عنوان اقدام پژوهی : چگونه توانستم دانش آموزان را به خوردن صبحانه و تغذیه مناسب ترغیب کنم؟
نام و نام خانوادگی :
نام استاد مربوطه : سرکار خانم
کرج
شماره دانشجویی :
بهار ۱۴۰۰
با ﺳﭙﺎس ازﺳﻪ وﺟﻮد ﻣﻘﺪس:
آﻧﺎن ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﯿﻢ…
ﻣﻮﻫﺎﯾﺸﺎن ﺳﭙﯿﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ،روﺳﻔﯿﺪ ﺷﻮﯾﻢ…
و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﮔﺮﻣﺎﺑﺨﺶ وﺟﻮد ﻣﺎ و روﺷﻨﮕﺮ راﻫﻤﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ…
ﭘﺪراﻧﻤﺎن
ﻣﺎدراﻧﻤﺎن
اﺳﺘﺎداﻧﻤﺎن
فهرست
چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..5
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6
بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7
بیان وضعیت موجود ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 8
پرسش های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9
گردآوری شواهد ۱ …………………………………………………………………………………………………………………………………. 14
تجزیه و تحلیل داده های شواهد ۱ ………………………………………………………………………………………………………. 15
خلاصه یافته های اولیه …………………………………………………………………………………………………………………………. 18
راه حل های پیشنهادی ………………………………………………………………………………………………………………………… 19
دلایل انتخاب راه حل ……………………………………………………………………………………………………………………………. 20
گردآوری شواهد ۲ …………………………………………………………………………………………………………………………………. 20
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 22
ارائه پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22
منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 24
پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
چکیده :
وعده غذایی صبحانه ،نقش بسیار موثری در سلامت جسمی و فکری دانش آموزان دارد. به دنبال ناشتا بودن در طول شب ،اگر دانش آموز صبحانه نخورد ،به دلیل پایین افتادن قند خون ،توانایی و شرایط لازم را برای یادگیری در مدرسه نخواهد داشت . دانش آموزانی که صبحانه کافی نمی خورند ،کم دقت ،خسته و بی حوصله اند و نمی توانند کمبود انرژی،ویتامین ها و املاح معدنی را با خوردن وعده های دیگر جبران کنند .بنابر این مادران باید وظیفه خود بدانند که هر روز صبح ،صبحانه کودک خود را قبل از اینکه به مدرسه برود آماده کنند. میان وعده های مناسب و مغذی نیز بسیار اهمیت دارد زیرا در ساعات نزدیک ظهر کودکان ممکن است گرسنه شوند و این گرسنگی نشستن سر کلاس را برای آنان غیر قابل تحمل میسازد. بیش از نیمی از دانش آموزان کشور صبحانه نخورده سر کلاس درس حاضر می شوند . آمارها نشان می دهد که فقط نزدیک به 36 درصد کودکان از همه گروه های غذایی مصرف می کنند و کمتر از نیمی از آنها هر روز صبحانه مصرف می کنند.
تامین انرژی لازم برای دانش آموزان به علت انجام فعالیت های فکری طی روز باید با مصرف میان وعده های سبک غذایی اما مغذی نظیر شیر و کیک، تخم مرغ آب پز صورت گیرد چون کاهش انرژی لازم برای بدن به علت عدم مصرف مواد مغذی با افت قند خون بدن همراه است و این امر موجب بی حوصلگی و انجام فعالیتهای تحصیلی روزانه آنها به صورت نیمه کاره می شود.تقسیم و فاصله گذاری مناسب بین وعده های اصلی غذایی و میان وعده ها باید به گونه ای صورت گیرد تا باعث بی اشتهایی دانش آموزان هنگام وعده های اصلی غذایی نشود .
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻘﺶ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺳﺎﻟﻢ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ داﻧﺶ آﻣﻮزان و ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ اﻗﺪام ﭘﮋوﻫﯽ ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ .
ﻣﻘﺪﻣﻪ :
ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻧﺮژی و ﻣﻮاد ﻻزم ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ذﻫﻨﯽ ﮐﻮدﮐﺎن ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ آﻧﻬﺎ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از ﺳﺎﻋﺎت ﺣﻀﻮر در ﮐﻼس ﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﻬﺮه را ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮاس و ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻣﻄﺎﻟﺐ درﺳﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ. اﯾﻦ اﻧﺮژی ﻫﻢ از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﻋﺪه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در زﻧﮓ ﺗﻔﺮﯾﺢ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮔﺮدد. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻓﺮزﻧﺪان از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ، زﯾﺮا ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻋﺎدات ﻏﺬاﯾﯽ در ﺧﺎﻧﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﻮدﮐﺎن در اﯾﻦ ﺳﻨﯿﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی و در ﻣﺪرﺳﻪ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻐﺬﯾﻪ ای ﮐﺎﻣﻼ از دﺳﺖ ﻧﺪاده اﻧﺪ ﻣﻌﻠﻤﺎن، ﻣﺮﺑﯿﺎن، و دوﺳﺘﺎن ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪرﺳﻪ اﺛﺮات ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﺎدت ﻫﺎی ﻏﺬاﯾﯽ آﻧﻬﺎ دارد. ﺗﻐﺬﯾﻪ داﻧﺶ آﻣﻮز از ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﻮد، ﻧﻮع و ﮐﯿﻔﯿﺖ آن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﭼﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﭼﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ و ﭼﻪ در راه ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ آﻣﻮزش ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ.
ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی دوران ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ داﻧﺶ آﻣﻮز ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﺎﺑﺖ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺧﻮن، ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی ﻗﻠﺒﯽ و ﻋﺮوﻗﯽ، اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺮﺑﯽ ﺧﻮن و … ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﻐﺬﯾﻪ وی در دوران ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ داﺷﺘﻦ رژﯾﻢ ﻣناسب در دوران ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺮوز و ﯾﺎ ﺷﺪت اﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ در ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﮐﻨﺪ. در ﺳﻨﯿﻦ ﻣﺪرﺳﻪ رﺷﺪ ﮐﻮدک ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻤﺘﺮی اداﻣﻪ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ، ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪ ای در اﯾﻦ ﺳﻨﯿﻦ ﮐﻮدک را از رﺷﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ای ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻣﯽ دارد.
در اﯾﻦ ﺳﻨﯿﻦ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪ ای ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ وﻋﺪه ﻏﺬای اﺻﻠﯽ(ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ، ﻧﺎﻫﺎر، ﺷﺎم) و دو ﻣﯿﺎن وﻋﺪه )(ﯿﻦ ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ) ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ.
تعریف صبحانه :
وعده غذایی سبکی است که معمولا همانطور که از نامش پیداست صبح هنگام و پس از بیدار شدن از خواب آن رامی خورند. درنقاط مختلف دنیا از مواد غذایی متفاوتی برای صبحانه استفاده می کنند . نان در همه جای دنیا جزء لاینفک صبحانه می باشد معمولا انواع نان به همراه پنیر ، تخم مرغ ، کره ومربا – حبوبات ، کیک ، کلوچه ، انواع گوشت ، انواع میوه وآب میوه به عنوان صبحانه مصرف می شود .
بسیاری از متخصصین تغذیه ، صبحانه را وعده بسیار با اهمیتی می دانند که درآغاز روز ، انرژی ومواد مغذی مورد نیاز بدن را فراهم می کند تحقیقات نشان می دهد که غذایی که صبح هنگام خورده شود نسبت به غذایی که عصر یا شب مصرف شود خیلی کمتر سبب چاقی می شود .
ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ :
ﻣﻦ ،زهرااصغری، داﻧﺸﺠﻮی رشته آموزش ابتدایی درﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ۹۹-۱۴۰۰ با مشاهدات قبلی خود درباره داﻧﺶآﻣﻮزان، متوجه شدم که داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻐﺬﯾﻪی درﺳﺖ و ﻣﻨﻈﻤﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﺪون ﺧﻮردن ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در زﻧﮕﻬﺎی ﺗﻔﺮﯾﺢ از ﭼﯿﭙﺲ، ﭘﻔﮏ، و دﯾﮕﺮ ﻣﻮادی ﮐﻪ اﺻﻼً ارزش ﻏﺬاﯾﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و از ﻣﻨﺰل ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ آورده ﺑﻮدﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﻄﺢ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺻﺤﯿﺢ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ و دﻻﯾﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ ﺑﻮد:
1 ـ ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﺪم.
2 ـ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺧﻼﻗﯽ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺻﺤﯿﺢ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدم.
3 ـ ﺑﺎ ﯾﮏ ﭘﺮﺳﺶ اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎدی از ﮐﻼس ﺑﺪﺳﺖ آوردم.
اﻟﻒ. ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از داﻧﺶآﻣﻮزان ﺗﻐﺬﯾﻪی درﺳﺖ دارﻧﺪ؟
ب. ﭼﻪ ﺗﻌﺪادی از داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﻼﻗﻪای ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺻﺤﯿﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؟
ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪی آراﻣﺶ ﺑﺪن و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﯿﻤﺎری اﺳﺖ و دو ﻋﺎﻣﻞ زﯾﺮا ﻋﻠﺖ ﺳوء ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽداﻧﺪ:
1 ـ ﻓﻘﺮ ﺧﺎﻧﻮاده: ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮده و ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ واﻟﺪﯾﻨﺸﺎن ﺑﯿﮑﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ در ﺷﻬﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ، ﺷﺎﯾﺪ واﻟﺪﯾﻨﺸﺎن ﮐﺸﺎورزاﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ، ﺷﺎﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪان
متعددی در خانه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺘﯽ واﻟﺪﯾﻦ از ﺗﻬﯿﻪی ﻣﺎﻧﺘﻮ ﺑﺮای ﻣﺪرﺳﻪ ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﭽﻪﻫﺎ در ﻣﻨﺰل و ﯾﺎ در روﺳﺘﺎﻫﺎﯾﺸﺎن از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ و ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ واﻟﺪﯾﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮﻏﯿﺐ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪ؟
2 ـ آﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ در اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن اﻧﻮاع ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎ در اﺛﺮ ﺳﻮء ﺗﻐﺬﯾﻪ.
ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق در ﭘﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮآﻣﺪم ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﭼﻪ ﺗﺪاﺑﯿﺮی ﺑﺮای ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﮐﺮدن داﻧﺶآﻣﻮزان در اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ ﺑﯿﺎﻧﺪﯾﺸﻢ و ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪی آﻏﺎزی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎر در ﮐﻼس ﻣﺬﮐﻮر ﺷﺪ.
بیان وضعیت موجود :
بارها و بارها متوجه این مشکلات شده ام : اجازه گرفتن های پی در پی (زنگ اول) دانش آموزان – حواس پرتی آنان – دل دردها و حالت تهوع بچه ها – ترافیک و شلوغی فروشگاه در زنگ تفریح – تاخیر دانش آموزان در زنگ دوم و … در این کلاس با ثبت مشاهداتم از حدود ۱۰ موردی که برای بیرون رفتن اجازه گرفتند ۶ نفر برای خرید از فروشگاه از کلاس خارج شدند که ۳ نفر آنان صبحانه نخورده بودند . ۲مورد از دل درد ها نیز به علت نخوردن صبحانه بود.
مشکل را با مدیر معاون و همکاران مطرح کردم نظرات آنان را هم جویا شدم آنها نیز از این موضوع گلایه داشتند وابراز داشتند نخوردن صبحانه مشاهده شده و به گونه های مختلف سبب شده که دانش آموزان بخشی از وقت آموزشیشان را صرف این موضوع بکنند.
با نتیجه گیری از مشورت با مدیر معاونین و همکاران متوجه شدم که این مشکل همه ی کلاسهاست.
از آنجایی که نخوردن صبحانه موجب سوء تغذیه و کاهش یادگیری دانش آموز می شود و کودکانی که صبحانه نمی خورند به دلیل کاهش دریافت مواد غذایی و کاهش انرژی بدن، زودتر خسته می شوند و یادگیری و قوه خلاقیت آنها در کلاس درس، کاهش می یابد.
پرسش های تحقیق:
پرسش هایی که بنده در طول تحقیق خود به دنبال یافتن پاسخ های مناسب برای آنها بودم به شرح زیر می باشد:
1. عده ی زیادی از دانش آموزان از خوردن صبحانه امتناع می کنند؟
2. چرا برخی از دانش آموزان و والدین به تاثیر صبحانه برامر یادگیری توجهی ندارند؟
3. چرا اکثر دانش آموزان به جای یک ساندویچ سالم برای صبحانه، زنگ تفریح سراغ خوراکی های بی ارزش می روند ؟
پیشینه تحقیق:
تعریف صبحانه : وعده غذایی سبکی است که معمولا همانطور که از نامش پیداست صبح هنگام و پس از بیدار شدن از خواب آن رامی خورند. درنقاط مختلف دنیا از مواد غذایی متفاوتی برای صبحانه استفاده می کنند . نان درهمه جای دنیا جزء لاینفک صبحانه می باشد معمولا انواع نان به همراه پنیر ، تخم مرغ ، کره ومربا – حبوبات ، کیک ، کلوچه ، انواع گوشت ، انواع میوه وآب میوه به عنوان صبحانه مصرف می شود
بسیاری از کودکان که بدون مصرف صبحانه به مدرسه میروند نیازهای تغذیه ای آنان رفع نمیشود ودر آنان شاهد کاهش قدرت یادگیری واشکال در عملکرد شناختی مشاهده میگردد(صدر زاده ،1385) بسیاری از متخصصین تغذیه ، صبحانه را وعده بسیار بااهمیتی می دانند که درآغاز روز ، انرژی ومواد مغذی مورد نیاز بدن را فراهم می کند تحقیقات نشان می دهد که غذایی که صبح هنگام خورده شود نسبت به غذایی که عصر یاشب مصرف شود خیلی کمتر سبب چاقی می شود .بر طبق مطالعاتی که انجام شده 9/7%دانش آموزان بدون مصرف صبحانه به مدرسه میروند .بزرگمهر (1378نقل از صدر زاده 1385)
صبحانه ی سالم چیست؟
صبحانه سالم باید شامل مقداری پروتئین و مقداری فیبر باشد. پروتئین را می توان از تخم مرغ، حبوبات یا گوشت کم چربی تامین کرد. فیبر هم در غلات کاملف سبزی و میوه پیدا میشود. نمونه ای از یک صبحانه سالم می تواند شامل تخم مرغ آب پز، یک پرتغال، یک تکه نان گندم کامل و یک لیوان شیر کم چربی باشد. پروتئین و فیبر گرسنگی را کاملا رفع می کنند و تا زمان ناهار فرا برسد فردرا کاملا سیر نگه می دارد.
مصرف صبحانه چه تاثیری در سلامت کودک دارد؟ انتخاب نوع غذا و مهارت خوردن با وضعیت جسمی و روحی کودک در ارتباط هستند. ذائقه و طعم هایی که کودک به آنها عادت دارد، نتیجه ی یک سری الگوهای رفتاری و مصرفی خانواده است که بر انتخاب کودک تاثیر مستقیم دارد و می تواند سلامت جسمی و روحی او را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال اگر غذاهای طبخ شده در خانواده روغن زیادی داشته باشند، کودک همیشه تمایل بیشتری به مصرف و انتخاب این گونه مواد غذایی خواهد داشت.
وجود هر گونه استرس مانند مشاجرات خانوادگی به راحتی می تواند بر میزان اشتهای کودک اثر گذاشته و تمایل او را به غذا خوردن کاهش دهد. نکته ی مهم در مورد انتخاب نوع غذا این است که بدانیم ذائقه ی کودک با افزایش سن تغییر می کند. همین مورد به راحتی وضعیت غذا خوردن کودک را دگرگون می کند. در نتیجه برنامه ریزی برای افزایش اشتها ، باید براساس ذائقه ی کودک انجام شود؛ به گونه ای که گروه های غذایی اصلی مثل نان و غلات، شیر و لبنیات، میوه ها، سبزی ها و گوشت ها در برنامه ی غذایی روزانه گنجانده شود. از نظر متخصصان تغذیه وعده ها شامل سه وعده ی اصلی ( صبحانه، ناهار و شام ) و دو یا سه میان وعده هستند .صبحانه به دلیل افزایش سوخت و ساز بدن در هنگام صبح، برای کودکان اهمیت فراوان دارد. از طرف دیگر تحقیقات زیادی نشان می دهند که صرف صبحانه باعث افزایش قدرت یادگیری و ایجاد تمرکز بیشتر در کودکان می شود.
اطلاعات ثبت شده در منابع تغذیه ای نشان می دهد، کودکانی که 20 دقیقه قبل از آغاز کلاس، صبحانه میل می کنند، نسبت به گروهی که یک ساعت قبل، صبحانه مصرف کرده اند تمرکز بهتر و نمرات بالاتری دارند. با توجه به این نکته که بیشترین فعالیت فکری کودکان به ویژه در سنین مدرسه ساعات آغازین روز است، پس صبحانه باید شامل مواد غذایی باشد که بتواند یک سوم کل انرژی مورد نیاز روزانه را ( معادل 600 تا700 کالری برای پسران و حدود 500 تا600 کالری برای دختران ) تامین کند.
اهمیت صبحانه در قران واحادیث ولهم رزقهم فیها بکره وعشیا ( روزی بهشتیان در در صبح وشام مقرر گردید ه است) سوره ی مریم آیه ی 62 امام صادق (ع): صبحانه وشام بخورید و میان آنها چیزی نخورید که موجب تباهی تن خواهد بود. در روایتی دیگر معصومین(ع) واگذاردن صبحانه را مایه ی بیماری دانسته اند. همچنین از صبحانه به عنوان عامل استواری و پایداری بدن و طول عمر زیاد یاد شده است. در روایتی از امام صادق صبحانه را عامل خوشبویی دهان فرو نشاندن حرارت استواری دندان استحکام لثه کسب روزی ونیکویی خلق دانسته اند .
اهمیت صرف صبحانه از دیدگاه کارشناسان تغذیه فرزاد برهمندپور: همانطور که پیشوایان دین اسلام معتقد بودند، اولین وعده غذایی در روز که همان صبحانه است در بهبود عملکرد بدنی و ذهنی در طول روز نقش بسیار زیادی دارد. امروزه، تحقیقات محققان علوم تغذیه و سلامت نشان داده است که مصرف صبحانه در کودکان و نوجوانان باعث بالا رفتن میزان یادگیری آنها در طول روز می شود. همچنین مصرف یک صبحانه کامل می تواند مانع از بروزخستگی ها و ضعف های جسمی در طول روز شود.
تیرنگ نیستانی : رشدو نمو و قدرت یادگیری بچه ها تا حدود زیادی به وعده غذایی صبحانه وابسته است. به علاوه، از آنجا که سوخت مغز فقط از گلوکز ( قند) است، برای بهبود عملکرد مغز وجلوگیری از افت قند خون، به خصوص در صبح، خوردن صبحانه یک عادت کارآمد محسوب می شود و در نهایت این که دیده شده دانش آموزانی که هر روز صبحانه می خورند، به موقع سرکلاس حاضر شده و منظم ترند.
دکتر حمید رضا توکلی : انسان برای زنده ماندن رشد تکامل وانجام فعالیتهای طبیعی نیاز به انرژی وانواع مواد مغذی دارد که از طریق غذاهای مختلف در اختیار بدن قرار میگیرد مصرف صبحانه حاوی مواد غذایی شیرین باعث افزایش میزان یادگیری مطالب درسی میشود .
اهمییت صبحانه از دیدگاه علمی خیلی از کودکانی که از خوردن صبحانه سر باز می زنند، سنگین وزن تر از بچه هایی هستند به طور مرتب صبحانه می خورند. غفلت از خوردن صبحانه، عملکرد مغز را تقلیل می دهد. خوردن صبحانه به یادگیری کمک می کند، به اینصورت که دانش آموزعلاقه بیشتری برای یادگیری نشان خواهد داد و روی مطلب هم تمرکز بیشتری خواهد داشت. خوردن صبحانه هایی که سرشار از فیبر هستند باعث کاهش خستگی میشود.
بچه هایی که خوب صبحانه نمی خورند در باقی روز نیز انتخاب های غذایی خوبی نخواهند داشت رژیم غذایی افرادی که صبحانه می خورند بسیار مغذی و مقوی تر از افرادی است که صبحانه نمی خورند. این افراد همچنین عادت های غذایی بهتری داشته و کمتر به سراغ خوردن هله هوله و تنقلات مضر می روند.
پژوهش های آماری نشان می دهد که حدود 40 درصد بچه های سنین مدرسه، بدون صبحانه روزشان را آغاز می کنند. این در حالی است که به دلیل اهمیت این وعده غذایی در برخی از کشورهای خارجی در مدارس برای بچه ها برنامه صبحانه گذاشته شده است.
تحقیقات دانشمندان دانشگاه مینه سوتا نشان می دهد بچه هایی که قبل از رفتن به مدرسه صبحانه می خورند، نمرات دیکته و ریاضی بهتری می گیرند، در مدرسه تمرکز بیشتری دارند و با دیگران بهتر رفتار می کنند. به علاوه خوردن یک صبحانه سالم باعث می شود نیازهای تغذیه ای کودک در طول روز بهتر برآورده شود، کنترل وزن برای آنها راحت تر باشد و سطح کلسترول خون آنها کاهش یابد. هم چنین کودکانی که قبل از مدرسه رفتن صبحانه می خورند، کمتر از کلاس ها غیبت می کنند، کمتر دچار دل درد و ناراحتی های دیگر می شوند و در طول روز برنامه غذایی بهتری را ادامه می دهند که باعث می شود سطح مواد معدنی و ویتامین ها مثل کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامینA ،C، B12 و ریبوفلاوین در بدن آنها از بچه های صبحانه نخور بیشتر باشد. از طرف مقابل، ثابت شده که بچه هایی که صبحانه نمی خورند، به احتمال بیشتری در طول روز به خوردن غذاهای پرچرب که از لحاظ تغذیه ای ارزش ندارند، روی می آورند و همین مسئله باعث بیمار شدن و ایجاد مشکلات آینده برای آنها می شود بعضی از بچه ها عادت دارند روزشان را با خوردن بیسکویت و شکلات شروع کنند که اصلا صبحانه سالمی به حساب نمی آید.
مطالعات دهه اخیر نشان داده است که تغذیه درقدرت یادگیری کودکان موثر است ونخوردن صبحانه می تواند اثرات متعددی بریادگیری آنها داشته باشد . درشرایط ناشتایی کوتاه مدت طبیعی مکانیسم هموستاتیک ، گلوکز خون را درسطحی ثابت نگه می دارد . که برعملکرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود واگر مدت ناشتایی طولانی تر باشد ، نگهداری قند خود درسطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد دشوارتر شده ویادگیری وتمرکز حواس مختل می شود . بررسی های سالهای اخیر نشان داده است که افزایش نسبی قند خود موجب بهبود عملکرد مغز ویادگیری کودکان مدرسه ای می شود . یکی از دلایل افزایش یادگیری به علت بالارفتن قند خون ، ساخته شدن استیل کولین است که به عنوان یک نوروترانسمیتور ، نقش آن درتقویت حافظه به اثبات رسیده است .
درسمپوزیومی که درسال 1995درزمینه ( صبحانه ، کارایی ، سلامت ) برگزار گردید اعلام شد کودکان که از خوردن صبحانه امتناع می ورزند ، درانجام تکالیف ریاضی کارایی کمتری دارند وقدرت تفکر ، خلاقیت وابتکار آنها کاهش می یابد . نخوردن صبحانه درصورتی که تداوم یابد وتبدیل به عادت شود خود علاوه برعوارض فوق موجب کمبود دریافت مواد مغذی روزانه مورد نیاز فرد می شود که دروعده های دیگر جایگزین نخواهد شد ودرنتیجه کمبود کالری ، ویتامین ها واملاح ایجاد می شود . صبحانه به دلایلی از جمله خاصیت آرامش بخشی درابتدای روز ورفع گرسنگی وعطش سلولهای بدن بخصوص سلولهای مغز تنظیم قند خون و تاثیر مستقیم آن بر وزن بدن … مهمترین وعده غذایی محسوب می شود هم چنین مواد غذایی تشکیل دهنده ی صبحانه تاثیر به سزایی برروی کارایی سیستم مغز واعصاب دانش آموز می گذارد . لذا این وعده غذایی نقش مهمی دریادگیری مطالب درسی وتمرکز حواس دارد ودرنتیجه پیشرفت تحصیلی دانش آموز ایفا می کند این نقش بخصوص درزمینه دروسی که به تفکر وتمرکز بیشتر نیاز دارند مانند ریاضیات اهمیت بیشتر دارد . اگر وعده صبحانه از دست برود باناهار وشام جبران نخواهد شد.
اهمییت صبحانه از دیدگاه روانشناسان مصرف منظم صبحانه به عنوان یک راهکار کاهش بروز ناراحتی های روحی و روانی مطرح است. همچنین در زمینه مصرف منظم صبحانه، اعتقاد بر آن است که افرادی که افسرده هستند، غالبا در طول دوران زندگی به طور منظم صبحانه مصرف نمی کنند.
ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت و ﺷﻮاﻫﺪ1:
در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻗﺪام ﭘﮋوه ﺟﻬﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﺳﻪ روش ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ وﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ.
1 ـ ﻣﺸﺎﻫﺪه: ﻫﻤﻪی ﻣﺎ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ از زﻣﺎن ﺑﯿﺪاری، ﺷﺎﻫﺪ ﻋﯿﻨﯽ و ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ وﻗﺎﯾﻌﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ در ﺣﻮل و ﺣﻮش ﻣﺎ رخ ﻣﯽدﻫﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪهی ﺳﺎده، اوﻟﯿﻦ ﻗﺪم ﺑﺮای ﺷﺮوع ﻣﺒﺤﺚ جدید در علم باشد.
اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﮐﻤﺘﺮ ﺷﮑﻞ ﻋﻠﻤﯽ دارد، ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ی ﻣﺎ از واﻗﻌﻪای، ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺪون ﻧﯿﺴﺖ. اﻗﺪام ﭘﮋوه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ۷ نفر از تغذیه ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
۲ ـ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ: ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم ﻋﻼﻗﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮان راﺑﻄﻪای ﺷﻔﺎﻫﯽ و زﻧﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮐﺘﺒﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎزی را ﮐﻨﺎر ﮔﺬارﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮی روش ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ، ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ روش ﯾﮑﯽ از ﺑﻨﯿﺎدیﺗﺮﯾﻦ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روش ﺟﻤﻊآوری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان داﻧﺶآﻣﻮزان را ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ و ﺻﺤﯿﺢ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻧﻤﻮد ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ را ﺷﺮوع ﮐﺮدم.
ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ داﻧﺶ آﻣﻮزان اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺑﻨﺪه ﻫﺴﺘﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮدم و ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎی زﯾﺮ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدم.
واﻟﺪﯾﻦ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﭼﻮن دﯾﺮ ﺑﯿﺪار ﺷﺪن ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ، ﺑﯽ اﺷﺘﻬﺎﯾﯽ ﺳﺮ ﺻﺒﺢ ، ﺑﯽ ﻋﻼﻗﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در وﻋﺪه ی ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد و… را دﻟﯿﻞ ﻧﺨﻮردن ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ای ﺑﺎ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮق دﻻﯾﻠﯽ ﭼﻮن ﺑﯽ ﺗﻔﺎوﺗﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ وﻋﺪه ی ﻏﺬاﯾﯽ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ.
تجزیه و تحلیل داده های شواهد 1
نظر پژوهشگران وصاحب نظران در رابطه با عدم علاقه ی دانش آموزان به صبحانه:
1) تکراری و یکنواخت بودن صبحانه
دانش آموزی که هر روز مجبور است همان نان و چای و پنیر را در همان ظرف ها و شکل همیشگی میل کند (به عنوان صبحانه بخورد) ممکن است علاقه و میل خود ار از دست بدهد. در این روزها که اکثر مادران به دلیل اشتغال، صبحانه را به صورت حاضری و سریع در اختیار دانش آموز قرار می دهند، این مشکل حادتر به نظر می رسد.
2) ترس و اضطراب دانش آموز
بعضی از دانش آموز ان به دلیل ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه، صبح ها علاقه ای به خوردن صبحانه نشان نمی دهند. همچنین مشاجرات و دعواهای پدر و مادر می تواند بر اشتهای کودک برای خوردن صبحانه اثر بگذارد
3) علاقه دانش آموز به غذاهای دیگر به عنوان صبحانه
بعضی کودکان غذاهای رایج و معمول برای صبحانه مثل شیر، پنیر، کره و… را دوست ندارند و ممکن است به دلایل مختلف مانند الگوهای غذایی و مصرفی اعضای خانواده، غذاهای گرم (ساندویج حلیم، عدسی، فرنی، شیربرنج) را برای صبحانه ترجیح بدهند،.
4) یکی دیگر از دلایل بی اشتهایی کودکان برای خوردن صبحانه، خوردن شام در ساعات انتهایی شب است. مطالعات نشان می دهند پدر و مادرهایی که صبحانه را حذف می کنند، فرزندانشان نیز معمولا چنین کاری انجام داده و از الگوی رفتاری والدین خود تبعیت می کنند
5) نداشتن وقت کافی
6) خستگی
7) ترجیح دادن افراد به خوابیدن بیشتر
8) نبودن مواد غذایی لازم برای صبحانه در خانه
۹)خوردن تنقلات
افرادی که صبحانه نمی خورند، تمایل بیشتری به ریزه خوری در اواسط روز دارند. اگر آن تنقلات حاوی مقدار کمی فیبر، ویتامین و مواد معدنی باشند، اما میزان نمک و چربی آنها بالا باشد، فرد دچار مشکل خواهد شد. بدون آن انرژی اضافی که خوردن صبحانه برای فرد تامین می کند، افراد دچار بی حالی شده و برای هوشیار ماندن به خوردن چای و قهوه روی می آورند.
9) تفاوت های فرهنگی
صبحانه در همه جای دنیا یک وعده غذایی اصلی به شمار نمی رود. مردم خیلی از فرهنگ ها به جای سه وعده از دو وعده غذایی استفاده میکنند و صبحانه معمولاً جزئی از آن نیست.
بررسی های اخیر نشان داده است که حفظ قند خون در محدوده طبیعی ، موجب بهبود عملکرد مغز و یادگیری ، ساخته شدن " استیل کولین " است که به عنوان ناقلی عصبی نقش آن در تقویت حافظه به اثبات رسیده است
در سمپوزیوم سال 1995 در زمینه " صبحانه ، کارایی و سلامت " اعلام شد کودکانی که از خوردن صبحانه امتناع می ورزند ، در انجام تکالیف ریاضی کارایی کمتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتکار آنها کاهش می یابد
نظر والدین در رابطه با نخوردن صبحانه توسط دانش آموزان:
– دیر بیدار شدن
– بی اشتهایی سر صبح؛
– بی علاقگی به مواد غذایی که معمولا در وعده ی صبحانه مصرف می شود؛
– بی تفاوتی والدین به وعده ی غذایی صبحانه
– وجود بوفه در مدرسه ودر خواست پول جهت خرید تنقلات از بوفه
– گذاشتن میوه ی زیاد به عنوان میان وعده
– زنگ تفریح کوتاه مدت
– برخی بیماریها نظیر یبوست های شدید دردناک وترس از دستشویی
– نظر دانش آموزان را نیز در این رابطه جویا شدم که دلایل زیر مطرح شد:
– خوردن شام سنگین درشب قبل
– دیر خوابیدن و دیر بیدارشدن از خواب وکسالت صبحگاهی وهمچنین استرس
– وقت نداشتن برای خوردن صبحانه قبل از رفتن به مدرسه
– بی توجهی والدین نسبت به مصرف صبحانه و بی اطلاعی وعدم آگاهی والدین از اهمییت صبحانه
– پول دادن مادران برای خرید تنقلات
– عدم تنوع در صبحانه
– عدم توجه به سلیقه وذائقه ی انان
– وقت نداشتن در زنگ تفریح
خلاصه ی یافته های اولیه :
مهمترین علل نخوردن صبحانه
الف :علل مربوط به دانش آموزان 1)کم اشتهایی یا وجود بیماری نظیر کم خونی 2) دیر خوابیدن 3) دیر بیدار شدن در صبح 4) داشتن اضطراب واسترس به خاطر دیر رسیدن به مدرسه 5) بی علاقگی به مواد غذایی استفاده شده در برنامه ی صبحانه 6) ترجیح دادن بازی به خوردن صبحانه در زنگ تفریح
ب: علل مربوط به خانواده 1) عدم توجه به تغذیه ی کودک 2) عدم تنوع در برنامه ی غذایی کودک 3) دیر بیدار شدن مادر در نتیجه وارد اوردن استرس بر کودک برای خوردن صبحانه 4) دادن پول به کودک برای خرید تنقلات وتغییر ذائقه ی کودک 5) استفاده ی نادرست از روشهای تشویق وتنبیه برای وادار کردن کودک به خوردن صبحانه 6) آماده کردن شام سنگین در شب قبل 7) توجه نکردن به ذائقه وسلیقه ی کودک 8) عدم اطلاع مادر از اهمییت این وعده ی غذایی مهم
ج: سایر عوامل مانند – عدم ارائه ی اطلاعات دررابطه با اهمیت صبحانه توسط معلمان و رسانه ها – وجود بوفه ها در مدارس وارائه ی محصولات پر کالری که دارای ارزش غذایی کمی هستند.
راه ﺣﻞ های پیشنهادی:
ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮات ﻫﻤﮑﺎران و داﻧﺶ آﻣﻮزان از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪم ﺑﺮای اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﺑﻪ ﺗﻐﺪﯾﻪی ﺻﺤﯿﺢ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻢ داﺳﺘﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد دو ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪی ﺳﺎﻟﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻮادهی دﯾﮕﺮ رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ دارﻧﺪ.
انتخاب راه حل موقتی:
1) برگزاری جلسه ی انجمن اولیا ومربیان با دعوت از مادران و ارائه ی مطالبی مفید در رابطه با صبحانه ودادن راهکارهایی برای ترغیب کودکشان به خوردن صبحانه چون مدیریت زمان و سپس مدیریت تغذیه ای یک دانش آموز بویژه در مقاطع پایین تر در وهله اول وظیفه مادر است. 2) آموزش به اولیاءدر باب اهمیت صبحانه در میزان یادگیری کودکان 3) همراهی من به عنوان معلم با دانش آموزان در خوردن صبحانه در کلاس 4) اختصاص ده الی پانزده دقیقه از وقت کلاس در ساعت اول به صرف صبحانه
۵) جابه جایی دروس آسان وسبک مانند هدیه آسمانی با درس ریاضی وعلوم در ساعت اول
۶) عدم ارائه ی تنقلات در زنگ تفریح اول 7) برنامه ی صبحانه ی هماهنگ در یک روز از ایام هفته
دلایل انتخاب راه حل:
۱)دانش آموزان کلاس به اهمیت صبحانه بر رشد جسمی وذهنی آگاهی یافتند . ۲) آوردن میان وعده های مناسب تری نسبت به قبل مانند میوه ها ومغزهای مختلف .
۳)دیگر به جای صبحانه پول برای خرید تنقلات نمی اوردند . 4) دانش آموزان در کلاس بر روی مطالب کتاب تمرکز بیشتری داشتند . 5) اولیاءدانش آموزان نیز از این که کودکشان به خوردن صبحانه راغب شده است احساس رضایتمندی داشتند . 6)دانش آموزان کلاسم دچار دل دردهای ناشی از نخوردن صبحانه نمی شدند . 7)همکاری اولیاءبا مدرسه بیشتر از قبل گردید .
شواهد 2:
با صحبتهایی که در مورد اهمیت صبحانه با دانش آموزان داشتم وبا توجه به تغییراتی که در کلاس ارائه شدو همچنین همکاری ومشارکت مادران عزیزمشکل دانش آموزان در مورد نخوردن صبحانه حل گردید گر چه در شروع اجرای طرح تعدادی از دانش آموزان خیلی مایل به خوردن صبحانه نبودند من هیچ اجبار واصراری بر خوردن صبحانه شان نداشتم وبه همان چند لقمه ای که میخوردند راضی بودم چون دانش آموزان به نخوردن صبحانه عادت کرده بودند و مدتی زمان می برد تا این عادت نا مطلوب رفع گردد. برای دانش آموزان پایه های دیگر خوردن صبحانه ی هماهنگ (عدسی) در کلاس خیلی جالب بود و چند نفر از آنان به معلم کلاسشان نیز پیشنهاد داده بودند تا این طرح را در کلاسشان اجرا کنند. دیگر در کلاس درسم دانش آموز بی حال وخسته که مدام در حال خمیازه کشیدن باشند وجود نداشت .قدرت یادگیری انها افزایش یافته بود ومجبور نبودم برخی مسائل را چند بار توضیح دهم (القای این مطلب که خوردن صبحانه باعث می شود قدرت یادگیری تان بالا برود نیز تاثیر گذار بود ). با توجه به ارزشیابی هایی که در اخر هفته داشتم بعد از اجرای طرح نمرات نسبتا مطلوب تری دریافت می کردند . در اولین جلسه ی انجمن واولیا که برگزار شد به مادران پیشنهاداتی در مورد مواد مغذی تاثیر گذار بر رشد وقدرت یادگیری دانش آموزان ارائه شد ومادرانی که به اهمیت صبحانه پی برده ودر جهت بهبود برنامه ی غذایی فرزندشان اقدام کرده بودند در جلسات بعدی خودنیز پیگیر قضیه بوده وپیشنهادهای جدیدی می دادند و از تاثیر خوردن صبحانه وبهبود وزن فرزندشان رضایت داشتند. همکاران نیز به مدیر مدرسه پیشنهاد اوردن صبحانه ای مانند عدسی یا خوراک لوبیا توسط دانش آموزان کلاسشان را ارائه کردند. صحبت های یک مادر : یک تجربه ای که من پیدا کردم این است که امیربلافاصله که از خواب بیدارمی شد اشتها به صبحانه نداشت کاری که در حال حاضر می کنیم این است که حدود یک ربع الی نیم ساعت زودتر از زمان مقرربیدارش می کنم (البته چون زود می خوابد خیلی وقتها خودش زودتر بیدار می شود) یک لیوان شیر می خورد. چون از خواب که بیدار می شود تشنه است. بعد یک کارتون کوتاه می بیند که خواب از سرش بپرد و کمی سرحال شود. بعد از کارتون آن وقت مشغول صبحانه خوردن میشود.
و موردی دیگر : عرفان بعد از این که از مدرسه می آمد میلی به خوردن ناهار نداشت اگر هم اصرار می کردیم چند قاشق میخورد اما از وقتی صبحانه را به طور کامل می خورد اشتهایش برای خوردن ناهارنیز خوب شده است
نتیجه گیری :
با اجرای طرح های ارائه شده دانش آموزان میل ورغبت بیشتری نسبت به خوردن صبحانه پیدا کردند که این امر تمرکز بیشتر وشادابی در کلاس را به همراه داشت دانش آموزان با توجه به اطلاعاتی که در زمینه ی تاثیر صبحانه ی سالم بر رشد جسمی وذهنی بدست آورده بودند کمتر به سراغ فروشگاه و خرید تنقلات می رفتند دل دردهای ناشی از نخوردن صبحانه نیز رفع شد ونگرانی مادران از نخوردن صبحانه توسط فرزندشان نیز رفع گردید . با توجه به اقداماتی که انجام شد و چیزی که مشاهده می کردیم رضایت بخش بوداما تصمیم گرفتم تا به وسیله برگه های نظر خواهی از همکاران نظراتشان را در مورد اجرای طرح بدانم و در صورت اجرای طرح در سالهای آینده از ایده های سازنده همکاران استفاده نمایم. به علاوه با استفاده از پرسشنامه نظر دانش آموزان نیز مورد بررسی قرار گرفت . جلسه انجمن اولیا نیز برگزار شد و نظرات والدین در رابطه با تغییرات ایجاد شده در فرزندانشان پرسیده شد.
ارائه پیشنهادات:
1- برای اینکه کودکان سنین مدرسه اشتهای کافی برای خوردن صبحانه را داشته باشند باید شام را در ساعات ابتدایی شب صرف کنند وحتی الامکان شبها در ساعت معینی بخوابند تا صبحها بتوانند زود تر بیدار شده ووقت کافی برای خوردن صبحانه داشته باشند اگر والدین صبحانه را بعنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند وهر روز دور سفره صبحانه بنشینند خود مشوق کودکان به صرف صبحانه خواهند بود.
والدین خوب باید سحرخیزی ، ورزش ونرمش صبحگاهی وخوردن صبحانه در محیط گرم خانواده رابه کودکان خود بیاموزند. 2- گنجاندن دروس مناسب در کتب درسی وارائه جزوات اموزشی مختصر ومفید برای تشویق دانش آموزان به خوردن گروه های مختلف مواد غذایی وتبدیل این عادت به نوعی ارزش اجتماعی .
۳-آموزش کافی ومناسب والدین وافزایش اگاهی آنان در باره داشتن تغذیه مناسب وفواید صبحانه .
4- برنامه ریزی برای افزایش اشتها باید بر اساس ذائقه کودک انجام شود . 5- اجرای طرحهای تحقیقاتی درباره نتایج کوتاه مدت ودراز مدت صرف صبحانه در دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی وارائه نتایج این طرحها در کنگره ها ، برنامه های صدا وسیما ونشست های والدین در مدارس در این مرحله نقش بخشهای پژوهشی آموزش وپرورش حائز اهمیت فراوان است . 6- از بهترین راههای آموزش مشاهده است والدین باید به کودکانشان اهمیت خوردن صبحانه را از طریق مشاهده گوشزد کنند باید به دانش آموزان به روش رفتاری این امر را آموزش داد .
7- ترغیب نهادهای غیر دولتی مثل انجمن اولیا ومربیان برای به عهده گرفتن بخش عمده ای از برنامه های مربوط به ترویج فرهنگ صحیح تغذیه ای ودر راس آنهارویکرد مثبت به صرف صبحانه بعنوان مهمترین بخش تغذیه ای دانش آموزان. 8- پیشنهاد به مدیران مدارس که ده دقیقه ی اولین ساعت کلاسی را به خوردن صبحانه اختصاص داده با نام زنگ صبحانه. چون انچه برای ما مهم است کیفیت است نه کمییت آموزش ویادگیری
9- پیشنهاد میشود در تحقیقات آینده کیفیت صبحانه بر عملکرد ذهنی وجسمی دانش آموزان بررسی گردد 10- بسیار مایل بودم که یک برنامه ی صبحانه ی هماهنگ برای روزهای شنبه تا 4شنبه در مدرسه اجرا کنم که مطمئنا برنامه ی تاثیر گذار ومطلوبی می توانست باشد اما متاسفانه شرایط مهیا نشد.
منابع:
قرآن کریم
سایت آفتاب
سیف، علی اکبر (1391).تغییر رفتار ورفتار درمانی نظریه ها وروشها.تهران: نشردوران.
نلسون، آرون وگیلبرت، سوزان(1388).تقویت عملکرد هوش وحافظه ترجمه ی احد یوسفی تهران:نشر دوران.
شیرزاد،کریم؛آقا جانی، حیدر (1388).ده روش برای مناسب برای صبحانه خوردن کودکان.مجله ی پیوند، 355 :85-84
تغذیه ی کودکان http://www.mahshar.com
تغذیه ی کودکان مدرسه http://www.tebyan.net
پوستر اموزشی :
فلش کارت اموزشی:
24