مقدمه:
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در پیام نوروزی خود به مناسبت فرا رسیدن سال 1388 ، این سال را سال اصلاح الگوی مصرف نام گذاری نمودند. این اقدام شایسته و نو آورانه توجه آحاد مردم ایران و مسئولین نظام را به خود جلب کرد. جادارد محققان ، دانشجویان ، اقل قلم ، فرهنگیان ، سخنرانان و مسئولین از زوایای گوناگون به تشریح الگوی مصرف صحیح پرداخته و کم و کاستی های الگوی رایج مصرف عمومی در کشور را معرفی نمایند.
ملت ایران به عنوان مردمی مسلمان ، انقلابی ، سرشناس در سطح جهانی ، الگوی مبارزه علیه کفر و استبداد ، باید در صرفه جویی ، سازه زیستی ، قناعت ، پس انداز، انفاق ، سرمایه گذاری در امور تولیدی و عام المنفعه و شکر نعمت های الهی در گفتار و عمل نیز زبان زد سایر مردم جهان باشند .رهبر معظم انقلاب هرساله در پیام نوروزی خود ، سال را به مناسبتهای مختلف نامگذاری فرموده اند که هر بار منشاء خیر و برکاتی برای مردم ایران و حتی مردم سایر کشورهای جهان بوده است . به عنوان مثال در معرفی سال به نام پیامبر اعظم ص ، توجه جهانیان به سیره ، احادیث ، پیام ها ، رفتار و کردار پیامبر ص جلب شد و به علاوه در داخل کشور سمینارها ، سخنرانیها ، مسابقات ، مطالب نشریات و رسانه ها حال و هوای نبوی پیدا کرد . یا در سال دیگر که به نام سال نو آوری و شکوفایی نام گذاری فرمودند ، اقشار مختلف مردم ایران از دانش آموز ، فرهنگیان ، دانش جویان ، مخترعین ، مبتکرین ، مسئولین و غیره توجه شان به نوآوری و خلاقیت به خوبی جلب گردید و به حرکت ها و تصمیم گیری های خلاق ، بها داده شد تا جایی که در فضای سال نو آوری ، حقیقتا" چند اقدام بزرگ ایرانیان ، تعجب جهانیان را به دنبال داشت و بدیهی است از برکات اقدامات نو آورانه ، تک تک ایرانیان بهره بردند.
سهم فرهنگیان و آموزش و پرورش در ترویج فرهنگ مصرف درست در جامعه:
جامعه بزرگ فرهنگیان و دانش آموزان نقش مهمی در ترویج فرهنگ ، عادات ، رفتار و نگرش ها در سطح ملی دارند ، از نظر عقلانی چنانچه فردی از اوایل دوران تحصیل ،به درستی آموزش داده شود ، نسل آتی نیز پیشرفتهای خوبی خواهند داشت و به تبع آن ، نسل بعد از آنها نیز همینگونه خواهد شد . بنابر این یکی از ارکان موثر و مهم در اصلاح الگوی مصرف و ترویج عمومی آن ، همین مدارس با هدایت و برنامه ریزی مدیران ، معلمان ،مربیان و کلیه فرهنگیان کشور هستند . معلمان به عنوان تاثیر گذارترین افراد در کنار والدین ، می توانند نقش تعیین کننده ای در ایجاد نگرش و رفتارهای درست مصرف دانش آموزان داشته باشند و فرهنگیان با آوردن مثالها و مصادیقی از اسراف در جامعه ، ذکر آیات ، احادیث و روایات ،عمل و رفتار معصومین ع و غیره در کلاس های درس و الگو بودن خود در این زمینه در واقع به نقش سرمایه گذار بودن آموزش و پرورش در یک دوره زمانی طولانی ، بها داده و منشاء خیر در جامعه باشند.
برخی از اقدامات آموزش و پرورش ، مدارس و معلمان که می تواند در اصلاح الگوی مصرف ، مفید باشد در زیر آورده می شود ؛
1- هماهنگی معلمان در جلسه شورای معلمان و در نظر گرفتن اقداماتی با توجه به وضعیت مدرسه و دانش آموزان برای این مورد .
2- برگزاری سخنرانی هایی برای دانش آموزان در مدرسه و یا خارج از آن و دعوت از افراد مسلط به موضوع اعم از جامعه شناسان ، مهندسین ، روحانیون و آوردن مصادیق قابل فهم دانش آموزان در مورد اسراف و صرفه جویی .
3- اختصاص دقایقی از کلاس توسط کلیه معلمان برای ذکر مذمت اسراف در جامعه اسلامی
4- الگو بودن کارکنان مدرسه در صرفه جویی و پرهیز از اسراف مانند اقدامات ساده ای چون : بازنبودن پنجره ها هنگام روشن بودن بخاری یا کولر ،رسیدگی به وضع شیرهای آب ، استفاده از لامپ های کم مصرف در کل مدرسه ، خاموش کردن لامپ های اضافی در مواقع غیر ضرور و…
5- برگزاری مسابقات مختلف برای معلمان توسط ادارات آموزش و پرورش و بررسی راههای موثر و پیشنهادات معلمان در ترویج فرهنگ صحیح مصرف و انتقال آن به دانش آموزان
6- تقدیر از مدیران و معلمانی که اقدامات موثری در این مورد داشته اند .
7- برگزاری مسابقات مختلف انشاء و مقاله نویسی دانش آموزان ، برنامه های هنری و ادبی در موضوع صرفه جویی و عدم اسراف
8- برگزاری سخنرانی و همایش هایی برای کلیه معلمان و ارائه اطلاعات آماری دقیق و مقایسه مصرف در داخل و خارج کشور با مصادیق مستند ، جهت ترغیب آنها به انتقال اطلاعات به دانش آموزان
9- تهیه تراکت و بوروشورهایی برای دانش آموزان و خانوده های آنان حاوی اطلاعاتی در مورد میزان اسراف در جامعه یا مذمت آن و نیز ارائه راهکارهای عملی مصرف درست و القاء این نظر که " صرفه جویی مصرف نکردن نیست ، بلکه درست مصرف کردن است "
10- برگزاری مسابقات و مراسم هنری اعم از سرود و نمایش و غیره مرتبط با موضوع در سطح مدرسه ، شهر و استان
11- اختصاص دقایقی از مراسم آغازین مدارس به ارائه آمارهای ساده و قابل فهم به دانش آموزان در رابطه با صرف هزینه های غیر ضروری در امور مفید و سرمایه گذاری های عام المنفعه ، توسط کارکنان مدرسه و یا سخنرانان دیگر
12- اختصاص ساعاتی از درس انشاء به موضوع اسراف، در کلیه دوره های تحصیلی
13- در نظر گرفتن شعار سال مدرسه در مورد اصلاح الگوی مصرف
14- تشویق فرهنگیان به افتتاح وبلاگ هایی در رابطه الگوی مصرف درست و دوری از اسراف و انتخاب برترین وبلاگها و تقدیر از آنان.
15- ترغیب دانش آموزان به ذکر آموخته های مدرسه و عمل بدان در خانواده و ایفای نقشی همانند " همیار پلیس" در هنگام رانندگی والدین در منازل ، مانند پیش قدم شدن برای خاموش کردن لامپهای اضافی ، کم کردن بخاری ، خاموش کردن تلویزیون و وسایل برقی در اوقات غیر ضروری و غیره
16- برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت برای معلمان در مورد راههای اصلاح الگوی مصرف جهت آموزش به دانش آموزان در مدرسه
17- تهیه بروشورها ، تراکت ها و پوسترهایی حاوی اطلاعات آماری و مقایسه ای قابل درک دانش آموزان دوره های تحصیلی مختلف در مورد الگوی مصرف رایج .
علاوه بر آموزش و پرورش ، تمام دستگاههای دولتی و مراکز آموزش عالی و دانشگاهها ، مبلغان ، روحانیون ، مراکز فرهنگی هنری و … هریک می توانند با اتخاذ تدابیر و برگزاری مراسم و برنامه های مفید ، در تشریح ابعاد مختلف صرفه جویی و دوری از اسراف ، موثر واقع شوند . از طرفی برگزاری همایش ها و سخنرانیهای ساده و به دوراز تجملات در ادارات ، شرکت ها و مراکز اداری و آموزشی موجب جلب توجه عموم به مسله مهم صرفه جویی شده و به تدریج این نگرش ایجاد خواهد شد که با دوری از اسراف می توان قدمهای بزرگی برای پیشرفت عمومی برداشت . اینجا ذکر یک مطلب می تواند مفید باشد گرچه بر گزاری این نوع همایش ها و عملی کردن پیشنهادات فوق ممکن است هزینه هایی داشته باشد ولی بسیار ناچیز تر از مصادیق اسراف یا عدم اطلاع از الگوهای مصرف درست می باشد ، بنابراین نباید خیلی نگران هزینه های این نوع برنامه ها بود به عنوان مثال در یک شهر با جمعیت 50 هزار نفر اگر در طی سال 400 همایش و سخنرانی ساده ولی بامحتوا در تالار های اداری ، مراکز آموزشی و غیره برگزار گردد هزینه آن به زحمت از 20 میلیون تومان فراتر می رود( و نیازی به دعوت سخنرانان میلیونی از شهر های دیگر نیست و بهتر است از کارشناسان مسلط بومی استفاده گردد) اما اگر ساکنان دارای تلفن همراه این شهر فرضی ، در هر ماه فقط 1000 تومان از مکالمات غیر ضروری موبایل خود بکاهند در سال مبلغی حدود 250 میلیون تومان هدر نخواهد رفت همچنین اگر هر خانواده در مصرف گاز ، آب ،برق و تلفن منزل خود در ماه فقط حدود 7000 تومان صرفه جویی داشته باشد در طی سال حدود 850 میلیون تومان صرفه جویی صورت خواهد گرفت و موارد و مثالهای دیگر … نتیجه می گیریم که نفع این همایش ها و آگاه سازی ها بسیار بیشتر از هزینه های آن خواهد بود .
ارائه راهکارهای عملی و نوآورانه توسط کارشناسان و مسئولان فرهنگی ، اقتصادی و مذهبی در هر شهر ، موجب تشویق آحاد مردم برای اصلاح الگوی مصرف خواهد شد به عنوان مثال ترتیبی اتخاذ گردد تا تمام مردم یک شهر بتوانند معادل صرفه جویی های خود را با پس انداز در محلی مطمئن و تجمیع این سرمایه ها برای احداث یک کارخانه و جذب تعدادی از بیکاران منطقه خود در آن به نتایج مشهود این کار خداپسندانه برسند و برای مراحل و اقدامات بعدی با رغبت و جدیت بیشتری پیش قدم شوند .
نقش صدا و سیما درترویج نگاه عیب جویانه به اسراف:
صدا و سیما به عنوان دانشگاه عمومی می تواند با تهیه برنامه های جذاب و قابل استفاده اقشار مختلف ، اعم از سخنرانی ، سریال و فیلم وغیره مردم را کماکان به صرفه جویی ترغیب و با دیدی تازه از زوایای مختلف مسایلی که هنوز مطرح نشده را تشریح نماید . مثلا" به تدریج برنامه هایی را تهیه و پخش نماید که فقط شامل صرفه جویی در آب و برق ، گاز و بنزین نباشد بلکه اموری مانند توجه جدی به بیکاران و نیازمندان جامعه ، گسترش امکانات رفاهی عمومی و نحوه سرمایه گذاری عمومی جامعه ، در آنها لحاظ گردد و به این نکته هم بپردازد که مر دم در دخل و خرج خود آزادند ، اما می توان با صرفه جویی ناشی از رعایت الگوی مصرف درست ، گره های زیادی از مشکلات سایرین باز کرد حتی بدون اینکه ملزم باشند مال و سرمایه خود را ببخشند ، چرا که نفع صرفه جویی در سطح ملی ، در نهایت به تمام آحاد مردم کشور خواهد رسید .
بخش مهمی از مشکل تجمل گرایی و چشم و هم چشمی خانواده ها توسط سریال های سیما با هدف فرهنگ سازی و ترویج ساده زیستن و الگو قرار دادن معصومین ع حل خواهد شد. اسراف در مهمانیها ، تنوع غذاها در آن ، دور ریختن اضافه غذاها، انبار کردن غیر ضروری خوراکیها و میوه ها در منزل، خرید بیش از مقدار نیاز ، تعویض یا خرید هر ساله مبلمان های گران قیمت ، ذخیره طلا و جواهر ات زینتی و عدم استفاده از آنها به عنوان سرمایه تولید ، خرید وسایل آرایشی گران قیمت ( که کشور ما در خرید وسایل آرایشی رتبه تک رقمی در دنیا دارد !) ، شستشوی مکرر وسایل نقلیه با آب آشامیدنی مورد نیاز مردم ، شستشوی مکرر حیاط و کوچه با آب آشامیدنی ، نور پردازی های پرهزینه غیر ضروری منازل، روشن بودن بخاریها و کولر های گازی با وجود باز بودن درب یا پنجره و غیره نمونه هایی از موارد اسراف همه گیر در جامعه هستند که صدا و سیما بایدبرای حل آنها بیش از پیش برنامه ریزی و برنامه سازی داشته باشد .
نقش روحانیون در ترویج اصلاح الگوی مصرف و عدم اسراف توسط مردم:
روحانیوم به عنوان شخصیتهای تاثیر گذار بر مردم در سخنرانیهای خود در مساجد ، هیات ها ، تریبون های مختلف ، کلاس های درس و مدارس و غیره با رویکردی نوین ، مصادیق اسراف و صرفه جویی را با استفاده از آیات ، روایات و احادیث و … بدون در نظر گرفتن نگرش و فرهنگ رایج مصرف گرایی جامعه، بیان نمایند و مردم را ترغیب کرده تا بخشی از هزینه های بسیار بالای برخی مهمانیهایی که حتی تعداد اندکی از فقرا و نیازمندان واقعی در آن حضور ندارند ، حذف شود .اینکه سالانه هزاران نفر از مردم کشور به مراسم عبادی حج ، عتبات عالیات ، بارگاه معصومین ع مشرف می شوند و بعد از بازگشت از سفر ، رسم است که به تعدادی از فامیلان ، همسایه و همکاران شام یا ناهار داده می شود ( این تعداد از 100 تا 2000 نفر متغیر بوده است)و طبیعی است که اکثر شرکت کنندگان در آن افرادی هستند که در گذران معمولی زندگی مشکلی ندارند ، چه خوب بود که از همین نقطه شروع شود که قسمتی از هزینه شام و ناهار و سوغات (کلیه افراد که طی سال به زیارت مشرف شده اند )را به عنوان پس انداز جهت احداث یک واحد تولیدی در شهر خود ، اختصاص دهند و با توصیه های بزرگان مذهبی شهر برای اقدام مناسب ، تصمیم گیری شود ایضا" هزینه های بسیار بالا و غیر ضرور مراسم ختم که در کشور ایران به طرز عجیبی رایج است و مجال تشریح آن در اینجا نیست . در مورد ولیمه، پیامبر اکرم ص نهی می فرمود از ولیمه ای که مخصوص توانگران باشد و فقرا را در آن نطلبند .ص 499 حلیه المتقین. حال باید سوال کرد در مراسم شام یا ناهار برخی از حجاج گرامی چند نفر از فقرا و نیازمندان واقعی حضور دارند ؟
ولی مجددا " ذکر این نکته ضروری است که این اقدامات نیاز به خط شکنان شجاعی دارد و کسی به خوبی روحانیون گرامی ، اساتید ، فرهنگیان ، روسای سنی و معتمدین محلی از عهده توجیه عموم مردم هر شهر بر نمی آید . بر همگان واضح است که طرح امور نوآورانه در هر گروه و جامعه ای ممکن است در اوایل ، مورد توجه جدی واقع نگردد اما اگر عموم مردم توجیه شده و از اهمیت ، اهداف و برخی نتایج مفید آنها آگاهی یابند به تدریج ، راغب شده ، حمایت و عمل خواهند کرد و در صورت تذکر دادن به دیگران برای عدم اسراف ، با جوابهایی مانند ؛ چهار دیواری اختیاری ، هزینه سوخت ماشین یا آب و گاز منزل از جیب اشخاص پرداخت می شود و توجیهات دیگر ، کمتر روبرو خواهیم شد .
ذکر آیات ، احادیث و روایات توسط روحانیون در مجامع مختلف در باره زندگی ساده و بدور از تجمل معصومین ع نقش مهمی در توجه آحاد مردم به مصرف درست و پرهیز از اسراف و هدر رفتن سرمایه های شخصی و ملی خواهد داشت .
اسراف چیست ؟
اسراف در لغت به معنی ، از حد در گذشتن ، در گذشتن از حد میانه ، از حد تجاوز کردن، زیاده از حد خرج کردن ، بیهوده خرج کردن و ولخرجی است .
احادیثی در مورد میانه روی ،شکر نعمت ، قناعت ،اسراف:
امام صادق ع : من ضامنم برای کسی که میانه روی کند که محتاج نگردد.
امام رضا ع : خرج به اندازه ، نصف معیشت است .
امام صادق ع : هر که بشناسد نعمت را که از خداوند است ، شکر آن کرده و فرمود : هر که بگوید الحمدالله ، شکر نعمت را ادا کرده باشد ، بزرگ و کوچک را بدانکه اصل شکر و نعمت ، صرف نکردن آن نعمت است در مصرفی که برای منعم داده و مقرر فرموده و الا کفران نموده .
پیامبر اکرم ص : یا اباذر ، مستغنی باش به قضای الهی و قانع شو بداده ی خدا تا غنیترین مردم باشی ، پرسید ، کدام است غنای خدا ؟ فرمود چاشت یک روز و یک شام .
امر به معروف ونهی از منکر در هنگام اسراف و همچنین توجه دیگران به میانه روی در خرج ، وظیفه عمومی مسلمانان است که مخصوصا" نباید به تاثیر نهی از منکر بی توجه بود؛
پیامبر اکرم ص : امت من همیشه در خیرند تا امر به معروف و نهی از منکر و یاری هم می نمایند بر خیر ، و چون ترک کنند باز گرفته شود از ایشان برکتها و بر هم مسلط می شوند و ناصری نداشته باشند نه در زمین و نه در آسمان .
پیامبر اکرم ص: چون امت من ترک امر به معروف و نهی از منکر نمایند، منتظر بلا و متوقع عقوبت باشند از حق تعالی ، اشرار مسلط می شوند و دعای اخیار در حق مردم مستجاب نمیشود
پیامبر اکرم ص : حق است مراکه مواخذه کنم بی گناه شما را به گناهکار ، و حال آنکه شما از شخصی گناهی قبیح می بینید پس انکار و آزارش نمی کنید تا ترک کند .
پیامبر اکرم ص: هرکس که بر آید میان قومی و بر بدیها تادیبش ننماند ، اول عقوبتی که خدا ایشان را دچارمی کند ، کمی روزی ایشان است .
ذکر مختصر مصادیقی از اسراف و عدم صرفه جویی در جامعه:
مجددا" به دو حدیث مبارک توجه فرمایید ؛
امام صادق ع : من ضامنم برای کسی که میانه روی کند که محتاج نگردد.
امام رضا ع : خرج به اندازه ، نصف معیشت است
اگر فردی به دیگران در مورد مصرف درست و به اندازه ، اسراف نکردن ، میانه روی در خرج ، پس انداز و صرفه جویی ، خرج نکردن برای موارد غیر ضروری ، قناعت کردن و غیره تذکر دهد ممکن است با توجه به فرهنگ و برخی رفتارها و عادات نامناسب موجود در جامعه به خسیس بودن ، ممسک و بخیل بودن(در اصطلاح عام) متهم گردد و یا مورد سئوال و اعتراض قرار گیرد که مثلا" با مبلغ کمی صرفه جویی در سطح خانواده به کجا می رسیم ؟ صرفه جویی جزیی ، چه مشکلی از جامعه یا ما حل خواهد کرد ؟ با مثلا" 50 هزار تومان صرفه جویی جزیی در سال ، مگر می شود سرمایه گذاری کرد ؟ و از طرفی با توجیه و بهانه هایی مانند خرج فلان مهمانی را از جیب خودم می پردازم ، یا بهای آب و برق و گاز مصرفی را خودم پرداخت میکنم ، یا هزینه سوخت ماشین را خودم تقبل می کنم ! به دیگران چه ارتباطی دارد ؟ و یا شاید با تمسخر روبرو شویم که : فلان شخص دست و دل باز نیست ! مال دنیا را می خواهد چه کار کند ؟ مال دنیا مگر ارزش دارد ؟ و غیره
از تمام توجیهات و بهانه های بالا که بگذریم اگر هر فرد آگاهی یک حساب سر انگشتی بکند، متوجه می شود با صرفه جویی های اندک مردم ، پول های کلانی جمع خواهد شد که اگر مجموع این پول ها ، مدیریت شده و در امور تولیدی ، خدماتی ، امور خیریه و غیره سرمایه گذاری شود نفع آن به کل جامعه و صاحبان آن پولها خواهد رسید ، ذکر مثال های ساده ، مفید است ، یک جامعه فرضی را با 10 میلیون خانواده در نظر بگیریم که دارای درآمد متوسطی باشند ، اگر هر خانوار صرفه جویی هایی در موارد زیر داشته باشد ، متوجه می شویم مجموع آنها رقم بسیار بالایی را شامل می شود ، اما اینکه چگونه مدیریت شود ؟ جای بحث و برسی بیشتر دارد …
1- اگر هر خانواده برای برخی خرید های غیر ضروری شب عید مانند ؛ خرید بیش از نیازشیرینی و میوه و سایر خوراکیهای پذیرایی که مقدار زیادی از آن خراب خواهد شد ، لباس های غیر ضرور، تعویض مبلمان منزل در هر عید ،تعویض هر ساله وسایل تزئینی داخل منزل ، اسراف در مصرف آب برای شستشویی غیر ضروری فرشها ،و غیره فقط حدود 100 هزار تومان برای یکسال ، صرفه جویی داشته باشد مبلغی حدود 1000 میلیارد تومان جمع خواهد شد.
2- معمولا" در جایی دستور داده نشده که در عید ، استفاده از وسایل آتش زا ، تخم مرغ های رنگ شده که بعدا" دور انداخته می شود ، سبزه هایی که پرت می شود ، واجب است ! گرچه بر اساس باورهای برخی مردم اینها سمبل هستند اما گاها" بعضی خانواده ها تا 50 هزار تومان در ایام عید و چهارشنبه سوری برای مواد آتش زای خطرناک هزینه می کنند ! اگر فرض کنیم به طور متوسط هر خانواده فقط حدود 4000 تومان برای مواد آتش زا و تخم مرغ و سبزه صرف نماید مبلغی حدود 80 میلیارد تومان هدر خواهد رفت . اما خیلی از خانواده ها به بهانه اینکه فرزندانشان به این نوع مراسم ( غیر کارکردی) علاقه دارند و نباید آنها را از آن محروم کرد ، اقدام به چنین کارهایی می کنند ، ولی خیلی از پدر و مادران در کل سال حتی 2000 تومان هم برای خرید کتاب برای فرزندشان هزینه نمی کنند !
3- مردم ایران رتبه اول مصرف نوشابه های گازدار در جهان را دارند و هر ساله این مصرف ، رشد پیدا می کند از نظر پزشکان اینها برای عموم بویژه کودکان مضر هستند و باید در سالهای آینده، برای درمان عوارض آن هزینه های زیادی تقبل کرد . در سال حدود 3 میلیارد لیتر نوشابه گازدار در کشور مصرف می شود و متوسط مصرف سرانه آن 45 لیتر در سال است ، اگر نصف این هزینه ، صرفه جویی گردد مبلغی در حدود 750 میلیارد تومان ، جمع خواهد شد .
4- رتبه اول ایرانیان به عنوان تک سرنشینان اتوموبیل سواری در جهان و هزنیه های زیادی که جابجایی اتوموبیل در طی سال خواهد داشت ،در این مختصر نمی گنجد.
5- با دقت در تولید گندم و آرد ، نظارت بر پخت ، توجه کافی در نگهداری و مصرف نان ، می توان از هدر رفتن و دور انداختن مقدار زیادی از نانها جلوگیری کرد و با اتخاذ تدابیری می توان سالانه تا حدود 1000 میلیارد تومان از اسراف این نعمت خدادادی جلوگیری کرد .
6- مکالمات غیر ضروری با تلفن همراه به ویژه در بین نوجوانان هر ساله هزینه های زیادی بر خانواده های ایرانی تحمیل می کند . اگر هر فرد ماهیانه فقط 2000 تومان از هزینه مکالمات غیر ضروری خود بکاهد ، و از هزینه گذاری برای تعویض گوشی تلفن همراه نیز خود داری کند ، در طی سال معادل 5000 میلیارد تومان صرفه جویی خواهدشد ! که با آن می شود بخشی از مشکلات آموزش و پرورش یک کشور را حل کرد !
7- استفاده از اینترنت در کشور دارا ی مشکلات زیادی است خیلی از کاربران اینترنت به آن فقط به نام چت ، جستجوی بیهوده برای مدل های لباس ، موی سر ، مدل های غربی و غیره نگاه می کنند و هزینه های اشتراک ، تلفن و مخصوصا" صرف وقت را بر خود تحمیل می کنند که جمع آن در سال بسیار زیاد خواهد بود .
8- روشن بودن دائم تلویزیون در اغلب خانواده های ایرانی ، متاسفانه یک عادت شده و گاهی فقط ازصدای آن استفاده ( نه به عنوان بهره بردن بلکه فقط به عنوان عادت) می شود این در حالی است که تلویزیونهای جدید خیلی بیشتر از مدل های قبلی برق مصرف می کنند با ترویج این رفتار که در زمان عدم استفاده کامل ، باید این دستگاه خاموش باشد ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای انجام خواهد شد . حساسیت مردم برخی کشورهای خارجی به مصرف برق به حدی است که حتی از خاموش بودن چراغ کوچک وسایل برقی ، on light ، نیز در شب اطمینان حاصل میکنند چرا که مجموع میلیون ها چراغ وسایل برقی مانند تلویزیون ، ضبط صوت ، ویدیو سی دی ، و غیره در طی سال هزینه های زیادی برای کشور و مردم در بر خواهد داشت .
مصادیق و مثالهای اسراف یا صرفه جویی در جامعه بسیار زیاد است که سایر پژوهشگران و کارشناسان جهت آگاهی مردم می توانند با نگاهی جدید آنهارا بررسی کرده و نتایج مطالعه و آمار و ارقام خود را منتشر نمایند . مطالعه تطبیقی کشورهای مختلف در مصرف انرژی یا حتی عدم اسراف و انتشار آن برای اطلاع مردم ، ضروری و مفید به نظر می رسد که جادارد اهل مطالعه و کارشناسان مسلط به موضوع ، نتایج بررسی های خود را در این باره در رسانه ها ، همایش ها و سخنرانیها ، نشریات ، اینترنت و غیره منتشر نمایند .
صدا و سیما به دلیل در دسترس بودن برا ی عموم مردم ، نقش مهمی در ترویج نگاه عیب جویانه به اسراف ، تجمل گرایی و مصرف گرایی دارد و در تهیه و پخش برنامه های مختلف باید آن را بیش از پیش لحاظ نماید . چه بسا برخی سریال ها و قیلم ها ، تلویحا" مصرف گرایی و اسراف و عدم قناعت را در بین عموم به طور ناخواسته رواج دهد . و یا صدا و سیما برخی از رسوم غیر کارکردی را بررسی نموده و به تدریج زیر سئوال برده تا در طی چند سال هزینه های بسیار بالای آن از دوش مردم برداشته شده یا تعدیل گردد نمونه این رسوم غیر کارکردی ، برخی اعمال دید و بازدید عید و خصوصا" ترویج چشم و هم چشمی های آن است. شاید یکی از مثبت ترین کارکرد این دید و بازدید ها از نظر مردم توجه به صله رحم باشد اما هر فرد دانایی تاکید می کند که صرف دیدن سالی یکبار و عدم توجه به طرفین در هنگام وقوع مشکلات ، بلایا و مصائب در باقی ایام سال ، دردی را درمان نخواهد کرد و حتی کارکرد صله رحم این دید و بازدید ها امروزه به " ایجاد زحمت برای طرفین" تبدیل شده است ! چه پسندیده بود اگر در طی سال هم افراد خانواده ها به فکر هم بودند ، از مشکلات هم خبر داشتند ، مساعدت و همدلی می کردند نه اینکه فقط در ایام عید صرفا" برای رفع تکلیف و جلوگیری از گلایه به انجام این دید و بازدید ها می پرداختند .
معمولا " این موارد را صدا وسیما از طریق برنامه های هنری ، گفت و گو ، سریالها و غیره می تواند به خانواده ها در یک دوره زمانی نسبتا" طولانی منتقل نماید . اکثر مردم مراسم طولانی دید و بازدید عید را به رسومی خسته کننده ، گلایه بر انگیز ، با هزینه های غیر ضروری ، منشاء چشم و هم چشمی ، آبروداری غلط ، فرض می کنند . در جامعه فرضی 10 میلیونی حداقل هر سال برای چند روز نوروز حدود 3000 میلیارد تومان هزینه می شود . گرچه این مبلغ بسیار زیاد است اما فقط در حدود یک سوم هزینه خانمانسوز سالانه اعتیاد در کشور است!
درمورد سایر مراسمات موجود در جامعه هم طی چند سال می توان اقدامات مفیدی انجام داد تا بلکه رفتار ها و برخی جنبه های غیر کارکردی مراسم ، اصلاح گردد اما بدیهی است در برابر آن در ابتدا مقاوتهایی وجود خواهد داشت مثلا در برخی شهر های کشور رسم است که در مجالس ختم باید انواع میوه و شیرینی و دسته گلهای گران قیمت ، مهمانیهای چند صد نفری و غیره موجود باشد و افراد متمول زیادی برای شام وناهار دعوت شده( و خبری از نیازمندان در آن نیست ) و هزینه های غیر ضروری را بر دوش افراد خواهد گذاشت در مقابل ، در برخی شهر های دیگر( و فقط در بعضی خانواده ها) ، این هزینه ها صرف امور خیریه و عام المنفعه گشته که امری مطلوب است .
اینجا باید گفت ؛ حذف کامل برخی مراسم دشوار است ، اما می توان بعضی از جنبه های آن را اصلاح کرد ، بدیهی است تمام ابعاد یک مراسم ، غیر کارکردی و نامطلوب نیست و این وظیفه جامعه شناسان ، فرهنگیان ، روحانیون ، اساتید ، پژوهشگران و رسانه هاست که موضوع غیر کارکردی بودن برخی مراسم را با دقت بیشتری مطالعه و تدابیری برای آن بیاندیشند .
مطلب مهمتری که در خاتمه مجددا"باید تذکر داد این است که ؛ هر نوع هزینه برای ترویج فرهنگ درست مصرف و اصلاح الگوی مصرف ، خود یک سرمایه گذاری بزرگ عام المنفعه است که سود آن در آینده به همگان خواهد رسید . با بررسی مطالب برخی وبلاگ ها مشاهده شد که حتی به برگزاری جلسات ، همایش و سخنرانیها در راستای اصلاح الگوی مصرف توسط مدیران ادارات ، خرده گیری شده و این گونه اظهار می شود که این کارها خود هزینه بر است !(در صورتیکه از اساتید و سخنرانان با حق الزحمه بالا دعوت گردد ، یا هدایای گران قیمت به همه شرکت کنندگان داده شود یا هزینه ایاب و ذهاب و خورد و خواب و غیره داد ، بله صحیح است ) اما در پاسخ باید گفت ؛ نتایج مثبت حاصل از آگاه سازی عموم ، ارائه راهکارها ،تشریح آسیب های اسراف ، هم اندیشی ، ارائه مقالات و انجام مسابقات مختلف فرهنگی و هنری در این زمینه و سایر اقدامات ، بسیار بیشتر و با ارزش تر از مقدار هزینه هایی است که برای برگزاری این برنامه ها خواهد شد .
منبع:
اینترنت
10