منطقه آزاد قشم
جزیره زیبای قشم با 1500 کیلومتر مربع وسعت از 22 کشور جهان بزرگتر، 5/2 برابر بحرین و سنگاپور و 16 برابر جزیره کیش می باشد. طول جزیره (غرب به شرق) به 130 کیلومتر و عرض جزیره (شمال به جنوب) در حدود 11 تا 30 کیلومتر می باشد. این جزیره حدود 260 کیلومتر ساحل ماسه ای امن و قابل بهره برداری دارد.
جزیره پهناور قشم دارای آثار و بقاهای فرهنگی و باستانی، زیست محیطی و طبیعی و جاذبه های گردشگری متعدد با جوامع محلی فعال با صنایع دستی، آداب و رسوم، موسیقی و هنرهای سنتی زیبا و جذاب است.
از جمله جاذبه های گردشگری جزیره عبارتند از جنگل های دریایی حرا، بندر تاریخی لافت، بادگیرهای قدیمی، چاه های تلا، قلعه پرتغالی ها، تنگه چاهکوه، دره ستاره ها، غارهای تاریخی خربس، بزرگترین و طویل ترین غار نمکی جهان، اولین ژئوپارک ثبت شده خاورمیانه در یونسکو، بیش از 20 گونه خزنده، 200 گونه پرنده، ماهیان و آبزیان رنگارنگ، سواحل مرجانی و ده ها جاذبه دیگر می باشد.
در سال85 با تفویض اختیار انجام شده از سوی جناب آقای مهندس مشائی معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به سازمان منطقه آزاد قشم، این سازمان عهده دار وظایف حفظ و احیای میراث فرهنگی و طبیعی، آموزش ترویج صنایع دستی و توسعه گردشگری در جزیره قشم گردید.
حفظ، احیاء و بهسازی سایت های گردشگری
سازمان منطقه آزاد قشم در جهت حفظ و احیاء و مرمت آثار باستانی و تاریخی سطح جزیره و هم چنین در راستای توسعه و تجهیز سایت های گردشگری به منظور رفاه حال گردشگران، به شناسایی و دسته بندی تعدادی از جاذبه های گردشگری و تبدیل آنها به مقصد گردشگری اقدام نمود. در اینراستا معاونت سیاحتی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم با همکاری سایر معاونت ها به خصوص معاونت پشتیبانی و عمرانی و شوراهای اسلامی روستاها و دهداری ها، اقدام به عقد قرارداد و تفاهمنامه هایی در جهت توسعه و ساماندهی سایت های گردشگری نمود. عمده فعالیت و عملیات در نظر گرفته شده در این تفاهمنامه ها عبارت است از: ایجاد راه دسترسی، تامین روشنایی، تامین سرویس بهداشتی، نورپردازی، رنگ آمیزی، مرمت، تجهیز، حفاظت و نگهبانی و نهایتاً تهیه اقلام تبلیغاتی و معرفی سایت و سایر اقدامات در راستای رضایت بازدیدکنندگان.
آموزش و ترویج صنایع دستی
جزیره قشم با حدود 53 روستا و یکصدهزار نفر جمعیت بومی، تحت تاثیر فرهنگ ساحل نشینی و فرهنگ غنی جنوب کشور پتانسیل و استعداد مناسبی در جهت تولید صنایع دستی دارد.
زنان، دختران و حتی مردان جزیره در سوزن دوزی، گلابتون دوزی، گلیم بافی، قالیبافی، تراش صدف، هویه کاری، ساخت لنج های مینیاتوری و واقعی مهارت خاصی دارند.
طرفی با گذشت زمان و کهولت سن استادکاران، برخی از این هنرهای سنتی به فراموشی سپرده شد. بخش در حال تولید هم به دلیل عدم وجود بازار فروش، انگیزه تولید و ادامه فعالیت نداشتند.
حال آنکه از آبانماه سال 85 تاکنون حدود 600 نفر از اهالی روستاهای جزیره قشم تحت آموزش رشته های مختلف صنایع دستی می باشند.
توسعه گردشگری
همانگونه که در مقدمه به آن اشاره شد، جزیره قشم جاذبه ها و پتانسیل های زیادی در گردشگری دارد. ژئوتوریسم، اکوتوریسم، توریسم ورزشی و ورزش های ساحلی، توریسم پرندگان و ده ها جاذبه دیگر برای بازدید از قشم در اولویت قرار می دهد.
در ابتدای سال 85 که سازمان منطقه آزاد قشم عهده دار رونق توریسم جزیره گردید، جزیره تعدادی هتل تعطیل و غیرفعال داشت و تقریباً هیچ آژانس مسافرتی کشور به طور مدون و برنامه ریزی شده با هتل ها و آژانس های جزیره همکاری نداشتند.
سازمان منطقه آزاد قشم برای حل این مشکل و رفع رکود به وجود آمده بلافاصله معاونت سیاحتی و گردشگری را تشکیل داد و مسوولیت های رونق گردشگری را برعهده این معاونت نهاد.
معاونت سیاحتی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم با مسوولیت حفظ و بهسازی سایت های گردشگری و میراث فرهنگی، آموزش و ترویج صنایع دستی و توسعه گردشگری و تلفیق جاذبه های میراثی و صنایع دستی با سایر جاذبه های گردشگری، موفق شد کلیه هتل ها، هتل آپارتمان ها و مهمانپذیرها را فعال و بازگشایی نماید و بیش از 20 آژانس فعال در سراسر کشور به عنوان همکار منطقه آزاد قشم تعیین کند و در راستای راه اندازی سفرهای ارزان قیمت به قشم نیز گام بردارد. در همین راستا با راه اندازی "هواپیمایی فارس ایر قشم" هفته ای 4 پرواز رفت و برگشت از تهران به قشم و پروازهای اصفهان- قشم، کرمان – قشم، شیراز – قشم نیز به جمع پرواز های قبلی قشم افزوده شد. ضمن اینکه تورهای زمینی از استان های همجوار نیز راه اندازی گردید.
نتیجه فعالیت های انجام شده در امور گردشگری باعث شد تا در سال 85 نسبت به سال قبل (تا تاریخ تهیه این گزارش) حدود 81 درصد افزایش اقامت در اماکن اقامتی قشم به وجود آید.
البته در راستای توسعه گردشگری، سازمان منطقه آزاد قشم در جهت تهیه و تدوین استراتژی گردشگری، قشم تهیه سند چشم انداز گردشگری و اکوتوریسم، آموزش هتلداری و سایر مبانی صنعت گردشگری، عقد تفاهمنامه با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، حضور در نمایشگاه ها، چاپ و انتشارات، پخش برنامه های تلویزیونی نیز گام های قابل توجهی برداشته است.
آنچه در ادامه ملاحظه می فرمایید تنها بخشی از اقدامات انجام شده توسط سازمان منطقه آزاد قشم در راستای توسعه و رونق گردشگری قشم می باشد.
تبلیغ، ترویج و نهادینه سازی فرهنگ گردشگری و میهمان نوازی در قشم
قشم با حدود یکصد هزار نفر جمعیت بومی و ساکن با دارا بودن بالاترین سرانه مسجد با وجود مردمی با مذاهب و تعصبات مختلف و ویژگی های انسانی و اجتماعی خاص، محیطی متفاوت از سایر نقاط (کیش، شمال کشور، دبی) می باشد. به عبارتی قشم پذیرای هر گردشگری نیست و هر گردشگری هم قشم را به عنوان مقصد انتخاب نمی کند.
بنابراین معاونت سیاحتی و گردشگری به کمک معاونت هماهنگی، روابط عمومی و شوراهای شهر و روستا باید فرهنگ زندگی مسالمت آمیز با میهمان و گردشگر و رفتار و کردار متناسب در برخورد با مسافران را در بین مردم قشم ترویج نماید. این احساس ]رونق قشم[ در اثر حضور گردشگر در مردم به وجود آید و از طرفی باید مزیت میهمان نوازی و امنیت مالی و جانی در قشم که در حال حاضر وجود دارد به اطلاع گردشگران و بازار هدف برسد. در هر حال مقاصد گردشگری، اهالی گردشگرپذیر می خواهد. همان گونه که سایت های سیاحتی باید تجهیز و بهسازی گردند، اهالی نیز باید توجیه شوند، لذا چنانچه برخی محدودیت ها رفع گردد آموزش هایی خاص در این زمینه نیز در دست برنامه ریزی می باشد.
اقدامات انجام شده در خصوص اسکان، اطلاع رسانی و تبلیغات، بازرسی و نظارت، برگزاری جشن ها، جشنواره ها و سایر تمهیدات و تسهیلات ارائه شده به مسافران به تفکیک هر کمیته به شرح ذیل می باشد:
کمیته اسکان و رفاه
1. درجه بندی کلیه اماکن اقامتی و اطلاع رسانی جهت آگاهی مسافران ورودی به جزیره قشم
2. ابلاغ نرخنامه مراکز اقامتی ویژه ایام نوروز جهت جلوگیری از افزایش قیمت ها
3. سمپاشی کلیه هتل ها، هتل آپارتمان ها و میهمانپذیرها و رستوران های قشم
4. ضدعفونی کلیه هتل ها، هتل آپارتمان ها و میهمانپذیرها و رستوران های قشم
5. هماهنگی با کلیه مراکز تفریحی ساحلی قشم جهت ارائه خدمات بهتر در ایام نوروز
6. هماهنگی با سفره خانه های سنتی و سایر مراکز عرضه مواد غذایی جهت ارائه خدمات بهتر در ایام نوروز و کنترل بر وضعیت بهداشتی، نرخ و تعرفه
7. برنامه ریزی جهت برگزاری جشن و موسیقی همزمان در دو نقطه از شهر قشم به مدت 12 شب
8. برنامه ریزی جهت برگزاری جشن در اسکله لافت و پهل (مبدا ورود مسافران) به مدت 12 شب
9. برنامه ریزی جهت برگزاری جشن و کارناوال ویژه کودکان به مدت 12 شب
10. تهیه دفترچه های کوچک نقاشی جهت اهدا به کودکان به تعداد 20 هزار جلد
11. هماهنگی و افزایش تعداد شناورهای مخصوص گشت دریایی و تور دریایی
12. افزایش تعداد تور لیدرهای سایت های قشم جهت ارائه خدمات به مسافران به تعداد 30 نفر
13. کنترل وضعیت روشنایی، آب آشامیدنی و سرویس های بهداشتی سایت های گردشگری
14. افزایش تعداد راهنما در موزه حیات وحش قشم به تعداد 10 نفر
15. راه اندازی نمایشگاه عرضه و فروش محصولات صنایع دستی به تعداد 30 غرفه
کمیته اطلاع رسانی و تبلیغات
1. تهیه و پخش تیزر اطلاع رسانی از رسانه ملی (کانال های 1 و 2 و 3 و 5 تهران)
2. تهیه چهارصد هزار بروشور راهنمای گردشگری قشم
3. تهیه یکصد هزار بروشور راهنمای رستوران های قشم
4. تهیه یکصد هزار بروشور راهنمای هتل های قشم
5. تهیه یکصد هزار بروشور توصیه های انتظامی
6. تهیه و نصب بنرهای اطلاع رسانی، انتظامی در جاده های قشم به میزان 2500 متر مربع
7. همکاری با جمعیت هلال احمر در برپایی پست های راهنمای مسافری (4 پست)
8. همکاری با رسانه های خبری، جراید و خبرنگاران در انعکاس اخبار قبل و حین تعطیلات نوروزی
9. چاپ ویژه نامه نوروزی مشتمل بر اطلاعات مفید برای مسافران به تعداد یکصد هزار نسخه
10. هماهنگی با رادیو استانی جهت پخش لحظه به لحظه وضعیت قشم
11. ارائه اطلاعات و اخبار ستاد به سایت های خبری
12. استقرار بیش از 30 ایستگاه اطلاع رسانی و راهنمایی مسافر در سطح شهر و جاده ها
کمیته خدمات شهری و عمرانی
1. تجهیز و تعمیر سرویس های بهداشتی سطح شهر قشم و درگهان مجموعاً 120 چشمه
2. ساخت دو دستگاه سرویس بهداشتی 20 چشمه در اسکله های لافت و پهل مجموعاً 40 چشمه
3. نصب 8 دستگاه سرویس بهداشتی پرتابل و قابل حمل مجموعاً50 چشمه
4. هماهنگی جهت بهره برداری از سرویس بهداشتی، مدارس، مساجد و مجتمع های تجاری مجموعاً 100 چشمه
5. ساخت دستگاه های آب خوری (آب شیرین) در 17 نقطه از سطح شهر مجموعاً در حدود 150 شیر آب شیرین.
6. تهیه 10 دستگاه مخزن آب شیرین برای نقاطی که امکان ساخت آبخوری وجود نداشت.
7. امضای تفاهم نامه با شهرداری قشم و درگهان جهت افزایش شیفت به منظور جمع آوری زباله ها
8. نصب تابلو میادین و معابر جهت رفاه حال مسافرین و گردشگران.
9. عقد تفاهم نامه با اداره راه و ترابری قشم جهت ایجاد شاخه خاکی جاده ای در 5 نقطه از جاده لافت به قشم.
10. لکه گیری آسفالت معابر سطح شهر (آسفالت سرد).
11. رنگ آمیزی جداول المان های شهری.
12. انجام عملیات اجرایی نصب سایبان مسافری در اسکله لافت.
13. امضای تفاهم نامه با جزایر لارک، هرمز و هنگام و روستاهای لافت و طبل جهت ارائه خدمات شهری در ایام نوروز.
کمیته امور گمرکی و خدمات مسافری
1. آماده سازی ساختمان در اسکله لافت جهت استقرار گمرک و برگ سبز برای رفاه حال مسافران ورودی به جزیره قشم
2. افزایش ظرفیت ناوگان حمل و نقل مسافر (افزایش ها عبارتند از 16 فروند لنج، 2 فروند شناور سیریک، 5 فروند تندرو سبک، 5 فروند لندیگرافت به انضمام استقرار شناورهای ناجی و استقرار شناورهای کشتیرانی والفجر) موارد فوق علاوه بر 300 شناور در زمان های عادی می باشد
3. ایجاد رمپ های مسافری در اسکله لافت برای رفاه حال مسافرین
4. تجمیع عوارض سه گانه در اسکله لافت برای رفاه حال مسافرین
5. توقف تخلیه کالا بر روی باراندازهای جنوبی و شمالی بندر بهمن و اختصاص آن به تخلیه مسافر و گردشگران ورودی از بندرعباس
6. نصب پیچر در سالن مسافری جهت اطلاع رسانی به مسافرین
7. افزایش ساعات کار شناورهای مسافری
8. بازدید و بازرسی فنی شناورهای مسافری با همکاری اداره بنادر و کشتیرانی
9. تهیه جلیقه نجات و سایر اقلام به منظور افزایش سطح ایمنی شناورها
کمیته بازرسی و نظارت
1. تعیین 10 نفر بازرس برای کنترل نرخ و سطح خدمات اماکن اقامتی و بازدید روزانه از تاسیس گردشگری جزیره قشم.
2. نصب صندوق انتقادات و پیشنهادات در کلیه اماکن اقامتی قشم که منجر به دریافت 475 مورد نظریه گردید.
3. نصب نرخنامه هر مرکز اقامتی در معرض دید مسافران (30 مرکز مجاز اقامتی).
4. شناسایی اماکن اقامتی غیرمجاز و معرفی به اداره اماکن عمومی ناجا جهت جلوگیری از فعالیت (8 مورد).
5. بازدید روزانه از اماکن اقامتی (مجاز مجموعاً 450 مورد)
6. تهیه فرم نظرسنجی و ارائه به مسافرین (مجموعاً 3000 فرم تکمیل شده)
7. تهیه دستورالعمل بازرسی و نظارت و آموزش بازرسین
کمیته هماهنگی ادارات و نهادها
1. برگزاری جلسات متعدد با ادارات و نهادهای مستقر در جزیره قشم به منظور بهره گیری از پتانسیل و توان آنها
2. عقد تفاهم نامه همکاری با نیروی انتظامی شهرستان قشم با 3 موضوع انتظامی، ترافیکی و نظارت بر اماکن
3. عقد تفاهم نامه با اداره آموزش و پرورش شهرستان قشم، جهت تجهیز و آماده سازی مدارس جهت اسکان فرهنگیان و سایر مسافرین
4. امضای تفاهم نامه با شبکه بهداشت و درمان قشم، جهت ارائه تسهیلات و خدمات بهداشتی و نظارتی و پیشگیری
5. امضای تفاهم نامه با اداره بازرگانی شهرستان قشم جهت ارائه تسهیلات ارزاق عمومی و نظارت بر توزیع آن
6. امضای تفاهم نامه با جمعیت هلال احمر جهت استقرار پست راهنمای مسافرین و استقرار پست امداد ساحلی
7. ایجاد تمهیدات لازم جهت افزایش سوخت و نان مصرفی در ایام نوروز
کمیته حفاظت و امنیت
1. هماهنگی در جهت حفاظت نامحسوس از طریق عوامل انسانی در سطح جزیره قشم، لارک، هنگام و هرمز
2. هماهنگی در جهت برنامه ریزی فرکانس بی سیم و ارتباطات رادیویی.
3. گشت حفاظت دریایی.
4. گشت حفاظت از کمپ ها، چادرها.
5. گشت حفاظت از اموال مسافرین و گردشگران.
6. هماهنگی با عوامل انتظامی و قضایی جهت بازداشت مجرمین، شرورها و مزاحمین
کمیته پشتیبانی و امور اجرایی
1. خرید کلیه لوازم و تجهیزات مورد نیاز سایر کمیته ها.
2. خرید سرویس بهداشتی بنا به درخواست کمیته خدمات شهری.
3. نصب انشعاب موقت آب شیرین در سطح شهر
4. اقدام در جهت خرید بی سیم خودرویی و دستی
5. تهیه فرم هزینه های ضروری، فوریتی، اجرتی و حق الزحمه ای
6. هماهنگی با بانک ها جهت افزایش ساعات کار و شیفت بندی در ایام نوروز
7. تامین نقدینگی در ایام تعطیل.
8. تجهیز واحدهای مسکونی خالی سازمان جهت اسکان گروه های امدادی، بازرسین، گروه های هنری
با توجه به آمار ورودی مسافران و گردشگران در سال قبل (نوروز 85، 335876 نفر) شاهد رشد 60درصدی ورود مسافران و گردشگران نوروزی در نوروز 86 به قشم بودیم.
مجموع اقامت در تاسیسات گردشگری در نوروز 86، 28543 نفر می باشد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل (نوروز 85، 18488 نفر) حدود 54 درصد رشد داشته است.
آمار مذکور مربوط به 26/12/85 لغایت 13/1/86 می باشد
در نوروز 86
میانگین ضریب اشغال هتل ها 76 درصد
هتل آپارتمان ها حدود 81 درصد
و میهمانپذیرها حدود 85 درصد
آمار اقامتی مسافران در اقامتگاه های موقت و مدارس، کمپینگ ها، میهمانسراهای ادارات جزیره قشم
از 26/12/85 لغایت 13/1/86 حدود 40000 تخته چادر مسافرتی شخصی نیز در نقاط مختلف شهر برپا گردید و مسافران و گردشگران در آن اسکان و اقامت نمودند.
تورگردانی در سطح جزیره قشم (توریسم جزیره)
تور گردانی سطح جزیره توسط چهار آژانس گردشگری بخش خصوصی به شرح ذیل انجام شد.
مجموعاً 66903 نفر توسط آژانس های فعال سطح جزیره در نقاط مختلف جزیره قشم از طریق تور به گشت و گذار مشغول بودند. بسیاری از مسافران و گردشگران با خودروی شخصی یا شخصاً از نقاط دیدنی جزیره بازدید نمودند. آمار فوق مربوط به 26/12/85 لغایت 13/1/86 می باشد
اقدامات انجام شده در زمینه های برگزاری جشنواره ها، مسابقات و نمایشگاه ها در جزیره قشم:
1. برگزاری جشن (موسیقی و طنز) در اسکله لافت، مبداء ورود خودرو به جزیره 12 شب
2. برگزاری جشن (موسیقی، نمایش طنز، شعبده بازی و کنسرت زنده) در بافت جدید شهر قشم
3. برگزاری جشن (موسیقی، نمایش طنز) در بافت قدیم شهر قشم 10 شب
4. نمایشگاه فروش کتاب (ثابت و سیار) یک غرفه ثابت و یک خودروی سیار 15 روز
5. نمایشگاه صنایع دستی 30 غرفه از محصولات تولید شده توسط صنعتگران دستی قشم
6. کارناوال شادی کودکان (خمیربازی، گریم کودکان، شعر و ترانه سرایی)
7. پخت غذاهای محلی به خصوص نان محلی قشم
8. جشن بادبادک ها با همکاری بخش خصوصی
قشم.doc
– 9 –