جزوه عربی دهم انسانی، درس دوم اعداد


عربی دهم انسانی
درس دوم : قواعد اعداد

عربی دهم انسانی (درس دوم اعداد)

اعداد در زبان عربی یکی از مباحث بسیار مهم میباشد
که در مدرسه برای امتحانات و کنکور جزو یکی از اولویت های طراحان سوال است،پس میبایست با دقت مباحث اعداد در زبان عربی را بیاموزیم.
در زبان عربی اعداد به دو دسته اعداد اصلی و اعداد ترتیبی تقسیم میشوند، اعداد اصلی اعدادی هستند که برای شمارش از آنها استفاده میکنیم مثال آن در فارسی به اینگونه است:
دو کتاب-پنج خودکار- سه مداد- چهار مدرسه- بیست و هفت کاغذ
در کلمات بالا اعداد (دو-پنج-سه-چهار-بیست و هفت)
اعداد اصلی ما هستند که برای شمارش انسان ها حیوانات و یا اشیا از آنها استفاده میکنیم.
اعداد اصلی
1-واحِد
یک
2-اِثنان
دو
3-ثَلاثَه
سه
4-اَربَعَه
چهار
5-خَمسَه
پنج
6-سِتَّه
شش
7-سَبعَه
هفت
8-ثَمانیَه
هشت
9-تِسعَه
نه
10-عَشَرَه
ده

الاول
یکم
الثانی
دوم
الثالِث
سوم
الرابِع
چهارم
الخامِس
پنجم
السّادِس
ششم
السّابِع
هفتم
الثامِن
هشتم
التّاسِع
نهم
العاشِر
دهم
اعداد ترتیبی

اعداد جدول بالایی را (اعداد ترتیبی) میگویند، این اعداد برای مرتب سازی و ترتیب دادن استفاده میشود، مثال آن در فارسی بدین گونه است:
اولین شخص-دومین پیام – پنجمین ماشین-هفتمین درخت-
سومین سیاره-نفر هفتم- نفر نهم و…
در این مثالهای بالا کلمات نهمین-هفتمین-پنجمین و….
اعداد ترتیبی هستند.
نکته:برای تشخیص اعداد اصلی از اعداد ترتیبی باید بدانید که این اعداد ترتیبی بر وزن فاعل هستند و همین نکته آنها را از اعداد اصلی متمایز میکند مانند:
اَربَعَه:چهار رابِع:چهارم خَمسَه:پنج خامِس:پنجم
در مثالهای بالا اعداد آبی رنگ اعداد اصلی هستند و اعداد سبز رنگ اعداد ترتیبی هستند که میتوانید در جزوه خود اعداد ترتیبی را با رنگ سبز هایلایت کنید با بهتر در ذهنتان بماند.
اعداد ترتیبی سبز رنگ بر وزن فاعل هستند:خامِس(بر وزن فاعل)
سادِس(بر وزن فاعل) رابِع (بر وزن فاعل)

نکات مربوط به صفحه 23 کتاب

1-بعد از مبحث اعداد یکی از مباحث مهم کلمه ای است که بعد از عدد می آید، کلمه ای که بعد ازعدد می آید را (معدود) میگوییم
معدود کلمه ای است که بعد از عدد می آید و چیزی است که مورد شمارش قرار گرفته است، مانند: دو کتاب=کتاب معدود است
پنج موبایل =موبایل معدود است ، هم بعد از عدد آمده است و هم مورد شمارش قرار گرفته است.
در جملات عربی هم به همین شکل است
مثلا: خَمسَهُ رِجالٍ : پنج مرد = پنج عدد میباشد و مرد معدود
یعنی مردها افرادی هستند که مورد شمارش قرار گرفته اند.
اَحَدَ عَشَرَ کَوکَباً: یازده ستاره = یازده عدد است و ستاره معدود
یعنی شی ای که مورد شمارش قرار گرفته است.
اربَعَ سَیّاراتٍ: چهار ماشین = چهار عدد و ماشین معدود است
یعنی وسیله ای که مورد شمارش قرار گرفه است.

نکته:در مثالهای زیر توجه داشه باشید که عدد و معدود همیشه بعد از هم و بدون فاصله می آیند.

2-گاهی عدد های ثَلاثَه تا عَشَرَه بدون (ه) می ایند.
در نکته شماره 2 صفحه 23 کتاب گفته شده است که اعداد 3 تا 10 در زبان عربی گاهی با (ه) یعنی به صورت مونث و گاهی بدون (ه) یعنی به صورت مذکر می آیند، در اصل نکته کتاب به این صورت است که:
اگر اعداد 3 تا 10 داشته باشیم و بعد از آن عدد ،معدود داشه باشیم
عدد ومعدود از نظر جنسیتی با هم مخالف هستند.

یعنی اگر معدود شما مونث باشد عدد به صورت مذکر می آید و معدود مذکر باشد عدد به صورت مونث می آید.
به مثالهای زیر توجه کنید:
ثَلاثَهُ اَقلامٍ (قلم) : سه خودکار
اَربَعَهُ کُتُبٍ (کتاب):4 کتاب
خَمسَهُ مَطاعِمٍ (مَطعَم):پنج رستوران
سُتَّ نَوافِذٍ(نافِذَه):شش پنجره
سَبعَ مَکاتِبٍ (مَکتَبَه):هفت کتابخانه
ثَمانی حَقائِبٍ(حَقیبَه):هشت کیف
تِسعَ مَدارِسٍ(مَدرَسَه):نُه مدرسه
عَشَرَهُ دَفاتِرٍ(دفتَر):ده دفتر
نکته 1:از شمار 3 تا 10 باید توجه داشته باشید که معدود همیشه به صورت جمع و مجرور می آید.
همیشه معدود با عدد خود از نظر مذکر و مونث بودن رابطه عکس دارد:یعنی اگر معدود مذکر باشد عدد مونث و معدود مونث باشد عدد مذکر است.
و معدود همیشه نکره است یعنی (ال) نمیگیرد.
معدود همیشه جمع و مکسور می آید و نقش آن هم مضاف الیه است.
(به مثالهای بالا و حرکات آنها خب دقت کنید)

نکته 4 و5 کتاب

در کتاب درسی در مورد اعداد عقود گفته شد که قبل از توضیح اعداد عقود به برخی نکات در مورد اسم اعداد در عربی به آن ها میپردازیم:
1-اعداد مفرد=اعداد 1 تا 10 را در عربی اعداد مفرد میگویند.
2-اعداد مرکب=اعداد 11 تا 19 اعداد مرکب گفته میشود.
اَحَدَ
عَشَر
اِثنا
عَشَر
ثَلاثَهَ
عَشَر
اَربَعَهَ
عَشَر
خَمسَهَ
عَشَر
سِتَّهَ
عَشَرَ
سَبعَهَ
عَشَر
ثَمانیَهَ
عَشَر
تِسعَهَ
عَشَر
اعداد اصلی مرکب

الحادی
عَشَر
الثانی
عَشَر
الثالِث
عَشَر
الرابِع
عَشَر
الخامِس
عَشَر
السادِس
عَشَر
السابِع
عَشَر
الثامِن
عَشَر
التاسِع
عَشَر

اعداد ترتیبی مرکب

3-اعداد عقود=عقود به معنای گره یا پیوند است ، اعداد شماره
10-20-30-40-50-60-70-80-90
اعداد بالا را اعداد عقود میگویند که در زبان عربی به این شکل نوشته می شوند : عِشرون-عِشرین(20)/ ثَلاثون-ثَلاثین(30)/اَربَعون-اَربَعین(40)/ خَمسون -خمسین(50)/سِتّون-سِتّین(60)/ سَبعون-سَبعین(70)/ ثَمانون-ثَمانین(80)/تِسعون-تِسعین(90)/

4-اعداد معطوف: این اعداد از شماره 21 تا 99 را شامل می شود
شماره 21 تا 99همانطور که میدانید در فارسی (بیست ویک-چهل وو چهار-نود و نه) خوانده میشود که بین این دو عدد حرف (واو)
قرار گرفته است، دقیقا همین (واو) در عربی هم وجود دارد که بین دو عدد را به هم متصل کرده و عطف داده.

معدود اعداد معطوف به چه صورت است؟
معدود اعداد معطوف (11تا99) در زبان عربی همیشه به صورت مفرد و منصوب می آید
مانند:اَحَدَ عَشَرَ کَوکَباً (معدود مفرد و منصوب آمده)
تِسعَهٌ و تِسعونَ یَوماً (معدود مفرد و منصوب آمده)

نحوه شمارش اعداد 1 تا 100 در زبان عربی

در کاتب درسی خود صفحه 23 نکته شماره 9 آمده است که
یکان پیش از دهگان می آید، برای درک بیشتر این مطلب به مثالهای زیر توجه کنید:
4876(چهار هزارو هشتصد و هفتاد و شش)
در عدد بالایی میبینید که برای شمارش عدد از بزرگترین واحد شروع کردیم ، اول از هزارگان بعد از آن صدگان بعد از آن دهگان و در آخر یکان که پایین ترین واحد شمارش است
بعنی برای شمارش اعداد همیشه این روش را در پیش میگیریم
هزارگان+صدگان+دهگان+یکان

در زبان عربی شمارش اعداد به این صورت است
هزارگان+صدگان+یکان+دهگان
یعنی یکان جلوتر از دهگان می آید.

حال این روش را برای شمارش اعداد بیست و یک تا 99 در نظر میگیریم:
بیست ویک (دهگان+یکان)
در عربی = واحِد وعِشرون (یکان+دهگان)
بیست و دو =اِثنان و عِشرون(یکان+دهگان)
بیست و سه = ثَلاثَه و عِشرون (یکان+دهگان)
بیست و چهار=اَربَعَهَ و عِشرون (یکان+دهگان)
بیست و پنج= خَمسَهَ و عِشرون (یکان+دهگان)
بیست و شش= سِتّهَ و عِشرون (یکان+دهگان)
بیست و هفت= سَبعَهَ و عِشرون(یکان +دهگان)
بیست و هشت= ثَمانیَهَ و عِشرون (یکان +دهگان)
بیست و نه= تِسعَهَ و عِشرون(یکان +دهگان)
سی=ثَلاثون…
تمرین: برای بقیه اعداد از سی تا نود و نه همین روش بالا را پیاده کنید.

خلاصه اعداد

1-اعداد عقود جزو اعداد معطوف نیستند زیرا (واو) ندارند.
در اعداد معطوف بین دو عدد واو قرار میگیرد
بیست و یک -پنجاه و پنج-چهل و نه – هشتاد و هفت
واحدِد و عشرون- خمسهَ و خمسون- تسعَهَ و اَربعون- سبعه و ثمانون

نکته= در عدد یک و دو عدد و معدود با هم ازنظر جنسیتی یکسان هستند.اگر عدد مونث باشد معدود مونث است/اگر عدد مذکر باشد
معددو مذکر است/
در اینجا شماره 1 و شماره 2 بعد از معدود خود میایند(استثناء)
سائحٌ واحد – جمله واحده-(اول معدود بعد عدد)
پس فرق عدد 1 و2 با اعداد 3 تا 10 چیست؟
عدد 1 و2 با معدود خود موافق هستند و نکته دیگر این است که بعد از معدود خود میایند.
6- عشرون -عشرین

7- معدود عدد های 11 تا 99 مفرد و منصوب هستند.
واحد و خمسون کتاباً – سِتَّه و ستون قلماً – خمسه وعشرون سیارهً
خمسه وعشرون سیاراتٍ (اسم جمعه و کسره دارد ، این اسم برای عدد بیست و پنج مناسب نیست و کلمه سیاره باید مفرد و منصوب بیاید)
خمسه وعشرون سیارَهً
ستَّه سیارَهً (خطا زیرا معدود مونث است و عدد باید مذکر باشد
و دوم اینکه معدود من باید جمع و مکسور شود)
سِتَّ سیاراتٍ.

نمونه سوالات زیر را حل کنید.

1-عَیِّن ما لیسَ فیه العَددِ الاَصلی:
الف)سافَرتُ الی مَدینه اصفهان المره الثانیَه.
ب)خَرجَ اَحد عشرا تلمیذاً من المدرسه.
ج)سبعه عشر تلامیذِ رَجعوا مِنَ المدرسه.
د)هُناکَ ستَّه عشر کتاباً.

2-عَیِّنِ الخَطاء:
الف)اَربعه جنودٍ واقفون
ب)یَلعبُ احدَ عشرَ لاعِباً
ج)جاءَ اثنتان رَجُلانِ
د)یَذهَبُ سِتَّه عشر شَباباً

3-عَیِّن الصحیح:
39+53=92
الف)ثلاثه وتسعون زائد خمسه وثلاثون یساویاثنان وتسعون.
ب)تسعون وثلاثه زائد ثلاثه و ستّون یساوی اثنان و تسعون
ج)ثلاثه وتسعون زائد ثلاثه و خمسون یساوی اثنان و تسعون
د)تسعه و ثلاثون زائد ثلاثه وخمسون یساوی اثنان و تسعون

4-عَیّن العَدد الاکبر بین الاعداد:
الف)سبعه وثلاثون
ب)تسعه وسبعون
ج)خمسه وخمسون
د)واحد و اربعون

5-عین الصحیح من الاعداد 93-72-69-54-21:
الف)تسعون و ستّه-ثلاثه وتسعون-اثنان وسبعون-خمسه و اربعون-واحد وعشرون
ب)اثنان وسبعون-تسعه وستّون-اربعه وخمسون-ثلاثه وتسعون-واحد و عشرون
ج)واحد و عشرون-ثلاثه و تسعون-اثنان وسبعون-خمسه وستّون-ستّه و تسعون
د)ثلاثه وتسعون-اثنان و سبعون-تسعه وتسعون-اربعه وخمسون -واحد وعشرون

6-الفَصلُ …… و الفَصلُ …….فی السنه الایرانیه فصلُ الشِّتاء والفصلُ الخَریف:
الف)الثلاثه والرابع
ب)الرابع و الثالثه
ج)الرابع و الثانی
د)الاولی والثانی

7-عین الصحیح عن العملیات الحسابیه:
الف)عشرَهٌ فی ثَلاثَه یُساوی ثَلاثَهَ عَشَر
ب)اثنان وخَمسین زائد ثَلاثه عَشَر یُساوی سبعه وتِسعین
ج)سِتّون تَقسیمٌ علی ستهٍ یُساوی سته عشر
د)ثَلاثَهَ عَشَر زائد خمسه وعشرین یُساوی سَبعَهَ وثلاثین

8-عین الخطاء:
الف)الشخص الرابعهَ و الثَلاثون یَخرُجُ منَ الصَف:شخص سی و چهار نفر از کلاس خارج شد.
ب)اِفتَحوا کُتبَکم الصَفحه الخامِسَهُ و عِشرون:صفحه بیست و پنجم کتابتان را باز کنید.
ج)اربَعَهُ عشر طالباً یَذهَبونَ الی الجامِعَه:چهارده دانشجو به دانشگاه می روند.
د)اَقراُ الصفحَهَ السِتَّهَ و ثَلاثینَ من کتابی:صفحه سی وشش کتابم را خواندم.

9-عَیِّن الصحیح:
تسعَه و تِسعون-اربَعَهِ و خَمسون-تِسعَه و تِسعون-واحِد وثَلاثون
الف)96-52-99-21
ب)69-45-99-21
ج)69-54-90-31
د)69-54-99-31

10-عَیِّن اعداداً تَرتیبیاً:
الف)الثالث عشر-الرابع-تسعه وتسعون
ب)السابع-الخامس-السبعه-الاربعهَ عشر
ج)الرابع عشر-السادس عشر-الثامن-التاسع
د)عشرون-خمسون-الرابع-خَمسه

پاسخنامه
پاسخ سوال1: پاسخ درست گزینه (الف) الثانیَه جزو اعداد ترتیبی میباشد. در گزینه های بعدی: احدَ عشر به معنای یازده
سبعه عشر به معنای هفده و ستَّه عشر به معنای عدد شانزده میباشد در صورتی که المره الثانیه یعنی دومین بار.
پاسخ سوال 2:
جواب درست گزینه ج)
(در اعداد 1 و2 و اول معدود میاد بعد عدد: میشه جائ رجلان اثنان.)

پاسخ سوال 3: پاسخ صحیح گزینه د
الف):ثلاثه و تسعون غلط است
ب)ثلاثه وتسعون غلط
ج)ثلاثه وتسعون غلط

پاسخ سوال 4: جواب درست گزینه ب
الف):37 ج)55 د)48 گزینه ب)79 که از بقیه اعداد بزرگتر است.

پاسخ سوال 5:گزینه صحیح (ب)
در گزینه الف:تسعون و سته غلط است-خمسه و اربعون غلط است-
در گزینه ب:همه اعداد به درستی نوشته شده
در گزینه ج:خَمسَه وستّون غلط-ستَّه و تِسعون هم غلط است.
در گزینه د:تسعَه و تِسعون غلط است-

پاسخ سوال 6:
گزینه صحیح: (ج)
ترجمه:فصل چهارم و فصل دوم در یک سال ایرانی فصل زمستان و فصل پاییز است.

پاسخ سوال 7: گزینه صحیح (د)
بقیه گزینه ها:
گزینه الف:ثلاثه عشر غلط است (ده ضربدر 3 میشود سی نه سیزده).
گزینه ب: سبعه وسِتّین غلطپنجاه و دو به علاوه سیزده مساوی است با شصت و پنج ، پس 67 غلط است)
گزینه ج: ستَّه عشر غلط
پاسخ سوال 8:
گزینه صحیح الف میباشد ، معنای درست آن میشود نفر سی و چهارم از کلاس خارج شد (عدد ترتیبی است)

پاسخ سوال 9: گزینه صحیح د
گزینه الف:96-52-21 غلط است.
گزینه ب:45-21 غلط است.
گزینه ج:90 غلط است.

پاسخ سوال 10: گزینه صحیح ج
(فرق اعداد اصلی واعداد ترتیبی در این است که در کاربرد اعداد اصلی برای شمارش هر چیزی است، مانند دو کتاب ، ده خودکار و…. ، اما کاربرد اعداد ترتیبی ترتیب گذاشتن است مانند:دومین نفر، چهارمین کتاب، سومین ماشین و…)
گزینه الف: تسعَه و تِسعون غلط است عدد اصلی میباشد.
گزینه ب : السبعَه غلط است عدد اصلی است.
گزینه د:خَمسَه غلط است چون عدد اصلی است.
موفق باشید.