلیه های سالم مواد زاید را از بدن خارج می کنند. مواد معدنی مثل پتاسیم و سدیم برای کارکرد سلولها خیلی ضروری هستند. اما زیاد شدن هر کدام از آنها هم برایمان خطرناک است. مقدار اضافی از هر کدام آنها باید توسط ادرار، که فرآورده اساسی کلیه است، به بیرون فرستاده شود. کلیه ها حتی به استخوانها هم کار دارند! تعجب می کنید؟ مقدار کلسیم و فسفر که مهمترین مواد در ساخت استخوانها هستند، توسط کلیه ها کنترل می شود. از شکستن و مصرف شدن مواد غذایی پروتئینی مثل گوشت در سلولها، موادی مثل اوره و کراتینین تشکیل می شود. این دو ماده همین طوری خطرناک نیستند، اما اگر در بدن باقی بمانند و زیاد شوند مثل یک سم مهلک باعث مرگ، می شوند. بدین ترتیب وقتی کلیه ها دچار نارسائی و بدکاری می شوند، عاقبت کار معلوم است!!
تغذیه در بیماران پیوند کلیه
پیوند کلیه در مراحل پایانی بیماری ESRD ( نارسایی کلیه در مرحله آخر ) برای بیمارانی انجام می گیرد که میزان تصفیه گلومرولی آنها بسیار کم شده و 90% کلیه آنها از کار افتاده است بنابراین کلیه
نمی تواند فعالیتهای طبیعی خود را مثل دفع مواد زائد انجام دهد .
مشکلات تغذیه ای بیماران قبل از پیوند
1- افزایش قند خون : برای اصلاح و کاهش دادن قند خون باید قندهای ساده مثل شکر ، عسل ، شکلات ، نوشابه ، قند و کیک و کل کربوهیدرات غذایی را محدود کنید .
2- افزایش پتاسیم خون : باید غذاهای حاوی پتاسیم بالا را محدود کرد سبزیهای مانند اسفناج، بروکلی ، نخود ، رب ،
آب گوجه فرنگی ، گوجه فرنگی ، هویچ ، لوبیا سفید وقرمز و عدس و سیب زمینی و میوه هایی مانند موز ، خرما ، طالبی ، پرتقال ، کیوی ، انجیر ، زردآلو ، شلیل ، کشمش ، هندوانه ، ریواس

3- افزایش فسفر : باید غذاهای حاوی فسفر زیاد را محدود کرد شامل شیر ، ماست ، پنیر ، انواع گوشت و حبوبات و دانه های روغنی ( آجیل ) ، جگر ، تخم مرغ ، نوشابه
4- افزایش سدیم : غذاهای حاوی نمک زیاد مثل کالباس ، سوسیس ، خیارشور ، ترشی ، زیتون ، آجیل شور ، چیپس ، پنیر و نمک را باید کاهش داد .
عوارض تغذیه ای پس از پیوند در ابتدا (وقتی پیوند تازه انجام گرفته است )
1- افزایش دفع پرتئین : بنابراین باید پروتئین و انرژی رژیم غذایی را افزایش داد
2- افزایش پتاسیم خون : باید غذاهای حاوی پتاسیم بالا را محدود کنید و از سبزیجات و میوه جات با پتاسیم کم و متوسط استفاده کنید
3- افزایش چربیهای خون: برای کاهش دادن چربیهای خون باید کل چربی رژیم و کلسترول محدود شود . بنابراین ازمصرف مواد غذای چرب مثل کره ، روغن جامد ، و تخم مرغ بیش از 3 بار در هفته خودداری شود
– در این زمان محدودیت زیاد کربوهیدرات رژیم نیاز نیست .
عوارض و مشکلات تغذیه ای پس از پیوند برای مدت طولانی :
1-افزایش قند خون : به خاطر استفاده از داروهای استروئیدی قند خون افزایش
می یابد بنابراین باید قندهای ساده را محدود کرد . همچنین کل انرژی مصرفی را نیز باید کاهش داد ( در صورت چاقی )
2- افزایش پتاسیم خون : باید پتاسیم رژیم غذایی را محدود کنید .
از غذاهای غنی از پتاسیم که قبلاً ذکر کردیم کمتر استفاده شود .
– در 6 ماه اول پس از پیوند وزن بیماران افزایش می یابد بنابراین پس از پیوند باید میزان انرژی مورد نیاز تعدیل شود و برای جلوگیری از عوارض سوء چاقی بیمار باید فعالیتهای خود را با انجام ورزشهای سبک شروع کند و در مصرف غذا زیاده روی نکند .
– مواد غذایی با چربی بالا مثل کره ، خامه ، روغن جامد ، پنیر حامه ای باید محدود شود .
– کلسترول باید mg 300 در هر روز استفاده شود بنابراین از خوردن کله پاچه ، کره ، دل ، قلوه و بیش از 3 تخم مرغ در هر هفته باید خودداری شود.
عوارض داروها :
کورتیکوستروئیدها مثل پردنیزون عوارضی مانند افزایش وزن و افزایش چوبی خون را به دنبال دارد . بنابراین غذا در تعداد دفعات بیشتر و با حجم کمتر مصرف شود.
این داروها باعث تحلیل عضلانی نیز
می شوند بنابراین انجام ورزش می تواند در حفظ بافت عضلانی موثر باشد .
سیکلوسپورین باعث ایجاد پرفشاری خون می شود بنابراین مواد غذایی با نمک بالا باید محدود شود . این دارو باعث ایجاد حالت تهوع ، استفراغ ، کمبود اشتها و افزایش پتاسیم خون نیز می شود .
دیالیز ( Dialysis )
دیالیز نوعی درمان است که برخی فعالیتهای کلیه طبیعی را انجام می دهد.این درمان زمانی که کلیه های شما قادر به برآوردن نیازهای بدنتان نباشد مورد احتیاج است.
چه موقع دیالیز مورد نیاز است؟
زمانی که دچار نارسایی انتهایی کلیه شوید به دیالیز نیاز خواهید داشت-معمولاًزمانی که 85 تا 90 درصد عملکرد کلیه هاتان از بین برود.
دیالیز چه کار انجام می دهد؟
شبیه کلیه های سالم،دیالیز تعادل بدنتان را حفظ می کند.دیالیز اعمال زیر را انجام می دهد:
• مواد زائد،نمک و آب اضافی را به منظور جلوگیری ازانباشته شدنشان در بدن دفع می کند
• سطح برخی مواد شیمیایی بدن مثل پتاسیم،سدیم و بی کربنات را در خونتان ثابت نگه می دارد
• به تنظیم فشار خون کمک می کند
آیا نارسایی کلیه دائمی است؟
نه همیشه.بعضی انواع نارسایی حاد کلیه با درمان بهتر می شوند.در برخی انواع نارسایی حاد کلیه ،دیالیز ممکن است تنها برای دوره کوتاهی از زمان ،تا بهتر شدن عملکرد کلیه ها نیاز باشد.
در نارسایی مزمن یا انتهایی کلیه ها ،کلیه هاتان بهتر نخواهند شد و شما برای باقیمانده زندگیتان به دیالیز نیاز خواهید داشت.اگر پزشکتان تشخیص دهدکه کاندید دریافت کلیه جدید هستید،ممکن است در لیست انتظار عمل قرار گیرید.
دیالیز کجا انجام می شود؟
دیالیز ممکن است در بیمارستان،در بخش دیالیز غیر بیمارستانی ،یا در خانه انجام شود.شما و پزشکتان بسته به وضعیت بالینی و علاقه تان تصمیم می گیرید کدام محل بهتر است.
آیا دیالیز انواع گوناگون دارد؟
بله،دو نوع دیالیز وجود دارد-همودیالیز و دیالیز صفاقی
همودیالیز چیست؟
در همودیالیز ،یک کلیه مصنوعی(همودیالیزر)برای تصفیه مواد زائد ، مواد شیمیایی، و مایعات اضافی از خون شما بکار می رود.برای فرستادن خونتان به درون کلیه مصنوعی ،پزشک نیاز به یک راه دسترسی(ورودی)به رگهای شما دارد.این امر با یک جراحی کوچک به درون بازو یا ساق شما امکان پذیر است.
گاهی اوقات ،این راه با اتصال یک سرخرگ به ورید در ناحیه زیر پوستتان و تشکیل یک رگ خونی بزرگتر بنام فیستول عملی می شود.
با این وجود در صورتیکه رگهای شما برای فیستول کافی نباشند،پزشک از یک لوله پلاستیکی برای اتصال یک سرخرگ و یک سیاهرگ زیر پوستتان استفاده می کند.این امر پیوند نامیده می شود.
گاهی راه ورودی توسط یک لوله پلاستیکی باریک بنام کاتتر ایجاد می شود،که درون وریدهای بزرگ گردنی تان قرار می گیرد.این روش دسترسی موقتی است،ولی گاهی برای درمان دراز مدت بکار می رود.
درمان همودیالیز چقدر طول می کشد؟
زمان مورد نیاز برای دیالیز شما بستگی دارد به :
• میزان کارآیی کلیه های شما
• مقدار مایعاتی که بین درمانها در بدنتان انباشته می شود
• چقدر مواد زائد در بدنتان دارید
• چثه شما چقدر است
• نوع کلیه مصنوعی مورد استفاده
معمولاً هر درمان همودیالیز حدود 4 ساعت طول می کشدو سه بار در هفته انجام می شود.
یک روش همودیالیز بنام دیالیز با جریان بالاممکن است زمان کمتری ببرد.شما می توانید با پزشکتان مشورت کنید که ببیند آیا این درمان می تواند برای شما مناسب باشد.
دیالیز صفاقی چیست و چگونه کار می کند؟
در این نوع دیالیز ،خون شما درون بدنتان تصفیه می شود.پزشک یک عمل جراحی انجام خواهد داد تا یک لوله پلاستیکی بنام کاتتر را درون شکمتان جاسازی کند(کاتتر بِلی) و یک راه ورودی ایجاد کند.در طول درمان ،محدوده شکم (یا حفره پریتوئن )به آرامی از راه کاتتر با یک مایع دیالیز(دیالیزات) پر می شود.خون در سرخرگها و سیاهرگهایی که حفره صفاقی شما را پوشانده اند نگاه داشته می شود.مایعات اضافی و مواد زائد خارج از خون به درون دیالیزات کشیده می شوند.دو نوع عمده دیالیز صفاقی وجود دارد.
انواع مختلف دیالیز صفاقی چیست و چگونه عمل می کنند؟
چندین نوع دیالیز صفاقی وجود دارد ولی دو نوع عمده عبارتند از:دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD)و دیالیز صفاقی مداوم گردشی(CCPD).
دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD) تنها نوع دیالیز صفاقی است که بدون ماشین انجام می شود. معمولاً چهار یا پنج بار در روزدر خانه یا محل کار خودتان انجامش می دهید.یک کیسه دیالیز (حدود دو لیتر) را از طریق کاتتر وارد حفره پریتوئن خود می کنید.مایع دیالیز برای حدود چهار یا پنج ساعت آنجا می ماند،قبل از اینکه به داخل کیسه برگردد و دور ریخته شود.این کار تعویض نامیده می شود.هر بار که عمل تعویض را انجام می دهید یک کیسه جدید دیالیز مصرف می کنید.درزمانی که دیالیز در حفره صفاقی شماست ،می توانید مشغول فعالیتهای روزمره خود در محیط کار ،مدرسه یا در خانه باشید.
دیالیز صفاقی مداوم گردشی(CCPD) معمولاً در خانه با استفاده از یک ماشین بنام سیکلر انجام می شود.این روش شبیه دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD) است با این تفاوت که چندین سیکل(تعویض) صورت می گیرد.هر سیکل معمولاً 1-2/1 ساعت طول می کشد و تعویض ها در طول شب وقتی خوابیده اید انجام می شود.
آیا دیالیز به بهبود بیماری کلیوی کمک می کند؟
خیر.دیالیز برخی اعمال کلیه سالم را انجام می دهد،ولی بیماری کلیوی را بهتر نمی کند.شما نیازمند درمان دیالیز برای تمام عمر هستید مگر اینکه بتوانید پیوند کلیه انجام دهید .
آیا دیالیز ناراحت کننده است؟
ممکن است حین ورود سوزن به داخل فیستول یا گرافت کمی ناراحتی داشته باشید،ولی بیشتر بیماران مشکل دیگری ندارند.خود دیالیز بدون درد است.با وجود این برخی بیماران ممکن است افت فشار خون داشته باشند.اگر این مورد رخ دهد،ممکن است احساس ناراحتی در معده،استفراغ،سردرد یا دل پیچه داشته باشید.با دیالیزهای پی در پی، این مشکلات بر طرف می شود.
از چه زمانی دیالیز وجود داشته است؟
همودیالیز و دیالیز صفاقی از اواسط دهه 1940 انجام می شده است.دیالیز ،بعنوان یک درمان معمول از سال 1960 شروع گردید و هم اکنون یک درمان استاندارد در همه جای دنیا است. CAPDاز سال 1976 شروع شد.هزاران بیمار با این درمان مداوا شده اند.
چه مدت می توانید با دیالیز زنده بمانید؟
هنوز دقیق نمی دانیم چه مدت بیماران روی دیالیز زنده می مانند.فکر می کنیم برخی بیماران دیالیزی ممکن است مثل افراد بدون ناراحتی کلیه عمر کنند.
آیا دیالیز گران قیمت است؟
بله.دیالیز هزینه زیادی بر می دارد.البته دولت 80٪ کل هزینه دیالیز اکثر بیماران را پرداخت می کند.بیمه های درمانی خصوصی یا سازمانهای همیاری پزشکی در پرداخت هزینه کمک می کنند.
آیا بیماران دیالیزی احساس طبیعی دارند؟
بسیاری بیماران بجز زمان دیالیز زندگی طبیعی دارند.دیالیز معمولاً احساس بهتری به شما می دهد زیرا بسیاری مشکلات مربوط به نارسایی کلیه را رفع می کند.شما و خانواده تان برای استفاده از دیالیز به زمان نیاز دارید.
آیا بیماران دیالیزی باید رژیمشان را کنترل کنند؟
بله.شما ممکن است روی یک رژیم خاص باشید.ممکن است قادر نباشید هر چه دوست دارید بخورید،و ممکن است لازم باشد مقدار مایعات مصرفی را محدود کنید.تغذیه شما ممکن است بسته به نوع دیالیز تغییر کند.
آیا بیماران دیالیزی می توانند مسافرت کنند؟
بله .مراکز دیالیز در هر نقطه از آمریکا و بسیاری کشورهای خارجی وجود دارد.درمان استاندارد شده است.شما باید قبل از مسافرت در مرکز دیگری وقت دیالیز بگیرید.پرسنل مرکز دیالیز شما می توانند به شما برای وقت گرفتن کمک کنند.
آیا بیماران دیالیزی قادر به ادامه کار هستند؟
بسیاری بیماران دیالیزی پس از انجام دیالیز قادر به بازگشت به کار هستند.اگر کار شما فعالیت بدنی زیادی را می طلبد(بلند کردن اجسام سنگین،حفاری و غیره)،ممکن است نیاز به تغییر شغل داشته باشید.
دیالیز ( Dialysis )
دیالیز نوعی درمان است که برخی فعالیتهای کلیه طبیعی را انجام می دهد.این درمان زمانی که کلیه های شما قادر به برآوردن نیازهای بدنتان نباشد مورد احتیاج است.
چه موقع دیالیز مورد نیاز است؟
زمانی که دچار نارسایی انتهایی کلیه شوید به دیالیز نیاز خواهید داشت-معمولاًزمانی که 85 تا 90 درصد عملکرد کلیه هاتان از بین برود.
دیالیز چه کار انجام می دهد؟
شبیه کلیه های سالم،دیالیز تعادل بدنتان را حفظ می کند.دیالیز اعمال زیر را انجام می دهد:
• مواد زائد،نمک و آب اضافی را به منظور جلوگیری ازانباشته شدنشان در بدن دفع می کند
• سطح برخی مواد شیمیایی بدن مثل پتاسیم،سدیم و بی کربنات را در خونتان ثابت نگه می دارد
• به تنظیم فشار خون کمک می کند
آیا نارسایی کلیه دائمی است؟
نه همیشه.بعضی انواع نارسایی حاد کلیه با درمان بهتر می شوند.در برخی انواع نارسایی حاد کلیه ،دیالیز ممکن است تنها برای دوره کوتاهی از زمان ،تا بهتر شدن عملکرد کلیه ها نیاز باشد.
در نارسایی مزمن یا انتهایی کلیه ها ،کلیه هاتان بهتر نخواهند شد و شما برای باقیمانده زندگیتان به دیالیز نیاز خواهید داشت.اگر پزشکتان تشخیص دهدکه کاندید دریافت کلیه جدید هستید،ممکن است در لیست انتظار عمل قرار گیرید.
دیالیز کجا انجام می شود؟
دیالیز ممکن است در بیمارستان،در بخش دیالیز غیر بیمارستانی ،یا در خانه انجام شود.شما و پزشکتان بسته به وضعیت بالینی و علاقه تان تصمیم می گیرید کدام محل بهتر است.
آیا دیالیز انواع گوناگون دارد؟
بله،دو نوع دیالیز وجود دارد-همودیالیز و دیالیز صفاقی
همودیالیز چیست؟
در همودیالیز ،یک کلیه مصنوعی(همودیالیزر)برای تصفیه مواد زائد ، مواد شیمیایی، و مایعات اضافی از خون شما بکار می رود.برای فرستادن خونتان به درون کلیه مصنوعی ،پزشک نیاز به یک راه دسترسی(ورودی)به رگهای شما دارد.این امر با یک جراحی کوچک به درون بازو یا ساق شما امکان پذیر است.
گاهی اوقات ،این راه با اتصال یک سرخرگ به ورید در ناحیه زیر پوستتان و تشکیل یک رگ خونی بزرگتر بنام فیستول عملی می شود.
با این وجود در صورتیکه رگهای شما برای فیستول کافی نباشند،پزشک از یک لوله پلاستیکی برای اتصال یک سرخرگ و یک سیاهرگ زیر پوستتان استفاده می کند.این امر پیوند نامیده می شود.
گاهی راه ورودی توسط یک لوله پلاستیکی باریک بنام کاتتر ایجاد می شود،که درون وریدهای بزرگ گردنی تان قرار می گیرد.این روش دسترسی موقتی است،ولی گاهی برای درمان دراز مدت بکار می رود.
درمان همودیالیز چقدر طول می کشد؟
زمان مورد نیاز برای دیالیز شما بستگی دارد به :
• میزان کارآیی کلیه های شما
• مقدار مایعاتی که بین درمانها در بدنتان انباشته می شود
• چقدر مواد زائد در بدنتان دارید
• چثه شما چقدر است
• نوع کلیه مصنوعی مورد استفاده
معمولاً هر درمان همودیالیز حدود 4 ساعت طول می کشدو سه بار در هفته انجام می شود.
یک روش همودیالیز بنام دیالیز با جریان بالاممکن است زمان کمتری ببرد.شما می توانید با پزشکتان مشورت کنید که ببیند آیا این درمان می تواند برای شما مناسب باشد.
دیالیز صفاقی چیست و چگونه کار می کند؟
در این نوع دیالیز ،خون شما درون بدنتان تصفیه می شود.پزشک یک عمل جراحی انجام خواهد داد تا یک لوله پلاستیکی بنام کاتتر را درون شکمتان جاسازی کند(کاتتر بِلی) و یک راه ورودی ایجاد کند.در طول درمان ،محدوده شکم (یا حفره پریتوئن )به آرامی از راه کاتتر با یک مایع دیالیز(دیالیزات) پر می شود.خون در سرخرگها و سیاهرگهایی که حفره صفاقی شما را پوشانده اند نگاه داشته می شود.مایعات اضافی و مواد زائد خارج از خون به درون دیالیزات کشیده می شوند.دو نوع عمده دیالیز صفاقی وجود دارد.
انواع مختلف دیالیز صفاقی چیست و چگونه عمل می کنند؟
چندین نوع دیالیز صفاقی وجود دارد ولی دو نوع عمده عبارتند از:دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD)و دیالیز صفاقی مداوم گردشی(CCPD).
دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD) تنها نوع دیالیز صفاقی است که بدون ماشین انجام می شود. معمولاً چهار یا پنج بار در روزدر خانه یا محل کار خودتان انجامش می دهید.یک کیسه دیالیز (حدود دو لیتر) را از طریق کاتتر وارد حفره پریتوئن خود می کنید.مایع دیالیز برای حدود چهار یا پنج ساعت آنجا می ماند،قبل از اینکه به داخل کیسه برگردد و دور ریخته شود.این کار تعویض نامیده می شود.هر بار که عمل تعویض را انجام می دهید یک کیسه جدید دیالیز مصرف می کنید.درزمانی که دیالیز در حفره صفاقی شماست ،می توانید مشغول فعالیتهای روزمره خود در محیط کار ،مدرسه یا در خانه باشید.
دیالیز صفاقی مداوم گردشی(CCPD) معمولاً در خانه با استفاده از یک ماشین بنام سیکلر انجام می شود.این روش شبیه دیالیز صفاقی مداوم سیار(CAPD) است با این تفاوت که چندین سیکل(تعویض) صورت می گیرد.هر سیکل معمولاً 1-2/1 ساعت طول می کشد و تعویض ها در طول شب وقتی خوابیده اید انجام می شود.
آیا دیالیز به بهبود بیماری کلیوی کمک می کند؟
خیر.دیالیز برخی اعمال کلیه سالم را انجام می دهد،ولی بیماری کلیوی را بهتر نمی کند.شما نیازمند درمان دیالیز برای تمام عمر هستید مگر اینکه بتوانید پیوند کلیه انجام دهید .
آیا دیالیز ناراحت کننده است؟
ممکن است حین ورود سوزن به داخل فیستول یا گرافت کمی ناراحتی داشته باشید،ولی بیشتر بیماران مشکل دیگری ندارند.خود دیالیز بدون درد است.با وجود این برخی بیماران ممکن است افت فشار خون داشته باشند.اگر این مورد رخ دهد،ممکن است احساس ناراحتی در معده،استفراغ،سردرد یا دل پیچه داشته باشید.با دیالیزهای پی در پی، این مشکلات بر طرف می شود.
از چه زمانی دیالیز وجود داشته است؟
همودیالیز و دیالیز صفاقی از اواسط دهه 1940 انجام می شده است.دیالیز ،بعنوان یک درمان معمول از سال 1960 شروع گردید و هم اکنون یک درمان استاندارد در همه جای دنیا است. CAPDاز سال 1976 شروع شد.هزاران بیمار با این درمان مداوا شده اند.
چه مدت می توانید با دیالیز زنده بمانید؟
هنوز دقیق نمی دانیم چه مدت بیماران روی دیالیز زنده می مانند.فکر می کنیم برخی بیماران دیالیزی ممکن است مثل افراد بدون ناراحتی کلیه عمر کنند.
آیا دیالیز گران قیمت است؟
بله.دیالیز هزینه زیادی بر می دارد.البته دولت 80٪ کل هزینه دیالیز اکثر بیماران را پرداخت می کند.بیمه های درمانی خصوصی یا سازمانهای همیاری پزشکی در پرداخت هزینه کمک می کنند.
آیا بیماران دیالیزی احساس طبیعی دارند؟
بسیاری بیماران بجز زمان دیالیز زندگی طبیعی دارند.دیالیز معمولاً احساس بهتری به شما می دهد زیرا بسیاری مشکلات مربوط به نارسایی کلیه را رفع می کند.شما و خانواده تان برای استفاده از دیالیز به زمان نیاز دارید.
آیا بیماران دیالیزی باید رژیمشان را کنترل کنند؟
بله.شما ممکن است روی یک رژیم خاص باشید.ممکن است قادر نباشید هر چه دوست دارید بخورید،و ممکن است لازم باشد مقدار مایعات مصرفی را محدود کنید.تغذیه شما ممکن است بسته به نوع دیالیز تغییر کند.
آیا بیماران دیالیزی می توانند مسافرت کنند؟
بله .مراکز دیالیز در هر نقطه از آمریکا و بسیاری کشورهای خارجی وجود دارد.درمان استاندارد شده است.شما باید قبل از مسافرت در مرکز دیگری وقت دیالیز بگیرید.پرسنل مرکز دیالیز شما می توانند به شما برای وقت گرفتن کمک کنند.
آیا بیماران دیالیزی قادر به ادامه کار هستند؟
بسیاری بیماران دیالیزی پس از انجام دیالیز قادر به بازگشت به کار هستند.اگر کار شما فعالیت بدنی زیادی را می طلبد(بلند کردن اجسام سنگین،حفاری و غیره)،ممکن است نیاز به تغییر شغل داشته باشید.
منبع:
دانشنامه رشد
دانشنامه ویکیپدیا

فهرست مطالب
مقدمه 1
وظایف کلیه ها 1
سه وظیفه اصلی کلیه ها: 1
علائم بیماری کلیوی 2
بیماری کلیه 4
ده عامل اصلی بیماری کلیه 4
وظایف کلیه ها 5
سه وظیفه اصلی کلیه ها 6
نشانه های بیماری کلیوی 7
کلیه و پیوند کلیه برای ناواردها! 10
تغذیه در بیماران پیوند کلیه 11
عوارض داروها : 13
همودیالیز چیست؟ 15
دیالیز صفاقی چیست و چگونه کار می کند؟ 16
آیا دیالیز به بهبود بیماری کلیوی کمک می کند؟ 16
آیا دیالیز ناراحت کننده است؟ 17
از چه زمانی دیالیز وجود داشته است؟ 17
آیا بیماران دیالیزی احساس طبیعی دارند؟ 17
دیالیز ( Dialysis ) 18
دیالیز چه کار انجام می دهد؟ 18
آیا نارسایی کلیه دائمی است؟ 19
همودیالیز چیست؟ 19
آیا دیالیز به بهبود بیماری کلیوی کمک می کند؟ 21
آیا دیالیز ناراحت کننده است؟ 21
منبع: 23

1