بلوغ و نوجوانی



روانشناسی رشد 2

موضوع تحقیق:
بلوغ و نوجوانی

استاد راهنما :

محقق :

فهرست مطالب
مقدمه: 4
ویژگیها و خصوصیات روانی در سالهالی اولیه نوجوانی: 5
انواع اختلالات روانی و رفتاری در نوجوانان 6
با خودتان رقابت کنید نه با دیگران 7
آیا برای شاد زیستن دانش و مهارتی کسب نموده اید ؟ 8
تغذیه در دوران بلوغ 10
بلوغ و نوجوانی 12
آیا بلوغ زود رس دانش آموزان برای مربیان قابل شناسایی است ؟ 12
چگونه با این رویداد ( بلوغ زود رس ) مقابله کنیم ؟ 13
نتیجه گیری: 14

مقدمه:
واژه نوجوان و بلوغ به گروه سنی 19-10 سال اطلاق می گردد و در واقع نوجوانی مرحله بلوغ جسمانی، روانی، اجتماعی و گذراز مرحله کودکی به بزرگسالی است که بلوغ جسمانی زودتر از بلوغ روانی و اجتماعی رخ می دهد و همزمان با شروع زندگی باروری، تواناییهای ذهنی و قابلیت های شناختی و عاطفی آنها شکل می گیرد.
رشد جسمانی: رشد جسمانی در مراحل اولیه بلوغ به میزان بالایی می رسد و شامل مرحله ای است که از آن به عنوان جهش بلوغ نام برده می شود.
بحران دوران بلوغ چیست و چگونه بر آن پیروز شویم ؟
برای نوجوان دوره نوجوانی بعنوان مرحله ای از زندگی ، پدیده ای نوظهور است .
همیشه نوجوانی بعنوان دوره ای مستقل در مراحل زندگی انسان مطرح بوده است . گرچه آغاز نوجوانی بطور کامل مشخص نیست ولی عموماً شروع نوجوانی با پدیده بلوغ همزمان و خاتمه آن شروع دوره جوانی است . دوره ای که شخصی مسئولیت اعمال خود را می پذیرد . همان گونه که نوروز ، روز نو است و خبر از روزهای دل انگیز و اتفاقات جدید دارد و شکوفه های نوروزی با شکوه و زیبایی ظاهر می شوند و به تدریج رشد کرده ، تبدیل به میوه شده ، رسیده و کامل می گردند .
نوجوانی و بلوغ نیز بهار زندگی است .
بهاری که آغاز تغییر وتحولات جسمی – روحی در افراد است . هر فرد فقط یک بار بهار بلوغ را تجربه می کند .تعریف بلوغ:
فرآیند بلوغ یکی از پیچیده ترین دوره های زندگی و در عین حال لذت بخش ترین و دل انگیز ترین دوره زندگی هر فرد است . نوجوان در این دوره تمایلات و خواهش های متضادی دارد . مثلا با این که می خواهد با دوستانش باشد . به تنها بودن نیز علاقمند است . در این دوره نوجوان نه کودک به حساب می آید و نه هنوز به درستی بالغ گردیده است ولی در مرز بین این دو مرحله ( کودکی و بزرگسالی ) قرار می گیرد .
ویژگیها و خصوصیات روانی در سالهالی اولیه نوجوانی:
۱- مرحله احساس هویت :
در این دوران فرد هویت فردی ، اجتماعی خود را به دست می آورد .
بحران هویت یکی از بحرانهای خطرناک نوجوان است .
۲- تغییرات شدید وملموس جسمی ، روحی و جنسی :
تغییرات ناگهانی ناشی از وضعیت جسمانی ، تضادهای روحی و … موجب نگرانی در فرد می شود .
۳- رشد هیجانی و عاطفی :
در دختران نوجوان احساسات و عواطف متعدد و غیر قابل پیش بینی وجود دارد که گاه در تضاد با یکدیگرند و سبب نوسانات واضح خلقی می گردد .
صفات عاطفی و هیجانی دختران نوجوان را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :
۱- زود رنجی
۲- نگرانی ، ترس و وحشت
۳- حجب و حیا و شرم
۴- افکار رویایی ، گوشه گیری ، درون گرایی
۵- خود شیفتگی ، خود آرایی ، خود نمایی
۶- دوستی ومحبت
۷- خشم ، ناسازگاری و پرخاشگری
۸- استقلال طلبی

۴- رشد اجتماعی :
دوره نوجوانی ، دوره نوسانها ، فعالیت ها و رفتارهای هیجان انگیز در بعد اجتماعی است گرچه نوجوان به نظر بزرگسالان اهمیت می دهد . اما اندیشه های همسالان خود را به بزرگسالان ترجیح می دهد و سعی می کند در میان انها پذیرفته شده و نقش داشته باشد.
۱- رشد اخلاقی :
رشد اخلاقی با رشد اجتماعی ارتباط نزدیکی دارد و برای ادامه زندگی سالم و سازنده ضروری است ، بطور معمول صفات اخلاقی مطلوب اکتسابی هستند .
انواع اختلالات روانی و رفتاری در نوجوانان
۱- رفتارهای ناهنجار اجتماعی :
خود سری و مخالفت با والدین ، معلم و پزشک – عدم شرکت در رویدادهای خانوادگی و جدال با خواهران و برادران ، ایجاد موانع در راه تحصیل ، زندگی خانوادگی .
۲- افسردگی :
گوشه گیری و در خود فرو رفتن در سنین نوجوانی تا حدودی طبیعی است اما اگر از حد طبیعی تجاوز کند بعنوان اختلال افسردگی باید مورد توجه قرار گیرد.
افسردگی عبارت از بروز علائم افسردگی بیش از هفته ای ۳ بار و هر بار بیش از ۳ ساعت در نوجوانان بصورت غم واندوه ،بیحوصلگی ،بیقراری و اشکال درتمرکز می باشد . احساس بی علاقه گی نسبت به همه چیز ، گریه کردن های مکرر ، لذت نبردن از زیباییهای زندگی و
با مشاوره روانپزشکی و درمانهای مختلف غیر داروئی و داروئی می توان به آنها خانمه داد
۳- رفتارهای خشونت آمیز:
رفتارهای خطر آفرین در اثر مصرف مواد مخدر تشدید می شوند و منجر به حوادث مختلف مثل فقر و خودکشی ، به خصوص در میان نوجوانان پسر می گردد .

۴- مشکلات تحصیلی :
دشواری های روانی یا محیطی زمینه ساز این مشکلات هستند .
مدرسه هراسی ، مدرسه گریزی و عدم پیشرفت تحصیلی نمونه هایی از مشکلات تحصیلی هستند .
۵- هراس از مدرسه و منزل :
گریز از خانه نشانه فشار محیط – بد رفتاریها ، مشکلات روانی خود نوجوان است . رفتار صحیح با نوجوان و حل به موقع و درست مشکلات از بروز این رفتارها پیشگیری می کند .
۶- بیماریهای وخیم روانی :
پیکوز ، اسکیزوفرنی ، در جریان فشارهای هیجانی دیده می شود . معمولاً سایکوز بزرگسالان با پشت سر گذاشتن یک دوره سایکوز در نوجوانی همراه است .
الف- مهارتهای شاد زیستن
زندگی تغییر پذیر است اگر خودمان را تغییر دهیم
با خودتان رقابت کنید نه با دیگران
شما در هر مرحله و رتبه ای از ثروت ، دانایی و قدرت و منزلت اجتماعی که باشید مسلماً افرادی بالاتر از شما وجود دارند . به جای انکه سعی کنید به دیگران برسید سعی داشته باشید که توانایی های خود را روز به روز افزایش دهید . اگر هدف شما حد بالای هر چیز باشد اگر به آن نرسید مسلماً شکست خورده اید اما اگر مقصد شما رسیدن از یک نقطه به نقطه بالاتر و نه بالاترین نقطه باشد احتمال کامیابی شما قطعاً بیشتر است و مسلماً آدمهایی که احساس پیروزی و موفقیت می کنند از نظر روانی سالمترند . هدفمند زندگی کنیم و برای رسیدن به هدف نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم .
ب- برای شاد زیستن تلاش کنید.
برای داشتن یک زندگی شاد ، به تلاش نیازمندیم و نگرش ها در این مورد بسیار با اهمیت است . تلاش امتیاز و شوق انسان برای یادگیری ، خود آزمایی آزمایش و تجربه است . اشتباه عده ای از مردم این است که تنها برای رسیدن به یک هدف که همان هدف نهائی است تلاش می کنند و نه برای لذت بردن از کار کردن . و به همین علت است که وقتی به اهداف مورد نظر نمی رسند مایوس وافسرده می شوند . اگر ما به خاطر دوست داشتن و لذت از کار ، آن را به انجام برسانیم دیگر شکی وجود نخواهد داشت ، نتایج خود به خود عاید می شود .
ج: محدودیت های خود را قبول کنید :
انتظارات نامعقول از خود نداشته باشید و قبول کنید که خداوند در وجود شما استعدادها و محدودیت هایی قرار داده است که با آگاهی از آنها می توانید انتظارات از خود را عقلانی و منطقی کنید . اگر هوش شما در حد متوسط است از خود انتظار نداشته باشید که به مراتب علمی که نوابغ و سرامدان دست یافته اند نایل شوید . اگر از نظر روانی قدرت تحمل تنش و فشار را ندارید مسئولیت های سنگین وپر استرس را نپذیرید ، و سلامت روانی خود را به خطر نیندازید ، زیرا در این موقعیت ها احتمال شکست و ناکامی به مراتب بیشتر است
آیا برای شاد زیستن دانش و مهارتی کسب نموده اید ؟
برای شاد زیستن مهارتهایی وجود دارد که با بهره گیری از انها می توانید نقش موثری در شاد زیستن خود داشته باشید .
الف- در زمان حال زندگی کنید :
آرامش ذهنی و کارآئی فردی ما به میزان توانایی برای زیستن در لحظه حال بستگی دارد ، گذشته از دیروز و اتفاقاتی که افتاده و آنچه فردا ممکن است پیش بیاید ، حال جایی است که ما در آن هستیم .
از این دیدگاه کلید شادی و خوشحالی ما در متمرکز کردن ذهن در لحظه حال است . یکی از نکات خوب و مهم در مورد بچه ها این است که آنها خود را بطور کامل در لحظه حال غرق می کنند. کاملاً درگیر فعالیت های کنونی خود می شوند که این فعالیت ها حتی ممکن است تماشای یک پروان ، نقاشی کردن و هر چیز دیگر باشد که کودک انرژی خود را صرف آن می کند .
اما وقتی بزرگ می شویم همزمان هنر فکر کردن و نگران بودن را یاد می گیریم ، به مشکلات گذشته و آینده اجازه می دهیم که در زمان حال ما جمع شوند ، همچنین یاد می گیریم که لذت ها و شادی های خود را به عقب بیاندازیم و به این امید باشیم که شاید آینده بهتر از حال باشد .
ب: لبخند بزنید :
خوشرو بودن نه تنها از شدت تنشها و استرسهای فردی می کاهد بلکه باعث می شود اطرافیان شخصی و کسانی که بنحوی با او ارتباط دارند ، با حضور او احساس راحتی ، شادمانی و تجدید روحیه کنند و با برخورد مناسب خود موجب افزایش اعتماد بنفس و شادمانی وی را فراهم آورند .
ج : گاهی کودک شوید :
گاهی لازم است مانند بچه ها و دنیای شاد و آزاد و بی غل و غش آنها کمی خود را رها کنید ، بخندید ، شوخی کنید ، شوخ طبعی را در خود پرورش داده و گاهی از بازی کردن لذت ببرید ، نقاب بزرگسالی را برای تفریح و خوشی برداشته و همیشه سنگین ، منظم و جدی نبوده و نسبت به جهان با شکوهی که در آن زندگی می کنیم احساس حرمت و شگفتی داشته باشید .
د: قاطع باشید :
قاطعیت به معنای ابراز خشم و پرخاشگری نیست بلکه به آن معناست که خواسته ها و احساسات خود را صریح و بی پرده و بدون اضطراب یا خشونت و تندی بیان کنید و در مقابل خواسته ها و توقعات نامعقول دیگران مقاومت نمایید . چنین برخوردی هم باعث افزایش عزت نفس و حس احترام به خود می شود و هم مانع از آن می شود که با فرو خوردن و عدم بیان احساس خود نسبت به اطرافیان و خواسته های نامعقول آنها ، قلب خود را پر از بغض و کینه نسبت به آنها نماییم .
هـ – اوقاتی را برای خود اختصاص دهید :
به یاد داشته باشید که جسم و روان شما حقوقی دارند که هیچ کس بیش از شما شایسته برآوردن آن حقوق نیست . لازم است انسان در زمانهای خاصی فقط برای خود زندگی کند و آنچه را دوست دارد انجام دهد و به آنچه علاقمند است بپردازد و در غیر اینصورت نقش حاصل از کارها و مسئولیت های اجباری و گاه نامطلوب ، او را از پای در خواهد آورد . مطمئناً کسانی می توانند به دیگران احترام بگذارند و به جامعه خود خدمتی کنند که در درجه اول به خود بعنوان یک انسانی که جانشین خداوند در طبیعت است احترام بگذارند و جای حود را با پرداختن بیش از حد به تکالیف و غفلت از حقوق خود فرسوده نسازند .
تغذیه در دوران بلوغ
تغذیه در دوران نوجوانی و بلوغ اهمیت زیادی دارد . زیرا نوجوانان و جوانان به دلیل سوخت و ساز بالای بدن و فعالیت زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند . البته لازم به ذکر است که پرخوری زیاد در این دوران سبب چاقی بیش از حد نوجوان خواهد شد . تا جایی که ، گاهی نوجوان برای حفظ تناسب اندام ناچار به رژیم گرفتن می شود .تغذیه در دوران نوجوانی و بلوغ اهمیت زیادی دارد . زیرا نوجوانان و جوانان به دلیل سوخت و ساز بالای بدن و فعالیت زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند . البته لازم به ذکر است که پرخوری زیاد در این دوران سبب چاقی بیش از حد نوجوان خواهد شد . تا جایی که ، گاهی نوجوان برای حفظ تناسب اندام ناچار به رژیم گرفتن می شود .بنابراین در صورتی که تغذیه مناسب باشد و تمام مواد لازم به بدن برسد ، هم انرژی مورد نیاز نوجوان به حد کافی تامین خواهد شد و هم نیازی به رژیم خاص غذایی وجود نخواهد داشت .صبحانه وعده غذایی مهمی برای نوجوانان است . زیرا صبحانه ناکافی یا کم کالری گاهی می تواند زمینه ساز کمبودهای تغذیه ای شود . توصیه می شود که در برنامه غذایی نوجوانان سه گروه اصلی مواد غذایی شامل : چربی ها ، مواد قندی و نشاسته ای و پروتئین ها حتماً وجود داشته باشد . البته مصرف زیاد قندهای ساده مثل نوشابه های گازدار ، شکلات ، آب نبات و سایر موادی که فقط انرژی زا هستند و ارزش غذایی ندارند باید محدود شوند و به جای آنها از مواد نشاسته ای مانند برنج ، نان و سیب زمینی استفاده شود .همانگونه که اشاره شد یکی از مواد مورد نیاز بدن ، پروتئین ( حیوانی و گیاهی ) است . نیاز به این ماده در دوران بلوغ به دلیل سریعتر شدن رشد و افزایش حجم عضلات بیشتر می شود . پروتئین های حیوانی در تخم مرغ ، گوشت ، پنیر و شیر و پروتئین های گیاهی در غلات و حبوبات وجود دارد . مصرف روزانه ۴۵ تا ۷۲ گرم پروتئین توصیه می شود .
مشکلات تغذیه ای : نوجوانی دوران رشد سریع جسمانی و افزایش نیازهای تغذیه ای به منظور افزایش توده عضلانی بدن و ذخیره سازی مواد غذایی در بدن می باشد. میزان نیاز دختران نوجوان به آهن در این سنین بلوغ 10 درصد بیش تر از پسران است که علت آن خونریزی دوران قاعدگی است و دختران بایستی به ازای روزهای قاعدگی (یعنی 7 روز) یا هفته ای یکبار قرص آهن مصرف نمایند.
کمبودهای تغذیه ای که از مصرف ناکافی موادغذایی (کمتر از نیاز غذایی روزانه) که در دراز مدت ناشی می شود.
• کمبودهای خاص مانند کم خونی فقر آهن و کمبود ویتامین آ و ید.
• پرخوری (سوء تغذیه ناشی از پرخوری) مصرف نامتعادل و مقدار بیش از حد مواد غذایی مانند نشاسته، شکر و چربی در دراز مدت ناشی می شود و از تظاهرات شایع آن چاقی می باشد.
• پوسیدگی دندان، مشکل بهداشتی در ارتباط با مصرف بیش از حد مواد شیرین مانند آب نبات، شکلات، بستنی ، کیک و نوشابه های شیرین به همراه غذا یا میان وعده های غذایی می باشد. بنابراین باید نیازهای تغذیه ای افزایش یافته در نوجوان، شناسایی و عادات غذایی ذکر شده رعایت شود
• داشتن رژیم غذایی کامل و غنی (شامل حبوبات، غلات، شیر، گوشت و سبزیجات)
• کنترل پرخوری
• کاهش دریافت شیرینی جات و میان وعده های غذایی
• انجام ورزش منظم
• کنترل بیماریهای انگلی
• کنترل کمبود مواد موجود در محیط مانند فلوراید وید
بلوغ و نوجوانی
ضرورت تحقیق
در هنگام تدریس کتاب بلوغ و نوجوانی ، سوالات مختلفی در ذهن دانش آموزان بوجود می آید که هنگام پرسش ، مربی را بر سر چند راهی قرار می دهد، که چگونه جواب دهد. یکی از این مشکلات بلوغ زود رس می باشد. بلوغ زود رس در نوجوانان مشکلات فراوانی خصوصاً در زندگی اجتماعی و خانه و مدرسه ایجاد می کند تفاوت سن بلوغ دانش آموزان مشکلی است که مربیان محترم با آن روبرو هستند . در این تحقیق سعی شده این مشکل را بررسی نمائیم.

طرح سوال
الف- آیا بلوغ زود رس دانش آموزان برای مربیان قابل شناسایی است؟
ب- چگونه با این رویداد برخورد نمایند.
سوال اول:
آیا بلوغ زود رس دانش آموزان برای مربیان قابل شناسایی است ؟
علائم بلوغ زود رس دختران بیشتر در بعد جسمی ابتداء نمایان می شود و در مدت 4 الی 2 سال دارای سرعت و جهش می باشد. ( 8 الی 12 سالگی) و چون دختران از نظر جنسی تغییر ناگهانی می کنند در روحیه شان بسیار تاثیر می گذارد و بهتر می توان تشخیص داد. جوش های صورت و رشد نامتعادل جسم روی رفتارشان اثر منفی می گذارد. در این زمان سعی می کند با پوشیدن لباسهای مختلف این مشکل را حل نماید . اما پس از چند سال رشد هماهنگ می شود و زیبایی خود را بدست می آورد و از آن لذت می برد.
سوال دوم :
چگونه با این رویداد ( بلوغ زود رس ) مقابله کنیم ؟
در این رابطه نظرات وآراء مختلفی ارائه شده است. کسانیکه از مکتب غرب الهام گرفته اند معتقد هستند مسائل بلوغ را باید از ابتدای کودکی آموزش داده تا وقتی که به سن بلوغ می رسند آنرا امری طبیعی تلقی نمایند و برخورد عادی با آن داشته باشند در مقابل این طرز تفکر ، گروهی معتقد می باشند مطرح کردن مسائل بلوغ زودتر از موعد ، خود یکی از عوامل بلوغ زودرس بوده و نداشتن بلوغ فکری ، فرد را دچار بحران می کند چون باید بلوغ فکری تا حدودی ایجاد شود تا مسائل بلوغ برایش قابل هضم باشد. البته نظریه اطلاع رسانی در مورد بلوغ به همین سادگی نیست و روز به روز اطلاعات و نظریات جدید عملی پیدا می شود. و کسی نمی تواند قاطعانه در این رابطه اظهار نظر کند. هدایت کردن نوجوانی که دچار بلوغ زود رس می شود. نوجوانان وقتی دچار بلوغ می شوند اکثراً به مسائل هنری روی می آورند، عده ای هنر را در مدلهای لباس و رنگ آن جستجو می کنند و این گونه خود را مطرح می کنند مدل موها را تغییر می دهند. گروهی به هنر های فونتیک عشق می ورزند ، به موسیقی و آواز روی می آورند و آنانکه منزوی هستند به سراغ ادبیات می روند، داستان می نویسند، شعر می سرایند(دخترها بیشتر) یا عده ای به سراغ هنرهای تجسمی می روند(خط و نقاشی و هنر های دستی) اگر مربی مطالعه ی اجمالی در مورد هنر داشته باشد می تواند دانش آموزان را در این مسیر و رشته ای که دوست دارند هدایت نماید. بطور مثال جوانان موسیقی و شعر را دوست دارند، مثلاً شعر ( از حافظ با یک موسیقی و یک تصویر مانند آهنگهایی که از تلویزیون و ویدئو پخش می شود.) حالا اگر روی شعر حافظ موسیقی ناب پخش شود و یک تصویر از طبیعت زیبا ببیند این دانش آموز بطور صحیح ارضاء می شود. اما اگر برعکس، روی شعر حافظ موسیقی تند و مبتذل پخش شود و تصاویر تحریک کننده نشان دهند عشق معنوی حافظ به عشق مجازی تبدیل می شود. عشق معنوی علاوه بر هیجان ، حرکت ، کمال و پویایی را به همراه دارد. اما عشق مجازی فقط هیجان همراه دارد و حسرت می آورد. الفاظی که بر اساس فصاحت و بلاغت باشد و با صدای دلنشین پخش گردد روی نوجوانان تاثیر می گذارد . حال چه متنی باشد و چگونه خوانده شود مهم است. صدای دلنشین دعای کمیل ، مولودی خوانی زیبا، آهنگهای محل و سنتی و … جوانان را منقلب می کند.

نتیجه گیری:
تاثیر هنر، خصوصاً روی نوجوانان بر کسی پوشیده نیست. پس مربیان محترم باید به سلاح هنر مجهز شوند، به قول رهبر معظم انقلاب "آن اندیشه که در غالب هنر نگنجد ماندنی نیست"
14