نشانگا هاى پا و زانو
* التهاب کیسهٔ اطراف مفصل ران (بوریست ران)
* کوفتگی ساق پا
* زانوی دونده
* انقباض عضلات پا
* نشانگان پای بی قرار
* زانو درد
پارگی رباط زانو
التهاب کیسهٔ اطراف مفصل ران (بوریست ران)
تروکانتر یک برآمدگى در انتهاء فوقانى استخوان ران است که اتصالات عضلانى متعددى دارد. اینها برجستگى ها استخوانى اى هستند که به راحتى در کنار مفصل ران قابل لمس هستند. بین این تروکانتر و زردپى هاى عضلات کیسهٔ پر از مایعى (بورسا) قرار دارد که اصطکاک بین استخوان و زردپى ها را کاهش مى دهد. در صورت التهاب این کیسه، ممکن است هنگام قدم زدن یا حتى استراحت دچار درد شوید. این عارضه که تحت عنوان التهاب کیسهٔ اطراف مفصل (بورسیت) شناخته مى شود، با توجه به این واقعیت که اعمال فشار روى برآمدگى استخوانى در این عارضه باعث بروز درد مى شود از عارضه شایع تر التهاب استخوانى مفصلى مفصل ران قابل افتراق است. اعمال این فشار در التهاب استخوانى مفصلى باعث در نمى شود.
درمان
درمان شامل استراحت، گرما، و مصرف داروهاى ضدالتهاب غیراستروئید مثل ایبوپروفن است (به مبحث دردها و مسکن ها مراجعه کنید).
انقباض عضلات پا
انقباض عضلات پا که گاهى به آن کوفتگى دردناک ماهیچه مى گویند، اغلب در عضلات پشت ساق و زیر مچ پا بروز مى کند. این عارضه اکثراً در شب ها ایجاد مى شود و معمولاً افراد میانسال و سالخورده را گرفتار مى کند. علت آن ناشناخته است، اگرچه ممکن است در اثر جریان خون شریانى ضعیف، و وریدهاى واریسى پدید آید. افرادى که از داروهاى مُدِر (که آب را دفع مى کنند) یا کورتیکواستروئیدها (که محتواى مواد معدنى بدن را تغییر مى دهند) استفاده مى کنند، براى ابتلاء به انقباض عضلات پا مستعدتر هستند.
درمان
انقباض عضلات پا اغلب هنگامى بروز مى کند که پاى خود را دراز و انگشتان پاى خود را به طرف پائین خم کرده اید. وقتى این عارضه بروزکرد انگشتان پاى خود را به طرف بالا و سر خود ببرید و پاى خود را از آن حالت خارج کنید. این عمل معمولاً باعث تسکین فورى مى شود. سعى کنید در وضعیتى بخوابید که از خم شدن انگشتان پا به سمت پائین جلوگیرى شود.
برنامهٔ منظم کشش عضلات پشت ساق ممکن است مفید باشد. در فاصلهٔ ۳۰ سانتى مترى از دیوار بایستید. در حالى که پاشنه هاى شما با زمین تماس دارد به جلو خم شوید و قفسهٔ سینه خود را به دیوار تماس دهید. این عمل را ۱۰ مرتبه و دو بار در روز انجام دهید.
مصرف دو قرص بنادریل (دیفن هیدرامین) هنگام خواب ممکن است از انقباض عضلات پا جلوگیرى کند. داروى بدون نسخهٔ دیگر که حاوى کینین (کیو-ول) است نیز ممکن است مفید باشد. آگاه باشید که داروى دوم ممکن است باعث بثورات پوستی، وز وز گوش، و اختلالات بینائى شود و نباید هنگام حاملگى مصرف شود. بطرى هاى آب گرم و لائى هاى پارچه اى گرم کننده باعث افزایش جریان خون پا مى شوند و ممکن است تسکین دهنده باشند. اگر این داروهاى ساده موثر نباشند، پزشک ممکن است یک داروى ضد اضطراب مثل دیازپام (والیوم)، یا یک داروى ضد انقباض مثل فلکساریل تجویز کند.
کوفتگى ساق پا
کوفتگى ساق پا آسیب دیدگى عضلات و زردپى هائى است که جلوى استخوان هاى پا قرار دارند. در برخى موارد این عارضه در اثر کشیده شدن زردپى ها یا شکستگى هاى ریز استخوانى ایجاد مى شود. این عارضه در میان دوندگان و بازیکنان بسکتبال شایع است. شایع ترین علامت درد ساق پا هنگام دویدن یا پریدن است.
درمان
کاهش میزان فعالیت به مدت چند روز یا چند هفته براى فراهم کردن زمان کافى براى ترمیم استخوان یا زردپى ضرورى است. یکى از داروهاى ضدالتهاب غیراستروئیدى مثل ایبوپروفن (به مبحث دردها و مسکن ها مراجعه کنید)، را براى تسکین درد مصرف کنید. از مناسب بودن کفش ورزشى خود اطمینان حاصل کنید. کفش هاى ورزشى کهنه و نامناسب را دور بریزید. در صورت تداوم درد از پزشک بخواهید شما را به یک جراح شکسته بند یا یک متخصص طب ورزش ارجاع کند.
نشانگان پاى بى قرار
نشانگان پاى بى قرار عارضهٔ غیرشایعى است که ممکن است براى فرد مبتلا کاملاً مشکل آفرین باشد. این عارضه اغلب به شکل احساس ناراحت کننده مورمور شدن و لرزش در عضلات عمقى پا که معمولاً بین زانو و مچ پا یا در زیر مچ پا و ران ها قرار دارند، توصیف مى شود. این عارضه معمولاً هنگام استراحت یا شب ها ظاهر مى شود و اغلب فرد را مجبور مى کند که بلند شود و براى برطرف کردن این احساس ناخوشایند قدم بزند.
تصور مى شود که نشانگان پاى بى قرار در اثر اختلال در اعصاب موضعى ایجاد مى شود. این عارضه ممکن است با اعتیاد به الکل، کم خونى فقر آهن، بیمارى قند، و سایر اختلالات همراه باشید. به همین دلیل شما باید به پزشک مراجعه کنید تا علل زمینه اى مهم را بررسى کند. داروهاى تجویزى کاربامازپین (Tegretol) یاکلونازپام (Klonopin)، ممکن است تسکین نسبى یا کامل ایجاد کنند.
زانوى دونده
با رواج یافتن دوى آهسته، زانوى دونده آسیب دیدگى ورزشى شایعى شده است. شایع ترین علائم درد در قسمت قدامى زانو است که اغلب با تورم همراه است. این عارضه احتمالاً در اثر پیچ خوردگى و پارگى مختصر رباط هاى زانو ایجاد مى شود. پرتونگارى معمولاً یافته اى را نشان نمى دهد.
پیچش یک مفصل همراه با پارگی رباطهای آن
درمان
کیسهٔ یخ روى زانوى دردناک قرار دهید و از فعالیتى که باعث درد و تورم مى شود خوددارى کنید. مصرف یک داروى ضدالتهاب غیراستروئید مثل ایبوپروفن به برطرف شدن درد و تورم کمک مى کند. از خم نگه داشتن زانو و ورزش هاى سبک سوئدى که به مفصل زانو فشار مى آورند، خوددارى کنید. چون زانوى دونده معمولاً به علت تمرینات نامناسب ایجاد مى شود، میزان تمرین هاى بدنى خود را کاهش دهید و سپس در صورت تمایل با تقویت عضلات، این تمرین ها را به تدریج افزایش دهید. شما ممکن است همچنین مایل باشید با کارشناسان ورزشى محل خود مشورت کنید. روى آوردن به دوچرخه سوارى را در نظر داشته باشید.
زانو درد
زانو بزرگترین مفصل بدن است و از تعدادى رباط، غضروف و زردپى تشکیل شده است. چون این مفصل اغلب باید تمام وزن بدن را روى سطح نسبتاً کوچک خود تحمل کند، علاوه بر این اتصالات براى حفاظت از خود به کمک عضلات نیرومند اطراف نیازمند است. در نتیجه بخش مهمى از توانبخشى زانو بعد از آسیب دیدگى یا جراحى باید شامل تقویت عضلات پا باشد.
تقریباً یک چهارم آسیب دیدگى هاى ورزشى زانوها را شامل مى شوند. از میان این آسیب ها پارگى منیسک (بافت همبندى غضروفى هلالى در مفصل زانو – م)، و آسیب دیدگى رباط از همه مهم تر هستند. دو منیسک غضروفى در سمت داخل و خارج وجود دارند که مانند بالشتک هائى استخوان هاى ران و درشت نى را از هم جدا مى کنند. دو جفت رباط که به طور عمده باعث تثبیت مفصل زانو مى شوند، رباط هاى جانبى و متقاطع هستند.
آسیب دیدگى رباط هاى جانبى اغلب در اثر ضربه مستقیم به زانو ایجاد مى شود. رباط جانبى داخلى اغلب تنها با مراقبت هاى توانبخشى بهبود مى یابد. آسیب دیدگى رباط هاى متقاطع به ویژه اگر با پارگى منیسک همراه باشد اغلب نیاز به جراحى دارد.
ترمیم غضروف و رباط زانو را اغلب مى توان با جراحى آرتروسکوپی٭ که در آن برش کوچکى در کپسول مفصلى داده مى شود و لوله هاى نازکى داخل آن مى گردد، انجام داد. جراح در حالى که با یک لوله مفصل را مشاهده مى کند، مى تواند با لوله دیگر عمل ترمیم را انجام دهد. جراحى از این طریق آسیب کمترى به مفصل مى زند و به میزان زیادى عوارض و دورهٔ بهبود یافتن را کاهش مى دهد.
٭ آرتروسکوپى یعنى داخل کردن لوله هاى نازکى داخل مفصل براى دیدن آن و در صورت لزوم انجام اعمال جراحى با کمک آنها – م.
بعد از آسیب دیدگى رباط، درد، دشوارى در تحمل وزن و تورم ظرف ۱ تا ۲ ساعت به وجود مى آید. این آسیب دیدگى ها را به منظور محدود کردن تورم تا هنگام مراجعه به متخصص شکسته بند یا مرکز فوریت ها، باید با نوارهاى پهن کشى و چسبان بى حرکت کرد، و آن را بالا قرار داد و روى آن کیف آب یخ گذاشت. در صورت تورم زانو، کیف آب یخ را در ۲۴ ساعت اول براى کاهش درد و تورم روى آن قرار دهید.
زانوها را مى توان با تقویت عضلهٔ چهار سر ران (دستهٔ عضلانى بزرگى که در قسمت قدامى ران واقع است) محافظت کرد. این کار به بهترین نحوى با تمرین هاى بالا بردن پا و دوچرخه سواى (دقت کنید که زین دوچرخهٔ در ارتفاع مناسب و در عقب تنهٔ دوچرخه باشد، زانو باید تنها کمى خم شود) انجام مى شود. دقت کنید که کفش شما مناسب باشید. اگر روى پاشنه ها راه مى روید و یا دچار کجى زانو هستید، ممکن است به کفش هاى اصلاح کننده مخصوص نیاز داشته باشید. در مورد این مسئله و هرگونه زانو درد مزمن به متخصص شکسته بندى مراجعه کنید.
8