مقدمه:
نوجوانی، بلوغ و جوانی دوران حساس زندگی هر فردهستند. دوران نوجوانی زمانی است که تغییرات ظاهری و درونی با هم همراه می شوند تا کمال فرا رسد. در این دوران نه تنها رشد جسمانی آهنگی سریع دارد بلکه تکامل احساسات، روابط اجتماعی و منطقی نیز حرکتی تند و رو به جلو دارند. بلوغ دوران شناخت خود و پدیده های پیرامون خود است و شناخت یعنی تولد و زندگی دوباره. جوانی دوران تجارب سبز است. سبز سمبول طراوت، تازگی، روییدن و بهار است. سرما را از خاطره ها می زداید و خورشید را باهمه لطفش به یاد می آورد.
بی شک سلامت جسمی، روحی و روانی در این مقاطع زندگی اساس احساسات زیبا و تجربیات موفق است. نوجوان بلوغ را تجربه می کند و تنها با دانش از وقایع این دوران است که او می تواند به خوبی از تغییرات روحی و جسمی خود استقبال کند و از آن یک فرصت در جهت رشد مهیا کند. جوان خود را در میان انبوهی از نیازهای جدید و احساسات نو می بیند، تغییراتی که به خودی خود ذاتی مقدس دارد و هدفش آماده سازی انسان برای برعهده گرفتن مسئولیتهای زندگی اجتماعی و خانوادگی است. این تغییرات دنیای جدیدی از تواناییها را به روی جوان می گشاید و در مقابل مسئولیتهای گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی و از همه مهمتر مسئولیت در مقابل خود و خدای خود را پدید می آورد. سلامت روح و جسم کلید برخورد صحیح با این تغییرات بالقوه مثبت است. جوان باید بداند که چه مسائلی روح و جسمش را تهدید می کند. او باید بداند که در مقابل تواناییهایی که خداوند به او اعطا نموده، چه مسئولیتهایی دارد. او باید روشهای حفظ سلامت خود را بشناسد و با آگاهی بر تهدیدات بیرونی مقابله کند و درعین حال از جوانی خود لذت برد و آنرا در خدمت ارتقاء خود و جامعه بکار گیرد.
چرا بهداشت نوجوانان اهمیت دارد؟
دنیای امروز ، نوجوانان بیشتری نسبت به سایر زمان ها دارد.طبق سرشماری سال 1375،25% جمعیت کشور ایران را افراد19-10سال تشکیل می دهند . این تعداد افزون بر 16 میلیون نفر جمعیت میباشد.تاثیر دوره جوانی بر بقیه سالهای زندگی حیاتی است. نوجوانی زمان گذر از کودکی به بزرگسالی و آمادگی برایبزرگسالی است. نوجوانی زمان اکتساب باروری،اکتساب خصوصیات عاطفی هیجانی بزرگسالی، زمان کسب هویت فردی و اجتماعی و … میباشد. بلوغفیزیکی،روانی و عاطفی درنوجوانیمتحولشده و ادامه می یابد. بسیاری از مشکلات جسمانی،روانی،اجتماعی و رفتارهای ناسالم ریشه در زمان نوجوانی دارند. ازدواج های ناموفق،حاملگی های پرخطر،مرگ و میر ها،عادات ورفتارهای ناسالم از این زمان شدت می گیرند . تحقیقات نشان می دهندکه بیشتر افراد سیگاری اولین سیگار را در زمان بلوغ تجربه کرده اند.نوجوانان آینده سازان جامعه هستند. نوجوانان کنونی، جامعه و دنیا دهه های آینده را اداره خواهند کرد . پس پرداختن به سلامت نوجوانان سرمایه گذاری برای آینده است.
چالشهای سلامت در این دوران چیست؟
با اینکه نوجوانی درفرهنگ ها اغلب با جشن و شادی همراه است ولی نوجوانان برداشت خوبی از بلوغ و بزرگ شدن ندارند. یک نظر سنجی از دختران روستایی نشان داد که اکثر دختران نگرش منفی و احساس ترس و نگرانی ازبلوغ دارند و اکثراً رفتارهای ناسالم بهداشتی درباره قاعدگی از خودنشان می دهند. یافتههای مطالعه دیگری نشان داد که حدود 19-16% دختران و 19% پسران،بلوغ را حادثه ای خوشحال کننده و امیدوار کننده می دانند. نوجوان تغییراتی در جسم و روح خود احساس میکند. سئوالاتی برای او مطرح میشود ودچار اضطراب می گردد. به خود می گویداین علائم چیست که درمن رخ می دهد؟ آیا این تغییرات طبیعی است؟ آیا در همه اتفاق می افتد؟ چه تغییراتی طبیعی هستند؟ من کی ام ؟….. او نیاز به تطابق با این تغییراتدارد.
دردنیا نیمی از نوجوانان درمقابل ایدز و بیماریهای مقاربتی وحاملگی حفاظت کافی ندارند؛درمعرض روابط جنسی ناسالم و حفاظت و حمایت نشده، مصرف مواد، بیماریهای مقاربتی، روابط جنسی فارغ از مسئولیت، حاملگی زودرس،خشونت،شکست دردرس و مدرسه و موارد مربوط به سلامت فردی، تغذیه، ورزش … هستند. از مسائل دیگر آن است که دختران رفتارهای سلامت مناسبی در ضمن قاعدگی ندارند. عموماً منبع اکتساب اطلاعاتآنان، دوستان،کتبومجلات …. میباشد؛به نظر میرسد که نحوه برداشت افراد جامعه از جنسیت و نقش جنسیتی خود سالم نیست و این امر موجب تظاهرات مختلف، اختلالات سلامت جسمانی، روانی،عاطفی واجتماعی میشود.
پس بصورت خلاصه می توان نتیجه گرفت که توجه به مقوله بهداشت در این سنین و بخصوص بهداشت بلوغ و باروری هم اولویت بهداشتی و همدارای نتایج طولانی مدت برایسرمایه های آینده و آینده سازان جوامعاست. توجه داشته باشیم که نوجوان در سنین بلوغ نیاز مبرمی به اطلاعات صحیح در زمینه بدن و سلامت خوددارد . بدیهی است اگر نوجوان اطلاعات صحیح را از منابع سالم دریافت نکند،اطلاعات خود راازمنابع ناسالم کسب خواهد کرد ودر این صورت صدمات طولانی مدت خواهد دید.
سخنی با پدر ومادرها:
شناخت نوجوانکار چندان آسانی نیست، بیشترین تجربه هایی که در گذشته کارساز بود، امروز کارآیی خود را از دست داده و عصر تکنولوژی همه چیزرا در هم ریخته است. اختراعات ، ابداعات و اکتشافات گوناگون، در گوشه و کنار جهان ، روی افکارآنان تاثیر گذاشته است،بطوریکه نوجوان اکنون با دیدی متفاوت به مسایل پیرامون خود می نگرد. نوجوان درگذشته به لباس ، اهمیت چندانی نمی داد، کافی بود پوشاکی مناسب بر تن داشته باشد؛ولی امروز، نوع لباس، رنگ ، طرز دوخت و حتی دکمه های آن مورد توجه وی قرار دارد.مدوپیروی از آن ، از شیوه های بالندگی نوجوانان شده است، در گذشته ، غالبا هر چند نفردر یک اتاق می خوابیدند و صدایشان هم در نمی آمد، لیکن امروزه هر نوجوانی طالب اتاقی جداگانه است؛ بنابراین، مشاهده می کنیم که همه چیز ، دستخوش تغییر و تحول گردیده و حاصل این تحولات : آن که : اطاعت کردن ها، جای خود را به نافرمانی داده ،و چشم گفتن ها و حرف شنوی ها ، مبدل به " تمی توانم" ها و " نمی شود" ها شده است. پدران امروز از نوجوانان خود انتظار اطاعت بدون چون و چرا دارند، و همیشه شکایت میکنند که: ما در جوانی ، چنین و چنان بودیم! ولی آن نوجوانی که فلان فیلم جدید را درتلویزیون یا سینما دیده و درباره آن با والدینش ، به بحث و گاهی به جدل می نشیند ،نمی تواند کورکورانه مطیع و فرمانبردار باشد، امروز دیگر دوره نصیحت و وصیت سپریشده و نوجوان از "بکن و نکن" ها خسته است، و به طنز می گوید :" والدین ما زیادی برای ما بالای منبر می روند!" آیا این همه تحولات و تغییرات نباید ، اندیشه در روش تعلیم و تربیت را به ما یادآور شود؟! مسلما هیچ پدر و مادری علاقمند نیست که بانوجوانش " بگو ، مگو" داشته باشد، ولی متاسفانه گاهی ، ناچار به این کار می شود؛عیب از کجاست و مقصر کیست؟ تقصیر نوجوان است ، یا تقصیر پدر ومادرها؟! شاید هم هیچکس مقصر نیست ؛ اصلا چرا دنبال مقصر بگردیم ؟ چرا به تغییرات و تفاوتها اندیشهنکنیم؟ نقش والدین ، مربیان و اولیای امور نکات حائز اهمیت در برخوردبا نوجوان کهبایستی از طرف والدین ، مربیان و اولیای امور مورد توجه قرار گیرند تا او بتوانددوران بحرانی بلوغ را به سلامت پشت سر بگذارد برخی در ذیل اشاره شده است ، امید است با در نظر گرفتن این نکات ضروری به خود و فرزندمان کمک نمائیم:
· عدم درک نوجوان از طرف افراد با صلاحیت ، باعث سوق پیداکردننوجوان ، به طرف منابع ناصالح میشود و اغلب زیر بنای رفتارهای ناهنجار ، دربزرگسالی را فراهم می آورد. نقش حیاتی افرادکلیدی فوق به قرار زیر است:
· احترام به نوجوان
· ابراز علاقه و محبت به نوجوان،به ترتیبی که نوجوان خود را شایسته دوست داشتن احساس کند
· درکنار او ؛ونه درمقابل اوبودن
· دوست بودن با نوجوان به جای ارباب و دشمن اوبودن
· ایجاد عزت نفس در نوجوان
· دادن شخصیت به نوجوان به ترتیبی که نوجوان نیاز به نشان دادن خودبه طریق رفتارهای پرخطر و ماجراجویانه نداشته باشد . ممکن است که مصرف مواد مخدر ازطرف نوجوان به دلیل دستیابی به احساس استقلال از والدین و مخالفت صریح در مقابل معیارهای جامعه و مقابله با اضطراب، گوشه گیری و افسردگی یا پذیرفته شدن از طرف گروه همسال باشد. فراراز خانه می تواند یکی از نشانه های مهم استرس های محیطی برروی نوجوان باشد . عواقب این اقدام برروی سلامت فرد واضح و روشن است. والدین و اولیاء با حمایت نوجوان می توانند از این امر جلوگیری کنند.
· حمایتاز نوجوان باایجاد فضایی آرام،پرمحبت، به دور از مناقشات و قهر وغضب
· مشورت بانوجوان به جای قهر و تحکم ،راهنمایی برای انتخاب صحیح
· درک وضعیت بحرانی بلوغ
· کمک به هدایت نوجوان، برای عبور از مرحله نوجوانی و پذیرفتن مسئولیتهای بزرگسالی، نقطه اتکا بودن برای او،پشتیبان او بودن
· دانش و درک از خصوصیات و شرایط زیستی و فیزیولوژیک بلوغ نوجوان
· شناخت مسائل و مشکلات و نحوه برخورد صحیح با آن
· ایجاد اعتماد در نوجوان به ترتیبی که او والدین و افراد ذیصلاح را مورد اعتمادترین و معتبرترین افراد بداند.
· راهنمایی و هدایت نوجوان درانتخاب دوستان مناسب
· رابطه همدلانه و صمیمانه به جای تمسخر او
· دردسترس بودن برای مشاوره ویاریرساندن بهاو
· ایجاد سرگرمی سازنده درمنزل و خارج از منزل
· تشویق برای فعالیت درگروههای همسال ازقبیل فعالیت های ورزشی ،هنری ، درسی و تحصیلی ، تفریحی، آموزشی
· نظارت بر نیازمندی های بهداشت و سلامتی ازقبیل تغذیه ، ورزش ،رفتارهای سالم
· دادن اطلاعات مورد لزوم درباره تصمیمات مهم زندگی از قبیل ازدواج، بارداری ، دوستیابی و دانش جنسی و جنسیتی ، جایگاه ها ، حقوق و احترام افراد
· جلوگیری از خشونت و رفتارهای مخرب ، کنترل انگیزه های رفتارهای ناسالم
· کمک به ایجاد اعتماد به نفس و تحت تاثیردیگران نبودن،به نحوی که نوجوان توان تجزیه و تحلیل شرایط وشهامت گفتن" نه" راداشته باشند.
ویژگی های دوران بلوغ:
بلوغ زمان تغییرات سریع است.بلوغ با تغییرات مشخص و رشد سریع در همه اندامهای بدن همراه است.تغییرات ناگهانی و سریعی که هنگام بلوغ اتفاق می افتد ، موجب سراسیمه شدن ، دست پاچگی و نگرانی نوجوان می شود و در خیلی از موارد منجر به بروز رفتارهای ناهنجار و غیر مطلوبی در آنان می گردد.
اختلالات تغذیه ای در بلوغ
دوران بلوغ نه تنها با جهش رشد جسمی بلکه با تغییرات خلق و خو و تحولات عاطفی و روانی همراه است. در این مرحله نوجوانان شناخت هویت و کسب استقلال را تجربه می کنند. در این دوران توجه آنها به حفظ ظاهر و تناسب اندام بیشتر جلب میشود و این عوامل رفتارهای غذایی نوجوانان را به شدت تغییر می دهد. حذف بعضی از وعده های غذایی، مصرف تنقلات، غدا خوردن خارج از منزل و علاقه به مصرف غذاهای غیر خانگی از ویژگیهای عادات غذایی دوران نوجوانی است که متاثر از خانواده و دوستان و رسانه های جمعی است.
ویژگیهای رفتار غذایی نوجوانان نامنظم بوده وعده های غذایی حذف وعده غذایی وبرنامه غذایی نامنظم دردوره نوجوانی یک رفتار غذایی شایع است. معمولاً وعده صبحانه و ناهار بیشتر از وعده شام حذف میشوند و علت عمده آن برنامه درسی و فعالیتهای اجتماعی نوجوانان درطول روز است. محققی به نام Daniel درسال 1977طی مطالعه ای نشانداد که 50% نوجوانان دختر و پسر صبحانه نمی خورند.
مطالعه دیگری نشان داده استاگرچه 89% نوجوانان مورد مطالعه از اهمیت مصرف صبحانه آگاه بودند اما فقط 50 درصدآنها بطور منظم صبحانه می خورند و نخوردن صبحانه با دریافت کم مواد مغذی همراه بودهاست. مشکل نخوردن صبحانه در دختران بیشتر ازپسران مشاهده میشود. مصرف بی رویه تنقلات بخش مهمی از رفتارهای غذایی نوجوانان مصرف بی رویه تنقلاتا ست. این تنقلات معمولاً کم فیبر هستند و از نظر ویتامینA ، کلسیم و آهن که برایرشد ضروری است فقیرند. انتخاب صحیح تنقلات بعنوان میان وعده میتواند دردریافت موادمغذی مورد نیاز نوجوانان اثر مثبت داشته باشد. تمایل به مصرف غذاهای آمادهاستفاده از غذاهای آماده بخصوص در نوجوانانی که وقت کافیندارند معمول است. غذاهای آماده که درفروشگاهها و اغذیه فروشیها دردسترس هستند ازنظر آهن، کلسیـــم، ویتامینB ، C، A و اسید فولیک فقیرند. تقریباً درتمام غذاهایآماده، میزان چربی، کلسترول و سدیم بالا است و دربیشتر آنها، 50% کالری از چربیتامین میشود. رفتارهایتغذیه ای نوجوانان و ارتباط آن با وزن و ظاهرفیزیکی پیروی از الگوی غذایی غیر طبیعی دردوران بلوغ به علتتوجه خاص نوجوانان به ظاهر فیزیکی و داشتن اندام متناسب شایع است. مطالعه ای کهدرسال 1989 توسط Maloney و همکارانش در ایالات متحده آمریکا انجام شده است نشانداده است که از 318 دختر و پسر نوجوان 45% مایل بودند که لاغر بشوند و 37% آنهاشروع به کاهش وزن کرده بودند. با افزایش سن نوجوانان، تمایل به کاهش وزن نیز افزایش می یابد. این مطالعه نشان داده است که 70% نوجوانان مورد مطالعه ادعا می کردند کهدرهمین زمان مادران آنها برای کاهش وزن رژیم غذایی داشته اند. شواهد دیگر نیزپیشنهاد میکند که از اوایل دوران بلوغ توجه به ظاهر و تناسب اندام تشدید میشود. محققین نشان داده اند که 90% نوجوانان مورد مطالعه برای حفظ تناسب اندام و زیبایی ظاهر خود تمایل به کاهش وزن داشته اند. ترس از چاقی تحقیقات نشان داده است که چاقی نوجوانی پیامدهای مهماجتماعی، اقتصادی و بهداشتی دارد. یک مطالعه بزرگ طولی که به مدت 7 سال در آمریکاانجام شده نشان داده است که درزنانی که از دوران مدرسه و نوجوانی اضافه وزن داشتهاند شانس ازدواج کمتر بوده است و میزان درآمد کمتری داشته اند. این یافته ها بیشتراز آنکه به وضعیت اجتماعی- اقتصادی بستگی داشته باشد ناشی از نگرش خاص جامعه نسبت به افراد چاق است.
مطالعات اخیر نشان داده است که ترس از چاقی در نوجوانان ومحدود کردن دریافت غذا متعاقب آن، نهایتاً کوتاه قدی و تاخیر دربلوغ را بدنبالخواهد داشت. ترس از چاقی درنوجوانان برخلاف بی اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) وبولمیا (bulimia nervosa) که از اختلالات تغذیه ای همراه با علائم بالینی میباشند،علامت واضحی ندارد و به این دلیل که والدین و اطرافیان نوجوان متوجه خودداری او ازغذا خوردن به دلیل ترس از چاق شدن نمیشوند، بروز کمبودهای تغذیه ای در این دسته ازنوجوانان بیشتر است.
مطالعه ای توسط Moses و همکارانش درسال 1989 در آمریکانشان داده است که51 % دختران کم وزن ادعا کرده اند که به شدت از چاق شدن می ترسیدهاند و بی توجه به وزن فعلی خود و بدون داشتن اطلاعات تغذیه ای کافی اقدام به کاهش وزن کرده اند. عوارض رژیم های غذایی برای کاهش وزن در دوره بلوغ اثرات زیانبار کاهش وزن برسلامتی ممکن است در افرادی که اضافه وزن ندارند اما دریافت کالری خود را به شدت محدود می کنند بیشتر باشد. در این افراد کاهش توده عضلانی بیشتر از توده چربی است. رژیم غذایی که با محدود کردن وعدههای غذایی و یا ناشتایی همراه باشد منجر به کاهش وزن سریع میشود که اساساً به علت کاهش آب بدن و توده عضلانی است. اثرات زیانبار رژیم غذایی کاهش وزن در دوره بلوغعلاوه بر اختلال رشد، شامل کمبودهای تغذیه ای، اختلالات قاعدگی، ضعف، خستگی، گیجی،افسردگی، تحریک پذیری، یبوست، نداشتن تمرکز حواس و اشکال در خوابیدن است. تنفسبدبو، ریزش مو و خشکی پوست از عوارض رژیم های غذایی با محدودیت شدید کالری است. افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه و صفرا نیز از عوارض جدی تر اینگونه رژیم های غذاییاست.
متاسفانه تاخیر رشد و تاخیر در بلوغ جنسی در اثر دریافت ناکافی غذا باکوتاه قدی غیر قابل جبران دراثر کمبود مواد مغذی به ویژه ریز مغذیها گزارش شده است. 39% این موارد با اختلالات غذا خوردن همراه بوده است و اصلاح آن منجر به جبران رشداز دست رفته نشده است.
بنابراین دانش آموزان درسنین بلوغ به ویژه دختران بایدبدانند که رژیم های کاهش وزن در این دوره ممکن است منجر به کوتاه ماندن قد شود وعلاوه بر آن به علت بروز انواع کمبودهای تغذیه ای، سلامت آنان به خطر افتاده و بامشکلات متعددی که قبلاً شرح داده شد مواجه می شود. اختلالات تغذیه ایچاقی چاقی کودکان و نوجوانان درحال حاضر یک مشکل تغذیه ایرو به افزایش درکشورهای توسعه یافته بشمار میرود. براساس آخرین اطلاعات حداقل 27درصد کودکان و 21 نوجوانان در آمریکا چاق هستند که معرف 54 درصد افزایش درچاقیکودکان و 39 درصد افزایش درچاقی نوجوانان آمریکایی در دو دهه اخیر است. با این روندهشدار دهنده افزایش چاقی در کودکی و نوجوان، محققین تخمین می زنند که 70 درصدنوجوانان چاق، بزرگسالان چاق خواهند بود و حتی این خطر وجود دارد که این افراد دردوران بزرگسالی دچار چاقی مفرط شوند. بررسی کشوری در سال 1377 ( ANIS) درزمینهارزیابی رشد کودکان زیر 5 سال ایران نشان داده است که 6/4 درصد پسران و 1/4 درصددختران در مناطق شهری و روستایی کشور چاق هستند. اگر چه چاقی در حال حاضر مشکل عمدهکودکان کشور ما به شمار نمیرود ولی با توجه به عوارض و پیامدهای آن پیشگیری حائزاهمیت است. مدارک موجود حاکی از آن است که چاقی کودکی بیشتر متاثر از عوامل محیطیاست و نشان دهنده آن است که خانواده و جامعه درایجاد رفتارها و عادات صحیح غذاییدرست عمل نکرده است. درمقابل، چاقی نوجوانی هم به عواملی محیطی و هم به عواملژنتیکی بستگی دارد. چاقی در دوران نوجوانی در اغلب اوقات به چاقی بزرگسالی میانجامد که با افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیماریهای قلبی-عروقی و افزایش فشار خون همراه است. گزارش برنامه بسیج ملی آموزش کلسترول در آمریکا در سال 1976 حاکی از آناست که کودکان چاق بیشتر در معرض خطرمشکلات بهداشتی شامل کاهش توانمندی جسمی (بهعلت مشکلات ارتوپدی و ریوی، مقاومت به انسولین وافزایش فشارخون) هستند. چاقی درکودکان منجر به افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب می شود. علاوه براین، درکودکان چاق بلوغ زودرس وجود دارد و به همین علت دوران رشد استخوانهای طولی در آنهاکوتاهتر است که منجر به کوتاهی قد خواهد شد. برای پیشگیری از چاقی نوجوانی، انجمن قلب آمریکا توصیه های ذیل را ارائه کرده است. این نکات به والدین و دانش آموزانباید آموزش داده شود: برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که کالری حاصل از چربیها بیش از 30 درصد نباشد. برنامه غذایی خود را تعدیل نمایند اما مصرف چربی را چوننوجوانان در دوران رشد هستند نباید حذف کنید. نوجوانان را تشویق کنید که بجایتنقلات پرچربی از میان وعده های سالم مثل میوه ها و سبزی ها استفاده نمایند. نوجوانان می بایستی فعالیت بدنی خود را با ورزش هایی مثل پیاده روی و دوچرخه سواریافزایش دهند. غذا نباید بعنوان پاداش و جایزه به کودکان داده شود. به نوجوانانتوصیه کنید که هر روز براساس یک برنامه منظم ورزش کنند. والدین و معلمان وقت ورزش نوجوانان را نسبت به کارهای دیگر در اولویت قرار دهند. نوجوانان نباید برنامه ورزشیخود را برای انجام کارهای دیگر تعطیل کنند. والدین باید خودشان الگوی مناسب برایدریافت غذای روزانه و فعالیتهای ورزشی باشند. علاوه بر این والدین باید از تناسباندام، تصوری واقع بینانه داشته باشند و یک انتظار منطقی از فرم بدن کودک و نوجوانبا توجه به وضعیت بدنی خود، اقوام و سابقه فامیلی داشته باشند. اضافه وزن درهنگامرشد امری طبیعی است و فقط زمانی که اضافه وزن زیاد و غیر طبیعی است باید کنترل شود. بی اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) بیاشتهایی عصبی یک اختلال تغذیه ای است که در دوره بلوغ ممکن است بروز نماید. اغلبنوجوانانی که دچار این مشکل میشوند افرادی زیرک، حساس، باهوش و تحریک پذیر هستند. کمک به نوجوانان دچار بی اشتهایی عصبی از نظر تغذیه ای حائز اهمیت است. در بیاشتهایی عصبی که با محدود کردن دریافت کالری منجر به کاهش وزن یا ایجاد اختلال درافزایش وزن دوران بلوغ میشود، تمایل به لاغرتر بودن و توهم چاق بودن وجود دارد. تمایل به لاغر بودن در میان دختران معمول تر است. این دختران علیرغم اینکه لاغرندفکر می کنند که چاق هستند و دچار توهم چاق بودن هستند. این علامت می تواند مشخص کننده بی اشتهایی عصبی باشد. شیوع بی اشتهایی عصبی شناخته شده 0.5 تا 4 درصددردختران نوجوان است. شیوع بی اشتهایی شناخته نشده و بدون علامت چندین برابر بیشتراست. این افراد بیشتر در معرض خطر هستند زیرا کمتر به پزشک مراجعه می کنند و بیشتربرعادات غذایی غلط و کنترل وزن خود اصرار می نمایند. بی اشتهایی عصبی منجر بهآمنوره (قطع قاعدگی)، هیپوترمی یا کاهش دمای بدن و نارسایی قلبی-عروقی خواهد شد. وزن کم، آمنوره و تغذیه ناکافی، دختران دچار بی اشتهایی عصبی را به پوکی استخوانمستعد می نماید. هیپوترمی موجب عدم تحمل سرما و اختلال در ضربان قلب میشود. ناپایداری سیستم قلب و عروق نهایتاً منجر به ضعف، خستگی، گیجی، غش و مرگ خواهد شد. بهترین راه برای ارزیابی نوجوانان دچار بی اشتهایی عصبی استفاده از BMI ( نمایهتوده بدنی ) است نوجوانانی که دچار بی اشتهایی عصبی هستند معمولاً BMI کمتر از 18دارند این افراد باید برای درمان به متخصص تغذیه معرفی شوند. بولمیا (Bulimia Nervosa) بولمیا نیز یکی دیگر از اختلالاتتغذیه ای است که مبتلایان به آن معمولاً درغذا خوردن زیاده روی می کنند و سپس باوادار کردن خود به استفراغ، سعی در کاهش وزن و لاغر شدن دارند. نوجوانان نیز ممکناست به دلایل متعددی دچار بولمیا شوند. هیجان واضطراب، عدم اعتماد به نفس و خصوصیاتفردی از عواملی هستند که خطر بروز اختلال را تشدید می کنند. عوارض بولمیا عبارت استاز خستگی، ضعف و کاهش تمرکز حواس که در ارتباط با دریافت ناکافی انرژی و سایر موادمغذی است. در این افراد نیز مانند مبتلایان به بی اشتهایی عصبی، سوء تغذیه بهتنهایی میتواند موجب تغییرات متعدد درغدد داخلی از جمله اختلال قاعدگی شود. به علت محدود کردن برنامه غذایی علائم هیپوتیروئیدیسم مانند هیپوترمی، بالارفتن کلسترول خون و یبوست ممکن است وجود داشته باشد. بروز این اختلال درنوجوانان شایع نیست امابه علت عوارض متعدد آن برسلامت لازم است مراقبین بهداشت مدارس و والدین از این اختلال آگاه باشند. مهمترین راه پیشگیری از بروز این اختلال تغذیه ای، ایجادرفتارهای غذایی صحیح از دوران کودکی، افزایش آگاهی های تغذیه ای و مطلع ساختن دانش آموزان و نوجوانان از خطرات رژیم های غذایی نامتعادل است. کم خونی فقر آهن کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن، از مشکلاتعمده تغذیه ای و بهداشتی کشور است. گروههایی که بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قراردارند شیرخواران، کودکان زیر 6 سال، نوجوانان بخصوص دختران نوجوان و زنان در سنین باروری بخصوص زنان باردار هستند. پسرا ن و نوجوانان و مرداان بالغ هم ممکن است دچارکم خونی فقر آهن بشوند اما این خطر در آنها کمتر است