تارا فایل

تحقیق زانو درد و درمان آن




موضوع
زانو و زانو درد
استاد مربوط :
گردآورنده:

فهرست مطالب
عنوان
صفحه
فصل اول
8
درمان زانو درد و علت آن
8
علت و علل
10
عوامل خطر
13
علائم
14
زمان مراجعه به پزشک
15
تشخیص
15
درمان
17
درمان های خانگی
17
دارو
18
تزریق
19
ورزش و حرکات اصلاحی
19
نکات مهم
22
طب سوزنی
22
وسایل کمکی، بریس و زانو بند
22
جراحی
23
قصل دوم
25
درمان آرتروز زانو
25
علت
28
علائم و نشانه ها
29
تشخیص
30
درمان بدون جراحی
30
درمان های اولیه
31
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
32
داروها
33
تزریق
33
زانوبند طبی
34
تغذیه
34
درمان جراحی
35
فصل سوم
36
درمان پارگی مینیسک زانو
36
آناتومی زانو
38
علت
39
انواع و درجه بندی پارگی
40
علائم
41
تشخیص
42
درمان بدون جراحی
42
استراحت و سرد کردن مفصل
43
انجام حرکات اصلاحی
43
ورزش
44
بریس
44
جراحی
44
فصل چهارم
46
آسیب و پارگی تاندون های زانو:علائم و درمان
46
علت
46
انعطاف پذیری کم
49
عوامل خطر
49
علائم
50
زمان مراجعه به پزشک
50
تشخیص
51
درمان
52
حرکات ورزشی
53
جراحی
55
فصل پنجم
56
علت و درمان ورم زانو چیست؟
56
علت و دلایل
58
علائم ونشانه ها
61
تشخیص
62
درمان
63
استراحت
63
کمپرس یخ
63
دارو
64
فیزیوتراپی
64
ماساژ
64
جراحی
65
پیشگیری
65
فصل ششم
66
علت صدا دادن و تق تق زانو و درمان آن
66
آناتومی
67
صدا دادن مفصل
69
علت و علل
69
درمان
73
پیشگیری
71
نتیجه گیری
74
منابع
77

فصل اول
درمان زانو درد و علت آن

زانو و زانو درد

زانو درد یکی از مشکلات رایجی است که همه افراد درهرسنی می توانند به آن مبتلا شوند درد زانو بر اثر آسیب دیدگی هایی مانند پارگی لیگامنت ها یا پارگی غضروف ها ایجاد میشود، شرایط دیگری هم مانند بیماری آرتروز، نقرس و عفونت می تواند باعث بروز درد زانو شود. تعداد زیادی از زانو درد های خفیف بعد از مراقبت های اولیه توسط خود فرد بهبود میابد و این مراقبت های را می توان به عنوان یک درمان سریع زانو درد خفیف تلقی کرد. درمان فیزیوتراپی و به کاربردن بریس نیز در کاهش درد مفصل زانو موثر است در بعضی از موارد برای درمان درد زانو به جراحی نیاز است.

علت و علل
موارد متعددی وجود دارد که میتواند روی عملکرد صحیح یکی از زانوها یا هر دو زانو تاثیر بگذارد و باعث ایجاد زانو درد شود. آسیب دیدگی زانو یکی از رایج ترین دلایل آن است اما موارد دیگری هم مانند بیماری آرتروز زانو ، مشکلات حرکتی باعث از بین رفتن و ناراحتی مفصل می شود. از دیگر علت های زانو درد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* آسیب دیدگی: آسیب دیدگی های زانو می تواند روی هر کدام از لیگامنت ها، تاندون ها، کیسه های حاوی مایع (برسا) که در اطراف مفصل زانو قرار دارد همانند استخوان، غضروف و لیگامنت هایی که باعث شکل گیری مفصل شده اند تاثیر بگذارد و باعث زانو درد شود تعدادی از آسیب دیدگی های رایج زانو شامل موارد زیر است:
1. آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی: این نوع آسیب دیدگی به آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی گفته می شود لیگامنت متقاطع قدامی، یکی از 4 لیگامنتی است که استخوان مچ پا را به استخوان ران متصل کرده است آسیب دیدگی این لیگامنت اغلب در ورزش های پر برخورد مانند بسکتبال، فوتبال و یا ورزش های دیگری که افراد به صورت ناگهانی تغییر جهت می دهند رخ می دهد.
2. پارگی مینیسک: مینیسک زانو سخت است و دارای غضروف های کشسانی است که نقش ضربه گیر در بین استخوان قلم پا و ران را ایفا می کند. مینیسک می تواند هنگامیکه زانو به صورت ناگهانی پیچ می خورد در حالیکه وزن بدن روی آن است، پاره شود و منجر به زانو درد می شود.
3. کبودی و التهاب زانو: تعدادی از آسیب دیدگی ها باعث التهاب کیسه برسا در زانو می شود، برسا کیسه کوچکی پر از مایع است و باعث نرم شدن ناحیه خارجی زانو می شود و به تاندون ها و لیگامنت ها کمک می کند تا به راحتی بر روی هم در مفصل حرکت کنند.
4. تاندونیت یا التهاب تاندون های کشکک زانو: تاندونیت به التهاب و آسیب دیدگی ها دریک یا چند تاندون کششک زانو (بافت های فیبری ضخیمی که باعث اتصال ماهیچه به استخوان شده است) گفته می شود دوندگان، اسکی بازان، دوچرخه سواران و افرادی که ورزش هایی انجام می دهند که در آن عمل پرش زیاد رخ می دهد بیشتر از بقیه افراد در خطر بروز آسیب دیدگی در تاندون های کشکک زانو قرار دارند این تاندون ها باعث اتصال ماهیچه های چهار سر در جلوی ران به قلم پا شده است و یکی از شایعترین علائم این آسیب زانو درد می باشد.
* مشکلات حرکتی: تعدادی از مشکلات حرکتی که باعث ایجاد درد زانو می شود در ادامه ذکر شده است:
1. اختلال درحرکت زانو: در بعضی از مواقع آسیب دیدگی یا فرسوده شدن استخوان یا غضروف باعث میشود که قطعه ای از استخوان یا غضروف جداشود و در فضای مفصل شناور شود این اتفاق به خودی خود مشکلی را ایجاد نمی کند، مگر اینکه باعث اختلال در حرکاتی می شود که با مفصل زانو در ارتباط است و تاثیر این اختلال مانند آن است که یک مداد در لولای در قرار دهید و باعث جلوگیری از باز و بسته شدن در شوید. این نوع اختلال حرکت با زانو درد همراه است.
2. گرفتگی لیگامنت : این سندروم زمانی رخ میدهد که لیگامنتی که از ناحیه خارجی استخوان لگن به ناحیه خارجی استخوان قلم پا (Iliotibial) متمایل شده است دچار گرفتگی بشود و روی قسمت خارجی ران ساییده شود دوندگان دوی ماراتن از جمله افرادی هستند که در خطر ابتلا به این سندروم قرار دارند.
3. جابه جایی کشکک زانو: این اختلال زمانی ایجاد میشود که استخوان کشکک زانو که جلوی زانو را پوشانده است جابه جا شود و به خارج از زانو حرکت کند در بعضی از مواقع جابه جایی زانو را می توان مشاهده کرد که با زانو درد همراه می باشد.
4. درد ناحیه پا و لگن: در صورتیکه با دردپا و لگن مواجه شوید ممکن است برای از بین بردن این درد روش راه رفتن خود را عوض کنید اما دقت داشته باشید، تغییر در روش راه رفتن باعث ایجاد فشار زیاد روی مفصل زانو می شود در بعضی از مواقع مشکلات و درد در پا و لگن می تواند به زانو هم انتقال یابد و باعث زانو درد شود.
5. انواع آرتروز: بیشتر از 100 نوع آرتروز وجود دارد. انواع مختلف این بیماری اغلب روی مفصل زانو تاثیر گذار است. تمام انواع آرتروز زانو همراه با زانو درد می باشد. البته ممکن است درد در مراحل اولیه آرتروز علائمی نداشت باشد اما اولین علامت آن بروز درد زانو می باشد گاهی در اثر آرتروز زانو درد پشت زانو ممکن است بوجود آید. از جمله انواع آرتروز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* آرتروز استخوان: به این بیماری آرتروز ازبین رونده هم گفته می شود. این نوع از آرتروز رایجترین نوع آن است. این بیماری زمانی ایجاد میشود که با افزایش سن غضروف ها از بین میروند و باعث ساییدگی و از بین رفتن استخوان ها و در مواردی درد پشت زانو می شود.
* آرتروز روماتیسمی: ضعیف ترین نوع آرتروز روماتیسم است این بیماری یکی ازبیماری های خود ایمنی است که برروی همه مفاصل بدن از جمله زانو تاثیر میگذارد اگر چه بیماری روماتیسم یک بیماری دردناک است اما میزان شدت درد این اختلال در افراد مختلف متفاوت است و دچار افت و خیز است
6. نقرس: این نوع آرتروز زمانی ایجاد میشود که اسید اوریک در مفصل ساخته شود در حالیکه بیماری نقرس روی انگشت بزرگ تاثیر گذار است اما می تواند، در زانو هم ایجاد شود و باعث بروز زانو درد شود.
7. بیماری شبیه به نقرس: این بیماری اغلب با بیماری نقرس اشتباه گرفته می شود، اما بیماری شبه نقرس با انباشته شدن کلسیم در مایع موجود در مفصل ایجاد میشود مفصل زانو یکی از رایجترین مفاصلی است که تحت تاثیر این بیماری است.
8. آرتروز عفونی: در بعضی از مواقع مفصل زانو عفونت میکند و باعث ایجاد تورم، درد و قرمزی می شود و این بیماری هیچ علائمی قبل از شروع شدن زانو درد ندارد، آرتروز عفونی اغلب با تب همراه است.
عوامل خطر
مواردی که خطر بروز بیماری آرتروز را افزایش می دهند در ادامه ذکرشده است:
* اضافه وزن: این عامل باعث ایجاد وزن اضافی روی مفصل زانو حتی با انجام فعالیت های معمولی مانند پیاده روی و بالا و پایین رفتن از پله می شود اضافه وزن هم چنین خطر ابتلا به بیماری آرتروز را با از بین رفتن غضروف ها افزایش میدهد. اکثر افرادی که اضافه وزن دارند زانو درد را هنگام بالا رفتن از پله تجربه کرده اند.
* مشکلات بیومکانیکی: حالت های خاص بدشکلی درمفاصل بدن مانند کوتاهی یک ساق پا نسبت به ساق پای دیگر،عدم تعادل زانو،صافی کف پا می تواند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهد.
* عدم استقامت و انعطاف زانو:عدم استقامت و استحکام زانو می تواند باعث ایجاد آسیب دیدگی در مفصل زانو شود. گرفتگی و ضعف در ماهیچه های زانو از محافظت کافی از مفصل جلوگیری میکند، به دلیل اینکه زانو نمی تواند فشارهای زیادی که روی این مفصل ایجاد می شود را جذب کند باعث آسیب دیدگی و زانو درد می شود.
* ورزش های خاص: انجام ورزش های خاص باعث ایجاد فشار زیادی روی مفصل می شود مثلا ورزش اسکی روی یخ (با پوشیدن کفش های اسکی محکم و سخت)، بسکتبال، ضربه های مکرری که هنگام دویدن انجام می شود همه موارد فوق باعث ایجاد خطر آسیب دیدگی و زانو درد می شود.
* آسیب دیدگی های قبلی: آسیب دیدگی های قبلی زانو می تواند خطر بروز آسیب دیگی مجدد زانو را افزایش دهد.
علائم

براساس نوع اختلال، نوع درد (شدید، مزمن و حاد) و محل ایجاد درد در افراد مختلف، متفاوت است اما به صورت کلی علائم و نشانه های زانو درد شامل موارد زیر است:
* ایجاد تورم و سخت شدن مفصل
* گرم شدن و قرمزی مفصل هنگام لمس کردن آن
* عدم استحکام و ضعف
* صدا دادن زانو
* ناتوانی در صاف کردن زانو به صورت کامل
زمان مراجعه به پزشک
در صورت بروز علائم زیر همراه با زانو درد باید به پزشک مراجعه کنید
1- ناتوانی در تحمل وزن روی زانو
2- داشتن ورم زانو
3- ناتوانی در خم و راست کردن زانو به صورت کامل
4- بدشکل شدن زانو و ساق پا
5- تب کردن علاوه بر قرمزی، تورم و زانو درد
6- احساس در آمدن زانو از جای خود و عدم استحکام زانو
تشخیص
در طول معاینه فیزیکی زانو پزشک موارد زیر را ارزیابی می کند:
1- ارزیابی هرگونه تورم، ضعف، افزایش حرارت و کبودی های قابل مشاهده در مفصل زانو
2- ارزیابی حرکت ساق پا در جهت های مختلف
3- فشار و کشیدن مفصل برای ارزیابی میزان استقامت مفصل
4- مشخص کردن محل درد برای مثال درد پشت زانو، کشکک و یا کاسه زانو
در بعضی از موارد زانو درد پزشک تست های عکس برداری و آزمایشگاهی را توصیه می کند که شامل موارد زیر است:
* تست اشعه ایکس: در ابتدا پزشک برای ارزیابی هر گونه شکستگی و یا بیماری انجام تست اشعه ایکس را توصیه می کند.
* تست سی تی اسکن: سی تی اسکن ترکیبی از تست اشعه ایکس است که از جهات مختلف از مفصل گرفته می شود، این تست می تواند تصاویر زیادی از بخش های مختلف داخل مفصل را در اختیار پزشک قرار دهد، سی تی اسکن برای تشخیص زانو درد ناشی از مشکلات متعدد استخوان یا جداشدن قسمتی از استخوان موثر است.
* اولتراسوند یا فراوادرمانی: این نوع تست عکس برداری با استفاده از امواج صدا، تصاویر واقعی از بافت های نرم اطراف زانو و عملکرد آن در اختیار پزشک قرار میدهد. پزشک ممکن است در حین انجام این عکسبردای مفصل زانوی شما را در جهات مختلفی برای تشخیص مشکلی خاص قرار دهد و عکس آنرا تهیه کند.
* ام آر ای: این روش با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی قوی تصاویر سه بعدی از نواحی داخلی مفصل زانو ایجاد می کند. این تست برای ارزیابی آسیب دیدگی های بافت های نرم مانند لیگامنت ها، غضروف ها، ماهیچه ها و تاندون ها موثر است.
* آزمایش خون: در صورتیکه احتمال ایجاد عفونت، بیماری نقرس، بیماری شبه نقرس در مفصل شما تشخیص داده شود. پزشک انجام آزمایش خون و آرتروسنتز (arthrocentesis) جراحی که مقداری از مایع موجود در مفصل با سوزن بیرون کشیده می شود و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه برده میشود، را ضروری میداند.
درمان

درمان زانو درد بر اساس علت بروز درد متفاوت است.
درمان های خانگی
مصرف داروهای بدون تجویز پزشک مانند استامینوفن (تایلنول وغیره) ایبوپروفن (ادویل وغیره)، ناپروکسن می تواند باعث کاهش زانو درد و درد کاسه زانو شود. در بارداری تمام داروهای فوق باید با تشخیص پزشک متخصص صورت گیرد. تعدادی از بیماران با استعمال پمادها و کرم های بی حس کننده مانند لیدوکائین یا کاپسایسین درد مفصل زانوی خود را کاهش می دهند. این پماد ها حاوی موادی است که از فلفل قرمز ساخته شده است. خود مراقبتی برای آسیب دیدگی مفصل زانو شامل موارد زیر است:
* استراحت: یک استراحت کوتاه بعد از انجام فعالیت های روزمره، باعث کاهش فشار روی زانو، بهبود آسیب دیدگی و جلوگیری ازآسیب دیدگی و زانو درد مجدد می شود. برای بهبود آسیب دیدگی های جزئی یک یا دو روز استراحت کافی است اما در موارد زانو درد شدید مفصل به استراحت و ریکاوری طولانی تری نیاز دارد.
* یخ: به کاربردن یخ باعث کاهش التهاب و زانو درد میشود. استفاده از کمپرس گیاهان یخ زده به دلیل اینکه همه مفصل زانو را میپوشاند بسیار موثر است. همچنین برای جلوگیری از سوختگی پوست کمپرس یخ را دریک حوله قرار دهید و بر روی پوست خود بگذارید اگر چه استفاده از یخ کاملا امن و موثر در کاهش درد مفصل زانو است اما یخ را بیشتر از20 دقیقه به دلیل آسیب دیدگی که ممکن است به عصب های پوستی وارد کند روی پوست قرار ندهید.
* بستن و فشردن مفصل: این روش باعث جلوگیری از تجمع مایع در بافت های آسیب دیده میشود و از لیگامنت های زانو محافظت میکند و باعث استحکام آن و کاهش زانو درد می شود. مفصل را بوسیله بانداژهای سبک وچسبی ببندید، این بانداژها باید متعادل بسته شوند اگر خیلی محکم بسته شوند می تواند باعث قطع جریان خون در مفصل شود.
* بالا نگهداشتن مفصل: قرار دادن پا روی بالش هنگام خوابیدن و نشستن باعث کاهش ورم و زانو درد می شود.
دارو
پزشک برای کاهش زانو درد و درمان بیماری هایی مانند روماتیسم و نقرس مصرف داروهایی را برای بیمار تجویز میکند. مصرف گلوکزامین و کندرویتین نیز می تواند مفید باشد. نتایج مطالعات نشان دهنده تاثیر موثر این مواد در کاهش زانو درد ناشی از بیماری آرتروز است. افرادی که دچار دردهای ملایم یا شدید آرتروز هستند می توانند با استفاده از این مکمل ها به نتایج مفید و موثری دست یابند.

تزریق
در بعضی از مواقع پزشک تزریق دارو به صورت مستقیم در مفصل را توصیه می کند، نمونه هایی از تزریق شامل موارد زیر است:
* کورتیکواستروئید: تزریق داروی کورتیکواستروئید در مفصل زانو باعث کاهش علائم بیماری آرتروز و کاهش زانو درد برای چند ماه می شود. تزریق در همه موارد موفقیت آمیز نیست. تزریق خطر عفونت را در پی دارد.
* مکمل برای لغزندگی مفصل: مواد لغزنده ای که شبیه به موادی طبیعی است که بوسیله مفصل دربدن ساخته می شود می تواند در مفصل زانو تزریق شود و به بهبود حرکت و کاهش زانو درد مفصل کمک کند. کاهش درد با یک یا چند مرحله تزریق در مدت زمان 6 ماه تا یک سال در بدن پایدار است.
ورزش و حرکات اصلاحی
استقامت ماهیچه های اطراف زانو باعث استحکام مفصل زانو می شوند. پس باید روش هایی را برای استقامت ماهیچه های جلوی ران (ماهیچه چهارسر) و ماهیچه ای در پشت ران (همسترینگ) انجام دهید انجام تمرینات برای بهبود تعادل مفصل هم میتواند در کاهش زانو درد موثر باشد. محافظ کمان پا، در بعضی از مواقع استفاده از پاشنه های نرم در ناحیه پاشنه پا، می تواند باعث جلوگیری از ایجاد فشار روی زانو که در اکثر مواقع ناشی از بیماری آرتروز است، بشود. تمرین یکی از بهترین روش ها برای درمان زانو درد مزمن است استقامت ماهیچه های اطراف زانو، از مفصل زانو با کاهش فشار روی این مفصل جلوگیری می کند. اما شما باید هنگام انجام تمرینات از روش های و شکل های مناسب آن برای زانو درد استفاده کنید.
هرگز ساق پای خود را در نقطه ای که زانوهایتان به انگشتان بچسبد خم نکنید این کار باعث ایجاد فشار زیادی در زیر کاسه زانو و درد مفصل زانو می شود. این فشار فقط در حین انجام تمریناتی که در ادامه ذکر میشود ایجاد نمی شود، اما هنگام استفاده از استپ در تمرینات ایروبیکی یا کششی ایجاد می شود.
هرکدام ازتمرینات زیر را 10 تا 12 مرتبه و 2 تا 3 بار در هفته انجام دهید:
خم شدن یا اسکوات (اسکوات جزئی): پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید و با فاصله ای حدود 12 اینچ از یک صندلی باستید و انگشتان خود را به سمت جلو قرار دهید به آرامی روی لگن خم شوید و به آرامی خودتان را تا نیمه های صندلی پایین بیاورید عضلات شکم خود را منقبض کنید و حتما زانوی های شما باید در پشت انگشتانتان دیده شود. در انجام این تمرینات توجه کنید که حتما به درستی انجام شوند چون در غیر اینصورت تاثیری در کاهش زانو درد نخواهد داشت.
تمرین استپ: بوسیله یک استپ یا نیمکت با پای راست بر روی استپ بالا بروید پای چپ را با پای راست جابه جا کنید و پایین بیایید زمانیکه بالا میروید زانوی شما باید مستقیم بالای مچ پا باشد این حرکت را با شروع بوسیله پای چپ تکرار کنید.
به پهلو خوابیدن و بالابردن ساق پا: یک وزنه سبک به زانوی خود ببندید بر روی سمت چپ بدن دراز بکشید. ساق پاهای خود را به یکدیگر بچسبانید و کاملا صاف نگه دارید. با بازوی چپ خود از سرتان محافظت کنید بدنتان باید کاملا صاف باشد به آرامی پای راست خود را تا نزدیکی شانه بالا بیاورید و پایین بیاورید این حرکت را برای پای چپ هم تکرار کنید. این تمرین به افزایش استقامت زانو و کاهش زانو درد موثر است.
بالا بردن ساق پا: از یک وزنه روی بالای زانو استفاده کنید به سمت چپ بدن خود درازبکشید به آرامی روی باسن برگردید پای راست خود خم کنید و بر پشت ساق پای چپ قرار دهید کف پای راست شما باید بروی زمین قرار داشته باشد و پای چپ شما کاملا صاف باشد با بازوی چپ خود از سرتان محافظت کنید به آرامی پای چپ خود رابه فاصله 3 تا5 اینچ از روی زمین بلند کنید این حرکت را برای پای راست تکرار کنید. تکرار این تمرین در دراز مدت به کاهش زانو درد و درد مفصل زانو کمک می کند.
بالابردن ساق پا(پشت ساق پا): برای حفظ تعادل خود ازصندلی یا دیوارکمک بگیرید پاهای خود را به اندازه عرض شانه بازکنید انگشتان کاملا به سمت جلو باشدبه آرامی پاشنه پاهای خود را از زمین بلند کنید و بالا بیاورید. پاشنه پاهای خود به سمت انگشتان بالا بیاوید و نگهدارید و سپس پایین بیاورید.
بالابردن ساق پا به صورت مستیقم وصاف: به یک دیوار در حالت نشسته تکیه دهید و ساق پای راست خود را خم کنید و کف پای راست را روی زمین قرارد هید و ساق پای چپ خود را به صورت صاف و مستقیم بالا بیاورید، به آرامی پای چپ خود را 13 اینچ از زمین بالا بیاورید آنرا نگه دارید و سپس پایین بیاورید این حرکت را برای ساق پای راست هم تکرار کنید. این تمرین باعث تقویت عضلات پا و کاهش زانو درد می شود.
کشش کمان کوتاه زانو: برای این حرکت در همان موقعیتی قرار بگیرید که حرکت بلند کردن ساق پا را انجام میدهید فقط یک توپ به اندازه توپ بسکتبال در زیر زانوی چپ خود قرار دهید تا ساق پای شما کمی خم شودبه آرامی ساق پای خود را صاف کنید آنرا نگه دارید وسپس پایین بیاورید این حرکت را برای پای راست هم تکرار کنید.
کشش ناحیه همسترینگ: روی مفصل کمر دراز بکشید و پای چپ خود را به صورت صاف روی زمین قرار دهید یک حوله یا نوار به دور پای راست خود بپیچید و تا جاییکه امکان دارد پای راست خود را به سمت سینه خود بکشید این حرکت را در حالیکه خمیدگی خفیفی در قسمت زانو است، انجام دهید درهنگام کشش باید مفصل کمر خود را به سمت زمین فشار دهید این حرکت را 10 تا30 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید این حرکت را 3 تا4 مرتبه برای هر پا تکرار کنید این کشش باید 5 تا6 مرتبه در هر هفته انجام شود تا بتواند باعث کاهش و درمان زانو درد شود.
نکات مهم
در صورتیکه دچار زانو درد مزمن هستید تعدادی از تمرینات را باید با دقت انجام دهید تا به نتیجه مطلوبی دست یابید. تمریناتی که در بالا ذکرشد برای درد مفصل زانوی مزمن موثرتر و بی خطرتر هستند اما تمریناتی که در ادامه ذکر می شود باید به صورت صحیح انجام شوند تا باعث بروز زانو درد نشوند.
1- کشش کامل ناحیه کمانی زانو
2- تمرینات جهشی
3- اسکوات یا خم شدن عمیق
4- کشش های سخت
طب سوزنی
تحقیقات نشان می دهد که طب سوزنی می تواند باعث کاهش زانو درد ناشی از بیماری آرتروز شود. طب سوزنی با قراردادن سوزن های ضدعفونی شده درنقاط خاصی ازبدن انجام می شود.
وسایل کمکی، بریس و زانو بند
استفاده از تجهیزات و وسائل کمکی مانند چوبدستی، عصا، کفی های طبی برای جذب فشار، پوشیدن بریس یا زانو بند می تواند در کاهش زانو درد بسیار موثر باشد. در صورتیکه آرتروز در یک قسمت زانو ایجاد شده باشد بریس میتواند برای بهبود عملکرد و استحکام مفصل موثر باشد. دو نوع بریس وجود دارد که برای کاهش زانو درد در مبتلایان به آرتروز زانو استفاده می شود بریس با تقسیم وزن از ایجاد وزن بدن روی زانوی آسیب دیده جلوگیری می کنند و بریس های محافظ زانو که از کل مفصل زانو در مقابل فشار محافظت می کند. کاربردن بریس برای حفاظت مفصل زانو در کاهش زانو درد موثر است.
جراحی
در صورتیکه دچار آسیب دیدگی شده اید که به جراحی نیاز دارد، نیاز نیست در انجام جراحی عجله کنید قبل از تصمیم گیری در مورد انجام جراحی باید از مواردی مانند فواید و نواقص توانبخشی برای درد مفصل زانو بدون جراحی و بازسازی مفصل با انجام جراحی آگاه شوید و بهترین راه درمان زانو درد را انتخاب کنید در صورتیکه بخواهید. جراحی انجام دهید این جراحی ها شامل موارد زیر است:
جراحی آرتروسکوپی: براساس میزان آسیب دیدگی پزشک باشکاف کوچکی که روی مفصل ایجاد می کند دوربین کوچکی را در مفصل قرار میدهد و بوسیله آن آسیب دیدگی بیمار را بررسی و ترمیم میکند. این جراحی برای برداشتن قسمت هایی از مفصل که جدا شده است انجام می شود. همچنین برای ترمیم و برداشتن غضروف های آسیب دیده و بازسازی لیگامنت های پاره و کاهش زانو درد هم موثر است.
جراحی تعویض نیمی از مفصل: در این جراحی پزشک قسمتی از مفصل که آسیب دیده است و باعث درد مفصل زانو است را از بدن جدا میکند و به جای آن یک قسمت ساخته شده از فلز یا پلاستیک را قرار میدهد این جراحی با ایجاد شکاف کوچک روی مفصل انجام می شود و بیمار فقط یک شب در بیمارستان بستری است دوره ریکاوری این جراحی از جراحی تعویض مفصل به صورت کامل کمتر است.
جراحی تعویض مفصل به صورت کامل: در این جراحی، جراح استخوان ها وغضروف ها ی آسیب دیده را که باعث زانو درد شده اند از قسمت ران، قلم پا و کششک زانو جدا میکند و یک مفصل مصنوعی که از آلیاژهای فلزی، پلاستیک های مرغوب و پلمیر ساخته شده است را جایگزین آن می کند.
زانو درد ممکن است در کاسه زانو یا به صورت درد پشت زانو یا درد مفصل زانو بروز کند. درمان زانو درد با توجه به علت بوجود آورنده آن صورت می گیرد، گاهی درد در بارداری و حاملگی نیز ممکن است بروز کند. اکثر بیماران با روش های بدون جراحی موفق به درمان درد زانو می شود. اگر زانو درد شما با علائمی همچون پایداری درد، ورم، تب و… همراه بود باید به پزشک مراجعه کنید تا بهترین روش درمان را برای شما بسته به نوع درد (مزمن، شدید و حاد) و محل درد (کشک زانو،کاسه و پشت زانو) تجویز کند. فقط تعداد کمی از بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا می کنند. درمان های گیاهی نیز گاهی می تواند در کاهش زانو درد موثر باشند.

فصل دوم
درمان آرتروز زانو

درمان آرتروز زانو

آرتروز یکی ازبیماریهای مزمن است که 41 میلیون نفر آمریکایی به آن مبتلا هستند. رایجترین نوع آرتروز،آرتروز استخوان است که ازبین هر3 نفری که به سن 30 سالگی رسیده اند یک نفر به آن مبتلا میشود و تقریبا همه افرادی که به سن 60 سالگی میرسند، میتوانند به این بیماری مبتلا شوند درحدودی نیمی ازمبتلایان به آرتروز با هیچ علائم ونشانه ای مواجه نمی شوند و فقط گروه اندکی ازافراد با درد و ناتوانی در حرکت مفصل مبتلابه آرتروز روبه رو میشوند و نیاز به درمان و کاهش علائم دارند. 3 گروه اصلی بیماری آرتروزشامل آرتروز استخوان، آرتروز ناشی از روماتیسم و نقرس است. آرتروز زانو یکی از آرتروز های نسبتا شایع

می باشد که شامل آرتروز کشکک و پشت زانو نیز می شود.
آرتروز استخوان یکی از رایجترین مشکلاتی است که برای افرادی که به سن میانسالی رسیده اند، ایجاد میشود. به آرتروز استخوان آرتروز از بین رونده یا آرتروز فرسوده کننده مفصل هم گفته میشود. آرتروز استخوان زانو بر اثر آسیب دیدگی به زانو در مراحل اولیه زندگی ایجاد میشود. شکستگی استخوان در مفصل،عدم استحکام زانو بر اثر پارگی لیگامنت ها و آسیب دیدگی مینیسک زانو میتواند، باعث فرسوده شدن غیرطبیعی مفصل زانو شود، اما همه مبتلایان به آرتروز زانو بر اثر آسیب دیدگی های قبلی به این بیماری دچار نمی شوند، تحقیقات نشان میدهد که عوامل ژنتیکی هم می تواند یکی ازعلت های بروز آرتروز در افراد باشد بیماری آرتروز زانو به تدریج باعث از بین رفتن غضروف هایی که انتهای استخوان ها مفصل را پوشانده است، میشود. با از بین رفتن غضروف ها زمانیکه استخوان ها روی یکدیگر کشیده میشوند، باعث ساییدگی استخوان ها میشود. بدن برای پاسخ به این ساییدگی جراحت استخوانی در اطراف مفاصل زانو ایجاد میکند این روند باعث ایجاد ناراحتی، درد، سختی، صدای خش خش و در بعضی از مواقع باعث بدشکلی مفصل میشود. درد معمولا با حرکت مفاصل زانو ایجاد میشود و در هنگام استراحت از بین میرود. تعدادی از افراد بعد از یک دوره استراحت دچار درد مفصل میشوند. درد میتواند در انتهای روز شدید تر شود.
علت
مواردی که باعث ایجاد آرتروز زانو میشوند شامل علل ژنتیکی، افزایش وزن، فشارهای مکرری که باعث آسیب دیدگی زانو میشود است دلایل دیگر بروز آرتروز زانو شامل موارد زیر است:
1- ترمیم نادرست پارگی مینیسک زانو
2- برداشته شدن مینیسک
3- شکستگی استخوان
4- ضربدری بودن زانو یا کج بودن زانو
5- رشد غیرطبیعی لگن
6- بی تحرکی برای مدت طولانی
7- استفاده بیش از حد و غیرطبیعی از مفصل زانو
8- التهابات دردناک و عفونت
9- روماتیسم ناشی از آرتروز که منجر به آرتروز استخوان می شود
10- دیابت و اختلال درغده تیروئید مانند کم کاری غده تیروئید میتواند منجر به بیماری آرتروز زانو شود
همچنین انجام فعالیت های فیزیکی مانند دویدن آهسته هم میتواند منجر به بروز بیماری آرتروز شود اما در حال حاضر اعتقاد بر این است که این مورد صحیح نیست.
علائم و نشانه ها
آرتروز استخوان باگذشت زمان و به تدریج شدیدترمی شود. از رایجترین علائم آتروز درد زانو، تورم و سختی در مفصل زانو است. درد ناشی از آرتروز اغلب بعد از انجام فعالیت ها شدیدتر میشود. در هنگام ابتلا به بیماری آرتروز زانو در مراحل اولیه ممکن است هنگام راه رفتن مشکلی برای شما ایجاد نشود. اما بعد از نشستن برای چند دقیقه زانوی شما دردناک و سخت می شود، با تشدید این بیماری حتی هنگام انجام فعالیت های ساده هم درد ایجاد میشود و در مراحل بعدی شما با درد به صورت پایدار مواجه می شوید که بروز این درد می تواند باعث بر هم زدن خواب شما شود. علائم هشدار دهنده آرتروز زانو شامل موارد زیر است:
1- درد و سختی پایدار در مفصل هنگامیکه از خواب بیدار می شود و در پایان روز
2- درد، ضعف و ورم زانو
3- ناتوانی در حرکت زانو به صورت طبیعی
اگر بروزعلائم بالا بیشتر از 6 هفته به طول بیانجامد ممکن است شما دچار آرتروز زانو باشید.

تشخیص
تشخیص به موقع آرتروز زانو در مراحل اولیه باعث جلوگیری از آسیب دیدگی دائمی میشود. تشخیص آرتروز همیشه ساده نیست و چندین هفته یا چندین ماه برای تشخیص دقیق وقت لازم است. برای تشخیص آرتروز پزشک در مورد شرح کامل سلامتی بیمار اطلاعاتی را جویا میشود، سپس بیمار را به صورت فیزیکی معاینه میکند آزمایش عکس برداری اشعه ایکس همراه با تست های دیگر مانند آرتروگرام زانو، کشیدن مایع درون مفصل با سوزن و آزمایش خون برای تشخیص عارضه بسیار موثر است. اشعه ایکس می تواند، تصویر باریک شدن فضای بین استخوان ها و شکل گیری جراحت های استخوان ها و کیست ها را نشان دهد.
درمان بدون جراحی
منظور از درمان قطعی در آرتروز زانو کاهش درد به منظور بازگشت بیمار به فعالیت های عادی روزانه می باشد.
مراحل ساده ای که میتواند، برای درمان انجام شود و خطر زیادی هم ندارد، شامل جلوگیری از انجام فعالیت هایی است که باعث ایجاد علائم بیماری میشود (اصلاح فعالیت ها) و تغذیه مناسب برای کاهش وزن است. تعدادی از بیماران برای درمان از مکمکل های غذایی مانند گلوکزامین و کندرویتین استفاده میکنند. اگر چه تاریخ انقضای این مکمل ها در بعضی از موارد تمام میشود، پس باید به این مسئله توجه شود و مصرف این مکمل ها برای هر کسی مناسب نیست تعدادی از موارد آرتروز با استفاده از زانوبند طبی و بریس هایی برای جلوگیری از فشار روی زانو، درمان میشود. مراحل بعدی که میتواند برای درمان آرتروز زانو استفاده شود مصرف مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن و مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید مانند ایبوپروفن یا ناپروکسین یاموارد دیگراست مصرف این قرص ها برای همه افراد مناسب نیست و در صورتیکه این قرص ها را قبلا استفاده نکرده اید، باید با پزشک خانوادگی خود قبل از مصرف مشورت کنید در بعضی از مواقع مصرف قرص های ضدالتهاب قوی تری توصیه میشود. در این گونه موارد هم قبل از مصرف باید حتما با پزشک مشورت کنید، به دلیل اینکه این داروها ممکن است دارای عوارض جانبی و خطراتی باشند. به صورت کلی مصرف قرص هایی مانند تایلنول، اکسی کدون و نارکوتیک(فنتانیل) برای اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه نمیشود. تزریق مفصلی که شامل تزریق با آمپول کورتیزون و تزریقات دیگراست برای تعدادی از بیماران مفید است. بیمارانی که دچار آرتروز زانوی شدید هستند و درمان بدون جراحی برای آنها موثر نبوده است، می توانند جراحی تعویض مفصل را انجام دهند. این جراحی شامل تعویض مفصل زانو به صورت کامل یا تعویض نیمی از مفصل زانو است این جراحی امروزه با ایجاد شکاف های کمی روی پوست انجام می شود و میتواند دروه ریکاوری و احیا را کاهش دهد و درد کمتری را به همراه دارد. همه عمل های جراحی به یک روش انجام نمی شود و این فقط یک نمونه از جراحی برای معرفی به بیماران است.
درمان های اولیه
خود مدیریتی: حفظ وزن متعادل و انجام تمریناتی که باعث ایجاد درد نمی شود. دو مورد از مواردی است که مبتلایان به آرتروز زانو می توانند برای کاهش علائم بیماری آرتروز انجام دهند.
کار: انجام کارهای سبک به جای انجام کارهای سنگین میتواند با بیماری آرتروز زانو مقابله کند بسیاری ازافراد که برحسب کار و شغل خود زمان طولانی برروی صندلی مینشینند هنگام برخاستن از روی صندلی با درد وسختی مفصل روبه رو میشوند برای کاهش این درد و سختی این افراد باید هنگام برخاستن از روی صندلی حرکات کششی انجام دهند و مفصل زانوی خود راحرکت دهند.
تیم مراقبت: پزشکانی وجود دارند که یک تیم مراقبتی را برای مدیریت بیماری آرتروز تشکیل میدهند از جمله:
1- پزشک خانواده
2- متخصص روماتیسم
3- متخصص فیزیوتراپی و توانبخشی مفصل
4- جراح ارتوپد
مدیریت درد و خستگی: عواملی وجود دارد که میتواند باعث مدیریت و کنترل درد ناشی از بیماری آرتروز زانو شود. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- اصلاح فعالیت هاو تمرینات ورزشی و کاهش وزن از مواردی است که میتواند باعث کاهش علائم آرتروز زانو شود.
2- مصرف مکمل های غذایی مانند مصرف گلوکزامین وکندرویتین که برای تعدادی از بیماران می تواند، موثر باشد. اگر چه دوره مصرف این داروها به صورت دائمی نیست و تاریخ انقضا دارد.
رژیم غذایی: حفظ وزن بدن به صورت متعادل میتواند باعث کاهش و پیشگیری از خطر بروز آرتروز زانو شود وعلائم این بیماری را کاهش میدهد.
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
شواهد زیادی نشان داده است که انجام تمرینات طراحی شده مناسب می تواند، باعث کاهش درد ناشی از بیماری آرتروز در مراحل اولیه این بیماری شود تمرینات استقامتی آرام برای عضلات چهارسر در جلوی ران مانند استفاده از دوچرخه میتواند، بهترین درمان برای آرتروز باشد. دکتر فیزیوتراپ می تواند با تجویز تمرینات ورزشی مناسب به شما کمک کند. همچنین آب درمانی و پیاده روی نیز می تواند مفید باشد.
داروها
مصرف مکمل های غذایی مانند (مصرف گلوکزامین و کندرویتین) می تواند برای تعدادی از بیماران موثر باشد اگر چه دوره مصرف این داروها تاریخ انقضا دارد. قرص های مسکن بدون نارکوتیک شامل (استامینوفن، تایلنول)یا مصرف داروهای ضدالتهاب فاقد استروئید بدون تجویز پزشک می تواند برای درمان موثر باشد. مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید قوی برای تعدادی از بیماران مفید است، اما مصرف طولانی مدت این داروها توصیه نمی شود. به صورت کلی مصرف قرص های مسکن حاوی نارکوتیک مانند تایلنول ، و اکسی کدون و نارکوتیک (فنتانیل) برای اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه نمی شود.
تزریق
تزریقات مفصل مانند تزریق کورتیزون، تزریقات زیرپوستی میتواند در کاهش علائم ناشی از آرتروز زانو موثر باشد دو نوع تزریق وجود دارد:
1-تزریق کورتیکواستروئید: این تزریق میتواند باعث کاهش علائم بیماری آرتروز مانند درد و التهاب درافراد بالای 50 سال شود علاوه بر این مطالعات علمی انجام شده است که ارزیابی میکند که چه بیمارانی به این درمان نیازدارند و کاهش درد تاچه مدت در بدن پایداراست. معمولا کورتیزون برای کاهش درد به صورت موقت انجام میشود در بعضی از موارد بیماران این تزریق را برای به تعویق انداختن جراحی برای ماه ها و سال ها انجام میدهند کورتیزون برای کاهش درد تزریق میشود، اما نمیتواند باعث درمان قطعی آرتروز زانو شود.
2-تزریق زیرپوستی:این تزریق با استفاده از موادی انجام میشود که از اسید هیالورونیک ساخته شده است اسید هیالورونیک مایعی است که به صورت طبیعی توسط مفاصل ساخته میشود. این تزریق در چند مرحله در طول 3 تا 5 هفته انجام میشود.
زانوبند طبی
استفاده از بریس ها برای جلوگیری از ایجاد فشار و وزن روی زانو و زانوبند طبی برای تعدادی از افراد موثر است. دو نوع بریس و زانو بند وجود دارد، که می تواند به درمان بیماری آرتروز زانو کمک کند.
1- بریس هایی که به عنوان زانو بند استفاده میشود که از نئوپرین ساخته شده است و درهمه داروخانه ها و فروشگا ه های تجهیزات پزشکی موجود است به گفته بیماران این بریس ها راحت می باشد و محافظ خوبی برای زانوهایشان است.
2- بریس برای جلوگیری از ایجاد فشار روی زانو استفاده می شود. این بریس ها به صورت سفارشی توسط متخصصان ساخت وسایل درمانی ساخته میشود و باید با تجویز پزشک تهیه شود استفاده از این نوع بریس برای انواع بیماری آرتروز زانو مناسب نیست و برای آرتروز هایی که باعث ایجاد محدودیت در داخل و بیرون مفصل زانو شده است، موثر است.
3- استفاده از تجهیزات کمکی مانند چوبدستی یا عصا برای افرادی که به دلایل شخصی یا بر اثرعوامل دیگری نمی توانند، جراحی انجام دهند می تواند، به آنها کمک کند.
تغذیه
مصرف مکمل های غذایی مانند مصرف گلوکزامین وکندرویتین میتواند در تعدادی از بیماران موثر باشد. اگرچه شواهد نشان میدهد که این روش نمیتواند به صورت کامل در درمان آرتروز موثر باشد. تعدادی از مطالعات وجود دارد که نشان میدهد طب سوزنی، روش prp و سلول های بنیادین هم میتواند باعث کاهش درد ناشی از آرتروز استخوان شود.
درمان جراحی
در صورتیکه درمان های بدون جراحی موثر نباشد. پزشک انجام جراحی تعویض مفصل را به بیماران توصیه میکند. انجام این جراحی امروزه با ایجاد شکاف کمتری انجام میشود، به همین دلیل دوره بهبودی کمتر است و درد کمتری را درپی دارد. بیماری آرتروز زانو یکی از شایعترین انواع آرتروز می باشد.
خوشبختانه با پیشرفت های جدید می توان آن علائم و نشانه های آرتروز زانو را کنترل کرد و نسبت به درمان آرتروز به منظور انجام فعالیت های روزانه بدون درد اقدام کرد. درمان جراحی فقط برای تعداد کمی از بیماران که به درمان های بدون جراحی پاسخ نداده اند، تجویز می شود.

فصل سوم
درمان پارگی مینیسک زانو

حتما در مورد پارگی مینیسک زانو به طور مثال در ورزشکاران شنیده اید، اما پارگی مینیسک چیست؟ پارگی مینیسک زانو یکی از آسیب دیدگی های نسبتا رایج زانو است که بروی دیسک های هلالی شکل کشسانی که باعث ایجاد نرمی بین استخوان ها شده است. تاثیر میگذارد مینیسک یکی از قسمت های مهم زانو است این قسمت نقش ضربه گیر را در زانو برعهده دارد و باعث استحکام زانو میشود، پارگی منیسیک زانو میتواند باعث ایجاد اختلال درعملکرد صحیح زانو شود و تا زمان بهبودی در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند. پارگی مینیسک زانو (بعضی به آن مینیکس زانو هم می گویند) زمانی ایجاد میشود که افراد با انجام حرکات چرخشی در حین فعالیت های ورزشی یا فعالیت ها ی دیگر باعث ایجاد وزن روی زانو میشوند زمانیکه فردی میچرخد نواحی تحتانی ساق پا و پا در موقعیت دیگری قفل میشود این آسیب دیدگی شامل پارگی های خفیف مینیسک زانو (به مینسک هیچ آسیبی نمیرسد) و پارگی های شدید است. (پارگی مینیسک زانو به درجات 1،2و3 تقسیم می شود.)

آناتومی زانو
مینیسک زانو از دیسک هایی به شکل سی انگیلیسی (C ) و از جنس غضروفی و فیبرهای کشسانی ساخته شده است و حفره زانو را به صورت جزئی تقسیم کرده است و باعث ایجاد یک کاسه برای ران هنگام نشستن شده است ساختاری شبیه به این ساختار در بالای مفصل شانه درمفصل (بالاترین نقطه استخوان کتف) در مفاصل فک و در مفاصل جفتی سینوویال بین انتهای ترقوه و اولین دنده قرار دارد. البته در اکثر موارد مینیسک زانو به دیسک های زانو گفته می شود، مینیسک مفصل زانو شامل دو پد غضروفی بین ران و ناحیه تحتانی ساق پا است و به بالای ساق پا متصل شده است. یکی از عملکردهای این دیسک ها کاهش فشار وارد شده روی زانو است، این ناحیه فشارهای وارد شده بر روی مفصل زانو را جذب میکند و از ساییدگی این مفصل جلوگیری میکند. زانو دارای دو مینیسک است مینیسک میانی و مینیسک جانبی که هر دو قسمت در هنگام فعالیت ها مختلف وزن وارد شده بروی زانو را تحمل می کنند.
• مینیسک های میانی:این مینیسک ها به صورت هلالی شکل برروی لبه داخلی مفصل زانو قرار گرفته است که اغلب پارگی های مینیسک ناشی از آسیب دیدگی های مفصل کپسولی و لیگامنت های میانی است این مینیسک زانو نیمی از وزن را جذب میکند و باعث ایجاد فشار برروی ناحیه داخلی زانو میشود.
• مینیسک های جانبی :دیسک های دایره شکل ،حرکتی و انعطافی که در ناحیه خارجی زانو قرار گرفته است را مینیسک جانبی گفته میشود که کمتر دچار آسیب دیدگی میشود این مینیسک حدود 80 درصد وزن را جذب میکند و باعث ایجاد فشار روی ناحیه خارجی زانو میشود.

علت
مینیسک زانو گاهی هنگام انجام فعالیت هایی پاره می شود که فشار یا ضربه مستقیم حاصل از چرخش یا پیچ خوردن با نیروی شدید را به زانو وارد می کنند. چرخش یا حرکت محوری ناگهانی، سر پا نشستن طولانی مدت یا بلند کردن اشیاء سنگین باعث آسیب دیدگی می شود. بسیاری از ورزشکاران در معرض پارگی مینیسک زانو قرار دارند. ورزش هایی مانند فوتبال، بسکتبال، راگبی و تنیس که همراه با چرخش و توقف ناگهانی هستند احتمال بروز این مشکل را افزایش می دهند.
در اینجا تعدادی از علل پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:
1-سن (مینیسک با افزایش سن دچار فرسودگی میشود)
2- ورزش های برخوردی مانند فوتبال،حاکی و راگبی (نوعی فوتبال آمریکایی)
3-ورزش های مسابقه ای مانند دومیدانی
5-بلند کردن اشیاء و اجسام سنگین و خم شدن
چرخش های شدید که باعث ایجاد وزن روی ساق پا و خم شدن زانو میشود اغلب باعث پارگی ها ی مینیسک زانو مزمن میشود. به صورت میانگین از بین هرصد هزار نفر 61 نفر در طول زندگی خود تجربه این اختلال را داشته اند. پارگی هایی که ناشی از فرسودگی مینیسک زانو است در افراد بالای 65سال رایج است این اتفاق زمانی ایجاد میشود که مینیسک زانو ضعیف میشود و حالت کشسانی خود را از دست میدهد حتی تصادف های جزئی هم میتواند، در افراد پیر باعث پارگی مینیسک زانو و از بین رفتن آن شود.

انواع و درجه بندی پارگی
چندین راه برای دسته بندی پارگی های مینیسک وجود دارد و بر اساس عواملی مانند محل آسیب پارگی، شکل های خاص پارگی یا پارگی نزدیک به رگ های خون دسته بندی میشود پارگی ممکن است در ناحیه میانی و بیرونی یا یک سوم میانی مینیسک زانو ایجاد شود. پارگی در ناحیه خارجی مینیسک به دلیل اینکه به رگ های خونی نزدیک تراست بهتر از بقیه قسمت ها بهبود میابد.
پارگی ها ممکن است در محل هایی که در ادامه گفته میشود، ایجاد شود:
1- شاخ قدامی
2- بدن
3- شاخ پشتی(یکی از رایجترین پارگی ها است)
4- رایجترین شکل پارگی که درآسیب دیدگی های مینیسک رخ میدهد شامل موادزیراست
5- پارگی های پیچیده و از بین برنده (بیشترازیک شکل دارد)
6- پارگی دسته سطلی
7- پارگی شبیه به بال
8- پارگی های طولی
9- پارگی ها عرضی
10- پارگی شبیه به منقارطوطی
11- پارگی شعاعی
مواردی وجو د دارند که براساس آنها میتوان ترمیم شدن پارگی مینیسک زانو را ارزیابی کرد:
1- سطح فعالیت ها
2- سن
3- طول پارگی
4- محل پارگی
5- شکل پارگی
6- آیا بیمار دچارآسیب دیدگی های دیگرهم شده است
براساس نزدیک بودن پارگی ها به رگ های خونی پارگی ها به انواع سفید -سفید ،قرمز-سفید وقرمز -قرمز دسته بندی میشوند نواحی قرمز-قرمز دارای میزان خون مطلوبی است وسریعتر بهبود میابد پارگی ها بی ثبات میتواند حرکت کند وباعث ایجاد مشکلاتی درطول روند بهبودی شود در حالیکه پارگی های با ثبات خود به خود بهبود میابد.
علائم
هرشخصی به صورت های مختلف تجربه مواجه شدن با این آسیب دیدگی ها را داشته است و فقط پزشکان متخصص میتوانند این اختلال را بطور دقیق تشخیص دهند اما دراین مقاله تعدادی ازعلائم رایج پارگی مینیسک زانو ذکر شده است:
1- ایجاد صدای تق تق زانو
2- قفل شدن مفصل زانو
3- درد درناحیه زانو(مخصوصا زمانیکه زانوی خود را دریک خط راست نگه میدارید)
4- سختی
5- تورم

تشخیص
اطلاع از شرح کامل سلامتی بیمار میتواند اطلاعات کافی را برای تشخیص دقیق تر در اختیار پزشک قرار دهد. پزشک باید به صورت دقیق بیمار را معاینه کند تاعلت پارگی را متوجه شود بروز ضعف در مفصل در نواحی دردناک آن(نواحی میانی وجانبی) میتواند به دلیل دوعارضه پارگی مینیسک زانو و بیماری آرتروز زانو باشد در صورتیکه جواب تست مک موری (تستی که زانو را درموقعیت ها ی مختلف حرکت میدهند تافشار بین ران وساق پا که باعث فشار به مینیسک میشود ارزیابی شود) برای بیمار مثبت باشد نشان دهنده این موضوع است که درد، ناشی ازپارگی مینیسک زانو است تورم در مفصل زانو دلیل خاصی ندارد و نشان دهنده وخیم شدن وضعیت زانو است. اشعه ایکس میتواند میزان شدت آرتروز زانو را به پزشک نشان دهد پارگی مینیسک در اشعه ایکس نشان داده نمیشود و آرتروز های خاص هم میتواند علائمی مشابه با پارگی مینیسک زانو داشته باشد درصورتیکه پزشک در مورد بروز پارگی مینیسک اطمینان نداشته باشد انجام تست عکس برداری آم آر آی را توصیه میکند تست ام آر آی تست حساسی است که ازبافت ها ی نرم زانو(مینیسک و لیگامنت متقاطع قدامی) گرفته میشود و زمانیکه مایع یا خطوط روشن در مینیسک زانو ظاهر شود. نشان دهنده پارگی مینیسک زانو است. فرسودگی مینیسک بر اثر افزایش سن روندی طبیعی است و پزشک باید با توجه به علائم اختلال انجام تست های ام آر آی را برای بیمار تجویز کند.
درمان بدون جراحی
پزشک براساس نوع علائم و میزان شدت آسیب دیدگی انواع مختلفی از درمان ها را برای بیمار توصیه میکند باید ارزیابی کرد که آیا پارگی مینیسک زانو چگونه روی زندگی فرد تاثیر گذاشته است و نحوه انجام فعالیت های مورد علاقه شخص با بروز این آسیب دیدگی چه تغییراتی کرده است.
درمان های بدون جراحی پارگی مینیسک زانو اولین مرحله درمانی است که شامل مصرف دارو، به کاربردن کمپرس یخ برای کاهش درد و تورم مفصل است در بعضی از مواقع پیاده روی با کمک عصا تا لنگ لنگان راه نروید توصیه میشود (ممکن است بدون عصا فشار زیادی برروی ساق پای آسیب دیده وارد شود).
استراحت و سرد کردن مفصل
وجود رگ های خونی در لبه های مفصل در بعضی از موارد فرصت بهبودی را برای مفصل ایجاد میکند علاوه براین استراحت باعث بهبودی مفصل میشود. پزشک همچنین ممکن است مصرف داروهای ضدالتهابی مانند (آسپرین ،ایبوپروفن) واستفاده از کمپرس یخ را روی مفصل زانو برای کاهش درد و التهابات به بیمار توصیه کند.
انجام حرکات اصلاحی
درصورتیکه پزشک پارگی جزئی مینیسک زانو را برای بیمار تشخیص دهد انجام حرکات صحیح برای شما موثراست زانوی شما با انجام این فعالیت های منظم مستحکم میشود. شما باید از انجام فعالیت های شدید و سنگین خودداری کنید. در این گونه موارد پزشک انجام چندین نوع تمرین استقامتی خاص را به بیمار توصیه میکند علاوه براین انجام تمرینات فیزیوتراپی را هم به بیماران پیشنهاد میکند درحین انجام تمرینات فیزیوتراپی یک متخصص با تجربه به بیمار کمک میکند تا باعث کاهش درد، افزایش تحرک،بهبود استقامت ران وپشت ساق پا شود زمانیکه شما به صورت کامل بهبود یافتید به شما چگونگی انجام فعالیت های مورد علاقه خود بدون ایجاد هر گونه خطری آموزش میدهد.

ورزش
تعدادی از تمرینات حرکتی، کششی، استقامتی میتواند در منزل انجام شود، اگر چه توصیه میشود این تمرینات را تحت نظر یک متخصص فیزیوتراپی یا مربی ورزشی انجام دهید.
بریس
پزشک ممکن است برای حفظ مفصل استفاده ازبریس و عصا را برای بیمار توصیه کند یکی از درمان های مهم در پارگی مینیسک زانو اصلاح فعالیت ها و جلوگیری از انجام فعالیت هایی که باعث تشدید علائم میشود، است. طول دوره انجام فعالیت های اصلاحی به موارد زیادی بستگی دارد که شامل میزان شدت آسیب دیدگی، نوع آسیب دیدگی، تقاضای بیمار، اندازه پارگی و موارد دیگر است.
جراحی
سه روش جراحی برای مینیسک زانو وجود دارد. در ادامه به ذکر این موارد پرداخته می شود:
• جراحی برای ترمیم پارگی مینیسک زانو: در صورتیکه اندازه پارگی بیشتر از 1 تا 2 سانتیمتراست وپارگی درناحیه ای مجاور به رگ های خونی است وبهبودی ممکن است حاصل شود، پزشک ترمیم را همراه با بخیه توصیه میکند.

• جراحی با برداشت قسمتی از مینیسک(مینیسکتومی جزئی) زمانیکه پارگی در قسمتی از مینیسک است که روند بهبودی ضعیف است لبه پاره شده مینیسک را از آن جدا میکند و به مفصل اجازه میدهد حرکت کند.

• جراحی برای برداشتن مینیسک زانو به صورت کامل:(مینیسکتومی کامل)این روش برای درمان پارگی مینیسک زانو که با روش های دیگر درمان نمی شود، انجام میشود. معمولا پزشکان از انجام این روش به دلیل اینکه زانو بدون مینیسک باخطر افزایش فرسودگی انتهای ران وساق پا و خطر افزایش ابتلا به بیماری آرتروز (بیماری ازبین برنده مفاصل) در مفصل زانو مواجه میشوند، خودداری میکنند.
درصورتیکه به جراحی برای درمان پارگی مینیسک زانو نیاز داشته باشید توصیه میشود که با استفاده از روش آرتروسکوپی (با استفاده از دوربین های کوچک)جراحی را انجام دهید بعد از انجام این جراحی تمرینات فیزیوتراپی برای استحکام و استقامت ماهیچه های زانو، کاهش درد و تورم وبازگشت تحرک کامل به زانو توصیه میشود.
در صورت بروز پارگی مینیسک زانو پزشک ابتدا درمان های بدون جراحی مانند استراحت، دارو، زانوبند طبی، بریس، فیزیوتراپی و ورزش های اصلاحی را تجویز می کند و فقط در صورت پارگی شدید مینیسک زانو عمل جراحی تجویز می شود.

فصل چهارم
آسیب و پارگی تاندون های زانو:علائم و درمان

پارگی تاندون های زانو آسیب دیدگی تاندون متصل کننده کاسه زانو به استخوان درشت نی می باشد. تاندون کشکک زانو به همراه عضلات جلوی ران باعث کشیده شدن زانوی شما می شود تا بتوانید با پا ضربه بزنید، بدوید و پرش انجام دهید. پارگی تاندون زانو که همچنین سندروم زانوی جهندگان نامیده می شود در بین ورزشکارانی مثل بسکتبالیست ها و والیبالیست ها که ورزش های آنها شامل پریدن مکرر است، شایع می باشد. با این حال، حتی افرادی که ورزش های پرشی را انجام نمی دهند نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. برای اغلب افراد، درمان پارگی تاندون زانو با فیزیوتراپی شروع می شود. در جلسه فیزیوتراپی عضلات دور زانو کشیده و مستحکم می شوند.

علت
عواملی که در بوجود آمدنپارگی تاندون زانو نقش دارند از قرار زیر هستند:
اشتباهات و صدمات ناشی از آن در حین ورزش کردن
* افزایش سریع میزان تمرینات ورزشی
* افزایش ناگهانی شدت تمرینات ورزشی
* ورزش کردن/بازی کردن بر روی سطوح سفت
* سفتی عضلات چهار سر ران و همسترینگ
* این مساله شامل کنترل نامناسب ران یا زانو و طرز قرارگیری نامناسب پا می شود. فیزیوتراپیست می تواند این مشکلات را بررسی و درمان کند.
انعطاف پذیری کم
* سفتی عضلات چهار سر ران و همسترینگ
بیومکانیک اندام تحتانی
* این مساله شامل کنترل نامناسب ران یا زانو و طرز قرارگیری نامناسب پا می شود. فیزیوتراپیست می تواند این مشکلات را بررسی و درمان کند.
عوامل خطر
عواملی که باعث پارگی تاندون زانو می شوند از قرار زیر هستند:
* فعالیت جسمانی: دودیدن و پریدن شایع ترین عوامل مرتبط با پارگی تاندون زانو هستند. افزایش ناگهانی میزان و شدت فعالیت جسمانی نیز در کنار تغییر کفش های مخصوص دویدن باعث افزایش فشار بر تاندون پا می شوند.
* سفتی عضلات پا: سفتی عضلات چهار سر ران و همسترینگ که در پشت ران های شما قرار دارند باعث افزاش فشار بر تاندون کشکک زانو می شوند.
* عدم تعادل عضلانی: در صورتی که بعضی از عضلات پای شما نسبت به عضلات دیگر قوی تر باشند، عضلات قوی تر تاندون زانوی شما، شدیدتر کشیده می شود.این کشیدگی نامتعادل باعث پارگی تاندون زانو می شود.
علائم
درد اولین علامت پارگی تاندون زانو است که معمولا بین کاسه زانو و در جایی که تاندون به استخوان درشت متصل می شود، احساس می شود (درد زیر زانو). نشانه های این درد به صورت زیر می باشد:
* در ابتدا تنها وقتی فعالیت جسمانی را آغاز می کنید یا تنها پس از تمرین شدید احساس درد زیر زانو را دارید.
* این درد شدت پیدا می کند تا جایی که در انجام تمرینات ورزشی اختلال ایجاد می کند.
* در نهایت در حرکات روزمره شما مثل بالارفتن از پله ها یا بلند شدن از روی صندلی اختلال ایجاد می کند.

زمان مراجعه به پزشک
برای درمان زانو درد ناشی از پارگی تاندون زانو، در ابتدا اقدامات خود مراقبتی مثل قرار دادن یخ بر روی ناحیه مورد نظر و کاهش یا عدم انجام فعالیت های که باعث تحریک علائم می شوند را انجام دهید. در صورت داشتن موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
* درد شما مزمن شود یا تشدید پیدا کند
* درد در توانایی شما برای انجام فعالیت روزمره اختلال ایجاد کند
* درد پارپی تاندون زانو با ورم زانو یا قرمزی دور مفصل مرتبط باشد
تشخیص
در طول معاینه، پزشک روی قسمت های زانوی شما فشار وارد می کند تا مشخص شود که کدام قسمت از زانوی شما درد می کند. معمولا درد ناشی از پارگی تاندون زانو بصورت درد جلویی زانو دقیقا در زیر کاسه زانو احساس می شود. پزشک ممکن است دستور دهد یکی از آزمایشات تصویر برداری زیر را انجام دهید:
* تصویربرداری با اشعه ایکس: این آزمایش به پزشک کمک می کند تا مشکلات استخوانی دیگر که باعث زانو درد می شوند را حذف و دلیل اصلی را مشخص کند.
* فراصوت یا اولتراسوند: در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی تصویری از زانوی شما گرفته می شود که پارگی تاندون زانوی شما را مشخص می کند.
* ام آر ای: در این آزمایش با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصاویری با جزئیات زیاد عرضه می شود که تغییرات جزئی در اناتومی تاندون زانوی شما را نشان می دهد.
درمان
بی حرکت کردن: پزشک به شما یک بریس زانو یا ارتز بی حرکت کننده زانو را پیشنهاد می کند. این وسایل باعث صاف نگه داشتن زانو می شوند و به درمان آن کمک می کنند. شما احتمالا برای اینکه تمامی وزن خود را روی پای خود نیندازید به عصا نیاز پیدا خواهید کرد. بریس زانو یا آتل بی حرکت کننده زانو را باید به مدت سه تا هشت هفته ببندید.
کمپرس سرد: پس از انجام فعالیت جسمانی در صورتی که درد یا تورم زانو دارید از یخ استفاده کنید. یخ نباید هر بار بیشتر از 20 دقیقه بر روی ناحیه مورد نظر قرار داده شود زیرا می تواند مشکل ساز باشد (افزایش گردش خون در ناحیه مورد نظر با گرم کردن آن منجر به ورم بیشتر می شود). در مورد التهاب تاندون زانوی مزمن به منظور تحریک گردش خون و تسریع در بهبود بافت از گرمادرمانی استفاده می شود.
دارو:داروهای مسکنی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن باعث تسکین کوتاه مدت درد مرتبط با پارگی تاندون زانو می شوند.
فیزیوتراپی: این روش در مراحل اولیه با کاهش التهاب به درمان این بیماری کمک می کند. فیزیوتراپیست با استفاده از ماساژ، یخ، تحریک الکتریکی و فراصوت درد ناشی از پارگی تاندون پا را کم می کنند و ورم را کنترل می کند. فیزیوتراپیست برای اصلاح عدم تعادل عضلانی حرکات کششی و استقامتی را تجویز می کند. حرکات استقامتی عضلانی خارج از مرکز به جلوگیری و درمان آسیب دیدگی های ناشی از اعمال فشار بر تاندون زانو در طول تمرینات زنجیره حرکتی بسته کمک می کند. انقباض های خارج از مرکز با طویل شدن عضلات منقبض شده بوجود می آید. تمرینات زنجیره حرکتی بسته به این معنا است که در حین خم یا راست شدن زانو، پا روی زمین قرار دارد.
زانو بند طبی: گاهی اوقات، پزشک یک زانو بند طبی، ارتز یا نوار کشسان تجویز می کند. مزیت این ابزار در درمان پارگی تاندون زانو هنوز به خوبی مشخص نیست، اما بعضی از بیماران گزارش کرده اند که استفاده از این محصولات باعث تسکین کامل درد زیر زانو و جلوی زانو آنها شده است.
تزریق کورتیکواستروئید: تزریق کورتیکواستروئید تحت گاید سونو در پوشش دور تاندون زانو به تسکین درد کمک می کند. اما این نوع داروها همچنین باعث تضعیف زانو می شوند و احتمال پارگی تاندون زانو را افزایش می دهند.
حرکات ورزشی
حرکات ورزشی که در ادامه ارائه می شوند عموما برای بیماران مبتلا به پارگی تاندون زانو توصیه می شود. شما باید قبل از شروع این حرکات ورزشی در مورد مناسب و کارآمد بودن این حرکات با فیزیوتراپیست مشورت کنید. این حرکات ورزشی باید روزی یک تا سه بار انجام شوند و تنها در صورتی انجام شوند که باعث بوجود آمدن درد و یا افزایش علائم نشوند.
انقباض عضلات داخلی چهار سر ران در وضعیت ثابت:زیر زانوی خود یک حوله قرار دهید تا عضلات چهار سر ران خود را منقبض کنید. انگشتان دست خود را روی عضلات داخلی چهار سر ران قرار دهید تا در طول انقباض سفتی مفاصل را احساس کنید. به مدت 5 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس تا شدتی امکان دارد و بدون افزایش علائم این حرکت را 10 مرتبه تکرار کنید.

کشش عضلات چهار سر ران: برای حفظ تعادل از یک صندلی یا میز استفاده کنید. پاشنه پای خود را به سمت باسن خود قرار دهید، زانوهای خود را کنار هم قرار دهید و کمر خود را صاف کنید تا در قسمت جلوی ران خود کششی را احساس کنید ( شکل زیر). به مدت 5 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و این حرکت را 5 تا 10 مرتبه تکرار کنید تا کشیدگی ملایم تا متوسطی را احساس کنید (کشش را در این حرکت ورزشی برای درمان پارگی تاندون زانو تا جایی که احساس درد نمی کنید ادامه دهید).

جراحی
وقتی دامنه گسترده ای از اقدامات محافظتی، استراحت نسبی، یخ درمانی، بستن زانو، بریس و فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد، به ندرت به جراحی نیاز پیدا می شود. در صورتی که روش های درمان بدون جراحی پارگی تاندون زانو در بهبود بیماری شما تاثیرگذار نبودند، جراحی توصیه می شود. جراحی به منظور تحریک درمان از طریق بازیابی منبع خون مورد استفاده قرار می گیرد. بافت ضعیف آسیب دیده جدا می شود و تاندون آسیب دیده ترمیم می شود. مدل سازی مجدد بافت از طریق جراحی باعث ترمیم فعالیت های فرد می شود. روش های جراحی آرتروسکوپی عموما به صورت سرپایی انجام گیرد، در نتیجه بیمار می تواند همان روز از بیمارستان مرخص شود. در صورتی که مشکل شما به شکلی باشد که به روش جراحی پیچیده تری برای درمان پارگی تاندون زانو نیاز باشد از جمله بریدن استخوان به منظور حرکت دادن اتصال تاندون زانو، باید یک یا دو شب در بیمارستان بستری شوید.
این بیماری در هر سنی ممکن است بروز پیدا کند، در صورت بروز این عارضه علائمی مانند درد زیر زانو و درد جلوی زانو که گاهی با تورم نیز همراه می باشد، مشاهده می شود. اغلب موارد پارگی تاندون زانو با درمان های بدون جراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی و… درمان می شوند و فقط تعادا خیلی کمی از بیماران به جراحی نیاز پیدا می کنند.

فصل پنجم
علت و درمان ورم زانو چیست؟

تورم زانو زمانی ایجاد میشود که مایعی بعد از آسیب دیدگی در داخل و بیرون مفصل زانو ساخته شود مفصل زانو کپسول های بسته ای مانند بالون است و می تواند باز و بسته شود، زمانیکه مایع در داخل مفصل انباشته شود باعث ایجاد تورم می شود، به این تورم بیرون تراوی یا ترشح گفته میشود. ورم زانو می تواند با درد یا بدون درد باشد، و در زیر زانو، جلوی زانو و پشت آن بروز پیدا کند. بیرون تراوی زانو بر اثر ضربه به ساختارهای مهم زانو در هنگام آسیب دیدگی های شدید ایجاد می شود. ورم زانو در بیرون کپسول معمولا مستقیما روی ساختار زانویی که دچار تورم شده است ایجاد می شود. ورم زانو می تواند به تدریج یا ناگهانی ایجاد شود. تورم با افت و خیز همراه است اما تورم های دائمی و پایدار با آسیب دیدگی های جدی ایجاد می شود.

علت و دلایل
1- ورم زانو اغلب بعد از آسیب دیدگی ایجاد میشود، اما در بعضی از مواقع هم میتواند بدون هیچ گونه آسیب دیدگی آشکاری اتفاق بیفتد.
2- آسیب دیدگی ها می تواند ناشی از ضربه های مستقیم درحین انجام فعالیت های ورزشی پر برخورد مانند فوتبال و فعالیت هایی مانند چرخش، تغییر ناگهانی جهت یا با سرعت زیاد دویدن، پرش، یا فرود آمدن روی زمین ایجاد شود.
3- ورم زانویی که ناشی از آسیب دیدگی نباشد می تواند بر اثر شرایط دیگری مانندعفونت و بیماری آرتروز التهابی ایجاد شود، در این صورت ورم زانو با درد همراه است.
در صورتیکه ورم زانو بعد از آسیب دیدگی در داخل مفصل زانو ایجاد شود ممکن بر اثر بروز عوامل زیر ایجاد شود:
* پارگی لیگامنت صلیبی ومتقاطع جلویی: لیگامنت متقاطع جلوی رشته های فیبری قوی هستند که در مرکز زانو قرار گرفته اند، این لیگامنت باعث نگهداری استخوان اصلی قسمت بالا و پایین زانو به یکدیگر شده است و به استحکام زانو کمک می کند پارگی لیگامنت جلویی بعد از آسیب دیدگی باعث ایجاد ورم زانو می شود
* پارگی غضروف ها:غضروف ها بافت هایی هستند که به مفصل متصل شده اند و باعث نرمی و حرکت آن می شوند دو نوع غضروف در مفصل زانو وجود دارد غضروف های نرم وغضروف های سخت. قسمت های هلالی، پدهای انعطاف پذیر در ناحیه خارجی و داخلی مفصل زانو وجود دارد، که به آن غضروف های مینیسک زانو گفته می شود. غضروف های براق، نرم و سختی هم درانتهای استخوان های زانو قرار گرفته است که به آنها غضروف های مفصل گفته می شود.
* شکستگی در مفصل زانو: درصورتیکه هر کدام استخوان های مفصل زانو شکسته شود یا غضروف ها دچارآسیب دیدگی شود ورم زانو رخ میدهد.
* جابه جایی کشکک زانو: زمانیکه ساق پای خود را خم و راست میکنید کشکک زانو درشیاری که درانتهای استخوان ران قرارگرفته است می لغزد کشکک میتواند به دلیل جابه جایی ناشی از انقباضات شدید ماهیچه ران درحین افتادن های شدید روی زمین از این شیار بیرون بیاید و به ناحیه خارجی مفصل زانو حرکت کند همچنین جابه جایی کشکک زانو می تواند با انجام فعالیت هایی مانند چرخش، افتادن روی زمین با خم شدن ناگهانی زانو هنگام توقف و پریدن یا بعد از پرش از یک ارتفاع ایجاد شود.
تورم در بیرون مفصل زانو می تواند بر اثرآسیب دیدگی یا تشدید بیماری ها با گذشت زمان ایجاد شود. دلایل رایج ایجاد ورم زانو شامل موارد زیر است:
* آسیب دیدگی لیگامنت های جانبی: لیگامنت های جانبی رشته های فیبری قوی در ناحیه داخلی و خارجی مفصل زانو هستند که استخوان ران را به قسمت پایین ساق پا (تیبیا،فیبولا) متصل می کنند.
* التهاب برسا:التهاب برسا به التهاب در کیسه پر از مایع برسا در بین استخوان ها، تاندون ها یا ماهیچه هایی گفته می شود، که از ساییدگی بافت ها جلوگیری میکند و باعث میشود که بافت ها به راحتی روی یکدیگر حرکت کنند. التهاب در این ناحیه می تواند منجر به ورم زانو می شود.
* تاندونیت: تاندونیت به التهابات تاندون ها گفته میشود تاندون ها رشته های فیبری قوی هستند که ماهیچه های اطراف زانو را به استخوان ها متصل کرده است
* آسیب دیدگی صفحه رشد: صفحه رشد ناحیه خاصی ازاستخوان های درحال رشد درکودکان ونوجوانان است که میتواند براثرآسیب دیدگی ودرحین انجام فعالیت های ورزشی صدمه ببیند
در صورتیکه با ورم در قسمت داخلی زانو مواجه شوید، ورم زانو در این ناحیه ناشی از آسیب دیدگی نیست و بر اثر عوامل زیر ایجاد می شود:
بیماری نقرس: در این نوع از آرتروز التهابی، کریستال در مفصل زانو رسوب میکند و به سرعت باعث ایجاد ورم زانو می شود.
* آرتروز فرسوده کننده مفصل:این نوع آرتروز اغلب بعد از سن 40 سالگی ایجاد میشود اما درصورتیکه دچارآسیب دیدگی های ناحیه زانو شده باشید ممکن است زودترهم اتفاق بیفتد با افزایش سن مفصل زانو دچار فرسودگی میشود و از بین میرود و می تواند منجربه ایجاد ورم زانو شود.
* سندروم درد کشکک زانو:این شرایط باعث ایجاد درد در قسمت بالا، زیر، اطراف و پشت کشکک زانو میشود این اختلال ناشی از استفاده زیاد از مفصل وانجام فعالیت های مکرری مانند دویدن، پریدن، زانوزدن وخم شدن است. این یکی از رایجترین سندروم های درد و ورم زانو است.
* کیست بیکر: کیست معمولا تجمع مایع در پشت مفصل زانو است که بر اثر آسیب دیدگی یابیماری آرتروز ایجاد می شود.

علائم ونشانه ها
ورم زانو در داخل آن باعث ایجاد علائم زیر می شود:
1- بروز درد و گرفتگی در کل زانو
2- شما ممکن است به دلیل تجمع مایع در زانو در خم کردن زانو با مشکل مواجه شوید و زمانیکه بخواهید مفصل را خم کنید، با درد مواجه شوید.
3- بروز درد هنگام پیاده روی
4- اگر دچار آسیب دیدگی های غضروف ها و لیگامنت ها (بافت های قوی که استخوان ها را به یکدیگر متصل کرده است)شوید، زانوی شما استقامت کافی نخواهد داشت. ممکن است مفصل زانو قفل شود ناگهانی خم شود و تعادل خود را از دست دهید (دریک موقعیت خاص دچارگرفتگی شود) گرفتگی ایجاد می شود.
5- با شکستگی غضروف ها و استخوان های مفصل صدای قرچ قروچ بلندی در زمان آسیب دیدگی یا بعد از آسیب دیدگی زمانیکه بخواهید مفصل را حرکت دهید ایجاد می شود.
6- در مفصل گرمای زیادی ایجاد می شود و قرمز می شود.
7- در اطراف مفصل کبودی ایجاد می شود.
ورم زانو در بیرون آن باعث ایجاد علائم زیر می شود:
1- بروز درد مستقما در ناحیه آسیب دیده
2- قرمزی و افزایش حرارت در ناحیه متورم
3- زمانیکه دچار آسیب دیدگی لیگامنت شده اید و قصد چرخش یا پرش دارید مفصل زانوی شما ناگهان خم می شود.
4- فعالیت هایی که باعث ایجاد فشار روی ساختارهای آسیب دیده می شود، می تواند باعث افزایش درد و ورم زانو شود.
5- زانو زدن و خم شدن میتواند باعث افزایش درد و ورم زیر زانو، بالای زانو و جلوی زانو شود.
6- ممکن است مسقیما در قسمت بالا و زیر ناحیه آسیب دیده کبودی ایجاد شود.
تشخیص
برای تشخیص دقیق و درست ورم زانو پزشک از شما در خواست می کند که تست های زیر را انجام دهید:
1- تست عکس برداری اشعه ایکس: انجام این تست استخوان ها و لیگامنت های مفصل زانو را ارزیابی میکند و هر گونه پارگی، شکاف، جابه جایی و بیماری در این نواحی را نشان می دهد.
2- تست ام آر آی: برای تشخیص اختلالات بسیار جزئی در مفضل زانو نیاز است.
3- آزمایش خون: این آزمایش می تواند هر گونه عفونت، التهاب، بیماری روماتیسم ناشی از آرتروز، بیماری غدد لنفاوی، مشکلات لخته شدن خون یا بیماری های دیگر را شناسایی کند.
4- آرتروسنتز (Arthrocentesis): این نوع تست روی مایع موجود در مفصل زانو انجام می شود و خون و هر گونه باکتری در مایع زانو (ورم زانو) را ارزیابی می کند.
درمان
درمان ورم زانو شامل روش های بدون جراحی و جراحی که در ادامه به آنها اشاره می شود، می باشد.
استراحت
برای درمان ورم زانو استراحت و بی تحرکی یکی از راه حل های موثراست استراحت باعث کاهش درد و ورم زانو وتسریع در روند بهبودی می شود شما باید از پیاده روی با پای آسیب دیده، ایجاد وزن روی مفصل آسیب دیده، نشستن و دراز کشیدن در یک موقعیت ثابت جلوگیری کنید، علاوه بر این زمانیکه می نشینید یا دراز می کشید باید پاهای خود را تا نزدیک قلب بالا بیاورید تا باعث کاهش تورم شود.
کمپرس یخ
به کاربردن کمپرس یخ یا بسته های گیاهان یخ زده باعث کاهش ورم زانو می شود. سرد کردن مفصل باعث کاهش درد و ورم می شود. شما باید کمپرس یخ را به مدت 20 دقیقه روی مفصل قرار دهید و با فاصله یک ساعته مجددا آنرا روی مفصل قرار دهید.
دارو
داروهای زیادی وجود دارد که می تواند باعث درمان ورم زانو شود. این داروها باعث کاهش تورم،سختی و بهبود عملکرد مفصل آسیب دیده می شوند. مصرف داروهای ضدالتهاب بدون استروئید مانند آدویل، تایلنول، ایبوپروفن وآسپرین باعث کاهش علائم درد و ورم زانو می شود. ممکن است پزشک بر اساس میزان شدت شرایط داروهای قوی تری را برای کاهش علائم برای بیمار تجویز کند. هم چنین ممکن است تزریق کورتیکواستروئید به صورت مستقیم در مفصل برای کاهش ورم زانو انجام شود.
فیزیوتراپی
در صورتیکه پزشک انجام جراحی را لازم نداند، بیماران می توانند با کمک درمان های فیزیوتراپی مانند الکترو درمانی، اولتراسوند یا درمان با فراصوت، درمان های گرم و سرد و لیزر درمانی باعث توانبخشی مفصل و بازگشت به حالت طبیعی شوند. متخصصان فیزیوتراپی با انجام تمرنیات منظم استقامتی و انعطافی باعث بهبود انعطاف و استقامت ماهیچه های اطراف مفصل و کاهش ورم زانو می شوند.
ماساژ
ماساژ یکی دیگر از درمان های طبیعی برای درمان ورم زانو است با استفاده از ماساژ دادن ماهیچه ها می توان، میزان تولید ایندورفین و مواد شیمیایی دیگر که باعث کاهش درد در بدن می شود، را آزاد کرد و باعث افزایش جریان خون در مفصل شد.

جراحی
در صورتیکه از ورم شدید مفصل زانو همراه با درد و علائم مزمن دیگر رنج می برید و اگر آسیب دیدگی در مفصل مجددا بازگشته است، برای درمان این شرایط پزشک انجام جراحی را به شما توصیه می کند. چند نوع جراحی وجود داردکه باعث کاهش علائم ورم زانو و درد می شود. پزشک مناسبترین و موثرترین نوع جراحی متناسب با شرایط شما را برایتان انتخاب میکند، جراحی هایی که برای درمان این اختلال انجام میشود شامل جراحی آرتروسکوپی، آسپیریشن مفصل (بیرون کشیدن مایع مفصل ) و جراحی تعویض مفصل زانو است.
پیشگیری
از انجام فعالیت های فیزیکی خطرناک جلوگیری کنید. وزن متعادل بدن خود راحفظ کنید وزن اضافی باعث ایجاد فشار زیاد روی مفصل زانومی شود و به تدریج باعث فرسودگی و ورم زانو می شود. بستن زانو بوسیله بانداژهای کشی باعث کاهش درد و حفظ مفصل در موقعیت مناسب می شود.
ورم زانو خود یه نشانه از وجود مشکل دیگری است، بنابراین در صورتی که با این مشکل مواجهه هستید در ابتدا فعالیت های شدید و فشار روی مفصل را کم کنید و سپس به پزشک مراجعه کنید و به درمان ورم زانو اقدام کنید. ورم زانو می تواند همراه با درد یا بدون درد باشد این مسئله ممکن است در بارداری این اتفاق بیفتند در این صورت حتما با پزشک مشورت کنید.در کودکان نیز بر اثر ضربه ممکن است ورم زانو بوجود آید. معمولا این بیماری با روش های بدون جراحی و برطرف کردن علت بهبود میابد و فقط تعداد کمی از بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا می کنند.

((فصل ششم))
علت صدا دادن و تق تق زانو و درمان آن

صدا دادن زانو یا صدای تق تق، تلق تلق مفصل درصورتیکه به صورت پایدار نباشد و باعلائمی مانند درد و ورم همراه نباشد نگران کننده نیست اگر چه ممکن است ایجاد این صدا نشان دهنده مشکلی باشد که هنوز ظاهرنشده است. در این گونه موارد ایجاد صدای مفصل از علائم اولیه یک اختلال است اگرچه همه مفاصل میتوانند ایجاد صدا کنند اما ایجاد صدای تلق تلق یا تق تق درمفاصل فک، مفصل انگشتان، مفصل زانو رایج تر از بقیه مفاصل است.
آناتومی
علاوه بر اطلاع از مواردی که باعث ایجاد صدا دادن زانو و تق تق آن می شود، بسیار مهم است که در ابتدا با مفهوم آناتومی و ساختمان زانو و حرکات آن آشنا شوید مفصل زانو یکی از بزرگترین و سخت ترین مفاصل در بدن است زمانیکه می ایستید، راه میروید یا میدوید فشار بدن روی زانو ایجاد میشود مفصل زانو از 4 استخوان تشکیل شده است که باعث شده است مفصل زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل در بدن باشد و صدا دادن و تق و تق آن بسیار مورد توجه باشد.
زانو از یک استخوان در ناحیه ران، از دواستخوان در ناحیه ساق پا(تیبیا وفیبولا) و کاسه یا کشکک زانو تشکیل شده است. غضروف ها در انتهای استخوان ها قرار گرفته است که باعث کمک به حرکت استخوان ها روی یکدیگر شده است رشته های غضروفی به شکل C به نام مینیسک درمفصل زانو باعث کاهش ساییدگی استخوان های این مفصل میشود زانو بوسیله نوارهای اتصالی احاطه شده است که بوسیله مایع سینوویال باعث لغزندگی مفصل و کاهش ساییدگی آن در حین حرکت می شود. چندین ماهیچه بوسیله تاندون به اطراف استخوان ها متصل شده است ماهیچه ها و تاندون ها همچنین باعث استحکام مفصل زانو میشود. اگر چه ساختار اصلی که باعث حفاظت زانو می شود استحکام و استقامت لیگامنت ها (رباط ها) است. چندین گروه لیگامنت در مفصل زانو وجود دارد که شامل لیگامنت های متقاطع یا صلیبی ولیگامنت ها جانبی است، ماهیچه ها و لیگامنت ها نه تنها باعث حرکت و استحکام مفصل در حین راه رفتن میشود بلکه به همان اندازه به استحکام مفصل هنگام ایستادن هم کمک می کند. در ادامه دلایل صدا دادن زانو ذکر شده است.

صدا دادن مفصل
بسیاری از افراد مایل هستند که بدانند آیا زانوی آنها کاملا بی صدا است، در حقیقت جاهای مختلف بدن هنگام حرکت صدا می دهد. به این صداها تلق تلق یا تق تق مفصل گفته میشود. اگر چه صدا دادن زانوی سالم معمولا شنیده نمی شود و این صداها طبیعی است، اما صدای زانو زمانیکه زانو دچاربیماری یا آسیب دیدگی باشد و فشار روی آن ایجاد شود شنیده میشود که این صداها شامل صدای تلق تلق، تق تق، خش خش و جیر جیر زانو است. تعدادی از افراد با ایجاد صدا در مفصل مخصوصا هنگام خم شدن بیشتر از بقیه افراد مواجه می شوند دلیل اصلی این صداها برای فردی که دچار هیچ گونه بیماری نباشد هنوز مشخص نشده است. اعتقاد بر این است که هنگامیکه روی زانو فشار وارد می شود گازی حاصل از مایع مفصل ایجاد می شود، با ترکیدن این گاز یا حباب صدا ایجاد میشود و شبیه به ترق ترق کردن انگشتان و مفصل انگشتان است دلیل دیگر صدای دادن زانو ناشی از لیگامنت های اطراف مفصل است که می تواند باعث ایجاد صدای تق تق زانو شوند.
علت و علل
عوامل متعددی وجود دارد که باعث ایجاد صدای تلق تلق وتق تق زانو می شود. صدای دادن زانو معمولا هنگام بروز بیماری آرتروز مخصوصا آرتروز استخوان ایجاد می شود. نوع صدا می تواند در شناسایی مشکل موثر باشد تعدادی از صداها صداهای غیرطبیعی هستند که باید بررسی شوند علاوه بر ارزیابی صدا علائم دیگری هم باید برای تشخیص دقیق تر ارزیا بی شود در ادامه با تعدای ازمشکلات که باعث ایجاد صدای تق تق درمفصل میشود آشنا می شویم:
* بیماری آرتروز: آرتروز به هرگونه التهاب در مفصل از جمله کپسول، اتصالات مفصل، غضروف ها و انتهای استخوان های مفصل گفته می شود. آرتروز استخوان متفاوت از اسم آن ناشی از التهاب در مفصل نیست. روماتیسم ناشی از آرتروز یکی از رایجترین نوع آرتروز است که زمانی ایجاد میشود که سیستم ایمنی بدن بیش ازحد فعال شود و به اتصالات مفصل حمله کند انواع دیگر آرتروز، آرتروزهای عفونی ناشی از عفونت، آرتروزهای بعد از آسیب دیدگی های جدی و نقرس ناشی ازانباشته شدن کریستال های اسید اوریک در مفصل است و می توانند باعث صدا دادن زانو و تق تق آن شوند. علائم این بیماری عبارتند از:
1. بروز درد در مفصل
2. تورم در مفصل
3. قرمزی و افزایش حرارت در مفصل
4. سختی مفصل (اشکال درحرکت مفصل وکاهش دامنه حرکتی مفصل)
5. برآمدگی وبدشکلی مفصل در روماتیسم ناشی از آرتروز
6. صدا دادن و تق تق زانو
* پارگی مینیسک: مینیسک باندهای غضروفی c شکل هستند که بین استخوان های مفصل زانو قرار گرفته است. هدف آن کاهش ساییدگی بین ساختارهای مفصل در حین حرکت و تحمل فشارهای وارد شده روی مفصل است اگرچه مینیسک قوی است، اما میتواند پاره شود پارگی مینیسک می تواند در حین انجام فعالیت ها ورزشی یا بر اثرتصادف ایجاد شودعلاوه بر پارگی التهابات خاصی در اطراف ساختار زانو هم ایجاد می شود. گاهی این پارگی منجر به صدا دادن زانو می شود. علائم پارگی مینیسک عبارتست از:
1. ایجاد صدای تلق تلق که همیشه قابل شنیدن نیست.
2. درد و سختی هنگامیکه میخواهید ساق پای خود را راست کنید.
3. ایجاد تورم درمفصل زانو
4. با پارگی ها ی بزرگتر مفصل زانو قفل میشود.
* مشکلات غضروف: غضروف ها در انتهای استخوان های مفصل قرار گرفته اند و باعث حفاظت از استخوان ها، کاهش ساییدگی و کاهش ضربه های وارد شده بر مفصل زانو میشود غضروف ها به مرور زمان فرسوده می شوند. اگرچه در موارد خاصی غضروف ها دچار آسیب دیدگی و فرسودگی می شوند. فرسوده شدن غضروف ها ناشی از بیماری آرتروز استخوان است که معمولا در افراد پیر رخ میدهد و در نهایت یک قطعه از غضروف پاره میشود و از مفصل جدا میشود. پارگی غضروف ها ناشی از آسیب دیدگی های شدید مفصل زانو هم است که می تواند درهر سنی اتفاق بیفتد. این عامل منجر به صدا دادن زانو و تق تق آن می شود. در ادامه علائم مشکلات غضروفی ذکر شده است:
1. بروز درد در حین انجام فعالیت ها یا بعد از آن
2. احساس خش خش کردن و ایجاد صدای خش خش یا تق تق زانو
3. سختی واز دست رفتن انعطاف مفصل
4. برآمدگی های شدید در اطراف مفصل
* مشکلات لیگامان: رباط ها یا لیگامان های رشته های ضخیمی است که باعث استحکام مفصل شده است چندین نوع مختلف لیگامان در مفصل زانو وجود دارد که شامل لیگامان کاسه زانو، لیگامان های جانبی، لیگامان های متقاطع صلیبی (جلویی، پشتی ومیانی) است این لیگامان ها می توانند دچار کشیدگی و پارگی شوند، زمانیکه این لیگامان ها دچارآسیب دیدگی می شوند زانو استحکام خود را از دست میدهد آسیب دیدگی لیگامان ها باعث کشیده شدن غیر طبیعی استخوان ها روی یکدیگر می شود و در صورتیکه چندین مفصل به صورت همزمان پاره شوند باعث جابه جایی و صدا دادن زانو می شود. علائم مشکلات لیگامان شامل موارد زیر است:
1. بروز زانو درد
2. ورم زانو
3. عدم استحکام زانو هنگام راه رفتن و ایستادن
* جابه جایی: قسمت های مختلفی وجود دارند که ازمفصل زانو محافظت میکنند این قسمت ها شامل ماهیچه ها، لیگامان ها، تاندون ها و کپسول های زانو است. جابه جایی یعنی استخوان های مفصل زانو از جای خود حرکت کنند. این بیماری به ندرت ایجاد می شود مگر اینکه چند لیگامان به صورت همزمان پاره شوند. کاسه و کشکک زانو هم می تواند حتی در صورتیکه استخوان های دیگر در جای خود قرارگر فته اند جابه جا شود یکی از علل رایج جابه جایی ناشی از ضربه به مفصل زانو است آسیب های ورزشی، افتادن روی زمین و تصادف هم می تواند باعث جابه جایی کشکک زانو شود که یکی از علت های صدا دادن و تق تق زانو است. علائم این بیماری به شرح زیر می باشد:
1. بروز دردهای شدید در مفصل زانو
2. بدشکلی ها ی خفیف در مفصل
3. ناتوانی در ایستادن روی زانو
4. ایجاد صدای تلق تلق و تق تق زانو با جابه جایی مفصل و قرار گرفتن در جای اولیه خود
5. ایجاد بی حسی، از دست رفتن حس در ناحیه تحتانی ساق پا و ناتوانی در حرکت ناحیه تحتانی پا و ساق پا. این علائم به ندرت ایجاد میشوند اما علائم هشداردهنده ای هستند.

درمان
صدا دادن زانو معمولا مشکل جدی نیست با گذشت زمان این مساله خودبه خود بهبود میابد اگرچه در صورتیکه تق تق زانو همراه با علائم دیگری مانند درد همراه باشد جای نگرانی است و باید به سرعت آن را درمان کنید. برای رسیدن به هدف و درمان باید علت دقیق بروز صدا دادن زانو مشخص شود. پزشک متخصص کسی است که می تواند برای تشخیص علت بیماری به شما کمک کند او به صورت فیزیکی شما را معاینه میکند و در صورت نیاز انجام تست های دیگری را توصیه میکند. انجام دادن این تست ها می تواند به پزشک برای تشخیص دلائل پنهان ایجاد تق تق زانو کمک کند زمانیکه علت دقیق صدا دادن زانو مشخص شد، پزشک برای شما داروها یی را تجویز می کند و به شما توصیه میکند برای برگشت به حالت طبیعی تمرینات خاصی را انجام دهید. این داروها شامل مسکن ها و داروهای ضدالتهاب بدون استروئید است. علاوه بر درمان های پزشکی شما می توانید درمان هایی را در خانه برای ریکاوری خود و رفع صدا دادن زانو انجام دهید هم چنین انجام تمرینات استقامتی بوسیله پزشک فیزیوتراپی به شما پیشنهاد می شود، شما باید قبل از انجام تمرینات بدن خود را گرم کنید گرم کردن بدن از گرفتگی عضلات جلوگیری میکند و ماهیچه ها بهتر میتوانند کشیده شوند و تمرینات فیزیکی تاثیر بیشتری روی مفصل دارد. هم چنین باعث جلوگیری از گرفتگی و خستگی عضلات میشود. از انجام فعالیت هایی که باعث ایجاد صدای تق تق زانو میشوند خودداری کنید و از رژیم غذایی مناسب استفاده کنید مواد غذایی مصرف کنید که بدن برای بهبودی به آن نیازدارد مانند کلسیم و ویتامین D. این کار باعث می شود که بدن شما سالم و ذهن شما آرام باشد هم چنین داشتن یک رژیم غذایی مناسب باعث حفظ وزن مناسب و سلامتی بدن می شود. داشتن اضافه وزن خود یکی از علت های صدا دادن زانو است.

پیشگیری
اکثر این صداها زمانی ایجاد میشود که شما خم میشوید در اینجا موارد ساده ای ذکرشده است که از ایجاد صدای زانو جلوگیری میکند:
1- خم کردن زانوبه صورت مطلوب و درست، زانوی خود رابه صورتیکه روی انگشتان پا قرار بگیرد خم نکنید
2- استقامت ساق پا، ایجاد استقامت درساق پا باعث استقامت زانو وهمسترینگ و کاهش صدا دادن و تق تق زانو می شود.
3- بهبود تحرک لگن با کشش آن
4- بهبود حرکت مچ پا
5- خوردن غذاهای سالم، کاهش فشار روی مفصل زانو، باهر بار قدم برداشتن 7مرتبه وزن بدن روی زانو ایجاد می شود که در صورت اضافه وزن باعث صدا دادن زانو می شود.
6- جلوگیری از انجام فعالیت هایی که باعث آسیب رسیدن به زانو میشود از انجام حرکات دردناکی که باعث تاخیر در روند بهبودی زانو می شود، جلوگیری کنید.
7- استفاده از محافظ و باندهای کشی برای زانو هم می تواند به شما کمک کند.
صدا دادن و تق تق زانو اگر بدون درد و ناراحتی باشد، مشکل نگران کننده و غیر عادی نیست. در صورتی که صدای خرت خرت، قرچ قرچ، تلق و تلق و تق تق زانو با درد و ناراحتی همراه بود می تواند نشانه ای از وجود یک بیماری و مشکل دیگر باشد. اگر صدا دادن زانو شما همراه با درد، تورم و ناراحتی باشد بهتر از به پزشک مراجعه کنید تا علت تق تق زانو را مشخص کند.

نتیجه گیری
در این مقاله ما سعی کردیم که شما بازدید کنندگان گرامی را با زانو درد و علت و دلایل به وجود آمدن آن مانند آرتروز ، بورسیت ، آسیب ها و صدمات، روماتیسم مفصلی و علل دیگر که در مورد آن ها توضیح داده شد آشنا کنیم تا مبتلایان به زانو درد بتوانند با مراجعه به موقع به کلینیک درد و (پزشک متخصص) از بهترین روش های درمان شامل تزریق ، فیزیوتراپی ، مسکن و قرص ، ورزش و حرکات اصلاحی و در صورتی که روش های فوق برای درمان زانو درد تاثیر نداشته باشد عمل جراحی که پزشک با توجه به علت به وجود آمدن درد و شرایط بیمار برای آن ها در نظر می گیرد استفاده کرده و زانو درد را درمان کنند.

منابع
* اعلمی هرندی، بهادر، اصول ارتوپدی و شکسته بندی، چاپ ششم، نشر فروغ اندیشه
* کاراندیش سعید، ترجمه :اصول شکستگی ها و ارتوپدی جان کراوفورد آدامز و دیویدهامبلن، انتشارات جعفری شابک:0-09-6088-964
* اکبری، محمد.فیزیوتراپی در بیماری های رماتیسمی و پوستی.فروردین 1385.ناشر: اندیشمند
* Darlene Hertling and Randolph M.Kessler.Management of Common Musculoskeletal Disorders.Third Edition.ISBN ۰-۳۹۷-۵۵۱۵۰-۹
* Carol Mattson Porth.Pathophysiology:concepts of altered health states.Publisher:Lippincott.Third Edition.ISBN ۰-۳۹۷-۵۴۷۲۳-۴

5


تعداد صفحات : 77 | فرمت فایل : WORD

بلافاصله بعد از پرداخت لینک دانلود فعال می شود