خدمان داوطلبانه وکار گروهی در هلال احمر
(خدمات داوطلبانه)
تعریف داوطلب:
فردی است که کاری را با میل و رغبت انجام می دهد
یا بر اساس تعریف فدراسیون بین المللی و هلال احمر داوطلب کسی است که با میل و رغبت و انگیزه شخصی
قوی برای ارائه خدمت به هم نوع خود و بدون هیچ گونه دستمزد و چشم داشتی اعلام آمادگی می کند .
داوطلبی در هلال احمر فعالیتی است که :
1- انگیزه آن اختیار آزاد فرد داوطلب است
2-هدف آن ارائه خدمت به مردم است
2- توسط نمایندگان رسمی نهضت سازمان یافته است
م (پیام هلال شماره 8 دی ماه 1380 ص 28)
شما به عنوان یک داوطلب موظف هستید که :
1-در راستای اصول نهضت و هلال احمر عمل کنید
2- به مقررات استفاده ازآرم احترام بگذارید
3- در جهت ارائه خدمات در بالا ترین حد استاندارد کوشش کند
4-وظایف خود ر ا بدون هیچ گونه تبعیض وملیت و نژاد انجام دهد
5- به تمام افراد احترام بگذارد
6- به خصوصیات شخصی افراد احترام بگذارد
7-افراد را به درک و تفاهم متقابل تشویق کند
8- به نیازهای دیگران پاسخ دهد
ویژگی های یک داوطلب
1- باید دارای صفاتی مانند احساس مسئولیت – قابل اعتماد بودن – فداکاری – تواضع- خوش اخلاق باشد
2- وقت کافی برای ارائه خدمت داوطلبانه داشته باشد
3- وضع ظاهری مرتب و مناسبی داشته باشد
4- هرگز افراد را از لحاظ سطح زندگی و رفتار مقایسه نکند
5- خوشبین و علاقه مند به پیشرفت دیگران باشد
6- دارای پشت کار و جدیت در کار باشد
7- در انجام خدمات خود اعتماد به نفس کافی داشته باشد
8- انگیزه خیر خواهانه و بشر دوستانه داشته باشد
انواع داوطلب
1- ازنظر شکل انجام خدمت (الف .داوطلب منفرد ب. داوطلب عضو گروه )
2- ازنظر زمان انجام خدمات (الف.دائمی ب . غیر دائمی )
3-از نظر کیفیت انجام خدمات (مفید – غیر مفید )
م( مجموعه مقررات سازمان جوانان ص 31 و پیام هلال ص28)
تعریف خدمت داوطلبانه :
خدمتی است که فرد داوطلب آن را با میل و رغبت و اختیار انجام می دهد و هدف آن ارائه خدمات به مردم آسیب پذیر جامعه است نه کسب منافع مادی
انواع خدمات داوطلبانه :
1- خدمت انفرادی
2- خدمت گروهی
(بیست و پنجمین کنفرانس بین المللی صلیب سرخ1986)
ضرورت و اهمیت خدمات داوطلبانه :
به علت گستردگی حوادث و مشکلات جوامع بدون استفاده از نیروهای داوطلب از عهده انجام مطلوب وظایف خود بر نمی اید همچنین انجام امور به وسیله داوطلبان هزینه را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد از طرفی داوطلبان انگیزه قوی تری برای این کارها دارند .
داوطلبی در امور خاص
داوطلبی در امور خاص به این معنا است که فرد یا گروهی از اعضا ی داوطلب در مراکز خاص ازقبیل بیمارستانها -پرورشگاهها -انجمن ها -و سایر سازمانها و موسسات خیریه به ارائه خدمات می پردازند
موسسات و سازمان های که می توان در آ ن خدمات داوطلبانه خاص انجام داد عبارتند از
1- آسایشگاهها 2- پرورشگاهها 3- مراکز شبانه روزی ویژه نابیینایان -ناشنوایان و کم توانان ذهنی 4- کمیته امداد 5- سازمان آموزش و پرورش استثنایی 6-سازمان حفاظت از محیط زیست 7- انجمن ها و موسسات خیریه 8-انجمن حمایت از بیماری های خاص 9- …………
مواردی که داوطلبان برای انجام خدمات داوطلبانه بایستی انجام دهند ؟
1- هیچ اقدامی را بدون هماهنگی با مرکز انجام ندهند 2- به قوانین و شرایط آمرکز احترام بگذارند 3- خود را با مسا ئل و مشکلات حاشیه ای در آن مرکز در گیر نسازند 4- ویژگی های یک داوطلب خدمت را به طور کلی در محیط این مراکز مناسب و رعایت کند
اعضای هر گروه داوطلب برای انجام یک خدمت داوطلبانه باید دارای چه خصوصیات مشترکی باشند ؟
1- شناختن احتیاجات یک جامعهو تصمیم و اراده برای رفع آن
2- علاقه مشترک به برنامه ها ی خاص مانند کمک به سالخوردگان
3- زمینه مشترک :یعنی بهتر است افراد گروه داوطلب از نظر سن -فرهنگ – تحصیلات و…. تشابه داشته باشند
آموزش اعضا برای انجام دادن یک خدمت داوطلبانه در باره چه موضوعاتی است؟
این آموزشها درباره ی اهداف گروه و انتظارات آن از داوطلبان -نحوه رفتار یک داوطلب – لزوم رعایت نزاکت و احتیاط از طرف داوطلبان -اطلاعاتی در باره افرادی که قصد خدمت به آنان را دارندو ….. است
داوطلبی در مرکز خاص چیست ؟
منظور از داوطلبی در مرکز خاص ارائه یک خدمت داوطلبانه در یک مرکز معین است مثلا در سرای سالمندان مسئول بردن یک سالمند برای هواخوری می شوید
ملاک هایی را که یک داوطلب باید برای انتخاب یک خدمت خاص در نظر داشته باشد
1- علاقه و انگیزه 2- توانایی 3- دانش ومهارت 4- وقت کافی 5-رضایت خانواده 6- پذیرش مرکز خاص
انواع خدمت د اوطلبانه در یک مرکز خاص :
1- انفرادی 2- گروهی
یک داوطلب برای آشنایی بیشتر با یک مرکز خاص چه باید بکند ؟
1- از بخش های مختلف مرکز دیدن کند 2- از مسئول هر بخش بخواهد تا در باره آن بخش توضیح بدهد 3- از نوع کاری که داوطلب می تواند در آن بخش انجام دهد سوال کند 4- مقررات و قوانین مرکز را مطالعه کند 5- مجوز حضور در آن مرکز برای کارورزی را کسب کند
م ( بیست و پنجمین کنفرانس بین المللی صلیب سرخ 1986)
داوطلبی در موارد خاص چیست :
به خدمتی گفته می شود که بنا به ضرورتهای منتطقه ای -اقتصادی -اجتماعی و …. در یک محدوده زمانی مشخص توسط داوطلب زیر نظر مربی انجام می شود
تفاوت داوطلبی در موارد خاص با داوطلبی در مراکز خاص
1- در مراکزخاص این مرکز ازقبل وجود دارد ولی در موارد خاص ممکن است مرکزی برای این امور وجود نداشته باشد
2- خدمت در مراکز خاص متولی مشخص دارد ولی در موارد خاص متولی خاصی ممکن است نداشته باشد و برای اولین بار توسط داوطلب انجام شود
3- خدمت در مراکز خاص در هر زمانی ممکن است ولی در در موارد خاص عدم ارائه خدمت در زمان مشخص ممکن است منجر به از دست رفتن فرصت برای ارائه خدمت داوطلبانه گردد
4- در مراکز خاص معمولاضوابط از پیش تعیین شده وجود دارد ولی در موارد خاص تعیین ضوابط می تواند در اختیار داوطلبان باشد
5- در مراکز خاص معمولا افراد با تجربه وجود دارد ولی در موارد خاص ممکن است افراد مجربی وجود نداشته باشد
( کار گروهی)
واژه گروه :
اصطلاح گروه (GROUPE) در زبان فرانسه اصطلاح جدیدی است که از واژه ایتالیایی ( GROPPO) گرفته شده است این واژه ابتدا در هنر های زیبا به مجسمه ها و نقاشی ها اطلاق می شد و همچنینین مفهوم گره خوردگی را در بر داشت .
م(گلشن فومنی 1372)
تعاریف گروه :
گلشن فومنی گروه را تعدادی از افراد انسانی که بر اساس یک سری روابط احساس همبستگی با یکدیگر همکاری دارند تععریف می کند (1379)
بروس کوئن :گروه به تعدادی افراد اطلاق می شود که با یک دیگر روابط متقابل دارند و بر اساس یک رشته چشمداشت های رفتاری مشترک به همدیگر احساس وابستگی
می کنند (به نقل از فومنی 1379 )
بارون و پیرن : گروه را مجموعه ای از اعضا می دانند که در بر خی از انواع تعامل اجتماعی با هم در گیر هستند و یا حداقل توان بالقوه این کار را داشته باشند .
کارترایت و زندر :گرو.ه را مجموعه ای از افراد که با هم ارتباط دارند و در بعضی از جهات مشخص به هم وابسته اند ( 1986ص46)
میر کمالی
گروه را پیکره ای از افراد می داند که به خاطر داشتن حداقل یک هدف واحد به هم مربوط می شوند و تشکل روانی پیدا مکی کنند .1379
رابینز
دو یا چند نفر که با هم روابط متقاتل دارند و به یک دیگر وابسته اند و برای تامین هدف های خاص گرد هم می آیند (1988رفتار سازمانی جلد دوم)
ویژ گی های یک گروه
1- با یک دیگر تعامل داشته باشند 2- از خصوصیات روانی شناختی یکدیگر آگاه باشند 3- خود را به عنوان یک گروه بشناسند
خصوصیات یک گروه کاری
یک عضویت قابل قبول دارند –هشیاری گروهی دارند –حس هدف مشترکی دارند -به یکدیگر وابستگی دارند -کنش متقابل دارند -توانایی انجام کارواحد دارند
انواع گروه از نظر سازمانی:
1- گروه بدون رهبر 2-گروه با رهبر 3- گروه سازمان یافته (رسمی ) 4- گروه8 سازمان نیافته (غیر رسمی ) 5-گروه دائم 6- گروه موقت
انواع گروها از نظر شفیع آبادی
گروه های اولیه :که روابطی نزدیک و صمیمی بین اعضای ان حاکم است مانند خانواده
گروه های ثانویه: که بر اساس قراردادها و ضرورت های اجتماعی تشکیل می شوند و روابط افراد رسمی و غیر مستقیم است عضویت در آن داوطلبانه است
گروه های کوچک که اعضای آن کمتر از دوئازده نفر است روابط اعضا در این گروه رویایی و صمیمی است
گروه های بزرگ :گروه هایی که بیش از دوازده نفر هستند
گروههای راهنما :که به منظور ارائه اطلاعات در زمینه های گوناگون به داوطلبان تشکیل می شود
گروههای مشورت :در این گروه والدین و مربیان به منظور یادگیری شیوه عمل بهتر از طرف راهنما آموزش می بینند تادر رفع مشکلات فرزندان و دانش آموزان به آنها یاری برسانند
و همچنین گروه هایی مانند گروههای مشاوره -گ باز و بسته – گ مرجع — گ رسمی– گ غیر رسمی — گ انبوه خلق –گ داوطلب اجباری — گ همسالان –گ انجنمها گ روابط انسانی –گ مباحثه و مناظره
( 1370 پویایی شناسی گروه و مشاور گروهی )
ویژ گی ها و خصوصیات مشترک گروهها
اندازه – همبستگی -انعطاف پذیری -تعادل -نفوذ -دوقطبی بودن -خود مختاری -نزدیکی -کنترل
علل جذب افراد در گروهها
1- اجتماعی بودن :(زبان -فرهنگ -ایدئولوژی و تمدن حاصضل اجتماع انسانی است )
2- تامین نیاز ها: (ادامه حیات -احترام -ارزش -نقش پذیری -قبول مسئولیت شکوفایی استعدادها از عوامل تشکیل گروه است
3- مصونیت : با توجه به قدرت تفکر و اندیشه سرآ مد انسا ن ولی در مقابل بسیاری از مظاهر طبیعی و عظمت خلقت نمی تواند از خود دفاع کند
4- کسب قدرت:انسان موجودی قدرتمند است و با قدرت خود بر منابع و امکانات تسلط پیدا می کند
5- آرمانگرایی : انسان موجودی آینده نگر و برنامه دار است که همیشه آرمانها و ایده آل هایی را در مغز خود می پروراند .
عوامل جذب فرد به گروه از نظر کارت رایت :
1- انگیزه : هر فرد برای تامین نیاز های خود مانند شناسایی -امنیت – پول – و سایر ارزشها به گروه می پیوند
2- ویژگی های محرکی و تشویقی :هر فرد به علت محرکها و تشویق هایی که برای در گروه وجود دارد به گروه می پیوندد
3- انتظارات فرد : هر فرد خواست ها و انتظاراتی دارد که به هر جا فکر کند به انها می رسد لذا بر اساس این ذهنیات در گروه شرکت می کند
4- سطح باز دهی : ادراک هر فرد از سطح و میزان بازدهی که او در گروه برایش خواهد داشت سبب جذب او به گروه می شود.
( ص 46و47 )
گروه ها برای اعضای خود چه کار می کنند ؟
1- باعث ایجاد تعلق خاطر بین اعضا می شود
2- صمیمیت رابین اعضا فراهم می کند
3- قوه ابتکار وتولید را بین اعضا افزایش می دهد
4- راههای تاثیر گذاری اعضا را بر یکدیگر فراهم می کند
5- باعث افزایش دانش و اطلاعات و همچنین کسب تجارب جدید می شود
چه عواملی بر گروهها تاثیر می گذارند
1-اندازه گروهها 2- رهبری حاکم بر گروهها -3- تعامل بین گروهها 4- فرایند گروهی ( افزایش ایده ها – نظرات -اختلافات بر اثر افزایش نفرات گروه )
تعریف هنجارها در گروه
رفتار پیش بینی شده و قابل انتظار گروه از اعضایش را هنجار می گویند که از قبل مکتوب نبوده و می بایستی با موجو دیت پیدا کردن گروه مورد قبول اعضا قرار گیرد .
رهبران اثر بخش در گروههای کاری بیشتر چه مواردی را مورد توجه قرار می دهد
1- ایجاد و حفظ درکی روشن از اهداف گروه
2- حفظ جایگاهی ویژه در گروه برای هدایت گروه
3- به عهده گرفتن مسئولیت برای تنظیم و کنترل روابط و تبادل نظر بین افراد
4- اجازه تشویق و تفویض بعضی از وظایف رهبری به اعضای دارای خلاقیت
مراحل اصلی در تشکیل و راه اندازی گروه
1- مرحله گرد همایی 2- مرحله توفانی (مرحله حمایت اعضا از مواضع و انتظارهای خود ) 3- مرحله هنجار گذاری 4- مرحله انجام کار
مراحل پیشرفت گروه :
1- مرحله شکل گیری یا شکل دادن 2- مرحله رشد و کنترل -3 – مرحله حاکم کردن اصول – ایجاد ضوابط -حاکم کردن قانون 4- مرحله عملکرد گروه در اجرا 5- مرحله اتمام ماموریت گروه
تعریف نقش و انواع نقش در گروه
نقش مجموعه ای از رفتار هاست و انواع آن عبارتند از :
1-نقش های مثبت در گروه ( مانند نقش مبتکر – ن جستجو کننده -ن ارائه دهنده اطلاعات – ن نقش روشنگر -ن نقش تشویق کننده و …..)
2- نقش های مشکل آفرین در گروه ( مانند نقش مهاجم -ن مانع – ن دوری کننده – ن خوشگذران -و….
3-نقش های بله قربان کو
( نصر اصفهانی و کاظمی 1380)
ویژگی های گروههای کارآمد (اثر بخش )
1-دارای هدف 2-اختیار 3- روابط و ار تباطات 4- انعطاف پذیری 5- بازدهی مطلوب 6- قدرت شناسی و تقدیر 7- روحیه
تعریف تیم
تیم عبارت است از یک گروه دو یا چند نفره از افراد که به طور منمظم با یک دیگر تعامل برقرار میکنند و به منظور رسیدن به هدف کارها را هماهنگ می کنند.
(مقیمی1377)
نکات مهم برای تشکیل یک تیم :
1- حد اقل دو نفر بایستی حضور داشته باشد
2- اعضا باید به طور منظم تعامل برقرار کند
3- اعضا باید دارای هدف مشترک باشند
تفاوت تیم و گروه
گروه تیم
1- رهبری قدرتمند و مترکز است 1-مسئولیت رهبری بین اعضا تقسیم می شود
2- مسئولیت فردی است 2- مسئولیت به طور همزمان فردی و جمعی است
3- مشارکت افراد در تولید محصول به طور جداگانه است 3- مشارکت در تولید محصول جمعی است
4- درصورت تمایل و اجازه رده های بالاتر تصمیم گیری صورت می گیرد 4- تصمیم گیری برای حل مشکل وظیفه اعضای تیم است
تکنیک های تصمیم گیری گروهی
1- فن بارش مغزی : که روشی است برای افزایش خلاقیت در گروه ها این فن بر اظهار نظر -عدم ارزیابی -کمیت راه حلها -و اصلاح و پرورش ایده های یک دیگر مبتنی است
(آلکس ای آزبورن 1957)
2-فن گروه اسمی :در این روش با کاهش وابستگی متقابل اعضای گروه -موانع و تنبلی را به حد اقل می رساند .
نقاط قوت تصمیم گیری های گروهی
1-اطلاعات جامع تر و کامل تر 2-دید گاههای بیشتر 3- پذیرش سریع تر راه حل 4-مشروعیت بیشتر
نقاط ضعف تصمیمات گروهی
1- وقت گیر بودن 2- فشار در جهت سازش 3-فرمانروایی اقلیت
4-مبهم بودن مسئولیت ها